________________
૭૦ ]
[ આગમસાર, નામની ૩ પ્રકૃતિ છે. જે સમક્તિને રેકે છે, અને (૨) ચારિત્ર મોહનીય તેની કોધાદિ કષાની ૧૬ અને હાસ્ય, રતી, અરતી આદિનેકષાની ૯ મળી કુલ ૨૫ પ્રકૃતિ છે, જેનાથી રાગ-દ્વેષ થતા હોવાથી વીતરાગતાને રેકે છે. કષ એટલે સંસાર ” અને “આયલાભ ? જેનાથી સંસારને લાભ અર્થાત વૃદ્ધિ થાય તે કષાય. એક મેહનીય કર્મને જીતવાથી મિથ્યાત્વ નાશ પામે છે, તેથી સમક્તિ આવે છે, અને કષાય નાશ પામવાથી વીતરાગતા આવે છે તેથી સંસારનો અંત આવે છે. અધ્યયન ચોથું “સમ્યકત્વ'—ચાર ઉદ્દેશ છે
સંબંધ –ત્રીજામાં પરીષહ ખમીને પણ નિતિચાર સંયમ પાળવાનું કહ્યું. તે સંયમ તે જે “સમ્યક્ત્વી હોય. તે જ પાળી શકે. તેથી સમ્યક્ત્વનું સ્વરૂપ અત્રે કહે છે.
સમ્યક્ત્વ, સમ્યગદર્શન કે સમક્તિ તે પર્યાયવાચી શબ્દ છે.
મેહનીય કર્મની દર્શન મેહનીચની ત્રણ અને ચારિત્ર. મેહનીયના અનંતાનુબંધી–કષાની ચાર પ્રકૃતિ એમ સાત પ્રકૃતિને ઉપશમ, પશમ કે ક્ષય થવાથી (૧) ઉપશમાં સમક્તિ, (૨) પશમ સમક્તિ અને (૩) ક્ષાયિક સમક્તિ અનુક્રમે આવે છે. (વિસ્તૃત સમજણ માટે જુઓ લેખકનું “સમ્યગુદર્શન” નામે પુસ્તક”) સમ્યક્ત્વનું સ્વરૂપ બતાવતાં સૂત્રકાર કહે છે –
જે તીર્થકરે અતીતકાળમાં થઈ ગયા છે, વર્તમાનમાં મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં બીરાજે છે, અને આગામી કાળમાં થવાના
