________________
ત્રીજું ઉપાંગસૂત્ર-જીવાભિગમસૂત્ર ] [ ર૫૫
વળી નવમીમાં જીના સિદ્ધ, અસિદ્ધ, સેન્દ્રિય, અનિદ્રિય, જ્ઞાની, અજ્ઞાની, આહારક, અનાહારક, ભાષક, અભાષક, સમ્યગદષ્ટિ, મિથ્યાષ્ટિ, પરિત્ત, અપરિપ્ત, પર્યાપ્ત, અપર્યાપ્ત, સૂક્ષમ–બાદર, સંજ્ઞી–અસંજ્ઞી, ભવસિદ્ધિક અને અભવસિદ્ધિકના ભેદે કહ્યા છે, તથા વેગ, વેદ, દર્શન, સયત, અસંયત, કષાય, જ્ઞાન, શરીર, કાય, વેશ્યા, નિ, ઈદ્રિય વિગેરે દ્વારા વડે વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે.
અંતમાં સમુચ્ચય જેનું બેથી દશ પ્રકારના ભેદરૂપે વર્ણન છે. પર્યવસિત ને અપર્યવસિત્તના ભેદ કહ્યા છે. પર્યવસિત એટલે જેને અંત હોય તેવા “સાન્ત'? અપર્યવસિત એટલે અંતરહિત “અનંત” એના ૩ ભેદ છે :(૧) અનાદિ અપર્યવસિત તે “અભવ્ય” આશ્રી કે જેના સંસારચકને કદાપિ અંત થવાનો નથી,(૨) અનાદિ સપર્યવસિત તે “ભવ્ય આશ્રી જે અનાદિના છે, પણ ભવભ્રમણને અંત કરવાવાળા છે; અને (૩) સાદિ સપર્યવસિત તે
પડિવાઈ” અર્થાત્ સમક્તિ પામીને જે ફરી મિથ્યાત્વ પામ્યા છે તે આશ્રી, તેની સ્થિતિ જઘન્ય અંતમુહૂર્ત, ઉત્કૃષ્ટ અનંતકાળ, અર્થાત્ અર્ધ પુદગલ પરાવર્ત કાળ.
આમ આ સૂત્રમાં બે વિભાગ છે –(૧) પ્રથમ વિભાગમાં અજીવ અને સંસારી જીવના ભેદનું નિરૂપણ છે અને (૨) બીજામાં સમુચ્ચય જીવન એટલે કે સંસારી ને સિદ્ધના જનું નિરૂપણ છે. આ સૂત્ર અંગબાહ્ય છે. (૪) પન્નવણ (પ્રજ્ઞાપના) સૂત્ર સમવાયાંગ સૂત્રનું ઉપાંગ છે.
આ સૂત્રમાં એક અધ્યયન છે અને ૩૬ પદ છે. મૂળ
