________________
૧૩૬ ]
[ આગમસાર પ્રભુએ આપેલા જવાબ વિસ્તારથી કહ્યા છે. ધર્માસ્તિકાયાદિ છ દ્રવ્ય, જ્ઞાનદર્શનાદિ ગુણે, સમયાદિ કાળ, સ્વરભેદ તે પર્યવ, પ્રદેશ, પરિણામ, યથાતથ્ય ભાવ, અનુગમ, નિક્ષેપન અને પ્રમાણના વિવિધ પ્રકારના અતિસૂક્ષમ પ્રશ્નો પ્રકાશ્યા છે. તે પ્રશ્ન કેવા છે? તે પ્રશ્નો લેકાલકને પ્રકાશ કરવાવાળા, અતિરૂદ્ર ચતુર્ગતિ રૂપ સંસાર સમુદ્રને તારવામાં સમર્થ, ઇંદ્રનાં પૂજ્ય, ભવ્ય જીવોના જીવને આનંદ પમાડનારા, અંધકારરૂપ કર્મ રજને નાશ કરવાવાળા, સમ્યક્ પ્રકારથી નિર્ણય કરવામાં દીપક સમાન પ્રકાશિત કરવાવાળા ૩૬૦૦૦ પ્રશ્નો ખામીરહિત છે, શિષ્યનું બહુપ્રકારે હિત કરવાવાળા છે” આ રીતે આ સૂત્ર બધા સૂત્રોમાં મહાસાગર સમાન અતિ ગહન. ગંભીરને ગુઢાર્થવાળું છે. આમાં વિશ્વવિદ્યાની એવી કઈ વાત બાકી રહેતી નથી કે જેની પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષરૂપથી ચર્ચા કરવામાં આવી ન હોય.
આનું પ્રાકૃત ભાષાનું નામ “વિવાહ પણતિ? છે. તેને અર્થ વૃત્તિકાર અભયદેવે આ પ્રમાણે કર્યો છે– ગીતમાદિશિષ્યોને તેમના પ્રશ્નોના ઉત્તરમાં ભ. મહાવીર સ્વામીએ અત્યુત્તમ પદ્ધતિથી વિવિધ વિષયેનું જે વિવરણ કર્યું છે તે સુધર્માસ્વામી દ્વારા પિતાના શિષ્ય જબુને કહેવામાં આવ્યું હતું. તે વિશદ વિવરણ જે સૂત્રમાં કરવામાં આવ્યું છે તે “વિવાહ પણુતિ” (વ્યાખ્યા પ્રજ્ઞપ્તિ) છે.
આ આખું આગમ પ્રશ્નોત્તર શૈલીમાં હોવાથી પણ આને વ્યાખ્યા પ્રજ્ઞપ્તિ કહ્યું છે.
મંગલાચરણ:-સર્વ પ્રથમ મંગલાચરણરૂપે “નમ:કાર મહામંત્રના પંચ પરમેષ્ટીના પાંચ પદ
