Book Title: Agam 01 Ang 01 Acharanga Sutra Part 05
Author(s): Ramchandrasuri
Publisher: Sanmarg Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004829/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMga sUtra 'dhULAdhyayana'nAM vyAkhyAno Docton pravacanakAra . vacanA pUjayapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA mA 5 840 saMpAdaka : saMpAdaka pUjayapAda AyAryadeva zrImad vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAja Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vyAkhyAna zA mATe ? AcArAMga zA mATe? dhUnana zA mATe ? 'dayAkhyAchI e ja TIkA che. TIkAkArasUtra upara TIkA kare ane huM tamArA para TIkA karuM. jo ahIM besIne 'zAstranI paMkitao ja vAMcavAnI hoya to anoo upara 'besIko vAMcatA ofthI AvaDatI ? je anAjaall 'roTalI, zeTalA baoliticvALA hoya tevo vINavuM. daLavuM. khAMDa, cUle caDAvuM aoo zekavuM paDe. 'tamArI sAthe kAma paDayuM to tagaDo paNa zekavA paDe. 'pyAkhyAna (11o lAyaka banAvavA mATe che cho ? 'tamAza bathApApanI TIkA thAya to tame lAyaka bano 'DeDhIkA thayAM hiiLA ? dayAkhyAna e ja TIkA che. 'nArI e ja uicioncheke - Inoo baghAcho paranlokA 'tarapha jotA karavA. tamArI baghAnI draSTi A loka, 'paralokathI khaseDI paranloka mokSa (1rapha vALI 'aho e mATe ja pyAkhyAol iAMguM chuM. emAM jo 'phaLIbhUta thAuM, to A Aein (1ra1 (1mANa 'hRdayamAM soMsaruM utarI jAya. ApaNe AzAbhaMga 'vAMzanuM che, emAMya cha zl olla1@j adayayaol 'vAMcavuM che. cUta eTale zUolo1. dhUoloLa eTale 'maLamAMthI halAvI khaMkheravAnI kriyA. 1LamAM 'pesITo je je doSonI saMditcoiA hoya, tene pakaDI 'pakaDIne halAvavAnI khaMkherapAThI kriyA! 'dhUolol thAya tyAM vAjabUta Adama DhaDe. tamArA hAthe 'anAdikALathI je viSayakapAyAdioLA pAyA 'gajabad karyA che, to tamArA hAthe ja khodAvavAnA 'che. mATe ja 31vanirvedanI vAta aliDI. kAraNa e AdhyAtiollghUolol zakya 61 bo. - prakhara pravacanakAra pUjaya munirAja ' zrI rAmavijayajI mahArAja Slalo Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda AcArya zrI vijaya rAmacaMdrasUri smRtigraMthamALA-115 AcArAMgasUtranAM (dhUtAdhyayananAM) vyAkhyAno bhAga-5 pravacana-1 thI 24 saLaMga 71 thI 94 peja-1 thI 332, saLaMga 1087 thI 1418 : pravacanakAra : pUjya muniNAja zrI rAmavijayajI mahAbhAja vyAkhyAnavAcaspati suvizALa gacchAdhipati pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA : saMpAdaka : pU.A. zrI vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAja : prakAzaka : janmA prakAranA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtra(dhUtAdhyayana)nAM vyAkhyAno ISBN-81-87163-31-3 : prakAzaka : saMparkasthAna - prAptisthAna jansAI pradAna bdha. dhU. tapa, jene ArAdhanA bhavana, pAchIyAnI poLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-380001. phona-pheksaH pa352072 Email : sanmargp@lcenet.net AkhA seTanuM mUlya : rU. 2000-00 nakala 2000 prakAzana: vi. saM. 2057, I.sana-2001. muMbaI. 4-4+ saMparkasthAna - prAptisthAna * : amadAvAda : sanmArza prakAzana kAryAlaya muMbaI : jI. esa. kvelarsa enDa kuM. 3-A, pahele mALa, rAjAbahAdura baMsIlAla bilDIMga, operA hAusa, 12-28, gIragAma roDa, muMbaI-400004. phona : (O) 36 30 340 (B).36 91 148 * surataH vipula DAyamaMDa 205-206, AnaMda, bIje mALa, jadAkhADI, mahIdharapurA, surata-395003. phona : (O) 421205, (R) 22405 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jya jya dAdA neminAthI zrI neminAtha bhagavAna-bhorola tIthI lol : 3 Por Wate & Personal use onld. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIyara saMghasanmArgadarzaka vyAkhyAtRcUDAmaNi suvizALa tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnAM jinAjJAnAM rahasyone sAva sahelA zabdomAM rajU karatAM pravacanone pustakAkAre prakAzita karavA mATe amoe pUjyapAda zrIjInA kALadharma bAda teozrIjInA puNya nAmane anusAre pU. A. zrI vijaya rAmacaMdrasUrismRti graMthamALA gUMthavAnI zarUAta karI hatI. jemAM pAMceka varSamAM 108 bahuraMgI pravacana pustakonA seTa uparAMta anya paNa aneka daLadAra pustako prakAzita karavAno amane lAbha maLyo hato. zrI AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayana aMgenAM pUjyapAdazrInAM pravacanonA pUrA seTane eka sAthe prakAzita karavAnI amArI yojanA cokkasa avarodhonA kAraNe pUrNa na thaI zakI teno amane kheda che. Ama chatAM Aje moDe moDe paNa e ardhA seTanuM prakAzana karavA amo samartha banyA chIe ane najIkanA bhaviSyamAM bAkInA ardhA seTanuM prakAzana karI zakIzuM eno amane varNanAtIta AnaMda che. zrI AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayananAM A samasta pravacanonuM athathI iti saMpAdana paramatAraka parama gurudevazrIjInI tAraka AjJAthI teozrIjInA ziSyaratna vardhamAna taponidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna pravacana prabhAvaka pUjya AcAryadeva zrImad vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjazrIe ati vyastatA vacce paNa samaya phALavI karI ApyuM che, te badala amo tamozrIjInA RNI chIe. A AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayananAM pAMcaso vyAkhyAno paikI A 71 thI 94 ema kula-24 vyAkhyAno A cothA bhAga rUpe prakAzita karAI rahyAM che. zrI AcArAMga sUtrano paricaya, pUjyapAdazrIjIe je paristhitimAM A pravacano karyA, teno citAra ane saMpAdana zailI aMge vigatavAra noMdha pUjya saMpAdakazrIjIe karelI hoI ame eno ullekha atre karatA nathI. amArAM dareka prakAzanonI jema prastuta prakAzanamAM anugraha vRSTi karanArA prazAMtamUrti suvizALa gacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjA tathA vardhamAna taponidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAja vagere sarva vaDIla pUjyonA caraNe vaMdanA samarpavApUrvaka bhAvimAM paNa amo AvA satsAhityanA prakAzanamAM nimittarUpa banIe evI kAmanA karIe chIe. - janmArTa pradAna Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhara sanmArga prakAzana dvArA Ayojita pUjyapAda AcAryazrI vijya rAmacaMdrasUri smRtigraMthamALAnA upakrame prakAzita thatA ..... AcArAMgasUtra(pUtAdhyayana)nAM vyAkhyAno bhAga-5 pustaka prakAzanano lAbha lenAra iv .630 liMbodrA nivAsI zAha mAnacaMda dIpacaMda parivAramAMthI vi. saM. 2016, mahA suda10nA zubha divase vatanabhUmi liMbodrAmAM siddhAMtamahodadhi karmasAhitya karNadhAra pU. AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnI punita nizrAmAM tathA teozrInA prabhAvaka paTTadhara vyAkhyAnavAcaspati pU. AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna namaskAra mahAmaMtrArAdhaka pU. AcAryadevazrI yazodevasUrIzvarajI mahArAja temaja pU. AcAryadevazrI trilocanasUrIzvarajI mahArAja Adi vizALasaMkhya sAdhusamudAyanI pAvana upasthitimAM paramatapasvI pU. AcAryadevazrI himAMzusUrIzvarajI mahArAjanA zubhAzIrvAdathI prazAMtamUrti pU. AcAryadevazrI nararatnasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna tarIke dIkSita thayela, pU. munirAjazrI vinayacaMdravijayajI mahArAjanA saMyama jIvananI anumodanArthe temaja tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA paramapUjya gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjAnA anaMta upakAronI puNyasmRtimAM - zeThazrI maMgaladAsa mAnacaMda dIpacaMda parivAra : sva. zrI mAnacaMda pracaMda rArA mAnavaMtA sabhyo : sva. zrI ratilAla mAlacaMda zrI maMgaladAsa mAnacaMda zrI amRtalAla mAnacaMda zrI sevaMtIlAla mAnacaMda a. sau. AnaMdIbena maMgaladAsa ane suputro zrI bhogIlAla mAnacaMda zrI surezacaMdra mAnacaMda zrI ramezacaMdra maMgaladAsa zrI lAlabhAI maMgaladAsa tathA zrI rAjendrakumAra maMgaladAsa Ape karelI mrutabhaktinI amo hArdika anumodanA karIe chIe ane bhaviSyamAM paNa Apa uttarottara uttama kakSAnI zrutabhakti pharatA raho evI zubhecchA pAThavIe chIe. li.sanmArtha prakAzata Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha bhagavAna - bhorola tIrtha www.jainelibrary, org Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda munipravara zrI rAmavijayajI mahArAjamAMthI vyAkhyAna vAcaspati, suvizALa tapAgacchAdhipati, saMghasanmArgadarzaka - pUjyapAda AcAryadeva zrImavijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAja Jain Education Interational Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAma AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayananAM vyAkhyAno bhAga-5 : prAstAvikama - pUrvanA bhAgamAM zrI AcArAMga sUtra aMge pIThikA karyA bAda dharmadezanA konI pAse saMbhaLAya? ane dharmadezanA sAMbhaLanAramAM keTalA guNo hovA joIe ? e saMbaMdhI vAto rajU karI svajanAdinA mamatvane lIdhe jIvo kaI rIte dharmasAdhanAthI vimukha rahe che ane dharma ArAdhanA mATenI durlabha evI takone gumAvI de che, enuM tAdaza varNana zAstra prasiddha kAcabAnA daSTAMtathI kareluM. e ja zreNImAM AgaLa vadhatA A pAMcamA bhAganAM zarUAtanAM vyAkhyAnomAM aMbA va saMniveza no vaMti ?' sUtrAdhAra vRkSanuM dRSTAMta upanaya sAthe rajU karI jIvo chedana-bhedanAdi anekavidha duHkho sahana karavA chatAM jyAM beThA che, e sthAna choDI zakatA nathI. pariNAme dAruNa duHkhonA bhoga bane che, e vAta sarasa samajAvI che. enA ja anusaMdhAnamAM gRhIdharma ane gRhavAsano taphAvata, pratyakSa pramANa ane AptavacanamAM vadhu vizvasanIya pramANa Apta ja, bhoganAM kAramAM pariNAmo, satyanI sAdhanA ane surakSAnA mArgo, svAmI pade sthApavA yogya pAtro, pApodaya karatAM paNa pApano bhAva bhUMDo, Astikya ane anukaMpAnuM joDANa vagere viSayo para prakAza pAtharyo che. A pravacanomAM mULa ane TIkAnI vicAraNA paNa ThIka ThIka AgaLa vadhI che. prasaMgopAta divALInI dezanA ane mAMgaNI rajU karI jaina zAsananuM gurutattva upadeza Ape to 'nirvedano ja Ape'e vAta paNa suMdara rIte spaSTa karI che. AgaLa vadhI zAsana rakSA mATe jAtane kaI rIte homavI ? saMsAranuM cAra gatimaya svarUpa kevuM ? durgatinAM duHkho ane tenA hetuo kayA ? naraka, tiryaMca, manuSya ane devagati : A cAre cAra gatiomAM kevAM kevAM duHkho che ? vagere praznazreNInAM samAdhAna vistArathI ApI bhAvAMdhakAramAM sabaDatA jIvone bacAvI levA dharmopadezake kevo upadeza Apavo ? avivekajanya jIvo dvArA thatI dharmakriyAdinI upekSAthI nukasAna kone ? e prazno paNa suMdara rIte carcA A bhAga paripUrNa karavAmAM Avyo che. A bhAgamAM saLaMga pravacana-71 thI 94 ema kula-24 pravacano saMgRhIta karAyAM che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM (dhUtAdhyayananAM) vyAkhyAno bhAga pAMcamo pravacana kamadarzana pravacana viSaya pravacana pRSTha A 40 N 1 - 11 dharmavirodhIonI cAla samajo ! 2 - 72 gRhidharma prazasta paNa gRhavAsa aprazasta : 3 - 73 mahattva pratyakSanuM ke jJAnInA vacananuM ? 4 - 74 bhoganI pAchaLa roganI vaNajhAra pa - 75 satyanI ArAdhanA ane rakSA : 6 - 76 mAthe kone rAkhavA, kone na rAkhavA ? 7 - 77 azubhodaya karatAM azubha bhAva kharAba : 8 - 78 Astikya ane tAtvika dayAno saMbaMdha : 9 - 79 divALInI dezanA ane mAgaNI : 10 - 80 gurutattva ane nirvedano upadeza : 11 - 81 jAtanA bhoge zAsanarakSA 12 - 82 cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda : 13 - 83 durgatinAM dAruNa duHkha ane enAM kAraNo 14 - 84 narakagatinuM varNana zA mATe? 15 - 85 narakanI dAruNa vedanAo : 17 - 86 narakano jAtaanubhava varNavatA mRgAputra : 17 - 87 tiryaMcagati ane tenA bheda-prabheda : 18 - 88 ekriyapaNAnAM duHkho : 19 - 89 trasagatinAM duHkho ane kartavyamArga : 20 - 90 mAnavane garbhAvAsa ane janmanAM duHkho : 21 - 91 manuSya jIvananI viDaMbaNAo 22 - 92 mohAdhIna manuSyonI mUrkhatA 23 - 93 devagatinAM dAruNa du:kho : 24 - 94 bhAvaaMdhakAra ane durgatinA dAruNa vipAko : 90 98 116 136 157 178 193 211 236 247 saLaga pRSTha ma 1087 1102 1126 1142 1156 1184 1202 1222 1242 1254 1279 1297 1322 1333 1338 1345 1353 1361 1370 1379 1385 1390 1401 1410 252 259 217 275 284 293 299 304 315 324 na karI karI rAjakAranA kAra ja ra ' ke mAraka - - vi | Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaI AghAra thaMbha sanmArga prakAzananA zubhakAryamAM AtmIyabhAve atyaMta mahattvano phALo ApI AdhArasthaMbha bananArA puNyavAnonI zubha nAmAvali 1. bhorolatIrtha nivAsI mahetA zAMtilAla harIlAla muMbaI 2. hasamukhalAla cunilAla modI muMbaI 3. ramIlAbena mahendrabhAI cImanalAla zAha muMbaI 4. mANekalAla moholAla jhaverI 5. bhorolatIrtha nivAsI saMghavI svarUpacaMda maganalAla ha. vADIlAla surata 9. bhorolatIrtha nivAsI voharA jevatalAla svarUpacaMda amadAvAda 7. zAha premacaMda IzvaralAla muMbaI 8. zrImatI kaMcanabena sArAbhAI zAha ha. virendrabhAI (sAInTIphIka leba) amadAvAda 9. jhaverI kumArapALa bAlubhAI muMbaI 10. zAha joItAlAla TokaradAsa ha. zAha dinezabhAI je. muMbaI 11. zAha chabIladAsa sAkaLacaMda parivAra muMbaI 12. zAha bhAIlAla vardhIlAla (rAdhanapura) ha. zAha rAjubhAI bI. navasArI 13. bhorolatIrtha nivAsI saMghavI maNIbahena manajIbhAI ha. caMpakabhAI surata 14. zAha dalapatabhAI kakalabhAI (pIlucAvALA) surata 15. saMghavI zAMtilAla vADIlAla surata 16. zAha bAbulAla maMgaLajI parivAra uMbarI 17. zrImatI kaMcanabena kAMtilAla maNIlAla jhaverI pATaNa hastagiri pratiSThA smRti nimitte 18. pAlanapura nivAsI zAha zazIkAMta pUnamacaMda muMbaI 19. zAha camanalAla cunIlAla dhAnerAvALA muMbaI 20. zAha maMgaLadAsa mAnacaMda liMbodrAvALA muMbaI 21. jhaverI jItubhAI jhaveracaMda muMbaI 22. zAha lAlacaMda chaganalAla parivAra piMDavADAvALA 23. dhAnerA nivAsI zAha caMdanabena kanaiyAlAla ha. narezabhAI navasArI 24. suzIlAbena pratApabhAI dalAla pATaNa 25. sAlecchA ukacaMdajI jugarAjajI amadAvAda 27. zAha jayaMtilAla AtmArAma amadAvAda ra7. zrImatI praviNAbena caMpakalAla gAMdhI muMbaI 28. zrImatI savitAbena maphatalAla vArIyA ha: kIrtibhAI maphatalAla vArIyA muMbaI muMbaI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahayogI sanmArga prakAzananA zubhakAryane potAnuM mAnI Agavo phALo ApI sahayogI bananArA puNyAtmAonI zubha nAmAvali. 1. hemacaMdabhAI motIcaMdabhAI jhaverI muMbaI 2. amulakhabhAI pUnamacaMdabhAI mahetA ha. kumArabhAI Ara. zAha surata 3. ramaNikabhAI revacaMdabhAI zAha dhAnerAvALA ha. araviMdabhAI Ara. zAha surata 4. saMghavI sohanarAjajI rUpAjI muMbaI 5. zrImatI nirmaLAbena hiMmatalAla dozI ha. zrI bharatabhAI hiMmattalAla dozI muMbaI 6. zrI kezavalAla dalapatalAla jhaverI zrI suMdaralAla dalapatabhAI jhaverI muMbaI 7. zrI maNIlAla nIhAlacaMda zAha ha. ratilAla maNIlAla zAha muMbaI 8. sva. zAha mULacaMda dharmAjI tathA bhAMDotarA temanA dharmapatnI pArUlabahena mULacaMdajI parivAra 9. sva. bhIkhamacaMdajI sAkaLacaMdajI zAha ratanacaMda phulacaMda muMbaI 10. zAha pArUbahena mayAcaMda varaghAjI jesAvADA 11. zAha maNIlAla haragovanadAsa nesaDAvALA ha. praviNabhAI surata 12. zrImatI jayAbahena pAnAcaMda jhaverI ha. pAnAcaMda nAnubhAI jhaverI muMbaI 13. zrI dIpacaMda lallubhAI tAsavALA 14. zAha bAbulAla nAgaradAsa paTosaNa (u.gu.)vALA muMbaI 15. zAha amIcaMda khImacaMda parivAra ha. yogezabhAI tathA nikuMjabhAI 16. zAha mANekalAla nAnacaMda muMbaI 17. zAha mayAcaMda mulakacaMda parivAra 18. zAha babAbhAI DAhyAlAla rokANI (jUnA DIsAvALA) 19. zrI cunIlAla mANekalAla daDIyA muMbaI 20. vIracaMda punamacaMdajI dalAjI (bApalAvALA) ha. tulasIbena, kasuMbIbena, samubena 21. a.sau. puSpAbena maphatalAla dalIcaMdajI zAha AlavADA 22. meghajI sAMgaNa caralA ha. mAlazI - khetazI meghajI caralA AdhoI-kaccha 23. sva. rasIkalAla cimanalAla jhaverI ha: abhayabhAI 24. zAha maphatalAla jezIMgabhAI ha. bharatabhAI navasArI 25. vINAbena dhIrajalAla kapAsI 23. zrImatI AzAbena kIrITabhAI zAha surata muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI viii Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 : dharmavirodhIonI cAla samaje ! 11 * bIjuM - vRkSonuM dRSTAMta : * chatI zaktie upekSAmAMya virAdhanA : * dRSTAMtano upanaya : pAkhaMDInuM lakSaNa : kusaMpa karAvavo ! * durdazAnuM digdarzana : * dharma virodhIonI cAlabAjI : * dharmamAM duHkha zuM ane saMsAramAM sukha zuM ? * ghara phUTya ghara jAya ! * saMsAra eTale Adhi, vyAdhi ane upAdhi : 9 potAnA ja prabhAvaka, zAsananA virAdhaka ja bane ! * saMsArI ne saMyamInuM aMtara : viSaya : "paMga ..' sUtranA mAdhyamathI vRkSanA daSTAMta dvArA saMsArI jIvanI risthatinuM varNana... aneka prakAranI zItoSNAdi vedanAne sahana karavA chatAM vRkSo sthAvara nAmakarmodayane lIdhe sthAna tyajI zakatA nathI, tema viSaya-kaSAyane AdhIna banelA jIvo aneka prakAranI zArIrika-mAnasika vedanAone bhogavavA chatAMya tathAvidha karmAdhInatAne laI saMsAra choDI zakatA nathI. saMsAramAM kyAMya sukha che ja nahi chatAM jIvane sukhano bhrama kaI rIte thAya che? saMsArInA duHkhanuM ane saMyamInA duHkhanuM svarUpa ane baMneno tAttvika bheda, zaktivAna AtmAnI pharaja zI ? vagere vAtonuM varNana karyA bAda dharmajanonI ekatA ekasaMpIne toDavA mATe pAkhaMDI loko kevI kevI polIsIo race che, enuM spaSTa vivecana karyuM che. AvA samaye dharmIjanoe levAnI kALajI, zAsanarakSA mATenA suprayatno, e prayatno karatAM jAtano vicAra na karavo vagere bAbatone asarakAraka zabdomAM sparze che. * viSaya-vAsanAnAM mULa evAM UMDAM che ke jyAM viSaya choDavAnA hoya te sthAnamAM paNa e yAda Ave !sArA rUpa raMga maLavAnI tyAM paNa IcchAo kare ane ene laIne DUbe. ISTa rUpa, rasa, gaMdha, zabda ane sparza mATe AtmA je dInatA seve che, te dInatA jo zrI tIrthaMkara devanI sevA mATe seve to kAma thaI jAya, e AtmA nyAla thaI jAya. * jenA haiyAmAM zAsana vasyuM che athavA zAsanamAM jeno AgevAnI bharyo bhAga che tenI e pharaja che ke game te bhoge kalyANArthI AtmAne kalyANa mArgamAM vacce AvatAM vighno TALe. dharmI AtmA pArakI AzAe na jIve. jo pArakI AzA para jIvana rAkhe to vakhate nAza paNa thAya. Agama to AMgaLI cIMdhe, paNa vicArIne javuM kyAM te potAnA hAthamAM che. AgamathI viparIta vartavuM e jema virAdhanA che, tema chatI zaktie AgamanI vAto pratye bedarakArI karavI e paNa virAdhanA che. * dhamae dharma rAkhavo hoya to teNe pAkhaMDI pAse UbhA na rahevuM joIe ane pAkhaMDIne potAnI pAse ubho na rAkhavo joIe ane te na khase to pote enAthI che potAnA prabhAvaka, e zAsananA prabhAvaka na ja thaI zake. * satyanI rakSA mATe sAdhue paNa gALo khAvAnI, potA para mUkAtAM kalpita kalaMko sahevAnI, kALuM-dhoLuM vAMcavAnI, chApAmAM AvatI juThI vAto paNa gaLI javAnI Teva keLavavI paDe. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 H dharmavirodhIonI cAla samajo ! bIjuM - vRkSonuM daSTAMta : parama upakArI sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmI mahArAjA "svajana dhUnana'nuM nirUpaNa karavAnI pIThikA bAMdhatAM, e paNa pharamAvI gayA ke "mohathI prabaLapaNe vIMTAyelA AtmAo zrI tIrthaMkaradeva jevA dharmadezaka chatAM paNa dharma pAmI zakatA nathI." A vAta dRSTAMtathI paNa sAbita karI ane emAM upakArI TIkAkAra maharSie e paNa samajAvyuM ke samyaktaratnanI prApti ati durlabha che. mATe seMkaDo bhave paNa muzIbate maLe tevuM ane karmavivarathI maLeluM samyakta pAmIne vivekI AtmAoe eka kSaNavAra paNa pramAdI banavuM joIe nahIM.' pramAda e AtmAne ati bhayaMkara hAni karanAra che. pramAdI AtmA kadI paNa dharma pAmI zakato nathI ane pAmyo hoya to sAcavI zakato nathI. AthI ja upakArI TIkAkAra maharSi pharamAvI gayA ke "pramAda - viSayakaSAyAdithI jema bane tema cheTA rahevAno prayatna karavo joIe." have sUtrakAra maharSi ane TIkAkAra maharSi pharamAve che ke saMsAranA rAgathI phaselAnI sthiti bahu ja bhayaMkara che. mohanI yojanA ja evI che ke game tevI Apatti Ave to paNa AtmA saMsAranA saMsargathI khasato nathI. A vAta upakArI mahApuruSo bIjA vRkSanA dRSTAMtathI samajAvatAM pharamAve che ke - "bhaMjagA iva saMnivesaM no cayaMti, evaM (avi) ege aNegarUve hiM kulehiM jAyA rUvehiM sattA kaluNaM, thaNaMti niyANao te na labhaMti mukkhaM / " "bhaJjagA' vRkSAsta iva zItoSNaprakampanacchedanazAkhAkarSaNakSobhAmoTanabhaJjanarUpAnupadravAn sahamAnA api sanivezaM sthAnaM karmaparatayA na tyajanti ,'eva'mityAdinA dArTAntikamarthaM darzayati - _ 'eva'miti vRkSopamayA 'api' sambhAvane, 'eke' karmaguravo'nekarUpeSu kuleSUccAvaceSu jAtA dharmacaraNayogyA api rUpeSu cakSurindriyAnukUleSUpalakSaNArthatvAcchabdAdiSu ca viSayeSu 'satkAH' adhyupapannAH zArIramAnasaduHkhaduHkhitA rAjopadravopadrutAH agnidAhadagdhasarvasvA nAnAnimittAhitAdhayo'pi na sakaladuHkhAvAsaM gRhavAsaM karmaninAstyaktumalam, api tu Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 : dharmavirodhIonI cAla samajo tatsthA eva teSu teSu vyasanopanipAteSu satsu 'karuNaM stananti' dInamAkrozanti, tadyathA-hA tAta ! hA mAta ! hA daiva ! na yujyate bhavata evaMvidhe'vasare evambhUtaM vyasanamApAdayituM, taduktam - 1089 - " kimidamacintitamasadRzamaniSTamatikaSTamanupamaM duHkham / sahasaivopanataM me, nairayikasyeva sattvasya / / 1 / / " ityAdi yadi vA rUpAdiviSayAsaktA upacitakarmmANo narakAdivedanAmanubhavantaH karuNaM stanantIti / 71 na ca karuNaM stananto'pyetasmAt duHkhAnmucyante ityetadRrzayitumAha du:khasya nidAnam - upAdAnaM karmma tataste vilapanto'pi na labhante 'mokSaM' duHkhApagamaM mokSakAraNaM vA saMyamAnuSThAnamiti / " "bhaMjagA iva saMnivezaM no cayaMti " dRSTAMtano upanaya : A sUtrAvayava dvArA dRSTAMta samajAvatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAve che ke 'vRkSa ThaMDI garamI, prakaMpana, chedana, zAkhAkarSaNa, kSobha, AmoTana ane bhaMjanarUpa upadravone sahana karavA chatAM paNa karmathI parataMtra hovAthI potAnA sthAnano tyAga karatAM nathI.' " evaM (avi) ege aNegarUvehiM kulehiM jAyA rUvehiM sattA kaluNaM thaNaMti" 3 A sUtrAvayava dvArA vRkSanA dRSTAMtano upanaya karatAM TIkAkAra maharSi ati spaSTa akSaromAM pharamAve che ke - 'jema vRkSo ThaMDI ane garamI Adi aneka upadravone sahana karavA chatAM paNa, karmanI parataMtratAnA yoge potAnA sthAnano tyAga nathI karatAM, tema saMbhavita che ke aneka kuLomAM utpanna thayelA ane dharmanI AcaraNA karavA mATe yogya evA paNa 'cakSu' iMdriyane anukULa evAM rUpomAM ane upalakSaNathI zabdAdika viSayomAM Asakta banelA karmaguru AtmAo zArIrika ane mAnasika duHkhothI duHkhita thavA chatAM paNa, rAjAonA upadravothI upadravita thavA chatAM paNa, potAnuM sarvasva agninA dAhathI dugdha thaI javA chatAM paNa ane aneka prakAranAM nimittothI mAnasika Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1090 pIDAone bhogavavA chatAM paNa karmane AdhIna hovAthI sakaLa duHkhonA AvAsabhUta gRhavAsano tyAga karavA mATe samartha thaI zakatA nathI. eTaluM ja nahi paNa grahavAsamAM ja paDyA rahIne, te te duHkho AvI AvIne paDe tyAre karuNa svare dInapaNe "he tAta ! he mAta ! ane che deva ! AvA avasare AvA prakAranuM kaSTa ApavuM e tAre mATe yogya nathI." A pramANe rudana kare che. A vastune darzAvavA mATe mahApuruSoe pharamAvyuM che ke "A zuM ? narakamAM paDelA prANInI mAphaka ekadama vagara ciMtaveluM koInI sAthe samAnatA na thaI zake tevuM, aniSTa, atizaya kaSTa karanAruM ane anupama duHkha mArI upara AvI paDyuM!" AvI AvI rIte dInapaNe rudana kare che, athavA rUpAdika viSayomAM Asakta thaI, tenA yoge karmone bhegAM karI, pariNAme narakAdi durgatiomAM jaIne narakAdinI vedanAno anubhava karatAM karuNapaNe vilApa kare che. durdazAnuM digdarzana : niyamo te na nakhaMti muva" chevaTe A sUtrAvayava dvArA "upara kahyA pramANe karuNa svare rovA chatAM paNa karmathI haNAyelA AtmA e duHkhathI chUTatA nathI." e jAtanI durdazAnuM digdarzana karAvatAM, parama upakArI TIkAkAra maharSi pharamAve che ke - duHkhanuM upAdAna kAraNa eTale mukhya kAraNa je karma, tenA yoge vilApa karatA evA paNa te jIvo "mokSa' eTale duHkhanA nAzane athavA to mokSanA kAraNabhUta saMyamAnuSThAnane pAmI zakatA nathI.' A dRSTAMta dvArA parama upakArI sUtrakAra maharSi ane TIkAkAra maharSi ApaNane ghaNuM ghaNuM samajAve che. AnA upara jeTalo jeTalo vicAra karavAmAM Ave, teTalo teTalo vadhu ne vadhu lAbha thAya tema che, kAraNa ke karmane AdhIna banelA AtmAo mATe vRkSanuM dRSTAMta ghaNuM ja baMdhabesatuM thaI zake tema che ane e ja kAraNe e dRSTAMta upanaya sAthe vicAravAmAM Ave to AtmA ghaNo ja jAgrata thAya ane e jAgRtinA yoge te karmanI kaThinatA samajI zake tathA te samajanA pariNAme AtmA teno mULathI kSaya karavA mATe paNa prayatnazIla thaI zake. A sthiti prApta karavA mATe paNa vicAratAM samajI zakAze ke karmane paravaza Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1091 - -- 1 : dharmavirodhIonI cAla samajo - 71 - - 5 thayelAM vRkSone game teTalI ThaMDI lAge ke garamI lAge, game tevA vAyarA vAya ane ene koI game tema kApe, chede ke bhAMge, to paNa e badhuM sahana kare che, paNa mULathI coTelAM e vRkSo potAnA sthAnane choDI zakatAM nathI : e ja rItanI hAlata saMsArI jIvonI paNa che. gADha rAgathI saMsAramAM Asakta thayelA jIvonI game te hAlata thAya, ucca agara nIca kuLamAM game te dazA thAya, chatAM paNa e jIvo rAgathI khase nahi. zAstrakAra tyAM sudhI kahe che ke e jIvomAM dharmAcaraNanI yogyatA chatAMye, rAgavazAt e jIvo rUpAdika viSayomAM evA lIna che ke game teTalI Apatti Ave to paNa viSayo choDIne khase nahi. zuM tame badhA dharmAcaraNa karI zako tema nathI ? cho ja. mAnI laIe ke kadAca sarvavirati kaThina lAge, paNa trikAlapUjanAdi to sukhapUrvaka karI ja zako ne ? kahevuM ja paDaze ke dhAre to badhA ja karI zake, kAraNa ke pAMca iMdriyo pUrI maLI che : pUjanAdi karavA chatAM paNa AjIvikAnA utpAdana mATe samaya paNa rahe che : zakti paNa che : UbhA rahevAnI, besavAnI ane javA AvavAnI tAkAta paNa che : chatAMya vepAramAM dhamadhokAra doDAdoDa karanArA dharmAcaraNamAM DhIlA kema ? kahevuM ja paDaze ke - rAganI AdhInatA che. rUpAdi viSayomAM rAgAdhIna jIvo eTalA badhA Asakta che ke dharmAcaraNanI yogyatA chatAM paNa dharmane sevI zakatA nathI. viSayAdhInatAnA pariNAme mAnasika ane kAyika Apattio bhogavavA chatAM paNa, te AtmAo ene choDatA nathI. choDavAnuM kahevAmAM Ave toye kahe ke "ame ema choDIe ? ema gabharAIe tevA ame nathI. AthI ja ApeluM vRkSanuM dRSTAMta barAbara lAgu thAya che, kAraNa ke tevA AtmAo barAbara saMsAramAM coMTI gayelA che. dharmamAM duHkha zuM ane saMsAramAM sukha zuM? sabhA : vRkSamAM to khasavAnuM sAmarthya nathIne ? zAthI nathI ? karmanI prabaLatAthI, sthAvara nAmakarmanA udayathI. tame to vagara sthAvara nAmakarma paNa na khaso tevA cho. vaDanA vRkSane kApavuM hoya to mULathI nA kApI zakAya, uparathI bhale kApe. e rIte jIvomAM evA ghaNA che ke jemanAmAM dharmAcaraNanI yogyatA chatAM, emane game teTalI preraNA chatAM, viSayAdhInatAne laIne e dharma karI zakatA nathI. dharmAcaraNanI yogyatA chatAM, dharmopadezaka guru preraka chatAM jo A dazA hoya, to jyAM dharmanA dezaka na hoya athavA adharmanA dezaka hoya, tyAM zuM thAya ? gaLiyo baLada hAMkanAra hoya te chatAye na cAle, to Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 hAMkanAra na hoya to zI rIte cAle ? duniyAnA jIvone preraka chatAM viSayalAlasAne laIne e dharma nathI karatA, to avaLI preraNA thAya to zI rIte kare ? pote icche evuM ApanAra maLe to pachI kamI paNa zI rahe ? 7 viSayano prema emane evA gAMDA banAve che ke teo Apattine paNa gaNatA nathI.viSayAdhInone mAnasika pIDA to cAlu hoya che ja ane dharmanA pariNAme sukha jANavA chatAMye kaI vastu evI che ke je AtmAne viSayomAM ramADe ? kahevuM ja paDaze ke viSayomAM Asakta banAvanAra karma ! AthI ja kahe che ke zrI tIrthaMkaradevo sukhaduHkhanAM sAdhano batAve, paNa duHkhanAM sAdhanone tajavAM tathA sukhanAM sAdhanone svIkAravAM, e to jIvonI karmalaghutAne ja AdhIna che. kharekhara, duniyAnA karmavaza AtmAo mATe jJAnIoe Apela vRkSonI upamAne ja teo yogya che.viSayavAsanAnAM mULa evAM UMDAM che ke jyAM viSayo choDavAnA hoya te sthAnamAM paNa e yAda Ave ! sArA rUparaMga maLavAnI tyAM paNa icchAo kare ane ene laIne DUbe. Apatti vakhate bUma paNa pADe, cIsa paNa pADe, paNa Apatti jAya eTale pAcho hato tyAMno tyAM. rAsabhane game tevuM snAna karAvo to paNa rAkha maLe ke loTe. mATe to eno mAlika ene navarAve nahi. viSayAdhInanI e hAlata che ke ene game tevo samajAvo, paNa sAmagrI maLe ke jhaTa tyAM jhUke. A dazAmAM dharmano upadeza zI asara kare ? AthI spaSTa che ke dharmI thavuM hoya to viSayothI virakta thavuM paDaze. 1092 na Aja kahe che ke 'vairAgya Avato nathI, Ave che to Takato nathI.' paNa zAno Ave ane zAno Take ? AtmA goThavAyelo ja rAgamAM hoya tyAM zuM thAya ? sarvavirati, zrAvaka ke samyagdaSTi thavuM hoya, to viSayathI pAchA haThavuM ja paDaze. jyAM sAmagrI maLe ke loTI ja javAnuM hoya tyAM zuM thAya ? dharmIe rAganAM mULa pAtaLAM ka2vAM joIe. rAga na ghaTe, viSayavAsanA pAtaLI na paDe, tyAM sudhI kAMI na thAya. khAmI eka ja che ke viSayAdhInatA mojUda che. mohano udaya na hoya, 'huM' ane 'mArApaNuM' na hoya, to ja sAcA sukhano anubhava thaI zake. bAkI jyAM mohano udaya cAlu hoya, 'huM' ane 'mArApaNuM' jIvatuM hoya, tyAM sudhI to e dazAmAM sukha che ja nahi. Ama chatAM mohAdhIna jIvonI dazA ja judI hoya che. ene duHkhamAM sukhano anubhava thAya che. mATe to saMsAramAM sukhano vakhata ghaNo ocho ane du:khano vakhata ghaNo, chatAMya tyAM AnaMda. e mohanuM sAmrAjya nahi to bIjuM zuM che ? bharagaramImAM cUlA AgaLa garamI keTalI lAge che ? chatAM paNa khAvAnI lAlasAne laIne ga2mI veThIne paNa rasoI banAvAya Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1093 - 1 : dharmavirodhIonI cAla samaja -- 71 - - che. svAdanI lAlasAnA yoge duHkhamAM paNa sukha manAya che. vepArIne pUcho ke mosamamAM zI hAlata hoya che ? saToDiyAnI to roja e ja hAlata. ene covIse kalAka mananI ciMtA hoya, kema ke e dhaMdho ja evo che. enA manamAM prAyaH zAMti hoya ja nahi. ciMtAnI sagaDI chAtI upara hoya ja , paNa e pIDA pIDA tarIke nathI dekhAtI kema ke rUpa, rasa gaMdha, sparza ane zabdamAM citta khUba ja coMTyuM che. bahu pIDA thAya tyAre rue, bUmo ane cIso pADe, hAya mA - hAya bApa kare, paNa duHkha gayuM ke pAcho eno e. viSayasukhamAM zarUAtamAM paNa duHkha, meLavatAM paNa duHkha, bhogavatAM paNa du:kha ane nAza vakhate paNa du:kha : paNa kSaNika sukha mATe A badhAM duHkha che, ema jacatuM nathI. ethI ja A dazA che, anyathA saMsAramAM sukha zuM che te samajAvo. dharmamAM duHkha kaho cho to tyAM duHkha zuM ne saMsAramAM sukha zuM, e samajAvazo ? saMsAra eTale Adhi, vyAdhi ane upAdhi : sabhA : munipaNAmAM to dehanI zuzruSAno tyAga karavo paDe che ne ? e dehanI zuzruSAmAM sukha zuM e samajAvo ! sAmagrI meLavavAmAM, sAcavavAmAM, ochuM duHkha che ? AveluM jAya to ? ane sAmagrI meLavavA icchanAranI dInatA kevI ? dehazazraSAnA abhAve bAhya dRSTie saMyama kaThina dekhAya che, paNa e dRSTi pheravAya to saMyama jevI sahelI cIja koI nathI. zarIranI sevA mATe sAmagrI meLavavAmAM, sAcavavAmAM zI dazA che tathA jAya tyAre kaI hAlata che, e tame tamArI jAte potAnI jAta para vicAro. mAtrA sukhanI vadhAre che ke duHkhanI ? sukha keTaluM ? dareka vastu spaSTa kahevAya evI nathI, paNa vicAro ke sukha keTaluM ? vastu moMmAM mUkI zakIe eTaluM. joI, sAMbhaLI ane bhogavI zakIe eTaluM. je je iMdriyane ghaTe tevuM kalpo, paNa e eka kSaNa sukha; bAkI pUrve, pazcAtuM ane pariNAme duHkha. kSaNika sukha prati dRSTi rAkhI, A badhAM duHkha bhUle e DAhyo ke ghelo ? sabhA: paNa evA potAne gAMDo mAne ? gAMDAnuM lakSaNa ja e ke potAne DAhyo kahe. gAMDA potAne gAMDA kahe, to e gAMDA ja zAnA ? pUrva, pazcAtuM ane pariNAmanuM duHkha bhUlI jAya ane kSaNika sukhamAM Dole, ene kaI koTimAM mUkavo ? sAmagrInI prAptimAM saMkaTanI sImA nathI, rakSAmAM duHkhano pAra nathI, cAlI jAya to paNa ciMtAnI kamI nathI ane choDavuM paDe to paNa bhayaMkara Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1094 duHkha che ! A dazAmAM kSaNika sukhano hisAba zo ? comera jvALA saLagatI hoya tyAM vacce miSTAnna bhAve ? pAMce iMdriyonA bhoganI sAmagrI bharI che, paNa comera lAhya lAgI che, to tyAM bhogavavA rahezo ? viSayaprApti mATe e AtmAnI dInatA keTalI hoya che ? iSTa rUpa, rasa, gaMdha, zabda ane sparza mATe AtmA je dInatA seve che, te dInatA jo zrI tIrthaMkaradevanI sevA mATe seve to kAma thaI jAya, e AtmA nyAla thaI jAya. zrI jinezvaradevanA zAsanane pAmelo kSaNika sukhamAM nimagna hoya ja nahi. bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe to e AtmA upara mahorachApa mArI che ke "samyagdaSTi AtmA "mavIdho na ramatte' - bhavasAgaramAM rame nahi." jo AvI bhAvanA na hoya to to ema ja kahevAya ke ene zrI jinezvaradevanuM zAsana pariNAma ja pAmyuM nathI. e zAsana pAmelA AtmAne Adhi, vyAdhi ane upAdhi duHkha na de ene duHkha sparze paNa nahi e to Adhi, vyAdhi ane upAdhimAM sukhI hoya. e to mAne ke saMsArano svabhAva ja e che : saMsAramAM Adhi, vyAdhi ane upAdhi hoya ja. jo e na joIe to saMsArano tyAga ja karavo joIe ane jo saMsAramAM rahyo to e bhogavyA vinA chUTako ja nathI. Adhi, vyAdhi ane upAdhimAM samyagdaSTi AtmA duHkha na mAne. saMsAra eTale zuM? je Adhi, vyAdhi ane upAdhithI bharelo te ja saMsAra. saMsAra enAthI rahita nathI. jeTalA pramANamAM saMsArano saMsarga chUTe, teTalA pramANamAM Adhi, vyAdhi ane upAdhi chUTe. AtmA jeTalA pramANamAM saMsAramAM coMTe, teTalA pramANamAM tene Adhi, vyAdhi ane upAdhi vaLage. saMsAranA padArtho, viSayo meLavavAmAM keTaluM du:kha, sAcavavAmAM keTalI gulAmI, e to e gulAmI karanAra ja jANe : cAlI jAya tyAre dInatAno pAra nahi : agara choDavI paDe toye sukhe marAya nahi ane ATaluM chatAM vipAkanuM duHkha to vyAjamAM UbhuM ja che. enuM vyAja paNa bhayaMkara che. e vipAko paNa kyAM sudhI ? kadI asaMkhyAtA varSo sudhI paNa nabhe. AvuM jANanAra paNa kSaNika sukhamAM mUMjhAya to enI dazA vRkSo jevI ja che ne, ke jethI chatI sAmagrIe paNa mokSanA parama sAdhanarUpa saMyamane pAmI na zake. khare ja, mAnasika ane kAyika pIDA Ave tyAre bUmo mAre, rADArADa pADe, bhayaMkara cIso pADe, "marI gayA, koI choDAvo' ema paNa bole, paNa emane koI mahAtmA kahe ke "ahIM Avo' to to e nA ja pADe. e cokhkhuM kahI de ke tyAM AvavA bUma nathI mArato, paNa ahIM rahIne sAro thaI pAcho bhogavavA mATe bUma mAruM chuM.' Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1055 1 : dharmavirodhIonI cAla samaje - 71 - saMsArI ne saMyamInuM aMtara : sabhA: viSaya bhogavavAthI tRpti thAya, e chatAM A dazA ? jenI AzAmAM paDyA cho, temAM tRpti ApavAno guNa ja nathI. tRptinI mAnyatAmAM ja ajJAna che ane e ajJAnathI bacAvavAnI ja A mahAtmAonI bhAvanA che. mAMdo, vaidya ane DokTarane bolAve ane kaDavI davA paNa pIe, paNa zA mATe ? pharIne sAruM sAruM khAvA mATe, nokarI-cAkarI-vyavasAya e badhI bAdazAhI mATe, mATe tamArI gamanAgamana vagere badhI kriyAo pAparUpa ane mokSasAdhaka sAdhunI badhI kriyA saMyama mATe che. saMsArIonuM dhyeya baMgalo moTo karavAnuM, bagIco sudhAravA-vadhAravAnuM ke nAmanA moTI karavAnuM, mATe ja temanI badhI kriyA AzravarUpa che, pAparUpa che. teo pIDA bhogave te paNa evI ke navI pIDA lAve. teonI pIDA paNa navI pIDAne lAvanArI che. jyAre sAdhunI pIDA navA sukhane lAvanArI che. viSayAsakta AtmAo to keTalAyagaNI pIDA kharIda karI rahyA che. takalIpha bhogavIne navI takalIpha kharIdI rahyA che ! tevAonI badhI ja kAryavAhI hAnikAraka che, jyAre muninI badhI ja kAryavAhI phaLadAyaka che. tevAonI mahenata navI mahenatane vadhAre che ane sAdhunI mahenata zAMti Ape che. e samajAya to tamAro ane amAro mata eka thAya. e samajavA mATe ja tame Avo ane vAta samajAvavA vacce jeTalAM jhAMkharAM hoya te amAre ukheDavAM joIe. na ukheDIe to samajAvI zakIe nahi. jenA haiyAmAM zAsana vasyuM che athavA zAsanamAM jeno AgevAnIbharyo bhAga che tenI e pharaja che ke game te bhoge kalyANArthI AtmAne kalyANamArgamAM vacce AvatAM vidano TALe. samyagdaSTi AtmA samyakta ane mithyAtvanI vacce Ubho rahe ? koI pUche ke "bemAM sAruM kayuM ? to huM nahi kahuM, tArI meLe zodhI le' - ema kahe ? chatI zaktie upekSAmAMya virAdhanA : sabhA : zakti pramANe bhaktine ? e viSaya judo. thelImAMthI devuM hoya tyAM e lAgu paDe, agara kyAMya javuM hoya ane pote mAMdo hoya to kahe ke AvI zakIza nahi : sAjo hoya to AvavAnI nA na kahe. A to koI pUche ke sAcuM A ke A ? tyAre satyane jANanAra satya batAve ke nahi ? moDhethI na bole ? to kAnamAM to phUMka marAyane ? paNa "tArI meLe zodhI le, huM e jhaghaDAmAM paDavA nathI mAgato" ema Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 10:: kahe e samyagdaSTi kema ja kahevAya ? aNasamaju ane samajadAra vacce aMtara che. aNasamaju samajadArane pUche tyAre samajadAra madhyastha kema rahe ? aNasamaju paNa kahe ke- "tame samajadAra banyA zuM kAma ?' jema vepAramAM roja ciMtvana karo cho, lAbha-hAni vicAro cho ane vicArIne pagalAM bharo cho, tema AtmA sAthe roja ekAMte vicAro. dharmae badhuM nakkI karavuM joIe. dharmI AtmA pArakI AzAe na jIve. jo pArakI AzA para jIvana rAkhe to vakhate nAza paNa thAya. dharmInI svaparanA bhalAnI pharaja che. deva, guru ane AgamanI nizrAe vastu samajAya, paNa amalano AdhAra to potAnA AtmA upara che. Agama to AMgaLI cIMdhe, paNa vicArIne javuM kayAM te potAnA hAthamAM che. A Agame koIno pakSapAta rAkhyo nathI. deva, guru ane dharmanA viSayamAM paNa pola nathI calAvI. deva, guru ane dharmanAM svarUpa sAMbhaLo, samajo ane yathAyogya rIte varto. A deva, A guru ane dharma, - e jANyA pachI bIjI dhAMdhala na ja hoya. tyAM paNa prapaMca karazo to DUbazo. dvAdazAMgI pAmIne anaMtA taryA temaja anaMtA DULyA. zAthI DULyA ? e ja dvAdazAMgInI ArAdhanAne badale virAdhanA karavAthI ! AgamathI viparIta vartavuM e jema virAdhanA che, tema chatI zaktie AgamanI vAto pratye bedarakArI karavI, e paNa virAdhanA che. jema jJAnI puruSanI ke jJAnanI AzAtanAthI jJAnAvaraNIya karma baMdhAya, tema zakti chatAM na bhaNavAthI paNa jJAnAvaraNIya karma baMdhAya : cha mahine eka pada AvaDe evI tAkAtavALo paNa na bhaNe to karma baMdhAyA kare : bedarakArIne laIne paNa karma to baMdhAya ? dharma pratye bedarakArI dharmI mATe hAnikAraka che. dharmI jyAre jue ke dharma jAya che, tyAre te zuM kare ? bajAramAM beThA ho athavA game tyAM beThA ho ane ghara saLagavAnA samAcAra maLe to zuM karo ? doDone ? khesa ke bUTa levA khoTI na thAone ? doDatAM paDI javAya ane vAge, enI paNa darakAra nahi. vAge to e vakhate enI davA paNa nahi. samAcAra maLe ke doDIne ghare jAya ane Aga olavavAnA ja prayatno kare. jo ghara saLagyA chatAM na UThe to mAno ke enuM ghara nathI. kema, ema ja ne ? pAkhaMDInuM lakSaNa : kusaMpa karAvavo ! nami rAjarSi jevo vairAgya thayo hoya, e vAta judI. evo vairAgya che ? e rAjarSi nIkaLyA ke sudharmA iMdra parIkSA karI. aMtaHpura vagere saLagatuM batAvyuM, Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1097 - 1 : dharmavirodhIonI cAla samajo - 71 - - paNa e kahe ke "mAruM kAMI baLatuM nathI." Avo vairAgya che? e vairAgyavALAne paNa duniyAdArInA padArtha mATe ema thAya, paNa zAsana mATe ema thAya ? zAsana upara, maMdira upara, upAzraya upara ane dharma para game tevI Aphata Ave, enuM cAhya tema thAya, paNa mAre zuM ? - ema thAya ? eka peDhInA cAra bhAgIdAra hoya, emAM koI eka paNa bhAgIdArane kalaMka de to cAre sAme thAya, ane laDavA UThe kAraNa ke AdamI judA, paNa peDhI to bhegI che ne ? eka peDhI UDe to hAni cArene pahoMce. e cAre jaNA peDhIne potAnI samaje, mATe ekanuM paNa apamAna na sahe. jo ekanuM paNa apamAna sahe, to e traNe akkalahIna ja gaNAya. laDAvanAranI polisI na samaje to marI jAya. tame paNa sAmA pakSanI, dharmanA virodhIonI polisI samajo. emanA dAvapecane oLakho. dharmI badhA eka na rahevA joIe, mATe phUTa paDAvavAnI cAlabAjIne oLakho. gharanA badhA jAge to cora na pese. khAtara pADe, paNa nAnuM baccuM paNa udharasa ke chIMka khAya to cora cUpa thaI jAya kema ke nAnuM baccuM paNa gharanuM ne ? paNa potAno saMketavALo mANasa chIMka khAya to cora aMdara pese. AthI ja kahevuM paDe che ke pAkhaMDInA chAMye paNa UbhA na rahezo. dharmIe dharma rAkhavo hoya to teNe pAkhaMDI pAse UbhA na rahevuM joIe ane pAkhaMDIne potA pAse Ubho na rAkhavo joIe. ane te na khase to pote enAthI cheTA rahevuM joIe. tamArAmAM pola na ja joIe. tame badhA to makkama ane jAgatA raho. pAkhaMDIo tamArAmAM pola jovA mAMge che : polanI taka Apo to teo praveze. kusaMpano bhoga : eka kheDUtanuM dRSTAMta samajo. eka kheDUta hato. kheDUtane vANiyA sAthe levaDadevaDa hoya. ene laIne vANiyA kheDUtane tyAM poMkanA vakhate poMka khAvA jAya. emAM kheDUta kaMI na bole. eka divasa eka gora tathA eka jamAdArane sAthe laIne vANiyo poMka khAvA gayo. kheDUta hAjara hato. gora to lobhI hoya ane jamAdAranI jAta kAMI ochuM ja bAkI rAkhe ? khAya to to ThIka : khAdhuM paNa keTaluMka bagADyuM ane bicArA kheDUtano keTaloka poMka kheDUtanI gerahAjarImAM sApha karyo. kheDUta AvI pahoMcyo. cheTethI jue che ke A traNe jaNAe raMjADa karyo che. jANe emanA bApano mAla hoya e rIte varyA che. e kheDUta vicAre che ke "e zeTha kaMI mArA para upakAra nathI karatA : vyAja laIne paisA Ape che : chatAM Ave to poMka Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1008 khAI jAya, paNa A badhAne sAthe lAvIne Avo bagADa kare, e kema calAvAya ? paNa e traNe jabarA che ane e traNa sAthe hoya to hADakAM na bhaMgAya mATe karAmata karavI joIe." kheDUta hasato hasato Avyo ane zeTha tathA jamAdArane mAna ApyuM. pachI brAhmaNane mAravA lAgyo. zeTha tathA jamAdAranAM vakhANa karato jAya ane brAhmaNane mArato jAya. e bole ke "zeTha to mane dhIre che, aDadhI rAte mAruM kAma kare che te Ave, ane A to gAmanA jamAdAra che te Ave, paNa alyA bevakUpha brAhmaNa ! tuM kema Avyo ? vANiyo tathA jamAdAra vicAre che ke - "brAhmaNane kahe che ne ? ApaNe zuM ? ApaNane to sArA kahe che ne ?' ema mAnI e be cUpa rahyA ane kheDUte brAhmaNane mArI mArIne hAMkI kADhayo. mArato mArato eTale dUra laI gayo ke pAcho Ave ja nahi. pAcho kheDUta Avyo ane have jamAdArane vAramAM lIdhA, "A to mArA zeTha che te Ave, paNa tamArA bApanuM zuM dADhyuM hatuM ?' Ama kahIne ene mAravA lAgyo. zeTha vicAre che ke ene mAre che ne ? ApaNe zuM ?' jamAdArane paNa mArI mArIne bhagADyo. have Avyo zeThano vAro. 