________________
૪૦૨ ]
[ આગમસાર
જૈનદર્શનમાં દેવ-ગુરૂ-ધર્મની શ્રદ્ધને વ્યવહાર સમકિત કર્યું છે. અરિહંતને દેવ માન્યા છે, તેથી પહેલા સામાયિક આવશ્યકમાં આત્માને સમભાવમાં સ્થાપ્યા પછી બીજા ચાવિસ થા આવશ્યકમાં અરિહ દેવાનુ ઉદ્દકી ન યુ... અને પછી ત્રીજા ગુરૂવંદના આવશ્યકમાં ગુરૂને ઉત્કૃષ્ટ ભાવે વના કરવાની છે. વળી જૈનધર્મ ગુરૂના મહિમા અધિક એ રીતે બતાવ્યા છે કે આ ગુરૂવંદનાને ઉત્કૃષ્ટી વંદના કહી છે અને તે આ પાઠ બે વાર બેસીને એ વાર કરવાનુ... ફરમાવ્યું છે. ચૌવિસ થા અર્થાત્ દેવની સ્તુતિ એક જ વાર અને ગુરૂવ†દના ગુરૂભકિતના પાઠ બે વાર– આ જૈન ધર્મની આગવી વિશેષતા છે. આમ કરવાથી જીવને સંસારચક્રમાં ભમાવનાર “અહંભાવ” માનાય દુર થાય છે અને વિનચંધની સાધના થાય છે. ત્રણ આવશ્યક કરીને પછી જ ચેાથા “પ્રતિક્રમણ” અર્થાત્ પાપદોષ નિવ્રુતિરૂપ આવશ્યક, પાંચમાં “કાઉસગ્ગ” અર્થાત્ કાયાની મમતા તજી આત્મચિંતનમાં એકાગ્ર થવા રૂપ આવશ્યક, અને ઇંઠા ‘પ્રત્યાખ્યાન” અર્થાત્ પદાર્થોની મમતાને દ્રવ્ય અને ભાવથી તજી ગુણધારણ કરવા રૂપ આવશ્યક કરવાના છે, જે ત્રણે “ધ રૂપ” છે. તેથી છ એ આવશ્યકમાં દેવ-ગુરૂ-ધર્મોને યથા ક્રમે સમાવેશ થાય છે એમ પ્રતિપાદન થયું; અને સમકિત એ જ એકમાત્ર દ્વાર મેાક્ષનુ છે. તેથી આ છ આવશ્યક ભાવપૂર્વક કરવાથી જીવાત્માના ભવભ્રમણના ફેરા અવશ્ય ટળી જાય એવુ' પરમ ઉપકારી આ અ ંતિમ સૂત્ર છે, જે વળી પ્રભુ મહાવીરના શાસનનાં અંતસમય સુધી – ખીજું ઘણું જ્ઞાન વિચ્છેદ જવા છતાં ટકવાનું છે.
(૪) પ્રતિક્રમણ :–“પાપથી પાછા વળવુ” તે પ્રતિ
