________________
[ આગમસાર કેનાથી સૂક્ષમ છે તે કહ્યું છે, સૂકમ–બાદરને અપબહુવ તેની અવગાહના, વેદના સ્પર્શ આદિનું કથન છે.
થામાં (૧) આસવ, (૨) ક્રિયા, (૩) વેદના અને (૪) નિર્જ રારૂપી ૪ બેલના નારકાદિ ની અપેક્ષાએ “મહા” અને “અપ” ની અપેક્ષાએ ૧૬ ભાંગાનું નિરૂપણ છે. પાંચમામાં ચરમ અર્થાત્ અલ્પાયુષી ને પરમ એટલે દીર્ધાયુષીનું નાચ્છાદિ ૨૪ દંડકના ઉપર ચોથા ઉદ્દેશાના ૪ બેલની અપેક્ષાએ નિરૂપણ છે, છઠ્ઠામાં દ્વીપસમુદ્રના પરિમાણનું, સાતમામાં દેવોના આવાસનું, આઠમામાં એકેદ્રિયથી પંચેન્દ્રિય સુધીના પાંચ જાતિના જાની નિવૃત્તિનું, જાતિ પ્રમાણે શરીરનું બાંધવું તે “નિવૃત્તિ કહેવાય છે–દરેક જીવ પોતપોતાના જાતિ નામ કર્મ પ્રમાણે શરીરની નિવૃત્તિ કરે છે. તે પ્રમાણે, કમ નિવૃત્તિ, શરીર નિવૃત્તિ, ઈદ્રિય નિવૃત્તિ, ભાષા, કષાય, વર્ણ, સંસ્થાન, સંજ્ઞા, લેશ્યા, દૃષ્ટિ, જ્ઞાન, અજ્ઞાન, રોગ અને ઉપગ નિવૃત્તિનુંકુલ ૮૨ પ્રકારથી નિરૂપણ છે. નવમામાં કરણના પ૮ બેલ છે, જેના વડે કાર્ય થાય તે “કરણ” કહેવાય છે, જેમકે કુહાડી વડે લાકડુ કપાયું તે કુહાડી દ્રવ્યકરણ છે, જે ક્રિયા ચાલુ છે તે કરણ છે, અને કાર્યની પૂર્ણાહુતિ “નિવૃત્તિ” છે, કરણના દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભવને ભાવકરણ, અકેક ભેદે છે, શરીકરણ પાંચ ભેદે, ઇંદ્રિયકરણ પાંચ ભેદે, ભાષાકરણ ૪ ભેદે, પુદ્ગલકરણ વર્ણાદિ ૫ ભેદ, મન કષાય, ને સંજ્ઞાકરણ ચચ્ચાર ભેદે, સમુદઘાતકરણ ૭ ભેદે, લેશ્યાકરણ છ ભેદ, વેદકરણ ૩ ભેદે ને પ્રાણાતિપાત કરણ એકેઢિયાદિ પાંચ જાતિના પાંચ ભેદે, એમ કુલ ૫૮ ભેદે છે અને દશમામાં વ્યંતર દે સમાહારવાળા, સમાન
