________________
૨૮ ]
[ આગમસાર ઘડો”. આ જવાબ “માટીના ઘડા” માટે બરાબર ઘટે છે, આ પ્રમાણે ઘડાની બે અવસ્થા (૧) માટીમય વિધેયાત્મક અને (૨) સૂતરમય નિષેધાત્મક. આ બંને ઘડાની પર્યાય અર્થાત્ અવસ્થા કહેવાય. આમ એક પદાર્થના અનંત પર્યાય ઘટાવી શકાય; એટલે પર્યાય અનંત કહ્યા.
આ પ્રમાણે પ્રત્યેક સૂત્રનું એટલે કે જિનકથીત “અર્થ” કે “વચન”નું વિવરણ સર્વ પ્રકારના ગમ અને પર્યાય વડે થાય, ત્યારે તે સૂત્રનું સંપૂર્ણ વિવરણ થયું ગણાય. તેવું વિવરણ અનંતજ્ઞાની સિવાય કશું કરી શકે?
આવા અત્યંત આત્મકલ્યાણકારી એકાંતે ઉપકારી આગમનું જ્ઞાન મેળવીને જે મુમુક્ષુ જીવાત્મા “હેય-ય અને ઉપાદેય? બુદ્ધિથી તત્ત્વને ગ્રહણ કરે છે, તેને જ વિવેકી સમ્યગૃષ્ટિ સમજવા, જીવાજીવાદિ તત્તને યથાર્થ જાણવા તે “યજીની આરાધના છે, યથાર્થ જાણીને જીવની અત્યંત વિશુદ્ધ દશા તે પરમાત્મદશાને પ્રાપ્ત કરવામાં, રાગ-દ્વેષ, વિષય-કષાયે આદિ જે બાધક તો છે, તેને સંપૂર્ણપણે છોડવાને પુરૂષાર્થ કરવો તે “હેયની આરાધના છે, અને આત્મસાધનામાં જે ઉપકારી તત્ત્વ છે તેવા સંવર અને નિજર અને મોક્ષ તત્ત્વની અર્થાત્ સમભાવ કેળવવા માટે સામાચિકાદિ કિયા અનુષ્ઠાનની, -જેથી નવા અશુભ કર્મના બંધ અટકે, અને પૂર્વસંચિત કર્મ ભસ્મીભૂત કરવા માટે અણસણ, સ્વાધ્યાય, ધ્યાનાદિ તપ, સંયમ અનુષ્ઠાનની આરાધના કરવી તે “ઉપાદેયની અર્થાત્ આચરવા ગ્ય કર્તવ્યની આરાધના છે.
