________________
૧૧૨ ]
[ આગમસાર
સમયે સમયે લાગે છે; પછી તે જીવ ચાહે એકેન્દ્રિય હાય, વિગલેન્દ્રિય કે પ`ચે દ્રિય હાય, કારણ કે પાપકર્મ બંધાવાના કારણભૂત મિથ્યાત્વ, અવ્રત, પ્રમાદ, કષાય તથા યાગથી અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયાના દોષના ક`બંધ સદા થયા કરે છે. જીવા અવિરતિ (પચ્ચક્ખાણ કર્યા વગરના) આશ્રી, અવિરતિ ભાવથી અષ્ટપણે પણ સદા પાપકમ બાંધે છે તેમ ભગવંતે નિશ્ચયથી કહેલ છે. એકેન્દ્રિય અને અસની જીવા મનવચન-કાયાના વ્યાપાર રહિત હૈાય છે, કારણકે મન જ નથી, છતાં તેમને પણ અવ્યક્તપણે વહિ ંસાના પરિણામ હાય છે તેથી વ્રતના અભાવથી અશુભ કર્મોથી બંધાય છે. એકે - દ્રિય જીવાને અવ્યક્તપણે અન્ય જીવાને પીડા આપવારૂપ આહારાદિ આશ્રી તથા બીજા જીવાને દબાવવા આશ્રી ભાવ. હાય છે તેથી કેમ બંધ થાય છે. ફળસ્વરૂપે આવા અપ્રત્યાખ્યાની સસાર પરિભ્રમણ કર્યા કરે છે, અને તેને નહિ હવાના પ્રત્યાખ્યાન કરનારને મેાક્ષનુ કારણ કહેલ છે, આમ જાણી કાઈ જીવને મારવા નહિ, દુ:ખ આપવુ નહિ, ખેદ પમાડવા નહિ એ જ ધર્મ સત્ય છે, એમ ભગવાન મહાવીરે
હ્યુ છે. તે જાણી સાધુ દાતણ કરે નહિ, આંખ આંજે નહિ, ઔષધ લઈ વમન કરે નહિ, સ્નાન કરે નહિ આદિ સચમને બાધક સાવદ્ય ક્રિયા કરે નહિ, અને ઉત્કૃષ્ટ ભાવે સયમનું પાલન કરે, એવા સાધુએ સદાચારી કહેવાય છે. અપ્રત્યાખ્યાની જીવા અનાચારી કહેવાય છે.
સન્ની મનુષ્ય અને કાઇક સ'ની પ'ચે'દ્રિય તિયચ સિવાય બીજા કોઈપણ જીવ, દેવા પણ વ્રત પ્રત્યાખ્યાન કરી શકતા નથી. તેથી જ ભગવાને મનુષ્યભવને દુ ́ભ કહ્યો છે.
