________________
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર ]
[૫૭ અંતમાં “સેતું' અર્થાત્ ત્રણે કાળમાં દિશાવિદિશામાં રામનાગમન કરનારે જે છે તે જ હું (આત્મા) છું ? એમ સ્પષ્ટ જવાબ આપીને સુત્રકારે કરેલ છે. તેને પરમાર્થ એ છે કે દ્રવ્યથી “આત્મા નિત્ય છે, ધ્રુવ છે. પણ પર્યાયથી એક યોનિમાંથી બીજી યોનિમાં ગમનાગમન કરનારો હેવાથી “અનિત્ય છે. આ પ્રમાણે આત્માના નિત્યાનિત્ય સ્વરૂપને જે જાણે અને તેની શ્રદ્ધા દઢપણે કરે તેને સૂત્રકારે “આયાવાઈ' અર્થાત્ આમવાદી કહ્યા. આમા છે અને તેની ગતિ આગતિ પણ છે એવું જે માને તેને જીવના નિવાસરૂપ લોકને માનવો જ પડે તેથી તેને “લોયાવાઈ : અર્થાત્ લોકવાદી કહ્યા, અને લેકવાદી જે છે તેને લેકમાં • ગતિઆગતિના કારણરૂપ કર્મબંધને જ માન પડે તેથી
તેને “કશ્માવાઈ' અર્થાત્ કર્મવાદી કહા; અનેક મંવાદીને - બંધ અને મેક્ષના કારણરૂપ કિયા એટલે કે સંવર-નિર્જરા રૂપી તપાદિ વ્રત અનુષ્ઠાને સ્વીકાર કરવો જ પડે તેથી “કરિયાવાઈ' અર્થાત્ ક્રિયાવાદી કહ્યા.
આમના જે છ સ્થાન સર્વ કહ્યા છે (૧) અસ્તિત્વ અર્થાત્ આત્મા છે, (૨) નિત્યત્વ અર્થાત્ જુદી જુદી ગતિમાં ઉપજનારો આતમા પર્યાયથી જુદે ભાસવા છતાં ત્રિકાળી, નિત્ય–ધ્રુવ છે, (૩) કર્તૃવ-પોતાના કર્મને કર્તા પોતે જ છે. અર્થાત્ કર્મ કરવામાં તે સ્વાધીન છે. (ન્ને ભકતત્વકર્યા કર્મના ફળ ભેગવનારો પણ પોતે જ છે, અર્થાત્ ફળ અવશ્ય ભેગવવા પડે છે. તેમાં પરાધીન છે (૫) અમૃતત્વ અર્થાત્ મોક્ષ છે (૬) મોક્ષ ધર્મથી મળે છે. આમાના આ.છ સ્થાનની જેને શ્રદ્ધા હોય તેને આમવાદિ અત્રે કહેલ
છે, જેને આપણે વષવહાર નથી “સમકિતી? “સખ્ય- ફસ્વી” કહીએ છીએ.