________________
ચોથું ઉપાંગસૂત્ર-પન્નવણુસૂત્ર ] [ ર૫૭ વિષયોનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે, તેમાં તે વિષયનું સંપૂર્ણ કથન છે.
મંગલાચરણ :- “નમે સિદ્ધાણું” પદથી કરેલ છે. અને પછી શાસનપતિ ભગવંત મહાવીરને નમસ્કાર છે.
જીવાજીવાદિ તત્ત્વ નિરૂપણને સંબંધ આચાર્ય મલયગિરીએ આના પદે સાથે નીચે પ્રમાણે જેડ છે - તવ
પ્રજ્ઞાપનાના પદો ૧-૨ જીવ અને અજીવ, પદ-૧૩, ૫,૧૦ ને ૧૩ ૩ આસવ
” ૧૬, ૨૨, ૪ બધ
* ૨૩ ૫ થી ૭ સંવર, નિર્જરા, મેક્ષ ” ૩૬
બધા તને સમાવેશ સવાએ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવમાં કરેલ છે, તેથી મલયગિરીએ પણ દ્રવ્ય અર્થાત્ જીવ તત્ત્વને સમાવેશ પ્રથમ પદમાં, ક્ષેત્ર અર્થાત્ જીના નિવાસસ્થાનને બીજા પદમાં, કાળને અર્થાત્ જીના આયુષ્ય ને સ્થિતિનો) ચોથા પદમાં, અને ભાવને સમાવેશ બધા પદમાં કર્યો છે.
૩૬ પદના વિષયોનું નિરૂપણ :(૧) પહેલા પ્રજ્ઞા પદમાં જીવના બે ભેદ–“સંસારી ને સિદ્ધ” બતાવ્યા છે. સંસારી જીના ૫૬૩ ભેદ અને સિદ્ધના ૧૫ ભેદનું કથન છે. સંસારી જીના ભેદ ઈદ્રિયેના અનુક્રમે -પાંચ સ્થાવર (એકેન્દ્રિય), ૩ વિકેન્દ્રિય (બે, ત્રણ ને ચાર ઈદ્રિવાળા), પંચેનિદ્રય તીર્થંચ, મનુષ્યના ભેદ ૧૭
