________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ]
[ ૩ર૭ (૧) વિનય અધ્યયન :- સર્વજ્ઞોએ ધર્મનું મૂળ વિનય કહેલ દે. તેથી સૌથી પ્રથમ સ્થાન “વિનય અને આપ્યું છે. જે ગુરૂની આજ્ઞાનું પાલન કરતે હોય, ગુરૂના સમિપે અર્થાત્ અંતરમાં વસતો હોય, ગુરૂના મનભાવ અને ઈશારાને સમજીને તેમના કાર્ય કરતો હોય, તેને વિનીત શિષ્ય કહ્યું છે. તે આ લોક અને પરલોકમાં સુખી થાય છે. ગુરૂ કદાચિત કે ધે ભરાય, તે બે હાથ જોડી વંદી તેમના કેપને શાંત પાડો અને ફરીથી આ પ્રમાણે નહિ કરું એમ કહી એમને પ્રસન્ન કરી લેવા જોઈએ. આથી શિષ્યને ગુરૂને જ્ઞાનભંડાર પ્રાપ્ત થાય છે, ચારિત્ર વિકાસ પામે છે, તેથી મેક્ષ કે દેવગત મળે છે. ઊઠવા, બેસવા, બલવા, ચાલવામાં ગુરૂ પ્રત્યે કે વિનય રાખવે તેના પ્રકાર કહ્યા છે.
(૨) પરિસહ અધ્યયનમાં ૨૨ પ્રકારના પરિસહસુધા, પિપાસા (તરસ), શીત, ઉષ્ણ, દંશમશક, અચેલ (વસ્ત્રરહિતપણુ), અરતિ, સ્ત્રી, ચર્યા (વિહાર), નિષદ્યા (બેસવું), શયા, આકાશ, (કઠોર વચન), વધ, યાચના, અલાભ, રોગ, તૃણસ્પર્શ, જલ (મેલ), સત્કાર સમાન, પ્રજ્ઞા, અજ્ઞાન અને દર્શન પરિષહ આવે તો સાધુ સમભાવે સહન કરે.
સંયમજીવનમાં જે અણધાર્યા કષ્ટ આવે છે તેને પરિષહ કહ્યા છે. તેવા પ્રસંગે સમભાવ રાખી સહન કરી લેવાથી કર્મ નાશ પામે છે, અને ચાત્રિ દઢ થાય છે. કારણકે ૮૪ લાખ જીવાયોનિમાં માનવી સર્વ શ્રેષ્ઠ છે, અને માનવીના ગુણોમાં ચારિબ સૌથી શ્રેષ્ઠ છે. તે દુર્લભ ચારિ દઢ થવાથી સાધક મેક્ષ સન્મુખ થાય છે.