'bApano mAla hato ?' kahIne zeThane paNa mAravA lAgyo. traNa bhegA thayelA bhegA AvelA, paNa judA thayA to mAra khAvo paDyo. dharmavirodhIonI cAlabAjI : have vicAro ke zAsana tamAruM che ke pArakuM che ? mATe zAsana upara ke koI paNa zAsananA sevaka mATe koI AkSepa kare, tyAre "amane kyAM kahe che ?' ema na vicAro. Aja sAsuno to kAla vahuno vAro, kAraNa ke pelAne tamArAmAMye bhakti nathI baLI. deva, guru, dharma ke Agama, emane to kaMI nathI joItuM : kazAnI nathI paDI. ene sAgara, vijaya ke vimala, eka sAthe nisbata nathI. e to badhAne khokharA mAne. laDAI karavA mATe emAMthI ekano pakSa rAkhe. e jene atyAre moTA kahe che, enI paNa eka divasa dADhI bhAMgaze : mATe zAsana sAme AkramaNa vakhate zAMta ke madhyastha rahevAya ja nahi. phATaphUTanA yoge ema rahe, to e badhAnuM ja pApInA hAthe mota niyata che. zAsanamAM rahelA AdamIe zAsanarakSA mATe karelI kAryavAhImAM kadI truTI paNa hoya, toye viruddha na bolAya, kAraNa ke eno hetu zuddha ane zAsanarakSAno ja che. senAmAMthI eka kharyo to tamAre kAMI nahIM ? "chokarAnI vahune upADI emAM mAre zuM ?" ema sasaro kahe ? ema kahIne mauna rahe to upADanAro Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1099 - 1 : dharmavirodhIonI cAla samajo - 71 - 13 eka pachI eka badhAne upADaze ke rAkhaze ? pelA kheDUte traNane kyAre mAryA? traNane bhegA mAryA hota to nukasAna potAne thAta ane uparathI vadhArAmAM mAra khAvo paData. A to evuM thayuM ke koI have poMka khAvA Ave nahi. pelA tarata pAchA bhegA thayA : "mane bahu mAryo' ema kahyuM, tyAM pahelAM mAra khAnAre kahyuM ke "mAre, mane paDatA mAranI upekSA karI to mAra khAvo paNa paDe. tame be paDakhe UbhA rahyA hota, to eno mAla khAdho ane ene mArIne ghera Avata." mATe "ApaNe zuM?' ema kahe ane varte, enI A dazA thAya. dharmane ukheDanArA eka paNa dharmIne jIvato rahevA devA mAge che ema nathI : e to badhAne ja jo sattA potAnI hoya to ghANImAM paNa pIlavA icche, paNa te nathI eTale cAlabAjI kare che : ekane "zANA' kahe : ema kahe ke "tame zANA ane sAcA, tathA pelA to uddhata." khamAsamaNAM paNa evAM de ke bAra vratadhArI zrAvaka paNa evAM na deto hoya. uparathI "Apa to kSamAnA sAgara' ema paNa kahe : eka vakhata ene ja 'bhayaMkara krodhI' lakhanAra pote ja hoya, lakhyA hoya, bahAra ema bolatA paNa hoya, paNa tyAM ema ja kahe. zAthI? to bAjI ramavI che mATe ! Ama karIne e AtmAnuM bhAna bhulAvI, enA ja hAthe zAsanarakSako upara hallo karAve ane pachI jyAM tene paNa ekalo thaI gayelo bhALe, eTale tene to capaTImAM ja coLI nAMkhavA taiyAra thAya. ane prasaMge ene khyAla Ave ke thayuM e bahu ja khoTuM thayuM, paNa e to rAMDyA pachInuM DahApaNa ! AthI ja vAraMvAra kahevuM paDe che ke dharmI AtmAe zAsana uparanA prahArane joI na rahevo joIe. ghara phUTaye ghara jAya ! sabhA : varSollAsanI khAmI. virSollAsanI khAmIvALo paDyo paDyo paNa bUma mAre : ghara saLage e vakhate pakSAghAtavALo UThI na zake, paNa "kADho ne olavo' evI bUma to mAre ja ! bolI na zakato hoya te paNa haiyAmAM to bole ja. e ja rIte tame ahIM vicAro to paNa basa che. mAtra hRdayamAM zAsana tarapha sAco sadbhAva joIe. caityavAsa AdinA samaye mahApuruSoe je kAmo karyA che, te to te ja kare. mahApuruSoe prayatno cAlu rAkhyA, to pAcho saMvega pakSa cAlu thayo. bhale emaNe e pariNAma na joyuM, paNa bIja vAvyuM. emaNe evuM sAhitya khaDuM karyuM. e vakhata Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 --- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 --- 1100 to bhayaMkara hato. caityavAsIonuM bahu jora hatuM. chatAMya ghaNuM ghaNuM karyuM, kAraNa ke te mahApuruSo eka zAsanane ja potAnuM mAnatA hatA ane tenI sevAmAM ja zreya mAnatA hatA. zAsananI sevA AgaLa te mahApuruSone potAnAM mAnapAnanI, leza paNa kiMmata na hatI. tame paNa e ja vicAro ke zAsana paheluM ke ApaNe pahelAM ? prabhuno mArga jene vasyo hoya, tene ja mATe A vAta che. jene prabhuno mArga ruce, te potAnI vastunI rakSA mATe pUrato prayatna karyA vinA na ja rahe. Aje pArakA khIle, phUle ane potAnA karamAya enuM kAraNa ? potAno kaMI kare to ene ema kahe ke "AvaData kyAM che ?' Ama bolavAthI khIlyuM koNa ? ema bolanArane e khabara nathI ke nukasAna kone ? mATe ja kahuM chuM ke prathama zAsanane potAnuM mAnavuM joIe. ekAda khase enI ciMtA nahi. jyAM jyAM mArApaNuM hoya, tyAM eka ja sarakhI bhAvanA keLavavI joIe ane e mATe kheDUtanI polisI samajo. "ApaNe zuM ?" - ema kSatriyoe jyAre karyuM ane bIjA kSatriyane sahAya na karI, to potAnA nAzano paNa vAro Avyo. mATe e kahevata samajavA jevI che ke ghara phUTya ghara jAya. potAnA ja prabhAvaka, zAsananA virAdhaka ja bane ! sabhA : A to rAja-vyavahAranI vAta che. rAjya to A lokanI ane te paNa bhayaMkara sAmagrI che, jyAre dharma to A loka ane paraloka ema ubhaya lokane sudhAranAra che. anaMtA AtmAnuM kalyANa karanAra che. tyAM besI na rahevAya. tyAM je cUpa rahe enAmAM khoTI mAnAkAMkSA che. zAsana mATe AcAryoe prANa dIdhA che. bhojanamAM jhera AvatAM, evI paNa Apatti AcAryoe sahIne zAsanasevA karI che. "amAruM zAsana' ema hoya to ja e thAya, ane to ja evI evI zAsanasevAo karI zakAya, paNa zAsananI paravA ja na kare to ? zAsana mATe sahenAra prabhAvaka thayA che. potAnA prabhAvaka, e zAsananA prabhAvaka na ja thaI zake. sabhA : zAsananI A sthiti jANavA chatAM koI paravA na kare to ? gharanI phikara kare e gharano mAlika. koI gharano mAlika potAnA ja gharanI phikara na kare to zuM kaho ? khoDA ghoDAne kyAM bAMdho ? temaja zAstra kahe che ke dharmano ghAta thato hoya tyAre chatA sAmarthya pratikAra na kare, to AcArya eTale zAsananA AgevAna, e pApanA pacAsa TakAno bhAgIdAra che. e pharaja mATe Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tion - 1 : dharmavirodhIonI cAla samajo - 71 - 15 bolavuM ja joIe. kaMI kaDavuM kahevAya che te paNa evA mahApuruSonI AjJAne aMge ja! pApathI dajhAya nahi mATe saMkaTo sahIne paNa bacavA, bacAvavA prayatna karavA ja joIe. bAkI gALo khAvI koIneya thoDI ja game ? na game toya vastunI rakSA mATe gALa khAvAnI Teva pADavI paDe. vepArI grAhakanA apazabdo sAMbhaLavA TevAya. grAhaka bole tethI e lAla na thAya. lAla thAya to gharAkI ghaTe. vepAra ghaTe. grAhaka bole toye vepArI hase : enI dADhImAM hAtha ghAle ane khissAmAMthI paisA kaDhAve. e to grAhaka sAthe hase, rame. gALa khAya ane cAha paNa pAya, paNa enI sAthe vepAra kare. e vepArI peDhI calAvI zake. e rIte vastunI rakSA mATe sAdhue paNa gALo khAvAnI, potA para mukAtAM kalpita kalaMko sahevAnI, kALuM-dhoLuM vAMcavAnI, chApAmAM AvatI juThThI vAto paNa gaLI javAnI Teva keLavavI paDe. tema tame sthira bano. phalANA-DhIMkaNAnI paMcAta tame choDI dyo. prabhunA zAsanane hAni na pahoMce, enI ja, eka kALajI rAkho. e kyAre bane ? mAnanAM, moTAInAM mULiyA UMDAM na gayAM hoya to. potAnuM mAna jALavanAra zAsanane ADakhIlI kyAre karaze e na kahevAya. mATe potAnI jAtanA rakSaka e, prabhAvaka nathI, paNa vastunA rakSaka e prabhAvaka che. paNa khare ja, karmanI parataMtratA ghaNI ja bhayaMkara che. enA yoge dharmanI AcaraNA karavAnI yogyatA dharAvanArA paNa AtmAo duHkhI thavA chatAM paNa, prabhupraNIta mokSanA mArgane pAmI zakatA nathI, mATe karmanI AdhInatA nahi keLavatAM jJAnIonI AjJAne AdhIna rahevAnI zakti keLavavAmAM ja potAnI saghaLI zaktio kharcA, te prApta zaktiono sadupayoga karavo joIe. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 : gRhIdharma prazasta paNa gRhavAsa aprazasta : gRhasthAzrama kevo ? * supAtradAnanI zAstrIya vidhi : zrI jinazAsanano gRhIdharma : jeTalo dharma teTaluM prazasta : 0 sonInA so ane luhArano eka : 0 rudana paNa prazaMsApAtra ! duHkhane bhogavatAM zIkho ! 7 jatI lakSmIne to tyajatAM zIkho ! viSaya : gRhavAsa ane gRhastha dharma - A be vacceno taphAvata H aneka zAstronA AdhAre carcA, 72 ajJAnAdi kAraNe keTalAya AtmAo gRhasthapaNAne vakhANI-anumodI letA hoya che. jyAre jJAnI evuM karavAnI sApha sApha nA pADe che. gRhastha ghaNuM badhuM ya kare paNa e je kAMI kare te badhuM 'dharma' hotuM nathI ane anumodanA-prazaMsA to dharma hoya tenI ja karAya. mATe ja jJAnIo e aMgeno viveka batAve che. e mATe yogazAstra, zrAddhadinakRtya, zrAddhavidhi ane dharmasaMgraha jevA graMthonA AdhAre pravacanakArazrIe vistRta carcA karI che. supAtradAnano vidhi paNa e ja anusaMdhAnamAM batAvyo che. 'kAdavathI kharaDAyA bAda ja dhovAnI jarUra paNa dhovAnI IcchA thaI mATe kAdavamAM kharaDAvA javuM ayogya' - AvAM majAnAM dRSTAMto dvArA chevaTe caMcaLa lakSmInA tyAga aMge ane samAjamAM ghara karI gayelA khoTA rivAjo aMge paNa lAlabattI karI che. muvALamRta jinezvara devanA zAsanamAM saghaLAya vAdone sthAna che, paNa te AtmAnI mukti sAdhavA mATe ! nahi ke AtmAne saMsAramAM phelAvavA mATe ! ajJAna e eka bhayaMkaramAM bhayaMkara pApa che. dAnanuM vidhAna karatAM paNa upakArIo vastunI utpattine karavAnuM nathI kahetA, paNa utpanna thayelI vastunuM ja dAna karavAnuM kahe che. jo gRhavAsane heya na mAnyo ane upAdeya mAnyo tathA temAM bhAna bhUlIne rAcImAMcI gayA, to te chellAmAM chellI hade - narake laI jaze. nAzavaMta vastuno vaidya paNa vilAsabhavanane vinAzabhavana kahe, to anaMtajJAnIo gRhavAsane narakano pratinidhi kahe emAM navAI zI ? sarvAMze prazasta to siddhipada : bAkI munipaNuM ane gRhasthapaNuM paNa dharma pUratuM prazasta che. jeTale aMze dharma prazasta teTaluM gRhavAsa prazasta nathI. te te samaye taravAne tAravAne yogya kriyA karAya te samayadharma. ajJAna ane mohavikaLa duniyAmAM evI kurUDhio pravezI che ke jo tene vakhANAya to pApamAM pAvaradhA banelA AtmAo pApathI sarvathA beparavA bane. eTale pachI pApanI sImA ja na rahe. karma hasAve to hasavuM ne rovarAve to rovuM tathA e jema nacAve tema nAcavuM, e samyagdaSTi AtmAnuM kAma nathI ja. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 H gRhIdharma prazasta paNa gRhavAsa aprazasta H gRhasthAzrama kevo ? sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA ane TIkAkAra maharSi zrI zIlAMka sUrijI mahArAjA pharamAve che ke "jema jenAM mULa UMDAM gayAM che evAM vRkSo, game teTalI ThaMDI lAge, game teTalI garamI lAge agara potA upara game tevI vADhakApa ane dAha vagere thAya, to paNa potAnuM sthAna mUkIne khasatAM nathI, tema karmanA bhArathI dabAyelA AtmAo, pAMce iMdriyonA rUpa, rasa, gaMdha, zabda ane sparzarUpa viSayomAM lIna thaI, gADha Asakta banI, zArIrika ke mAnasika game tevI Apatti Ave to paNa, potAnA sthAnamAMthI - mahAlavAnA sthAnamAMthI khasatA nathI - jarAye pAchA haThatA nathI; eTale ke karmanI majabUtAIthI viSayavAsanAmAM gADha lIna thayelAone jJAnI game teTaluM samajAve to paNa, zArIrika ane mAnasika Apattio Ave to paNa, kahone ke dhakkA mAre to paNa teo tyAMthI khasatA nathI. kharekharI vAta che ke karmanA bhArathI bhAre dharakhama banelA AtmAo, dharmAcaraNane yogya hoya te chatAM paNa, viSayAsaktine laIne dharma sAthe nahi : dharma karavAnI tAkAta dharAve tema chatAM paNa, viSayonI Asaktine lIdhe tyAMthI khase ja nahi. pAMce iMdriyone anukULa viSayo - rUpa, rasa, gaMdha, zabda ane sparzanI Asaktine laIne zArIrika duHkhothI tathA mAnasika pIDAothI pIDAvA chatAM, rAjarogothI ribAvA chatAM, rAjyanA upadravothI upadravita chatAM ane agnithI badhuM baLI gayuM hoya evA thayA chatAM, eTale ke agni, pANI, cora vagerethI sarvasva nAza pAmyuM hoya evA thayA chatAM paNa tathA e rIte vividha prakAranI pIDAvALA thayA chatAM paNa, sakaLa duHkhanA sthAnarUpa gRhasthAvAsane, karmathI haNAyelA eTale nirbaLa banelA ane viSayonA gulAma banelA AtmAo choDI zakatA nathI.' - A vAta kAMI anubhava bahAranI nathI. sabhA : dharmAcaraNanI yogyatA hovA chatAM sAmarthya na hoya tyAM zuM thAya ? yogyatA dharAvanArA AtmAo je sAmarthya duniyAnA mArge vApare che te Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1104 ahIM vAparI zake che, eTale tamAro prazna ja TakI nathI zakato. zuM tame ema kahevAnI himmata karI zako tema cho ke gharabAra eTale duniyAdArInA vyavahAro paNa sAmarthya vinA calAvI zakAya che ? nahi ja, kAraNa ke temAM paNa sAmarthya vinA nathI ja cAlI zakatuM. eTale e vagara sAdhyuM siddha ja che ke sAmarthyanA ja abhAve dharmanI AcaraNA nathI thatI ema nathI, paNa atizaya viSayAsaktithI e yogyatA haNAI gaI che, ane tethI ja badhIye viSayAsaktijanya Apattione ghoLI pIdhI che. enA ja pratApe sakaLa duHkhanA sthAnarUpa gharavAsane evA jorathI pakaDI lIdho che ke tene game tevA sadguruono sadupadeza chatAM, te AtmAo tajI zakatA nathI. anyathA jJAnIo je gharavAsane sAro nathI kahetA te sAro kema ja lAge ? kahevuM ja paDaze ke viSayAsaktithI. sabhA : paNa sAheba ! gRhasthAzrama to bIjA AzramonA pAyArUpa che ne? koNe kahyuM ? e mAnyatA zrI jinezvaradevanA zAsananI nathI ja. je gRhastho gRhasthAzramamAM rahyA chatAM sAdhu AdinI sevA kare che, te pratApa gRhasthAvAsano ja che ke tyAganI bhAvanAno che e vicAro. e vicArazo to tame sahelAIthI e vAtane samajI zakazo ke sakaLa du:khanA sthAnarUpa grahavAsane je jIvo yogyatA chatAMye nathI tajI zakatA, te pratApa mukhyatayA viSayAsaktino che ane tene paNa ghasaDI lAvanArI karmasattAno che ! sabhA : AthI to Apa paNa karmavAdane ja mukhya banAvI tenI ja puSTi karo cho ke kAMI bIjuM ? bIjuM ja : kema ke huM to karmavAdanI prabaLatA samajAvI, samyagdaSTi AtmAone zrI jinezvaradevoe pharamAvelA udyamavAdane ja AdaravAnI preraNA karI rahyo chuM : kAraNa ke zrI jinazAsanamAM karmavAdanI prabaLatA karmavAdane AdhIna banAvavA mATe nathI varNavatI, paNa tenI prabaLatA samajI ane svIkArIne tene toDavA anaMtajJAnIoe pharamAvelA udyamavAdano svIkAra karavA mATe ja varNavAya che. zrI jinezvaradevanA zAsanamAM saghaLAya vAdone sthAna che, paNa te AtmAnI mukti sAdhavA mATe ! nahi ke AtmAne saMsAramAM rUlAvavA mATe! AthI ja : karmasattAnA yoge ucca ke nIca kuLamAM AvelA paNa karmanA bhArathI dabAyelA jIvo, potAmAM dharmAcaraNanI yogyatA hovA chatAM paNa, viSayonI gADha Asaktine laIne zArIrika tathA mAnasika aneka prakAranAM duHkhathI duHkhita Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1105 - 2 : gRhadharma prazasta paNa gRhavAsa aprazasta - 72 - - 19 thavA chatAM paNa, rAjya, agni, jala, cora vagerenA trAsathI pIDita thavA chatAM paNa, vividha prakAranAM nimittAthI ane seMkaDo ApattiothI gherAyA chatAM paNa, sakaLa du:khanA sthAnarUpa gRhavAsane nathI tajI zakatA. A pramANe jANanAra AtmAo gRhasthAvAsane sukhAvAsa ke sevavA yogya kadI ja na kahe. paNa duHkhanA AvAsa tarIke oLakhAvIne tajavA yogya kahe, e ja kAraNe te AtmA, potAne na cAlyuM gRhasthAvAsamAM rahevuM ja paDyuM hoya, to enI sArthakatA mATe pote anaMtajJAnIoe pharamAvelI anekAneka dharmapravRttione ja AcaravA mATe udyamazIla bane. A uparathI tame samajI zakazo ke "sakaLa du:khonA AvAsarUpa gRhasthAvAsane na ja tajI zakAya, to tenI sArthakatA eTale ke gRhasthAvAsamAM karavA paDatA pApavyApAronI kaMIka kaMIka aMze zuddhi thAya ane pariNAme tene tajI devAnI tAkAta Ave tevI pravRtti karavA mATe ja dharmakriyAo karavAnI che. paNa te te kriyAo karavA mATe gRhasthAvAsamAM rahevAnuM nathI." paNa A vAtane nahi samajanArA ajJAnIoe to kahI ja dIdhuM ke "pRdhAzramo , na bhUto na bhaviSyati " "gRhasthAzrama jevo dharma thayo nathI, thaze nahi." kAraNa ke ajJAna e eka bhayaMkaramAM bhayaMkara pApa che. e pApanA yoge AtmA nahi mAnavAnuM ja mAnI le che ane mAnavAnuM na mAnavAno inkAra kare che. anyathA pApanA sthAnarUpa gRhavAsane dharma ane te paNa sarvazreSTha, ema mAnavAnI - manAvavAnI vRtti kema ja thAya ? zrI sarvajJa paramAtmAnuM zAsana to gharamAM vasatA AtmAonI dharmapravRtti sivAyanI eka paNa pravRttinuM vidhAna na thaI jAya, tenI pUrepUrI kALajI rAkhe che. e ja kAraNe - "gharthana tathA" "potAnA aMgIkAra karelA dharmane athavA to vyavahArazuddhi Adine bAdha na lAge tevI zuddha rIte arthanuM upArjana karavuM joIe." A padanI vyAkhyA karatAM 'dharmasaMgraha' nAmanA graMthamAM mahAmahopAdhyAya zrI mAnavijayajI mahArAjA pUrvanA maharSionI mAphaka lakhe che ke - "atra cArthArjanamityanuvAdyaM natUpadezyaM, tasya svayaMsiddhatvAt, dharmyamiti tu vidheyamaprAptatvAta, aprApte hi zAstramarthavat na hi gRhastho'rthamarjayed bubhukSito'zniyAdityatra Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - - zAstramupayujyate, aprApte tvAmuSmike mArge naisargika - mohAndhatamasaviluptAvalokasya zAstrameva paramaM cakSurityevamuttaratrApyaprApte viSaye upadeza: saphala iti cintanIyaM / na ca sAvadyArambheSu zAstRNAM vAcikyApyanumodanA yuktA, yadAhuH "sAvajjaNavajjaNANaM vayaNANaM jo Na jANai visesaM / vuttuMpi tassa na khamaM, kimaMga puNa desaNaM kAuM / / 1 / / " "ghartham sarjana" - A padamAM Avela "arnanam - "arthane saMpAdana karavo' A vAta vihita nathI paNa anuvAdya che, eTale lokamAM kahevAya che tenuM ja mAtra kathana che : paNa pedA karavo ja joIe' - A rIte upadezya nathI. kAraNa ke te vastu jagatanA jIvonAM svayaMsiddha che" eTale upadeza vinA ja siddha che ane 'gharNa' eTale "dharmane bAdha na lAge tevI rIte' A vAta vidheya che. kAraNa ke evI jAtanA upadeza vinA e vastu jagatanAM prANIo mATe aprApya che. A pramANe kahevAnuM kAraNa e che ke "zAstra aprApya vastunI prApti mATe ja jarUrI che. eTale "gRhastha arthane upArjana karavo joIe ke bhUkhyAe khAvuM joIe' AvI AvI vAto mATe dharmazAstra upayogI nathI, kAraNa ke e vastu to vinA upadeze paNa cAlu ja che eTale ke gRhastha paisA pedA karavAmAM ke bhUkhyo bhojana karavAnI bAbatamAM zAstranA upadezanI apekSA rAkhato ja nathI. eTale evI vAto mATe zAstrano upayoga che ja nahi. bAkI svAbhAvika moharUpa ghora aMdhakArathI jenI jovAnI zakti nAza pAmI gayelI che, tevA lokone aprApta pAralaukika mArga jovA mATe to zAstra e ja parama cakSu che ? kAraNa ke e zAstrarUpa parama cakSu vinA mohathI aMdha banelo loka-paralokanA mArgane joI ja zakato nathI. ethI evI vastuo mATe ja zAstra e upayogI vastu che. AvI ja rIte AgaLa paNa jyAM jyAM AvI vastu Ave, tyAM paNa 'aprApta viSayamAM ja upadeza saphaLa che ema samajI levuM ? kAraNa ke "dharmopadezaka guruoe pApavALA AraMbhomAM vacanathI paNa anumodanA karavI e yogya nathI. A vAtane samajAvatAM upakArI paramarSioe pharamAvyuM che ke "je sAvadya' eTale pApavALAM ane "anavadya eTale pApa vinAnAM vaccenA vizeSa (bheda)ne nathI jANato, tene bolavuM e paNa yogya nathI, to dezanA devI e to kema ja yogya hoya ?" Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1107 -2 : YIya prazasta un sqAsa 25522 - 72 - 21 AthI spaSTapaNe samajI zakAya tema che ke zrI jinezvaradevanuM zAsana gRhavAsanI eka paNa vastunuM vidhAna karatuM nathI. evI ja rIte zrI vItarAga paramAtmAnuM zAsana zrAvaka mATe dAnanI vidhi jaNAvatAM paNa potAnA AtmAno saMsArathI uddhAra karavAno ja irAdo rAkhavAnuM pharamAve che. paNa te dAna karavA mATe saMsAramAM rahevAnuM pharamAvatuM nathI. supAtradAnanI zAstrIya vidhi : supAtre dAna devAnI vidhinuM vidhAna karatAM e ja maharSi pharamAve che ke - bhojanavelAyAM sAdhUnimantrya taiH saha gRhamAyAti svayamAgacchato vA munin dRSTvA sammukhaM gamanAdikaM karoti, sAdhUnAM hi pratipattipUrvakaM pratilambhanaM nyAyyaM zrAvakANAM, sA cetthaM yogazAstre - "abhyutthAnaM tadAloke-'bhiyAnaM ca tadAgame / zirasyajAlisaMzleSaH, svayamAsanaDhokanam / / 1 / / AsanAbhigraho bhaktyA, vandanA paryupAsanam / tadyAne'nugamazceti, pratipattiriyaM guroH / / 2 / / dinakRtye'pi - "AsaNeNa nimaMtettA, tao pariaNasaMjuo / vaMdae muNiNo tAhe, khaMtAIguNasaMjue / / 3 / / " evaM pratipattiM vidhAya savinayaM saMvignAsaMvignabhAvitakSetraM, subhikSadurbhikSAdikAlaM, sulabhadurlabhAdi deyaM ca dravyaM vicArya AcAryopAdhyAyagItArthatapasvibAlavRddhaglAnasahA sahAdipuruSAdyapekSayA ca spardhA-mahattva-matsara-sneha-lajjAbhaya-dAkSiNya-parAnuvartanA pratyupakArecchA-mAyA-vilambA'nAdara-vipriyotki-pazcAttApa-dInAnanAdidoSavajamekAntAtmAnugraha buddhyA dvicatvAriMzadbhikSAdoSAdyadUSitaM niHzeSanijAna-pAnavastrAde janAdhanukrameNa svayaM dAnaM datte, dApayati vA pArzva sthitvA bhAryAdipArvAd, yato dinakRtye "desaM khittuM tu jANittA, avatthaM purisaM tahA / vijjovva rogiasseva, tao kiriaM pauMjae / / 1 / / dezaM magadhAvantyAdi sAdhuvihArayogyAyogyarUpaM, kSetraM saMvignai vitAbhAvitaM vA, tu zabdAt dravyamidaM sulabhaM durlabhaM vA, avasthA subhikSadurmikSAdikAM, puruSamAcAryopAdhyAyabAlavRddhaglAnasahAsahAdikaM ca, jJAtvA 'vijjovva rogiassa tti' yathA kila bhiSagdezakAlAdi Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 - vicArya vyAdhimatazcikitsAM karotyevaM zrAvako'pi / tataH kriyAmAhArAdidAnarUpAM prayuGkata rUti takRtiH / " tatra ca sAdhunAM yadyogyaM tattatsarvaM vihArayituM pratyahaM nAmagrAhaM kathayati, anyathA prAkRtanimantraNasya vaiphalyApatteH, nAmagrAhaM kathane tu yadi sAdhavo na viharanti tathApi kathayituH puNyaM syAdeva, akathane tuM vilokyamAnamapi sAdhavo na viharantIti hAniH / evaM gurun pratilabhya vanditvA ca gRhadvArAdi yAvadanuvrajya ca nivartate / sAdhvabhAve tvanabhravRSTivat sAdhvAgamanaM jAtu syAttadA kRtArthaH syAmiti digAlokaM kuryAt tathA cAhuH - "jaM sAhUNa na diNNaM kahiMpi taM sAvayA na bhuMjaMti / patte bhoaNasamaye, bArassA loaNaM kujjA / / 1 / / " "zrAvaka bhojananA samaye sAdhuone nimaMtraNa karIne, te pUjyonI sAthe potAne ghera Ave che athavA to saheje potAnA ghara tarapha AvatA munione joIne te pUjyonI sAme jAya che ane vaMdana tathA vinaMti vagere kare che. kAraNa ke 'zrAvako mATe sAdhupuruSone 'pratipattipUrvaka' eTale gauravapUrvaka vahorAvavuM e ja nyAyayukta che.' "sAdhupuruSonI pratipatti kevI rIte karavI joIe, tenuM varNana karatAM zrI yogazAstramAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe pharamAvyuM che ke - "sadgurune jovAnI sAthe ja saMbhramapUrvaka Asanano tyAga karI UbhA thavuM, sadguru padhAratA hoya to sAme javuM, namo samAsamaLAM' A vacananA uccArapUrvaka, sadgurunAM darzananI sAthe ja mastaka upara aMjali karavI, bIjAnI pAse na apAvatAM pote ja Asana ApavuM, sadguru Asana upara beThA pachI ja pote besavuM, bhaktipUrvaka vaMdanA ane paryupAsanA eTale sevA ane sadguru padhAre tyAre te tArakane mUkavA mATe keTalAMka pagalAM sadgurunI pAchaLa javuM.' - A pramANe karavuM e sadgurunI 'pratipatti' kahevAya che. "dinakRtya" (zrAddha dinakRtya) nAmanA graMthamAM paNa pharamAvyuM che ke 'Asana mATe nimaMtraNa karyA pachI parijana parivAranI sAthe zrAvaka kSamAdi guNoe karIne saMyukta evA te munivarone vaMdana kare che.' A pramANenI - "pratipatti karIne vinayapUrvaka A kSetra saMvigna sAdhuothI bhAvita che 1108 - Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1109 2 : gRhIdharma prazasta paNa gRhavAsa aprazasta ke asaMviza sAdhuothI bhavita che ?, atyAre sukALa che ke dukALa che ?-temaja devAyogya dravya sulabha che ke durlabha ? ityAdi vicArIne ane puruSanI apekSAe AcArya, upAdhyAya, gItArtha, tapasvI, bAla, vRddha, glAna, sahana karI zake tevA ke sahana na karI zake tevA vagerene barAbara jANI spardhA, moTAI, matsara, sneha, lajjA, bhaya, dAkSiNya, dekhAdekhI, sAmA taraphathI badalAnI icchA, mAyA, vilaMba, anAdara, apriyavacana, pazcAttApa ane dInamukha Adi doSonuM varjana karavApUrvaka, ekAMte potAnA AtmAnA upakAranI buddhithI ja beMtAlIsa bhikSAnA doSo AdithI adUSita saghaLAM potAnAM anna, pAna ane vastrAdikanuM bhojanAdinA anukrame pote dAna Ape athavA to pAse UbhA rahIne potAnI strI AdinI pAse apAve, kAraNa ke 'dinakRtya' nAmanA vRttivALA graMthamAM pharamAvyuM che ke - - 72 "vaidya jema dezakAlAdine vicArIne vyAdhivALAnI cikitsA kare, tema zrAvaka paNa 'magadha ane avaMti Adi deza sAdhuvihAra mATe yogya che ke ayogya, A kSetra saMvignothI bhAvita che ke abhAvita, A dravya sulabha che ke durlabha, A kAla subhikSa che ke durbhikSa ane A puruSa AcArya che, upAdhyAya che, bAla che, vRddha che, glAna che, samartha che ke asamartha che, ityAdi jANIne te pachI AhArAdikanA dAnanI pravRtti kare.' te kriyA karatAM - - - "sAdhupuruSone vahorAvavA mATe je je yogya hoya te te sarvane nAmagrahaNapUrvaka eTale A vastu che ane A amuka vastu che ema niraMtara kahe, nahi to pUrve kareluM nimaMtraNa niSphaLa jAya che. vahorAvavA yogya saghaLI vastuone nAmapUrvaka kahyA pachI jo sAdhuo te te vastune na vahore to paNa kahenArane to vahorAvyA jeTaluM ja puNya thAya che ja ane nahi kahevAthI vastune jovA chatAM paNa sAdhuo yAcanA karI vahore nahIM e hAni che.' mATe - "e pramANe guruone vahorAvIne ane vAMdIne gharanAM dvAra Adi sudhI pAchaLa jaIne zrAvaka pAcho phare.' paNa - 'have jo potAnA gAmamAM sAdhuno abhAva hoya, to puNyazAlI zrAvaka anabhravRSTi eTale vAdaLAM vinAnI vRSTinI mAphaka kadAca sAdhuonuM Agamana thaI jAya, to huM kRtArtha thAuM evI buddhithI dizAonuM avalokana kare. A vAta kahetAM upakArI paramarSioe pharamAvyuM che ke 23 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 -- - 1110 "sAdhuone je vastu na vahorAvI hoya te vastune zrAvako kadI paNa vAparatA nathI, e kAraNe bhojana samaye puNayazALI zrAvako dvAranuM avalokana kare : arthAtu gharanA dvAra AgaLa UbhA rahI jue ke koIpaNa dizAethI tAraka munivaronuM Agamana thAya che yA nahi ?" A vidhAna uparathI spaSTapaNe samajI zakAze ke dAnanuM vidhAna karatAM paNa upakArIo vastunI utpattine karavAnuM nathI kahetA, paNa utpanna thayelI vastunuM ja dAna karavAnuM kahe che : kAraNa ke dAna devAnuM kAraNa ja prApta vastunI saphaLatA karavI e che, eTale dAna devA mATe pApamAM pravRtti karavAnI to koI khAsa apavAdika kAraNa sivAya hoya ja zAnI ? na ja hoya. e ja kAraNe : zrI yogazAstramAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke"y ArambhaparigrahaprasaktaH kuTumbaparipAlananimittaM dhanopArjanaM karoti, tasya dhanopArjanaM viphalaM mAbhUditi jinabhavanAdau dhanavyayaH zreyAneva / na ca dharmArthaM dhanopArjanaM yuktam / thata: - "dharmArthaM yasya vittehA, tasyAnIhA garIyasI / prakSAlanAddhi paGkasya, dUrAdasparzanaM varam / / 1 / / " AraMbha ane parigrahamAM prasakta banelo je kuTuMbanA paripAlana nimitte dhananuM upArjana kare che, tenuM dhanopArjana viphala na thAya te mATe zrI jinamaMdira AdimAM dhanano vyaya kalyANakArI ja che. bAkI khAsa dharma mATe dhananuM upArjana karavuM e yukta nathI, kAraNa ke prabhuzAsananA paramArthavedI paramarSioe pharamAvyuM che ke"je AtmAne dharmanI khAtara dhananI icchA che. tenI anIhA eTale niHspRhatA khare ja moTI che ! kAraNa ke kAdavanuM prakSAlana karavA karatAM kAdavane bilakula sparza na karavo e ja zreSTha che. eTale ke je ema jANe che ke kAdavano sparza karyA pachI tenuM prakSAlana karyA vinA cAlatuM ja nathI, te kAdavane sparza karavAnI mUrkhAI kadI ja nathI karato. tenI mAphaka je dharmAtmA jANe che ke "AraMbha ane parigraharUpa pApathI bacavA mATe ja dAnanuM vidhAna che' tene dharma mATe dhana pedA karavAnI icchA thatI ja nathI ane thAya to e na thAya e ja vadhAre sAruM che ema kahevuM ja paDaze. AvI ja rIte je puNyAtmA zrAvaka potAnI zrAvakapaNAnI vidhinuM pAlana karavAmAM kuzaLa che, te saMsArasAgarathI taravAnI ane tAravAnI kriyAne karavAmAM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1111 -- 2 : gRhIdharma prazasta paNa gRhavAsa aprazasta - 72 - 25 ja sadAya prayatnazIla sadUguruono potAnA gAmamAM abhAva hoya, tyAre bhojana samaye ekadama bhojana karavA nathI besI jato, paNa jamavA besatAM pahelAM gharanA dvAra AgaLa Ubho rahIne, dizAonuM avalokana kare che ane vicAre che ke A atrAdi sAmagrI pApathI banelI che, AraMbha-samAraMbhathI pedA thaI che, have thaI e to thaI paNa jo ema ne ema eTale supAtramAM dAna dIdhA vinA ja khAuM, to A banelI vastuthI levA yogya lAbha laI zakuM nahi, mATe jo koI maharSi AvI caDe to mane A vastuthI paNa iSTa lAbha thAya. AthI samajAze ke taiyAra sAmagrImAMthI munine ApavAnI A bhAvanA che, paNa muni mATe cUlo saLagAvavAnI bhAvanA nathI. tevI ja rIte paisA che to dAna dauM e bhAvanA kharI, paNa dAna devA mATe paiso pedA karavAnI bhAvanA karavAnuM vidhAna prabhuzAsanamAM nathI. zrI jinapUjana karavuM, aThThAI utsava karavA ane tIrthayAtrAo mATe saMgha kADhavA, e gRhasthAzramamAM rahelA mATe prApta lakSmIne sArthaka karavA jarUrI che, paNa e badhI kriyAo karavA mATe sarvatyAgamaya dIkSA nahi letAM gRhavAsamAM rahevuM, ema kahenArA e zrI jinazAsanathI sarvathA aparicita che. eno ja prabhAva che ke Aje "jainazAsana to gRhastho ja nibhAvI zake mATe gRhavAsa sAcavavo ja joIe H gRhastha na hoya to pUjA koNa bhaNAve ane saMgha vagere koNa kADhe ? AthI dIkSAnI ja bhAvanAne pradhAnapada ApyA karavuM e ThIka nathI' - A pramANe saMkocarahitapaNe amuka svacchaMdI varga taraphathI bolAyA kare che ! paNa zrI jinazAsanathI paricita AtmAo to samaje ja che ke evuM kathana zrI jinazAsanathI sarvathA viparIta ja che. zrI jinazAsanane yatkiMcit jANanAra paNa evuM bolavAnI bhayaMkara mUrkhAI to na ja Acare, paNa jene jinazAsananI paDI ja na hoya tene zuM ? bAkI suvihitaziromaNi zAstrakAra maharSio to kahe che ke - kadAvara, thAnArvina cam sthAne tu sarvavikta-anantapupattoDadhim pArA" "dezaviratinA utkRSTa sthAnathI sarvaviratinuM sarvathI jaghanya sthAna paNa anaMtagaNuM adhika che ? arthAt utkRSTamAM utkRSTa dezavirati karatAM nIcAmAM nIco paNa sarvavirati anaMtaguNa zuddha hoI zake che kAraNa ke dezaviratinA utkRSTa sthAna karatAM sarvaviratinuM jaghanya sthAna paNa anaMtaguNa adhika hoya che." e ja hetuthI : Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - itta "AjanmArAdhitAddeza-saMyamAdyatphalaM bhavet / antarmuhUrtamAtrA, tapunaH sarvasaMmatirA " "jiMdagIbhara ArAdhelA deza saMyamathI, eTale ke zrAvaka dharmathI je phaLa thAya, te phaLa sarvasaMyamathI eTale ke sAdhudharmathI eka aMtarmuhUrta mAtrAmAM thAya che." kAraNa ke : "egadivasaMpi jIvo, pavvajjamuvAgao anannamaNo / jaina vi pAvai mukkhaM, avassa vemANio hoi / / 3 / / " "AtmA ananya manavALo thaIne eka divasa paNa pravajyAne pAme to te mokSa na pAme to vaimAnika to avazya thAya." AthI : spaSTa ja che ke dIkSAnuM mukhya phaLa mokSa che ane devagati to prAsaMgika phaLa che : eTale ke eka paNa divasa ananya bhAvanAthI anaMta upakArI anaMtA tIrthapatioe akhaMDapaNe sevI sevIne upadezelI dIkSA jo sevAI jAya, to jarUra te mokSasukhane ja ApavAnuM sAmarthya dharAve che. paNa sAmagrInA abhAve jo tema na bane to te paramatAraka dIkSA avazya vaimAnikadevapaNuM to Ape ja Ape. vadhumAM : e ja rIte tapa saMyamanI adhikatA darzAvatAM paNa upakArI mahApuruSo pharamAve che ke - "kaMcaNamaNisovANaM, thaMbhasahassosiyaM suvaNNatalaM / nA variSa nida, to vitavartanano gariko tArA" "je kaMcana ane maNInAM pagathiyAMvALuM, hajAro staMbhothI UMcuM ane suvarNanA taLiyAvALuM jinaghara - derAsara banAve, tenA karatAM paNa tapasaMyamanI AcaraNA karanAro adhika che." ekalA brahmacarya vratanI mahattA darzAvatAM paNa zAstrakAra mahArAjAo e ja pharamAve che ke - "go re pAyohiM, davA vore pAna mai tassa na tattia puNNaM, jattia baMbhavvae dharie / / 1 / / " "je dAnamAM kanaka-suvarNanI koTi eTale ke koTi sonaiyA Ape athavA suvarNanuM jinamaMdira karAve, tene teTaluM puNya na thAya ke jeTaluM puNya brahmavrata dharanArane thAya." Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1113 -- 2 : gRhIdharma prazasta paNa gRhavAsa aprazasta - 72 - 27 A ja vAta tame pUjAmAM paNa kyAM nathI sAMbhaLatA ? bAramA "brahmacarya" pada'nI pUjAnA doharAmAM gAvAmAM AvyuM che ke - "jinapratimA jinamaMdirAM, kaMcananAM kare jeha; brahmavatathI bahu phaLa lahe, namo namo ziyala sudeha. 1" zrI jinazAsanano gRhIdharma : A badhA uparathI spaSTa spaSTa rIte samajI zakAze ke "paramatAraka zrI jinezvaradevonAM gaganacuMbI maMdiro banAvavAM, temAM manoharamAM manohara zrI jinabiMbone lAkho ane karoDonA vyayathI pratiSThita karavAM, te parama tArakoe pharamAvelA darekedareka mahotsavo AkhIye bhavya duniyAne AkarSI zake tevI rIte karavA ane tIrthayAtrA mATenA vizALa saMgho kADhavA ke anupama sAdharmika vAtsalyo karavAM, e badhuMye AtmAne viSayothI virakta banAvI saMyamamArgano musAphara banAvavA mATe ja che." A vAta kalyANanA arthI AtmAe eka kSaNane mATe paNa vIsarI javA jevI nathI. A vAtane visarI jaIne - "basa huM Avo ne tevo ! meM Ama karyuM ne tema karyuM ! huM na hota to thAta zuM!" AvI AvI dharma AtmAne koI paNa rIte nahi chAjatI ane taddana kaniSTamAM kaniSTa bhAvanAo jeo seve che, teonI dharmakaraNIo kadI paNa phaLIbhUta thavAnI nathI, e vAtamAM vivAdane sthAna ja nathI : mATe potAne samyagdaSTi gaNAvatA darekedareka AtmAe e vAta hRdayamAM korI rAkhavI joIe ke sarvathI sarvatyAga ekadama thaI zake tema nathI, e ja kAraNe anaMta upakArI zrI jinezvaradevoe sarvavirati dharmanI sAthe dezavirati dharmano upadeza karIne, thoDA thoDA tyAganA paNa rastA darzAvyA che. ane sarvaviratidharmarUpa munipaNAnI ane samyakta mULa dezaviratirUpa gRhidharmanI tulanA zAstra meru sAme sarasavathI karI che. meru e eka lAkha yojanano che. (A paNa vAta gRhIdharmanI che paNa gRhasthAvAsanI nathI, eTale "gRhIdharma zabdathI gRhavAsane na letA.) UMcAmAM UMco gRhIdharma paNa munipaNArUpa meruparvatanI pAse eka sarasava jeTalo che. samyaktamULa bAra vratonuM pAlana karatAM karatAM pratimAdinA pAlananA pariNAme mAtra gharamAM rahevA jeTalI ja sthiti ke jene zAstramAM "saMvAsAnumati' kahevAya che, e sthiti prApta karavI tenuM nAma UMcAmAM UMco gRhIdharma che. paNa bAkInI je pAparUpa vyApArAdinI kriyAo che, tenI gaNanA gRhIdharmamAM nathI. e gRhIdharmanA paNa mULarUpa samyaktanI karaNI paNa zrI arihaMta paramAtmAne Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 1114 ja deva mAnavA, prabhumArgane anusaratA nigraMthone ja guru mAnavA ane e tArakoe je dharma kahelo hoya tene ja sudharma mAnavo tathA te traNenI ArAdhanAmAM ja AtmAno udaya mAne ane yathAzakti e traNenI ArAdhanAno ja prayatna karavo. evI rIte dezavirati dharma paNa te ja che ke samyaktanI sAthe ekathI AraMbhIne bAra vratono svIkAra karavo ane pratimAdinuM pAlana vagere karIyAvat "saMvAsAnumati' eTale mAtra gharamAM rahevA pUratI ja anumativALA banI javuM paNa gharanI koIpaNa pravRtti tarapha lakSya nahi devuM : kevaLa prabhudharmanI ArAdhanAmAM ja rata rahevuM e dazAne keLavavI! bAra vratomAM pahelA sthULa prANAtipAta viramaNa vratavALo te eka paNa niraparAdhI trasa jIvane saMkalpapUrvaka haNe nahi, haNAve nahi ane haNAtAne sAro mAne nahi. e ja rIte moTA jaThano tyAga, moTI corIno tyAga tathA maithuna sevavuM paDe to parimita rIte svastrIsaMgathI saMtoSa rAkhI anya strIsaMgano tyAga, parigrahamAM dhanadhAnyAdinI maryAdA kare, dizAonI maryAdA bAMdhe, bhogopabhogayogya padArthonI ochAza kare, anathadaMDa na thaI jAya enI paNa kALajI kare, sAmAyika kare, dezAvagAsika kare, pauSadha kare, munine dAna daI atithi saMvibhAga kare. A rIte bAra vrata pALe. AmAM vyApArAdi AvyuM ? nahi ja, to have koI pUche ke bAkInI kriyA kema karo cho ? to zuM kahezo ? "sAdhu nathI thaI zakatA mATe." ema ja kahevAnuM ke bIjuM ? sabhA : paNa gRhIdharmanA to bhAMgA ghaNA che ne ? paNa badhe vAta to choDavAnI ja che ne ? vadhAre na choDAya to ochuM choDo, paNa choDo e ja vAta che ke bIjI ? bAra vrata lenAra bAra vratadhArI kahevAya ane eka vrata lenAra eka vratadhArI kahevAya, paNa e be sarakhA to na ja kahevAya ne ? nahi, to jeTalA aMze dharma teTalA aMze dharma ane bAkInI kriyA kema karo cho ?" to enA javAbamAM to eka ja uttara ne ke "sAdhupaNuM nathI levAtuM mATe ! jo hA, to have tamane koI pUche ke 'tame gRhavAsamAM rahyA cho ke rahevuM paDyuM che ?' to zuM kahezo ? sabhA: nIkaLAtuM nathI mATe rahevuM paDyuM che. vicArIne bolo. rahevuM paDyuM che evuM bolazo to tevuM vartana dekhADavuM paDaze ! bIjA raste na jaI zakanAra kadI bhayaMkara raste cAle, paNa tyAM tenAthI calAya kaI rIte ? evo ja dekhAva gRhavAsamAM tamAro paNa dekhAvo ja joIe ne ? ahIM to zAstrakAra maharSi gRhavAsane saphaLaduHkhanuM sthAna kahe che, paNa Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 : gRhIdharma prazasta paNa gRhavAsa aprazasta 72 29 AgaLa to ene narakano pratinidhi paNa kahevAnA che. jo gRhavAsane heya na mAnyo ane upAdeya mAnyo tathA temAM bhAna bhUlIne rAcImAcI gayA, to te chellAmAM chellI hade - narake laI jaze. gRhavAsa na tajAya e vAta judI che, te tyAjya che tema mAnI tene jema bane tema jaladI tajI zakAya evI ja pravRttimAM rata rahevuM joIe. paNa 1115 karmavaza jIvo dharmAcaraNanI yogyatA chatAM paNa viSayAdhInatAnA yoge gRhavAsane choDI zakatA nathI, e vAta to upakArI puruSo paNa mAnya rAkhe che. eTale jeo nathI choDI zakatA paNa choDavA yogya che ema mAne che, teonI sAthe to meLa maLe, paNa jeo gRhavAsane sAro ja ane upAdeya mAne che, teonI sAthe zI rIte meLa maLe ? AthI spaSTa che ke "gRhavAsa choDI na zako tyAM badhAM bahAnAM cAle, paNa 'gRhavAsa sAro che' ema kahevA mAMDo temAM to kAMI ja bahAnuM na cAle. eTale e choDavA jevo che ema to svIkAravuM ja paDaze." e vAtamAM ahIM ja hA pADavAnI ema nahi, paNa e vAta evA ja svarUpamAM kahevI paDaze : kAraNa ke e mAnyatA nizcita thayA vinA vAstavika rUpamAM samyaktva Takaze ja nahi. enuM kAraNa e che ke gRhavAsane sAro mAnavAthI samyaktva meluM thAya, kadarUpuM bane ane pariNAme nAza paNa pAme temaja samyaktvanA badale mithyAtva paNa Ave. anya darzanakAroe paNa gRhasthAzramane e dRSTie ja kahyo che. kAraNa ke e darzanakAro paNa eka rIte hatA to tyAgIne ? eka paNa darzanakAre tyAgane avagaNyo nathI, paNa ajJAnanA yoge teoe thoDI ghaNI rAganI puSTi karI nAkhI, jyAre ahIM to rAganI puSTi koI paNa rIte karavAmAM nathI AvI. sabhA : "nyAvAna mahApuLyuM" A ane evAM bIjAM kathano anyamAM kSepaka haze ke mULathI haze ? ################ e to emane khabara. game tema hoya, paNa tyAM rUDha thayuM evuM ahIM na ja thAya, enI ja kALajI rAkhavAnI che. Aje evI vastu A zAsanamAM khullI nathI bolatA, paNa jo Ama ne Ama cAlyuM, to dazakA pachI ucchaMkhalo khulluM bolaze. anya darzanakAroe vAnaprastha tathA saMnyAsAzrama paNa rAkhyAM che. brahmacaryAzrama tathA gRhasthAzramamAMthI amuka vakhate tyAM AvavuM ja joIe, evuM teoe paNa vidhAna karyuM che. brahmacaryAzramamAMthI gRhasthAzrama na sevatAM, sIdho saMnyAsI thAya to tene teo paNa bAlabrahmacArI tarIke mAne che. paNa temAM vAMdho nathI uThAvatA. astu. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno pa jeTalo dharma teTaluM prazasta H viSayAsakto game teTalI hAni Ave to cIso pADe, AkraMda kare, chatAM sakaLaduHkhanA sthAnarUpa gRhavAsane e karmathI haNAyelAo choDavA zaktimAna nathI thatA, ema upakArIe pharamAvyuM ane e vastune samajAvatAM dRSTAMta vRkSanuM ApyuM. je vRkSanAM mULiyAM UMDAM gayAM hoya, te jema potAnA sthAnane na taje tema, viSayAdhIna jIvo paNa potAnuM sthAna tajatA nathI. vaDanuM jhADa uparathI kApo te bhale, paNa e mULathI kapAya nahi. majUronI e tAkAta nathI. kAraNa ke emAM kArIgarI cAle nahi : enAM mULa ghaNAM ja UMDAM gayelAM hoya che, tevI ja sthiti karmathI haNAyelA viSayAdhIna AtmAonI hoya che. kharekhara dRDha samyagdaSTine zrI jinazAsana upara jevo avihaDa rAga hoya che, tevo ja avihaDa rAga gADha mithyAdaSTino saMsAra upara hoya che. evA jIvo, karmanA bhArathI dabAyelA hoI ghaNI ghaNI Apattione najare jovA chatAM ane svayaM bhogavavA chatAM, du:khanA sthAnarUpa gRhavAsane choDavA zakti dharAvatA nathI ane prayatna paNa karatA nathI. duHkha vakhate raDe che paNa tyAM rahIne ja, AdhA jaIne nahi. takalIpha AvethI rue, cIso pADe, AkraMda kare, dIna bane, paNa UbhA to tyAM ja rahe. tyAMthI javAno vicAra sarakho paNa na kare. lakSmI jAya to gaI ema kahI poka mUke, paNa lakSmI gayA chatAMye 'choDuM' ema na kahe. lAkha jAya to gayA ema kahI rue, paNa te gayelAneya hRdayathI choDe nahi. AdamI marI gayo te sau ema jANe ke gayo, paNa hRdayathI na kADhe ane roIne paNa evI cetavaNI na le ke ApaNe paNa javuM paDaze. rue, ene bALI Ave ane pAchA gharamAM pese. mArI pachI janmelo, AvA baMgalAmAM rahenAro paNa gayo, ema jANavA chatAM paNa bALI AvIne pAchA baMgalAmAM ja pese. AthI ja upakArIo kahe che ke rue khUba paNa khase jarAye nahi. 1116 koI marI jAya tyAre sAdhuo pAse AvIne ghaNAe kahe che ke 'sAheba ! Avo hato. arere ! marI gayo.' tyAre upakArI sAdhuo upakAra buddhithI kahe ke 'kharekhara ! cetavA jevuM che. saMsAra ja evo che. ethI eno tyAga karI nIkaLavA jevuM che.' to tarata ja kahI de ke 'evuM bolyA ? ame choDavAnuM sAMbhaLavA nathI AvyA. A to jarA lAgaNI zAMta karavA AvyA chIe !' vaLI maraNa pAchaLa sAcA ronArA paNa pelo mUo mATe nathI rotA, paNa svArtha mATe ane DUmo khAlI karavA rue che. kharekhara, A saMsAramAM moTe bhAge pArakAnA bhalAnA dekhAvamAM paNa aMtaragata bhAvanA potAnA svArthanI ja rahe che. ronArA e Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1117 - 2 H gRhIMdharma prazasta paNa gRhavAsa aprazasta - 72 - 31 vairAgyathI nathI rotA, mATe tyAM rahIne ja rue che. vyavahArano kAyado ke sagA snehIne bALavA smazAne javuM joIe, paNa jo ema lAge ke smazAne javAthI gharane sIla lAge tema che, to tAva lAvIne paNa tyAM sUI rahe, na jAya. DhoMga evo kare ke bIjAone paNa kahevuM paDe ke "tame na Avazo.' pachADa khAya ane te paNa tyAM pachADa khAya ke jyAM nidhAna hoya ane muDadA jevo thaI jAya. tyAM paDyo paDyo rue, hAya mA hAya bApa kare, AvA mohAsakta jIvone khasavAnI vAta karo to nahi khase, kAraNa ke gRhavAsa sakaLaduHkhanuM sthAna che e samajavuM nathI ane anubhavAya te chatAM mAnavuM nathI. UlaTuM zAstra gRhavAsane narakano pratinidhi kahe che, tethI AjanA ajJAna ane saMsArarasikone to mUMjhavaNa thAya che ke AvA bhayaMkara zabdo ? paNa tevAone e khabara nathI ke A nAzavaMta zarIranA cikitsakone paNa keTalIka vakhata keTalAka rogIne kahevuM paDe che ke bacavuM hoya to vilAsabhavanamAM na javuM: tAre mATe vilAsabhavana e vinAzabhavana che." zarIranA cikitsaka jo AvuM kahe, to anaMtakALathI rUlelA ane rUlatA AtmAone bacAvavA mATe jJAnIo viSayAsaktonA gRhavAsane narakano pratinidhi kahe, emAM vadhAre paDatuM zuM che ? nAzavaMta vastuno vaidya paNa vilAsabhavanane vinAzabhavana kahe, to anaMtajJAnIo gRhavAsane narakano pratinidhi kahe, emAM navAI paNa zI ? sonInA so ane luhArano eka : AthI spaSTa che ke aMtarAyakarmanA udayathI gRhastha jIvanamAM rahela hoIne e jIvananI sArthakatA mATe ja dharmakriyAo karavAnI che. jinapUjana, gurusevana, aThThAI mahotsava, ujamaNAM, zAstrazravaNa vagere e mATe che, paNa e dharmakriyAo karavA mATe gRhastha jIvanamAM rahevuM ja joIe ema nathI. A kriyA amArA vinA koNa kare ? mATe rahyA.' - ema jeo kahe che, teo pUrepUrA mithyAdRSTi che. kAraNa ke zrI jinazAsana kahe che ke dharmapremI gRhastho hoya te AvA hoya athavA to AvA thAya : eTale ke AvI jinapraNIta kriyAo kare e kahevAya, paNa e kriyAo karavA mATe gRhavAsamAM rahevuM ja joIe ema nathI. eTale ke zrI jinezvaradevoe ekAMta kalyANanA ja hetu tarIke pharamAvelI dharmakriyAo karavI e gRhavAsanI saphaLatA che, paNa e kriyAo mATe gRhavAsa jIvato rAkhavo ja joIe ema nathI. A samajAya to gRhavAsa sakaLaduHkhanuM sthAna che, ema barAbara lAge. gRhasthapaNAmAM thato dharma prazasta che, paNa gRhIliMga kAMI prazasta nathI : e Azrama ane e sthAna prazasta nathI. muni paNa je saMsAramAM che te saMsAra prazasta Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 1118 nathI, A vAta barAbara rIte vicAro. mukti nathI gayA te dRSTie teo je saMsAramAM che te paNa prazasta nathI. kema ke evuM saMyama nathI paLAtuM ke jethI muktie javA mATe saMsAramAM rahyA che : paNa kevaLajJAna thaI jAya ane sarvakarmakSaya thAya, to A sthAnamAM paNa muni eka kSaNa paNa rahe ? nahi ja, kAraNa ke munio paNa badhAnuM bhaluM karavA rahyA che ema nathI, paNa potAnuM pUruM bhaluM nathI thayuM mATe rahyA che. zrI tIrthaMkaradevo paNa dezanA zuM kAma de che ? kahevuM ja paDaze ema nahi paNa kahevuM ja che ke zrI tIrthaMkara nAmakarmane khapAvavA. e nAmakarma evuM che ke eno vipAka bhogavatAM aneka bhavya AtmAonuM bhaluM thAya. e vipAka aneka AtmAonuM bhaluM kare, paNa zrI tIrthaMkaradeva to e nAmakarma bhogave che. jo ema na kare to karma khape nahi ane muktimAM javAya nahi. sarvAze prazasta to siddhipada : bAkI munipaNuM ane gRhasthapaNuM paNa dharma pUratuM prazasta che. jeTale aMze dharma teTaluM prazasta. gRhavAsa prazasta nathI. vAru, tamAre dhUnana karavuM che ne ? to jema vaDanAM mULiyAM halAvavAM hoya tyAre dharatIkaMpa thAya tema duHkhanA sthAnane sukhanAM sthAna mAnI rahyA cho e mAnyatAnAM mULiyAM halAvatAM AMcakA paNa lAge. lakSmI asAra ane caMcaLa che, evuM na lAge tyAM sudhI haiyuM udAra kema karIne thAya ? mUThI pahoLI kaI rIte thAya ? AthI spaSTa ja che ke mULiyAM na hAle tyAM sudhI pariNAma sAruM na ja Ave : mATe pAyo halAvAya pachI kAma sAruM cAle. jeno saMsArano pAyo hAle te jainazAsanamAM Ave. jeno e pAyo hAlyo te zrI jainazAsanamAM AvavAne lAyaka. jene saMsArano pAyo majabUta karavo hoya, te jainazAsananI bahAra Ubho rahe emAM ja enuM ane anyanuM kalyANa che. jyAM mahAmuzIbate pAyA halAvavAnuM kAma cAlI rahyuM hoya, tyAM simenTa pUranArAonI jarUra na ja hoya : kAraNa ke evA pApAtmAonA pratApe upakArIonI mahenata joItI rIte saphaLa thatI nathI. enuM kAraNa paNa e ja che ke jeno saMsArano pAyo jJAnIoe halAvyo hoya, teNe paNa anaMtakALathI saMsAranI cIjono AsvAda lIdho che, mATe e paNa DhaLI paDe : mahenatathI je pAyo dAdaro banAvyo hoya, te pAyAne pelo simenTa pUranAro majabUta kare che. A ja kAraNe utsutra - sUtraviruddha bhASaNa karanArAo mATe jJAnI puruSoe saMgha bahAranuM zAsana rAkhyuM che : ane e sUcave che ke simenTa pUranArA zrI jinazAsanamAM joItA nathI. mahAmuzIbate saMsArane bhulAvI prabhumArga tarapha dRSTi vALI hoya, tyAM pelo AvIne eka hacarane sApha kare, e keTaluM bhayaMkara pApakarma che ? Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 : gRhIdharma prazasta paNa gRhavAsa aprazasta 72 'sonInA so ane luhArano eka' - A eka duniyAnI kahevata che, kAraNa ke - luhArano ghaNa jabaro hoya che. sonIne to e2Na joIe ane pelAne to eraNa paNa na joIe. ene to eka aNaghaDa majUra joIe. sonIne to eraNa joIe, nAnIzI hathoDI ane jAte pote dhIme dhIme kuzaLatApUrva ghATa ghaDe tyAre ja ghaDAya. e rIte zAsanamAM rahenAra sonI jevA ane zAsana ukheDanAra luhAranA aNaghaDa majUra jevA. sonIe mahAmuzIbate ghaDyo hoya, tyAM luhAranA aNaghaDa majU2no eka ghaNa paDe to dhULadhANI ja ! mATe e ghaNano ghA na paDe enI ja kALajI rAkhavAnI. 1119 'gRhavAsa sakaLaduHkhanuM sthAna che, duniyAmAM duHkha che.' AvuM mAnatA manAvatA hoya, tyAM eka evo bhayaMkara nAda thAya ke duniyAmAM mahAsukha, eTale ekadama haraNiyAM bhAge. ahIM vairAgyanI vAta cAlatI hoya ane temAM saMsA22sikonuM citta mAMDamAMDa coTyuM hoya, tyAM bahArathI zrRMgAranA dhvani Ave ke vairAgya kathanamAM rahe ane moDhuM tyAM phare. 'lakSmI asAra che ane caMcaLa che' ema ahIM kahevAtuM hoya, tyAM nokara AvIne kahe ke 'tAra Avyo ane ATalA gayA' - to peluM sAMbhaLeluM kahenAranA kathanamAM rahe ane pelo doDe. jo ke dharma pAmelo AtmA to kahI de ke atyAre e vAta nahi, paNa evA dharmarasika keTalA ? zrI jinamaMdiramAM ane upAzrayamAM nisIhI kahIne Avo cho, pachI gharanI vAta saMbhaLAya ja nahi : paNa maMdira tathA upAzrayathI bahAra nIkaLIe tyAM sudhI gharanA samAcAra ApavA AvavuM nahi, evuM kahIne kadI paNa gherathI AvyA cho ? jo nA, to tamArI nisIhI polI ke nakkara ? 