________________
પ્રશ્નવ્યાકરણ–પહાવાગરણ–૧૦ ] [ રરપ વાણી વદે, વળી હાંસી–મશ્કરી કરવાથી સામી વ્યક્તિના હૃદયને ચોટ લાગે છે, મન દુભાય છે. તેથી પહેલા અહિંસા વ્રતને ભંગ થાય છે, માટે હાસ્યને તજવું એ સાધક માટે કલ્યાણકારી કહ્યું છે.
(૩) અદત્તાદાન વિરમણરૂપ ત્રીજુ સંવરદ્વાર :
આને “દત્તાનુજ્ઞાત” એટલે કે દાતા દ્વારા દીધેલા આહારપાણે વસ્ત્રાદિ તે “દત્ત” અને અનુજ્ઞાત” એટલે પાટ–પાટલા આદિની આજ્ઞા દેવામાં આવે તે “દત્તાનુજ્ઞાતી” નામે ત્રીજુ સંવરદ્વાર સુધર્માસ્વામીએ જ બુસ્વામીને ફરમાવ્યું છે, જે લીધેલા બધા વ્રતની આરાધનામાં ઉપકારી હેવાથી “ગુણવત” પણ કહેવાય છે.
જીવને પરદ્રવ્યાદિની તૃષ્ણ અનાદિકાળથી પડેલી છે. તેને મર્યાદામાં લાવવાનું આ સંવરદ્વાર છે. બાહ્ય તથા આત્યંતર પરિગ્રહની અનાદિકાળની ગ્રંથિઓને તેડાવી દેનાર આ વ્રતને “નિગ્રંથ ધર્મ” કહ્યો છે, સર્વ પાપના દ્વાર બંધ કરાવનાર આ ધર્મ છે, અહિંસા અને સત્યને અદત્તની સાથે ગાઢ સંબંધ છે; તે બ્રહ્મચર્ય અને અપરિગ્રહ વ્રત પાળવાનું પણ તેનાથી સુગમ બને છે. લેભ કષાય જે દશમાં સૂમસંપાય ગુણઠાણે નષ્ટ થાય છે, તેને નાશ કરનારું આ વ્રત છે. લેભકષાય નાશ પામતાં જ સાધક મેહનીય કર્મને સર્વથા ક્ષય કરી વીતરાગતા પ્રગટાવે છે, તેથી આ વ્રતનું પાલન ખૂબ પ્રભાવિક છે, આના સંરક્ષણ અને પુષ્ટિ માટે પાંચ ભાવના નીચે પ્રમાણે કહી છે –
