________________
૧૨ ]
[ આગમસાર કરાવ્યું. પછી ગ્રંથસ્થ થયું એવી માન્યતા છે. જેનદર્શનની બીજી આગવી વિશેષતા એ છે કે શિષ્ય સુપાત્ર અને અધીકારી લાગે તો જ ગુરૂ જ્ઞાન આપે. નહિતર જ્ઞાન ભલે વિચ્છેદ જાય અર્થાત્ નાશ પામે પણ કુપાત્રને ન અપાય, આથી હજાર વર્ષ દરમ્યાન તે દષ્ટિવાદ નામનું બારમું મૂખ્ય અંગ સૂત્ર, ચાદપૂર્વનું જ્ઞાન, તથા બીજા અગીઆરે અંગ સૂત્રોના ઘણા બધા અધ્યયન વિરછેદ ગયા, તે જોઈ અને હવે પછી ધારણું શક્તિ (યાદશક્તિ) દિવસે દિવસ ઘટતી જાય છે. તે જાણી, દેવર્ધિગણું ક્ષમાશ્રમણ નામના આચાર્યો સૌરાષ્ટ્રના વલ્લભીપુર (વળા–હાલનું) નગરે સાધુસાડવીઓનું સંમેલન ભર્યું, અને જેમને જે જે યાદ હતું તે બધું લખાવીને કંઠસ્થમાંથી આ જ્ઞાનને ગ્રંથસ્થ કર્યું, જેના પરિભાષામાં આ સંમેલનને “વાંચણી' કહેવામાં આવે છે, વલ્લભીપુર ની વાંચણી પહેલાં આ પ્રકારે ચાર વાંચણ જુદા જુદા સમયે જુદા જુદા સ્થળે થયેલી. તેમ છતાં ત્યાં સુધી એક બીજાએ સાથે વાંચણ કરીને કંઠસ્થ જ્ઞાન મેળવેલ. ગ્રંથસ્થ તો છેવટ બધુ જ્ઞાન સંપૂર્ણ વિચ્છેદ જશે તેવું લાગ્યું ત્યારે જ દેવધિગણું ક્ષમાશ્રમણે ગ્રંથસ્થ કરાવ્યું. ગ્રંથસ્થ થયેલું આ શાસ્ત્રજ્ઞાન પૂર્વાચાર્યો કહે છે સાગરમાં બિંદુ સમાન માત્ર બચ્યું છે, તેમ છતાં, જે કંઈ જ્ઞાન આજે જૈન આગમોમાં ઉપલબ્ધ છે; તે પશ્ચિમના મહાવિદ્વાનેની નજર સમક્ષ આવતાં, જગતની સર્વ વિદ્યાપીઠમાં પ્રાપ્ત થતાં જ્ઞાનની સરખામણીએ સમુદ્ર જેટલું વિશાળ આ આગમજ્ઞાન લાગ્યું છે, એટલું જ નહિ પણ ઉપલબ્ધ શાસ્ત્રો ઝીણવટથી ભાષાજ્ઞાનની દષ્ટિએ તપાસતાં, આ બધું જ્ઞાન એક જ વ્યક્તિનું કહેલું છે, તેમપણ તેમને જણાતાં આ વિદ્વાને એ રીતે ચક્તિ થઈ ગયા