'nisIhi nakkara banAvo' eTalo upadeza paNa barAbara pALo, to paNa gRhavAsa jevo duHkharUpa che tevo lAge. 33 hRdayamAMthI gRhavAsa sukharUpa che e mAnyatA nIkaLe, to ja vAstavika rIte A dharmanI vAta praveze : kAraNa ke badabU khAlI thAya to ja khuzabU Ave. nisIhinuM vidhAna saMsAranI rasikatArUpa badabU bahAra mUkIne AvavA mATe che, ke jethI anaMtajJAnIoe pharamAvela tyAga ane vairAgyanI rasikatArUpa khuzabUno anubhava thAya. Aje vairAgyarUpI khuzabUno anubhava thato nathI e zAthI ? ethI ja ke saMsArarasikatArUpa badabU bhegI rAkhI che. mATe jo sAcA vairAgyanau khapa ja hoya, to gharathI ema kahIne Avo ke 'maMdira tathA upAzrayamAM mAre bIjA samAcAra sAMbhaLavAnA nathI mATe koIe paNa bIjA samAcAra ApavA AvavuM nahi.' sabhA : khAsa kAma hoya to tyAM beTho chuM, ema kahIne Aja to avAya che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - ii0. huM e ja samajAvI rahyo chuM ane e samajAvavA mATe kahuM chuM ke zrI jinezvaradevanI vANI hRdayamAM pesatI nathI ane saMsAranI asAratA samajAtI nathI, enuM kAraNa e ja che ke badabU sAthe che. sabhA : nizIhino artha zo ? duniyAnI badhI kriyAno niSedha. e badhI vastunA jJAtA banelA zrAvaka to evA hoya ke bhalabhalA sAdhune paNa jo te patita avasthAmAM AvavA jevI sthitimAM jaNAya, to tene mArganI sthitimAM TakAve. zrAvaka kadI ja khoTI vastumAM na dorAya. vicAro to kharA ke jene saMsAranI asAratA jaze, tenI hAlata kaI ane kevI hoya ? paNa Aje jyAM saMsAramAM suMdaratA jacI hoya, tyAM asAratA jace ja zAnI ? rudana paNa prazaMsApAtra ! AthI ja upakArIo kahe che ke viSayAdhIna vyaktie Asaktine laIne dharmAcaraNane yogya hovA chatAM paNa gRhavAsane tajavAne samartha nathI thatA : eTaluM ja nahi paNa ApattionA prasaMge paNa tyAM rahIne ja dInatAthI rADo pADe, paNa eka kadame khase nahi. koI mare tyAre ene rovuM Ave, paNa tyAMthI khasavAnI icchA to na ja thAya. tamArI vAtamAM aMze hAjI meLavavA khAtara rovuM AvavuM joIe e huM paNa kahuM chuM, paNa kevuM rovuM AvavuM joIe ?, e vicAro ! kAraNa ke huM keTalo pAmara ! mArI najara AgaLa anicchAe ATalA ATalA cAlyA jAya che ! paNa huM A mohajALamAMthI nIkaLI zakato nathI !" A bhAvanAe AMsu Ave to e rovAmAM vAMdho nathI. paNa tyAM rahIne rUo, tyAM rahevA mATe ja rUo, e rovAno to niSedha ja che. bAkI tyAMthI nIkaLavA mATe rovAnI to rajA che, chUTa che. Avo samayadharma koI kahetuM hoya to e samayadharma maMjUra che. tyAMthI khasavAnI bhAvanAe rovuM. e e samayane mATe yogya che : paNa sAdhana tUTya, potAnA sAdhanamAM truTI AvI mATe rovAmAM samayadharma nathI, ema huM spaSTapaNe jAhera karuM chuM. "mane AvuM jotAM chatAMya nIkaLavAnI bhAvanA nathI thatI' - A bhAvanAthI rovuM Ave e to jarUra samayadharma che : kAraNa ke zrI jinAjJAno virodha nathI : enuM kAraNa e che ke te te samaye taravA ne tAravAne yogya kriyA karAya te samayadharma. rovuM e ArtadhyAna che, paNa na chUTI zakatuM hoya tene choDavAne mATe rovuM, e to eka rIte dharma che. bhagavAna zrI gautamasvAmIjIne zoka thayo, e Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 : gRhIdharma prazasta paNa gRhavAsa aprazasta paNa karmakSaya mATe thayo. kAraNa ke e rovAmAM paNa saMsArathI chUTavAnI ja bhAvanA hatI. samyagdaSTinA zokamAM to karma zekAya. samyagdaSTi evo zoka kare ke jemAM AtmA na zekAya paNa AtmahitanI ADe AvatAM karma ja zekAya. have vicAro ke tame badhA maranArAnI pAchaLa kaI bhAvanAe ruo cho ? svArthanI bhAvanAe ke koI kalyANanI bhAvanAe ? tamArI badhI kriyA vakhANIe, paNa AzayamAM palaTo thAya to ! paNa saMsArarasika AtmAomAM evo palaTo thavo ja azakaya hoya che e ja kAraNe upakArI maharSi pharamAve che ke A to evA che ke tyAM rahyA chatAM rahevA mATe ja rue che. enA upara AveluM vighna TALavA mATe rue che. jIvanamAM AvelI truTI mATe rue che : 'mAruM zuM thaze ?' e vicAre e che : ane te evA rue ke sAMbhaLanArane paNa dayA Ave : paNa kayA sAMbhaLanArane dayA Ave ? kahevuM ja paDaze ke ajANa sAMbhaLanArane dayA Ave, paNa vastusthitinA jANakArane to dayA na ja Ave. tame kayAM nathI jANatA ke bahAragAmathI strIo rovA Ave tyAre maranArane tyAM strIo bhegI thAya. ane bhegI thAya te vakhate to hase, bole ane vAto kare, paNa pelI strIono avAja kAne Ave ke tarata ja rovA mAMDe ane rovA sAthe gAyana cAle. to vicAro ke hasavAmAMthI ekadama rovuM AvyuM kacAMthI ? kahevuM ja paDaze ke e rovAmAM satya nathI paNa DhoMga che. AthI ja samajanArane to ronAranI dayA na Ave, paNa evI ja dayA Ave ke 'A ajJAna loko ekamAMthI bIjuM pApa kyAM UbhuM kare che ?' kAraNa ke maranAranI pAchaLa khoTI rIte rovuM e ArtadhyAna che, pApa che. emAM pAchuM rovuM nathI AvatuM chatAM rovAno daMbha karavo, e navuM pApa kayAM UbhuM kare che ? AvanAra strIone paNa AMkhamAM AMsu lAvatAM aradho kalAka joIe. kharekhara, AMsu lAvavAnI kaLA che hoM ! jUnA pUrvajone saMbhAre, Apattine saMbhAre tyAre AMsu Ave. gAyanamAM sAta peDhIone saMbhAre. evuM evuM saMbhAre ke jethI muzIbate AMsu Ave. strIone A kaLA zIkhavI paDe che, kAraNa ke jene rotAM na AvaDe enI evA strIsamAjamAM kiMmata nathI gaNAtI ! rovAmAM je hoziyAra hoya ene ja tyAM AgevAnIbharyuM sthAna apAya che ! ! 1121 - 72 kharekhara, ajJAna ane mohavikaLa duniyAmAM evI kurUDhio pravezI che ke jo tene vakhANAya to pApamAM pAvaradhA banelA AtmAo pApathI sarvathA beparavA bane eTale pachI pApanI sImA ja na rahe. AthI ja evA DhoMgI AtmAo to eka rIte dayApAtra nathI, paNa koI bIjI ja vastunA pAtra che ! bAkI eka rIte to saMsAramAM rUlatA saghaLAya AtmAo dayApAtra ja che, paNa je prabhuzAsanane 35 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 112 pAmelA AtmAo saMsAranI asAratA samajIne, nAzavaMta padArthane nAzavaMta samajIne, potAnAthI chuTAtuM nathI e kAraNe rUe che, te AtmAo to khare ja eka rIte prazaMsAne pAtra che : kAraNa e rudana vAstavika rUdana ja nathI, paNa pAparUpa saMsArathI chUTavAno eka upAya che. duHkhane bhogavatAM zIkho ! sabhA : DhoMgathI rovAnI kriyAmAM dilAso devA janAra pApanA bhAgIdAra kharA ? zuddha hRdayathI ane sAco dilAso devA janArA pApanA bhAgIdAra nathI thatA, kAraNa ke teo to mohathI agara dekhAva karavAmAM ja vyavahArakuzaLatA mAnanArAone sAcI zikhAmaNa ApavA jAya che : ane ema karavuM e to gRhastha tarIke eka zobhArUpa vastu che. mATe ja kahuM chuM ke maranAranA ghera besavA javAnA rivAjano Azaya samajo ane vicAro ke zA mATe besavA javuM ? eTalA ja mATe ke ArtadhyAnathI baLatA haiyAne dharmabhAvanAthI ThAravA mATe !mohathI mUMjhAtAne paNa besavA janAra samajAve ke "zrI tIrthaMkaradeva jevA paNa maraNane zaraNa thayA, to tame - ame koNa ? eka divasa tamAre tathA amAre paNa javAnuM ja che, mATe A rIte rovuM e pApa che. jo du:kha ja lAgatuM hoya to saMsAranI mamatAthI chUTavAnI peravI karo. e mATe yogya sAdhananI jarUra hoya to sAdharmika tarIke peravI karIe." paNa kahone ke Ama kahevAmAM to khissAmAMthI kADhavuM paDe che. kharekhara, Aje to cAMllAnA be rUpiyA paNa tyAM ja Ape, ke jyAMthI rItasara Ave tema hoya ! AthI huM kahuM chuM ke sarakhA banavA tyAM besavA na jAo, paNa sArA banIne emanA ArtadhyAnane rokavA khuzIthI jaI zako cho ane tema na karI zako to besavA jAo paNa nahi ane bolAvo paNa nahi. zrI jinezvaradevanA zAsanane mAnanArAnA rivAjomAM pApanI vAsanA na ja hovI joIe. jeo pApanI vAsanA jIvatI ane jAgatI ja rAkhavA mAge, teomAM zAsana pariNamyuM nathI ema ja kahevuM ne mAnavuM paDe ! kAraNa ke marajI mujaba nAcavAmAM dharma manAya, evuM zrI jainazAsanamAM cAle tema nathI. paNa Aje to mare enA gharanA AdamI jo dharmakriyA karavA jAya, to besavA janArA mazkarI kare ! eTaluM ja nahi paNa bajAramAM Ave eno vAMdho nahi, e khAya nahi to khavarAvavA jAya, "khAone, khAone' kahI khavarAve, paNa dharmakriyAno pratibaMdha ! pati marI jAya eTale strI mATe to dharmakriyAno ghora aMtarAya ane cUlo vagere karavAmAM to harakata nahi ! kAraNa ke e, badhuM karyA vinA cAle ja nahi ! Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1123 - 2 : gRhIdharma prazasta paNa gRhavAsa aprazasta - 72 - 37 ghare to derAsara Aja kAla hoya ja zAnuM ane enAthI game tema paNa derAsare to na ja javAya, kAraNa ke jo derAsara jAya to gAmanI DozImAo paNa niMdA ja kare ane kahe ke "che kaMI lajjA !" kaho ane vicAro ke A kevI bhayaMkara durdazA ! - zrI jainazAsanamAM vRddha koNa kahevAya?samajI lo ke dhoLA vALavALA nahi paNa dharmavRddha hoya te ja ! zrI jinazAsanamAM to dharmanuM svarUpa samajyA hoya tenI ja pAchaLa javAya evo kAyado che. paNa dharmathI ajJAna hoya te chatAM paNa so varasanA che e ja kAraNe enI pAchaLa javAno kAyado A zAsanamAM nathI. zrI jainazAsanamAM jADA, lAMbA ane pahoLA hoya te ja moTA nathI, paNa prabhumArgane akhaMDapaNe pAmyA hoya ane pAmyA pachI paNa te mArgane bAdhA na Ave tema varte te moTA che. - vadhumAM A upakArI pharamAve che ke viSayAdhIno to Apatti Ave tyAre rue paNa zuM ? e ja ke temAM mAbApane yAda kare ane bhAgyane Thapako de. paNa zrI jinezvaradevo to pharamAve che - azubhodaya vakhate e mAbApa to kaMI ja nahi karI zake. jo bahu snehI mAbApa haze to pAse besIne roze ane duHkhamAM vadhAro karaze. vaLI bhAgyane upAlaMbha devo e paNa nakAmo che, kAraNa ke bhAgya phUTeluM kahe che, paNa phoDyuM koNe ? pote ja ke koI bIjAe ? pApa bAMdhanAra paNa AtmA pote ja che ne ? pote ja bAMdhelA pApane udayamAM AvatAM je Thapako de te DAhyo ke mUrto ? DAhyA AtmAe udayamAM AvelA pApane bhogavatI vakhate mUMjhAtA AtmAne kahevuM joIe ke bAMdhyuM che te saho. rAjIthI sahazo toye sahevuM paDaze ane roIne sahazo toye sahevuM paDaze. mATe evI rIte sahevuM ke jethI e azubha jAya ane navuM azubha na baMdhAya. Apatti evI rIte sahevI joIe ke eka Apatti aneka Apattine TALe. paNa Apattine evI rIte na ja veThavI joIe ke jethI bIjI aneka Apattio UbhI thAya. Aje to eka takalIphane kADhavA seMkaDo pApone vadhAryo jAya, ke jethI bhaviSyamAM takalIphanA AMkaDA vacce ja jAya. prabhunuM zAsana pAmyA pachI paNa jo AnI A ja dazA kAyama rahe, to to kahevuM ja joIe ke zAsana je rIte pariNAma pAmavuM joIe te pAmyuM nathI. e game tema ho, upakArIonA kathana mujaba e anubhavasiddha ja che ke duniyAnA jIvo karmane hAtha joDIne ja UbhA rahe che, paNa samyagdaSTi AtmAe to kadI ja karmane hAtha na joDavo joIe. jyAre tame to tenI samakSa gulAma jevuM vartana karo cho tenuM zuM? tamAre samajI ja levuM joIe ke karma hasAve to hasavuM ane rovarAve to rovuM tathA e jema nacAve tema nAcavuM, e samyagdaSTi AtmAnuM kAma nathI ja. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno pa sabhA : AveluM bhogavavuM e to Apa paNa kaho cho ja ne ? eTaluM yAda rAkho cho, paNa kaI rIte bhogavavuM e yAda nathI rAkhatA enuM zuM ? yAda rAkho ke samyagdaSTi AtmA zubhodayamAM paNa lIna na thAya, kema ke lakSmI Adine te asthira, asAra ane AtmahitamAM nukasAna karanAra tarIke mAne che. ane evI ja rIte azubhanA udaye Apatti Ave to paNa te zAMtipUrvaka sahe ane azubha karmane kahI de ke 'AvI jA ane hisAba cUkava.' paudgalika kAraNe irAdApUrvaka bhayane AmaMtraNa karavuM nahi, paNa kalyANanI sAdhanAmAM bhaya so gAu cheTe hoya agara AvI paDe ethI dhrUjI UThavuM, e samyagdaSTinuM kAma nathI. jatI lakSmIne to tyajatAM zIkho ! 38 'azubha karmanA udayane sahevAne paNa baLa joIe' ema je samaje, te bhayane sAMbhaLIne zithila kadI ja na bane. paNa kharekhara, AjanI koI sthiti ora che : kAraNa ke Aje jo koI sAmAnya jJAnI AvIne kahe ke cha mahine tame bhikhArI thavAnA cho, to kharekhara AjathI ja tame tevA thaI jAva. paNa e dazA ja kharekhara dharmI tarIke zobhArUpa nathI : eTaluM ja nahi paNa lajjAspada che. eve samaye to samyagdaSTi AtmAe potAnI saghaLI zaktino sadupayoga karI, prabhudharmanI ArAdhanAmAM ekadama rata thaI javuM joIe. e mATe dRSTAMta tarIke kahevAya che ke - lakSmInI adhiSThAtrI devIe AvIne koI eka zeThane svapnamAM kahyuM ke -'tAruM puNya paravAryuM che. huM daza divasamAM jaIza.' zeTha jarA mUMjhAyA paNa kharA : paNa prabhumArgane pAmelA hatA eTale e puNyazALIe vicAryuM ke 'javAnI to che paNa e enI meLe zAnI jAya ? huM ene kADhuM. jatIne javA devI emAM kazI ja navAI nathI, paNa kADhavI emAM navAI che to huM ja kema na kADhuM ?' e vicArathI kuTuMbane bheguM karyuM ane kahyuM ke 'AjathI dazame divase lakSmI javAnI che ane ApaNe bhikhArI banavAnA chIe, mATe jo sAcA zrImAna rahevuM hoya to eka rasto che te jatI ene javA na devI paNa choDI devI !' vAta paNa kharI che ke lakSmIne caMcala ane asAra samajI, tenI uparanI mUrchA tajavA mATe : choDI denArane jagata udAra, tyAgI, dAtAra ke prabhumArgane pAmela ane pUjya paNa kahe che, tathA page paNa lAge che jyAre lakSmI jAya tyAre to jenI jAna jAya tene dIna, daridra, bicAro ane kamanasIba ema kahe che. tathA vadhumAM jagata ema paNa kahe ke - pApanI lakSmI hatI eTale jAya ja ne ? kuTuMbe paNa zeThanI marajI mujaba hA kahI, eTale saghaLIya : 1124 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1125 - 2 H gRhIdharma prazasta paNa gRhavAsa aprazasta - 72 - 39 lakSmIne sAte kSetramAM samarpa ane nakkI karyuM ke daza divasa gharamAM rahevuM ane agiyAramA divasanI savAre anaMtajJAnIoe ekAMta kalyANa mATe upadezelI parama kalyANakAriNI dIkSA levI. A dazAnA pariNAme pApa bhAgyuM ane puNya jAgyuM. dazamA divasanI rAtre AvIne lakSmI kahe che ke "jAuM nahi.' zeTha kahe ke rAkhuM nahIM. javAnI cIjane atyAra sudhI rAkhavAmAM bevakUphI karI che. have to savAre ame saghaLAya prabhunA zaraNe javAnAM chIe." savAre badhAMe dIkSA lIdhI. AthI samajAze ke samyagdaSTi AtmAnI koI dazA ja ora hoya che ane hovI paNa joIe. sAmAnya duniyA paNa jo koTyAdhipati karoDa taje to loko tene hAtha joDe ane "A dhanya che" ema kahe, paNa jo e devALuM ja kADhe to to eno phiTakAra kare ke e bicAro bajAramAM paNa nIkaLI zake nahi ane lAMbe divase nIkaLe to paNa jo jAtavAna hoya to moTuM nIcuM ja rAkhavuM paDe. AthI ja parama upakArI jJAnI puruSo pharamAve che ke puNya paravAre nahi e pahelAM, tALAM devAya nahi e pahelAM, koI upADIne pheMkI Ave nahi te pahelAM ceto. Akhare sagAvahAlA ja aTavImAM pheMkI Avaze. pitAnA zabane agni koNa mUke? kaho ke hoya tyAM sudhI dIkarI mUke : temAMya moTo hoya e mUke. mATe evuM bane te pahelAM to to dIpazo, zAsanane dIpAvazo ane aneka AtmAne paNa upakAranA kAraNabhUta thazo. mATe jAgo ane sAvadha thAo. ane tema karavuM e kalyANamArganA anuyAyI tarIke tamArI anivArya pharaja che. kAraNa ke pharI pharI AvI sAmagrI maLavI ghaNI ja muzkela che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3H mahattva pratyakSanuM ke jJAnInA vacananuM? 73 * gRhasthAvAsa zA mATe ? * sukhanuM sAdhana ke duHkhanuM ? * vastu eka, paNa ekane moha ne bIjAne vairAgya ? * sva-para kalyANa kyAre ? * kalikAlanI stuti : * samyagdaSTinI uttamatA : * muktidAyaka dAna kyuM ? viSayaH apratyakSa pramANe ja mAnavuM jokhamabharyuM. parokSa pramANanI anivAryatA. gRhasthAvAsa ane gRhasthAvAsamAM rahIne paNa karAto dezavirati dharma Ano taphAvata darzAvyA bAda sukhanuM sAcuM sAdhana karyuM ? e viSayanI carcA vakhate mAtra pratyakSa pramANane mAnanArAnI yuktionuM muddAsara khaMDana karI parokSa pramANanI paNa anivArya AvazyakatA puravAra karI ApI che. vyaktinA Azaya-bhAvanA parivartane eka ja kriyA vibhinna phaLavALI banI jAya che, e vAtano sahAro karI aneka yuktio ane vyavahAru dAkhalAo ApI vastutattvanI puSTi karI che. keTalIka kaMDikAo to suvarNAkSare lakhAya evI che. dA.ta. 'tamAro dharma, tamArI kriyA evI hoya ke adharmIne ghera paNa mIThAza mokale.' sAdhyane meLavI ApatA sAdhananI paNa pUjyatA AdaraNIyatA kALanI kalikAla sarvajJazrIe karela stutinA mAdhyamathI varNavI che. muvAkyAtRta * AtmA jAgRta thAya to cetananI zakti vadhAre ane UMghato rahe to jaDanI zakti vadhAre. * prabhunuM zAsana zrImAnane udAra banavAno upadeza Ape che, paNa udAra thavA mATe zrImAna thavAno upadeza nathI ApatuM. * amukane AnaMda Ape che, te anekane duHkha ApanAra thaI paDe che. * te ja cIja sArI kahevAya ke je game tevA samayamAM paNa zAMti ApavAno guNa dharAvatI hoya. puNyanA yoge kadAca bAhya padArtho maLI jAya ane vairAgya na Ave to te padArthone bhogavatAM to avazya virAgI rahevuM joIe. * saMyama na levAya tyAM sudhI paNa potAnI pAse je kAMI hoya eno udArapUrvaka tyAga to karavA mAMDavo ke jethI bhaviSyamAM saMyama paNa doDatuM Avaze. sAcI samajaNavALo AtmA bhogamAM phasAyelo chatAM paNa vairAgyathI dUra nathI thato, eTaluM ja nahi paNa bhoganA sthAnamAM te potAnI bhAvanAne sAcavI rAkhe che. tamAro dharma, tamArI kriyA, evI hoya ke adharmIne ghera paNa mIThAza mokale. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 : mahattva pratyakSanuM ke jJAnInA vacananuM ? gRhasthAvAsa zA mATe ? sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA tathA TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAvI gayA ke 'karmanA bhArathI bhAre banelA AtmAo, potAmAM rUDha thaI gayelI viSayAsaktinA pratApe sakaLaduHkhanA sthAnarUpa gRhasthAvAsamAM evA lIna thaI jAya che ke teo viSayAsaktinA pratApe zArIrika ane mAnasika aneka prakAranAM duHkhone anubhave te chatAMya, rAjA AdinA upadravone sahana kare te chatAMya, agnidAha vagerethI potAnuM sarvasva nAza pAmI jAya te chatAMya ane judA judA prakAranAM nimittothI herAna herAna thAya te chatAMya tathA vadhumAM 'A gRhasthAvAsa sakaLa duHkhanA sthAnarUpa che' ema anubhavavA chatAMya, te du:khamaya gRhasthAvAsane choDavA zaktimAna thaI zakatA nathI. jenAM mULa ghaNAM ja UMDAM pahoMcelAM hoya che, tevAM vRkSone sahelAIthI jema ukheDI zakAtAM nathI, tema ja te AtmAo sahelAIthI du:khamaya gRhasthAvAsane tajI zakatA nathI.' viSayAsakti keTalI baLavAna che, te samajavA mATe A dRSTAMta ghaNuM ja suMdara che. e sthaLe 'zakti jaDanI vadhAre ke cetananI vadhAre ?' A prazna jarUra upasthita thAya : paNa tene zAMta karI devA mATe uttara ghaNo ja sahelo che, ane te e ja ke AtmA jAgRta thAya to cetananI zakti vadhAre ane UMghato rahe to jaDanI zakti vadhAre ! kAraNa ke caitanya jyAM sudhI mohanI nidrAmAM dabAyeluM che, tyAM sudhI te kAMI ja kAma ApI zakatuM nathI ane jenuM caitanya khIlI UThyuM che te to sahajamAM samajI zake che ke 'dharma kaThina nathI, paNa dharma ka2vo e to sahelAmAM sahelI vastu che.' dharma karavAthI paheluM sukha to e ja thAya che ke sadAne saLagI rahelo saMsArano trividha tApa eTale Adhi, vyAdhi ane upAdhi e ApoApa ja TaLI jAya che. ane ethI ja dharmIne duHkha nathI tathA saMyamI sauthI vadhu sukhI che. saMyama pariNAma pAmI gayA pachI te sukha ja beThuM che. A rIte anupama sukhanI prAptimAM sAcA kola samA saMyamathI gabharAtAoe zAMta citte ane gaMbhI25Ne tathA khoTI khumArIno tyAga karIne vicAravuM joIe ke 'A Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 saMsAramAM prAyaH eka eka saMsA2sika AtmAne potAne aniSTa evI keTalI pravRttio kamane paNa AdaravI paDe che ?' A vicAravAthI saMyamano bhaya ApoApa ja zamI jaze. 42 mokSamArganI ArAdhanA mATe karavA joItA tyAganI sAme bUma mAranArAone paNa pUchavuM joIe ke 'duniyAnI paNa kaI kAryavAhI tyAga sevyA sivAya bane che ? gharabAra choDyA vinA covIse kalAka gharamAM besI raho to kamAva, ke kamAvA mATe gharabAra amuka TAima mATe choDo to kamAva ? jo choDo to ja kamAva, to pachI mukti moja karavAthI zI rIte maLI jAya ? AvI dIvA jevI vAta paNa Aje ekadama gaLe UtaratI nathI, enuM kAraNa bhayaMkara viSayAsakti ja che. 1128 Aje duniyAdArInA tuccha svArtha mATe je tyAga sevAya che, tene paNa jo dRSTAMta tarIke levAya, to jeNe muktimAM javuM hoya teNe vairAgya sevyA sivAya chUTako ja nathI, ema barAbara samajAya. AthI ja huM kahuM chuM ke zrI jainazAsanamAM rahevA icchanAre, zrI jainazAsanamAM rahevAne icchanAra mATenI zarata samajavI ja joIze. zrI jainazAsanamAM rahevA icchanAra mATenI mukhyamAM mukhya zarata e ja che ke tene viSayakaSAyarUpa saMsAra rucato na hovo joIe. A uparathI spaSTa che ke mukti joItI hoya tene mATe ja khAsa karIne A dharma che. AthI koIe evI mUMjhavaNa ka2vAnI jarUra nathI ja ke arere ! mukti na maLe tyAM sudhI A duHkhamaya saMsAramAM amAruM thAya zuM ? kAraNa ke A dharma evo to uttama che ke potAnI pUrI ArAdhanA nahi karavAthI je AtmA mukti nathI pAmato, te AtmAne jyAM sudhI muktiprAptinA abhAve saMsAramAM rahevuM paDe che, tyAM sudhI te AtmAnI pUrepUrI saMbhALa rAkhe che. AthI spaSTa ja che ke kevaLa muktinA arthIne muktisAdhaka sAmagrInA abhAve saMsAramAM rahevuM paDe che, te AtmAne A bhayaMkara saMsAra paNa satAvI zakato nathI; kAraNa ke tevA AtmAone A dharmano akhaMDita Teko che. AthI ApaNe alaMkArika bhASAmAM ema kahevA dhArIe to khuzInI sAthe kahI zakIe chIe ke muktinA ja arthI AtmAone A dharma kahe che ke 'tame jo kevaLa muktinI ja abhilASAthI mane sevye jAva to jyAM sudhI tamane mukti nahi maLe tyAM sudhI huM tamArI ghaNI ja sArI rItanI sArasaMbhALa rAkhIza, bAkI mArA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1129 --- 3H mahattva pratyakSanuM ke jJAnInA vacananuM ?- 73 - 43 sAmAnya sevanathI maLI gayelI sAhyabImAM lIna thaIne jo mane paNa lAta mAravAne taiyAra thazo, to tame pote ja maLelI sAhyabIne paNa gumAvI daIne bhayaMkaramAM bhayaMkara khADAmAM gabaDI paDazo." A kathanathI e vAta spaSTa ja thaI jaze ke zrI jinezvaradevanA zAsanane pAmavAnI icchAvALAe paNa "viSayakaSAyarUpa A saMsAra nathI joIto paNa tenA sarvathA nAzarUpa mukti ja joIe ane dharmanI ArAdhanA paNa te ja eka hetuthI karavAnI che. A dhyeyane nakkI karavuM joIze. AvA anupama dhyeyanI anizcitatAno ja e pratApa che ke Aje AvA anupama dharmanI ArAdhanAmAM paNa kaThinatA lAge che, ane ema thavAnuM mukhya kAraNa viSayano premarasa che. jeTalo prema duniyAdArI upara che teTalo ja prema jo dharma upara thaI jAya, to pachI kazI ja kamI rahe tema nathI. kharekhara to, azAzvata vastune zAzvata mAnI che ane pArakI vastune potAnI mAnI che tathA duHkhanAM sAdhanone sukhanAM sAdhano mAnyAM che, tenI ja A badhI paMcAta che ! anyathA kayA manuSyo evA che ke jeomAM dharmane ArAdhavAnI tAkAta ja nathI ? Aje dharma nahi karanArA badhA nirbaLa ja che, evuM kAMI ja nathI. dharma AcaravAnuM baLa, tAkAta, kauvata badhuMye che ane karI zakAya tema paNa che, paNa viSayAsakti evI gADha banI gayelI che ke sAMsArika padArtho meLavatAM, bhogavatAM ane sAcavatAM aneka takalIpho uThAvavI paDe che, te chatAM paNa viSayAsakta AtmAo du:khamaya gRhasthAvAsane choDavA mATe zaktimAna thaI zakatA nathI. e vAta sAcAmAM sAcI che ke gRhasthAvAsa e sukhanuM sAdhana nathI ja. e ja kAraNe sAcA tattvajJAnIoe gRhasthAvAsa vasavA yogya che ema nathI upadezya. eTaluM ja nahi paNa gRhasthAvAsamAM je dharma batAvyo che, te paNa jeo gRhasthAvAsane nathI choDI zakatA teo mATe ja, eTale ke maLelI sAmagrI saphaLa thAya te mATe ! AthI spaSTa che ke dharma karavA mATe gRhasthAvAsamAM rahevuM joIe ema nathI, paNa rahyA cho mATe A karo e iSTa ane Avazyaka che. vyavahAramAM paNa pArakA pAse kArya karAvavA icchanArAo ghaNI vAra "jAva cho to ATaluM karajo.' ema kahe che, paNa ATaluM karavA mATe jAva" ema nathI kahetA. tevI ja rIte A zAsana paNa ema kahe che ke "jo gRhasthAvAsane nathI ja tajI zakatA to temAM rahyA chatAM paNa ATaluM ATaluM to avazya karavuM ja joIe, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 110 ke jethI tene choDavA mATe zaktimAna thaI zakAya.' AthI samajI zakazo ke "prabhunuM zAsana zrImAnane udAra banavAno upadeza Ape che, paNa udAra thavA mATe zrImAna thavAno upadeza nathI ApatuM. kAraNa ke A zAsana e kAMI jenuM-tenuM sthApeluM nathI ke jethI prathama kAdavamAM hAtha naMkhAvI ane te pachI tene dhovAno upadeza Ape ! vicArIne kaho ke "loTAmAM pANI che te kAmamAM AvatuM nathI, mATe prathama kAdavamAM hAtha nAkha eTale hAtha dhovA mATe A pANI kAmamAM Ave.' Ama kahevuM mUrkhatA che ke DahApaNa che ? kahevuM ja paDaze ke ema kahevuM DahApaNa nathI paNa korI mUrkhatA ja che. to pachI kaho ke "gRhasthAvAsa che mATe che; paNa te rAkhavo ja joIe agara temAM rahevuM ja joIe, e tattvavedIono Adarza nathI ja." vastusthiti AvI chatAM paNa duHkhanA sthAnarUpa A gRhasthAvAsamAM jyAre Apattio Ave tyAre viSayAsakta AtmAo rue, mAbApa ane snehI saMbaMdhI vagerene yAda kare, bhAgyane Thapako Ape, paNa irAdo to gRhasthAvAsamAM rahevAno ja. Apatti samaye kadAca deva, guru ane dharmane paNa yAda kare, chatAMya bhAvanA to e ja ke Apatti TaLe ane pAchuM enuM e sukha maLe. A sivAya bIjI uttama bhAvanA viSayAsakta AtmAone AvatI ja nathI. sukhanuM sAdhana ke duHkhanuM? sabhA : kharekhara sAheba ! pratyakSa vastu upara jeTalI zraddhA TakI zake che, teTalI parokSa vastu upara TakI zakatI nathI! parokSa upara dhyAna rAkhyA sivAya to duniyAno vyavahAra paNa cAlato nathI. arthAt - kevaLa pratyakSa pramANathI jIvananirvAha TakI ja zakato nathI. saMsAranI sAdhanA mATe paNa parokSa evI ghaNI cIjone pratyakSa jevI mAnIne ja karavI paDe che, to pachI AtmakalyANanI sAdhanAmAM ekalA pratyakSathI kema ja cAle ? na ja cAle. e ja kAraNe tattvajJAnI paramarSioe eka pratyakSane ja pramANa tarIke svIkAranArAone "nAstika" tarIke jAhera karyA che. vadhumAM jeo ema kahe che ke "ame to pratyakSa sivAyanI eka paNa vAta upara vizvAsa nahi rAkhIe" teone pUcho ke tame tamArA bApanuM je nAma do cho te pratyakSa joIne ke koInA kahevAthI ? kevaLa pratyakSane ja mAnanArA tame loko svayaM koInA kathanane kema pramANa tarIke mAno cho ? AthI samajI zakAze ke nAstiko paNa mAe ema ghaNIvAra kaheluM ke "A tArA bApa' ethI ja bApane bApa tarIke mAne Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 : mahattva pratyakSanuM ke jJAnInA vacananuM ?- 73 che, kAraNa ke teoe pratyakSapaNe joIne ja bApano nirNaya karyo nathI. eTaluM ja nahi paNa tema karavA dhAre toya te karI zake tema nathI. kAraNa ke e vastu enA mATe zakya ja nathI ! vadhumAM nAstiko paNa jo e rIte eTale mAtAnA kahevAthI bApane bApa na mAne ane potAnA nAma sAthe bApanuM nAma na lakhAve, to teono vyavahAra paNa na ja cAle. e kAraNathI pratyakSa sivAyanA pramANane nahi mAnanAra potAnA bApanuM nAma to lakhAve che. e ja kAraNe ekalA pratyakSane ja pramANa tarIke mAnanAra cArvAkanI jabAna jo te mANasa hoya, to vAtavAtamAM baMdha thAya tema che. 1131 kAgaLano vyavahAra e paNa parokSa pramANa nahi to bIjuM zuM che ? tAramAM ke TapAlamAM AvyuM ke phalANA marI gayA, to e vAtane nAstiko paNa mAne ke nahi ? vagara kahye mAne, kAraNa ke te vAtane najare nahi joyelI chatAM paNa mAnavI ja paDe ane samAdhAna karavuM paDe ke saMbaMdhIne AvuM khoTuM zuM kAma lakhavuM paDe ? eTale ApoApa ja 'puruvizvAse vacanavizvAsa:' A zAstravacana je mANasa hoya tene kabUla karavuM ja paDe ! AthI spaSTa che ke ekalA pratyakSa pramANathI duniyAmAM paNa jIvI zakAtuM nathI. duniyAmAM paNa anumAnAdika ne ziSTanAM kathanone mAnya rAkhavAM ja paDe che. saMsAranI eka eka vastu ta2pha paNa juo. 'A cIja puSTine karanArI che' ema pratyakSa pramANathI kaI rIte mAnI zakazo ? koI paNa rIte nahi, kAraNa ke emAM paNa anubhavIonA kathanane ja svIkAravuM paDe che ! 45 have eka rIte vicArIe to sahelAIthI samajI zakAya che ke anubhavIo to ajJAna che, kAraNa ke je cIja amukane puSTirUpa nIvaDe che, te ja cIja amukane vyAdhi paNa kare che. je rUpa cArane sukha Ape che, te pacAsane du:kha paNa Ape che. eka ja zabda kaMIkane AnaMda Ape che, to kaMIkane du:khadAyaka paNa lAge che. je rasa ekane sukha kare che, te ja rasathI anekane jhADA thaI jAya che. A rIte viSayomAM jema sukha pratyakSa che, tema du:kha paNa pratyakSa che : to pachI viSayo e sukhane ja ApanAra che, ema kyAMthI mAnyuM ? A praznanA uttaramAM ema paNa kahI zakAya tema nathI ke ghaNAne sukha ApanAra che mATe ja enAthI sukha che ! ema paNa mAnI zakAya tevuM nathI, kAraNa ke mukhyataH to e duHkhane ja ApanAra che ! kAraNa ke je rUpane joI tame AnaMda Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1132 mAno cho te rUpane joIne aneka AtmAo raDe che ke A amane kema nahi ? sukha to amukane ja thAya che, paNa te padArthothI du:kha to anekAneka AtmAone thAya che. vaLI ekane paNa sukha kyAre maLe che ? tyAre ja ke te anekane duHkha Ape che, moTara e sukhanuM sAdhana thAya che, paNa vacamAM AvanAra anekane e duHkhanuM sAdhana thAya che. AthI spaSTa che ke amukane AnaMda Ape che te anekane duHkha ApanAra thaI paDe che. jo Ama ja che, to pachI viSayasAmagrI sukhanuM sAdhana che ema kahI rahyA cho, to batAvo ke sakaLane te sukhanuM sAdhana kevI rIte hoI zake che ? vadhumAM "bhogavaTAnI cIja jiMdagIbhara mATe sukha karanAra che' ema paNa sAbita karavAne zaktimAna cho ? nahi ja, kAraNa ke je kaMkaNanA avAja namIrAjAne eka vakhata unmatta banAvanArA hatA, jene sAMbhaLIne te rAjavInI eka vakhata romarAjI vikasvara thatI hatI ane AnaMdanA uchALA AvatA hatA, te ja avAja eka vakhata temane sAMbhaLavo paNa asahya thaI paDyo hato ane e vAta Aje paNa anekane anubhavasiddha che, to pachI ajJAna anubhavIonA vacanane mAnI duHkhI thavuM ane anekane duHkhI karavA, enA karatAM je zAstrakAra maharSio zrI sarvajJa paramAtmAnA kathanane ja pramANarUpa mAnI vastunA vAstavika svarUpane samajAve che te kema na svIkAravuM ? AvA upakArIonA kathanane pramANarUpa svIkAryA pachI, viSayo ekAMte duHkhane ja ApanAra che ema samajavuM ane samajAvavuM e ghaNuM ja saheluM che, kAraNa ke e upakArIo to sukhanuM sAdhana tene ja kahe che ke jenAmAM duHkha ApavAno svabhAva ja na hoya ane jenA sevanathI anubhavakALe, anubhava pachI ane pariNAme sukha ja prApta thAya. vyavahAramAM paNa ema ja manAya ke "sArA hoIe to badhA saMbaMdhI thatA Ave, sau sukha Ape ane badhI vastu sArI lAge, paNa Apatti vakhate upayogamAM Ave, ApattimAM sahAya kare, te ja sAcA saMbaMdhI ane sAcAM sukhanAM sAdhana kahevAya " tame ja kahone ke ApattimAM sahAya kare te baMdhu ke saMpattimAM sahAya kare te ja, ema kahetA ho to kaho ke - azubhano udaya Ave tyAre duniyAno koI paNa viSaya sahAyarUpa thavAmAM kAma Ave tema che ? nahi ja, kAraNa ke - azubhanA udaya samaye zAMti ApavAno te vastumAM guNa ja nathI. enuM kAraNa e che ke je vastu ekane zAMti Ape che, tenI te ja vastu anyane azAMtimAM hetu Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 : mahattva pratyakSanuM ke jJAnInA vacananuM ?- 73 thAya che. to have vicAro ke vikAra hoya chatAM zAMti Ape evI vastu duniyAmAM kaI ? ApaNe sArA to jaga sArA, kAma karIe to sahune vahAlA lAgIe. namratA, vinaya, sevA ane nokarI vagerethI bIjAnI prasannatA meLavIe, temAM sAmAno kharo guNa ke sArI hAlatanI mAphaka kharAba hAlata vakhate paNa je premathI sanmArge laI jAya, teno kharo guNa ? te ja cIja sArI kahevAya ke je game tevA samayamAM paNa zAMti ApavAno guNa dharAvatI hoya ! viSayanI sAmagrI, e dekhItI rIte to sukhanuM sAdhana che, paNa te vAstavika sukhanuM sAdhana nathI. eka, paNa ekane moha ne bIjAne vairAgya ! vastu 1133 bIjI vAta e paNa che ke sArI avasthAmAM sukhanuM sAdhana thanArI evI paNa e vastu pariNAme to duHkhanuM ja kAraNa che. puNyodaya jAgato hoya tyAM sudhI ja duniyAnA viSayo paNa anukULa rahe che. e avasthAmAM patharAnA DhagalAmAM hAtha nAkhavAmAM Ave to paNa hAthamAM hIro AvI jAya che ane uttama puNyazALI mATe kolasA paNa sonaiyA thaI jAya che, paNa sthiti palaTAI jAya che tyAre e ja cIjo duHkha Ape che. 47 sArI cIja paNa temAM Asakta thaIne pramANathI adhika khAvAmAM Ave, to duHkha Ape che ane vivekI thaI buddhipUrvaka pacAvavAnI zakti pramANe upayoga karavAmAM Ave, to sukha Ape che. A rIte avivekI AtmA mATe sukhanuM sAdhana paNa pratyakSa duHkhanuM sAdhana bane che. vadhumAM sArI paNa viSayasAmagrIne rAcImAcIne bhogavavAthI te pariNAme paNa duHkhanuM sAdhana thAya che. AtmabhAna bhUlI paudgalika padArthono bhogavaTo karavAmAM, jo puNyodaya hoya to sukhano anubhava thAya, paNa pariNAme to du:kha ja bhogavavuM paDe che. AthI puNyanA yoge kadAca bAhya padArtho maLI jAya ane vairAgya na Ave to te padArthone bhogavatAM to avazya virAgI rahevuM joIe. zrI jinezvaradeva rUpI vaidhe pharamAvyuM che ke maLela vastu bhogavaTA vinA choDI do to ha2kata nathI ane jo na ja chUTe to bhogavatAM paNa sAvadhAnI rAkhajo, eTale ke temAM tanmaya na banatA : kAraNa ke te pArakuM che. AthI tenA bhogavaTAmAM vivekapUvaka vartAya tyAM sudhI te sukhanuM sAdhana ane vivekahIna rIte teno bhogavaTo thAya, to te A lokamAM tema ja paralokamAM paNa duHkha ja Ape che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - - 114 zrI tIrthaMkara paramAtmAoe bhogAvalI karmanA vaze bhogone bhogavyA, te chatAM paNa te puNyAtmAone baMdha ocho thayo ane kSaya vadhAre karyo, kAraNa ke te tArakomAM viveka ane vairAgya e banneya jAgatA ja hatA. 'bhogo e roga samAna che' A vAta e tArakonA romeromamAM pariNAma pAmI gayelI hatI, e kAraNathI te tArako bhogane roga mAnIne ja, eTale ke cetIne ja vartatA hatA. te ja kAraNathI te tArako bhogane vaLagI paDatA na hatA. zubhodaya tIvra hoya to puNyodayane lIdhe vagara mAgyuM ane vagara mahenate sAmagrI khaDI thaI jAya che, paNa bhogAvalI karmanA yoge maLatI bhogasAmagrI paNa baMdhana ja che, ema mAnIne ja te tArako bhogavatA. "baMdhana evAM na thaI jAya ke ene choDatAM mahenata paDe' evI kALajI rAkhavI, temAM ja AtmAnI hoziyArI che. kedI cha mahinA sudhI jelamAM sajA bhogavavA rahe che, te nIkaLavAnI bhAvanAe ke rahevAnI ? tene pUcho ke "kema nIkaLAtuM nathI ?' to te kaheze ke tALuM mAryuM che ethI !' e ja rIte bhogAvalI karmanA yoge maLelA bhogone bhogavatAM paNa, jJAnIo hRdayamAM nakkI karIne ja beThA hatA ke e baMdhano che : e kAraNathI te tArako baMdhano bAMdhI na jAya enI pUrepUrI kALajI rAkhatA hatA ane tethI vakhata Avye te tArakone choDatAM vAMdho na Avyo. devatAone maravAnA cha mAsa agAu puSpamALAo vagere karamAya che te samaye, sAgaropamanAM sukho agnirUpa thaI jAya che. vimAna, vAvaDIo ane devAMganAo paNa duHkharUpa bhAse che. paNa te kone ? zuddha samyagdaSTi na hoya agara jAgRta na hoya tevAone ja, paNa UMcI koTinA ane jAgRta samyagdaSTi devatAone to puSpanI mALA karamAtI paNa nathI ane vagara duHkhe ja anya gatimAM cAlyA jAya che, zAthI ? kahevuM ja paDaze ke puNyAnubaMdhI puNyanA prabhAve te sAmagrIomAM paNa te AtmAone lInatA nathI hotI. ekaMdriyamAM paNa te devo jAya che, ke je vimAna, vAvaDIo vagerene mAruM mAruM ja mAnIne mUMjhAI maranArA che. moTe bhAge dareka jagyAe ucca koTinA puNyavAno thoDA ja hoya che. bhoganA vipAka jANanAra baMdhanane AdhIna thatA ja nathI ane pUrI sAvadhagIrI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 : mahattva pratyakSanuM ke jJAnInA vacananuM ?- 73 rAkhe che, te ja kAraNathI te AtmAo phasAI jatA yA mUMjhAI jatA nathI. kAraNa ke te AtmAo viSayonA svarUpane samaje che. AthI samajI zakAze ke 'viSayo duHkhanuM sAdhana che' e Aje je gaLe UtaratuM nathI, tenuM eka ja kAraNa che ke Asakti badhAM ja duHkhone bhulAvI de che. AsaktimAM paDelA AtmAone bhoganA vipAko samajAvavA, e atizaya kaThina che, evI vAto te AtmAone gaLe UtaratI ja nathI. e ja kAraNe prAyaH dareka vastu te AtmAone karmabaMdhanuM ja kAraNa thAya che. AvI dazA hovAthI bhogane bhogavavA yogya mAnanArAone bhoga e jema mohanuM sAdhana che, tema jJAnIo mATe te ja vairAgyanuM sAdhana che. sva-para kalyANa kyAre ? 1135 AthI e paNa spaSTa thAya che ke ajJAnIone jeTalAM baMdhananAM kAraNo che, teTalAM ja jJAnIone nirjarAnAM kAraNo che. ajJAnI jenAthI Azrava kare che, tenAthI jJAnI saMvara kare che. eka ja strInuM mRtaka gIdha vagere jue to gUMthe, kAmI puruSo jue to vicAre ke jIvatuM hota to bhoganuM sAdhana banata ane ene jJAnI jue to vicAra kare ke zarIranI kevI dazA che ? AmAM mUMjhAvuM te khare ja mUrkhAI che ! AthI jJAnIne mATe bhoganAM sAdhana che te ja tyAganAM sAdhana che, paNa bhoganA ane tyAganA svarUpane samajavuM joIe. 49 duniyAne du:kha gamatuM nathI ane sukha joIe che, te chatAM paNa duniyA duHkha ApanArI vastuo pAchaLa paDI che, tenuM eka ja kAraNa che ke duHkha ApanArI vastuo sukSma ApanArI che, evI mAnyatA 'asthimakhkhAvat' baLavAna banI gaI che. dRSTAMta tarIke parvatanA zikharanI jhINI Toca upara puSkarAvartta medhanI dhArA paNa asara nahi kare, kAraNa ke tyAM pANI TakatuM nathI, tevI ja rIte viSayo sukhanAM sAdhana tarIke manAI gayAM che, tyAM sudhI jJAnIo puSkarAvartta meghanI dhArAonI jema upadezanI dhArAo varasAve, to paNa te asarakAraka nIvaDe tema nathI. u5kA2Io saMsAranI asAratA game teTalI batAve, to paNa viSayAsaktonI mohamUMjhavaNa maTatI nathI. jeoe potAnI te khoTI mAnyatAne tajI, teo jJAnIonI dezanAo sAMbhaLIne kAM to muni banI gayA ane karmavaza saMsAramAM teone rahevuM paDyuM, to paNa teo dharmanI moTI moTI prabhAvanAo karI gayA. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno saMyama na levAya tyAM sudhI paNa potAnI pAse je kAMI hoya eno udAratApUrvaka tyAga to karavA mAMDavo ke jethI bhaviSyamAM saMyama paNa doDatuM Avaze. A ja kAraNe kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjA zrI vItarAga stotramAM kahe che ke 'jema vaktA buddhizALI joIe, tema zrotA paNa zraddhALu joIe. jo e beyano yoga thAya, to he bhagavan ! A kaLikALamAM paNa tAruM zAsana ekachatrI thAya.' AthI ja huM kahuM chuM ke prabhuzAsana pratye custa zraddhALu bano, paNa loka ta2pha dhyAna nahIM do ! lokane to jema namAvavuM hoya tema name, paNa ApaNI tevI kAryavAhI joIe. tamAro dharma, tamArI kriyA evI hoya ke adharmIne ghera paNa mIThAza mokale. paNa hRdaya saMkucita che, viSayamagnatA lagabhaga evI ja tamArAmAM paNa beThI che tyAM sudhI tevI prabhAvanA nahi ja thAya. kAM to che. eno tyAga karI sAcA sAdhu bano ane tema na karI zakAya to paramArhat bano. kAraNa ke emAM ja svaparanuM sAcuM zreya che. kalikAlanI stuti H sabhA : sAheba ! ema karavAmAM duSama kALa paNa tenI asara kare ja ne ? kALanA bahAne zakya kalyANanI sAdhanAmAM zithila na bano. tamArA karatAM kALanA svarUpane sArAmAM sArI rIte jANanArA e ja kalikAlasarvajJa AcArya bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA, e ja zrI vItarAga stotramAM spaSTa zabdothI zrI vItarAga paramAtmAnI stavanA karatAM kahe che ke 50 "yatrAlpenApi kAlena tvadbhakteH phalamApyate / kalikAlaH sa ekosstu, kRtaM kRtayugAdibhiH / / 1 / / suSamAto duHSamAyAM, kRpA phalavatI tava / meto marubhUmo di, jANyA pataro: sthitiH / / 2 / / yugAntareSu bhrAnto'smi, tvaddarzanavinAkRtaH / namo'stu kalaye yatra, tvaddarzanamajAyata / / 3 // bahudoSo doSahInA - ttvattaH kalirazobhata / viSayukto viSaharAt, phaNIndra iva ratnataH / / 4 / / " "he nAtha ! je kALamAM alpa kALe karIne paNa tArI bhaktinuM phaLa pAmI zakAya che, te eka kalikAla ja mAre mATe ho ! mAre e nRtayugAdithI saryuM !! 1136 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1137 3 : mahattva pratyakSanuM ke jJAnInA vacananuM ?- 73 kAraNa ke, kAraNa "suSamA' kALa karatAM 'duSamA' kALamAM tArI kRpA phaLavALI che, ke meru parvatanI bhUmi karatAM mAravADanI bhUmimAM kalpatarunI sthiti prazaMsApAtra che. vaLI, "he svAmin ! tArAM darzanathI rahita evo huM yugAMtaromAM paNa bhaTako chuM, mATe je kalikAlamAM mane tAruM darzana thayuM te kalikAlane paNa mArA namaskAra ho ! kharekhara, "he bhagavan ! viSayukta phaNidhara jema viSahara ratnathI zobhe che, tema bahu doSavALo A kalikAla doSarahita evA tArAthI zobhI rahyo che." A pramANe kahIne kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA sApha sApha jAhera kare che ke 'A paMcama kAlarUpa viSadhara paNa prabhuzAsananA yoge hAnikara nathI.' AthI e vAta sAcI che ke 'cotho kALa ghaNo sAro hovA chatAM paNa, jo tyAM zrI jinezvaradevanA zAsananI prApti na thAya, to e sAro paNa kALa kazAya kAmano nathI : kAraNa ke e kALamAM janmelAM prANIo paNa prabhuzAsana nahi pAmavAthI sAtamI narake gayAM che. mATe kALa cotho ho ke pAMcamo ho, enI kazI ja kiMmata nathI : kiMmata prabhuzAsananI che, kAraNa ke udaya cothA ke pAMcamA kALane AdhIna nathI paNa prabhuzAsanane AdhIna che. maNidharano maNi jo hAthamAM AvI jAya, to pachI phaNIdharano paNa kazo bhaya nathI raheto, kAraNa ke viSadharanA viSano nAza karavAmAM samartha evo viSahara maNi potAnI pAse che. tevI ja rIte prabhuzAsanarUpa maNine pAmanArA puNyazALI AtmAoe viSadhara jevA A paMcamakAlathI leza paNa DaravA jevuM nathI, kAraNa ke paMcamakAla jo viSadharanI mAphaka bhayaMkara che to prabhuzAsanarUpI maNi paMcamakAlarUpa viSadharanA viSane nAza karavAmAM pUrepUrI rIte samartha che. mAtra e maNine meLavavAmAM ja muzkelI che, paNa e muzkelI to pelA maNidharanA maNine meLavavAmAM paNa beThelI ja che. phaNIdharanA mastaka upara dIpI rahelA maNine meLavavAnuM kAma kAMI saheluM nathI. e kAma paNa jIvasaTosaTanuM che. ene meLavavAmAM paNa kAMI muzkelI ochI nathI. kahevAya che ke mastaka upara rahela maNine levAmAM paNa bahu jokhama che, kAraNa ke 51 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno pa phaNIdharane AMdhaLo banAvyA vinA tenA mastaka uparano Ni hAthamAM nathI Avato. tema paMcamakALarUpa phaNIdharane paNa AMdhaLo karyA vinA prabhuzAsanarUpa maNi hAthamAM Ave nahi. kahevAya che ke maNine bAjumAM mUkI pachI tenA prakAzamAM phaNIdhara phare che ane AnaMda kare che, te vakhate te maNi upara DhAMkaNa mukAya eTale te AMdhaLo bane ne tyAM ne tyAM tenA mohathI pachADA khAIne mare che. tema tamAre paNa zrI jinazAsanarUpa maNi kadAca hAthamAM nahi to pAse to mojUda ja che, paNa tame phaNIdharathI DaryA cho tethI ja e sarva sukhadAyaka maNine levA AvatA nathI. je bhayarUpa che tyAM tamane evo raMga ane rasa che ke koI vAra ema paNa thAya ke chUTIe to ThIka, paNa ghaDIka pachI pAchI majA che ema lAge che. mohanA UbharAthI e uttama vicAro TakatA nathI. 52 zrI kumArapALa mahArAjA zrI kaDaMkezvarI devInI mAgaNI nahi svIkAratAM, ahiMsA dharmanuM pAlana karavAmAM makkama rahyA, to enI e kaMTakezvarI aDhAra dezanI rakSaka banI ane hiMsA koNa kare che tenI khabara paNa e rAkhatI thaI. eTaluM ja nahi paNa koI eka jU paNa mAre to te rAjAne khabara detI. samyagdaSTinI uttamatA : 1138 AthI ja huM tamane kahuM chuM ke tamAre sAcA sukhI thavuM hoya. to saMyamI thavuM joIe athavA to saMyama saheluM thAya evI yojanA ka2vI joIe. duniyAdArInA padArtho u52nI mamatAne sarvathA tajavA jevI che, ema dRDhatApUrvaka mAnI tene tamAre ekadama tajavI joIe, agara to te sarvathA tajAI jAya tevI pravRtti AdaravI joIe. kAraNa ke duniyAdArInI cIjo uparathI mamatA ghaTI haze to ja tame dharmazAsananA sAcA prabhAvaka thaI zakazo ane jo mamatA nahi tajo to dharma karazo to paNa tevA prabhAvaka nahi thaI zako. Aje keTalIka dharmakriyAo thAya che paNa te kevI ? evI ja ke joIto lAbha na maLe. vyavahAramAM paNa jema kahevAya che ke kRpaNane ghera varo Dabala thAya, paNa tene jazane badale jutiyAM ja maLe che ane udArane tyAM kharca ocho ne nAmanA moTI, kAraNa ke bannenA hRdayamAM bheda hoya che. tema A viSayamAM paNa samajavuM joIe. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1139 --- 3 : mahattva pratyakSanuM ke jJAnInA vacananuM?