________________
૨૬ ]
[ આગમસાર, હોવાથી શબ્દોથી કહી શકાય નહિ. વળી ભગવંતનું આયુષ્ય મર્યાદિત છે ને કહેવાની વસ્તુ ને ભાવ અનંત છે, તેથી પણ સંપૂર્ણ કહી શકે નહિ. તત્ત્વ કેવળીગમ્ય સમજવું. તે અનુભૂતિ, શબ્દાતીત છે, માત્ર અનુભવગમ્ય છે. એટલે જ પરમાત્માનું સ્વરૂપ અચિંત્ય, અવર્ણનીય, અગમ્ય છે એમ. હિંદુધર્મના ધર્મશાસ્ત્ર વેદોએ પણ કહીને એને “નેતિ નેતિન ઇતિ અર્થાત્ આત્માનું સ્વરૂપ આવું છે? તો. કે ને! આવું તે નથી, તે આવું છે? ફરી કહે ના! આવું પણ નથી. આમ વેદ એ નિષેધાત્મક રીતે અવર્ણનીય. શબ્દાતીત કહ્યું.
વળી સર્વજ્ઞ ભગવંતે જેટલું શબ્દ-સૂત્રોથી કહે છે. તેટલું ગણધર ભગવંતે પણ સંપૂર્ણ યથાતથ્ય ભાવ ભેદ, સહિત ગ્રહણ કરી શકે નહિ, જેટલું ગ્રહણ કરે તેટલું શબ્દ વડે કથન કરી શકે નહિ. એ પ્રમાણે ગુરૂ-શિષ્ય પરંપરાથી સમજવુ. આવું પાર ન પામી શકાય તેવું અફાટ મહાસાગર જેવું સર્વજ્ઞ પ્રરૂપિત આ શ્રુતજ્ઞાન છે. તેથી જ તેને પરમ મહિમા શાસ્ત્રકારોએ ઠેર ઠેર બતાવ્યા છે.
ગામ કે ગમા એટલે સૂત્રમાં રહેલા “અર્થને જાણવાનો માર્ગ.” સૂત્રમાં જે કાંઈ અર્થબોધ રહેલો છે, તેને સ્પષ્ટ કરવામાં જે પ્રજનભૂત માર્ગો રહેલા છે, તે બધા ગમાગમ કહેવાય છે. અર્થબોધની જે શાબ્દિક શક્તિ તે ગમ, તે કથન કે લેખન બંને સ્વરૂપે હોય. એકેક સૂત્રના સાત નય આશ્રિત, અસ્તિ-નાસ્તિ આદિ સપ્તભંગ આશ્રિત ગતિ–ઇદ્રિય ઉદ્દેશ, સ્વામિત્વ આદિ માગણ દ્વારોથી