________________
૨૮૬ ]
[ આગમસાર (૩) સંસી, (૪) લેગ્યા, (૫) દષ્ટિ, (૬) સંયત, (૭) કષાય, (૮) જ્ઞાન, (૯) ગ, (૧૦) ઉપગ, (૧૧) વેદ, (૧૨) શરીર, અને (૧૩) પર્યાપ્તિ આશ્રી આહાશ્ક-અનાહારકની વિચારણા છે. એ જ પ્રમાણે રોમ (લેમ) આહાર, (૨) પ્રક્ષેપ (કવળ–કળિયા) આહાર, અને (૩) આજ આહાર કા કયા ને હોય તેનું વિસ્તૃત કથન છે.
આહાર બે પ્રકાર છે –(૧) આભગ નિવર્તિત : અર્થાત ઈચ્છા થાય ત્યારે આહાર લે, અને (૨) અનાગ નિવર્તિત અર્થાત્ ઈચ્છા વિના આહાર લેવો તે આહાર લેવાની ઈચ્છાની જુદી જુદી કાળ મર્યાદા બતાવી છે. ઈચ્છા વિના આહાર તે નિરંતર ગ્રહણ થાય છે.
વર્ણ, રસ, ગંધ, આદિથી યુક્ત અનંતપ્રદેશી ઢંધવાળો અને અસંખ્યાત પ્રદેશી ક્ષેત્રાવગાઢ અને આત્મપ્રદેશો વડે સ્પર્શાવેલા મુદ્દગલો જ આહાર માટે ઉપયેગી થાય છે.
મોઢેથી જે કેળિયા લે તે પ્રક્ષેપ કે કવળાહારી, રૂંવાડાથી લે તે રેમ કે લેમ આહારી, જન્મ સમયે સર્વ આત્મપ્રદેશથી આહાર લે તે ઓજાહારી, અને મનની ઈરછાથી જે તૃપ્ત થઈ જાય તે મનેભક્ષી કહેવાય છે. એકેદ્રિય જીવોને મુખ નથી તેથી કવલાહારને અભાવ છે. પણ માહારી છે. તેવી રીતે વૈક્રિય શરીરવાળા નારકી ને દે પણ માહારી, એજાહારી, છે. વળી દેવો મને ભક્ષી પણ છે. ૩ વિકલે દ્રિય, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ ને મનુષ્યને ઓજ, રોમ અને કવલાહાર છે. નારકી ને દેવે અપર્યાપ્ત અવસ્થામાં જાહારીજ હોય છે. ર૯ને ૩૦, પદ ઉપગ ને પશ્યતાપદ છે :
ઉપયોગ એ જીવ–આમાને ગુણ કે લક્ષણ છે. આમા