- 73 - 53 puNyodayanAM sAdhano paNa jo hRdayabheda thAya to pApanI sAdhanAmAM kAma lAge che ! nimittano upayoga karatAM na AvaDe, to zubha paNa azubhamAM palaTAI jAya che. AthI samajI zakAze ke hRdayanI zuddhithI samajapUrvaka athavA to samajunI AjJA mujaba AtmakalyANanI kriyAo karavI joIe. samyagdaSTinuM e kartavya che. - vyavahAramAM tame juo cho ke dekhato Thokara khAya to teno bacAva koI na kare, ane AMdhaLo Thokara khAya to tene uThAvavA, bacAvavA ane ghera mUkI javA sudhInI paNa sahAya karanArA maLe. tevI ja rIte samyagdaSTi AtmA eTale dekhato AtmA che. ane te bhUla kare to bahu khoTuM kahevAya. jema dekhato khADo, Tekaro, kAMkaro, patharA vagere joIne cAle che ke Thokara vAge to paDI javAya, lohI nIkaLe ane pATo bAMdhavo paDe tathA pathArImAM paNa paDavuM paDe tema samyagdaSTi AtmA paNa divyadRSTino upayoga kare. paNa AthI ema samajavAnuM nathI ke TicAvAthI ajJAnane ocho baMdha thAya che, kAraNa ke TicAvAthI AMdhaLAne ochuM vAge che ema nathI banatuM, paNa vadhAre vAge ema paNa bane che ! kAraNa ke dekhato jema bacAvanuM sAdhana zodhI le che tema, AMdhaLo bacavAnuM sAdhana zodhI zakato nathI. tevI ja rIte samyagdaSTi AtmA paNa kharAba sAdhanone sArAM banAvI de che. sAra zodhavAnI tAkAtane laIne te azubhane paNa zubha tarIke upayogamAM laI zake che ! khare ja, sAcI samajaNavALo AtmA bhogamAM phasAyelo chatAM paNa vairAgyathI dUra nathI thato, eTaluM ja nahi paNa bhoganA sthAnamAM te potAnI bhAvanAne sAcavI rAkhe che. tame ghaNI vAra sAMbhaLyuM haze ke zrI vijayazeThano e abhigraha hato ke zuklapakSamAM ziyaLa pALavuM. jo ke bAkInA paMdara divasa mATe enI avirati hatI, paNa kharekhara te puNyazALI AtmAne tenI tevI parAdhInatA na hatI, vadhumAM te puNyazALInI patnI tarIke je AvI te paNa vastunI virodhinI na hatI. chatAMya jyAre zrImatI vijayA zeThANI vilAsabhavanamAM AvI te vakhate zrI vijaya zeThe kahyuM ke mArA niyamane traNa divasa bAkI che mATe te pachI ! A sAMbhaLIne kaMIka khinna thavA chatAM paNa vastutattvanI jJAtA zrI vijayA zeThANIe kahyuM ke ApanA traNa pUrA thAya che, pachI mArA paMdara zarU thAya che. A pachI keTalIka vAtacItanA aMte banneya ekamata thAya che ane vicAre che ke sonuM ane sugaMdha bhegAM thayAM!bahu ja anupama thayuM! je irAde meM paMdara tajyA hatA, te ja irAde have paMdarano tyAga Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 - AcArasaMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 110 karuM chuM ! ApaNe eka ja sthAnamAM rahIzuM, paNa ziyaLane pUrepUrI rIte pALIzuM ! viSayaciMtA vakhate tattvaciMtAmAM magna thaIzuM ane sUIzuM tyAre niyama yAda karAvanAra khAMDuM vacamAM mUkIzuM! dhyAnamAM rAkhajo ke AvA AtmAo potAnuM hRdaya zuddha chatAM paNa potAne AlaMbananI jarUra mAne che. astu. muktidAyaka dAna kayuM? AthI tame barAbara samajI zakazo ke zuddha samyagadaSTi AtmAne viSayanuM viSa caDatuM nathI. kAraNa ke te AtmAomAM "viSayo viSatulya che' A viveka jAgRta ja hoya che. eTale te AtmAo karmanA yoge viSayone seve che te paNa udvigna mane ja ! vacamAM vacamAM rAga AvI jAya to paNa jAgRti bujhAI na jAya. upabhogamAM guNa che ke rAga AvyA sivAya rahe nahi, paNa viSayanA saMgathI Agho AvyA pachI te vicAre ke hajI AnI A ja dazA ? roja Avo vicAra Ave to dhAryuM pariNAma Ave, paNa e vicAra nAmano ja na hovo joIe : eTaluM ja nahi paNa te vicArI hRdayarUpI bhUmi cirAvI joIe. A sthiti nahi hovAthI ja Aje dharma, dharma tarIke pariNAma nathI pAmato. AthI dAna dharmanI vAta Ave tyAM ema thAya ke dAna che to sAruM paNa lakSmI khoTI che ema prAya: nathI thatuM! dAnathI anaMtA AtmA muktie gayA e vAta sAcI, paNa muktidAyaka dAna dharma sevAya kyAre ? tyAre ja ke jyAre lakSmI asAra che ema cokkasapaNe manAya. asAra mAnyA pachI asAra mAnanArA AtmAne tenA bhogavaTAmAM tevI majA nathI ja AvatI. dravyadAnamAM devA yogya cIjanA bhogavaTAmAM AnaMda na Ave tyAre ja dAna sAcuM thAya, paNa Aja to lakSmI evI gaLe vaLagI che ke tenA devAthI amuka lAbha che, eTale ke bhaviSyamAM ghaNI ghaNI maLaze, ema mAnIne ja prAyaH dAna thAya che. AthI tamAre samajavuM ja paDaze ke mamatA ghaTI haze to ja sAcI rIte hAtha pahoLo thaze. e vAta sAcI che ke gRhastha saghaLI lakSmIne choDavA nathI beTho, paNa te te saghaLI choDavAnA tenA manoratha che, emAM to zaMkA na ja hovI joIe. gRhastha AvakanA pramANamAM dAna kare emAM vAMdho nathI, paNa lakSmI mAtra uparathI mamatA utAravAnA prayatnamAM teNe prayatnazIla rahevuM ja joIe : kAraNa ke mamatA ghaTe to ja dharmano prema vadhe. je kacaro bharAyo che te khAlI thaze, tyAre saMyama rucAvavA ATalI mahenata nahi ja karavI paDe. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1141 - 3H mahattva pratyakSanuM ke jJAnInA vacananuM ?- 73 - papa tame joI zako cho ke sAcA dAtArane game tevI sthitimAM paNa pAsenuM ApatAM AMcako nathI Avato ane ethI ja kahevata paNa che ke pANInA arthI sukAyelA evA paNa nadInA mArgane ja khode !" kAraNa ke tyAMthI pANI maLavAno saMbhava che. A badhuM kahevAno Azaya e ja che ke gRhasthAvAsa Akhoya tyAjya che ema tamane samajAya. paNa dhyAnamAM rAkhajo ke A vAta viSayAsakta AtmAone samajAtI ja nathI, kAraNa ke te AtmAo temanA upara Apattio Ave tyAre paNa mAtApitA ane baMdhuone yAda kare, bhAgyane Thapako de, paNa rahe to tyAMnA tyAM ja ! tyAM rahIne mamatAvALA banI, viSayAdhIna thaI ane mAruM, mAruM karI evuM pApa bAMdhe ke pariNAme narakAdika durgatine ja pAme. durgatimAM paNa rahyA rahyA cIso ja pADe, kAraNa ke karmasattA AgaLa koInuM ja kAMI cAlI zakatuM nathI. karmasattA pAse koI paNa ArgyumenTa, purAvA ke sAkSI cAlI zakatAM nathI ke khoTI hoziyArI kAma AvatI nathI. tene rekarDa para vAMcavuM paDatuM nathI. te to guno karyo ane ene bhogavavAno samaya Avyo ke tarata ja kAnapaTTI pakaDI vagara samajo ke vagara voraMTe ghasaDI jAya che, ane pAchaLanI vyavasthA ema ne ema ja rahI jAya che. kharekhara, AjakAla to evI khAtarI ApanArAM bhayaMkara dardo paNa mojUda che, te chatAMya tame ATalA bahAdura cho ema jANIne tamArI bahAdurI mATe khare ja dayA Ave che ! e ja kAraNe parama upakArI jJAnI puruSo saMsAra upara nirveda pedA karAvI tenuM dhUnana karAvavA mATe saMsAranI cAre gatimAMthI koI paNa gatimAM sukha nathI e batAvavA mATe have zuM zuM kahe che, te AgaLa jovAze. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4H bhoganI pAchaLa roganI vaNajhAra 74 * prApya zuM ane aprApya zuM? * saMsAramAM vyAdhio sivAya bIjuM zuM ? viSaya : saMsArI AtmAonI dazA : gonuM varNana. viSayanI Asakti evI kAramI hoya che ke ene vaza jIvo upara kAramI Apattio Ave to paNa teo viSayAdhInatAne choDatA nathI. e loko Apattine kADhavA mATeno ja prayatna karyA kare che. vakhate e mATe deva-guru-dharmanuM zaraNa paNa le che. paNa ethI bhAvanA eka ja ke Apatti jAya, saMpatti maLe ane majethI bhoga bhogavAya. AvA pAmara AtmAo koI paNa rIte duHkhamuktirUpa mokSa ane tenA kAraNarUpa saMyamayogane pAmI zakatA nathI. enA badale - vividha prakAranI vyAdhione ja pAme che. te vyAdhio kevI, keTakeTalA prakAranI ane tenI bhayAnakatA kevI hoya che, tenuM mULa ane TIkAnA mAdhyamathI suMdara varNana pravacanakArazrIjIe A pravacanamAM karyuM che. e vAMcIne paNa suyogya AtmA viSayavimukha ane Atmasanmukha bane e ja hetu che. muvAkyAta viSayAsakta AtmAo azubhodayanA yoge Apattio Ave to rue, cIso pADe, bUmo mAre, snehI-saMbaMdhIone yAda kare, kAma paDe to deva-guru ane dharmane paNa saMbhAre, paNa e badhuMe tyAMthI khasavA mATe nahi, paNa tyAM ja rahevA mATe ! karmathI bhAre banelA jIvonI viSayavAsanA Apattio AvavA chatAMye jatI nathI. * viSaya sAmagrI meLavavAmAM paNa pApa, bhogavavAmAM paNa pApa, ene yoge AvelI ApattithI durbAna thAya, ethI paNa pApa, Apatti dUra karavA durbhAvanAo thAya ethI paNa pApa ane pariNAme durgatimAM javAnuM, tyAM paNa hAlata to cIso ja mAravAnI ane e hAlatamAMthI koI ja bacAvI zake tema nathI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 : bhoganI pAchaLa roganI vaNajhAra prApya zuM ane aprApya zuM ? sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA ane TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAvI rahyA che ke 'karmathI bhAre banelA jIvo dharmane AcaravA yogya chatAM viSayAsaktine laIne emanA para game teTalI Apatti Ave to paNa sakaLa duHkhanA sthAnarUpa gRhasthAvAsane choDI zakatA nathI.' ApaNe joI zakIe chIe ke viSayAsakta AtmAo azubhodayanA yoge Apattio Ave to rue, cIso pADe, bUmo mAre, snehIsaMbaMdhIone yAda kare, kAma paDe to deva, guru ane dharmane paNa saMbhAre, paNa e badhuMye tyAMthI khasavA mATe nahi, paNa tyAM ja rahevA mATe ! Apatti TaLe ane sanmArge jAuM, e bhAvanAe saMbhAratA hoya agara A badhuM karatAM hoya to ThIka, paNa Apatti TaLe ane huM to ahIM ja rahuM, e bhAvanAe ja e jIvo deva, guru ane dharmane paNa saMbhAre che. vilApa kare, duHkhanI bUmo pADe che e badhuM sAcuM, paNa te saMsArathI chUTavA mATe nahi paNa rahevA mATe. viSayane yoge AvelI Apattine Apatti mAne ane dInatA eTalI badhI kare ke na pUcho vAta. e dInatAno pAra paNa nahi ane dInatAmAM AvIne te ema paNa bole ke mArA mAthe AvA deva, AvA guru ane Avo dharma chatAMya AvI Aphata ! paNa emAMya Azaya to e ja ke Aphata TaLe ane AnaMdathI ahIM rahevAya. kharekhara, karmathI bhAre banelA jIvonI viSayavAsanA Apattio AvavA chatAMye jatI nathI. evI dazAmAM paNa AvelI Apatti kema jAya, e ja vicAra ane prayatnomAM paNa e ja hetu ke viSayanI sAmagrI Apatti javAthI rItasara bhogavAya. A sivAyanI bIjI eka paNa zubha bhAvanA ja na maLe !' mAMdAne pUcho ke 'davA zA mATe levAya che ?' to te kaheze ke 'sArI rIte khavAya, pIvAya ane mojazokha karAya e mATe !' hRdayanI A bhAvanAnA pratApe samajAtuM ja nathI ke 'viSayasAmagrI meLavavAmAM paNa pApa, bhogavavAmAM paNa pApa, ene yoge AvelI ApattithI durdhyAna thAya ethI paNa pApa, Apatti dUra karavA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 114 durbhAvanAo thAya ethI paNa pApa, ane pariNAme durgatimAM javAnuM, tyAM paNa hAlata to cIso ja mAravAnI ane e hAlatamAMthI koI ja bacAvI zake tema nathI.' A sthitimAM e sAcuM ja che ke upakArIonA kathana mujaba evA pAmara AtmAo koI paNa rIte "mokSa' eTale "duHkhono apagama' athavA to "mokSanuM kAraNa je saMyamAnuSThAna tene pAmI zakatA nathI. have; jyAre e pAmara AtmAo "duHkhonA apagamane athavA to mokSanA kAraNarUpa saMyamAnuSThAnane nathI pAmatA, tyAre zuM pAme che ?' e batAvatAM strAvayavanI avataraNikA, te sUtrAvayava ane teno artha darzAvatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAve che ke "duHkhavimokSAbhAve ca yathA nAnAvyAdhyupasRSTAH saMsArodare prANino vivartante tathA darzayitumAha - "sada paNa tedi kurdi gAvA gAvA" 'atha' iti vAkyopanyAsArthe 'pazya' tvaM teSUccAvaceSu kuleSu, 'AtmatvAya' gArnIkuvA gAtA: " "dukhano vimokSa eTale 'duHkhano sarvathA nAza' tenI prAptinA abhAvamAM vividha prakAranI vyAdhio rUpa upasargothI ribAtAM prANIo, saMsArodaramAM je rIte varte che, te darzAvavA mATe sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA pharamAve che ke "sada pAsa taididi gAyatta nAyA" "A sUtrAvayavamAM prathama je 'matha' zabda che te vAkayanA upanyAsa mATe che, eTale "atha' zabdathI vAkyano upavAsa karIne sUtrakAra maharSi pharamAve che ke "he bhavya ! tuM jo te ucca nIca kuLomAM saghaLAMya prANIo mAtmatvIya' eTale potAnAM karmono anubhava karavA mATe utpanna thayelAM che." A pachI; "tadudayAccemA avasthAmanubhavantItyAha - SoDaza rogavaktavyAnugataM zlokatrayam" te potAnA karmanA udayathI saMsAramAM bhaTakI rahelA prANIo AvI jAtanI avasthAne anubhave che, ema darzAvavA mATe sUtrakAra maharSie soLa rogonA vaktavyane kahetA traNa zloko kahyA che." Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1145 - 4 : bhoganI pAchaLa roganI vaNajAra - 74 - 59 A pramANe kahIne TIkAkAra maharSi sUtramAM kahelA traNa zloko tarapha dhyAna kheMce che ane te pachI te traNe zlokonI vyAkhyA karatAM traNe zlokomAM kahelA rogo vagerenuM svarUpa ghaNA ja vistArathI batAvI, te pachI paNa sUtrakAra maharSi A vastuno upasaMhAra karatAM zuM pharamAve che te ane teno uddeza zuM che, e TIkAkAra maharSie alpa zabdomAM paNa ghaNuM ja suMdara samajAvyuM che. prathama ApaNe e ja joIe ke soLa roga Adine darzAvatA traNa zloko sUtrakAra maharSie kayA kahyA che - "ii madavA voDhA, rAyelI navarAM ! kANiyaM jhimiyaM ceva, kuNiyaM khujjiyaM tahA / / 1 / / udari cha pAsa bhUyaM ca, saNIyaM ca gilAsaNiM / vevaI pIDhasappiM ca, silivayaM mahumehaNiM / / 2 / / solasa ee rogA, akkhAyA aNupuvvaso / ahaNaM phusaMti AyaMkA, phAsA ya asamaMjasA / / 3 / / " "A traNa zloko paikInA prathamanA be zlokomAM "gaMDa' Adi soLa rogonuM pratipAdana che ane trIjA zlokanA pUrvArdhamAM kahelA soLe rogono upasaMhAra karyo che tathA te pachI bAkInA aDadhA zlokamAM soLa sivAyanA "AtaMko' ane sparzI'nuM varNana che" e saghaLAnuM spaSTa varNana TIkAkAra maharSie karyuM che : 2. "': soLa rogono nAmanirdeza karatAM sUtrakAra maharSie prathama pada "gaMDI' mUkyuM che. eno bhAva samajAvatAM ane e pada pachI mUkavAmAM Avela "ahavAno saMbaMdha konI konI sAthe che te ane eno artha zuM karavo, e darzAvatAM TIkAkAra maharSi pharamAve che ke____ "vAtapittazleSmasatripAtajaM caturddhA gaNDaM, tadasyAstIti gaNDI - gaNDamAlAvAnityAdi, athavetyetatpratirogamabhisambadhyate, athavA rAjAMsI apasmArItyAdi, athavA tathA" gaMDa' nAmano roga "vAta, pitta, zleSma ane sannipAta' A cArathI utpanna thAya che ane e roga jene hoya te "gaMDI-gaMDamAlAvAna' ityAdi kahevAya che. tathA "athavA e dareka roganI sAthe saMbaMdha dharAve che : jema ke athavA rAjasI, Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 116 apasmArI ityAdi ane "athavA' e "tathA'nA arthamAM che, arthAt - "gaMDa" rogathI rogI banelo "gaMDI' tathA "rAjayazmA' nAmanA rogathI rogI banelo rAjasI" tathA "apasmAra' nAmanA rogathI yogI banelo "apasmArI' e rIte athavA' ne "tathA'nA arthamAM dareka rogonI sAthe yojAya." 2-tathA ' gaMDI" ane "athavAno bhAva samajAvyA pachI "koDhI' padano bhAva ane koDhanA bheda AdinuM varNana karatAM pharamAve che ke - ___ "tathA 'kuSThI' kuSTamaSTAdazabhedaM tadasyAtIti kuSThI, tatra sapta mahAkuSThAni, tadyathAaruNo-dumbara-nizyajihva-kapAla-kAkanAda-poNDarIka-dadrukuSThAnIti, mahattvaM caiSAM sarvadhAtvanupravezAdasAdhyatvAcceti, ekAdaza kSudrakuSThAni, tadyathA-sthUlArUSka 1 mahAkuSThe 2 kakuSTha 3 carmadala 4 parisarpa 5 visarpa 6 sidhya 7 vicacikA 8 kiTibha 9 pAmA 10 zatAruka 11 saMjJAnIti, sarvANyapyaSTAdaza, sAmAnyata: kuSThaM sarva sannipAtajamapi vAtAdi doSotkaTatayA tu bhedabhAga bhavatIti / " tatha "kuSTha' nAmano roga aDhAra prakArano che. e aDhAre prakArano "kuSTha' roga jene hoya te "kuSThI' eTale koDhiyo kahevAya. e aDhAre prakAromAM - 1. aruNa, 2. udumbara, 3. nizyajilDa, 4. kapAla, 5. kAkanAda, 3. pauNDarika ane, "daddha" A sAta prakArano koDha mahAkoDha kahevAya che. A sAte prakAranA koDha sarva dhAtuomAM praveza karatA hovAthI ane asAdhya hovAthI mahAkoDha kahevAya che. A sAta sivAyanA 1. sthUlaruSka, 2. mahAkuSTa, 3. ekakuSTha, 4. carmadaluM, 5. parisarpa, 6. visarpa, 7. sima, 8. vicarcikA, 9. kiTibha, 10. pAmA ane 11. zatAruka' A agiyAra nAmanA koDho zudra koDho kahevAya che. A rIte sAta moTA ane agiyAra sudra maLIne aDhAra prakAranA koDha che. jo ke sAmAnya rIte to e aDhAra prakAranA koDha sannipAtathI ja thAya che, te chatAM paNa "vAta' Adi doSonI utkaTatAnA yoge e koDha roganA A prakAranA bheda paDe che." rU-tathA "TyAsI', rAyAMNI' padanI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke"tthaa-raajaaNsso-raajykssmaa so'syAstIti rAjAMsI, Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 - - 4 : bhoganI pAchaLa roganI vaNajAra - 74 - - 1 kSayItyarthaH, sa ca kSayaH sanipAtajazcaturthya: kAraNebhyo bhavati iti, utkaM ca "tridoSo jAyate yakSmA, gado hetu catuSTayAt / vekArothAt vAva, sAdikSAdimAzanAr II" "tathA "rAjasI' eTale "rAjyazmA' ane e "rAjyazmA" jene hoya te rAjAMsI" eTale kSayarogI kahevAya che sannipAtathI pedA thato te kSaya cAra kAraNothI thAya che. A vAtane kahetAM kaheluM che ke - traNa doSothI utpanna "kSaya' nAmano roga-' 1-vegano rodha, 2-kSaya, 3sAhasa ane 4-viSama azana eTale ayogya kAle bhojana karavuM te athavA aniyamita pramANamAM bhojana karavuM te' A cAra hetuothI thAya che." 4- tathA-avamAriyaM "avamAriyaM' padanI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke "tathA apaspAro vAtapittazleSmasannipAtajatvAccaturddhA, tadvAnapagatasadasadvivekaH bhramamUrchAdikAmavasthAmanubhavati prApnoti. uktaM ca "mAvezo saMsaro, joke taskRtiH | paramAra rati sevo, jo pozcaturvidaH III" "tathA "avamAriyaeTale huM te "vAta, pitta, zleSma ane sannipAta" - A cArathI utpanna thato hovAthI cAra prakAre che. je prANI e "apasmAra' nAmanA rogane AdhIna thaI jAya te prANI sat ane asatunA vivekathI rahita thaIne bhrama' ane "mUrchA' AdinI avasthAno anubhava kare che. e saMbaMdhamAM kahyuM che ke - "1. bhramAveza, 2. saMsaramma, 3. Sodraka, ane 4. "haMtasmRti' A cAra prakArano "apasmAra' nAmano roga e bhayaMkara che, ema jANavA yogya che." ba - tathA "viM' ifNaya'nI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke - "tathA 'kANiyaM' ti akSirogaH, sa ca dvidhA-garbhagatasyotpadyate jAtasya ca, tatra garbhasthasya dRSTibhAgamapratipannaM tejo jAtyandhaM karoti, tadevaikAkSigataM kANaM vidhatte, tadeva raktAnugataM raktAkSaM pittAnugataM piGgAkSaM zleSmAnugataM zuklAkSaM vAtAnugataM vikRtAkSaM, jAtasya Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 11 je ca vAtAdijanito'bhiSyando bhavati, tasmAcca sarve rogAH prAduSyantIti, uktaM ca "vAtAtpittAtkaphAdraktAdabhiSyandazcaturvidhaH / pravena nAyare pora, sarvanetramavAra. T " "tathA parva eTale AMkhono roga. e AMkhono roga be prakAre che : eTale 1. garbhamAM rahelAne paNa utpanna thAya che, ane 2. janmyA pachI paNa thAya che. te be paikInI- "prathama avasthAmAM eTale ke garbhamAM rahelAne jo e roga thAya, to tene aneka prakArano e roga thAya che : eTale ke - 1. dRSTibhAga upara prApta nahi thayeluM teja tene jAlaMdha' eTale janmathI mAMDIne ja aMdha banAve che. e ja teja; jo eka AMkhamAM gayeluM hoya to tene kANo' banAve che. te ja; teja jo lohI sAthe maLI jAya to tene "lAla AMkhavALo' banAve che, te ja; teja jo pittanI sAthe maLI gayuM hoya, to tene "pILI AMkhovALo banAve che. te ja; teja jo zleSmanI sAthe maLI gayuM hoya, to tene "dhoLI AMkhovALo banAve che, ane 6. te ja; teja jo vAyunI sAthe maLI gayuM hoya, to tene vikRta AMkhovALo banAve che. ane "bIjI avasthAmAM eTale ke jamyA pachI jo e roga thAya, to tene vAtAdikathI "abhiSkanda nAmano netraroga thAya che ane tenAthI saghaLAya netra rogo pragaTa thAya che, kahyuM che ke "prAyaH karIne netronA sarva rogone karanAra bhayaMkara 'abhiSyanda' vAtathI, pittathI, kaphathI ane raktathI ema cAra prakArano thAya che." 6 - tathA "Nimi' tathA "miya'nI vyAkhyA karatAM paNa pharamAve che ke - "tathA 'kSi iri nAcatA sarvazIrAvavAnAmazirvAti" | >> 4 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1149 - 4 H bhoganI pAchaLa roganI vaNajAra - 74 - - 63 "tathA 'miya' eTale jADyatA, enA yoge zarIranA saghaLAya avayavomAM evI jADyatA Ave che ke jethI te zarIranA saghaLAya avayavo potAnI AdhInatAmAM nathI rahetA, arthAt te rogavALo AtmA potAnA zarIra upara potAno kAbU rAkhI zakato nathI." 7 - tathA - tathA "kuNiya'nI vyAkhyA karatAM paNa pharamAve che ke - "tathA - 'kuNiyaMti garbhAdhAnadoSAd hrasvaikapAdo nyUnaikapANirvA kuNiH" "tathA "kuNiya' eTale garbhAdhAna doSothI eka page karIne TUMko eTale lUlo athavA laMgaDo ane eka TUMkA hAthavALo eTale TUMTho je hoya, tene "kuNi' nAmano roga kahevAya che, arthAt "kuNi" te kahevAya che ke garbhamAM AvatI vakhatanA doSathI je eka paganI khAmIvALo athavA to eka hAthanI khAmIvALo thAya che." 8- tathA "duniya' tathA khajjiyaM'nI vyAkhyA karatAM lakhe che ke "tathA-'khujjiyaM' ti kubnaM pRSThAdAvasyAstIti kubjI, mAtApitRzoNitazukradoSeNa garbhasthadoSodbhavAH kubnavAmanakAdayo doSA bhavantIti, uktaM ca meM vAtaprakopena, roje vADapamAnite bhavet yuon: : panU bhajanava vA IIII" mUko manmana evetyetadekAntarite mukhadoSe laganiyamiti / " "tathA khajjiya' eTale "kunja' ane e "kunja' roga pITha Adi upara jeno hoya te "kUbaDo'. A "kunja' ane "vAmanaka' Adi doSo mAtAnuM lohI ane pitAnA vIryadoSathI garbhamAM rahela doSothI utpanna thayelA hoya che; kahyuM che ke garbhamAM vAtano prakopa thavAthI athavA dauhadanuM apamAna karavAthI garbha kUbaDo, sUMTho, pAMgaLo, mUMgo athavA gUMgo thAya.' mUMgo e gUMgo ja che, e vAta A pachInA eka doSa pachI AvatA mukhadoSomAM ja ene lagADI devo." Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 11E 1 - tathA "ri 'udari' padanI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke - "tathA -'udariM ca' tti, caH samuccaye vAtapittAdisamutthamaSTayodaraM sadasyAstItyudaro, tatra jalodaryasAdhyaH zeSAstvacirotthitA: sAdhyA iti, te cAmI bhedAH - pRtha samaravi nittA, strIdo lAgu tathA . __AgantukaM saptamaSTamaM tu, jalodaraM ceti bhavanti tAni // 1 // " "tathA "udari ca' A sthaLe je "ca" zabda che te "samuccaya' arthamAM che ane vAta' tathA "pitta' AdithI utpanna thayela udara' nAmano roga e ATha prakArano hoya che. te roga jene hoya te rogI "udarI' tarIke oLakhAya che. e ATha prakAromAM chello "jalodarI' asAdhya che, tyAre bAkInA sAta jo thoDA samayamAM utpanna thayelA hoya to te sAdhya koTinA che. te ATha bhedo A pramANe gaNAvavAmAM AvyA che. "pRthaka nittAve. ' A pramANe kahIne - "1. vAtajanya, 2. pittajanya ane 3. kaphajanya. A traNa ane "samastera vanittAdhe' A pramANe kahIne 4. vAta pitta ane kapha e traNe janya" A cotho, te pachI pAMcamo "plIhodara', chaThTho baddhaguda', sAtamo "AgaMtuka' ane AThamo "jalodara' A pramANe te ATha bhedo thAya che." 20 - tathA "mutha' pAsa mu ' nI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke - "tathA - 'pAsa bhuyaM ca' tti pazya avadhAraya mUkaM manmanabhASiNaM vA, garbhadoSAdeva jAtaM taduttarakAlaM ca, paJcaSaSThirmukhe rogAH saptasvAyataneSu jAyante, tatrAyatanAni auSTho dantamUlAni dantA jihvA tAlukaNThaH sarvANi ceti, tatrASTAvoSThayoH paJcadaza dantamUleSvaSTI danteSu paJca jihvAyAM nava tAluni saptadaza kaNThe trayaH sarveSvAyataneSviti" tathA nizcita kara ke mUMgo athavA manmanabhASI, e garbhanA doSathI ja thAya che ane te pachInA kALamAM paNa thAya che. mukhamAM sAta sthAnone viSe thatA rogo ekatrita karIe, to pAMsaTha rogo thAya che. mukhamAM "1. hoTho, 2. dAMtanAM mUlo, 3. dAMto, 4. jillA, 5. tAlu, 3. kaMTha ane 7. saghaLAMya. A sAta sthAno gaNAya che. temAM "1. prathama "hoTha' nAmanA AyatanamAM ATha rogo thAya Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 - 4 : bhoganI pAchaLa roganI vaNajAra - 74 - - 65 che, 2. bIjA "daMtamUla' nAmanA AyatanamAM paMdara rogo thAya che, 3-trIjA "daMta' nAmanA AyatanamAM ATha rogo thAya che, 4-cothA "jillA' nAmanA AyatanamAM pAMca rogo thAya che, 5-pAMcamA "tAlu' nAmanA AyatanamAM nava rogo thAya che, 6-chaThThA "kaMTha' nAmanA AyatanamAM sattara rogo thAya che, ane 7-sAtamA "sarva eTale badhAMya maLIne banela AyatanamAM traNa rogo thAya che. A rIte sAteya AyatanonA maLIne mukhamAM pAMsaTha rogo thAya che." 22 - tathA "sULiya' "sUciM gha'nI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke - "sUNiyaM ca' ti zUnatvaM zvayathurvAtapittazleSmasannipAtaraktAbhighAtajo'yaM SoDheti, 2 - zo: zat dvigho ghoro, rojodhanakSaM: ! cartaH samastezvattAda, tathA romiyAtinaH sArA" "suNiya' eTale "sojo ane te '1. vAta, 2. pitta, 3. zleSma, 4. sannipAta, 5. rakta ane 6. abhighAta'. A chathI utpanna thato hovAthI, cha prakAre che, kahyuM vyaste: to. eTale chUTA chUTA traNa vAta, pitta ane kaphanA doSothI traNa prakArano ane "samasto : eTale bhegA maLelA e traNenA doSathI cothA tathA raktathI pAMcamo ane "abhighAta thI chaThTho ema cha prakAre utpanna thato "UMcAI che svarUpa jenuM evo bhayaMkara sojo cha prakArano thAya che. 22-tathA "jillAna' "gilAsaNi'nI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke - "tathA 'gilAsaNi' ti bhasmako vyAdhiH, sa ca vAtapittotkaTatayA zleSmanyUnatayopajAyata ti," tathA "gilAsaNI' eTale 'bhasmaka' nAmano vyAdhi. e vyAdhi, "vAta' ane 'pitta'nI utkaTatAthI ane "zleSmanI nyUnatAthI utpanna thAya che." . zarU - tathA "veva' vevanI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke - "tathA veruM' ti vatanamulya: zarIravAvavAnAM kampa iti, uktaM ca Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 "prakAmaM veyate yastu, kampamAnazca gacchati / kalAyakha taM vindyAnmuktasandhinibandhakam / / 1 / / " "tathA 'vevaDuM' eTale vAtathI utpanna thayelo zarIranA avayavono kaMpa. kahyuM che ke - 77 "je khUba dhrUje che ane dhrUjato jAya che, jene sAMdhAonuM baMdhana mukAI gayuM che evo 'kalAyabaMja' jANavo." 14 tathA pIDhasappiM' - 1152 'pIDhapiM'nI vyAkhyA karatAM paNa pharamAve che ke " tathA 'pIDhasappiM ca tti janturgarbhadoSAt pIDhasarpivAnotpadyate, jAto vA karmmadoSAd bhavati, sa kila pANigRhItakASThaH prasarpyatIti" "tathA 'pIDhasarpi' eTale garbhanA doSathI pIDhasarpipaNAthI utpanna thAya che athavA to janmyA pachI karmanA doSathI tevo thAya che ane te roganA pratApe te hAthamAM lAkaDI pakaDIne ja cAlI zake che." 15 tathA-'sinnivaya' 'sinivayaM'nI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke - "tathA 'silivayaM' ti zlIpanuM pAvAvo jAnTiM, tadyathA- prakupitavAtapittazleSmANo'dhaH prapannA vaDakSaNorujaDyAsvavatiSTamAnAH kAlAntareNa pAdamAzritya zanaiH zanaiH zophamupajanayanti tacchlIpadamityAcakSate "purAnorajabhUmiSThA:, sarvarsuSu ca zItA: / ye vezAOpu khAyatte, knIpani vizeSataH IIT pAdayorhastayozvApi zlIpadaM jAyate nRNAm / karNoSThanAsAsvapi ca, kecidicchanti tadvidaH / / 2 / / " "tathA 'sinnivayaM' eTale paga Adine viSe kaThinatA, - nIce AvyA chatAM paNa jAMghanA sAMdhA, sAthaLa ane jaMdhAmAM nahi rahI zakatA evA prakupita thayelA vAta, pitta ane kapha kAlAMtare pagano Azraya karIne dhIme dhIme 'zopha' eTale hAtha paga vagere sujADI denAra rogane pedA kare che, tenuM nAma 'zlIpada' e pramANe kahe che - Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 : bhoganI pAchaLa roganI vaNajAra 74 "vizeSe karIne zlIpado te dezomAM utpanna thAya che ke je dezo purANa-jUnA pANIvALI bhUmimAM rahelA hoya ane sarva RtuomAM zItala hoya. e 'zlIpada' roga manuSyonA pagone viSe paNa thAya che ane hAthone viSe paNa thAya che. keTalAka te vastunA jJAtAo to 'kAna' hoTha ane nAsikA upara paNa thAya che' ema paNa mAne che." 1153 6 - tathA-'mahume[i' " tathA 'mahumehaNiti madhumeho- bastirogaH sa vidyate yasyAsau madhumehI, madhutulyaprastrAvavAnityarthaH, tatra pramehANAM viMzatirbhedAH, tatrAsyAsAdhyatvenopanyAsaH, tatra sarva eva pramehAH prAyazaH sarvadoSotthAstathApi vAtAdyutkaTabhedAdviMzatirbhedA bhavanti, tatra kaphAddaza SaT pittAd vAtajAzcatvAra iti sarve'pi caite'sAdhyAvasthAyAM madhupramehatvamupayAntIti uktaM ca " sarva eva pramehAstu kAlenApratikAriNaH / madhumehatvamAyAnti tadA'sAdhyA bhavanti te / / 1 / / " nono "tathA 'madhumeha' eTale 'bastiroga' te jene hoya e 'madhumehI' kahevAya che ane teno pezAba madhu jevo hoya che. 'prameha' nAmanA roganA bhedo vIza che. temAM A 'madhumehI' asAdhya hovAthI ja ahIM eno upanyAsa karyo che. jo ke saghaLAya prameho prAyaH karIne sarva doSothI utpanna thanArA che, to paNa vAtAdikanI utkaTatAnA bhedathI tenA bhedo vIza thAya che, temAM daza thAya che kaphathI, cha thAya che pittathI, ane cAra thAya che vAtathI. e saghaLA prameho asAdhya avasthAmAM 'madhumehapaNA'ne pAme che. kahyuM che ke - "kAle karIne apratikArI banelA saghaLA ja prameho jyAre 'madhumehapaNA'ne pAme che, tyAre te asAdhya thAya che." upasaMhAra : A pramANe sUtragata be zlokomAM kahelA soLe rogonuM pratipAdana karIne, have trIjA zlokanA pUrvArdha dvArA sUtrakAra maharSi e soLe rogonA kathanano upasaMhAra kevI rIte kare che, e darzAvatAM TIkAkAra maharSi pharamAve che ke"tanevuM joizAbvete anantaro: 'ronA' vyathayo vyAvyAtA: 'anupUrvAzo anumeLa" Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 111 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - "A prakAre tarata ja kahelA e soLe paNa rogo eTale vyAdhionI vyAkhyA krame karIne karI." saMsAramAM vyAdhio sivAya bIjuM zuM? have upara kahI AvyA te soLa vyAdhio sivAya bicArA te pAmara AtmAo zuM zuM pAme che, enuM varNana karatAM traNa zloko paikInA trIjA zlokanA uttarArdhamAM sUtrakAra maharSie zuM pharamAvyuM che, e darzAvatAM TIkAkAra maharSi lakhe che ke - ' anaMtAM 'ja' vi vAvayAtrAne "vRtti' bhavanti "sAta ' AzujIvitApahAriNaH zUlAdayo vyAdhivizeSAH 'sparzAzca' gADhaprahArAdijanitA duHkhavizeSAH 'asamaJjasA:' kramayogapadyanimittAnimittotpatrA: spRzantIti sambandhaH / " "trIjA zlokanA uttarArdhanI zarUAtamAM ja Avato "atha' e "anaMtara' arthamAM che ane '' e vAkyanA alaMkAra mATe che. A pachI "puti' eTale abhibhava kare che" "mAtaM' eTale "ekadama jIvitano apahAra karanArA zUlAdi vyAdhivizeSo', "sA' eTale gADha prahAra AdithI utpanna thayela duHkhavizeSo ane 'sabaMnasA' eTale "krame karIne, ekIsAthe, nimittathI ke animittathI utpanna thayelA A pramANeno artha che." arthAt - upara kahI AvelA rogo sivAyanA paNa ekadama jIvitano nAza karanArA zUlAdi vyAdhi vizeSo, gADha prahAro AdithI utpanna thatA duHkhavizeSo ane krame karIne, ekIsAthe nimittathI ke animittathI utpanna thatA roga vizeSo paNa saMsAramAM rakhaDatA AtmAone herAna kare che. A rItanA - sUtrakAra maharSinA ane TIkAkAra maharSinA kathanathI ApaNe samajI zakyA ke karmaguru AtmAo zabdAdi viSayomAM Asakta thayelA hovAthI, aneka jAtanI ApattiothI ribAvA chatAM paNa duHkhanA apagamane ke mokSanA kAraNarUpa saMyamAnuSThAnane nathI pAmI zakatA ane jyAM sudhI duHkhono nAza na thAya, eTale ke saMsAramAM baMdhanothI chUTIne muktipada na pAme, tyAM sudhI A saMsAramAM rUlAtA AtmAo aneka rogo ane aneka upadravothI sadAya rilAyA kare che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 ka - 4 : bhoganI pAchaLa roganI vaNajAra - 74 - 69 A sivAya- e AtmAo adhika adhika duHkha A saMsAramAM zuM pAme che, e samajAvIne sUtrakAra maharSi ane TIkAkAra maharSi eTale ke A banneya upakArI mahApuruSo zuM pharamAve che, e ApaNe have pachI joIzuM. A rIte rogAdinuM varNana karavAmAM e upakArIono eka ja Azaya che ke "A badhuM jANIne kalyANanA arthI AtmAo pramAdavaza na thAya." e saghaLuM ApaNe khUba khUba vicAravAnI jarUra che, eTale e vicAravAnI dizA khullI thAya e rIte ApaNe e vastune sArI rIte vicArazuM. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA : 75 * viveka ane jJAnanuM phaLa zuM? 0 sabhyatvano prakAza thAya tyAre mithyAtva paNa prakAzamAM Ave che : * gozALAno vRttAMta : * zrI naMdiSeNa munivara : * pitA-putra muninuM dRSTAMta : * dharma mATe maravuM sAruM : viSaya roga ane maraNa temaja upapAtanA saMpUrNa nAza mATeno prayatna kartavya. pUrva pravacanamAM rogonI bhayAnakatAnuM nirUpama nirUpaNa karyA bAda prastuta sudIrgha pravacanamAM e rogo ane ethI ya bhayaMkara evA maraNa ane AvanAdinAM duHkhonAM AtyaMtika nAza mATe ja AtmAe prayatna karavo joIe. e vAtanA anusaMdhAnamAM pravacanakArazrIe samyaktanI sAcI vyAkhyA aMtargata khoTuM mAtra tajavAnI ane sAcAne ja levAnI IcchA pragaTa karavAno upadeza Apyo. e sAthe satyanI ArAdhanA-sAdhanA mATe asatya-mithyAtvanA tyAganI AvazyakatA, satya prakAzana veLA asatyarasiko dvArA karAtI dhAMdhala, e vakhate satyarasike levAnI kALajI, vakhate satyarakSA mATe svaprANanAza e paNa dharma kaI rIte ? vagere vAto samajAvavA mATe prabhuzrI mahAvIra paramAtmAnI ja hAjarImAM ja gozALAe karelI dhAMdhala chatAM prabhunuM satya mArga prakAzana, e samaye gatamAdi anya munioe karela AcaraNa Adi aneka dAkhalA dalIlono suMdara upayoga karyo che. muvAkyAtRta * khoTuM mAtra tajavAnI ane sAcAne ja levAnI IcchA enuM ja nAma samyakta che. * satya prakAzita thAya ke asatyarasikanA peTamAM tela reDAya. * samyagdaSTi AtmA koInI paNa dharmanAzaka khoTI khyAtithI avazya viSAda pAme, durjanono svabhAva ja evo hoya ke hitazikSA paNa teone gusso ja karAve. * dhAMdhala ke dhamAlothI leza paNa bhaya pAmyA sivAya prabhumArganA ArAdhakoe niHzaMkapaNe ane nirbhayapaNe paramAtmAe prarUpelA satyamArganuM prakAzana karavuM ja joIe. * durAgrahI AtmAo mATe dalIla paNa nakAmI che, jyAM khoTI vastu upara gADha rAga hoya tyAM durAgraha thAya che. * vastuno anubhava paNa taTasthapaNe vicAre te ja kahI zake. dunyavI padArtho mATe maravuM te AtmaghAta che, paNa AtmAnA dharmanA rakSaNa mATe maravuM e AtmaghAta nathI, eTaluM ja nahi paNa AtmarakSaNa che. * vakhate nItimAM dharma hoya ane na paNa hoya, paNa dharmamAM to nIti niyama hoya. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA : viveka ane jJAnanuM phaLa zuM ? sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjAe ane TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe dRSTAMta dvArA e vAta samajAvI ke 'karmaguru AtmAo viSayomAM Asakta banyA chatAM zuM nathI pAmI zakatA ane zuM pAme che ?' e vAta samajAvatAM e banneya upakArI mahApuruSoe pha2mAvyuM che ke evA AtmAo mokSane ke mokSanA kAraNarUpa saMyamanA anuSThAnane nathI pAmatA, paNa aneka prakAranA rogo, jIvitano ekadama apahAra karanArI zUlAdi vyAdhio ane gADha prahArAdikathI utpanna thayelA asamaMjasa eTale krame karIne, ekIsAthe nimittathI ke animittathI utpanna thayelA du:kha vizeSone pAme che.' vadhumAM- e upakA2Io pharamAve che ke 'karmaguru saMsArIo kevaLa rogo ane AtaMkothI ja pIDAya che ema nathI, paNa ethIye adhika adhika upadravothI ribAya che. A pramANe samajAvIne e bannaye upakArIo, e badhI ja ribAmaNamAMthI bacAvavAnA ja eka irAdAthI upadeza ApatAM kevI suMdara zailIthI samajAve che e ApaNe joIe; e jovA mATe prathama to ApaNe e ja jovuM paDaze ke rogAdikanuM varNana karanArAM sUtro pachInAM anupama upadezamaya sUtranI nikaTamAM laI javA mATe parama upakArI TIkAkAra maharSi kevI rItanI suMdara avataraNikA kare che ? e anupama upadezamaya sUtrane abhimukha ka2vA mATe avataraNikA karatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAve che ke "na rogAtaGkareva kevalairmucyeta, anyadapi yat saMsAriNo'dhikaM syAttadAha-' 'karmaguru saMsArIo karmanA yoge kevaLa 'rogo' eTale 'gaMDa' Adi ane 'AtaMko' eTale ekadama jIvitano nAza karanArA 'zUla' Adi vyAdhi vizeSothI ja pIDAya che ema nathI, mATe ethI bIjuM paNa adhika saMsArI AtmAne zuM thAya che, e batAvatAM sUtrakAra maharSi pha2mAve che ke' A pramANe kahIne ApaNane e anupama upadeza ane uttama uttama preraNAthI "" Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1153 bharelA sUtranI abhimukha kare che. je sUtrane abhimukha karavA mATe TIkAkAra maharSi A pramANe pharamAve che, te sUtra kevA suMdara bhAvavAhI zabdomAM racAyuM che te ane teno bhAva samajAvatAM upakArI TIkAkAra maharSi zuM pharamAve che te badhuMya ApaNe joIe ane vicArIe : rogo ane AtaMkothI nahi chUTatAM saMsArIone je je adhika thAya che, te upara gaMbhIra vicAra karavAno ane e vicAranA pariNAme yogya rIte udyamazIla banavAno anupama, eTale ke jainazAsana sivAyanI duniyAmAM jeno joTo na maLe tevA upadeza ApatAM banneya upakArIo pharamAve che ke "maraNaM tesiM saMpehAe uvavAyaM cavaNaM / 2 naDyA, parivAra2 saMpadA" "teSAM karmagurUNAM gRhavAsAsaktamAnasAmasamaJjasarogaiH klezitAnAM 'maraNaM' prANatyAgalakSaNaM 'saMprekSya' paryAlocya punarupapAtaM cyavanaM ca devAnAM karmodayAt saJcitaM jJAtvA tadvidheyaM yena gaNDAdirogANAM maraNopapAtayozcAtyantiko'bhAvo bhavati, kiM ca karmaNAM mithyAtvAviratipramAdakaSAyayogAhItAnAmabAdhottarakAlamudayAvasthAyAM paripAkaM ca samprekSya' zArIramAnasaduHkhotpAdakaM paryAlocya taducchittaye yatitavyam / / " "karmothI guru banelA, gRhavAsamAM Asakta manavALA ane asamaMjasa rogothI kleza pAmelA saMsArI AtmAonA prANatyAgarUpa maraNane vicArIne ane karmodayathI saMcita karela devonA upapAta ane cyavanane jANIne , te ja karavA yogya che ke jenA pratApe 'gaMDa' Adi rogono ane maraNa tathA upapAtano AtyaMtika abhAva thAya. ane vaLI- "mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoganA yoge ekaThAM karelAM karmono tenA abAdhAkAla pachInA kAle udayAvasthAmAM zArIrika ane mAnasika duHkhone utpanna karanAra paripAkane, tene vicArIne te karmonA ja ucchedana mATe ane te te karmonA kAraNarUpa je mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga tenA uchera mATe yatna karavo joIe, eTale ke evo yatna karavo e yogya che." A suMdara upadeza uparathI eka ja vastu samajAya che ane te e ja ke - "yogya AtmAoe gaMDa Adi rogo, maraNa, upapAta ane e sarvanA kAraNarUpa karmano ane karmanA kAraNarUpa mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yogano nAza karavo, e ja vivekI AtmAnuM kartavya che." Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1159 - 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA - 75 - 73 A uparathI e vastu sahelAmAM sahelI rIte samajI zakAya tema che ke rogo ane rogonuM svarUpa AdinuM varNana karavAmAM, upakArIono eka ja Azaya che ke atizaya durlabha evA zrI samyakta ratnane pAmyA pachI vivekI AtmAe eka kSaNa paNa pramAda karavo e yogya nathI; ane e vAta paNa kharI ja che ke "vivekI AtmA paNa pramAda kare to vivekI ane avivekI AtmAomAM pharaka zuM?' mATe gaMbhIratApUrvaka vicAro ke vivekanuM phaLa zuM ane jJAna tathA buddhinuM pariNAma zuM ? zuM potAnI kalpita icchA mujaba varte e jJAnI che ? phAve tema vartavAnuM to ajJAnI paNa na kahe, to have nizcita karo ke "Aje dInatA tathA daridratA vadhI che kema ?" kahevuM ja paDaze ke aMdara kaMI na hovA chatAM paNa ADaMbara moTo rAkhavAmAM Ave che ethI ! bahAra amuka jAtanI pojhIzanamAM rahevuM ja joIe ane e amuka pojhIzanane jALavI rAkhavA mATe anIti, prapaMca, uThAvagIrI vagere karavuM paDe emAM kazo ja vAMdho nahi, kAraNa ke AjanA jamAnAno dharma e che ane 'jamAnA sAme je dharma Ave evA dharmane to svIkAravo ja nahi" AvI duSTa mAnyatA thaI che, enA pratApe AjanI A asahya durdazA UbhI thaI che ! jamAnAnI nIti-rIti mujaba vartavAmAM pApa nathI' - A mAnyatAne laIne Aje amuka vargamAMthI samyaktanI karaNI paNa bhulAI rahI che. Aje samyagdaSTinI pharaja samajanArA virala AtmAo dRSTigocara thAya che. are ! manuSyapaNAnI pharaja samajanArA paNa thoDA ja najare caDe che "UMcAmAM UMcuM manuSyapaNuM pAmyA ema kaho kharA, paNa enI khAtarI zI ?' e praznanA uttaramAM Aje ghaNAne mauna sevavuM paDe tema che, kAraNa ke janmathI manuSya banelAoe e vicAravAnuM ja mAMDI vALyuM che ke "anaMta jJAnIoe manuSyabhavane durlabha kahyo che, zAthI ?" durlabha evA paNa manuSyabhavane pAmavA chatAM paNa jeo viSayAdika pramAdamAM magna banI jAya che, teonA manuSyabhavanI jJAnIo eka phUTI koDI jeTalI paNa kiMmata nathI AMkatA. e ja kAraNe upakArIo pharamAve che ke daza daza daSTAMte durlabha evA paNa manuSyabhavane meLavyA bAda paNa zuddha zAstrazravaNanI sAmagrI maLavI durlabha, e sAmagrI maLyA bAda zAstrathI zravaNa thAya paNa e zuddha zAstranA kathana upara zraddhA thavI e to ethI paNa adhika durlabha ane te pachI ethI paNa adhika durlabha to saMyamamAM vIryano sadupayoga thavo te che, kAraNa ke saMyamamAM vIryano sadupayoga e ja Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 110. manuSyabhavanI sAcI saphaLatA che; enuM paNa kAraNa e che ke sarvaviratinI prApti manuSyabhava sivAyanA bhAvomAM zakya ja nathI. to have vicAro ke manuSyabhavanI prApti vinA zAstrazravaNa maLe to paNa saMpUrNatayA zI rIte phaLe ? e ja kAraNe kiMmata manuSyapaNAnI che. paNa manuSya thaIne zuM karavuM joIe eno jene vicAra ja nathI, tene zAstra samajAvAya paNa zI rIte ? jenAmAM potAmAM ja pahoMcavAnI icchA ke tAkAta nathI tene pahoMcADanArA paNa zuM kare ? e ja rIte tAraka paNa taravAnI icchA vinAnAne tAre zI rIte ? AthI samajo ke AkRtinI khAsa mahattA nathI ? manuSyapaNAnA paNa jyAM vicAra nathI, tyAM samyattvanI vAta vegaLI hoya emAM Azcarya zuM ? samyaktano prakAza thAya tyAre mithyAtva paNa prakAzamAM Ave : je jamAnAmAM ajJAnIone paNa potAnI jAta mATe jJAnI ja kahevarAvavuM game, paNa jJAna tathA buddhi AvyA pachI zuM karavuM joIe teno to vicAra nahi karavo, agara koI evA vicAra karAve e paNa pAlave nahi tyAM jJAna ane buddhi kare paNa zuM ? bAkI to jJAna tathA buddhino sadupayoga karavo, e ApaNA potAnA ja hAthamAM che. anyathA oghadRSTithI kahevAya ke jJAnathI to AtmA tare paNa ane DUbe paNa !sArA temaja narasA beya kAmamAM jJAnanI to jarUra paDe ja che. buddhi vagara to khoTuM kAma paNa thatuM nathI, ane kadI thAya to thaI gayuM kahevAya paNa karyuM na kahevAya. zuM corI Adi pApa karavAmAM paNa ochI buddhi joIe che ? zuM cora vagere loko potAnI kAryavAhImAM ochA buddhimAna hoya che ? zuM anIti tathA prapaMca karanArAmAM buddhi nathI hotI ? AthI spaSTa ja che ke buddhi beya bAju joIe che, eTale ke sArAmAM tathA khoTAmAM beyamAM buddhi joIe che, paNa e khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke unmArge upayogamAM AvatI buddhi ane evuM jJAna e banneya nakAmAM che, eTaluM ja nahi paNa bhayaMkara nukasAna karanAra che. evI nukasAnakAraka buddhine ke evA jJAnane samyagdaSTi AtmA subuddhi tarIke ke samyajJAna tarIke svIkArato ja nathI, kAraNa ke khoTuM mAtra tajavAnI ane sAcAne ja levAnI icchA enuM ja nAma samyakta che. vicAro ke AvI satya mAnyatAnA svIkAramAM ne pracAramAM jhaghaDo-ragaDo che ja kyAM ? kahevuM ja paDaze ke nathI ja, to have mAno ke jhaghaDA ne ragaDA karanArA te Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1161 5 H satyanI ArAdhanA ane rakSA - 75 loko ja che ke je loko A satyano svIkAra to nathI karatA, paNa UlaTo sAmano kare che ! ane e rIte satyano sAmano karanAro varga jyAM sudhI jIvato che, tyAM sudhI jhaghaDo-ragaDo paNa jIvato ja rahevAno che. mATe to kahevuM ja paDe che ke e ragaDo vizvamAM zAzvata che. samyaktvano prakAza thAya tyAre mithyAtva paNa prakAzamAM Ave. samyagdarzananI sthApanA na hoya tyAM sudhI mithyAtvanI tevI hohA na hoya, paNa e sthapAya ke mithyAdarzanarUpI ghuvaDono sAmo baLavAna hoya tyAM sudhI chUpo nahi to khullo ghoMghATa zarU thAya, enuM kAraNa ja e che ke satya prakAzita thAya ke asatyarasikanA peTamAM tela reDAya. 75 satyanA prakAzanathI kalyANArthI AtmAone to AnaMda ja thAya, paNa svArthI AtmAone to AghAta ja thAya. puNyavAnane to satya prakAzanathI pramoda ja thAya, paNa mRSAbhASIne to lAge ke have pola khUlavA mAMDI eTale teo potAnI polane chupAvavAnI mahenata kare ane polane chupAvavAnI mahenata enuM ja nAma dhAMdhala ! muktinA kAmI, AtmakalyANanA arthI ane satyanA gaveSakane to satya prakAzanathI AnaMda ja thAya ane evA AtmAo to vicAre ke ghaNe kALe satya maLyuM, paNa asatya jIvanamAM ja AnaMda mAnatA bhavAbhinaMdI vRttivALAone to mUMjhavaNa ja thAya ke 'have ApaNe ApaNA asatyane sAcavavuM zI rIte ?' ane e mUMjhavaNanA yoge teo potAnA e asatyane sAcavavAnI kriyA kare, enuM ja nAma dhamAla. asatyane ja sAruM mAne ethI satya sAMbhaLatAM aMtaramAM udhamAta thAya. potAnuM asatya UghaDavA mAMDe eTale ene rokavA prayatna kare, potAnA asatyanuM unmUlana thatuM dekhAya eTale teo bIjA prakAranA prayatnono AraMbha paNa kare, kA2Na ke teo 'asatyane jarUra sAcavavuM che' ema mAne eTale ene mATe jarUrI lAgatA badhA ja prayatno kare. e prayatnonuM nAma ja dhamAla che; eTale tamAre samajI ja levuM joIe ke jyAM sudhI evA lokonI vizvamAM hayAtI che tyAM sudhI dhamAla ughADI ke DhAMkI paNa cAlu to rahevAnI ja eTale ethI gabharAvuM e mokSamArganA upadezakane ane mokSamArganA ArAdhakane kadI ja pAlave tema nathI. zuM tame nathI jANatA ke 'A avasarpiNImAM chellAmAM chellA mokSamArganA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 sthApaka bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmA vItarAga hovA chatAM paNa anya tArakonI mAphaka te tArakane paNa unmArganA pracArakone ukaLATa karAve evuM satya pragaTa karavuM paDyuM che ? dRSTAMta tarIke yAda karo ke bhagavAna zrI gautamasvAmIjIe jyAre zrI mahAvIra bhagavAnane "he svAmin ! A nagarImAM saghaLAya loko gozALAne sarvajJa tarIke oLakhe che ane oLakhAve che, e ghaTita che yA nahi ?" A pramANe nagaralokonI samakSa pUchyuM che, tyAre bhagavAne zuM pharamAvyuM che ? jo yAda na hoya to e prasaMga khAsa yAda rAkhavA jevo che. te prasaMga evI rIte banyo che ke 73 gozALAno vRttAMta 00 vihAra karatA karatA bhagavAna zrI mahAvIradeva koI eka vakhate 'zrAvastI' nagarImAM padhAryA ane te nagarImAM AvelA 'koSTaka' nAmanA udyAnamAM samosaryA. bhagavAna te nagarImAM padhAryA te pUrve ja gozAlo te nagarImAM AvIne 'hAlAhalA' nAmanI kuMbhAraNanI dukAnamAM Utaryo hato. teNe potAnA virodhIne tejolezyAnA baLe haNI nAkhyo hato. te aSTAMga nimittanA jJAnathI lokonA manogata bhAvone jANato hato, ane e ja kAraNe te 'ajina' hovA chatAM paNa potAnI jAtane 'jina' tarIke lokomAM prakAzita karato hato. tenI 'arhan' tarIkenI khyAti sAMbhaLIne bhoLA loko paNa tenI niraMtara upAsanA karatA. bhagavAnanI AjJAthI zrI gautama mahArAjA samaye bhikSA mATe nagarImAM padhAryA, tyAM lokonA mukhathI sAMbhaLyuM ke 'ahIMyAM sarvajJa arhan gozALo che' A pramANe sAMbhaLIne bhagavAna zrI gautamasvAmIjI viSAda pAmyA. 