________________
૮૮ ]
[ આગમસાર જ્યારે કાંટાળા વૃક્ષમાં ભેરવાઈ ગયું, ત્યારે તેની સામું જોયા પણ વગર તજી દીધું, અને વસ્ત્રરહિત પણે જીવન પર્યત વિચર્યા હતા.
તે પ્રભુ અનુકુળ અને પ્રતિકુળ પરિષહોને સમભાવે સહન કરતા હતા. નિર્દોષ આહાર–પાણી અને તે પણ માત્ર સંયમના નિભાવ અર્થે જ અમુક જ માત્રામાં પારણા વખતે લેતા હતા. પરવસ્ત્રનું સેવન ન કરતા કે પરપાત્રમાં આહાર ન લેતાં, ભીક્ષા લેવા જવામાં લજજા ન રાખતા, શરીરના અંગોને ન ખંજવાળતા, દેહાસક્તિ રહીતપણે અપ્રતિબંધપણે ધસરા (સાડા ત્રણ હાથ) પ્રમાણ ભૂમિ જોતાં થકાં મૌનપણે વિચરતા હતા, ઠંડીમાં પણ બંને હાથ પસારીને ખુલ્લામાં ધ્યાન ધરતા, નિરતિચારપણે સંયમનું પાલન કરતા હતા.
બીજા ઉદેશામાં જંબુસ્વામીના પૂછવાથી સુધર્મ સ્વામીએ કહ્યું – અનુકુળ શાતાઠારી સ્થાનની ભગવાન ગવેષણા કરતા નહિ, પણ વિચરતાં જ્યાં ચરમ પીરસીને સમય થાય, ત્યાં જ રાત્રી ગાળતા. તે કઈ વખત ખંડેરમાં, ચેરામાં, પાણીની પરબમાં, દુકાનમાં, લુહારની કેડમાં, ઘાસની બનાવેલી ઝુંપડીમાં, મુસાફરખાનામાં, ઉદ્યાનમાં નગરમાં, સ્મશાનમાં કે સૂના ઘરમાં, તે કઈ વખત માત્ર વૃક્ષની નીચે પણ વસતા હતા. તે સમાધિવંત રહી અપ્રમત્તપણે કાઉસગ્ગ ધ્યાનમાં જ લીન રહેતા હતા, તેથી નિદ્રા પણ લેતાં ન હતા. સાડાબાર વર્ષ અને એક પખવાડીયાની છસ્થ અવસ્થાની અંતિમ રાત્રિમાં મુહૂર્તમાત્ર ઝોકું આવી ગયેલ, જેમાં ભગવંતે દશ સ્વપ્ન દીઠાં હતાં. કયારેક આંખ
