________________
૧૮૨ ]
[ આગમસાર મેઘકુમારને હાથીના ભવનું દષ્ટાંત આપી સ્થિર કર્યા. તેવા બીજા દષ્ટાંતે પણ આમાં કહ્યા છે. જ્ઞાતામાં ચરણસત્તરી, શ્રમણધર્મ, કરણપીડવિશુદ્ધિ આદિની પ્રરૂપણ કરી છે.
પહેલા મેઘકુમારના અધિકારમાં ૭૨ સ્વને કહ્યા છે. તેમાં ૩૦ મહાસ્વપ્ન ઉત્તમ ફળદાયી છે, તેમાંથી ૧૪ સ્વપ્ન તીર્થકરની માતાને સ્પષ્ટ અને ચકવતની માતાને ઝાંખા આવે. તેના નામ (૧) હાથી (૨) વૃષભ (૩) સિંહ (૪) લકમી, (૫) બે પુપમાળા, (૬) ચંદ્ર (૭) સૂર્ય (૮) ધજા (૯) કુંભ (૧૦) પદ્મસરેવર (૧૧) સમુદ્ર, (૧૨) વિમાન, (૧૩) રતનની રાશી, (૧૪) અગ્નિશી ખા. આ ચૌદમાંથી વાસુદેવની માતાને ૭, બળદેવની માતાને ૪ અને માંડલિક રાજાની માતાને એક સ્વપ્ન આવે.
પહેલા શ્રતસ્કંધની ૧૯ ધર્મકથાનો પરમાર્થ
(૧) મેઘકુમાર :–દીક્ષા લીધા પછી બીજા દિવસે સંયમ છોડી દેવા પ્રભુ પાસે ગયા ત્યારે વિરપ્રભુએ મેઘકુમાર મુનિને કહ્યું કે હાથીના (તિર્યંચ પશુના) ભવમાં પણ ચોથે પગ અઢી દિવસ ઊંચો રાખી સસલાની દયા પાળી, પ્રાણાંતક કષ્ટ સમભાવે સહન કર્યું અને મહાધૈર્ય બતાવ્યું તે આ ભવ રાજકુમારને મળ્યો અને દયા પાળી હતી તેથી દુર્લભ એવો દયામય સંયમ ધર્મ મળ્યો, તેવો સંયમી સાધુ સંથારા (પથારી)ની આવી મામુલી અડચણથી સંયમ છેડી. દેવા તૈયાર થાય ખરો? કયાં પશુના ભવની ધીરજ, અને કયાં સાધુજીવનનું અર્ધય? પ્રભુની આ વાત સાંભળતાં જ - જાતિસ્મરણશાન થયું. હાથીને ભવ દીઠા, લજજા પામ્યા.