1162 'asarvajJa' ane 'arhan' nahi evA gozALAnI 'sarvajJa' ane 'arhan' tarIkenI khyAtithI bhagavAna zrI gautamasvAmIjI jevA cAra jJAnanA dhaNI ane dvAdazAMgInA svayaM praNetA paNa viSAda pAmyA. e sUcave che ke 'samyagdaSTi AtmA koInI paNa dharmanAzaka khoTI khyAtithI avazya viSAda pAme.' AthI jeo Aje khoTI madhyasthatA sevavAno dAvo karI rahyA che, agara 'ApaNe to koInA paNa guNa ja jovA' ema kahI kahIne potAnI sAthe anyone paNa unmArge dorI rahyA che, teo khare ja samyaktvaratnathI vaMcita ja rahyA che, pAmyA hoya to hArI gayA che athavA to tene dUSita agara kalaMkita karI rahyA che, ema koIpaNa samajune kahyA sivAya cAle tema nathI; kAraNa ke zuddha samyagdaSTi AtmA guNanA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 - 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA - 75 - 77 nAme guNAbhAsanI khyAti kadI ja sahana karI zakato nathI. e ja kAraNe viSAda pAmelA bhagavAna zrI gautama svAmIjI mahArAjA viSAdamagna avasthAmAM ja bhikSA laIne prabhu pAse AvyA ane pAraNuM karyA bAda samaya pAmIne nagaranA lokonI hAjarImAM ja, zuddha buddhinA dhaNI zrI gautama mahArAjAe bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAne prazna karyo ke - "vAmitrajanetA, dirahA nA sarvajJa iti gozAlaM, kimetad ghaTate na vA ? / / 1 / / "svAminuM A nagarImAM badhA loko gozALo sarvajJa che,-ema kahe te sAcuM che ke nahi ?" A praznanA uttaramAM bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAe bhAvi anarthane jANavA chatAM paNa bhavya jIvonA hitanI khAtara spaSTa zabdomAM pharamAvyuM che ke "athAkhyad bhagavAneSa sunumakhasya maMkhaleH / ajino'pi jinaMmanyo, gozAla: kapaTAlayaH / / 1 / / mayaiva dIkSitazcArya, zikSAM ca grAhito mayA / madhyatva nipajJa che, sarva ne jotaja !! " "jina" nahi hovA chatAM paNa potAne "jina' mAnanAro A gozAlo paMkhali' gAmanA "saMkhano putra che ane kapaTanA ghara samAna che, arthAt atizaya kapaTI eTale ke mUrtimAna kapaTa che." "mArAthI ja e dIkSita thayelo che ane meM ja ene zikSA grahaNa karAvI che. chatAM paNa te mArA pratye mithyAtvane pAmelo che, mATe he gautama! e gozAlo sarvajJa nathI." A pramANenA - bhagavAnanA kathanane sAMbhaLIne nagaranA loko paNa nagarImAM Ama tema sthaLe paraspara ema ja bolavA lAgyA ke "ho ! ho ! zrI vIrasvAmI nAmanA zrI arihaMta padhAryA che ane te kahe che ke A maMkhaliputra gozAlo khoTI rIte potAne sarvajJa mAnanAro che eTale ke pote sarvajJa nahi hovA chatAM paNa potAne sarvajJa tarIke oLakhAve che." A jAtanI lokavAyakA sAMbhaLIne potAnA bhaktothI vIMTAyelo gozAlo kAlasarpanI mAphaka kopathI bharAI gayo. e ja arasAmAM 'AnaMda' nAmanA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 116 bhagavAnanA ziSya bhikSA mATe nagarImAM AvyA. potAnA sthAna pAsethI jatA te munivarane bolAvIne gozAlAe te munivarane tiraskArapUrvaka kahyuM ke - "he AnaMda ! lokathI satkArane icchato tAro AcArya vIra, sabhA samakSa mAro ghaNo ja tiraskAra kare che, te mane maMkhaputra tarIke oLakhAve che, arihaMta tarIke nahi oLakhAvatAM tethI viparIta paNe oLakhAve che ane asarvajJa tarIke oLakhAve che, paNa vipakSane bALI mUkavAmAM samartha evI mArI tejalezyAne te jANato nathI, paNa tene huM tenA parivAranI sAthe bhasmIbhUta karI nAkhIza ane eka tane ja jIvato choDIza." A prakAranuM gozALAnuM kathana sAMbhaLIne te "AnaMda munivara bhikSA paNa pUrI lIdhA vinA ekadama prabhu pAse pahoMcyA ane gozALAe kaheluM saghaLuM kahIne zaMkita thayelA te munivare prabhune prazna karyo ke - bhagavan! gozALe kahyuM ke huM tArA AcAryane tenA parivAranI sAthe bhasmIbhUta karI nAkhIza" e tenuM kathana unmattanA kathana jevuM mAnavuM ke, tenAmAM tevuM karavAnI zakti che, ema mAnavuM ? A praznanA uttaramAM bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAe pharamAvyuM ke - "zrI arihaMta bhagavAno sivAyanA upara te tema karavAne zaktimAna che ane anArya buddhino dhaNI te zrI arihaMta bhagavAnane paNa saMtApa mAtra to kare, e ja kAraNe tuM jA ane gautama Adi munione e khabara Apa ke jethI teo ahIM AvelA ene dharmazIla preraNAthI paNa pIDA na kare." A vAta "zrI gautamasvAmIjI Adine "zrI AnaMda munivare kahI, teTalAmAM te gozAlo tyAM Avyo ane prabhunI sanmukha Ubho rahIne bakavA lAgyo ke - he kAzyapa ! tuM ema bole che ke "gozAlo makhalino putra che ane mAro ziSya che." to e tAruM kathana khoTuM che, kAraNa ke tAro ziSya je gozAlo hato te to dharmadhyAnamAM marIne devalokamAM utpanna thayo ane huM to "udAya" nAmano RSi chuM, paNa meM mArA zarIrano parityAga karIne upasargo ane parISahone sahavAmAM samartha evA enA zarIramAM praveza karyo che, mATe mane oLakhyA vinA tuM zA mATe mane makhalino putra ane potAno ziSya kahe che ? kharekhara, tuM mAro guru nathI." Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1155 - 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA - 75 - 79 gozAlAnA A kathananI sAme - bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAe dRSTAMtapUrvaka pharamAvyuM ke - "ArakSako dvArA AkramaNa karAto koI alpabuddhi cora potAne chupAI javA mATe khADo, killo ke vanane paNa nahi pAmI zakavAthI, jema te potAne chupAvavA mATe UnanuM rUMvADuM, zaNanuM rUMvADuM, talano aMza ke taraNuM AgaLa dhare ane potAnI jAtane chupAyelI mAne, tema tuM paNa kare che eTale ke tuM gozALo pote ja hovA chatAM paNa potAne anya tarIke oLakhAve che, to tuM AvuM asatya zA mATe bole che ? tuM te ja gozALo che paNa bIjo koI ja nathI." A prakAranI svAmInI vANIthI kopAyamAna thayelA gozAlAe prabhune kahyuM ke - "he kAzyapa ! tuM have bhraSTa thayo che, te nAza pAmyo che, tuM have koI paNa rIte jIvI zakIza nahi." gozAlAnA AvA kathanane guru uparanA anurAganA yoge sahana karavAmAM asamartha evA "zrI sarvAnubhUti' nAmanA eka muni ke je bhagavAnanA ziSya hatA, temaNe gozAlAne kahyuM ke - "he gozALA ! tuM te ja gozALo che ane A ja gurunA yoge tuM dIkSita thayo che tathA A ja guru dvArA zikSAne pAmyo che, te chatAM paNa A badhI vAtono tuM zA hetuthI apalApa kare che ?" AvA satya kathanathI - gozALo zAMta thavAnA badale vadhu kopAyamAna thayo ane e kopanA yoge teNe zrI sarvAnubhUti muni upara dRSTiviSa sarpa jema dRSTinI vAlA mUke; tema potAnI koIthI na haNI zakAya tevI tejalezyA mUkI. e tejovezyAnA yoge baLatAM zrI sarvAnubhUti muni zubha dhyAnamAM tatpara thaIne maraNa pAmyA ane sahasAra' nAmanA AThamA devalokamAM deva tarIke utpanna thayA. potAnI vezyAzaktithI garvita thayelo gozALo paNa bhagavAnane pharIpharIne nirbharjanA karavA lAgyo. AthI svAmInA bIjA eka ziSya "zrI sunakSatra" munie paNa svAmInA niMdaka evA te gozALAne "zrI sarvAnubhUti' muninI mAphaka gurubhaktinA yoge ghaNI ghaNI zikSA ApI, paNa zrI sunakSatra muninI zikSAnA yoge paNa te zAMta na thayo, UlaTo adhika ja gusse thayo. kAraNa ke Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - ites durjanono svabhAva ja evo hoya che ke hitazikSA paNa teone gusso ja karAve ! e gussAnA yoge "zrI sunakSatra' munivara upara paNa tejovezyA mUkI ane e tejolezyAthI temanuM zarIra saLagavA lAgyuM. tevI avasthAmAM paNa te zrI sunakSatra munivare prabhune pradakSiNA karI, pharIthI vratono svIkAra karyo, doSonI AlocanA karI, aticAronuM pratikramaNa karyuM ane saghaLAya munivaro sAthe kSamApanA karI. A rIte saghaLIya ArAdhanA karIne te munivara kALadharma pAmyA ane azrutakalpamAM eTale bAramA devalokamAM deva thayA. potAnI tejolezyAnA pratApe A rIte banne munionA nAzane joIne, potAnI jAtane vijetA mAnato gozAlo to vadhu unmatta banyo ane e unmattatAnA yoge te bhagavAna upara atizaya kaThora zabdothI Akroza karavA lAgyo. e rIte atizaya Akroza karatA gozALAne karuNAnA svAmI bhagavAne pharamAvyuM ke - he gozALA ! meM ja tane dIkSita karyo che ! meM ja tane zikSA ApI che ! meM ja tane zrutabhAku karyo che ! te chatAM paNa tuM mAro ja avarNavAdI banyo che, A tAro buddhino viparyaya kevo ? arthAt tuM AvA buddhinA viparyayane bhajIne tArA AtmAnuM ahita na kara." svAmInA A hitakArI kathanathI paNa gozAlo to ghaNo ja kupita thaI gayo ane e kopanA AvezamAM ja kaMIka pAse AvIne, teNe potAnA paramopakArI evA paNa prabhu pratye tejalezyA mUkI. drohI AtmAo mATe A vizvamAM kAMI ja akartavya hoI zakatuM nathI, paNa sAthe e paNa nizcita che ke "mahApuruSo prati AcaravAmAM AvatI duSTa AcaraNAo mahApuruSo upara akiMcitkara (niSphaLa) nIvaDe che ane AcaranArAo upara ja saphaLa thAya che. e ja nizcita nyAyanI jANe tejolezyA paNa sArthakatA karatI hoya, tema te bhagavAna pAse AvIne jANe koI bhaktimAna bhakta bhagavAnane pradakSiNA de tema te tejolezyAe paNa prabhune pradakSiNA dIdhI ane te pachI - "A pApIe mane AvA akAryamAM yojI' - evo jANe krodha Avyo hoya tema teNe pAchI pharIne gozAlAnA zarIramAM praveza karyo. AthI aMdara baLatA paNa uddhata banelA gozALAe dhIThThAIno Azraya karIne bhagavAnane kahyuM ke - Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1167 --- 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA - 75 - - 81 "kAzyapa ! chabastha evo tuM mArI A tejalezyAthI baLIne ane pittavarathI parAbhava pAmIne cha mAsanA aMte atiduHkha bhogavIne marI jaze." A kathananI sAme paNa paramakRpALu paramAtmA zrI mahAvIradeve gozALAne uddezIne ghaNA ja spaSTa zabdomAM pharamAvyuM ke - "he gozALA ! A tArI vANI khoTI che, kAraNa ke kevalajJAnI huM bIjAM paNa soLa varSo paryata viharIza, paNa tuM to tArI potAnI tejalezyAthI ja pittajvarathI pIDita thaIne sAta divasanA aMte marI jaze, emAM koI paNa jAtano saMzaya nathI." A pachI tejalezyAnA yoge zarIrathI pIDAto gozALo vilApa karato karato pavanathI jema zAlakuma tUTI paDe, tema bhUmi upara tUTI paDyo. e ja samaye gurunI avajJAthI kupita thayelA bhagavAna zrI gautamasvAmIjI Adi munivaroe tenA marmane vIMdhI nAkhe evI vANI dvArA ucca svare gozALAne kahyuM ke - "dharmAcAryaprAtikUlyabhAjAM bho bhavatIdRzam / tejolezyA kva tava sA, dharmAcArya niyojitA / / 1 / / suciraM vibruvANo'pi, nighnanapi mahAmunI / kRpayopekSito bharnA, svayameva vipatsyate / / 2 / / vyapatsyathAH purApi tvaM, vaizyakAyanalezyayA / svalezyayA zItayA tvAM, nArakSiSyadyadi prabhuH / / 3 // " "he gozALA ! dharmAcArya pratye pratikUlapaNe vartanArAonI AvI ja dazA thAya che ! dharmAcArya upara yojelI tArI te tejalezyA kayAM gaI? ghaNA ghaNA samaya sudhI viruddha bolato hovA chatAM ane mahAmuniono ghAta karavA chatAM paNa svAmI dvArA kRpAthI upekSA karAyelo te potAnI meLe ja maraze ! prathama paNa jo prabhue potAnI zItalezyA dvArA tArI rakSA na karI hota, to tuM 'vaizyakAyana'nI tejalezyAnA yoge marI gayo hota !" A badhuM sAMbhaLavA chatAMya khADAmAM paDela zArdUlanI mAphaka te sAdhuo upara kaMI paNa karI zakavAne asamartha evo te gozALo krodhathI yadrA taddhA bolato, Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 nisAsA nAkhato, dADhInA vALane ukheDato, caraNothI pRthvIne tADato ane 'huM haNAI gayo chuM, huM haNAI gayo chuM' ema vAraMvAra bolato svAmInA samavasaraNamAMthI nIkaLIne loko dvArA coranI mAphaka jovAto potAnA sthAne cAlyo gayo. 82 A prasaMga ApaNane ghaNI ghaNI vAto samajAve che, paNa A prasaMga kahevAno atyAre ApaNo muddo e ja che ke dhAMdhala ke dhamAlothI leza paNa bhaya pAmyA sivAya prabhumArganA ArAdhakoe niHzaMkapaNe ane nirbhayapaNe paramAtmAe prarUpelA satyamArganuM prakAzana karavuM ja joIe, kAraNa ke, 'khuda paramAtmAe paNa pote kRtakRtya hovA chatAM paNa satyanuM prakAzana karavAmAM dhAMdhala ke dhamAlanI paravA nathI karI, e ja kAraNe. zrI vItarAga 5ramAtmAnA svarUpathI atizaya paricita ane paramabhakta AtmAo zrI vItarAga paramAtmAnI stavanA karatAM kahe che ke "vizvavALanubhazvet, tat vika mithyAdAM dviSar ?" "he nAtha ! jo tuM vizvane paNa anukULa cho, to mithyAdRSTi AtmAono dveSa karanAra kema cho ?" 1168 A pramANenI stavanA karIne zrI vItarAga paramAtmAone mithyAdRSTi AtmAonA dveSa karanAra tarIke oLakhAve che, ane vAta paNa kharI che ke 5ramazuddha ane sarvathA satya sanmArga darzAvanAra zrI vItarAga 5ramAtmA paNa ghora mithyAdraSTi AtmAone dveSa karanAra tarIke bhAse che. te chatAM paNa te paramatAraka 52marSio bhavya jIvonA hitanI khAtara unmArganuM unmUlana ane sanmArganuM sthApana karye ja jAya che. AthI e spaSTa che ke zrI vItarAga paramAtmAno irAdo koI paNa prANInuM bUruM karavAno hoto ja nathI, kAraNa ke te paramapuruSo to 'savi jIva karuM zAsanarasI' A eka bhAvadayAnA yoge ja tIrthapati banyA che. evI anupama bhAvadayA te ja AtmAo pAmI ke che ke je AtmAone mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga eTale mana, vacana tathA kAyAnI svacchaMdatA ane pramAdamAM paDelI duniyAne joIne kAramI kaMpArI thAya. e kAramI kaMpArInA yoge te AtmAomAM eka ja bhAvanA janme che ke anaMta duHkhomAM hetubhUta evA mithyAtvAdika upAyonI upAsanAmAMthI A duniyA Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1169 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA keTalAka prazno ane tenA khulAsA : - chUTe, evI pravRtti karavAnI zakti huM kyAre pAmuM ? e bhAvanAnA yoge ja te sarvazreSTha AtmAo anaMta jJAnInI AjJAonuM ekadhAruM ArAdhana karIne upakAra karavA yogya saghaLI ja suMdara sAmagrIonA svAmI bane che ane ethI ja e tArakonA hAthe mithyAtvAdikanA pAzamAM paDelI bhavya duniyA mukta thaI zake, evuM suMdaramAM suMdara zAsana sthapAya che : e ja kA2Ne ApaNe e paramapuruSone akhila vizvanA parama upakArI mAnIne vizvanI saghaLIya zreSTha upamAothI stavIe chIe. ethI ja ApaNe kahI zakIe chIe ke bhagavAna zrI tIrthaMkaradevo to eka ja kAma kare che ke yogya jIvone samyaktva ApI, virati ApI, emanAmAM rahelA kaSAyono abhAva karI, apramattAvasthA ApI. muktimAM mokalAve. evI lAyakAta jeomAM na AvI hoya, tevAone thoDA bhavomAM muktimAM javAnI lAyakAtavALA banAve. ema karatAM koI unmAdI paNa bane, bIjAne bacatA joIne tophAna paNa kare, mithyAtvAdimAM vadhu rata paNa bane ane durgatimAM paNa jAya, emAM bhagavAna paNa zuM kare ? kAraNa ke asatyanuM unmUlana ane satyanuM prakAzana sarvane rucikara nIvaDatuM ja nathI. ghora mithyAtvathI gherAyelI duniyAne to asatyanuM unmUlana ane satyanuM prakAzana zULanI mAphaka sAle che, pachI e vastune karanAra game tevo AtmA kema na hoya ? e ja kAraNe mithyAtvane zAstra mahAzatru tarIke oLakhAvela che. ane e mahAzatrune ja jeo AdhIna banyA hoya, teone asatyanuM unmUlana ane satyanuM prakAzana kema ja ruce ? kharekhara, satyanuM prakAzana puNyavAnane ja priya lAge che, paNa ghora pApIne to te apriya ja lAge che. sAkSAt tIrthaMkara 52mAtmA pote kahe to paNa ghora pApAtmAone to te apriya ja lAge che. 75 83 sabhA : zuM pApIone dalIlathI na samajAvAya ? durAgrahI AtmAo mATe dalIla paNa nakAmI che, jyAM khoTI vastu upara gADha rAga hoya tyAM durAgraha thAya che. e vAtane cAlu viSayamAM ja dRSTAMta tarIke ApaNe joIe. zAstra kahe che ke 'gRhasthAvAsa e sakaLa duHkhanuM sthAna che.' ane e ApaNe A zrI AcArAMgamAM vAMcyuM, toya keTalAka saMsAranI tIvra lAlasAthI unmatta banelAo kahe che ke 'e gappAM che. mahArAja jarA sAruM sAruM bolI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 11To bharamAve che, ApaNI mAnyatA pheravavA kahe che, nahi to gRhasthAvAsa te vaLI sakaLa duHkhanuM sthAna hoya ?" vicAro ke A rIte jJAnIonA kathanano paNa apalApa karavAno prayatna karanArAone zI rIte samajAvAya ? samajAvavA janArAone paNa e to evuM kahe tevA che ke game tema hoya to paNa gRhasthAvAsane sakaLa duHkhanuM sthAna kahevAya ja kema ?' paNa ema pUchanAra ajJAnIone kahevuM paDe ke "je vastu jevI hoya te vastune tevI kahevI emAM prazna ja zo ?' pUrvadhara paNa pramAda kare to paDe, ema paNa zAstra kahyuM che. tyAM paNa pUche ke pUrvadhara kema paDe ?" to huM kahuM ke "nisaraNIne chelle pagathiye pahoMcelo paNa Thokara vAge to paDe.' chatAMya pUchaDyA ja kare ke "paDe ja kema ? to kahevuM ja joIe ke "are bhAI ! Thokara vAge, paga lapase, vagere vagere thAya to paDe, paNa chatAMye pUchyA ja kare ke kema ja paDe ?" "kema ja paDe ?' evuM pUchanAra durAgrahIne vadhAre zuM kahevAya ? kahIe ke ATalA paDyA e bhALa, chatAMya pUche ke "paDyA kema ?' AvA AvA durAgrahIo pAse dalIlo ke dAkhalA nakAmA ja che. mATe evA durAgrahIo sAme dalIlomAM nahi UtaratAM, jJAnIonA "gRhasthAvAsa e sakaLa duHkhanuM sthAna che" A kathanane tenA svarUpamAM mAnavAmAM AnAkAnI nahi karavI, paNa hRdayanA bahumAnapUrvaka jJAnIonA kathanane svIkArI laI heya vastuno tyAga ane upAdeya vastuno svIkAra sahelAIthI karavo joIe. sabhA sAheba ! e ja vAMdho che ke ema kahevAthI choDavuM paDe che. agara, to choDavAmAM ja sAco puruSArtha che, ema kabUla karavuM paDe che ! choDavuM paDe athavA to choDavAmAM ja sAco puruSArtha che ema kabUla karavuM paDe, teTalA ja mATe khoTAne khoTuM kahevAmAM vAMdho mAnavAthI agara to khoTAne sAruM mAnavAthI ja, e pariNAma AvyuM che ke tevA dharmano upadeza karanArAone paNa unmArge ghasaDI javA taiyAra thayA che, kema ke tevAonI parIkSAzakti paNa mArI gaI !! jyAre kharAbane sAruM mAnyuM, tyAre ja ema thayuM ke sArAo paNa ene sAruM manAve to ThIka, eTale have to sAdhuone paNa tevAo kahe che ke tamAre sAdhupaNAmAM jIvavuM hoya to gRhasthAvAsanI niMdA na karatA, kema ke amArA AdhAre tame cho." AvI mAnyatAno pracAra teo eTalA ja mATe karI rahyA che ke janatA sAdhutAnI pUjArI mATe ane saMsAranI ja pUjAmAM sthira rahe, paNa evAonI mAnyatA sthira na thaI zake e kAraNe to upakArIoe paNa e Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1171 - 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA - 75 ---- 85 mAnyatAnuM pUrepUruM khaMDana karyuM che. e mATe ahIM to gRhavAsane duHkhanA sthAna tarIke ja oLakhAvela che, paNa e ja TIkAkAra maharSi e ja gRhavAsane narakano pratinidhi kahe che. narakamAM laI javA mATe Avelo dUta, te narakano pratinidhi ! AthI spaSTa ja che ke je saMsArane taje ane je saMsArane khoTo mAne tathA nIkaLavAnA prayatna kare te ja tare. A vastu samajIne taranAra taravA prayatna kare, ethI ajJAnane duHkha thAya tyAM upAya zo ? duniyAne prakAzita karanAra sUrya udaya pAme, chatAM ghuvaDa na dekhe emAM sUrya zuM kare ? ghuvaDanI AMkhamAM e apalakSaNa che ke sUryanA prakAzathI ja aMdha thAya. e ja rIte samyaktarUpI sUryanA prakAzathI mithyASTine e prakAza na dekhAya emAM navAI nathI. ghuvaDanI AMkhamAM sUryano prakAza jAya eTale enI AMkha baMdha thAya ane sUrya jAya te pachI ja tenI AMkha pahoLI thAya. mithyAtva jo vyApta hoya to eno guNa e che ke jema jema satyano prakAza thAya, tema tema teno pAro vadhe, paNa je AtmAmAM mithyAtva gADha na hoya ane mithyAtva kADhavAnI enI bhAvanA hoya, to mithyAtva nIkaLe, mATe pahelo guNa dharmanI jijJAsAno kahyo che. sabhA: A to badhA tyAgInA anubhava che, paNa saMsArano koI anubhavI to saMsArane duHkhanuM sthAna kahe che ? hA ! saMsArano anubhavI to saMsArane duHkhasthAna kahe che ja, paNa saMsAramAM lIna thayelo AtmA ja tema nathI kaheto. vastuno anubhava paNa taTasthapaNe vicAre te ja kahI zake. A vastu samajavA mATe dRSTAMta tarIke vicAro ke ghelI mAtAne potAno ekano eka ja chokaro gAMDoghelo hoya to paNa te tene sAro ja lAge che, paNa enI e ja mAtAne jyAre bIjo chokaro thAya che tyAre te bemAM koNa sAro ane koNa khoTo evI parIkSA kare che, paNa te pahelAM eTale eka ja hoya tyAM sudhI to teno badho ja premano dhodha vahe ekanA ja upara, pachI bhalene te ThaMThaNapALa hoya. paNa ekanA be thAya tyAre vicAre ke adhika prema kayAM DhoLavo. bApa paNa kahI de ke kamAu dIkaro vahAlo, bIjo to ThIka, nibhAvavAno. eka ja hoya tyAM sudhI to "sArA rAjyamAM sAvaraNI' e kahevata mujaba badho prema tyAM ja vahAve. A rIte vastune vicArIne kaho ke saMsArano anubhava koNa kahI zake ? vastunuM sArA-narasApaNuM pAse rahevAthI na mAluma paDe paNa AghethI jaNAya. hIrAnI parIkSA karatAM jhaverI enA cakacakATamAM mUMjhAya nahi, paNa e Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 - AcAsaMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 1172 kImatI che ke nahi e jue; ekaluM e ja na jue paNa bajAramAM kayo mAla khape che e paNa jue. khape nahi tevo UMco mAla paNa le le na kare paNa mAla UMco hoya, sAro hoya, bajAramAM cAlu hoya, khape tevo hoya ane emAMthI karAtI kamANI thAya tevuM hoya to ja le. hIrA vagere paheravA joIe, e vicArathI karAtI kharIda tathA vecavA joIe, e vicArathI karAtI kharIda vacce paNa bheda. koTyAdhipati potAnI AMgaLIe paheravA le te to kahI de ke kiMmatanI phikara nahi paNa mAla sAro, UMco ane mArI khAnadAnIne chAje tevo joIe. rAjAmahArAjA kharIda kare tyAM to kiMmatanA hisAba paNa na hoya, paNa jhaverI to potAnA kharIda karanAra munImane kahe ke "bajAranuM dhoraNa joIne mAla lAvaje. mAla khape tevo lAvavAno e khAsa khyAla rAkhaje.' A dRSTie vicAro ke saMsArano anubhava koNa kahI zake ? zuM saMsAranI aMdara zleSmamAM jema mAkhI phase tema jeo phasyA hoya te ? teo saMsArano anubhava kahI zake ? zuM viSayamAM lIna hoya te saMsAranI parIkSA kare ? kahevuM ja paDaze ke nahi ja, mATe saMsArano sAco anubhavI to sAdhu ja hoI zake che. duniyAmAM paNa kahevAya che ke "je phaselAne kADhe te ja sAco anubhavI." e dRSTie saMsAramAM phasAyA vinA, lepAyA vinA, ane mUMjhAyA vinA phasAyelAne paNa bahAra lAve, evA anubhavI koI hoya to te sAcA sAdhu ja hoI zake. bAkI jo viSayAMdhone ja anubhavI kahevAmAM Ave, to to julama ja thaI jAya. ethI anubhavI to te ja ke je phase nahi, paNa khADo UMDo jovA mATe khADAmAM paDe e anubhavI nahi. nadInA ArAmAM gAbaDAM hoya emAM paga mUke to paDe, paNa paga mukAyo ane ADo paDe to bace. AthI je jANIne khADAnuM taLiyuM jovA paDe e kaMI anubhavI na ja kahevAya. samudramAMthI motI kADhanArA samudramAM paNa paDe, paNa te kevI rIte ? vidhi mujaba ja, paNa marajI mujaba nahi ja. vaLI evAM yaMtro paNa hoya che ke emAM besIne jAya to pANI ene aDe paNa nahi, ethI ja evI vastuonA evA anubhavI kahevAya. te ja rIte viSayamAM lIna thayelA hoya, e saMsAranA anubhavI na kahevAya; paNa jeo alipta rahI bIjAone alipta banAve, e ja saMsAranA anubhavI kahevAya. vaLI e vicAro ke je anubhavI hoya te rule ? nahi ja, mATe ja anubhavI te ja ke je tyAMthI pAcho Ave. e ja kAraNe zrI sthUlibhadrajI bAra Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1173 - 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA - 75 - 87 varSa vezyAne tyAM rahyA, tyAM sudhI e anubhavI na kahevAyA paNa tyAMthI pAchA AvIne jainazAsana pAmyA ane te pachI tene paNa bujhavI AvyA, tyAre ja sAcA anubhavI kahevAyA, kAraNa ke pahelAM e pote ja vezyAne AdhIna hatA. pachI zAsananI prAptithI te evA anubhavI thayA ke vezyAne potAne AdhIna karIne AvyA. vepAramAM paNa anubhavI koNa ? rUkha parakhe te ke utAvaLa karIne jhaMpalAve te ? sodAnI game tevI dhAMdhala cAlatI hoya, tyAre uchAMchaLA thaIne kUdI paDe te mAra khAya, paNa DAhyo vepArI to cetI jAya ke AmAM bheda che, e kadI jhuMpApAta na kare. ethI e phasI na paDe. yuddhamAM paNa anubhavI hoya te lAkho sainikonI vacce paDe. lAkho vacce e mUMjhAya nahi. ane evI rIte zastra pherave ke e oLakhAya paNa nahi. lAkho zatramAM paDI, sAmAne muMjhave, sAmAnA hAthe sAmAnAM mANaso kapAve, e rIte e ghUme ane taka joIne AbAda cAlyo Ave. jyAre binaanubhavI to tyAM mUMjhAya ane mAryo paNa jAya. AthI samajAze ke duniyAmAM paNa phasI janArA vagere anubhavI nathI kahevAtA, paNa phasAmaNamAMthI pote paNa bacI jAya ane bIjAne paNa bacAve, te ja anubhavI kahevAya che. e ja rIte ahIM paNa saMsAramAM phaselA saMsAranA anubhavI nathI kahevAtA, paNa saMsArathI alaga thanArA ane karanArA ja tenA sAcA anubhavI kahevAya che. sabhA : zuM sAheba ! saMsArane choDanArA kAyara nahi ? lAkhonA ToLAmAMthI AbAda rIte nIkaLI janAra kAyara ke bahAdura ? jene cha khaMDanA mAliko paNa na choDI zake, te choDavAmAM ja sAcI bahAdurI che. e vAta khUba vicAro : vivekI banelA cha khaMDanA mAlikoe paNa saMsArane to Akhare lAta ja mArI che. vivekI duniyAmAM paNa lakSmI bhegI karyA karanAra kRpaNa tathA lobhI kahevAya che ane sadupayoga kare te ja dAtAra kahevAya che, e ja rIte viSayathI AghA rahe ane enuM svarUpa jANIne phaselAne ke phasatAne bacAve, e ja anubhavI kahevAya paNa emAM DUbelA, phaselA, lIna thayelAne jo saMsAranA anubhavI kahezo, to to duniyAnuM nakhkhoda ja nIkaLaze. sabhA : ame to ema mAnIe chIe ke eka varasa karatAM dasa varasano vepArI anubhavI. nahi, ema nathI, kAraNa ke vyavahAramAM paNa ema ja kahevAya che ke je Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 vepAranA cakrAvAmAM phase nahi, evo dhIra bane te ja anubhavI. vepAramAM phasAya nahi paNa emAMthI lAbha le te anubhavI. bAkI to so varasa vepAra kare chatAM gama na paDe e to bevakUpha ja kahevAya. sAmAnyane saravALAnI bhUla kADhavI hoya to phe2 Akho saravALo gaNe, eka bhUla kADhatAM cAra navI bhUla kare ane bhUlamAM ne bhUlamAM ja aTavAya, paNa gaNitanA prophesaro tarata bhUla zodhe, kAraNa ke enI pAse bhUlo zodhavAnI paNa cAvIo judI hoya. 88 sabhA : jiMdagInI jarUriyAtanI A badhI duniyAnI cIjonI khilavaTa karavIne ? samajo ke A jIvana ja azAzvata che, azAzvata jIvana mATe zAzvata vastune AghI mUkavI e kevI buddhi ? sabhA : sAheba ! e e ja jAtanI buddhi ? e jAtanI buddhine ahIM (A zAsanamAM) sthAna nathI. nItikAre paNa kahyuM che ke - "yo dhruvANi parityajya, adhruvaM parisevate / dhruvANi tasya nazyanti, adhruvaM naSTameva ca // 1 // / " "je dhruva vastuono parityAga karIne, adhruva vastuonI sevA kare che, tenI dhruva vastuo nAza pAme che ane adhruva vastu to nAza pAmelI ja che." 1174 A uparathI nItikAra kahe che ke zAzvatane choDI azAzvatane sevanAra mUrkhAo zAzvatathI to vaMcita rahe che ja ane azAzvata to javAnuM che, eTale e khAkhI ja bane che, eTale ke hatuM te paNa gumAve che, ane aMte dIna bane che mATe jiMdagI e zuM cIja che e samajo. jiMdagI e paNa puNyapApano prakAra che. saMyogajanya cIja javAnI che. javAnI cIja keLavavA karatAM, e dvArA e zAzvata cIja keLavavI joIe. nAstika paNa jiMdagIne zAzvatI kaheto nathI, kema ke e paNa badhAne jatAM najare jue che. pote kaiMkane bALyA paNa kharA, e zI rIte jiMdagIne zAzvata kahe ? jiMdagI zAzvata nathI mATe ene mATe AbarU bagADavI ThIka nahi, e mATe e nAstikane paNa nIti mAnya rAkhavI paDI ke koInuM kharAba karavuM nahi, koIne gALa devI nahi, corI karavI nahi vagere. bhale e paralokane nathI mAnato, chatAM paNa ATalI thoDI thoDI nIti to ema paNa mAnya rAkhI, to tame to Astika cho. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 - -- 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA - 75 - 89 zrI jinezvaradevanA anuyAyI AtmA, paraloka, puNya-pApa mAne ne ! zrI jinezvaradevanI AjJA karatAM duniyAnA padArtho para prema ghaNo hoya, e kAraNathI Astikya pracchanna thAya e bane, paNa AstikanA lebAzamAM e nAstika to na ja banavo joIene ? enAthI AtmA paraloka, puNyapApAdi tattvono inkAra na thAya, eTaluM ja nahi paNa jJAnIonI kahelI paraloka-sAdhanAnI sAmagrIno paNa inkAra na thAya e badhI bAbatono inkAra kare, to jainatva jAya. AthI samajo ke A vAta kone mATe che ? tene ja mATe ke je zrI jinezvaradevanA vacanane mAne. prabhuzAsanane mAnanArA sAmAnya rIte paNa AtmasvarUpane nathI samajatA ema na manAya. teone paNa zarIra vagerene sevavAM paDe che e vAta judI, paNa ethI ema to na ja kahevAya ke enI jarUriyAta khIlavavI joIe. vadhumAM tame e paNa vicAro ke manuSyapaNuM pAmIne jIvavuM zuM kAma ? kahevuM ja paDaze ke sanmArganI ArAdhanA karI UMcI gatie javA mATe, to pachI A jIvana pAmIne paNa nIca kAryavAhIthI nIcI gatie javuM paDatuM hoya, to evuM pApamaya jIvana jIvavA karatAM e jIvana khatama thAya e ja sAruM che. A vAta potAnA mATenI che paNa pArakA mATenI nathI. adhogati meLavavA lAyaka pApa kAryavAhI karIne svaparanuM ahita karavA karatAM to jIvana khatama karavuM e ja sAruM che, kAraNa ke je zarIra dvArA mukti na sAdhI zakAya paNa tene badale naraka sadhAya, te zarIrane khIlavavAnuM paNa zuM prayojana che ? sabhA? zuM AtmaghAta karavo e sAro che ? samajo ke A kahIne zuM kahevAya che ? AcArahIna thaI, mArgabhraSTa thaI, unmArge jaI jIvavuM sAruM nathI, paNa pApa karatAM pahelAM maravuM sAruM che, kAraNa ke te AtmaghAta nathI paNa AtmAnuM rakSaNa che. enuM kAraNa e che ke AtmAnA thatA ghAtane bacAvavAnI e kriyA che. sabhA : pAchaLathI sanmArge na jAya? zrI kumArapALa mahArAja zrI udAyana maMtrIne kahyuM che ke "A zarIra to bhavobhava maLaze, paNa A dharma kyAre maLe ?' AthI samajavuM ja joIe ke sanmArge jAya tyAre kharo, paNa unmArge gayo e to nakkI ja, mATe bhayaMkara unmArgathI potAnA AtmAne bacAvavA mATe potAnA vahAlAmAM vahAlA dehane taje e kAMI AtmaghAta nathI gaNAto, kAraNa ke evI dazAno AtmA prAyaH evA ja Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1176 saMyogamAM jAya ke jyAMthI sanmArge javAya. tyAM jIvavAmAM to zaMkA hatI ke sanmArge jAta ke nahi, paNa unmArge jatAM pahelAM AtmAne rokavAnA prayatno kare, paNa dekhAya ke gabaDyo to gabaDatAM pahelAM jIvana khatama karavAnA prayatna kare. koI kahe ke evI bhAvanAvALAne unmArge javAnI icchA ja kema thAya ? eno to uttara spaSTa ja che ke "karma baLavAna che, karma AgaLa kAMI ja navAI jevuM nathI." zrI naMdiSeNa munivara : zrI naMdiSeNa munie dIkSA lIdhI, tyAre devIe kahyuM ke "bhogAvaLI karma bAkI che." to paNa te bhogAvALI karmanI paravA karyA vagara ja te puNyAtmAe dIkSA lIdhI. bAra bAra varSa sudhI ghora tapazcaryApUrvaka saMyama pALyuM. karmanA yoge jyAre pariNAma na TakyAM, cakrAve caDyA ane patanazIlatA dekhANI, ke phAMso khAdho, nRpApAta karyo ane maravAnA aneka upAya e puNyAtmAe karyA. bhale marI na zakyAM, patanazIlatA thaI, e badhuM ja kharuM, paNa e puNyAtmAe tema karavAnA prayatno to karyA ja ! muddo e che ke patana samaya pahelAM koI rIte na bacAya to maravAmAM hAni nathI paNa lAbha ja che, ema jJAnI kahe che. yAda rAkho ke vAta potA mATenI che, paNa pArakA mATenI nathI. have bIjI vAta e paNa che ke dunyavI padArtho mATe maravuM te AtmaghAta che, paNa AtmAnA dharmanA rakSaNa mATe maravuM e AtmaghAta nathI, eTaluM ja nahi paNa AtmarakSaNa che. dunyavI padArtha mATe AtmaghAta karanArane durbAna paNa thAya. paNa AtmadharmanA rakSaNa mATe deha tajanAranI bhAvanA to UMcI ja hoya. kaho ke AtmadharmanA rakSaNa mATe jIvanane khatama karanArA keTalA ? kahevuM ja paDaze ke evI bhAvanA to koIkane ja hoya. pitA-putra muninuM daSTAMta H A prasaMgane puSTa karatuM eka dRSTAMta zrI uttarAdhyayana sUtramAM pipAsA parISaha'ne aMge Ave che ane te pitA-putra muninuM dRSTAMta che. e dRSTAMta evuM che ke sadagurunA yoge vairAgyavAna banelA zrI "dhanamitra' vaNike, potAnA putra "dhanazarmAnI sAthe dIkSA aMgIkAra karI. e banneya pitA-putra muni anya munivaronI sAthe vihAra kare che. koI eka divase madhyAhna kALe te pitA-putra munie elagapura' nagaranA mArge vihAra karyo. e samaya uSaNakAlano hato. e uSNakAlanA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dir - 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA - 75 -- - 91 pratApe sUrya paNa bhayaMkara rIte tapI rahyo hato. bhayaMkara tApanA yoge tapI gayelA bAlamuni tRSAthI pIDita thayA ane ethI te dhIme dhIme cAlavA lAgyA. tRSA lAgI hatI paNa hajI pariNAma bagaDyAM na hatAM. zarIranA dharma mujaba tRSAnA yoge moDhA para zyAmatA dekhAI ane pitAne mAlUma paNa paDyuM. cAlatAM mArgamAM nadI AvI. e avasare AnaMda pAmIne pitA munie kahyuM ke "he vatsa ! huM ceSTAthI jANuM chuM ke tuM pipAsAthI parAjita thayo chuM, paNa huM zuM karuM ke mArI pAse prAsuka pANI nathI; mATe tuM hAlamAM A nadInuM pANI pIne tArI tRSA dUra kara, eTale AmaraNAMta Aphatane tuM koI paNa rIte atyAre laMghI jA ane pAchaLathI sadUguru pAse A pApanI AlocanA karaje.' A pramANe kahIne ane nadIne UtarIne premaparavaza te pitA muni vicAre che ke "nakkI mAro putra lajjAthI mArA dekhatAM pANI nahi pIze kAraNa ke lajjAvAna akArya karatAM potAnI chAyAthI paNa zaMkita thAya che. mATe huM dhIme dhIme enI dRSTithI dUra thaI jAuM to sAruM.' A pramANe vicArIne pitAmuni AgaLa cAlyA. te pachI tRSAthI atizaya pIDAtA te bAlamuni, ke jemanuM tALavuM, mukha ane chAtI sukAI rahI che, te vicAre che ke "A nahi pIvA lAyaka pANI paNa hAlamAM pI lauM ane pAchaLathI guranI pAse tenuM prAyazcitta grahaNa karIza.' e pramANe vicArIne te bAlamunie aMjalithI pANI upADyuM ane potAnA mukha sudhI te pANInI aMjaline lAvyA. e pramANe karyuM eTalAmAM ja e vaye bAla paNa guNe mahAna evA te munivarane koI judI ja jAtanI bhAvanA AvI ane e bhAvanAnA yoge te bAlamunie vicAryuM ke "pibAmImAn kathaM jIvA-nahaM vijJAtajainagIH / udabindo padekatrA-saGkhyajantUn jinA jaguH / / 1 / / trasAH pUtaramatsyAdyAH, sthAvarAH panakAdayaH / nIre syuriti tadghAtI, sarveSAM hiMsako bhavet / / 2 / / tatkiyadbhirdinairyAnti, rakSitA api ye dhruvam / tAn prANAn rakSituM sadyaH, paraprANAgnihanti kaH ? / / 3 / / sajIvaM jIvanamidaM, tantra pAsyAmi sarvathA / nirNIyeti zanairnadyAM, sa mumocajjalerjalam" / / 4 / / "zrI jinezvaradevonI vANIne jANanAro huM A jIvone kema pIuM, kAraNa ke zrI jinezvaradevo pANInA eka biMdumAM asaMkhyAtA jIvo kahe che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 11 vaLI- "pANImAM porA" ane "masya' Adi trasa jIvo ane 'panaka' Adi sthAvara jIvo paNa hoya che, mATe pANInA jIvono ghAta karanAro te saghaLAya jIvono hiMsaka thAya che. ane - "rakSaNa karAyelA paNa je prANo nizcitapaNe keTalAka divaso bAda cAlyA jAya che, to prANonI rakSA mATe evo koNa dakSa AtmA hoya ke je paranA prANono nAza kare ? arthAt koI ja dakSa AtmA evo na ja hoya ke je potAnA nAzavaMta prANonI rakSA mATe paranA prANono nAza kare. te kAraNathI - "koIpaNa rIte A sacitta pANInuM pAna huM nahi ja karuM - A pramANe nirNaya karIne te bAlamunie potAnI aMjalimAM lIdheluM pANI pAchuM nadImAM mUkI dIdhuM." prabhuANAnA premanA yoge AtmAmAM vicAronuM parivartana A rIte thAya che ane AtmAne ema ja thAya che ke anucita AcaravA karatAM maravuM sAruM; kAraNa ke tema karavAmAM prabhuAjJAnI ArAdhanA che. e ja ArAdhanAnI utkaTa icchAnA yoge aMjali bharI tyAre je jAtanA pariNAma hatA, te pariNAma pharI gayA ane e kAraNe pIvA lIdheluM pANI dhIme dhIme hAtha nIce karI pAchuM nadImAM ja mUkyuM. potAthI jivAya tema nathI e to nakkI che, paNa anucita AcarIne jIvavA karatAM prabhu AjJAnI akhaMDita ArAdhanApUrvaka maravuM, e ja e vayathI bAla paNa vairyathI abAla munine sAruM lAgyuM. AthI spaSTa che ke upakAranI bhAvanAe paNa apakAra na thAya e ja sAruM che, kAraNa ke upakAra to thaze tyAre kharo, paNa apakAra to thaI jAya che. astu. paNa e bAlamuni to pANI pIdhA vinA ja nadI UtarIne kinAre AvyA paNa tRSNAnA yoge AgaLa javA asamartha evA te bAlamuni nadInA kAMThA upara ja paDyA ane dharmamAM sthira rahIne namaskAra maMtranA smaraNapUrvaka marIne devalokamAM deva tarIke utpanna thayA. ArAdhanA karI hatI, AtmadharmanuM rakSaNa karyuM hatuM, eTale maratAM maratAM paNa bhAvanA to ArAdhanAnI ja hatI. e muktie na jAya to devaloka to jAya ja. devalokamAM gayA pachI avadhijJAnano upayoga karyo ane tethI pote jANyuM ke "munipaNAmAMthI huM ahIM Avyo chuM. pANI pIdhuM hota to na mAlUma kaI gatimAM Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ts - 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA - 75 -- - jAta ! mATe mane khoTI salAha ApanAra pitAmunine hitazikSA ApavI joIe, arthAt zikhAmaNa devI joIe. ema vicArI te potAnA muninA zarIramAM peTho ane cAlavA lAgyo, eTale pitA muni paNa putramunine Avato joIne harSa pAmyA ane AgaLa cAlavA lAgyA. A pachI tRSNAnI pIDAthI pIDita thatA munionI bhaktinA yoge e "dhanazarmA' deve mArgamAM ghaNAM gokuLo vikuvya ane e gokuLomAMthI chAza vagere meLavIne munio, sudhAkuMDomAMthI sudhAne meLavIne devatAo jema svAthya pAme tema svAthya pAmyA. A pramANe sukhapUrvaka vihAra karatA te munio araNyane pasAra karIne chellA gokuLamAM AvyA. tyAMthI jatA muniomAMthI koI eka muni pAse potAne jaNAvavAnA irAdAthI vIMTIyo eTale ke vastranI eka poTalI bhulAvI dIdhI. te bhUlI gayela muni dUra gayA te pachI temane potAnI te vastu yAda AvI tethI te muni pAchA pharyA, paNa tyAM te munie potAnI upadhinI viTikAne joI paNa gokuLane na joyuM. AthI potAnI te upadhinI poTalIne laIne te muni anya sAdhuone maLyA ane te hakIkata jaNAvI. AthI munio paNa Azcarya pAmyA ane vicAryuM ke jarUra vanamAM devatAnA prabhAvathI ja gokulo thayAM. basa, te ja avasare kAMtithI zobhato te deva pragaTa thayo ane pitA munine choDI daIne anya saghaLAya munivarone teNe namana karyuM. AthI munioe kahyuM ke "A munine tuM kema namato nathI ?' A praznanA uttaramAM potAno saghaLo vyatikara kahIne te deva kahevA lAgyo ke - "sajIvAmbho'pi pAtuM ya-ttadAso me matiM dadau / tatpUrvabhavavaptApi, sAdhureSa na vandyate / / 1 / / snehAdapi riporeva, kAryaM vihitavAnasau / yahurgatinimittaM me, tadA tadupadiSTavAn / / 2 / / apAsyaM cetsacittAmbu, tadetadvacanAdaham / vratabhaGgabhavAtpApA-dabhramiSyaM tadA bhave / / 3 / / sa eva hi budhaiH pUjyo, guruzca janako'pi ca / ziSyaM sutaM ca yaH kvApi, naivonmArge pravartayet / / 4 / / " "je kAraNathI te samaye mane sacitta paNa pANI pIvAnI buddhi ApI, te kAraNathI pUrvagatanA pitA evA paNa A sAdhune huM vaMdana nathI karato. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1180 kAraNa ke - snehathI paNa A pitA munie mArA mATe duzmananuM ja kArya karyuM che, kema ke te samaye mane temaNe durgatinA nimittAno upadeza karyo. te upadezane anusarIne - "jo meM te samaye A mArA pitAmuninA te vacanathI sacitta pANI pIdhuM hota, to vratanA bhaMgathI utpanna thayelA pApathI huM bhavamAM bhamyo hota. A kAraNathI - "paMDito mATe guru paNa ane pitA paNa te ja pUjya che ke je guru ziSyane ane je pitA putrane unmAgamAM na pravartAve." A pramANe kahIne eTale potAnA pitAmunine hitazikSA ApIne, te "dhanazarmA devalokamAM cAlyo gayo. A uparathI ghaNI ja sahelAIthI A vAta samajI zakAya tema che ke game te bhoge paNa potAnA AtmAne unmArge prayANa karatAM bacAvavo joIe, ane pitA ke guru eTale ke hiteSI paNa tene ja mAnavA joIe, ke je ApaNA AtmAne unmArge na pravartAve, kAraNa ke unmArganI pravRtti e AtmAno bhayaMkaramAM bhayaMkara nAza che ane e jAtano bhayaMkara nAza AtmAne cira samaya sudhI saMsAramAM rajhaLAvanAro nIvaDe che. mATe svayaM paNa unmArge na javuM ane anyanI salAha paNa tevI hoya to na svIkAravI, e kalyANanA arthInI anivArya pharaja che. e pharajanA pAlanamAM ja AtmAnuM vAstavika hita che. hitanI sAdhanA kaMI sahelI nathI, ke jethI te game tema vartavAnI ke game tenA anuyAyI ane AjJApAlaka banI javAthI sAdhI zakAya mATe hitanA arthIe, unmArga ane sanmArgano viveka pAmI zakAya tevuM jJAna meLavavA mATe ane pramAdathI paNa unmArga tarapha na sarI paDAya e kAraNe, evA ja hitaiSInA anuyAyI ane AjJApAlaka banavuM joIe, ke je game te yoge paNa potAnA anuyAyInuM ane AjJApAlakanuM ahita thavA de nahi, eTale ke unmArge na javA de paNa sanmArgamAM ja sthira kare ane krame krame sanmArganI ArAdhanAmAM adhika ujamALa banAvIne teno saMsArathI nikhAra kare. dharma mATe maravuM sAruM ? AthI ja huM kahuM chuM ke vicAro ke bhayaMkara jUThuM bolIne jIvavA karatAM hitakara sAcuM bolatAM marAya to paNa khoTuM zuM ? lUMTaphATa karIne jIvavA karatAM Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1181 - 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA - 75 95 bhUkhe maravAmAM paNa vAMdho zo ? A to bhAvanAnI vAta che, paNa e bhAvanA na TakatI hoya ane anIti, jUTha, prapaMca tame karatA ho to te tame jANo, paNa e karavA yogya che evI enA upara chApa na mAro, eTale ke jIvana calAvavA mATe anIti AdinI jarUra che mATe ene AcaravAmAM vAMdho zo ? ema na kaho, kAraNa ke e eka jAtanI bhayaMkara polisI che. bacAvanAra to te ke jene bacAvavA mAge ene sAcuM ja bolavAnuM kahe. Aja to bacAvanArA paNa jUThuM bolavAnuM kahe che, eTale pariNAme jUThuM bolanArA vadhe che. zrI jinazAsana to kahe che ke nyAyAsanethI paNa gunegArane ikarAra karavAnuM kahevAya, kAraNa ke jUThuM bolI jIvavAnA prayatna karavA karatAM sAcuM bolIne maravuM sAruM. AtmAno svabhAva che ke te kartavya mAnIne eka vAra jUThuM bole, anIti kare ke pachI tene pApano bhaya tevo raheto nathI. pAMca rUpiyA mATe anIti karanAro pAMca lAkha mATe paNa kare. 'daridra rahuM te hA paNa pAMca karoDa mATe paNa anIti na karuM' A dhyeya hota to duniyAnI AjanI dazA na thAta. bhIkha mAgIne jIvuM paNa anIti na karuM" e bhAva hoya to khare ja jIvananI durdazA na thAya. sabhA: so coramAM eka zAhukAra nabhe ? zAhukArane zAhukArI karatAM AvaDe to bIjA corane paNa jo te yogya hoya to zAhukAra banAve. sabhA: to pachI za4 prati zAyaM kuryAt' ema dharmamAM kema kahyuM? dharma ema nathI kaheto. e to nItikAranuM eka vacana che. mATe to kahevuM paDe che ke nItimAM dharmanI bhajanA, eTale vakhate nItimAM dharma hoya paNa ane na paNa hoya, paNa dharmamAM to nIti niyamA hoya. e ja rIte rAjanIti judI che ane dharmanIti paNa judI che. dharmanIti kahe che ke duzmana AgaLa mAthuM dharavuM, tyAre rAjanIti kahe che ke duzmanane UgatA DAmo, kAraNa ke te ema mAne che ke duzmanane UgatA dAkhIe to ja rAjya Take. tyAre dharma to duzmanane mAravAthI na Take paNa duzmanane namavAthI ja Take, paNa e kayA duzmana ? to jANavuM ke potAnA duzmanane. zAsananA duzmanane to namavAnuM hoya ja nahIM kAraNa ke zAsananA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 duzmano zAsana para AkramaNa kare tyAM to namavAnuM na ja hoya paNa zAsanarakSA karatAM karatAM khapI javAnuM hoya. prANa jAya tenI paravA nahi paNa zAsanasevakonI pharaja che ke zAsananI sevA akhaMDita paNe karavI. ethI ja ApaNe kahIe chIe ke kharAba paNa vastuno sadupayoga te dharma che. lakSmI dharma nathI paNa dAna e dharma che. zarIra pote dharma nathI paNa tenA dvArA thato sadAcAra e dharma che. khAvuM e dharma nathI paNa khAdhA pachI thatI sArI kriyAo athavA sArI kriyAo mATe khAvuM e dharma che. makAna baMdhAvo e dharma nathI paNa emAM zrI jinezvaradevane, nigraMtha munione padharAvo te dharma che. emAM sAmAyika pauSadhAdi karo te dharma che. kamAvAnI kriyA e dharma nathI paNa kamAyA ho enAthI koIne sukhI karo, sanmArge caDAvo e dharma che. 6 ja dharma e adharmanA killAmAM gherAyalo che. mATe ja dharmane barAbara sAcavavAno che. cora jo zAhukAra pAse Ubho rahe to zAhukAra vagovAya, paNa corane kaMI ja nahi, tema bhaya dharmane ja che. sAcuM che ke khoTuM che eno vicAra hoya ene bolatAM-cAlatAM Dara hoya, jene agaDaMbagaDuM hAMkavuM hoya ene vAMdho zo ? satyanI paravA hoya ene mATe ja zAstro ane pramANo vagere che. paNa icchAnusAra ja bolavuM hoya ene mATe kAMI ja nathI. AthI jo tamane satyanI paravA hoya, to tamAre tamArI potAnI icchAne dezavaTo ApI jJAnIo je kahe te ja svIkA2vuM e ja yogya che. e ja kA2Ne je AtmAo sadgurunA yoge samyaktva ratnane pAmyA che agara to alpa samayamAM pAmavAnI lAyakAta dharAve che tevA AtmAo gRhasthAvAsamAM rahyA chatAM paNa tene sakala duHkhanuM ja sthAna mAne che, paNa sukhanuM sthAna nathI mAnatA ane ethI ja evA puNyAtmAo game te bhoge paNa dharmanI ArAdhanAmAM potAnA AtmAno udaya icche che, kema ke te vinA dharmanI ArAdhanA zakya ja nathI. e ja kAraNe samyaktvane nahi pAmelA evA paNa AtmAo, ke jeo tene pAmavAnI yogyatA dharAve che tevA AtmA paNa arthakAmanA bhoge dharmanI ja rakSA karavAnI bhAvanA dharAvanArA hoya che. A vAtane Teko Ape tevI eka vAta sAMbhaLavAmAM AvI che ke ane te evI che ke sTezana para eka bAIne eka oraDImAM phasAvI. pelA phasAvanArA traNa-cAra jaNA ane bAI ekalI hatI. bAIe laghuzaMkAnuM bahAnuM kADhyuM ane e bahAnAthI bahAra jaIne sAMkaLa vAsI. bAInA bALakane aMda2vALAoe mArI nAkhyuM, paNa bAIe sAMkaLa na ughADI ane potAnuM ziyaLa bacAvyuM. pachI 1182 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1183 - 5 : satyanI ArAdhanA ane rakSA - 75 - 97 koI gADI AvI pahoMcI. gArDane hakIkata kahI ane pelAone pakaDAvyA. have jamAnAne pUcho ke A bAI zIlazALI kharI ke nahi ? bALakanA jAnanI paravA na karI e bAI satI kharI ke nahi ?, e jamAnAvAdIne pUchajo ! zrI jinezvaradevanuM zAsana to kahe che ke sarvasva jAo, paNa dharma raho. je bALaka mATe mA badhuM karatI, te bALakano moha tajIne te bAIe potAnuM ziyaLa bacAvyuM. A vastu sUcave che ke jyAM potAnA dharmanA bhoge koI sAruM gaNAtuM paNa kRtya karavAnuM hoya, to te nahi karatAM dharmane ja vaLagI rahevuM. AtmadharmanuM rakSaNa karanAra prazaMsApAtra che. rAjya mATe, sAhyabI mATe, lakSmI mATe to ghaNAye mare che. jara, jamIna ane joru. e traNe to kajiyAnAM choruM che ane enA mATe ghaNA mare che emAM navAI nathI, paNa dharma mATe mare enI kiMmata che. viSayanA kIDA viSaya vinA marI rahyA che, mare ja, mare emAM navAI paNa zI ? pANInAM mAchalAM pANI vinA mAre ja. viSTAnA kIDA viSTA vinA maravAnA ja. A badhI vAta mAna pAna, khAnapAna, ezaArAma, mojamajAmAM mAnavAvALA mATe nathI, paNa dharmamAM mAnavAvALA mATe che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 : mAthe kone rAkhavA, kone na rAkhavA ? 76 * mohano bhayaMkara nazo ! mUrkhano saMga sarvatra yAjya che ! - zrI zAlibhadrajInI bhAvanAnuM rahasya : * keTalAka praznottara : viSayaH kono saMsarga karavo ? kono na karavo ? zrI zAlibhadrajIne potAne mAthe deva-guru-dharmathI bhinna potAnA jevo koI svAmI che" e vAta khaTakI ane emAMthI virAga pAmI dIkSA grahaNa karI. e vAtanA anusaMdhAnamAM kharekhara ApaNA mAthe koNa hovA joIe ane koNa na hovA joIe, e vAta atre khUba ja vistArapUrvaka rajU karI che. sukhanAM ane duHkhanAM sAdhano aMge zarUAtamAM thoDoka vimarza karyA bAda mULa vAta zarU thAya che, je cheka sudhI jaLavAI rahI che. viSayabhoga bhogavIne pachI vairAgya pAmIe' AvuM kahenArA kevA ajJAnI che ane zAsananA zatrurUpa bane che, te vAta paNa sarasa samajAvavAmAM AvI che. * mUrkhAonI khoTa koI paNa jagyAe nathI ! jyAM hoya tyAM DAhyAonI ja khoTa paDe che. * pApa karIne jIvavuM enA karatAM vagara pApe maravuM e zuM khoTuM che ? * potAnA deva-guru-dharmanuM apamAna thAya chatAM paNa jene kaMI ja na lAge, te samyagdaSTi kema ja kahevAya ? pApAtmAo to UMghatA sArA paNa jAgatA sArA nahi. * viSaya e duHkhanuM sAdhana che, evuM akhaMDitapaNe jenI samajamAM beThuM hoya, te viSayano anubhavI ! AzAno aMta karyA vinA teno aMta Avato ja nathI. 