________________
૨૯૨ ]
[ આગમસર
=.
નાકીઓને નિરતર ક્ષેત્રાદિ ૧૦ પ્રકારની વેદના છે, પણ તીથંકરના પાંચે કલ્યાણક વખતે સાતા ભાગવે છે, ઉપરાંત પૂર્વ ભવના સંબંધી દેવ મળવા આવે ત્યારે તેના વચનાથી તેમજ તેના સ્પર્શથી શાતા અનુભવે છે. દેવાને સામાન્યપણે શાતા હૈાય છે, પણ ચવન કાળે અશાતા વેઢે છે, અને પેાતાની ઋદ્ધિનુ સુખ ભાગવતાં અન્યની ઋદ્ધિ જોઈ મળે છે તેથી અશાતા વેદે, એટલે શાતા—અશાતા સાથે ભેગવે. (૩૬) સમુદ્દાત પદ :– આ શબ્દ સમ્ + ઉદ્ + ઘાત એમ ૩ શબ્દોના અનેલ છે. સમગ્ર એકસાથે, ઉદ્ પ્રબળતાથી, અને ઘાત = હવું અર્થાત્ ક પુગળાને ખેરવી નાખવા, એટલે કે નિર્જરા કરવી, તે “ સમુધ્ધાત’ છે. જ્યારે આત્માના ઐકયભાવ બીજા ભાવાને છેાડીને એકમાત્ર વેદનીયમાંજ તીવ્રપણે એકાગ્ર થાય છે, ત્યારે કર્મ પુદ્દગલાની પ્રબળપણે ઘાત – નિર્જરા થાય તે વેદનાદિ સમુદ્દાતામાં પરિણમે છે, તે બહુ વેદનીયાદિ કર્મ જે કાળાંતરે ઉદયમાં આવવા ચાગ્ય હતા, અર્થાત્ જેની સ્થિતિ હજી પાકી નથી, તેવા કર્મીની ઉદીરણા કરીને, આક્ખીને ઉદયમાં લાવી, આત્મપ્રદેશે વળગાડી, ભેાગવી લઈ નિરા કરી નાખે – એકસાથે ખખેરી નાખે તેને સમુદ્દાત કહી છે. તે ક્રિયા સાત પ્રકારની છેઃ- (૧) વેદના, (૨) કષાય, (૩) મરણુ અથવા મારણાન્તિક, (૪) વૈક્રિય, (૫) તેજસ, (૬) આહારક અને (૭) કેવલ સમુદ્દાત. તેની ગાથા :“ વેયણ કસાય મરણે, વેન્વિય તેયએ ય આહારે કેવીલએ ચેવ ભવે, જીવ મણુસ્સાણ સરો વાઙા
-
