________________
-૧૪ ]
[ આગમસાર આગમ' ની વ્યુત્પત્તિ આગમ” શબ્દ “આ ઉપસર્ગ અને ગમm ધાતુનો બનેલો છે. “આને અર્થ છે “પૂર્ણ” અને “ગમૂ” ને અર્થ છે “ગતિ કે પ્રાપ્તિ એટલે “જેના વડે વસ્તુતત્ત્વનું સંપૂર્ણ જ્ઞાન થાય અર્થાત્ પદાર્થના રહસ્યનું પરિપૂર્ણ જ્ઞાન થાય તે આગમ છે. પૂર્વાચાર્યોએ સંસ્કૃત ભાષામાં તેની વ્યુત્પત્તિ નીચે પ્રમાણે કરી છે -
(૧) “આ=સમનતાદ્દ (એટલે “ચતરફથી અર્થાત્ - બધી બાજુથી),ગમ્મતે વસ્તુતત્ત્વ-ભનેત્યાગમ7 | અર્થાત્ વસ્તુ તત્ત્વની–પદાર્થના રહસ્યની બધી બાજુથી પ્રાપ્તિ એટલે કે જ્ઞાન કરાવે તે આગમ છે.
(૨) શ્રી સિદ્ધસેન ગણકૃત ભાષ્યાનુસારિણી ટીકા પૃ. ૮૭ કહ્યું છે -
આ છત્યાચાય પરસ્પરયા વાચનાદ્વારેણે- ત્યાગમ:
જે જ્ઞાન આચાર્ય પરંપરાથી વાંચના દ્વારા આવે છે તે . “આગમ” છે,” . (૩) સ્યાદવાદ મંજરી શ્લેક ૩૮ની ટીકામાં કહ્યું છે –
આપ્તવચનાદાવિભૂતમ સંવેદનમાગમ : આપ્તવચનથી ઉત્પન અથ (પદાર્થ) નું જ્ઞાન થાય તે
આગમ છે.
જેમણે, રાગ-દ્વેષ સંપૂર્ણ જીતી કેવળજ્ઞાન પ્રગટાવી સર્વજ્ઞ બની અર્થ રૂપી વચન કહ્યા છે, તેમને આપ્તપુરૂષ