'jJAnIe jene tyAjya kahyuM teno anubhava karIne pachI choDavuM' evuM kahenArA jevA duniyAmAM pApopadezako koI ja nathI. * zrI vItarAga deva, nigraMtha guru ane te tArakonI tyAgamayI AjJA jene na game tenA kapALamAM gulAmI kALA akSare lakhAI cUkI che. huM ekalo mATe sAmAnuM sAcuM ema vicArI je dharmanA virodhIomAM bhaLyo, te to gayo ja samajavo. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 : mAthe kone rAkhavA, kone na rAkhavA ? samyak mohano bhayaMkara nazo ! sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA ane TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAve che ke je jIvo karmanA bhArathI bhAre thayelA che, teo jenAM mULa UMDAM gayAM che tevAM vRkSonI mAphaka, viSayAsaktine laIne game teTalI Apatti AvavA chatAM paNa, sakaLa duHkhanA sthAnarUpa gRhasthAvAsane choDI zakatA nathI. Apatti vakhate zoka kare, vilApa kare, pazcAttApa kare, rue, rADo pADe, cIsAcIsa karI mUke, paNa tyAMthI chUTavAnI bhAvanAe nahi, kema ke viSaya uparanI mamatA dhaNI ja majabUta che. viSaya para pyAra eTalo majabUta thayo che ke game teTalI Apatti Ave to te sahe paNa khasatA nathI, ene laIne ribAya che, ane aneka rogothI paNa pIDAya che. viSayo, viSayonI AdhInatA ane emAM lInatA e vyAdhine kheMce che. enAthI vyAdhio cAlI Ave che. e vyAdhiothI ribAya, pIDAya, durbAna karI pariNAme durgatie jAya, e badhuM sahana kare paNa viSayano saMga choDavAnuM kaho to nA ja pADe. zrI tIrthaMkaradeva jevA dezaka chatAM paNa viSayane AdhIna thayelA karmaguru jIvo viSayano saMga choDavA taiyAra thatA nathI. koI koI AtmAne sahaja asara paNa thAya, jarA mUMjhavaNa paNa thAya, chatAM bhayaMkara Asaktine laIne te bicArA chUTI zakatA nathI. viSayanI mAnasika pIDA ane zArIrika vyAdhi to pratyakSa che ane pariNAma bhUMDuM to mAnavuM ja paDaze, kAraNa ke jevuM bIja vavAya tevuM phaLa to maLe ja. ayogya kAryavAhInuM phaLa ja nahi maLe, evuM to koI ja vivekI na mAne ! paNa pratyakSa du:khaneya je AtmA na dekhe ke na parakhe, tene parokSamAM zraddhA karAvavI e kAma kaMI ochuM kaThina nathI : paNa evI dazA samyagdaSTi AtmAnI na ja hoya. 'viSaya e duHkhanuM sAdhana che.' - emAM samyagdaSTine kema ja zaMkA hoya ? viSayanA anubhavIne, viSayanA sahavAsamAM rahenArane paNa emAM zaMkA na hoya to samyagdaSTine to kema ja hoya ? paNa Aje to kamanasIbe DAhyA gaNAtAone paNa emAM ja zaMkA che ! Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1186 Aje evA ghaNA che ke jeo potAne bhaNelA, gaNelA ane hoziyAra mAne che, ane manAve che te chatAM paNa viSayasevana e duHkhanuM kAraNa che ema mAnatA ja nathI. tevAone mATe kahevuM paDaze ja ke tevAomAM samyakta to dUra raho paNa sAmAnya AtmAomAM saMbhavI zake tevo anubhava paNa nathI ! vicAro ke duHkhanA sAdhanane sukhanuM sAdhana mAne tyAM samyakta rahe ? viSayane choDe nahi eTalA mAtrathI samyakta na jAya e sAcuM, paNa viSayane sukhanuM sAdhana mAne to samyakta kema rahe ? mohanA udayathI kSaNavAra ema thaI jAya, bhAvanA maMda paNa paDe, paNa thoDI vAra bAda tarata ja ene emAM potAnI bhUla dekhAya. hAthamAM dIvo hoya ane AMkho ughADI hoya, chatAM aMdhAruM kema lAge ? jene chate dIve ane chatI AMkhe aMdhAruM lAge, tenI e dazA kaI ? kahevuM ja paDaze ke "bhayaMkara'. mATe ja kahuM chuM ke duHkhanA sAdhanane sukhanuM sAdhana mAnavuM ane sukhanA sAdhanane duHkhanuM sAdhana mAnavuM e ja bhayaMkara che ane enuM nAma ja mithyAtva che. jo ke duniyAmAM koI paNa jIva duHkhane nathI icchato, dharmanA virodhI tarIke jene oLakhI zakIe e bicArA paNa du:kha nathI icchatA paNa sukhane ja icche che, paNa ajJAnIonI mati evI mUMjhAyelI che ke duHkhanA sAdhanane ja sukhanuM sAdhana mAne. e ja kAraNe evAo dayApAtra che, teo game tema varte to paNa dayApAtra che , paNa e dayApAtra evA ke upekSA karavA jevA. jo enI dayA karavA jAo to paNa mAra khAI beso, kAraNa ke keTalAka daradIo evA paNa hoya che ke jeonI sevA karavI e paNa muzkela hoya che, ane dardI paNa keTalAMka evAM hoya che ke pAse javAthI paNa cepa lAge. e rIte keTalAka dayApAtronI dazA paNa cepI roga jevI che. davA khavaDAvavA janArane khAI jAya, evI e pApAtmAonI hAlata che ane enuM kAraNa e che ke duHkhanA sAdhanane ja sukhanuM sAdhana mAne che. mohano nazo ja evo che ke du:khanA sAdhanane du:khanA sAdhana tarIke dekhAvA na de. sattAe anaMtajJAnanA dhaNI AtmAne paNa du:khanA sAdhanamAM duHkha dekhAvA na de. jyAre vipAka khullo thAya tyAre ja e bhAIsAhebane bhAna Ave ke "marI gayo ane e vipAka paNa tyAre ja khullo thAya ke jyAre chaTakavAnI eka paNa bArI na hoya. tyAM sudhI to moha paMpALe, bhulAve, mUMjhave ane adhika adhika phasAve ane te tyAM sudhI ke kazuM bhAna paNa na rahevA de. ekeMdriya vagere to asaMjJI che, paNa paMceMdriya saMjJInI vAta che. e paNa mohanI cAlAkIthI mUMjhAya Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1187 - 6 : mAthe kone rAkhavA. kone nA rAkhavA - 76 -- 101 che. rAjasattAnI chUpI polIsa gunegArane vAtamAM pakaDe ane paTAvALAnA hAthamAM hoziyAra gunegAra jhaTa na Ave, kAraNa ke vAgha jevA ene Avato joIne ja gunegAra nAsI jAya, paNa chUpI polIsa to oLakhAya nahi, mitra banIne vAto kare, cahA paNa pAya ane dhIme dhIme guno pakaDI, gunegArane pakaDe ane enA hAthamAM pakaDAyA pachI chuTAya nahi! e ja rIte karmasattA e paNa chUpI polIsa jevI che. keTalAka kahe che ke dharmanA kAyadA pakaDatA nathIne! paNa vicAre to samajAya ke e kAyadAmAMthI koI paNa rIte chaTakAya tema nathI. gavarnamenTa be jAtanI polIsa rAkhI che, jyAre ahIM karmasattA eka ja chUpI polIsa evI jabarI ke game tevA paNa gunegArane choDe ja nahi. prAmANika polIsanI mAphaka lAMca na le eTale vagara gune pakaDe nahi ane pakaDe ene choDe nahi ! paNa ajJAnIo A vAta samajI zakatA nathI, mATe ja mohathI mUMjhAya che ane e pratApa mithyAtvano ja che. duHkhanAM sAdhanane sukhanuM sAdhana mAnavuM, e paNa mithyAtva che. e dazAmAM koI game teTalAM pAnAM bhaNe chatAM paNa te jJAnI na kahevAya, paNa ajJAnI ja kahevAya. abhavI sADA nava pUrva bhaNe chatAM ajJAnI kahevAya che, kAraNa ke paulika sAdhanane duHkhanAM sAdhana tarIke e mAnato nathI. zrI tIrthaMkaradevanI Rddhi joIne ene ema thAya ke "mane paNa AvI Rddhi maLe, AvA siMhAsane besavAnuM maLe, devatAo AvI rIte hAtha joDe ane mane paNa jagatano tAraka kahe.' chatra-cAmara vagere najare jue ane e joIne emAM rAce. je sAdhano tIrthaMkaradevane sAdhaka, te ja sAdhano ane bAdhaka thAya che. bIjAne samajAve barAbara, kAraNa ke e mAne che ke AvuM bolavAthI AvuM maLe mATe e evuM samajAve. paisA lenAra dhArAzAstrI potAnA asIlane khUnI jANe kharo, paNa bacAva evo kare ke sAmAne ema lAge ke A gunegAra nathI ja. dhArAzAstrI khUnIno paNa bacAva zAthI kare ? kahevuM ja paDaze ke eno bacAva kare to ja paisA maLe ema che. evI rIte abhavI paNa sAco upadeza eTalA ja mATe de ke ethI AvI Rddhi vagere maLe che ema e mAne che; eTale e bIjAne sAcuM samajAve, paNa e satyanI kiMmata ene potAne nathI hotI. kAraNa ke paudgalika sAdhana du:khanAM sAdhana che, ema ene nathI lAgatuM. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 mUrkhano saMga sarvatra tyAjya che ! abhavI mokSane mAnato ja nathI hoto. bIjA pAse vAMce barAbara, kahe barAbara, samajAve barAbara, paNa e AtmadaLa ja evuM che ke ene haiyAmAM na jace. Aje evA paNa paDyA che ke asatyathI thatI hAni e viSaya para lakhavA ke bolavA bese, to evuM lakhe ane evuM bole ke satyavAdanAM lakhANa tathA vacanane paNa jhAMkhAM pADe, paNa enI kAryavAhImAM asatya cAlu ja hoya ! evuM asatya cAlu hoya ke na pUcho vAta ! koI pUche ke Ama kema ? to kahe ke e to paoNlisI che, kAraNa ke emanA jIvanamAM satyAMza maLe ja nahi ! zrI jainazAsanamAM evAnI kiMmata eka phUTI koDI jeTalI paNa nathI. abhavI game tevo zuddha vaktA hoya, paNa e abhavI che ema jANyA pachI eno sahavAsa nahi karavAnI AjJA che. na jaNAya tyAM sudhI e lAbha Ape, paNa te pachI na Ape. 1188 paudgalika vastune sukhanuM sAdhana mAnavuM, e ja moTAmAM moTI khAmI che, ane ene laIne ja enA hAthamAM bIjI vastu AvatI nathI. sukha to sau icche che, duHkha koI nathI icchatuM, paNa sukha icchanAra badhAne dharmanA arthI na mAnatA. sukhanI bhAvanAvALA badhA ja dharmarasika che evuM paNa na mAnatA, kAraNa ke paudgalika sukhanI sAdhanA mATe paNa dharmane ghaNA seve che. paudgalika sukha mATe duniyAnA kayA jIvo bIjAnI AdhInatA, sevA, cAkarI vagere nathI karatA ? ghaNA kahe che ne ke camatkAra vinA dharmaprema na thAya. e camatkAra zo ? e ja ke lakSmI vagere maLe, dhAreluM paulika sukha maLe, tyAM saMsA22sika jIvo adhdhara rahe. ghamaMDImAM dhamaMDI hoya, ke je deva-guru AgaLa paNa akkaDa Ubho rahe, te paNa enA sAheba (uparI) pAse kevI rIte Ubho rahe che ? ahIM devaguru pAse namavAmAM ullaMThone zarama Ave ane kahe ke ame AvA bhaNelA ne tyAM namIe ? paNa sAheba pAse namatAM e abhimAna kacAM cAlyuM jAya che ? kahevuM ja paDaze ke tyAM icchita maLe che ! e ja rItanuM dharmamAMthI paNa emane icchita joIe che. deva-guru paNa jo emanI marajI mujaba Ape to hamaNAM salAma bhare, kAraNa ke salAma bharavAmAM kAMI emane nAnama nathI lAgatI. zrI zAlibhadrajIne salAma bharavI nahotI gamatI, evA e loko nathI. zrI zAlibhadrajInA jevI bhAvanAvALA tevAo nathI. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 --- : mAthe kone rAkhavA. kone nA rAkhavA - 76 - 103 zrI zAlibhadrajIne to nirarthaka "svAmI' zabda khaTakato hato. emaNe vicAryuM ke huM paNa manuSya ane zreNika paNa manuSya, chatAM e svAmI ane huM sevaka ? have evAnI sevA karuM ke jenI sevAthI mAruM sevakapaNuM jAya." e buddhithI svAmI zabda zrI zAlibhadrajIne khaTakato hato. AjanA to svArtha sarato hoya to game tene svAmI nahi paNa mahAsvAmI paNa kahe. A deva-guru to evA che ke Ape kAMI nahi, UlaTuM choDAve ane mAlika kahevarAve. emane mAthuM namAvavuM paDe ane uparathI kahe ke tamArI tame kaho tevI ciMtA ame na karIe. eTalA ja mATe A deva-gurune namavuM e evAone pAlavatuM nathI. emanuM dhAreluM - pachI bhale te game tevuM bhayaMkara hoya - evuM kaMIka detA hoya to kSaNamAM aneka vAra page lAge, paNa ema nathI eTale ja teo e mAnatA nathI ane uparathI ema kahe che ke "amArA AdhAre jIve, amArAthI emanuM TaTTa cAle ane e potAne guru manAve e amane kema pAlave ?" AthI ja huM kahuM chuM ke evAonA tame cikitsaka bano, eTale ke bolanArAnA bhAvane parakho, evA ullaMThonI raga parakho. jeTalA emane nahi oLakhe teTalA badhA ja emanA hAthane mAra khAvAnA che. huM to kahuM chuM ke emanA paDakhe UbhelA sAdhuonI paNa pariNAme A lokamAM paNa bhayaMkara durdazA ja che, kAraNa ke evAo sAdhutAnA pUjArI nathI paNa potAnA maMtavyanI puSTinA ja pUjArI che, eTale je samaye potAnuM maMtavya jo emanAthI paNa haNAze, to te ja samaye emane paNa UMcakIne kyAMya pheMkI deze. sabhA : maMtavyanI puSTi mATe to emane oThA tarIke rAkhyA che. AthI ja kahyuM che ke durjananA paDakhe rahevuM e paNa bahu bhayaMkara che. vyavahAramAM paNa kahevAya che ke hoziyAra sArA vaidyane hAthe maravuM sAruM, paNa UMTavaidyanA hAthe jIvavuM khoTuM tema sArAnA sahavAsanA yoge jAna jAya tenuM duHkha nathI, paNa duSTanI sobatathI mAna maLe tethI paNa bhayaMkara duHkha che, kAraNa ke ethI bhayaMkara nukasAna che. e ja kAraNe kahevAya che ke mUkhanI sAthe meLa rAkhavAthI dhoLe divase lilAma thAya. nItikAra paNa kahe che ke - ra mUrNananAM, suremavarSApi ni" surendranA bhavanamAM paNa mUrkhajanano saMsarga sAro nahi." Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 arthAt - sArA mANase jyAM mUrkhanI sobata maLatI hoya tevuM surendrabhuvana maLe, toya mUrkhAnI sobata na karavI. surendrabhavananI, paNa tyAM murkhano saMga karavo paDato hoya to, icchA karavI joIe nahi, kAraNa ke tyAM paNa e bhayaMkara che. 1190 sabhA : zuM svargalokamAM paNa mUrkha hoya che ? hA. mUrkhAo to AkhIye duniyAmAM hoya, eTale ke traNeya lokamAM hoya. mUrkhAonI khoTa koI paNa jagyAe nathI ! jyAM hoya tyAM DAhyAonI ja khoTa paDe che ! sabhA : sAheba ! deva to vibudha kahevAya che ne ? hA ! paNa badhAya ochA ja evA hoya ? mANasa to badhA kahevAya che paNa bheda che ne ? te rIte devalokomAM paNa evA che ke vinA kAraNa anartha macAve. saMgama paNa devatA ja hato ne ? kharekhara, vicAra karatAM ema ja lAge che ke jANe atyAranA virodhIo saMgamanA vArasAmAMthI ja na UtarelA hoya ! jANe saMgamano vAraso ja emane maLelo hoya ema lAge che ! anyathA bhagavAna zrI mahAvIradevanAM guNagAna zrI sudharma iMdra kare ane anya saghaLAya devatAo sAMbhaLe temAM saMgamane jema baLatarA thaI, evI rIte ApaNe bhagavAnanA utsavo, anuSThAno vagere karIe, temAM lokane baLatarA kema thAya ? ame jene bApa mAnIe, parama tAraka mAnIe, tene mATe ame badhuM karIe temAM emane kema na khamAya ? e loko paNa pote jene mAne che, enA saraghasa mATe keTaluM kare che ? ahIM eTale prabhunI sevA vageremAM thatAM kharcane vyartha kahevaDAvanArAo pote, pote mAnelA dezanA AgevAnanA saraghasa mATe keTaluM kare che ? mahAsabhA thAya tyAre zuM kharca nathI thato ? ghaNIye speziyalo doDe che, chatAMya tyAM kharca thAya temAM vAMdho nahi ! paNa tyAM to kahe che ke jAgRti thAya, amAro voisa (avAja) badhe ja pahoMce ! gaI sAla mahAsabhAnA pramukhane mAna keTaluM ApyuM hatuM ? cotrIsa ghoDAnI bagInuM mAna ApyuM hatuM ane emane hiMdanA tAja vagaranA rAjA kahyA hatA. kaho ke zAthI ? to e lokoe mAnyuM ke A kAryavAhImAM svArthasiddhi samAI che ethI. tema jo tame jene moTA mAno tene mATe ATaluM karo, to ame jene amArA tA2ka mAnIe tene mATe je kAMI karIe temAM tamane zA mATe lAge che ? tyAM to sArA pariNAmanI siddhinI zaMkA che, jyAre ahIM eTale devagurunA ArAdhanamAM to pariNAmasiddhi nizcita Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1191 - 7 : mAthe kone rAkhavA, kone nA rAkhavA - 76 - 105 che, to zakita pravRttimAM emane vAMdho nahi ane ApaNI nizcita pravRttimAM ApaNe prayatno karIe, kharca karIe te jemane vyartha ane dhumADo dekhAya, teo mUrkha nathI to bIjuM che paNa zuM ? evAonI sobatathI maLatA mAnane lAta mAro. evAonA saMsargamAM rahIne ja jIvavAnuM maLe to marI javuM e sAruM che paNa jIvavuM e bhUMDe che kema ke pApa karIne jIvavuM enA karatAM vagara pApe maravuM e zuM khoTuM che? zrI zAlibhadrajInI bhAvanAnuM rahasya : bhagavAnanI sevAmAM dara deva Avyo hato, tyAre bhagavAnane, zreNikane, abhayakumArane ane kAlasaukarikane chIMka AvI, tyAre eNe zuM kahyuM hatuM ? e deva zrI zreNika mahArAjAnI parIkSA karavA Avyo hato. eNe prabhunI pUjA karI, paNa dekhAva evo karyo ke koDhiyo dekhAya ane jANe ke potAnI rasI prabhune copaDato hoya evuM dekhAya. AvuM mAtra zrI zreNika mahArAjane ja dekhAya. A joIne zrI zreNika mahArAjAne gusso Avyo, ane ene pakaDavA nirNaya karyo. zrI zreNika mahArAjA zuddha samakitI che, chatAMya Avo dekhAva joI gusso karyo ne ? hA, kAraNa ke samyaktano e guNa che. AvuM joIne zakti chatAM paNa gusso na Ave, to mAnavuM joIe ke enI dRSTi suMdara banI ja nathI, kAraNa ke potAnA deva-guru-dharmanuM apamAna thAya chatAM paNa jene kAMI ja na lAge, te samyagdaSTi kema ja kahevAya ? potAnA tArakanI game te ane game tevI avagaNanA kare ane potAne kaMI ja na lAge, enAmAM samyakta kema ja Take? kahevuM ja paDaze ke na Take. have e devanI hayAtImAM bhagavAnane chIMka AvI tyAre deve "mara' kahyuM : zrI zreNika mahArAjAne chIMka AvI tyAre "jIva' kahyuM : zrI abhayakumArane chIMka AvI tyAre "jIva yA mara' kahyuM ane kAlasaukarika kasAIne chIMka AvI tyAre "na jIva na mara" ema kahyuM. bhagavAnane "mara' kahyuM, ethI vaLI zreNika rAjAno gusso vadhyo. ethI e zuddha samyagdaSTi mahArAjAe potAnA nokarone e jAya tyAre ene pakaDavA hukama karyo. devatA cAlyo ke nokara pakaDavA gayA, paNa deva pakaDAya ? e to AkAzamArge cAlyo gayo. nokare AvIne e ja rItanA khabara ApyA ke rAjAe bhagavAnane pUchyuM ke A banAvano hetu zo ? bhagavAne kahyuM ke "rAjanuM ! e deva tArA samyaktanI parIkSA karavA mATe Avyo hato te karIne gayo." pachI rAjAe chIMka AvavAthI deve kahelAM vAkyono Azaya pUkyo, Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 -- -- 1192 eTale bhagavAne kahyuM ke "huM marIne mokSamAM javAno chuM mATe mane "mara' kahyuM, ke jethI ATalI paNa upAdhi na rahe, tane "jIva" kahyuM kAraNa ke marIne tuM narake javAno che ane jIve tyAM sudhI dharmanI prabhAvanA karavAno che. abhayakumArane jIva yA mara" kahyuM, enuM kAraNa ke e A lokamAM paNa kAmano che ane marIne paNa sarvArthasiddha devalokamAM javAno che ane kAlasaukarikane 'na jIva na mara' kahyuM kAraNa ke jIvIne roja pAMcaso pADA mAre che ane marIne naraka javAno che. A badhuM kahevAmAM ApaNo muddo e che ke potAnA tArakanI avagaNanA joI na zakAya. ThoThamAM ThoTha paNa potAnAM mAbApane devAtI gALa sAMkhe ? na ja sAMkhe. e ja kAraNe jJAnIo kahe che ke pApAtmAo to UMghatA sArA paNa jAgatA sArA nahi.' paNa Aje to dharmI UMghe che ane pApI jAge che. pApI jAgatA rahIne pApanI yojanA karye ja jAya che. kharekhara, evAonI sAthe rahI jIvavA karatAM karavAmAM kazI ja hAni nathI. AthI darekedareka dharmarasike nizcaya karavo joIe ke duSTonI sobatathI mAna maLe to te paNa na joIe. manuSyapaNe samAnatA chatAM A svAmI ane huM sevaka, e bhAvanA zrI zAlibhadrajIne samyaktamAMthI janmI hatI. e bhAvanA samyaktanI dyotaka hatI. e bhAvanAmAM pApavAsanA nahotI, ayogya abhimAnano aMkuroye nahoto ke uddhatAI paNa nahotI. e puNyazALInI bhAvanAnuM rahasya ja e hatuM ke "bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI e svAmI kharA, nigraMtha guru e svAmI kharA, paNa A svAmI kema ?' A bhAvanAmAMthI janmyo nirveda, emAMthI saMvega, pachI upazama, tyAra bAda saMyama ane tapa tathA anazana! pariNAme sarvArthasiddha vimAne gayA, jyAMthI manuSya thaI muktipade jaze. paNa AjanA ullaMThone to A badhAthI UMdhI bhAvanA che, mATe emane A badhuM nathI gamatuM. AjanA evAo kahe che ke "Ape te svAmI'. ApaNe paNa kahIe chIe ke Ape te svAmI, paNa jevo svAmI tevI mAgaNI hoya. mAganAre viveka rAkhavo joIe. paugalika padArthonI prAptinI mAgaNI mATe A svAmI nathI. keTalAka praznottara : AjanA ghaNAya kahe che ke "A devaguru padgalika padArtho ApatA dekhAtA nathI mATe mAnIe zAnA ?' AthI spaSTa che ke sukhanA arthI paNa dharmanA Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 - 6: mAthe kone rAkhavA. kone nA rAkhavA - 76 - 107 virodhI hoI zake, kema ke ghora mithyAtvanA yogathI duHkhanAM sAdhana ja sukhanAM sAdhana manAI jAya che. e ja kAraNe abhAvInuM saMyama, tapa vagere anupama, paNa pudgalane, paulika padArthone sukhanuM sAdhana mAnavAthI e sAcI vastu taNAI jAya che. viSaya e duHkhanuM sAdhana che ema jene na samajAya, te samyagdaSTi paNa nathI ane viSayano anubhavI paNa nathI.viSaya e duHkhanuM sAdhana che evuM akhaMDitapaNe jenI samajamAM beThuM hoya, te viSayano anubhavI ! viSaya mukhyatayA pAMca : rUpa, rasa, gaMdha, zabda ane sparza. e pAMcane bhogavatAM anubhavIno AtmA duHkha mAne, to samyagdaSTi to mAne ja! evuM je mAne te ja sAco anubhavI che. ethI ja paMDita paNa te ja ke, je pApathI Dare. to have vicArIne nizcita karo ke samyagdaSTi, sAco anubhavI ane vicakSaNa te ja, ke je pAMca viSayone duHkhanuM kAraNa mAne ane je ema na mAne te to anubhavI nahi, paNa phaselo ane Asakta ja che. evAne anubhavI na ja kahevAya, kAraNa ke anubhavI evI rIte phasAya nahi : arthAt anubhavI te ja ke je phasAya nahi. AthI "muni saMsAranA anubhavI kharA ke nahi ?' e praznano uttara paNa maLI ja jAya che. kAraNa ke zrI jainazAsananA munio saMsAranA sAcA anubhavI che ja. kAraNa ke, zAthI ? to ethI ja ke je duHkhanAM sAdhana che tene te duHkhanAM sAdhana tarIke jANI zakayA che, jANI nathI zakyA te anaMtajJAnIe kahela che mATe hRdayathI mAnI zakyA che ane jANI paNa nathI zakyA ane mAnI paNa nathI zakyA to jJAnInI pAchaLa cAlI choDI zakayA che, mATe e anubhavI. vyavahAramAM paNa je vepArIne tyAM zIkhavA bese tyAM tarata ja na AvaDe. pahelAM dhakkA khavarAve, Topa-TayAM karAve. pelo besanAra paNa samaje ke e badhuM karazuM to zeThanI maherabAnI thaze mATe badhuM kare, paNa pahelAMthI ja evI haTha kare ke zIkhavADe to ja jAuM, to e jiMdagImAM kAMI ja jANe nahi. paNa Aja to evA saghaLAya anubhavono inakAra karIne ulleTho kahe che ke "jJAnamUlaka ja vairAgya joIe mATe khoTI cIja hoya te badhAno anubhava karIe, anubhavajJAna meLavIe ane amane duHkhanuM sAdhana lAge, tathA tyAM rahevA chatAMye virAga thAya tyAre ja vairAgya vAjabI che ema mAnIe tathA jeno vairAgya karavo hoya eno anubhava levo joIe.' paNa e bicArAo kazuM samajatA ja nathI, kAraNa ke jJAna kaMI AkAzamAMthI UtaravAnuM nathI temaja khoTI cIjonA paNa anubhava karavA besavuM Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1194 athavA to jenA upara vairAgya lAvavo jarUrI che, teno paNa anubhava levAnI bhAvanA rAkhavI, e bhayaMkara ajJAnatA che. vaLI kharAba vastuno sahavAsa karyA vinA paNa te vastu upara verAgya thato hoya, to vAMdho paNa zo che? sabhA: sAheba ! lAlasA rahI jAya ne ? bhAgyazALI ! e to vicAro ke "bhoga bhogavavAthI lAlasA vadhe ke ghaTe ?' jJAnIo to pharamAve che ke viSayabhoga bhogavIne pachI vairAgya pAmIza, ema kahe enA jevo ajJAnI koI nathI. duniyAmAM paNa kahevata che ke AzA AkAza jevaDI eTale eno aMta ja nathI, mATe AzA pUrI thayA pachI virAgI thAuM e bhAvanA ja khoTI che, kAraNa ke AzAno aMta karyA vinA teno aMta Avato ja nathI. vaLI jJAnIoe tyAjyanA akhatarA karavAno niSedha karyo che. akhatarA iSTanA hoya ke aniSTanA ? zraddhA nahi rAkhatAM nirNaya karyA pachI ja amala karavo, ema jo bALaka kare to te zuM jIve ? mAbApa je Ape te bALaka tarata moMmAM laI le che, to pelAoe AvAM bALakone paNa tema karatAM baMdha karavAM joIe ne ? ane ema karavA mATe emanA kAnamAM jaIne kahe ke "o mUrkha ! A cIja puSTi karaze enI khAtarI zI ?' AvuM kAnamAM kahe ane bALakane aTakAve to bALaka rue paNa mAbApa momAM mUke ke khuza thAya, to pachI kaho ke AvAM bALaka sArAM ke A bhaNelA sArA ? bALaka bIjI paMcAtamAM ja na paDe. e to eka ja vAta ke bA kahe te kharuM. bA agara bApA Ape te khAvuMpIvuM ane e kahe tema vartavuM. kaMI cIja ApavA levA jAya, tyAM - e bIjuM na bole paNa mArI bAe mokalyo hato' - eTaluM ja kahe, je bALaka potAnI mAnA ke bApanA hAthanuM moMmAM mUkeluM khAto te ja bALaka moTo thaIne potAnA bALakanA moMmAM mUkato bane. e zAthI? to potAnA mAbApanA upara vizvAsapUrvaka cAlyo tethI. e rIte bhaNyA game teTaluM paNa vairAgya, saMyama, tyAga sArA che enI ene gama nathI. jema bALakane anAja poSaka che ke kevuM e gama nahotI, paNa vizvAsathI moMmAM mUkato tema ahIM paNa vairAgya, saMyama, tyAganI gama na hoya e bane, paNa e gama na hoya tyAM sudhI e viSayamAM bApa gaNAtA je hoya te je Ape te levAmAM ene harakata na hovI joIe. A bApa che ema mAnI le te kharA ke na mAnI le te kharA ? jo ema na hoya to duniyAnA badhA padArthono, nAzaka padArthono paNa anubhava karo. "jhera e prANanAzaka kahevAya che paNa jANyuM Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1195 - - 6 : mAthe kone rAkhavA, kone nA rAkhavA - 76 - 109 zAthI? koInA kahevAthI, vAMcavAthI, ke salAhathI - paNa khAtarI zI ?" vakhate puSTino guNa hoya ane vaMcita rahI javAya to ? A koThAne jhera ja anukULa hoya to ? mATe eka vakhata to khAvuM ja eTale khAtarI thAya ke e prANa nAza kare che ke nahi, kAraNa ke anubhava karyA vagara e vAtane mAnI lenAra to aMdhazraddhALu kahevAya ane ema kahevarAvavuM e to AMdhaLAnuM kAma, mATe ema to ame na ja mAnIe. AvuM vicArIne koIe paNa jherano anubhava karyo ? sabhA : sAheba ! AvI jAtanA akhatarA to potAnI jAta upara nahi paNa pArakA upara kare evA che ! ane vaLI evA akhatarA karIne jagatanA bhalA mATe pote ema kare che ema kahe evA che ! tyAre anaMtajJAnIonuM kahevuM mAnavAmAM harakata zI hatI ? khoTI cIja na bhogavata to hAni zI hatI ? nAzakane nAzaka mAnI ja levuM hatuM ne ! nAhaka akhatarA karI bIjAno nAza karavAnuM kAraNa zuM? paNa A badhA suvicArothI vaMcita rahelA pApAtmAo eka eka cIjanA anubhava mATe akhatarAnA bahAne, hajAro prANIono nAza hasatAM hasatAM karI rahyA che. kAraNa ke teo krUra, svArthI che. anyathA evA akhatarA pArakA upara thAya che paNa paMDa upara kema nathI thatA ? AthI samajo ke game tevI dazAmAM paNa jenA jenAthI lapaTAI javAya, lapasI javAya, evI cIjonA akhatarA na ja hoya. cIkaNI jamIna upara aMgUTho dAbIne ja calAya. UbhA rahevuM paDe to paNa TekethI sAcavIne ja UbhA rahevAya. e ja rIte jJAnIe jene tyAjya kahyuM teno anubhava karIne pachI choDavuM, evuM kahenArAnA jevA duniyAmAM pApopadezako koI ja nathI. saMsAra kevo che, te anubhavavAnuM kema ja kahevAya? nAnA bALakane paNa nIkaLavAnI bhAvanA thAya to tene rahevAnuM kema ja kahevAya ? sAcAM mAbApa to te ja ke je bALakanI evI uttama bhAvanAne puSTa kare, paNa kharekhara adhaHpatanano kALa Ave tyAre bhAgyahInone sAmagrI paNa tevI maLe che ! Aje svataMtratAnA nAme bhayaMkara pApabhAvanAo AvI che. zrI zAlibhadrajIne gulAmI na gamI e vAta kharI, paNa konI gulAmI na gamI ? potAnA jevAnI gulAmI na gamI, paNa bhagavAna zrI mahAvIra devanI ane nigraMtha gurunI gulAmI to harSathI mAnya hatI. manuSya jevA manuSyanI, rAjAnI gulAmI na gamI, kAraNa ke eTalI potAnA puNyamAM khAmI dekhAI, eTale bhogane viSa jevA mAnyA ane evA svAmInI sevA svIkAravAnI bhAvanA thaI ke je svAmInA yoge sadAne Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 -- - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1196 mATe sevakapaNuM maTe. pariNAma e AvyuM ke rAjA zrI zreNika jevo paNa emano sevaka banyo. zrI zAlibhadrajIne vicAra e thayo ke "kAryavAhI evI karuM ke sevakapaNA upara kApa mukAya" ane e bhAvanAne saphaLa karavA mATe devagurunuM svAmitva svIkAryuM; paNa AjanA lokone to evA svAmI joIe che ke je potAnI icchAnusAra Ape ane ema nathI thatuM mATe ja devagurunA svAmitvane eTale svAmI evA devagurune paNa te ulleTho phagAvI devA taiyAra thAya che. paNa evA svAmIne phagAvI devAnI bhAvanA thaI tyArathI ja e bhAgyahInonA kapALe kALA akSare gulAmI lakhAI cUkI che. zrI vItarAgadeva, nigraMtha guru ane te tArakonI tyAgamayI AjJA jene na game, tenA kapALamAM gulAmI kALA akSare lakhAI cUkI che. nirmAI cUkI che. koI bhale DAhyA ane moTA kahevAtA hoya, paNa jene deva, guru ane dharmanI gulAmI na game, te khare ja pAgala che. vizvamAM sajjana jenI prazaMsA kare tenI ja kiMmata che, paNa durjana jenI prazaMsA kare tenI kiMmata nathI. AthI ja durjananI prazaMsAmAM gaurava mAnanAro game tevo vidvAna hoya to paNa bevakUpha che. mATe samajo ke durjane karelI prazaMsA paNa bhayaMkara che. ethI kalyANanA arthIe durjanonI prazaMsAthI rAjI thavAnuM nathI, paNa duHkhI thavAnuM che; kAraNa ke sajjane karelI niMdA bhUMDI nathI paNa durjane karelI prazaMsA mUMDI che. khare ja, sajjane karelI niMdAthI rAjI thavAya paNa durjane karelI prazaMsAthI rAjI na ja thavAya. viSayamAM rAcelA sAdhu pAse AvatAM AMcako na khAya e bane, paNa viSayane sArA mAnanArA to jarUra AMcako khAya. Ama chatAM paNa jo viSayone sArA mAnanArAo, sAdhuo pAse chAtI kADhIne jatA hoya, to temAM be kAraNa che : eka to teone sAdhuno saMsarga phaLyo nathI ane bIjuM evAonI pITha thAbaDanAra e sAdhu che. A be kAraNo sivAya e vastu banavI e saMbhavita ja nathI. viSayane sArA mAnanArA sAdhuo pAse jatAM AMcakA khAya, eno artha e che ke evAono paga bhAre thAya, ane sAdhu zuM kaheze ema evAonA hRdayamAM thAya. rAjAone paNa kavio be rIte oLakhe che ane oLakhAve che ke enI eka AMkhamAM bhaya hoya ane bIjI AMkhamAM prema hoya. ethI gunegAra rAjA pAse jatAM dhrUje ane bIjA gunegAra AnaMdathI jAya. e ja rIte dharmInI pAse paNa dharmIne AvatAM AnaMda, adharmIne saheja mUMjhavaNa chatAM paNa Ave, paNa Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1197 - 9 : mAthe kone rAkhavA. kone nA rAkhavA - 76 - 111 dharmanA virodhIne, dharmanA ghAtakane to enI pAse AvavuM bhAre ja paDe. amArI pAse dharmavirodhIo paNa DaMphAsa hAMkI jatA hoya ane ame hAjI hA karIe to e amArI khAmI ja gaNAvI joIe. e khoTI DaMphAsa hAMke ke muni agara dharmI kahI de ke "huM oLakhuM chuM', eTale tarata ja pelAne pasIno chUTe. virodhI bhale abajopati hoya paNa sAco dharmI enA tejamAM na ja aMjAya. ane pote enA tejamAM nahi aMjAya evuM sApha jaNAvI de, emAM ja dharmInI kharI zobhA ane AbarU che. evAonA khoTA savAlomAM dharmI na ja taNAya. vyavahAramAM paNa kahevAya che coranI sAthe vAta karavAmAM zAhukAranI zobhA na gaNAya. rAjyamAM paNa evo niyama hato ane hajI paNa haze ane hovo ja joIe ke rAjAnI potAnI najare koI anIti ke prapaca karato mAlUma paDe ke te vakhate pote kaMI na kahe, paNa enA uparI dvArA enI upara Disamisano hukama mokale. vAta karavAnA TAimamAM paNa pelo navuM sAdhe nahi, enI kALajI A niyamamAM samAI che. sarakAra khUnIne nyAya khAtara korTamAM lAve paNa hAthamAM kaDI sAthe ja lAve. bhayaMkara gunegArone hAtha pagamAM kaDI nAkhyA vagara na ja lAve, kAraNa ke je AdamI je pojhIzanamAM che tene tevo ja rAkhavo ja joIe, kema ke ene adhika chUTa ApavAmAM anartha che. adhika chUTa Ape to eka vAra jeNe jaMgalamAM khUna karyuM te korTa vacce paNa kare. ene ema thAya ke "phAMsI to lakhAI cUkI che to svAda cakhADIne ja kema na maruM !' kAraNake pApIno e guNa che. hAthamAM kaDI na hoya ane vakIla pUche ke kema khUna karyuM ? to "Ama" kahIne tyAM enuM ja khUna karI nAkhe. e vakhate ema karatAM pApIne vAra na lAge. mATe khUnIne kaDI nAkhyA vagara na lAve. pUrvakALamAM ane vartamAnamAM paNa khUnIne lAvyA pachI, jo enI AMkha lAla mAlUma paDe to kesa mulatavI rAkhe, ane pAcho laI jAya. kAraNa ke evAo beDI toDIne kaMIkanAM mAthAM phoDe. AthI ja kahevAya che ke ghAsaleTa pAse agni na mukAya. agni poSaka, rasoI karavAmAM madadagAra, paNa ghAsaleTanA DabA pAse mUko to lAhya ja lagADe. mATe badhuM ja sthAne ucita che, paNa asthAne nahi. mATe dharmAnuM te sthAna che ke jyAM dharmIne AvatAM AnaMda thAya, adharmIne saheja mUMjhavaNa thAya paNa Ave, paNa virodhIne to tyAM paga mUkavo e paNa bhAre ja paDe. to sAdhu ke je dharmanA dezaka che, prApaka che, ane pracAraka che, tyAM virodhI Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 paNa Ave, paNa enI sAthe vAta kaMI thAya ? viSayAdhInonI sAthe sAdhuothI paNa viSayanI bAMga na ja pokArAya. 112 koI AvIne kahe ke 'kaMIka che, huM Avo chuM, tevo chuM' to sAdhu kahI de ke 'tame dharma mATe lAyaka nathI, khoTA madamAM caDI mAyAmAM paDI AtmAnI barabAdI karI rahyA cho, lakSmI to Aje che, kAle cAlI jaze, kAraNa ke e caMcaLa che, Akhare bhIkha mAgazo ane gati bagaDaze. cakravartI paNa zrI tIrthaMkaradeva pAse jaI ke nigraMtho pAse jaI ema nathI kahetA ke huM cha khaMDano mAlika chuM !' cakravartIo tathA iMdro paNa je tArakanA zAsanane icche, jenI sAme hAtha joDIne UbhA rahe tyAM zuM haze ? asaMkhyAtA devonA svAmI iMdro paNa hAtha joDIne-mastaka namAvIne prabhu pAse UbhA rahe. devatAone upakArIo kahetA ke jo bhogamAM mUMjhAyA to ekeMdriya paNa thazo mATe sAvadha raho, ane mohamAM sAna-bhAna na bhUlo. kSaNa paNa pramAda na karavAnuM zrI gautamasvAmI mahArAjAne je bhagavAna kahetA hatA, te cakravartI tathA iMdrone zuM kahetA haze ? chatAMya e badhA hAtha joDIne ja UbhA rahetA. AthI samajo ke muni pAse hAtha joDIne ja UbhA rahevAya. 1198 anAthI muninA nAtha thavAnuM zrI zreNika rAjAe kahyuM hatuM, tyAre anAthI munie zuM kahyuM hatuM ? pote moM malakAvIne kahe che ke 'rAjana ! nAthavALA banyA pachI banavA Avajo.' A kahevAthI zrI zreNika mahArAjAnA jIvananI AkhI dizA ja palaTAI gaI. AvuM koNa kahe ? amubhAI ne canubhAI ema karyA kare te ? nahi ja. evAo kadI ja sAcuM joIe tevA svarUpamAM nahi kahI zake. vaDodarA kaoNnpharansa vakhate 52ma gurudeva AcArya bhagavAna zrImad vijayakamalasUrIzvarajI mahArAjA tyAM hatA ane prAyaH te arasAmAM pustakAlaya jovA vaDodarAnareza paNa tyAM AvyA hatA. zrI AcArya mahArAjAnI bhavyAkRti joI vaDodarAnareze pUchyuM hatuM ke 'Apa dharmopadeza Apazo ?' zrI AcArye mahArAjAe kahyuM hatuM ke 'dharmopadeza ApavAmAM vAMdho nathI.' pharI gAyakavADa mahArAjAe pUchyuM ke 'upadezamAM zuM kahezo ?' A praznanA uttaramAM zrI AcArya mahArAjAe jaNAvyuM ke 'e prazna ja nathI. mane ThIka lAgaze te kahIza.' bahAra jaIne nareza potAnA mANasone kahe che 'tyAgI sAdhu meM Aje joyA. bIjA to mane kahevarAve ke amAruM vyAkhyAna sAMbhaLo ane eno viSaya Apa pasaMda karo. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 : mAthe kone rAkhavA, kone nA rAkhavA 76 jyAre Amane to paravA ja nathI ane kahe che ke mane game te upadeza ApIza.' dharmaguru pAse upadeza levA Ave, tyAre 'Apa kaho te kahuM' ema dharmaguru kema kahe ? amuka vastu samajavAnuM koI kahe e vAta judI che. paNa dharmaguru upadeza to prabhunI AjJAnusAra ja Ape. ATaluM kauvata to dharmagurumAM hovuM ja joIe ane e hoya to ja sAmA upara chAyA paDe che. AjanA keTalAka loko to kahe che ke 'dharmaguru kharA, pUjya kharA, paNa ame kahIe tema vAMce to kharAM. dharmaguru ane jJAtA thayA pachI hoya te kahe ke sAmAnA kahevA mujaba kahe ? 1199 sabhA : amuka sUtra vAMcavuM ke amuka e to puchAya che ? e puchAya. e to mAtra karyo viSaya sAMbhaLavAnI ruci che te mATe kayuM sAMbhaLyuM che, kayuM nahi e mATe, paNa 'amuka dezanA AvI rIte do' ema gRhasthe munine kahevAno adhikAra nathI. dAnadharmanI dezanA agara koI paNa dharmanI dezanA to zAstramAM hoya tevI devAya, paNa gRhastha kahe tevI na devAya. muddo e che ke duniyAnA viSayamAM paDelAne dharmaguru dharma cAre daI zake ? kahevuM ja paDaze ke viSayamAMthI khaseDe to, paNa tyAM pote phasAya to zuM thAya ? zrI zAlibhadrajInI bhAvanA UMcI hatI, e joI zreNikane ema thayuM ke 'AvI bhogavALI sthitimAM A bhAvanA ! e pUjya che.' pote sevA karavA AvyA - koI bolAvavA nahotuM gayuM. 'dharma, dharmaguru ane e beyanA utpAdaka zrI vItarAgadevanuM svAmitva svIkAryA vinA cAle tevuM nathI.' - ema cAre thAya ? tyAre ja ke jyAre viSaya duHkhanAM sAdhana manAya ane ema mAne te ja sAcA anubhavI. pachI bhale te sAdhu hoya ke zrAvaka hoya. to have kaho ke 'zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza e duHkharUpa, duHkhalaka ane duHkhanI paraMparAvALA lAge che ke nahi ?' ATalo ekaDo to nakkI karo. ATaluM thAya to A deva, guru ane dharmanuM svAmitva svIkAravAmAM vAMdho nahi Ave. 113 artha kAma sArA mAnyA che tyAM ene mATe, e jyAM maLe tyAM AjIjI karo cho ne ! arajIo karIne zeTha zodho cho kema ? Aje bhaNelAne paNa nokarI nathI maLatI e bUma che. bhaNelA paNa abhaNa pAse jaIne potAne nokara tarIke rAkhavAnuM kahe che. sattara jaNanI siphArasa kare, tyAre mAgato hoya enAthI aradhA pagAre zeTha rAkhe. ghaNA kahe che ke 'ame grejyueTa thaIne nIkaLyA tyAre so-basono pagAra maLaze evuM mAnatA hatA, paNa ghaNAne to sATha paNa parANe Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno maLe che.' artha-kAmane mATe e jyAMthI maLe tyAM svAmitva svIkAravAmAM nAnama nathI thatI, ane ahIM devagurunuM svAmitva svIkAravAmAM vAMdho Ave che, enuM kAraNa ? e ja ke viSayane sukhanuM sAdhana mAnyuM che, paNa duHkhanuM sAdhana mAnyuM nathI mATe ja e dazA che. 114 jeo viSayane sukhanuM sAdhana mAne, evAne bhakta banAvavA ke anuyAyI banAvavA prayatna karavo te AtmaghAta che. je viSayanI mAgaNI karavA Ave, guru pAse arthakAmanI puSTi karAvavA Ave, evAnA guru banavAnA lahAvA bhayaMkara che. evAnA guru banavA karatAM e pradezamAMthI cAlyA javuM, e ja sAruM che, paNa evAnA guru banavuM sAruM nathI. gozALo potAnI meLe bhagavAnano celo banyo hato, eTale bhagavAnanI sAthe e cAlato, paNa vAto zI karato ? kyAMya rasoI thatI hoya e joIne bhagavAnane kahe ke jamIne jaIzuM. paNa bhagavAna enI vAtane sAMbhaLatA paNa nahi ! AjanA paNa keTalAka evA pAkyA che ke je sAdhune kahe che ke 'tame duniyAmAM raho to amArA kahyA mujaba hAjI bhaNo. bhagavAne kahyuM, pUrvAcAryoe kahyuM, Agame kahyuM te vAta kharI paNa vIsamI sadImAM e badhuM na cAle mATe sukAna pheravo.' AvI rIte sAdhune sukAna phe2vavAnI salAha Ape che, paNa evI salAha ApanArane to je guru hoya te to saMbhaLAvI ja de ke 'jA ! jA ! nApAka ! nimakaharAma banIne nimakaharAma banAvavA Avyo che ? jenA nAmathI, veSathI, kriyAthI AtmAno uddhAra thAya che ane jagatapUjya banAya che, tenAthI bevaphA banavAnI zikhAmaNa ApavA Avyo che ?' duniyAdArImAM paNa sAcI vaphAdArInI ja kiMmata che, mATe sarvatra sAcI vaphAdArI svIkAravI paDe che, to je dharmaguruoe zrI mahAvIradevanA, eTale ke sarvajJa 52mAtmA zrI jinezvaradevonA zAsanane vaphAdAra rahevAnI pratijJA lIdhI che, te dharmaguruo zrI jinezvaradevonA ane temanA zAsananA ja guNo gAya ke tamArAM guNagAna gAya ? sabhA : thoDA paNa amArA nahi ? 1200 tamArAmAM lAyakAta hoya to tamArAM paNa gAya, paNa AjJA sAcavIne ja : AjJAne Aghe mUkIne to nahi ja ! paNa pelA ullaMTho to kahe che ke vIsamI sadImAM A cAle ja nahi mATe sukAna pheravo . sukAna pharyuM ke so maNa dUdhanA kUMDAmAM viSano kaNIo paDyo samajo. sukAna kaI dizAmAM hoya ? kahevuM ja Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1201 - 6 : mAthe kone rAkhavA, kone nA rAkhavA - 76 - 115 paDaze ke je dizAmAM udaya thAya te dizAmAM ! nAvika paNa pavana phare to nAvanuM moTuM UlaTI dizAmAM na laI jAya. pavana pratikULa hoya, sAme pUra hoya to cATavA le, halesAM mAre, bene badale bAra mANasa mahenata kare, paNa jAya to te ja mArge. jo pavana viphare ane nAva cakrAve caDe to tyAM ne tyAM ghumAve paNa UMdhI dizAe na vALe. pahADa sAthe na bhaTakAya enI kALajI rAkhe. e kAma kaptAnanuM che. kaptAna paNa parIkSAmAM pAsa thayelo joIe. moTara DrAivara paNa pAsa thayelo joIe che ne ! je rIte hAMkavAnuM bhaNyo hoya te ja rIte hAMkavAnuM mAlika kahe. mAlika kahI de ke "marajI mujaba na hato ane dArU pIne na besato, te ja rIte bhagavAna zrI mahAvIrano ogho hAthamAM rAkhanArA viSayAdhInonAM khoTAM mAnapAnathI rAjI na ja thAya. jo evA thavAya to to zAsana DahoLAya ! hajI to ApaNe ghaNA chIe paNa evo vakhata Ave ke "huM tuM ane terahIe ane kadAca huM' para vAta AvIne aTake, toya e vakhate je dharmajIvana jIve te, prabhue pharamAvelI bhAvanAmAM Take te ja puNyavAna. huM ekalo mATe sAmAnuM sAcuM ema vicArI je virodhIomAM bhaLyo, te to gayo ja samajavo. sabhA: sAheba ! kharI vAta che. A vIsamI sadImAM sUrya caMdra paNa gati nathI pheravI to zAsananA sAcA saMcAlako zuddha ane svAbhAvika zAsanamAM zAstrathI viparIta pheraphAra kema ja kare ? ema na ja bane, kAraNa ke e AjanA ullaMTho jevA mUrkha nathI. astu. vizeSa have pachI - Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7H azubhodaya karatAM azubha bhAva kharAba: 77 0 pApamAM coMTavApaNuM kema che ? * AtmA sAthe vicAro ! 0 karma ane AtmA - * nimitta kevI rIte ? 0 AtmA pAmara zAthI ? * utpAdanane sadvyayano pharaka : 0 zrI DhaMDhaNa RSi : * azubha bhAvanAthI duHkha ! 0 bacatAM zIkho ! 0 amAnullAha ! * zubhabaMdhanuM pariNAma - vidvAna koNa ? 0 naphAvALA vepAramAM hisAba ? viSaya : puNyodaya ane pApodayamAM AtmAe rAkhavAnI sAvadhAnI. saMskArarasikatAmAM kAraNa karma che, enI nA nathI paNa e karmane badalavuM AtmAne svAdhIna che. puNyanA udaye prApta thatI sukha-sAhyabImAM kevI virakti rAkhavI ane pApanA udaye maLI AvatI ApattimAM kevI samatA sAdhavI enI kaLA A pravacananA vAkya vAkyamAM maLI rahe che. anaMta zaktino dhaNI AtmA dIna kema ja bane ? e aMge zrI DhaMDhaNa aNagAranI dRDhatA ane adInavRttinuM dRSTAMta sarasa rIte ApI vAta spaSTa karI che. sukhano mArga saMtoSa che, AjanI dInatAnuM mULa azubhodaya karatAM paNa manamAM saLagI rahelI IrSyA, asaMtoSanI Aga ja che. enuM sacoTa nidAna karyuM che. prasaMgavaza cha kAyanI hisAthI janya padArthono munine upayoga karavo paDe, chatAM eno muni upadeza to kyAre paNa Ape nahi ja evI vIravANInA uddaghoSapUrvaka sAcI vidyAnuM svarUpa samajAvI pravacana pUrNa karyuM che. muvAkyAtRta * karma bhayaMkara saMyogo UbhA kare, kaphoDI hAlatamAM mUke, paNa dIna banAvavAnuM kAma enuM nathI. - dInatA e to pAmaratA che ane e pAmaratA AtmAnI che, paNa bIjA koInI nathI. saMyogone evA keLavo ke eka bhavanA sudhArA sAthe aneka bhavano sudhAro thAya. karmanA udaya sAthe beThA ke mAra khAdho samajo - * karmano bharoso na rAkho, thoDuM thoDuM paNa bacatAM zIkho, to bhayaMkara prasaMge paNa bacI zakazo ! karmAnusAriNI mati thAya emAM nA nahi, paNa ene pheravavAnI tAkAta AtmA dharAve che. meLavelI cIjanA sadupayogamAM dharma, meLavavAmAM to pApa. jyAre devAnI cIja utpanna karavAmAM paNa pApa, tyAM dAna mATe pedA karavAnI vAta ja kyAM rahI ? sAdharmikane sateja banAvavA mATe gharabAra tArAja karAya, paNa gharabAra saLagAvI mUke evA emane sateja na ja karAya. je vidyA unmatta banAve e vidyA madirA jevI che. evI vidyA na maLo, na lo ane na Apo. vilAsI banAve tevI vidyA levA karatAM mUrkha rahevuM ane mUrkha rAkhavuM e ja sAruM che. vilAsanuM pariNAma vinAza che, mATe virAgI e vidvAna che, paNa vilAsI e vidvAna nathI. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 : azubhodaya karatAM azubha bhAva kharAba : pApamAM coMTavApaNuM kema che? sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjAnA bhAvane anusarI, TIkAkAra maharSi pharamAvI rahyA che ke karmanA bhArathI bhAre thayelA AtmAo viSayamAM evA lIna thayA che ke, game teTalI Apattio Ave to paNa sakaLa duHkhanA AvAsarUpa gRhasthAvAsane choDI zakatA nathI. AvelI Apattine ghoLI pIne paNa tyAMthI khasatA nathI. zrI tIrthaMkaradeva jevA dharmadezaka hoya, te chatAM paNa ati viSayAdhIna jIvo tyAMthI khasI zakatA nathI. Apatti Ave to karuNa svare rue, zoka kare, bhAgyane Thapako Ape, paNa tyAM rahyA rahyA ja, ane e saghaLAMno hetu eka ja ke e sthAna na chUTe. vadhumAM ati viSayAdhIna AtmAo viSayonI AdhInatAne laIne, A lokamAM paNa aneka vyAdhio vagere bhogavIne, bicArAo paralokamAM paNa durgatie jAya che, jyAMthI koI choDAvI zakatuM nathI. ati viSayAdhIna AtmAo mATe koI choDAvanAra maLe nahi evI durgatimAM javAnuM to sarajAyeluM ja che ane A lokamAM paNa vyAdhio vagere bhogavavuM paDe che. AthI upakArIonI AjJA mujaba zuddha ane sAcA vivekI banIne evo prayatna karavo joIe ke jethI du:khano sarvathA abhAva thAya. A vastu saMsAramAM ja beThAM beThAM, ane viSayomAM lIna rahevAthI thAya ema nathI, kAraNa ke cAre gatimAMthI eka paNa gatimAM zAMti nathI. AthI mokSanI sAdhanAmAM advitIya sAdhanarUpa manuSyabhava pAmIne, badhIye Apattio TaLe evo ja upAya yojavo joIe, paNa Apatti e ApattirUpa che ema dekhAya to ja e upAya yojAya ! sabhA : ApattirUpa lAge to che ane khaTake paNa che ! mAnyuM ke khaTake che, paNa jo tamArA kahevA pramANe khaTakatuM ja hoya to pApanI pravRtti saheje paNa moLI to paDavI ja joIe ne ! tyAga na thAya paNa coMTavApaNuM to kema ja hoya ? karma ane AtmA : sabhA : bhavitavyatA kAraNa che ne ? samyagdaSTi bhavitavyatA upara ja AdhAra na rAkhe. vastune je na jANe te Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 14 evo AdhAra rAkhe. cAlatAM jyAM javAya tyAM kharuM, ema to je mArga na jANe te kahe, paNa badhA mArga joyA ke jANyA hoya te ema na ja kahe. AtmA tathA karmano svabhAva jANanAra ane pAMca kAraNanAM svarUpa jANanAra samyagadRSTi AtmA bhavitavyatA upara ja AdhAra na rAkhe. sabhA 'varmAnusaLI vuddhi:' e vAta kharIne ? e vAta mAnI, to paNa karmanA svarUpane samajanAra AtmA karmanA udayane AdhIna na thAya. karmanA udayane bhogavavA e judI cIja che ane AdhIna thavuM e judI cIja che. karmano vipAka udayamAM Ave te dekhAyA vinA jAya nahi, eTale bhogavavo to paDe, paNa tAbe thavuM ke nahi te AtmAne AdhIna che. AthI spaSTa che ke udayane bhogavI levAmAM harakata nathI, kAraNa ke dareka muktigAmI AtmAe zubha tathA azubha udayane bhogavyA che, eTale ke sAhyabI paNa bhogavI che ane takalIpha paNa bhogavI che, paNa bhogavyuM ane AdhIna na thayA. e zubha tathA azubha saMyogamAM te te prakArano udaya mAnatA, paNa potAne kaMI nathI ema mAnatA. Aje to zubha udayathI maLelI sAmagrIne sArI mAnI tenA mohamAM rAcavAnuM bane che ane azubhanA udayathI maLelI sAmagrIne bUrI mAnI tyAM durbhAvanA ane duSTa vicAro thAya che. jyAre prabhuzAsanane pAmelA puNyazALIo to kahetA ke zubha tathA azubha saMyogothI lAbha-hAni pulane che, paNa AtmAne kAMI nathI, mATe beya saMyogomAM e samAna rahetA, samacitta rahetA, ane azubha karatAMya zubha saMyogomAM vadhu virAgAvasthAmAM rahetA. zubha saMyogamAM virAga dhAraNa karatA ane azubha saMyogamAM samatA dhAraNa karatA. zubhodayathI maLatA padArthone asAra mAnI, e padArthonA rAgathI na raMgAtA ane azubha saMyogone maLa sApha karanAra mAnatA. AthI e spaSTa thAya che ke sArA-narasA saMyogo maLe e karmano pratApa, eTale ke karmo sArA-narasA saMyogo UbhA kare e vAta sAcI, paNa e beyamAM AtmA sAvaceta rahe ane AdhIna na thAya to karma zuM kare? karmanuM prAbalya evuM che ke e AtmAne viSama saMyogomAM mUke, paNa AtmA jo sAvadha hoya to AtmAne dIna banAvavAnI enAmAM tAkAta nathI. e saMyogo evA UbhA kare ke tyAM bhAgye ja koI asAvadha AtmA Take. paNa jo AtmA sAvadha thaI jAya to karmanI tAkAta nathI ke e tene dIna banAve. sADA bAra varSa sudhI Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 : azubhodaya karatAM azubha bhAva kharAba - 77 bhagavAna zrI mahAvIradevane upasarga thayA; e upasargonA saMkaTamAM zuM kamI hatI ? emAMnA eka upasarganA saMkaTano aMza mAtra Ave, to ApaNA to chakkA paMjA 2mI jAya, paNa bhagavAna sAvadha rahyA to teno vinAza karI svasvarUpa prApta karyuM. AthI e vastu siddha che ke karma bhayaMkara saMyogo UbhA kare, kaphoDI hAlatamAM mUke, paNa dIna banAvavAnuM kAma enuM nathI. dInatA e to pAmaratA che ane e pAmaratA AtmAnI che, paNa bIjA koInI nathI. AtmA pAmara zAthI ? 