________________
-૧૪૦ ]
[ આગમસાર પણ જેમ જેમ વિકસતું જાય છે. તેમ, તેમ કરતું જાય છે. છતાં બુદ્ધિશક્તિની મર્યાદાના કારણે વિજ્ઞાન કેઈપણ કાળે અતીતમાં સર્વપ્નના સત્ય સુધી પહોંચી શકયું નથી, વર્તમાનમાં પણ પહોંચી શકવાનું નથી અને ભવિષ્યમાં પણ કદાપિ પહોંચી શકશે નહિ, તેથી જ સર્વજ્ઞના સિદ્ધાંતોને માનવા તે શ્રદ્ધાનો વિષય છે, બુદ્ધિ કે તર્કને વિષય નથી. એમ અનુભવ સિદ્ધજ્ઞાનીઓએ કહ્યું છે. એટલે તેમની વાતને, સિદ્ધાંતને શ્રદ્ધાપૂર્વક માનીને આદરે તેમાં જ જીવનું સર્વ કલ્યાણ છે.
બીજા ઉદેશામાં નારકીની લશ્યાને સંચિઠ્ઠન કાળ કહ્યો છે. એક ભવથી બીજા ભવમાં રહેવાને કાળ તે સંચિલ્ડ્રન કાળ છે. બાર પ્રકારના જીવ દેવલોકમાં જાય, તથા અસંજ્ઞીના આયુષ્યનું કથન છે. ત્રીજા ઉદેશામાં કાંક્ષામહનીય કર્મને આરાધકના લક્ષણ બતાવ્યા છે. આયુષ્ય કર્મ મેહનીય કર્મથી બંધાય તેમ કહ્યું છે. ઉદીરણા કયા કમની થાય તે કહ્યું છે. ચેાથામાં કર્મપ્રકૃતિ, અપકમણ, ર્યા કમ ભેગવ્યા વિના જીવનો મોક્ષ નહિ, પુદગલ, જવ, છદ્મસ્થા અને કેવળીનું નિરૂપણ છે, પરમાવધિજ્ઞાની અવશ્ય કેવળી બને તેમ કહ્યું છે. પાંચમા માં નરક, ભવનપતિ, પૃથ્વી,
તિષી ને વૈમાનિક દેવનું કથન છે, તથા કષાયના ભાંગા, અને ૨૪ દંડકના આવાસ, સ્થિતિ વિ.નું ને નારકીમાં કૈધની, તિર્યચમાં માયાની, મનુષ્યને માનની ને દેવને લાભની પ્રબળતા હોય તેનું કથન છે. છઠ્ઠામાં સૂર્યલક, સૂર્ય દષ્ટિ, કાલેક, કિયા, રોહા અણગારના પ્રશ્નોને પ્રભુના ઉત્તર, મશકનું રૂપક આપી લોકસ્થિતિનું સ્વરૂપ તથા આધાર જીવ અને પુદગલના સંબંધમાં છિદ્રવાળી નૌકાનું રૂપક, અને સૂક્ષમ વરસાદ વિ. નું કથન છે. સાતમા માં નાકીની