1205 sabhA : e pAmaratA AvI kyAMthI ? kahevuM ja paDaze ke karmanA udayane AdhIna thavAnI kuTeva paDI emAMthI ja pAmaratA janmI che; jo ema na mAno ane 'karmodayathI ja dInatA Ave' ema mAno, to to koI muktie jAya ja nahi, eTale karma koIne paNa muktimAM javA de ja nahi. sabaLa AtmAo muktie jAya, paNa sabaLatA e zuM ? kahevuM ja paDaze ke sabaLatA eTale AtmAnI tAkAta; mATe samajo ke karmanI kAryavAhI judI che ane AtmAno svabhAva judo che. karme AtmAnA svabhAva bhUlavavAnA saMyogo karyA che ane svabhAva bhUlavAmAM nirbaLatA AtmAnI che. mithyAdRSTi to karma tathA AtmAnA svabhAvane na jANe tethI bhUle, paNa samyagdaSTi to e svabhAvanI bhinnatA sArI rIte zraddhAnA yoge samaje che; karmano svabhAva judo che, ane AtmAno svabhAva judo che, ema sArI rIte jANe che ane mAne che. te chatAMya bhUle to mAnavuM ja joIe ke e AtmAnI nirbaLatA che. AtmA tathA karmanA svabhAvane samyagdaSTi AtmA to samajI cUkelo che, eTale nirbaLatA thAya to potAnI che. koI koI vakhata koI karma jora karI jAya enI nA nathI, paNa kevaLa karmanA yoge ja nirbaLatA thatI hota, to to anaMtA AtmAo je muktie gayA te na jAta. muktigAmI AtmAo paikInA keTalAya AtmAo evA thayA che ke je AtmAone ati vikaTa saMyogo maLyA hatA. puNyanA vipAkodayamAM e ja puNyAtmAonI sAhyabIno paNa pAra nahoto ane azubhodaya vakhate Apattino paNa sumAra nahoto. Aja to sAhyabI paNa zI cha ? lAkha, be lAkha, karoDa, abaja vagere, basane ? AjanI rAjaRddhimAM paNa mAla zA che ? 119 AjanA duHkhamAM paNa tAva Ave, amuka roga thAya ke koI AvIne sApha karI jAya. ema chatAM sArA saMyogomAM Asakti ane narasA saMyogomAM bhaya Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 evA ke saMsAramAM jeno namUno nahi. A dazAmAMthI bacavAno upAya eka ja che ke du:khanA saMyogane bhogavI levA paNa AdhIna na thavuM. sArA-narasA saMyogone AdhIna na thavuM, e ja bacavAno eka upAya che. saMyogone evA keLavo ke eka bhavanA sudhArA sAthe aneka bhavano sudhAro thAya. lAkha maLe chatAM, agara lAkha vagara paNa zAMti rAkhavI, te AtmAne potAne AdhIna che. lAkha maLavA ke nahi, TakavA ke nahi te karmane AdhIna, paNa maLo yA na maLo, Tako yA na Tako, chatAMya samAdhimAM rahevuM e AtmAne AdhIna che. samyagdaSTi AtmAne lAkha Ave tenI paravA na hoya, ane jAya tenI bhIti na hoya. parAdhIna sukhane TakAvavAnI tAkAta AtmAnI nathI ane te icchavA joga paNa nathI. sAhyabI maLavI ke javI te zubha tathA azubhodayane AdhIna che, paNa e beya prasaMge sukhI ke du:khI na thavuM te AtmAne AdhIna che. chatI sAhyabIe jema sukha bhogavanArA che, tema duHkha bhogavanArA paNa che ane ApattimAM jema duHkha mAnanArA che, tema sukha mAnanArA paNa A vizvamAM che. zAstrakAra kahe che ke evI tAkAta keLavo ke saMpatti tema ja Apatti vakhate AtmA samAna koTino thAya. karmanA udaya sAthe beThA ke mAra khAdho samajo. karmanA udayathI maLatI sAmagrIne je pudgalalIlA mAne te AtmAne karma dabAvI na zake. e AtmA upara jarA paNa e karmodayanI asara na thAya. 1206 sabhA : zuM bAhya nimittathI dInatA na thAya ? je bAhya nimittane AdhIna na thAya, tene dInatA na thAya. dAtArane tyAM yAcaka paNa mAgavA jAya ane muni paNa jAya. yAcakane na Ape to te dIna thAya, paNa na ApavAthI muni dIna thAya ? nahi ja, kAraNa ke yAcakamAM dIna thavAnI kuTeva che, paNa munimAM tevI kuTeva nathI. mAgavuM to beyane sarakhuM che, paNa munine to denAra na de, eTaluM ja nahi paNa dhakko mAre ke gALa de to paNa e tArakanI prasannatA to enI e ja rahe. paNa pelo yAcaka to mAgatAM annadAtA kahe ane na Ape to moDhuM bagADe, rue, gALo de, badhuM kare. nimitta to beyane sarakhAM che, chatAMya gALa devAthI bhikhArI gusse thAya paNa muni na thAya, kAraNa ke bhikhArI roTalAne AdhIna che ane muni roTalAne AdhIna nathI. muni to mAne che ke 'maLe to saMyamapuSTi che ane nahi maLe to tapovRddhi che : maLe toye lAbha che ane na maLe toye lAbha che.' A mAnyatAne laIne munine dInatA AvatI nathI. na Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1207 - 7 : azubhodaya karatAM azubha bhAva kharAba - 77-- 121 zrI DhaMDhaNa RSi : A viSayamAM zrIkRSNa mahArAjAnA putra ane traNa lokanA nAtha bhagavAna zrI neminAtha svAmIjInA ziSya zrI DhaMDhaNa RSijInuM dRSTAMta anupama che. zrI DhaMDhaNa RSi jevA mahApuruSane paNa moTA zeThiyAo, dhArmika ane udAra lokothI bharelI dvArikA nagarImAM aMtarAya karmanA udayathI bhikSA maLatI nahotI. e aMtarAyano nAza karavA mATe e mahApuruSe evo abhigraha aMgIkAra karyo hato ke - "parAdhyA moceDa" huM paranI labdhithI bhojana nahi karuM.' A abhigrahanA pAlana mATe alAbhaparISahane sahana karatA ane paranI labdhithI maLelA AhAra nahi karatA e mahA munivare keTaloka kALa pasAra karyo. e rIte e mahAmunivara potAno kALa pasAra karatA hatA. e arasAmAM koI eka divasa zrIkRSNa mahArAjAe bhagavAna zrI neminAthasvAmIjIne prazna karyo ke - "garISa maeUMnAM maLe che surAra:" "A maharSionI aMdara duSkara karanAra maharSi koNa che ?' A praznanA uttaramAM bhagavAna zrI neminAtha svAmIjIe pharamAvyuM ke duHkhAravAra: sarveDamI daMDhArvati" "A saghaLAya maharSio duSkarane karanAra che, paNa te saghaLAya maharSiomAM A DhaMDhaNa RSi atizaya duSkarane karanAra che." A pramANe sAMbhaLIne zrIkRSNa mahArAjA atizaya prasanna thayA. samyagdaSTi AtmA koI paNa AtmAnI adhika ArAdhanA joIne AnaMda pAme, to pachI potAnA ja putraratnanI adhika ArAdhanA joIne kema AnaMda na pAme ? zrI DhaMDhaNakumAra zrIkRSNa mahArAjAnA potAnA putra che, to potAnA putra mATe sAkSAt prabhunA zrImukhe, AvA prazaMsAnA zabdo sAMbhaLIne, zuddha samyaktanA svAmI zrIkRSNa mahArAjAne atizaya AnaMda thAya emAM Azcarya zuM che ? koI paNa AtmA muktimArgano ArAdhaka bane, evI manodazAvALA AtmAne potAno premapAtra koI AtmA muktimArgano ArAdhaka bane, emAM AnaMda thayA vinA rahe ja nahi, Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 e nyAye atizaya AnaMda pAmelA parama dharmazIla zrIkRSNa mahArAjA bhagavAna zrI neminAthasvAmIjIne namaskAra karIne, potAnI dvArikAnagarI tarapha cAlyA. nagarImAM praveza karatAM ja zrIkRSNa mahArAjAe bhikSAcaryA mATe jatA zrI DhaMDhaNa RSijIne joyA. jotAMnI sAthe ja darzana mATe talasatA zrIkRSNa mahArAjA ekadama hAthI uparathI nIce UtarI paDyA ane te RSipuMgavane te naravare atizaya bhaktipUrvaka namaskAra karyo. rIte zrIkRSNa mahArAjAne namaskAra karatA joIne, eka zreSThie vicAra karyo ke 'je zrIkRSNa dvA2A paNa A rIte pUjAya che, te khare ja koI dhanya AtmA che.' A vicArathI potAnA ghare padhArelA te RSipuMgavane te zeThiyAe bahumAnapUrvaka modakathI pratilAbhyA; AthI te RSipuMgave paNa AvIne ane namIne bhagavAnane vinayapUrvaka prazna karyo ke - "rmAntarAva ji me, zALa mikSAM yajJAnavat / " 'zuM mAruM aMtarAya karma kSINa thayuM, ke jethI mane bhikSA maLI ?" A praznanA uttaramAM bhagavAne pharamAvyuM ke - "svAmvo nAntarAvuM te, kSInuM vyiktvayaM te| hariNA vandito'sIti, zreSThI tvAM pratyalAbhavat / / 1 / / " 'tAruM aMtarAya karma kSINa thayuM nathI ne A labdhi to kRSNa vAsudevanI che, kAraNa ke kRSNe tane vaMdana karyuM e kAraNe zeThiyAe tane pratilAbhyo che, eTale ke vahorAvyuM che ' 1208 vicAro ke Ave samaye AvA kathanathI ajAgRta AtmAne zuM thAya ? roja bhikSA mATe pharavuM chatAM bhikSA na maLe, lAMbA kALanI tapazcaryA pachI AhAra maLe ane bhagavAna kahI de ke e AhAra tArI labdhino nathI tyAM zuM thAya ? Aveza, dInatA ke gusso vagere Ave ke nahi ? sabhA : atyAre to Ave. hAla ane dareka kALamAM pudgalAdhIna jIvane gusso Ave. paNa A DhaMDhaNa to mahAmuni hatA. saMyama ane tapathI raMgAyelA hatA. e mahApuruSane AhAra sAthe saMbaMdha nahoto. pote tapovRddhi mAnI ane A paralabdhi che ema jANI, rAgAdirahita evA te RSipuMgave e bhikSAne yogya bhUmimAM paraThavavA mAMDI ane paraThavatAM paraThavatAM - Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1209 7 : azubhodaya karatAM azubha bhAva kharAba "pUrvAnitani varmAni, nIvAnAM duHkSavALo / " "khedanI vAta che ke jIvone pUrve pedA karelAM karmo duHkhe karIne kSaya pAmanArAM hoya che !" - 77 A prakAranA sthira dhyAnane bhajanArA te RSipuMgavane kevaLajJAna utpanna thayuM. AthI samajo ke dInatAnA prasaMgo to prAyaH badhAne Ave : zrI DhaMDhaNa munine paNa prasaMga Avyo, paNa AtmA jAgato hato. jAgelo AtmA mUMjhAto nathI, paNa saMpatti tathA Apattine zubhAzubhanuM kAraNa mAne che. zubha tathA azubha karmanuM eka ja kAma ke sArA athavA narasA saMyogo lAvIne khaDA kare, tyAM mithyAdRSTi to ajJAnanA yoge mUMjhAya, paNa samyagdaSTi AtmA mUMjhAya nahi. 123 zrI DhaMDhaNa munino kevo kaThina tapa, moTAmAM moTo abhigraha, ghaNe divase bhikSA maLe, paNa bhagavAna pote ja e AhAra bIjAnI labdhino che ema kahe, e vakhate samatA rahevI e zuM nAnIsUnI vAta che ? bacatAM zIkho ! sabhA : e vakhate zarIrabaLa paNa kharuM ne ? zarIrabaLavALA paNa e vakhate keTalAya narake gayA che, mATe AtmabaLanI pradhAnatA che. te te kALane yogya zarIra vagere sAmagrI hoya, emAM nA nahi. e kALamAM Apatti paNa evI hatI, to zarIra paNa tevAM hatAM. jeTaluM tapa ane saMyama Aje che, ene yogya zarIrabaLa to Aje paNa che. mAno ke Apatti vakhate tevuM zarIrabaLa na hoya to kAyA gabaDe, paNa ahIM - haiyAmAM parivartana kema thAya ? hRdayamAM pheraphAra kema thAya ? e to AtmAne svAdhIna che. mATe vastune vastugate samajo. karmanuM eka ja kAma ke zubha ane azubha saMyogo lAve, paNa emAM lIna thavuM ke dIna thavuM, e AtmAne AdhIna che. sabhA : samyagdaSTi AtmAne puNyAnubaMdhI puNya upAdeya kharuM ke nahi ? kharuM. zubhano udaya bhale Ave, paNa samyagdaSTi AtmA emAM lIna na thAya, ene AdhIna na thAya. samyagdaSTi, dezivarita tathA sarvavati vagerene zubhAzubhano udaya to Ave, paNa muddo e che ke ene AdhIna na thavuM. bAMdhelAM karma udayamAM to Ave, paNa AdhIna na thavuM, e ja AtmAnI tAkAta che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 24 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 110 puNyAnubaMdhI puNya upAdeya eTalA mATe ke enA yoge maLelA padArtho AtmAne mUMjhavavAmAM bhAga nathI bhajavatA. ApaNe to ghaNuMye puNyAnubaMdhI puNya karavuM hoya, paNa haiyAmAM gAMDuMgheluM thaI jAya, pApAnubaMdhI puNya AvI jAya, enuM zuM ? sabhA : zrI naMdiSeNa muni AdhIna thayAne ? hA ! AdhIna thayA to gabaDyA ane paDyA paNa kharA, paNa jAgRta hovAthI paDI na rahyA. dazane pratibodha karyA vinA khAvuM nahi, evo niyama karyo. e mujaba varSo sudhI roja daza dazane pratibodha karatA ane eka divase dazamo pratibodha na pAmyo. tethI e dazamAne badale pote dazamAM thaIne cAlI nIkaLyA. tIvra azubhodaya Ave tyAre na ja gabaDe ema nahi, gabaDe paNa, paNa Ubho thAya to pAcho caDe paNa ! nisaraNIthI paDatAM paNa bese, hAtha Tekave to ochuM vAge, ane bebhAna thaIne gabaDe to hADakAM bhAge, tema karmAdhIna paDyA te durgatie ja jAya evo ekAMta kAyado nathI. paDIne pAchA caDe to ocho ja vAMdho che ? AthI spaSTa ja che ke zubha ane azubhano udaya Ave bhale, paNa ene AdhIna thavuM ke nahi, e AtmAne AdhIna che. AtmA AdhIna na thAya to karmanI tAkAta nathI ke AtmAne kaMI karI zake ane AdhIna thavAya to ame-tame to gabaDIe, paNa cauda pUrvadharo paNa paDe. cauda pUrvadharo anaMtA nigodamAM gayA ema lakhyuM che, paraMtu sAthe e paNa jANavuM ja joIe ke e nigodamAM bhale gayA, paNa amuka kALanI aMdara e AtmAonI mukti niyamA, kema ke e svAda cAkhIne gayA che, mATe tyAMthI nIkaLyA bAda nimitta maLyathI tarata aMgIkAra karavAnA. sAvadha na rahe e gabaDe. agiyArame guNaThANe gayelA, yathAkhyAta cAritra pALavAvALA, jenA kaSAya mAtra zAMta thayA che evA paNa gabaDe, to amArI-tamArI vAta zI ? muddo e che ke sAvadhagIrI jAya to AtmA paDe. tIvra azubha karmanA udayamAM gabaDanAro dhIme dhIme evI bemAlUma rIte gabaDe ke sAvadhagIrI chatAM paNa pachI ekadama paDe evuM paNa bane, kema ke pachI bacAva nathI. mATe zAstrakAra kahe che ke karmano bharoso na rAkho, thoDuM thoDuM paNa bacatAM zIkho, to bhayaMkara prasaMge paNa bacI zakazo. zubha baMdhanuM pariNAma : upazama zreNivALA niyamo paDe, nakkI paDe. jyAre kSapaka zreNivALAe to Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1211 - - 7 : azubhodaya karatAM azubha bhAva kharAba - 77 125 kSaya ja karyo che, tyAre upazama zreNivALAe to dabAvyAM che. vepArI ekanA lAvI bIjAne daI AbarU bacAve, evuM keTalA divasa cAle ? be leNadArane patAvI cAra UbhA kare e thoDo vakhata cAlaze, paNa eka divasa to pAghaDI pheravavI ja paDe ne ? paNa mAganAra rAkho ja nahi, to e dazA na Ave. jainazAstra to vidhi evI majenI bAMdhI che ke te mujaba je varte tene duniyAnA vyavahAramAM paNa vAMdho na Ave ane dharma banyo rahe. e maryAdA mujaba vartanAra zrAvaka prAyaH devALuM to kADhe ja nahi. je zrAvaka bane tenI coda AnI Apatti to ApoApa TaLe. paNa saMtoSa Avavo joIe ane lobha khasavo joIe; parimita parimANavALA banavuM joIe ane jarUrathI adhika icchA na karavI joIe. zrAvaka jarUrata keTalI icche e prathama kahevAI gayuM che; ethI adhika na icche. saMtoSavRttithI rahenAra zrAvakanI cAlu dharmakriyAthI azubhodaya khase, eTale sAhyabI, lakSmI vagere to zubhodaye ApoApa Ave. Aje cauda cauda kalAka majUrI karavA chatAM nathI maLatuM, te pahelAM ThaMDe kaleje maLatuM. eTalI lakSmI pAmatA ke jeno sumAra nahi, paNa emanI zubha kriyAo akhaMDita cAlu rahetI jethI azubha jAya. zrI tIrthaMkaradevanAM pAMce kalyANaka vakhate iMdranA meruparvata jevAM acaLa sihAsano kaMpe zAthI ? koNa kaMpAvavA gayuM hatuM ? emanA puNyano prabhAva che. zrI tIrthaMkaradeva cyave, ahIM janma, ahIM dIkSA le, ahIM kevaLajJAna thAya ane ahIM nirvANa pAme, te vakhate nArakamAM prakAza thAya, tyAMnA jIvone kSaNavAra sukha thAya, enuM kAraNa ? kahevuM ja paDaze ke puNyano e prabhAva che. e rIte ahIM paNa lakSmI ane sAhyabI cAlIne Ave. jJAnIe kahelA zubha ane azubhanA vipAkamAM zraddhA hoya, je vipAka kahyA e kathanamAM zraddhA hoya, to A badhuM ja samajAya. dharmAnI kriyA eka ja, paNa ekane nirjarA mATe thAya ane bIjAne Azrava mATe thAya. zuddha pariNAmanA yoge nirjarA karanAra AtmA kevaLajJAna pAmI muktie jAya, ane zubha pariNAmavALo AtmA zubhAzravanA baMdhathI sAhyabI vagere pAme, ene puNyakarmano baMdha thAya mATe lakSmI-sAhyabI e badhuM maLe, AtmAnA kaSAyo maMda paDe, lobha, mAna, mAyA, krodha maMda paDe to icchA ghaTe, icchA ghaTavAthI pApavAsanA kama thAya, ethI pravRtti moLI thAya ane ethI ja Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 26 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1212 pApa baMdhAya ochuM. saMtoSI AdamIne dharmanI kAryavAhI mATe samaya ghaNo maLe, jethI azubha khape ane zubha baMdhAya; ane zubhabaMdhanA yoge icchAthI adhika AvI AvIne maLe, tethI dharmabhAvanA vadhAre tIvra thAya. jo e dazA na hota, e saMtoSavRtti na hota, to pUrvanA zrAvako je maMdiro vagere AvAM baMdhAvI gayA che, je zAsanakAma karI gayA che te na karI zakata. paisAne potAnA mAnyA hota to Avo vyaya na karI zakata. dharmakriyAmAM vAparatAM e puNyAtmAoe mApa na karyuM. hadayaduHkha : sabhA : e to parigrahanA parimANavALA hatA ne ? badhA evA hatA ema paNa nathI. muddo e che ke e vastumAM emanI evI lInatA nahotI , lakSmIne AdhIna e nahotA, tyAM mApa vagara khacyuM. hisAba to khAvA-pIvAmAM, paheravA-oDhavAmAM gaNAya. je kriyAmAM azubhano baMdha hoya tyAM hisAba gaNAya, paNa jemAM zubha baMdha ke nirjarA hoya tyAM hisAba na gaNAya. tyAM hisAba gaNanArathI evAM dAna na devAya. enAthI dAna paNa na devAya ane dharma paNa na thAya. nAnAmAM nAnuM maMdira baMdhAve paNa kharce keTaluM ? pAra vinAnuM ! ane kharcIne e kriyAne zobhAyamAna banAve, anumodanIya banAve. sabhA: naphAno ja vepAra tyAM hisAba zo ? e hRdayamAM UtaravuM joIe. Aje kyAM hisAba gaNAya ane kyAM na gaNAya e khabara che ? naLa ughADo rAkho tyAM hisAba nahi. pApamAM meLa nathI, paNa puNyakriyAmAM hisAbI vAta che. puNyakriyAmAM je tajo cho temAM lInatA akabaMdha paDI che, mATe hisAba gaNAya che. emane puNya kema phaLatAM hatAM e puchAya che, paNa e je rIte puNya karatA hatA e daravAjA baMdha karAya che, pachI emanA jevo anubhava zI rIte thAya ? sArA phaLa mATe takalIpha to veThavI paDe. vyavahAramAM paNa chokarAne kaho cho ke mahenata karavAthI gADI ghoDo maLe, to e rIte ahIM paNa kahevuM ja paDe ke puNya jIvatuM jAgatuM rAkhavuM hoya to tevI kAryavAhI karavI joIe. e puNyavAnonA jevuM puNya paNa joItuM hoya, to paNa emanA jevI kAryavAhI karavI joIe ane te paNa eka muktinA ja dhyeyathI. A dhyeyanA kAraNe ja udaya to Ave, paNa samyagdaSTi AtmA mUMjhAya nahi. karma muMjhavaNa UbhI kare, paNa AtmA sAvadha rahe to lepAya nahi. mohano uchALo AvI paNa jAya, jarA taNAya Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azubhodaya karatAM azubha bhAva kharAba 77 paNa, paNa sAvadha rahe to Take. asAvadha thAya to taNAI jAya. jarUrathI adhika koI na icche to koI paNa duHkhI thAya ? kahevuM ja paDaze ke ghora pApIo sivAya eka paNa du:khI na hoya, zaktivAna hoya te puNyakAryomAM hisAba na gaNe ane bIjA jarU2thI adhika na icche, to duHkhI koNa ? na naphAvALA vepAramAM hisAba ? 1213 : 6 kahevAya che ke caMdrAvatI nagarImAM traNaso sATha koTyAdhipatio hatA. teoe vicAryuM ke ApaNe traNaso sATha chIe ane varasanA divasa paNa traNaso sATha che, to roja eka eka navakArazI karIe to ApaNA sAdharmIne AraMbha samAraMbha kaMI na ka2vuM paDe, ane badhA dharma karI zake. A pAMcamA ArAnI vAta che. roja eka eka navakArazI karatA. 127 A atyAre paNa badhA du:khI che ema na mAnatA, paNa sAcI rIte to haiyAthI duHkhI che. pahelI bImArI hRdayanI che. 'Ane AvuM ane mane nahi' baLatarA e ja duHkha ! 'ame kAMI nahi ? amArA vicArane mAna nahi ?' AvuM vicAre ane kahe, paNa vicAra karatAMye na AvaDe ! kapALa koDiyA jeTaluM hoya te jue nahi, ane 'ame kAMI nahi ?' - ema bolyA kare ! chate zubhodaye paNa bhIkhavRtti keLave evA ghaNA AtmAo che ! vyavahAramAM paNa kahevata che ke brAhmaNa bhale lakSAdhipati hoya paNa hAtha dhare ! viSayAsakta jIvono svabhAva ja evo che ke hRdayamAM baLyA kare ! saMtoSI ane prAmANika bano, jarUrathI adhika na iccho, to cauda AnI sukha che. zArIrika duHkha ke viyoga AdithI janya duHkha evuM be AnI duHkha koI koI prakAranuM rahe, paNa e to vastusvarUpa samajanArane bahu na lAge. mukhya to hRdayanI kSudratAnuM duHkha che. samyagdaSTinuM hRdaya kSudra na hovuM joIe. ene potAnA vicArano Agraha na hoya. jainazAsanamAM Avelo AtmA potAne gaNato ja nathI; e potAne to prabhuzAsanano sevaka ja mAne. satyanI sAme hAtha joDI Ubho rahe, paNa sAmo na thAya. asatya kAryavAhI jaNAya to pAchI kheMcatAM ene vAra na lAge. rAjagRhI jevI nagarI, cothA ArAno samaya, je nagarImAM zrI zAlibhadra ane zrI dhanAjI jevA sAhyabIvALA vasatA hatA, tyAM puNIo zrAvaka paNa hato, ke je sADAbAra dokaDAmAM saMtoSa mAnato. emAM jinapUjana gharanI sAmagrIthI karato. Aje gharanI sAmagrIthI jinapUjana karanArA keTalA ? - Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1214 sabhA: khAtAMpItAM sADAbAra dokaDA to bacatA ne ? ema mAno toye enuM kharca keTaluMka haze ? Aje tamArA jevAone tyAM sADAbAra dokaDA bace che ke nahi ? bace che, chatAM paNa gharanA alaMkAro to sigAreTanI DabI, cAha karavA sTavano cUlo, hAthe hajAmata karavAnuM sAdhana, polizanI DabI' AvA ja ke bIjA ? muddo e che ke evI sAhyabInA samayamAM (jamAnAmAM) paNa saMtoSa zuM kAma kare che te vicAro. dhanAjI lakSmIthI bhAgatA to lakSmI pAchaLa jatI; ane toya emane paravA nahotI. vaLI jemanI pAse lakSmI nahotI tevAo paNa saMtoSI hatA, eTale duHkhI koNa hoya ? azubhanA udaye duHkha thAya, e mAnyuM ke mAthuM duHkhe, tAva Ave, koI mArI jAya, e badhuM thAya, paNa koI dharma kare e joIne paNa duHkha thAya e zuM? Aje keTalAka evA paNa che ke jeo koI paNa dharma kare e joIne baLe che. lakSmIvAnanI irSyA karanAra to dharma kare enI core ane cauTe mazkarI karatAM zIkhyA che, e kevI durdazA ? zuM vIsamI sadInI jAgRtinuM A navuM prakaraNa che ? pApa bAMdhavAnAM sAdhanamAM ATaluM adhUruM hatuM te pUruM karavuM hoya ema lAge che ! AtmA sAthe vicAro ! AjanA vIsamI sadInA nAca nAcanArAo kahe che ke "ame AvA bhaNelA, ame ATalA copaDA phADyA, DigrIo meLavI athavA ATalAM varaso sAmAyika karI, toya amane vairAgya na Ave ane Amane mUrkhane vairAgya Ave ?' paNa ema kahenArA eTaluM paNa samajatA nathI ke DigrImAM, copaDAnAM pAnAMmAM, moTA mAthAmAM ke zrImaMtAImAM vairAgya nathI; vairAgya to Atmadharma che. cakravartIne vairAgya na jAge ane kaMgAlane jAge. lAMbAM bhASaNo karanAramAM ja vairAgya Ave evuM na mAnatA. duniyAmAM irSyA karanArAone to hRdayamAM baLatarA hatI, paNa koI koIne noTisa ApavA ke pakaDavA nahotA jatA, paNa dharmadrohIo to kahe che ke "amuka vyakti dharma kare ja kema ?' paNa ema kahenArAone kahevuM ke "anyAyathI moTaramAM besanArAonI parIkSA lone ? ekAMte nAza karanArI kriyAo cAlu rahe che tyAM vAMdho kema nathI letA ?' paNa vAta e che ke evAonI moTara emanAthI rokAtI nathI, kema ke enI vacce paDe to kAMDuM pakaDI bahAra pheMkAvI de, kAraNa ke evA moTaramAM besanArane kAMI eno Dara nathI ke pApanI bhIti nathI, paNa sAdhu thavA Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azubhodaya karatAM azubha bhAva kharAba na jAya ene to pApano Dara che. enAthI UMce svare bolAya nahi. jarAka yogya paNa bole, to pelA kahe ke 'gussAno pAra che ? sAdhu thavA nIkaLyA che !' ane na bole to kahe ke 'zuM bole ! AvaDe to bolene ?' bole toya paMcAta ane na bole toye paMcAta : ane hRdayamAM pApano bhaya to beThelo ja che, eTale tyAM tophAna kare; jo bIje evuM tophAna karavA jAya to to dhola ja paDe. potAnI dIkarIne potAno jamAI kADhI mUke, to kanyAno bApa jamAIne gALa de ? samaje ke dIkarIne duHkha thAya che to paNa zA-zAha kahIne manAve, tyAM khoLA pAthare ane dIkarIne sukha thAya tevI rIte jamAIne manAve. jamAInI sAme thAya to jamAI korTa batAve ane kahI de ke rAtI pAI paNa nahi ApuM : eno e ja jamAI jo saMyama levA jAya to gALo de, kAraNa ke tyAM jamAI kAMI bolavAno nathI. mukhyatayA A jamAnAnuM navuM pagaraNa te A ke duniyAdArInI irSyA dharmamAM AvI. azubhodayanA karatAM azubha bhAvanAthI AjanA loko vadhAre duHkhI thaI rahyA che. 1215 : 6 - 77 have to e bhAvanA thaI che ke A (amuka) na maLe tyAM sudhI jaMpIne besavuM nahi ane e vicAromAM evA du:khI thAya ke jeno aMta na Ave. kAraNa ke azubhodayanA duHkha karatAM azubha lAlasAonA kAraNe mAnasika du:kha vadhAre che, kAraNa ke manovRtti duSTa che. jo ke azubhodayanI preraNA tyAM che, paNa AtmAno svabhAva oLakhanAra, karmanA svabhAva tathA AtmAnA svabhAvanI bhinnatAne jANanAra azubhodayane AdhIna na thAya. azubhanA udaya bhogavavA to paDe, paNa samyagdaSTi AtmA zubha temaja azubha beya udayamAM sAvadha 2he. 129 Aje dazA e che ke azubhodaye Avela Apattine choDavAnI bhAvanA jAgI che ane zubhodaye maLatI levAnI icchA beThI che. paNa sAthe sAthe ja azubha karmonA baMdhanI pravRttio dhamadhokAra cAlu che ane zuodayane vadhAranArI pravRttiono hoya tyAMthI nAza karavA jAya che. paisA jAya tyAre kaMIka jaMpIne bese, paNa Ave eTale unmattatA vadhe, kAraNa ke lakSmI jAya tyAre to saheje namratA Ave ane samaje ke tAgaDadhinnA na thAya eTale badhAne salAma paNa bhare, paNa lakSmI Ave tyAre to unmatta ja bane. lakSmI jAya tyAre jarA dharma sUjhe paNa AvavA mAMDe ane lAkha-be lAkha thAya eTale ame koNa ? - ema thAya. te vakhate sAvadha na rahe to evo DUbe ke na pUcho vAta; AthI karmAnusAriNI mati mAnIne AdhIna Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno thavAnI taiyArI na karatA. karmAnusAriNI mati thAya emAM nA nahi, pheravavAnI tAkAta AtmA dharAve che. 130 - 5 1216 koIne mAravAnI azubha mati jAgI, tyAM AtmA vicAre ke 'mAravAthI phAyado zo ?' mAno ke duSTa vRttithI javAba paNa maLe ke 'duzmana ghaTyo' paNa tyAM AtmA vicAre ke 'zAstra to kahe che ke duzmana vadhyo tyAM thAya zuM ?' paNa ene koIe gALa dIdhI ane kaSAya thAya tyAre vicAravuM ke 'ANe koIne gALa na dIdhI ne mane kema dIdhI ? A koIne na mAre ane mane kema mAre ? mATe nakkI mAro azubhodaya ane ethI prerAyelo e pote pApa bAMdhIne mane sApha kare che, to e to upakArI thayo; vaLI jo e enA azubhodayane AdhIna thaI ema karato hoya to e parAdhIna upara gusso zo ? e mane gALa de, mAre, paNa kaMI mAro dharma ocho ja laI jAya che ?' jo AvI vicAraNA kare to gusso 2he ? nimitta kevI rIte ? sabhA : ApaNane joIne gusso kare mATe nimitta ApaNe kharA ne ? jo ema nimittane javAbadAra gaNazo, to to mukti gayelA siddhone paNa pAchuM AvavuM paDaze. siddhipadanI sthApanAnA nimitte, siddhanA varNananA nimitte enuM khaMDana karanArA kare ane ethI ajJAnIo pApa bAMdhe, e pApa jo siddhane lAge to emane pAchuM AvavuM paDe ne ? mATe samajo ke ema pApa na lAge. jene dekhIne pApI AtmA duSTa vicAra na kare, evI duniyAmAM kaI cIja che ? jene pApanA udayavALo na vakhoDe, evI kaI zubha kriyA che ? tevI jAtanA tAvavALAne kaDavI na lAge, evI kaI mIThAI che ? kamaLAvALAne pILI na lAge, evI kaI vastu che ? UMTane mATe drAkSa kevI ? mIThI sAkara paNa gadheDAne mAre, kAraNa ? e ja ke te te AtmAonI ayogyatA ! mATe samajo ke sArAmAM sArI cIja joIne paNa ayogya AtmAo to baLavAnA ja ! zrI tIrthaMkaradeva hoya te samaye dhodhamAra dharma cAlato hoya, tyAre paNa 'A zuM AraMbhyuM che ?' ema kahenArA hoya che. e rIte Aje paNa koI dAtAra paisA kharce, tyAre 'paisAnuM pANI kare che' ema kahenArA hoya, emAM zuM Azcarya ? jo ke prabhAvanAmAM Avelo sAkarano paDIo pote laI jAya ane cAra divasa cahA pIe, chatAM 'prabhAvanA karanAra paisAnuM pANI kare che' ema kahe. sAdharmika bhakti Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 - 7 : azubhodaya karatAM azubha bhAva kharAba - 77 - 131 karanAranA jamaNamAM jamI jAya ane e sAdharmika bhakti karanAra mATe "paisAnuM pANI kare che ema kahe, Avo jeono svabhAva ja paDI gayo che, teone sudhAravAno upAya paNa zo ? dayA eTalI ja Ave che ke evAo vagara kAraNe pIDAne AmaMtre che ! anyathA tyAgInI pAse tyAgano artha tyAga sAMbhaLavA ke levA Ave, ene tyAgI tyAga samajAve ke Ape, sAmAne ruce ane tyAgI Ape, emAM trIjAne zI paMcAta ? sabhA : roTalAno bojo vadhe ne ? jemane ema lAgatuM hoya, teo potAne ghera evAM pATiyAM mAre ke ahIM sAdhu mATe bhikSA ApavAnI nathI ! vagara pATiye paNa jaina sAdhunI bhikSA vidhi kevI che ? jarAka sAmAnuM mana na dekhAya ke tyAM AhAra na le. game tevI cIja hoya paNa Ape te ja le. koI gALa de ke pappA mAre, to paNa e ja prasannatApUrvaka sAdhu nIkaLe. Avo to kAyado che. hajI paNa zrI jainazAsana evuM jIvavuM che ke sAdhune ekeeka ghera javAno TAima nathI. zrAvaka hajI evA puNyavAna paDyA che ke sAdhu na Ave to emanAM mana duHkhAya, ane khAya paNa kamane. zrI zatruMjaya tIrthanI TIpavALA TIpa karavA AvyA to paNa kahyuM zuM? ApavA hoya te Apo. emane khAtarI hatI ke "jainazAsana evuM jIvavuM che ke na Ape tevAne tyAM javuM paDe ja nahi ane ApanArA to vagara mAgye paNa Ape ja che." varaghoDA, utsava ke ujamaNAM baLAtkAra karavAnuM ochuM ja zAtre pharamAvyuM che? "kara nahi to mAra paDaze" - ema ochuM ja kahyuM che ? nahi ja, paNa ema ja che ke ATalAM ATalAM puNyakarmo che, bhAvanA vadhe, tyAM AtmakalyANa dekhAya ane lakSmInI mUrchA ghaTe, to e karavA yogya che. utpAdana ne savyayano pharaka : zrI jinezvaradeve to pharamAvyuM ke "anaMta jJAnIoe vihita karelI vastuono upadeza daI sAdhu dUra rahe.' maMdira banAvavA jevuM che ema kahe, paNa sAdhu maMdiranuM khAtamuhUrta karavA na Ave. enuM muhUrta jovAno paNa sAdhune niSedha. joSI pAse muhUrta joI Avela hoya emAM khAmI hoya to batAve, paNa pote na jue. tAraka cIjone e to AraMbha parigraharUpa rogathI ribAtA rogInI pAse mUke. saMsArI mATe maMdira vageremAM lakSmIvyaya e auSadha che, e batAvI de, upadeza kare, paNa Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 potAnI maryAdA sAcavIne ja sAdhu varte. sAdhuno adhikAra to mukhyatayA upadeza devAno che. 132 sabhA : to pachI akhADAnuM khAtamuhUrta jovAnuM ke akhADA calAvavAnuM sAdhu kevI rIte kahe ? 1218 jyAM zrI jinezvaranA maMdiranAM khAtamuhUrta jovAno niSedha tyAM akhADo cAMthI lAvyA ? kharI vAta e che ke Aje amuka lokonI mati pharI gaI che : buddhino viparyAsa thayo che. ghara baMdhAvo cho, vepAra rojagAra karo cho, tyAM sAdhune pUcho cho ? nahi, evI rIte akhADA agara duniyAnI kriyA tame karo, temAM amane zuM levA devA ? muni to kahe ke ATalAM pApasthAnaka che, ene tajavAmAM dharma che. zuM cUlA munine pUchIne saLagAvo cho ema ? Aja to kahe che ke 'je cUlA para banelI roTalI khAo tene khoTuM kema kaho ?' paNa e kahenArAone khabara nathI ke A mAnyatAthI to pariNAma e thAya ke aDhAre pApasthAnakane paNa vakhANavAM paDaze, paNa ema kema ja hoya ? abrahmane paNa pApa nahi kahevAya, kema ke badhA puNyAtmAo paNa abrahmathI utpanna thayA che : abrahma na hota to tIrthaMkara paNa kema utpanna thAta ? je kriyAthI tIrthaMkara utpanna thAya ene pApa kahevAya, to roTalI khAIe e jenAthI bane ene pApa kahevAmAM vAMdho zo ? chae kAyanI hiMsAthI thatA padArthono munine upayoga karavo paDe che, paNa eka paNa kAyanA pApanA bhAgIdAra e thatA nathI. muni paNa jo roTalI khAtAM khAtAM ene 'majenI' kahe, ene vakhANe, to kapALamAM pApanuM tilaka thAya, paNa piMDa mAnIne saMyamanA ja rakSaNa mATe gaLe utAre to pApa nahi. roTalI banavAnI kriyAmAM pApa, paNa munine ApavAmAM dAnamAM dharma. lakSmI bheLI karavI e pApa, paNa dharmakriyAmAM vAparavI e dharma. meLavelI cIjanA sadupayogamAM dharma, meLavavAmAM to pApa. jyAre devAnI cIja utpanna karavAmAM paNa pApa, tyAM dAna mATe pedA karavAnI vAta ja kacAM rahI ? e praznane sthAna ja nathI. amane munine dAna dravyadAna - karavAnuM na kahyuM, kema ke jenI pAse dravya hoya te dAna de. dravyano tyAga karyo ene mATe dravyadAna nathI. dAnano hetu to lakSmInI mUrchA ghaTADavAno che. lakSmI hoya ene mUrchA ghaTADavAnuM bAkI rahe che, paNa lakSmInA tyAgIne mUrchA che ja kAM ? mATe lakSmInI mUrchA ghaTADo. e mUrchA Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 : azubhodaya karatAM azubha bhAva kharAba paNa nahi Utare to dhUnana zI rIte thaze ? dhUnanamAM to mAthAnA vALa paNa ukheDavA paDaze. 1219 - 77 sabhA : thoDAnA to UkhaDaze. paNa bIjAe anumodanA to karavI paDaze ne ? vastune vasturUpe samajo, nahi to saMyogo evA che ke vagara mAgye duHkha Avaze. azubha bhAvanAthI duHkha ! pApa-puNya, AzravanuM kAraNa te ja saMvaranuM kAraNa bane, paNa karatAM AvaDavuM joIe. zarIra bhoganuM paNa sAdhana thAya ane tyAganuM sAdhana paNa thAya, jevo AtmA. bhogamAM paDe te bhogI kahevAya ane bhoga choDe te tyAgI kahevAya. bhogamAM paDelo e ja zarIrathI bhoga bhogave ane bhoga choDe te e ja zarIrathI tyAga ArAdhe. rudhira, mAMsa, carabI, cAmaDI to beyamAM sa2khAM che, paNa eka AtmA anekane Apatti kare che ane bIjo AtmA mokSanI sAdhanA kare che. AjanA lokone azubhanA udaya karatAM azubha bhAvanAmAM bahu du:kha che. azubha bhAvanAthI AjanI duniyA bahu duHkhI jaNAya che. bIjAnuM potAne khamAtuM nathI. Amane maLe ane amane nahi e vicAravuM, paNa puNyano vicAra na karavo e kema cAle ? 133 amAnullAha ! badhAne rAjA thavuM che, paNa vartamAnamAM ja banelo amAnullAno dAkhalo yAda nathI Avato ? e to tAjo dAkhalo che. aneka rAjyoe eno satkAra karyo hato, e paNa eka divasa hato. cAMdano to Dhagalo enA zarIra upara hato, paNa e pachInA bAra mahine khIsAmAM cha sonAmahora laIne nIkaLavuM paDe, e paNa enI hAlata. pApamAM samajo cho ? eno AdamI enA nAme kAryavAhI karI, Aje ThaMDe kaleje javAba Ape che ke 'ApanI bhUtakALanI sevAnI sonerI akSare noMdha levAya che, paNa ApanI prajAnA Apa vizvAsapAtra bano evA saMyogo dekhAtA nathI. prajA mane takhta para besADavA mAge che.' amAnullAnuM haiyuM pahoLuM karIne jue to mAlUma paDe ke kaI hAlata che ! eka vakhatano svataMtra bAdazAha te Aje kaI dazAmAM ? chApAnA riporTara pAse riporTa ApatAM paNa jenI AMkhamAM pANI AvI jAya e kaI dazA ? A kuTuMbane, A chabIlAM bALakone Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - - - - 1 0 kema paLAze, enI paNa ciMtAno vakhata AvI lAgyo. evA bAdazAha pAse e vakhate mAtra cha asaraphI ! kaMI samajo. pApa pAghaDI paNa jhuMTAvI le te pahelAM ceto. atyAranI sthitimAM kyAre zuM thaze te kahevAya nahi. evI dazA UbhI karI che ke konA jAnamAla ke AbarU para jyAre tarApa Ave, e kahevAya nahi. buddhi, anubhava ane vicArazakti hoya to vicAro. vairAgyanuM sAdhana pUruM pADavAnA atyAre saMyogo che, evA samaye vairAgyane mATe kAyadA ane rAgane nasADavA mATe kAMI nahi, e kevI durdazA ? saMdezA pAThavo ke virAgInA virAgane poSavA ane e khAtara jarUra paDye saghaLuM samarpavA paNa ame taiyAra chIe. saMgha bano saMgha. akhADo kholanArA to tamane vagara pUche kholaze, emAM tamArI jarUra nathI, paNa duniyA je vastu svayaM na karatI hoya te duniyAne Apo ! dharmasAdhanAnI truTI pUrI pADavI joIe ane dharmapracAranA ja prayatno karavA joIe. pUjA karanArane skolarazIpa apAya, tattvajJAna levAnuM kabUle evAne jiMdagI sudhI khavarAvAya, paNa bhayaMkara vidrohI banI zAsana sAme UbhA rahe evAone to rAtI pAI paNa na ja parakhAvAya; paNa Aje tamArI bedarakArInA yoge tamArA ja paisAthI sAdhanasaMpanna banI zAsana sAme UbhA rahenArA banyA che. AthI ja kahuM chuM ke ghara bhAMganArA dIkarA na pakavo. vidvAna koNa? dAna tathA vidyAnI nA nathI. zrI jinezvaradevanA zAsanamAM enI nA na ja hoya : sAdharmikane sateja banAvavA mATe gharabAra tArAja karAya, paNa gharabAra saLagAvI mUke evA emane sateja na ja karAya. mATe have to jaina banAvavA mATe lakSmI kharcavI joIe. DigrIdhara banAvavA to betraNa dazakA gALyA, have eka dazako jaina banAvavA pAchaLa gALavo joIe. jaina thAo ane jaina karo. durbhAgye jainatva na Ave to paNa maratAM sudhI jainatvanI sAme na thAo. sAme na thavAnI pratijJA karo. eka dazakA sudhI thoDA evA jaina taiyAra karo ke jenA yoge pachI hajAro jaina banaze. AjanAo AryasamAjanA dAkhalA le che, paNa AryasamAjanAM gurukuLa vageremAMthI nIkaLelo koI enA siddhAMta viruddha bolyo ? enA siddhAMta viruddha koI eka zabda na bolyo. emanA vicArathI pharyo hoya to paNa viruddha na bole, eTaluM ja nahi paNa UlaTo e kahe ke jenuM anna pANI khAdhAM che, jyAMthI jJAna meLavyuM che, ene bevaphA na thavAya. AthI ja huM kahuM chuM Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 - 7 : azubhodaya karatAM azubha bhAva kharAba - 7 - 135 ke tamArAM baccAMone tattvapAna karatAM zIkhavo, paNa madirApAna karavAnuM na zIkhavo. je vidyA unmatta banAve e vidyA madirA jevI che. evI vidyA na maLo, na lo ane na Apo. zrI jinezvaradevanA sevaka vidyAnA vairI kema ja hoya? kevalajJAnanA arthIne vidyA sAthe vaira na ja hoya, paNa AtmAne virakta banAve tevI ja vidyA lo ane Apo, paNa vilAsI banAve tevI vidyA levA karatAM mUrkha rahevuM ane pUrNA rAkhavA e ja sAruM che. vilAsanuM pariNAma vinAza che, mATe virAgI e vidvAna che paNa vilAsI e vidvAna nathI. astu. have A upakArI sarvathA duHkhano uccheda thAya evI rItano yatna karavAnuM pharamAvyA pachI, AgaLanA sUtranI avataraNikA karatAM zuM pharamAve che, e vagere have pachI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 : Astikya ane tAtvika dayAno saMbaMdha : 78 * sUtraracanAnA hetunuM spaSTIkaraNa : 0 anIti na karo paNa zubha kAryavAhI karo ! * jJAnInI dayA : * Rddhi sAthe dAna lakho to ? *svopakAra vagara paropakAra nathI ! * Rddhi ane baLa mAgye zuM maLe ? * A loka ane paraloka : * anItine kADhavAno rasto : * dayAmAM bheda : * zrAvaka kuLa : 0 dayA ke trAsa ? * pApano pazcAttApa hoya ! * jaina eTale kSatriya : 0 pAparuci : * virodhI pratye : * rAjasattA ane karmasattA : * guNo ane guNAbhAso : pApabhIrutA : * zrI zAlibhadrajI : * bIjAne mATe karo te tamAre mATe vicAra! zubhodaya vinA mArge nahi maLe ! * suvidyA ane kuvidyA : viSaya : tatkALa du:khane dUra karavuM ke enA kAraNane dUra karavuM? duniyAmAM eka nAda uThyo che ke duHkhInA duHkhane dUra karo. paNa enA duHkhanuM mULa kAraNa zuM? pApa e ja enuM mULa kAraNa che ane jyAM sudhI e mULane na kapAya tyAM sudhI game teTaluM dUra kareluM duHkha pharI UgI nIkaLavAnuM ja che. A ja mahattvanA siddhAMtane samajAvavA mATe mukhyapaNe A vyAkhyAnano hetu che. emAM jainazAsananI tAttvika dayA eTale zuM ? e batAvI AstiSpa sAthe teno saMbaMdha supere joDI Apyo che. jenuM potAnA AtmAne duHkha apriya che, tevuM ja anya AtmAone paNa che. mATe koIne paNa duHkha na thAya tevuM vartana karavuM ema jainazAsana pharamAve che. A vAtanI sAthe e viSayaka ghaNA praznonA rasALa zailIthI atre javAba Apela che. muvAkyAtRta * lokone nirveda ane vairAgyathI vegaLA karI mUkavAnA kAramAM prayatno karavA, e to kasAInI katala karatAM paNa bhayaMkara pApakarma karavA barAbara che. 0 Atma svarUpanA bhAna vagaranAnI dayA prAyaH upalakiyA ja hoya che. * bhIkha mAgIne peTa bharanAra karatAM anIti karI gujAro calAvanAra bahu dayApAtra che. 0 AtmAne vecIne pArakAno upakAra karavAnuM zrI jainazAsanamAM nathI. virodhI pratye paNa ApaNA hRdayamAM malinatA na joIe. jo hRdayamAM enA pratye paNa malinatA Ave to ApaNuM bagaDe. 0 anItithI savAyA thavAnI mAnyatA e bhayaMkara ajJAna che. * ame paNa mArgathI khasIe to tamAre amArI pAchaLa paNa nahi AvavAnuM. mAgavuM ja hoya to, zrI dhanAjI ane zrI zAlibhadrajInuM dAna ane saMyama beya mAgajo. Rddhine badale e lakho to ghaNuM ja suMdara che. jene AtmAnI dayA jAge te ja pArakI dayA kare. koI saMbaMdhI, snehI, potAnA paricayamAM AvanAra, potAnI najare paDanAra pApathI kema bace e bhAvanA te paradayA che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 : Astikaya ane tAtvika dayAno saMbaMdha : sUtraracanAnA hetunuM spaSTIkaraNa : jIvone nirveda ane vairAgya jAge e ja paramopakArIono eka hetu che ! zrI arihaMta paramAtmAoe artharUpe prarUpelI ane zrI gaNadhara bhagavAnoe sUtrarUpe gUMthelI dvAdazAMgImAM prathama aMgasUtrarUpa "zrI AcArAMga" sUtranA "dhUta" nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAmAM AvatA prathama sUtra dvArA sUtrakAra maharSie ane tenI TIkA dvArA TIkAkAra maharSie aneka vAto pharamAvI : jevI ke - 1. svataMtrapaNe dharmadezaka koNa hoI zake ? 2. dharmadezaka paNa dharmadezanA kone kone uddezIne Ape ? 3. dharmadezanAnA zravaNathI mahAparAkramI AtmAo zuM kare ? ane4. je AtmAomAM AtmahitakAriNI buddhi na hoya te AtmAonI dazA sakalasaMzaya chedaka zrI tIrthaMkaradeva jevA dharmadezaka chatAM paNa prabaLa mohodayanA yoge kevI hoya che ? 5. prabaLa mohodayanA yoge mohamagna ane viSayAsakta AtmAo aneka rIte ribAvA chatAM paNa ArAdhanA karavA udyamazIla nathI thaI zakatA" - A vastu samajAvavA mATe kAcabAnuM ane vRkSanuM upanaya sAthenuM daSTAMta. 6. kAcabAnI mAphaka kuTuMbanI ciMtAmAM paDelA AtmAo ane vRkSonI mAphaka viSayAsaktinA yoge gRhavAsamAM baddhamUla banelA AtmAo mokSane athavA mokSanA kAraNarUpa saMyamAnuSThAnane nahi pAmatAM aneka prakAranI vyAdhio vagerenA yoge saMsAramAM kaI rIte ane kevA prakAre ribAya che te, tathA7. vadhArAmAM te karmaguru ane gRhavAsamAM Asakta AtmAonuM thatuM Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 14 prANatyAgarUpa maraNa, upapAta, vana ane teonA karmano vipAka vicAravAnI salAhapUrvaka tenAthI chUTavA yatna karavAno upadeza. A saghaLIya vAto tenI aMtargata vAto sAthe varNavIne upakArI maharSioe ghaNuM ghaNuM samajAvyuM ane pharamAvyuM ke - seMkaDo bhavoe karIne paNa duHkhathI maLI zake tevA samyaktane pAmIne eka kSaNa paNa pramAda karavo e yogya nathI tathA gRhavAsamAM Asakta hRdayavALA ane asamaMjasa rogothI ribAtA karmaguru AtmAonA maraNane ane devonA upapAta tathA vanane vicArIne sukhanA arthI AtmAoe te karavuM joIe ke jethI gaMDa' Adi rogono ane maraNa Adino AtyaMtika eTale sarvathA abhAva thAya ane mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya tathA yogathI baMdhAyelAM karmonA vipAkane vicArIne, tenA ucchada mATe ja yatna karavo joIe." A saghaLA uparathI eka ja dhvani UThe che ke "saMsAra bhayaMkara hoI tajavA yogya che, eTale AvA sarva sAmagrIthI saMpanna manuSyabhavane pAmIne kalyANanA arthI AtmAoe bhayaMkara saMsArathI chUTavA, eTale ke anaMta sukhanA dhAmarUpa muktine meLavavAno ja yatna karavo joIe.' paNa A suMdaratama vidhAnano amala karavA ane amala na karI zake evI dazAmAM paNa A suMdaratama vidhAnane nizcaLapaNe hRdayastha karavA mATe te ja AtmA zaktisaMpanna thaI zake ke je AtmAmAM A saMsAra pratye nirveda ane vairAgya utpanna thayo hoya. AthI- spaSTa che ke "darekedareka dharmadezake A saMsAra upara prANImAtrane nirveda ane vairAgya thAya evo ja yatna karavo joIe.' ema darzAvavA mATe sUtrakAra maharSi ane TIkAkAra maharSi upakArabuddhithI spaSTa zabdomAM pratipAdana kare che. dareka upakArI maharSionA A bhAvane nahi samajI zakanArAone to prabhuzAsanamAM dharmadezaka thavAno adhikAra ja nathI. ane bhAvane jANavA chatAM paNa jeo lokavAhavAhanI dharmadezaka mATe bhayaMkaramAM bhayaMkara gaNAtI lAlasAne AdhIna thaIne; ethI UlaTo prayatna kare che, eTale ke sAMbhaLanArAo saMsAra upara nirveda ane vairAgya pAmavAne badale saMsAramAM rahevAnI ja bhAvanAvALA thaI jAya tathA saMsAramAM rahevuM e kAMI ahitakara nathI ema samajatA thaI jAya evo prayatna kare che, teo to khare ja mokSamArganA cora che. evA pAmaro Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 - 8 : Astika ane sAtvika dayAno saMbaMdha - 78 - 139 dharmadezanA dvArA kalyANanI arthI duniyA upara upakAra nathI karatA, eTaluM ja nahi paNa kAramo apakAra kare che ! evA AtmAo to anaMtA upakArI zrI jinezvaradevonA zAsanamAM 'DrinnApAra' gaNAya che ! zrI jinezvaradevonA zAsanamAM moTAmAM moTA dharmaguru hovAno dAvo karavo ane lokavAhavAhanI lAlasA jevI bhayaMkaramAM bhayaMkara badImAM phasI paDIne lokone nirveda ane vairAgyathI vegaLA karI mUkavAnA kAramA prayatno karavA, e to kasAInI katala karatAM paNa bhayaMkara pApakarma karavA barAbara che ! AvA pApAtmAone jANavA chatAM paNa uttejana ApanAra, gurutattvanA pUjArI nathI paNa gurutatvanA vinAzaka che ! kAraNa ke zrI jinezvaradevonA zAsananuM gurutattva zAstrAnusArI dezakapaNAmAM che ane utsutra bhASaNa to zrI jinezvaradevanA zAsanamAM evuM pApa gaNAya che ke jenI joDI jagatamAM maLe tema nathI tathA nirveda ane vairAgyano saMhAra ja thaI jAya, evI dezanA e to mUrtimaMta usUtra bhASaNa che ! AvA mUrtimaMta utsutra bhASaNane AcaravA chatAM jeo prapaMcathI potAne mahAnamAM mahAna sadguru tarIke oLakhAvavAno ADaMbara kare che, teo vizvamAM ekAMta upakArI evA gurutattvano paNa nAza karavAnI ja kaTu kAryavAhI kare che ! ane evA ghora pApAtmAone ughADI AMkhe uttejita karanArAo evA ghora pApanA sahAyaka banI potAnI jAtane paNa durlabhabodhi vagere vagere banAvanArA che ! astu. have ApaNe e joIe ke A chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtranI avataraNikA karatAM e bIjA sUtranI racanA ekAMta upakArI sUtrakAra paramarSie zA hetuthI karI che ?, e darzAvavA parama upakArI TIkAkAra maharSi pharamAve che ke - "sa ca karuNaM stanantItyAdinA granthenopapAtacyavanAvasAnenAvedito'pi punarapi tadgarIyastvakhyApanAya prANinAM saMsAre nirvedavairAgyotpattyarthamabhidhitsukAma Aha-" "karuNapaNe Akroza kare che' A Adi graMtha dvArA ane 'upapAta tathA avana' rUpa aMtima graMtha dvArA te karmano vipAka jaNAvyo che, te chatAM paNa pharIne paNa tenI gariSThatAnuM khyApana karavA mATe ane prANIone saMsAra upara nirveda ane verAgyanI utpatti thAya, e arthe kahevAnI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 15 kAmanAvALA sUtrakAra paramarSi pharamAve che ke - A pramANe- avataraNikAmAM pharamAvIne TIkAkAra maharSi sUtrakAra paramarSinA Azayane ghaNI ja spaSTa rIte samajAve che ane e rIte samajAvatAM pharamAvyuM ke - sUtrakAra paramarSino mukhya Azaya e ja che ke prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavo ane e utpanna karavA mATe karmanA vipAkanI gariSThatAnuM punaH punaH pratipAdana karavuM; kAraNa ke karmonA vipAkane barAbara samajyA vinA ke sAMbhaLyA vinA prAyaH prANIone nirveda ke vairAgya utpanna thato nathI. e ja kAraNe - nuvi nta' A Adi graMthathI AraMbhIne vevAyaM vava va navva' ahIM sudhInA graMthathI - karmonA vipAkane jaNAvavA mATe A bIjA sUtranI racanA kare che. ane - e sUtraracanAnI AdimAM ja e upakArI pharamAve che ke - " suda naEA tA." "taM karmavipAkaM yathAvasthitaM tathaiva mamAvedayata zrRNuta yUyaM" "te karmavipAka jevI rIte avasthita che, tevI rIte jaNAvatAM mane he bhavyo ! tame sAMbhaLo." saMsAravartI prANIo nirveda ane vairAgya pAme, e mATe A upakArIono kevo ane keTalo prayAsa che, e vicAro ! sAcA upakArIono e ja prayatna hoya, emAM kazuM ja Azcarya nathI, kAraNa ke nirveda ane vairAgya AvyA vinA saMsAramAM daza daza dRSTAMte durlabha gaNAtA manuSyabhavanI vAstavika saphaLatA thaI zakatI ja nathI. e ja kAraNe A parama upakArIo icche che ke saMsAramAM phaselA AtmAne nirveda ane vairAgya thAya. saMsAranI sthiti tathA prakAre samajAya to ja nirveda thAya. nirveda eTale saMsAra kArAgAra jevo lAge , ane saMsAra uparanA rAgano abhAva tenuM nAma vairAgya, saMsAramAM paDelA nirvedI ane virAgI bane, eTalA mATe zAstrakAronI A badhI mahenata che, paNa e sAco nirveda ane Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 - 8 : AstikA ane tAtvika dayAno saMbaMdha - 78 -- 141 vairAgya Ave kayAre ? tyAre ja ke jyAre Astikya Ave. Astikya pachI anukaMpA Ave ane te pachI nirveda ane vairAgya Ave. jyAM sudhI zrI jinezvaradevanA vacana para Astikya nathI tyAM sudhI sAcA nirveda ane sAcA vairAgyanI vAto karanArA ajJAna che. anaMtajJAnI zrI vItarAga paramAtmAe je rIte jIvAdikanuM svarUpa kahyuM che tathA saMsArane je svarUpe jaNAvyo che, te upara tathA prakAre zraddhA na jAge, tyAM sudhI sAcI anukaMpA kaI rIte Ave ane sAco nirveda paNa kyAMthI Ave ? AtmasvarUpane samaje nahi tyAM sudhI anukaMpA konI kare ? sva ke paranI paNa anukaMpA to AtmAnIne ! AtmasvarUpanA bhAna vagaranAnI dayA prAyaH upalakiyA ja hoya che. vadhAre bhayaMkara zuM? sabhA : zuM naisargika dayA na Ave ? e paNa kayAre Ave ? AMzika paNa AtmAnI samaja hoya to. bhUkhyAnI dayA Ave che , paNa pApa karanAranI dayA nathI AvatI, enuM kAraNa ? zuM bhUkha vadhAre kharAba ke pApa ? bhUkhyo thAya che, e paNa pApathI ja thAya che ne ? A dayA evI ke TukaDo ApavAthI zame, jyAre samyagdaSTinI dayA TukaDo ApavA mAtrathI na game, paNa AgaLa laMbAya. AvuM jIvana kyAre maTe, evI dayA samyagdaSTine Ave. ene TukaDo na devo ema to hoya ja nahi, TukaDo to Ape, paNa e vicAre ke "TukaDAnA AdhAre jIve to Ano uddhAra kyAre thAya ?' vicAro ke tamane bhUkhyAnI dayA Ave che, paNa cora ke juThThAnI dayA Ave che ? e bicAro pApa karIne kaI gatimAM jaze, e khyAla koI divasa Avyo ? jJAnInI dayA : duniyAne kevaLa raMkanI dayA Ave che, jyAre jJAnIone moTA cakravartInI paNa dayA Ave che. duniyAnI dayAmAM ane zrI jainazAsananI dayAmAM ATalo bheda che. kaMgALa karatAM paNa cakravartI bahu dayApAtra che. bhIkha mAgIne peTa bharanAra karatAM anIti karI gujAro calAvanAra bahu dayApAtra che. peTa mATe hiMsA, mRSA, corI karatAM kAMI pAchuM vALIne na jue, enI hAlata zI ? pApanuM pariNAma bhayaMkara che. AjanA sArA dekhAtAnI paNa pApanA yoge evI bhayaMkara durdazA thavAnI che ke jevI durdazA atyAranA kaMgALanI paNa nathI, evI dayA A jJAnIne Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 Ave che. jJAnI potAnA jJAnathI e durdazA joI rahyA che eTale dayA Ave che. A jAtanI dayA zrI jinezvaradevanAM vacana mATe A jJAnI choDavAnuM kahe che. mAne ene ja Ave. svopakAra vagara paropakAra nathI ! keTalAka kahe che ke 'AvI AvI vAto kahevAnI jarUra zI ? sAmAnya dAnazIla vagerenI vAto thAya eTale basa.' paNa pAyA vinAno mahela Take zI rIte ? varSothI zrI jinezvara devanI pUjA karo cho, sAdhuno sahavAsa sevo cho, vyAkhyAna-zravaNa karo cho, chatAM AvI dazA zAthI ? pUjA, sAmAyika, parvatithie pauSadha, pratikramaNa, dAna vagere karyuM eTale basa ema mAnyuM, paNa e zA mATe karavAnuM e samajo. sAmAnI dayA, bhaluM, upakAra karavAnuM kharuM, paNa e pahelAM potAnA AtmA mATe karavAnuM ke nahi ? -AtmAne vecIne pArakAno upakAra karavAnuM zrI jainazAsanamAM nathI. zarIra ke sukha-saMpattinA bhoge paropakArano niSedha nathI, paNa paropakAra mATe potAnA AtmAnI durgati vahorI levAnI vidhi nathI. je kriyAmAM potAnA AtmAno apakAra thAya temAM kadI pArakAno upakAra thavAno nathI. 1228 aDhAra pApasthAnaka jema ApaNA AtmAne DubADe, tema bIjAne paNa DubADe. e bIjAne ApavAthI upakAra na thAya. ema karanAra to pote DUbe che ane bIjAne DubADe che. je mAtra A lokane ja mAne, tenI dRSTie bhale evI jAtano upakAra e upakAra hoya, paNa je Astika che, paraloka mAne che, ene emAM ja vAstavika upakAra mAnavo pAlave tema nathI. A loka ane paraloka : Astika-nAstikane kaMI khAsa cihna hotAM nathI, paNa paraloka mAnavo ane enI vAtane yAda ja na rAkhavI, eno artha zo ? paralokanI vAto karavI chatAM paraloka tarapha dRSTi na rAkhavI ane pAse AvanA2ne A loka tarapha ja rAkhavA, enA jevo bhayaMkara droha karyo ? tame to bhoLA te phaso paNa je jANanAra hoya te AvanArane A lokanA raMgarAgamAM phasAvAnI salAha kaI rIte Ape ? lAkhanI Avaka chatAM paNa corIno mAla rAkhavAnI salAha hiteSI kema ja Ape ? bhaviSyanA phaLane jonAro jo A lokanI paNa khoTI salAha na Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1229 8 : Astiksa ane tAttvika dayAno saMbaMdha - 78 - Ape, to paralokane mAnanAra dharmaguru A lokamAM phasavAnI khoTI salAha kaI rIte Ape ? AtmA, puNya, pApa, paraloka vagere nathI ema kahe to vAta judI che, paNa jo ema kahe to to gAMDo paNa na mAne, eTale e to AtmA che, paraloka che, ema kahevA chatAM A lokamAM phaselA, bIjAne paNa phasAve che. dayAmAM bheda : bhUkhyA tarapha dayA Ave enAthI keTalAya gaNI vadhAre dayA pApa karanAra tarapha AvavI joIe. samyagdaSTinI dayAmAM A viziSTatA che. itaranI ane samyagdaSTinI yAmAM ATalo bheda che. itara to sAdhanAbhAva sAdhananA abhAvanI dayA ciMtave, paNa samyagdaSTinI dayA to AgaLa vadhe che. sAdhana nathI enI dayA to ciMtave, paNa sAdhana kema nathI enI dayA paNa ciMtave ane sAdhana vagara calAve evo kema bane, e paNa ciMtave. pUrvanA pApathI khAvA na maLe, ene pharIthI pApamAM joDe to dazA zI thAya ? samyagdaSTi to TukaDo ApatAM kahe ke 'meM ApyuM te lIdhuM ane khAdhuM e to ThIka, emAM kAMI moTo upakAra nathI, paNa kema nathI maLatuM e vicAryuM ? mATe evuM vartana kara ke pUrvanAM pApa jAya ane bhaviSyane mATe pApa taiyAra na thAya.' 143 = samyagdaSTinI A dayA, to sarvaviratinI kaI dayA hoya ? sarvavirati pAse AvanArane 'jarA A te meLavI lo, pachI Avajo' ema e kahe ? lAlacoLa thayA pachI ahIM AvavAnuM kahevAya ? lAlacoLa thatAM thatAM sApha thayA to ? ane lAlacoLa thaIne ahIM Ave ? dayA ke trAsa ? sabhA : A loka sudhAratAM paraloka na sudhare ? A loka sudhAratAM paraloka sudhare evuM na bane, paNa paraloka sudhAratAM A loka sudhare e to bane. nIti, satya, saMyama, jiteMdriyapaNuM, - A kriyAomAM jo A lokanI zuddhi mAnatA ho to ema karatAM paraloka sudhare e vAta sAcI, paNa khAvApIvAmAM ane raMgarAgamAM A lokano sudhAro mAnatA ho to paraloka niyamA bagaDe. na zrI jainazAsana kahe che ke maratAMya anIti na ka2vI te A lokanI zuddhi che. prANAMte paNa pApanI pravRtti na karavAnA nizcayane jJAnIo A lokano sudhAro Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 10 kahe che, ane emAM paralokano paNa sudhAro che. A lokamAM prANIne - AtmAne kayA padArtha pratye aprIta che ? baMgalA tathA bagIcAthI kaMTALe evA keTalA ? tyAM sthira banavAthI parabhava sudhare tema che ? nahi ja. AthI ja paheluM Astikya joIe. Astikya vinAnI anukaMpA e paNa bahAranI che. e vastutaH AtmAnI dayA nathI. bhUkhyA-tarasyAne, bImArane ke sAdhanahInane joIne mithyAdRSTine dayA Ave, paNa eTalA pUratI ja Ave. duHkhIne joIne kaMpArI zAnI thAya che ? vicArazo to samajAze ke duHkha nathI jovAtuM ane bhaya tathA trAsa lAge che tethI. eTale vAstavika rIte e pariNAma dayAnAM ja che ema nathI. kAraNa ke dayAnAM pariNAma judAM che. vyAdhinuM svarUpa, hetu ane sAdhana samaje to sAcI dayA Ave, bAkI moTe bhAge A to bhayanI ceSTAne dayAnI ceSTA manAya che. dayAnA svarUpane samajanAra bImArane dekhIne kaMpe nahi ! vicAro ke zrI tIrthaMkaradevamAM dayA keTalI hoya ? dayALu che ne ! kevalajJAna thayA bAda duHkhitane-pIDitane hathelImAM rahyAnI jema pratyakSa joI rahyA che, chatAM te tAraka kaMpe ? eTalAM jo ApaNI sAme khaDA hoya, to ApaNAthI jivAya ? pAMca-pacAsa duHkhI bhegAM thayA hoya, tyAM be kalAka paNa tame rahI zako ? trAsa thAya, eTale ke prAyaH e trAsa che, paNa vastutaH dayA nathI. duHkhanA svarUpane tathA hetune jANanAra samyagdaSTi upacAra kare, sahAya kare, pApathI bacAvavAnI yojanA kare, paNa mUMjhAya nahi. darada dekhI ene trAsa na thAya eTale ke mUMjhavaNa na thAya. vAstavika dayA to Ave ja, bAkI saDavuM, paDavuM e to zarIrano dharma che, ema samyagdaSTi mAne eTale zarIrano dharma zarIra bajAve emAM trAsajanya kaMpArI zAnI ? jena eTale kSatriya ? sabhA : duHkhIno tiraskAra thAya ? duHkhIno tiraskAra karavA jevI adhamatA bIjI kaI che? duHkhIne to hAtha pheravAya, paMpALAya paNa enuM apamAna na karAya. zrI jainazAsanamAM to patita pratye paNa tiraskAra vRttino abhAva che, mAtra virodhIne choDIne. hRdayamAM to tyAM paNa tiraskAra nathI, paNa A bahAranI kriyAnI vAta che. virodhI to dharmane paNa kalaMkita karavAnI peravI karI rahyA che, eTale bahAranI kriyA to emanI Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1231 8 : Astikya ane tAttvika dayAno saMbaMdha - 78 sAme tiraskAranI ja hoya, te sivAya badhA tarapha bahArathI sat kriyA cAlu hoya. paDelAne pATu mAravAno kSatriyano dharma ja nathI, to sAcA jaina to mahAkSatriya. virodhI pratye : 145 virodhI pratye paNa ApaNA hRdayamAM malinatA na joIe. jo hRdayamAM enA pratye paNa malinatA Ave to ApaNuM bagaDe. pArakI paMcAtamAM ApaNuM na khovAya, arthAt virodhI pratye paNa hRdayamAM durbhAva na Avavo joIe. kadAca thoDA samaya mATe ghaNo sadbhAva ane thoDo asadbhAva AvI jato hoya, to paNa e vepAra choDI na devAya paNa nibhAvAya, kema ke ghaNA sadbhAvanA yoge thoDo asadbhAva ApoApa ja cAlI jaze. guNo ane guNAbhAso : AstikyamAM ja e badhA guNonuM maMDANa che. Astikaca ane AstikacanI abhimukhatA vinAnA je guNo, te vastutaH guNo nathI paNa guNAbhAso che. vastusvarUpanA jANapaNA vinAnA ke vastu pratyenI prIti vinAnA guNo te guNo nathI, paNa guNa jevA dekhAya che mATe guNAbhAsa che. zrI tIrthaMkaradevo du:khIne joIne duHkhanAM sAdhano tajavAnuM kahe che. bImArI pApathI Ave ane ene maTADavA pApa karavuM joIe ema mAnavuM, enA jevI mUrkhAI eka paNa nathI. aMtarAyanA - pApanA - udayathI lakSmI na maLI, vaLI pAchI anIti karI, to pAchA hatA tyAM ne tyAM ! UlaTI vadhAre durdazA thavAnI. zrI zAlibhadrajI : sabhA : savAyA thavAnA. anItithI savAyA thavAnI mAnyatA e bhayaMkara ajJAna che, kAraNa ke savAyA vagere thavuM e to bhAgyAdhIna che ! tyAre anIti to AtmAnuM bhayaMkaramAM bhayaMkara ahita karanAra che ! ane A bhavamAM paNa AbarUnI barabAdI che ! A vastune samajanAra puNyAtmAonI dazA kevI hoya, e samajavA mATe zrI zAlibhadrajIno prasaMga vicAraNIya che. zrI zreNika mahArAjAnuM potA para svAmitva che ema jANI zrI zAlibhadrane du:kha thayuM, paNa niSkarSa zo kADhyo ? e puNyapuruSe potAnA puNyanI khAmI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 vicArI, paNa 'e rAjA kema ?' evI bhAvanA na ANI. AjanA ajJAnIo to 'e rAjA kema ?' AvI vicAraNA calAve che ! zrI zAlibhadrajIe potAnA puNyanI khAmI mAnIne dharmanI ArAdhanAmAM tatpara thayA, paNa 'tame rAjA kema banyA ?' ema zrI zreNika mahArAjAne kahyuM ? zrI zAlibhadrajIne deva sahAya karatA hatA. ane te potAnA pitA ja hatA chatAM paNa zreNikane uThADIne potAne gAdIe besADavAnuM na kahyuM ! AjanA ajJAnIo pAse deva Ave to zuM kahe, e vicAro ! 147 zubhodaya vinA mAgye nahi maLe ! 'sAmAne maLe ane mane kema nahi ?' AvI bhAvanA to pArakAne lUMTavAnI bhAvanA che, chatAM paNa e bhAvanA ajJAnIo kare che : paNa pote kamabhAgI che eno vicAra teone nathI Avato. enA yoge 'ame hINabhAgI chIe tethI amane nathI maLyuM.' - ema nathI thatuM paNa je bIjAne puNyayoge maLyuM che tenI irSyA karIne vadhAre pApa karavAnI vRtti thAya che ! 'amane rAjya kema nahi ?' - ema kahenArAone kaho ke 'tamArAM kapALa tapAso ! tamArA kapALamAM hoya to maLe ne ?' rAjapuNya, bhogapuNya e badhuM samajo cho ke nahi ? ke basa 'lAvo ! lAvo ' eTalo bakavAsa ja AvaDe che ! zuM bApano mAla che ? kharekhara, AjanI sthiti evI che ke chatI sAmagrIe pAyamAlInA saMyogo UbhA thayA che, nakkI mAnajo ke zubhodaya vinA mAgye maLavAnuM nathI. anIti na karo paNa zubha kAryavAhI karo ! kaMI evuM meLavo ke jethI mAgavAnI icchA ja thAya nahi ane enA pariNAme jarUra hoya tyAM sudhI jarUrI vagara mAgye maLe. bAkI rAjaRddhi mATe to laMgoTI vALanArA paNa che ! e mATe aneka bAvA paNa thayA che ane thAya che ! svarAjya mATe pAghaDIo paNa bALI nAkhI ane tALIo paNa pADI ! are, dharma ke adharma kaMI ja na joyuM ! ane emAM pAcho dharma mAnyo ! A vAta huM jaina mATe karuM chuM hoM ! A keTalI mArgathI khasI javA jevI manodazA kahevAya ? dhyAnamAM rAkho ke ame paNa mArgathI khasIe to tamAre amArI pAchaLa paNa nahi AvavAnuM. evI dazA lAvavA mATe vicAro ke 'jainatvanA saMskAra zA ? zuM duniyAnA svArtha mATe pApa karavAmAM, corI ke lUMTaphATa karavAmAM, ke koInA jAna 1232 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1233 -- 8 : Astika ane tAttvika dayAno saMbaMdha - 78 - 147 levAmAM harakata ja nahi, ema mAnavA jevI duSTa manodazA jainatvane pAmelAnI hoya ? kahevuM ja joIe ke "na ja hoya.' AthI ja na maLe to anIti na karo, paNa evI zubha kAryavAhI karo ke jethI pApa jAya ane jarUrI ApoApa AvIne maLe. AjanAonI dazA to koI vilakSaNa ja che, kAraNa ke na maLyuM mATe rovA bese ane pachI "Ama karuM ne tema karuM' evI bhAvanAmAM AtmAno kaccaraghANa kADhI nAkhe ! vicAro ke A kevI durdazA ? mithyAtvImAM paNa evA laghukarmI AtmAo paDyA che ke, je ema kahe che ke pApathI sAhyabI na joIe. itaramAM paNa A vicAravALA che to pachI jainatvane pAmelA kevA hovA joIe ? A vastusthiti samajyA vinA laMgoTIthI kalyANa thavAnuM nathI ane vastu samajAya to kadAca tyAga nahi thAya to paNa kalyANa thaze. Rddhi sAthe dAna lakho to ? je A zAsanamAM Ave che, tene pahelI potAnA AtmAnI dayA Ave che, kAraNa ke jene potAnI dayA na Ave tene vAstavika rIte pArakI dayA Ave paNa zI rIte ? zrI tIrthaMkaradevo svataMtra dharmasthApaka hovAthI kevaLajJAna thAya nahi tyAM sudhI bole nahi. pote taiyAra thayA pachI bIjAne taiyAra karAya. taiyAra thayA pachI e sthiti Ave che ke ghaNA samaye thatuM kAma alpa samayamAM thAya. AthI samajAya tema che ke potAnA AtmA mATe jene pApano bhaya na hoya te pArakA para upakAra na karI zake ! aDhAra pApasthAnakamAMthI eka paNa pApasthAnaka sAruM che ? e pApasthAnakomAM joDe evA guru tamane joIe che ke emAMthI kADhe evA ? vAru, zAradApUjanamAM zuM lakhazo ? zrI zAlibhadrajInI Rddhi to lakho cho, tenI jagyAe te puNyAtmAe kareluM pUrvakALanuM dAna lakhAya to ? sabhA : rUDhi badalAya ? mArga bhUlyA, pAMca gAu cAlyA paNa, paNa pachI khabara paDI ke mArga bhUlyA to pAchA vaLo ke nahi ? jo hA, to samyagdaSTi tarIke copaDAmAM evuM lakho ke itara vAMce to teo paNa zrI jinezvaradevanA zAsananI viziSTatA samaje. "tame zAlibhadrajI jevuM dAna devA mAgo cho' ema jo itara vAMce to ene ema paNa thAya ke je dAna mAge che te khoTuM to lakhe ja nahi. paNa dhyAna rAkhajo ke lakho Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 12% evuM vartavuM paDaze hoM ! mATe daMbha na karatA. vadhAre mAgavuM hoya to, zrI dhanAjI ane zrI zAlibhadrajInuM dAna ane saMyama beya mAgajo. Rddhine badale e lakho to ghaNuM ja suMdara che. Rddhi ane baLa mAge zuM maLe? sabhA: Rddhi kharI ke nahi ? hAthInA pagamAM badhAM ja paga samAya. Rddhi to emAM AvI ja gaI. samaju AtmAthI e magAya nahi. nAzavaMta cIja mAgavI, emAM DahApaNa paNa zuM che ? zrI abhayakumAranI buddhi mAgo to dharmabuddhi mAgajo, paNa lokane phasAvavA mATe buddhi na mAgatA. zrAvakanA dIkarAthI divALImAM phaTAkaDA paNa na phoDAya. snehIomAM e na levAya ke na devAya. ApaNe to bhagavAna zrI mahAvIradevanA nirvANanI divALI che. te divase phaTAkaDA kema ja hoya ? e prANAtipAta che ke prANAtipAta viramaNa che? prANAtipAtanAM bheTaNAM levAya -mokalAya kharAM? zrI bAhubalijInuM baLa to mAMgo cho, paNa e baLa zA upayogamAM AvyuM eno viveka karI, vivekavALuM baLa mAgavuM joIe. kayavannA zeThano sadAcAra mAgavo joIe ane muddAnI mAgaNI to rahI ja gaI ! zrI gautamasvAmIjInI labdhi paNa mAgo cho ne ! kaho ke e kayAre maLe ? zuM peDhI calAvavAthI e maLe ? saMsAramAM rahyuM e maLe ? zrI gautamasvAmIjInuM to ghaNuM mAgavA jevuM che paNa bahu na magAya, na yAda Ave to eka e tArakano vinaya to avazya mAgavo joIe. bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAnA zaraNe AvyA pachI, eka divasa paNa e tArake mAthuM UMcuM karyuM nathI. bhagavAna kahe e ja pramANa karatA. e tArakanI A manodazA mAgavI joIe, arthAt evuM mAgavuM joIe ke jethI divALI phaLa ane tuccha lAlasAo upara aMkuza Ave. AvuM magAya ane AvI mAgaNInAM to niyAmAM paNa thAya, bAkI tame je mAgo cho temAM to prAyaH mithyAtva ja lAge. Rddhi ane baLa mAganArA, eTale ke enuM niyANuM karanArA to narake gayA che ! anItine kADhavAno rasto : sabhA : mAge paNa maLe kayAMthI ? e vAta judI. maLe nahi ane mAgIne mithyAtva sevavuM e zA mATe ? are, maLe to paNa magAya kema ? evuM mAgyuM ke mithyAtva che, mATe evuM mAgo ke je Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1235 - 8 : AstikAya ane tAttvika dayAno saMbaMdha - 78 - 149 joIne itarane paNa thAya ke jainazAsanamAM kAMIka che. A to tamane Rddhi mAgatA jue, eTale e tamane paNa potAnA jevA ja mAne ! e paNa vicAre ke "Rddhi to ame paNa mAgIe chIe, tema A mAge che;' paNa dAna mAgatA jue to ene asara thAya; ane mAne ke "dAna mAganAro copaDAmAM khoTuM na ja lakhe." dAna mAganAro be mIMDAM para trIjuM mIThuM kema ja caDAve ? lakheluM kema ja pherave ? kharekhara, anItine kADhavAno rasto A che. e kyAre thaze ? AtmAnI dayA samajAze tyAre. zrAvaka kuLa : sabhA : dhanapUjana dUdhathI dhovA vagerenI kriyA thAya che. tyAM kevI kALajI rahe che ! majenuM gAyanuM dUdha, cokhkhuM dUdha meLavavAnI kALajI, TAimasara pUjananI kALajI, evI kALajI prabhupUjanamAM kadI rAkhI che? jo prabhupUjanamAM evI kALajI rAkho to beDo pAra thAya. A tyAre ja bane ke jyAre AtmAnI dayA jAge ane jene AtmAnI dayA jAge te ja pArakI dayA kare. pArakAnI dayA zI? koI saMbaMdhI, snehI, potAnA paricayamAM AvanAra, potAnI najare paDanAra pApathI kema bace, e bhAvanA. te para dayA. e buddhie je apAya te saphaLa thAya : keTalAya gaNo lAbha thAya. AvI dayA jAgRta thavI joIe. evI jAgRtinA abhAve ja bhUkhyAnI dayA Ave che paraMtu pApa karanAra pratye dayA nathI AvatI. chokaro bImAra thAya to AMkhamAM AMsu Ave che, paNa chokaro anIti kare, juThuM bole, pUjA ke sAmAyika na kare, te mATe AMkhamAM AMsu AvatAM nathI. kaho ke chokaro anIti karIne Ave to mAbApane zuM thAya ? mAro dIkaro AvI anIti karIne durgatie jaze e na thavuM joIe e bhAvanA AvavI joIe ke nahi ? chokaro mAMdo paDe tyAre rovuM Ave paNa pApa kare tyAre rovuM na Ave e zuM ? pApabhIrutA UDI gaI che te lAvo. pApa na karo. pote nahi karo to bIjAne karatAM aTakAvI zakazo. eka TaMka maLe to eka TaMka khAo, bhUkhyA raho, paNa anIti na karo. tamArA kuLamAM, saMtAnamAM pApa na pese tevI cokI karo, to zAstra vakhANyAM che tevAM zrAvakanAM kuLa Aje paNa thAya. samyagdaSTi devatA tathA zrAvaka manoratha kayA bhAve ? mithyAtvavAsita cakravartIpaNuM na joIe, paNa Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 - - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 1205 daridra evuM paNa zrAvakanuM kuLa joIe. zrI jinezvaradevanA dharmanI vAsanA mATe je kuLamAM avatAra magAya te kuLa kevAM anupama hoya ! pApano pazcAttApa hoya ! sAcA Astikya vinA sAcI dayA kema Ave ? sAcI dayA lAvanAra AstiyabhAvane pAmavA mATe pApanA svarUpane tathA pApanA pariNAmane jJAnIe kahyA mujaba mAnavA ja paDe. e mujaba mAnanArane "ATalA pApamAM zuM ?' evo prazna kadI ja na hoya, kAraNa ke pApa ane ATaluM e prazna ja na hoya. kadAca thaI jAya tyAM paNa samyagdaSTi AtmA mAne ane kahe ke na karavAnuM thAya che, eTale pApano pazcAttApa kare. A dazA tyAre ja Ave ke jyAre jJAnInA vacana upara zraddhA Ave. TADhA pahoranAM gappAM ? AjanA zraddhAhIna loko kahe che ke "narakAdika gati batAvI sAmAnya jIvone bhaya pedA karI potAnI mAnyatA vadhArAya che. kharekhara, AvI viparIta mati vinA e bicArA durgatie kaI rIte jAya ? durgati janAra jIvonuM lakSaNa ja e che ke zAstranAM vacanane viparIta rIte yojI pApAsakta rahe. jJAnIe narakAdi gatinAM varNana karyA che, te zuM tamane bivarAvavA mATe karyA che ? nahi ja, paNa ajJAnathI ke pramAdathI pApa karI tame durgatimAM na jAo te mATe jJAnIe e badhuM batAvyuM, varNana karyuM, zrI gaNadharadevoe gUMcyuM, upakArIoe vistAryuM ane AjanA upakArIo samajAvI rahyA che, tyAre enI sAme viruddha hRdayanA jIvo kahI de ke "e to TADhA pahoranAM gappAM che'. nArakIpaNuM, devapaNuM, tiryacapaNuM ane manuSyapaNuM, e AtmAnA paryAya che. jJAnIe tapa karI kevaLajJAna meLavyuM. e jJAnathI je jANyuM te kahyuM, zrI gaNadharadeve gUMcyuM, ane upakArIe lakhyuM ! e zAstranI ekasarakhI vANIne pelA jIvo TADhA pahoranAM gappAM kahe che e kevI durdazA ? zikSA vadhAre nathI ! sabhA: pApa thoDuM ane zikSA anekagaNI ema kema ? pApa thoDuM kahyuM koNe ? pApAtmAo keTalAnuM nakhkhoda vALe che ? keTalAne durgatimAM pADI rahyA che ? A hisAba karyo che ? eka AdamIne cAra thappaDa Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1237 8 : Astikya ane tAttvika dayAno saMbaMdha - 78 mAranArane A duniyAnI sarakAra paNa sakhata sajA kare che ! mahAvyathA karanArane daMDa ane mahinAonI sakhata kedanI sajA kare che. pUchone ke zA mATe ATalI sajA ? e kuTeve kaMIkano ghANa bagADyo che mATe mahinAo kedamAM jAya, ane jarA hADakAM DhIlAM thAya to e ThekANe Ave. ATalA vAMka mATe duniyAnI sarakAra jo AvI sajA kare, to pAMca-pacAsa varasa phAve tevI dhamAcakaDI karanArane bhayaMkara zikSA karyA vinA karmasattA kema ja rahe ? nahi jevA svArtha mATe aneka AtmAnI Ahuti, e zuM ochuM pApa che ? kevAM bhayaMkara pariNAma Ave tyAre e pApa thAya ! Arttaraudra dhyAna Ave tyAre e bhAvanA Ave. 151 hRdaya keTaluM milana thAya tyAre anaMtakAya-abhakSya khAya ane vaLI mUchano AMkaDo UMco rAkhe ! taMdulIo matsya to mArato nathI, paNa mAravAnI tIvra bhAvanA mAtrathI sAtamI narake jAya che. chokarAnI ramata ane prANIno jIva jAya, evI A vAta che ! kAgaDo kahe ke 'zarIramAM paDelA ghAmAM jarA cAMca mArI emAM zuM thayuM ?' paNa e to jene ghA paDyo hoya ane cAMca vAge ene mAlUma paDe. 'ghAmAM ratibhAra lUNa nAkhavAmAM zo vAMdho ?' ema koI kahe to ? hajAro maNa ghAsanI gaMjImAM devatA jarAka ja joIe. SaTkAyanI virAdhanA karanArA, deva-guru-dharmanuM apamAna karanArA, emane gALo denArA, sAmAnI vAta joyA vinA niMdA karanArA, ema kahe ke 'amAruM pApa ochuM kema nahi ?' ane teo ema kahe ke amane palyopama ane sAgaropamanI pIDA kema hoya ? ema pUchanArAone kahevuM joIe ke e badhuM pIDAsthAna prApta thAya tyAM pUchajo. pApaci : koIne khoTuM ALa devuM e zuM che ? koI kahe ke 'phalANAnI tijorImAM kANuM che.' are bhAI ! potAnI to peDhI lUMTAI gaI. eka AsAmI tUTe enI pAchaLa daza peDhI tUTe ane kaMIka mare. A badhuM pApa pelA gamArane lAge. e to kSaNavAra ja bolyo hato ne ! hRdayamAM keTalI malinatA Ave tyAre evuM bolAya ? 'evuM boluM, evI DhabathI boluM ke sAmo sApha thaI jAya.' - A bhAvanAthI bolAya. bole paNa evA sthAnamAM ane evI rIte ke pakaDAya nahi. koI oLakhatuM na hoya evA pAse eve vakhate bolI nAkhe. pApanA svabhAvanI khabara nathI, nahi to 'ATaluM pApa ?' e prazna ja na hoya. saDelI AMgaLI che to nAnI, paNa dUra Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 rakhAya. eno cepa zarIrane na aDADAya. 'jarAka rasI aDe to zo vAMdho ?' ema pUchanArane kahevuM paDe ke zarIra saDAve. jarA hAtha aDe emAM DokaTa2 sAbuthI hAtha be-cAra vAra dhue che. e samaje che ke cepathI hAtha saDe. tema samajo ke pApa e nAnI-sUnI cIja nathI. AthI pApathI bacato rahe te samyagdaSTi. sarvavirati pApa vinAno kahevAyaH samyagdaSTi pApa vinAno nahi, paNa pApanA vipAkathI bacanAro - pApane bhUMDuM mAne, karavA icche nahi, karavuM paDe agara thaI jAya to gabharAya, pastAya, prAyazcitta le ane pApathI chUTavAnA prayatno kare. kharekhara, pAparica evI vastu che ke enA yoge buddhi buThThI thAya che ane buddhimAM viparyAsa thAya che, eTale samajAvanAra samajAve to paNa e vAta gaLe na Utare. rAjasattA ane karmasattA : sabhA : hAlanI koI sarakAra khUna karanArane paNa phAMsIthI vadhAre sajA karatI nathI ! bIjI zI sajA kare ? kAraNa ke sa2kAra pAse bIjuM sAdhana nathI. karmasattA pAse to badhI ja sAmagrI che. e to kSaNe kSaNano hisAba tapAse che. A sa2kA2 to karela kAryavAhInI sajA kare, jyAre karmasattA to pApanI bhAvanA thaI tyArathI TheTha sudhInA gunAnI zikSA kare che. lagna cAlatAM hoya, khAvApIvAnI sAmagrI bharapUra hoya, vAjAM vAgatAM hoya, tyAre karmasattA mAMdo pADe. lagnamAM vighna e kare. caoNrImAM raMDApo e Ape. eve vakhate sajA kare ke 'pApa Ama thAya che' e khabara paDe. pApano bhaya UDI jAya mATe AjanA buddhinA ijAradAro navA tukkA zodhI rahyA che, ke jethI pApa pApa tarIke na rahe. pApabhIrutA : Aje pApano pazcAttApa cAlyo gayo che. kahe che ke 'zeTha paNa mANasa ane majUra paNa mANasa, to bheda zA mATe ?' ema kahenAra majUrane kahevuM jarUrI che ke 'bhAgyahIna ! pApayoge majUra to thayo, hajI paNa madamAM chakI kaMgAla na thA.' A rIte je jevA hoya tene tevI zikhAmaNa devAvI joIe. karmanA svarUpane, AtmAnI sthitine, dazAne, kSaNika parivartanane samajAya to jJAnIe kahelA vipAkamAM jarA paNa pheraphAra na lAge. zrI tIrthaMkara nAmakarmanAM daliyAM bhegAM karatAM vAra keTalI ? arihaMta-pada 1238 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1239 - 8: Astiya ane tAtvika dayAno saMbaMdha - 78 - 153 Adi padonI ArAdhanA karatAM karatAM uttama bhAvanA Ave eTalI vAra; paNa moTAI AdinA kAraNe saheja paNa zrI jinezvaradevanA vacanathI UlaTuM bolyA ke e bhegAM thayelAM daliyAM paNa cAlyAM jAya. zAsanamAM koIno paNa pakSapAta nathI. mahAmuni hoya, varSo sudhI saMyamapAlana kare, paNa eka utsutrabhASaNathI rakhaDato thAya. jiMdagIno pApI paNa eka kalAka uttama saMyamapAlana kare to gati sudhAre, sadgatie jAya. pApane samaje, pApane kabUle, pApathI pUje, pApathI pAcho phare ane saMyamapAlana kare to e paNa tare. bIjAne mATe karo te tamAre mATe vicAro ! sabhA : pApa baMdhAya tyAre pIDA kharI ? udayamAM Ave tyAre pIDA. baMdhAya tyAre to mahAle, paNa udayamAM Ave tyAre ja mAlUma paDe ! sabhA : karatI vakhate zoca thAya to? zoca thAya to eTalo baMdha ocho thAya, paNa zoca samajune thAya, mUrkhAne na thAya. samyagdaSTi AtmAne narakamAM paNa mAnasika pIDA vadhAre hoya, kAraNa ke uttama sAmagrI maLyA chatAM paNa dharmane na ArAdhyo e ene khaTake, vedanAnI pIDA ene eTalI na lAge. e to mAne ke bAMdhyuM te bhogavavuM paDe. samyagdaSTine pApa karatI vakhate paNa duHkha thAya ane mUrkhAne to AnaMda thAya. pApano bhaya rAkhanArane zrI jainazAsanamAM sArAmAM sAro cAnsa che. jainazAsana pAmyAnuM phaLa eka ja ke pApathI AghA rahevuM. pApathI AghA rahI, bIjAne pApathI AvA rahevAnI preraNA karavI, e jainatva! jaina athavA samyagdaSTi pApamAM rAcemAe to nahi ja, paNa pApathI pAchA haThavAnI kriyAmAM ja rata rahe. thoDuM paNa pApa ne ! sADA traNa maNanI kAyAmAM jarA jeTalo kAMTo kayuM kAma kare ? kAMTo aNIzuddha pese to e sADA traNa maNanI kAyAne gabaDAvI pADe ane jarA hADakAmAM pese to mUcchita paNa kare; keTalIka vAra to evuM bane che ke kalAko sudhI bolAya nahi. e kAMTAno khecanAra Darapoka na joIe. tyAM dekhItI dayA na cAle tyAM dekhItI dayA kare ane hAtha dhruje, to kAMTo tUTe eTale rAmAyaNa thAya. jarA kAMTo rahI jAya to divaso sudhI pathArImAM sUvuM paDe. soyathI kAMTo na nIkaLe to hajAmane bolAvAya che ane ema paNa na nIkaLe to goLano capako garama tAvetAthI devAya Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 - -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1240 che. eka jarA jevA kAMTA mATe keTaluM badhuM ? mATe "ATaluM pApa' e prazna ja nathI. ATaluM paNa pApane ! eka deDakuM ke aLasiyuM mAryuM emAM zuM ?' - ema kahe evAone kaho ke emanA para mAlikI haze kema ?' eka AdamI marI gayo to zuM ?" ema mAnIne koI AdamIne cappa khosI do to zuM thAya ?' e vicAro ! tame koIne gALa detAM pahelAM vicAro ke tamane koI gALa de to zuM thAya ?' e ja rIte 'tamane koI mAre to zuM thAya ?" e vicAro ! "raste cAlatAM kUtarAM-bilADAMne soTI mAravAmAM vAMdho zo ?" ema kahenArane koI mAre to kevuM lAge che ? A to potAne to lAge, paNa bIjA mATe vAMdho nahi, evI mAnyatA ! bAI cUlo saLagAve tyAre zuM thAya ? zAstrakAre agnine codhAruM zastra kahyuM che. e cAre tarapha bALe. jyAMthI mUko tyAMthI, tyAM ane cotarapha bALe. cotaraphathI cotarapha bALe. agnithI chakAyanI hiMsA thAya. e vakhate keTalA jIvo maratA haze ? asaMkhyAtA ! mAnyuM ke kadI trasa thoDA, paNa jiMdagImAM jIvo keTalA mare ? pacAsa varasamAM pApa thoDuM e bolAya ema che ja kyAM ? A jJAnIone tamArI dayA Ave che : are, amArI paNa dayA Ave che. narakanA pratinidhirUpa gRhasthAvAsamAM rata AtmAonI paNa dayA khAya che ane amArI paNa dayA khAya che. ame paNa bedarakArIthI cAlIe, pUjIepramArjIe nahi, enI emane dayA Ave che. ame bahu karIe to AjJA na pALIe. zAstrakAra kahe che ke mAsakhamaNanA pAraNe mAsakhamaNa kare, paNa jo gurunI AjJA na pALe to e yAvat anaMta saMsArI paNa bane che. have 'pApa keTaluM' e prazna rahe che ? mA khamaNanA pAraNe mAsakhamaNa kare, saMyama uttama prakAranuM pALe, mAtra deva, guru, dharmanI AjJA na mAne, AgamanI AjJAne bhAMge to zAstra kahyuM ke "e to majUra che, kAyakaSTa kare che.' zrI upAdhyAyajI mahArAja ane anaMta saMsArI kahe che. suvidhA ane kuvidhA : sabhA : AjJApAlaka "ku' hoya e saMyama pALe ? mAsakSamaNa kare ? paudgalika sukha mATe e badhuM kare. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1241 - - 8 : Astiya ane tAtvika dayAno saMbaMdha - 78 - 155 A badhI vAta uparathI e ja eka vastu puravAra thAya che ke prabhuvacanamAM Astikya e mukhya vastu che. enA vinA sAcI anukaMpA na Ave ane enA vinA nirvedAdi paNa na Ave, mATe paheluM Astikazya joIe. enA yoge samajAze ke pApInI dayA prathama khAvI joIe. khAsa dayA pApInI khAvI joIe, kAraNa ke pApInI dayAmAM duHkhInI dayA AvI ja jAya che. AthI spaSTa che ke potAnI pAse AvanArAone pApamAM joDavAnI salAha ApanArA AstikanA veSamAM hovA chatAM paNa mahAnAstika che. paralokamAM, jJAnInA kathana mujaba vipAkamAM zraddhA hoya, Agamana AjJA mujaba aMtarAtmAmAM dayA vasI hoya, svapara dayAnuM svarUpa samajAyuM hoya, e to pApanI mAgaNI karavA AvanArane paNa pAchA vALe ! samajAvIne pApathI pAchA vALe, to je vagara mAgye pApanI salAha Ape enA jevA chUpA nAstika bIjA kayA ? bagalAnuM dhyAna kema vakhoDyuM ? jarA paNa hAle nahi evuM dhyAna to che, paNa e matsya mAravA mATe che. e rIte A lokamAM phasAvavA mATe je je thAya te badhuM evuM che. ethI ja vilAsI banAvanArI vidyA e vidyA nathI, paNa eka jAtanI madirA che. je vidyA virAgI banAve te suvidyA ane vilAsI banAve te kuvidyA ! kuvidyAthI bacavAnuM, bIjAne bacAvavAnuM ane enAthI dUra rahevAnI salAha ApavAnuM samyagdaSTinuM khAsa kAma che. suvidyAne vadhAravAmAM tathA vidyAno vinAza karavAmAM lakSmI UDI jAya to mahApuNya ane kuvidyAne vadhAravAmAM rAtI pAI paNa apAya to paNa mahApApa che. kuvidyAmAM pAIno paNa phALo, e pApa mATe che. mAraka, nAzaka, vikArI banAvanAra, vilAsI banAvanAra, AtmAnI avanati karanAra vidyAmAM pAIno paNa phALo hoya to pApa beTheluM che. evAmAM pAI paNa gaI hoya to pazcAttApa karo ane na ApavAnI pratijJA karo. virAgI banAvanAra, AtmAnI unnati karanAra, mokSamArgamAM sahAyaka vidyA phelAvavA, e jAtanA jJAnano pracAra karavA lAkho rUpiyA kharaco, na kharacAya to bhAvanA rAkho ke bhavAMtare paNa evo yoga maLe. suvidyA pracAra mATe dAnanA yoganI mAgaNI thAya. niyANAM paNa thAya. A rIte varte to A bhava avazya saphaLa thAya. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 : divALInI dezanA ane mAgaNI : upadeza phaLe zI rIte ? dharmaruci kyAre thAya ? 'saMsAranI asAratA' pahelAM kahevAnuM kAraNa : vIra vibhunI aMtima dezanA : divALInuM mAgaNuM : viSaya : dharmaruci... divALInA divase prabhu pAse karavAnI mAgaNInuM svarUpa. dharmaruci vinA dharmanI vAta karavI nakAmI. saMsAra asAra lAge pachI ja dharma sAra lAge. mATe ja badhA dharmadezakono prathama prayatna saMsAranI asAratA jacAvavAno ja hoya. A vAtathI bhUmikA bAMdhI divALIno divasa hoI e nimitte prabhu mahAvIrasvAmInI aMtima dezanAno sAra saMkSepamAM rajU karyA bAda Aje divALInA copaDAmAM zuM zuM lakhAya che ane kharekhara zuM zuM lakhAvuM joIe, e vAta khUba ja asarakAraka zabdomAM varNavI che. 'dhyeya satata AMkha sAme hovuM joIe' e vAtane spaSTa karavA mATe rAjakumAranuM cAra sonerI zikhAmaNonuM laukika dRSTAMta rajU karI emAMthI lokottara 5ramArtha paNa kADhI batAvyo che, mAMhyalAne DhaMDhoLavAmAM A pravacana khUba upayogI banyuM che. bhakti e muktinI dUtI : eka laukika dRSTAMta : aMgata verI ane dharmavairInuM aMtara : zrI vIra vibhu ane saMgama : dharmamAM aDagatA ja hoya ! mulAvAmRta choDavuM enuM nAma dharma, meLavavuM e dharma nahi to meLavavA mATe choDavuM e dharma kaI rIte ? tArakanI AjJAnA amalamAM jeTalo pramAda teTalo nAza ! 79 AjanI divALI evI Ujavo ke AvatI divALIe jIvana AvuMne AvuM jaDapremI na rahe. bhaktinA yoge maLelI labdhi AtmAne mUMjhave nahi. bhakti AvI eTale mukti AvI ja samajo ! duzmana mAre to mAra khavAya, gALo de ane vadhAvAya, duzmananuM bhUMDuM na IcchAya, enuM paNa kharAba karavAnA vicAro na thAya, enuM kharAba karavA hAthano upayoga na thAya, enuM kharAba karavAnI koIne salAha na apAya e vAta kharI, paNa ene rAjI rAkhavA kaMI Atmadharmane ocho ja vecAya ? name te ArAdhaka - khameM te ArAdhaka. aMgata vaira mATe to eka vAra nahi paNa karoDa vAra mAphI maMgAya, paNa satya vastunA bacAvanI mAphI na hoya. satya vastunA vairI pAse kSamA mAgavAnI na ja hoya. * zrImaMtAInuM teja na nAMkho, paNa dharmanuM teja nAMkho, Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 : divALInI dezanA ane mAgaNI : upadeza phaLe zI rIte ? TIkAkAra maharSi zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAve che ke sUtrakAra maharSi upapAta tathA vana vagere duHkhathI bharelA saMsAranuM svarUpa batAvI gayA ane prANIone nirveda tathA vairAgya thAya te mATe saMsAranI kaThinatAnuM haju paNa sUtrakAra maharSi AgaLa varNana kare che kemake saMsAranI sthiti tathAvidha na samajAya, tyAM sudhI nirveda tathA vairAgya pedA thAya nahi. mATe cAre gatimAM rahelA jIvo kevA kevA karmavipAkane anubhave che, e vAta A bIjA sUtramAM sUtrakAra maharSi pharamAve che : arthAt cAre gatimAMthI eka paNa gati evI nathI ke jyAM sukha hoya ane duHkha na hoya, paNa A vAta jo Astikya hoya to ja samajAya : ane Astikya na hoya to na samajAya. jJAnIo azubha karmanuM game teTaluM svarUpa varNana kare, enA vipAka paNa barAbara samajAve , paNa "e badhuM amane DarAvavA mATe che' - ema viSayAdhIno kahI de, tyAM zuM thAya ? jJAna meLavIne jJAnadRSTie joyuM ane jANyuM te jJAnIo to kahe, paNa sAMbhaLanAra ene DarAvavA mATe kahevAnuM mAne, tyAM zI rIte asara thAya ? viSayAsakto to kahI de ke AvuM kAMI che ja nahi. eTale upadezakanI mahenata nakAmI jAya, mATe to sUtrakAra maharSie paNa kahyuM ke "zrI tIrthaMkaradeva jevA dharmadezaka sAkSAtuM chatAM paNa prabaLa mohathI vIMTAyelA, karmanA bhArathI dabAyelA viSayAsakta AtmAo dharmane pAmI zakatA nathI tathA sakaLa duHkhanA sthAnarUpa gRhavAsane choDI zakatA nathI." A badhuM kahevAmAM jJAnInI bhAvanA eka ja che ke jagatanAM prANIone nirveda tathA vairAgyanI prApti thAya. jyAM sudhI saMsAra para nirveda tathA vairAgya aMze paNa na thAya, tyAM sudhI sAcA dharmanI prApti thatI nathI. saMsAranA padArtho upara virAga thayA vinA dharmano rAga kema karIne thAya ? kahevuM ja paDaze ke na ja thAya. dharmaruci kayAre thAya ? saMsAra pratye nirveda thayA vinA saMsAra pratyenI rucino abhAva na thAya ane Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 12 saMsAra uparanI rucinA abhAva vinA dharma upara ruci thAya ja nahi. dharma to parokSa phaLa : dharma kAMI kahIne phaLa nathI Apato : mATe je sthAnamAM beThA cho, je sthAnane sevo cho, tenA pratye aruci na thAya, tyAM sudhI aparicita dharma upara prema thavAnuM kAraNa kyAM che ? je sthAnamAM beThA cho tyAM icchita maLe tema nathI. paNa je joIe che enAthI viparIta maLe che, e samajAya to ja dharma upara rAga thAya ne ? jyAM chIe tyAM zreya nathI ane dharma e kAMIka navI ane asAdhAraNa cIja che, ema thAya to ja tenA pratyenI jijJAsA jAge. dharmamAM to choDavAnuM che, levAnuM che ja nahi: maLavAnuM to maLaze tyAre kharuM, paNa atyAre to badhuM choDavAnuM ja che samaya kADhavo ane vyavahAranAM kAma choDavAM, e rIte dharmanA saMyogo badhA evA ke jemAM choDavuM ja paDe. dharmanI khAtara A badhuM choDavAnuM mana kayAre thAya? tyAre ja ke jyAre dharma upara ruci thAya. vaLI dharma karavAthI A badhuM maLe, eTale ke dharma mATe dunyavI padArtho choDavAthI pAchA e vadhAre maLe e icchAthI choDavuM, e vAstavika rIte choDyuM na kahevAya ? kAraNa ke e kAMI dharmanI ruci na kahevAya, paNa e to duniyAdArInA tuccha padArthone levAnI ja ruci thaI kahevAya. naisargika rIte ke upadezathI paNa A dunyavI padArtho ThIka nathI, emAM zreyaH nathI, ema samajAya to ja dharmanI sAcI ruci thAya. nirveda thayA pachI vairAgya Ave. e na hoya tyAM sudhI saMsAranI ruci ghaTatI nathI ane saMsAranI ruci ghaTe nahi tyAM sudhI dharmaruci pedA na thAya. viSaya ane dharmane meLa nathI emAM ghaNuM aMtara che : viSaya ane virAga be bhinna che : viSayanuM mamatva beThuM hoya tyAM vairAgya kema Ave? ane vairAgya hoya tyAM viSayanuM mamatva kema hoya ? na ja hoya, arthAt viSayamamatva hoya tyAM vairAgya na Ave. A vastu dhyAnapUrvaka vicArAya to vastu barAbara samajAya ane e paNa samajAya ke dharmanI sAcI ruci pedA karavA mATe nirveda ane vairAgya utpanna karavAno prayatna pahelA karavo joIe. "saMsAranI asAratA pahelAM kahevAnuM kAraNa : dareka jJAnI potAnI dezanAnI zarUAtamAM 'mAro saMsAra:' ema kahe che, enuM kAraNa e ja ke jyAM sudhI e na samajAya tyAM sudhI dharmane game tevo Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 : divALInI dezanA ane mAgaNI - 79 sAro kahevAmAM Ave to paNa koI levA na jAya ! kAraNa ke badhA ja saMsAranA saMgI che, badhA sobatI to saMsAranA che, jyAM beThA che tyAM dRDha rucivALA che, eTale e ruci na ghaTe, tyAMnuM mamatva ochuM na thAya, tyAM sudhI dharmane game tevo sAro kaho, to paNa koI sAMbhaLe nahi ane kadI koI sAMbhaLe to mAne nahi, agara matalaba pUrato sAMbhaLe, mATe prathama saMsAranI asAratA batAvavI joIe. saMsAranI asAratA prathama batAvavAmAM eka ja hetu che ke jagatanAM prANIone nirveda tathA vairAgya pragaTa thAya. e pragaTa thayA pachI dharma karAvavAnI vadhu ciMtA karavI na paDe. jene aMze paNa nirveda tathA vairAgya thAya, tene dharma karavAnuM vadhu kahevuM na paDe. auSadha evuM joIe ke ruci pedA thAya, jethI khAvA ApoApa mArga : svAdiSTa ke asvAdiSTa game te cIja moMmAM nAkhe. rucino e dharma ke AtmAne tyAM vALe. ruci vinA mahenata nakAmI. AthI ja saMsAra pratye aruci ane dharma pratye ruci jagADavAnI jarUra che. mATe samajo ke saMsAramAM cAre gatimAMthI eka paNa gatimAM vAstavika sukhano eka paNa aMza nathI, kiMtu badhAmAM duHkha ja che. sukha lAge che te paNa nAzavaMta, asthira ane pariNAme AtmAne bagADanAruM durgatie laI janAruM che. paNa A vAta cAre manAya ane koNa mAne ? kahevuM ja paDaze ke jyAre anaMtajJAnIonA vacana upara akhaMDita AsthA thAya tyAre ja ! ane e vAta paNa kharI che ke jeNe saMsAranI badhI cIjomAM sukha mAnyuM che, tyAM badhe ja du:khanI bhAvanA ane duHkhanI vAta AsthA vinA kaI rIte mAne ? mATe e to spaSTa ja che ke AvA upakArIo jagatane sukhI banAvavA mATe je je kahI gayA, te badhuMya mAnavuM ja joIe, e AsthA hoya to ja manAya. vIravibhunI aMtima dezanA : 1245 bhAgyazALIo ! Aje te divasa che ke je divase bhagavAna zrI mahAvIradeve chellI vakhate soLa prahara sudhI dezanA dIdhI che : akhaMDitapaNe dezanA dIdhI che : roja to be prahara dezanA detA, paNa mokSe jatAM jatAM chelle soLa paho2 sudhI dezanA dIdhI : kevaLa jagatanA uddhAra mATe e traNa jagatanA upakArI svAmIe soLa pahora sudhI dhArAbaddha dezanA dIdhI. potAnI e aMtima dezanAnI zarUAtamAM ja e anaMta upakArI ane A avasarpiNInA chellA tIrthapati zramaNa bhagavAna zrI mahAvI2 52mAtmAe pharamAvyuM che ke - 159 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 "pumarNA dU cattAra:, jAmArtho taMtra khaminAm | arthabhUtau nAmadheyA- danarthau paramArthataH / / 1 / / arthastu mokSa evaiko, dharmastasya ca kAraNam / saMyamAdirdazavidhaH, saMsArAmbhodhitAraNaH / / 2 / / anantaduHkhaH saMsAro, mokSo'nantasukhaH punaH / tayostyAgapariprApti heturdharmaM vinA na hi // 3 // mArgaM zrito yathA dUraM kramAt paDurapi vrajet / dharmastho inajarmApi, tathA mokSamavALuyAt / / 4 / " 'A saMsAramAM puruSArtho cAra che, temAM prANIone kAma ane artha nAmanA puruSArtho to nAmanA ja arthabhUta che, paNa paramArthathI to anartharUpa che H arthAt 'kAma, artha, dharma ane mokSa' A cAra puruSArtha A saMsAramAM manAya che, paNa emAMnA prathamanA 'kAma ane artha' A be to jIvo mATe nAmanA ja artharUpa che, paNa paramArthe karIne to e be jIvo mATe anartharUpa eTale anarthane ja karanArA che.' A hetuthI - 'A saMsAramAM puruSArtho cAra gaNAya che kharA, paNa sAco pAramArthika puruSArtha to eka mokSa ja che ane saMsArasAgarathI tAranAra dharma te 'mokSa' nAmanA pAramArthika puruSArthanuM kAraNa che ane te dharma saMyamAdi daza prakArano che.' vaLI - 'A saMsAra anaMta duHkhamaya che ane mokSa anaMta sukhamaya che. e saMsAranA tyAganuM ane mokSanI prAptinuM kAraNa dharma vinA koI paNa nathI.' eTale - 'jema mArge caDelo pAMgaLo paNa krame karIne dUra jAya, tema dharmane pAmelo AtmA ghaNA karmovALo hovA chatAM paNa mokSane pAme.' vicAro ke AvA ekAMta upakArI, yoga ane kSemanA karanArA nAthanA anuyAyIoe e nAthanA A nirvANadivase potAnA AtmAne kaI bhAvanAthI raMgavo joIe ? khare ja, Aje to sAcA anuyAyIonAM hRdayo UchaLavAM joIe. AjanA divasanI rAtrinA chellA bhAgano prasaMga prabhunirvANano ane kAlanI savArano prasaMga bhagavAna zrI gautamasvAmIjIne kevaLajJAna thayAno. eka rIte beya prasaMgo anupama gaNAya. prabhuzAsanamAM thatA zoka ane harSa beya 1246 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1247 - 9 : divALInI dezanA ane mAgaNI - 79 - 191 anupama hoya. je divaso jevA hoya tevA oLakhI AtmAne te te sadbhAvanAothI te te divase suvAsita banAvo to te parvo phaLe. tArake je je vastu kahI che te kevaLa ApaNA uddhAra mATe kahI che, tevuM na samajAya tyAM sudhI sUtrakArano Azaya na phaLe. jJAnI to sarvatra duHkha kahe che, paNa jeone - "e to kahe, paNa manAya ?' - AvI bhAvanA Ave, teonuM zuM thAya ? jeone AvI bhAvanA Ave, teone mATe upakArIonI mahenata nakAmI ! - bhagavAna zrI mahAvIradeve soLa pahora dezanA dIdhI, emAM ekAMta upakAra vinA kaMI paNa kAraNa che ? prabhu sAkSAt dezanA de che, ema kalpI AjanuM parva ArAdho ! soLa praharanI dezanA tarapha dRSTi hoya to vicAravuM joIe ke jagatane tAravA mATe soLa prahara sudhI apUrva vANIno dhodha vahevarAvanAranI upakArabuddhi keTalI ? evA svAmInI jeTalI sevA karIe teTalI ochI - evA tArakanI AjJAnA amalamAM jeTalo pramAda teTalo nAza ! AjanA divase to e tArakanI AjJAnA amala mATe AtmA UMco-nIco thavo joIe. divALInuM mAgaNuM : prabhu zrI mahAvIradevanA nirvANanuM A parva che, mATe lokavyavahAramAM bhaLI A parvane judI rIte na ArAdho. sAcuM saravaiyuM kADho : AtmA caDyo keTalo ? athavA caDyo ke pAcho paDyo ? AkhA varSamAM AtmaguNanI prApti thaI ke hAni thaI? udAratA, sadAcAra ane sahiSNutAdi vadhyAM ke ghaTyAM? A meLa kADhyo? samyagdaSTi AtmA zuM mAge ? nAzavaMtI Rddhi mAge evo e dIna hoya ? itara paNa e mAge ane samyagdaSTi paNa e mAge, to ubhayamAM bheda zo ? AjanA divase to prabhue dezanAnA dhodha vahevarAvyA evA divase samyagdaSTi AtmA nAzavaMtI lakSmI mAge ? je divase vairAgyanA phuvArA UchaLyA hatA, tyAgano dhodha vahI rahyA hatA, evA divase samyagdaSTi AtmA dhannA-zAlibhadranI Rddhi, jeno teoe paNa tyAga karyo, tene mAge ? e mAgaNIthI to samyaktva malina thAya. A mahAtmAo pAse mAgavA lAyaka ghaNuM che. prathamanuM dAna ane pachInuM saMyama, beya maMgAya. A to e beyane choDIne vaccenI tuccha, ke jeno teoe paNa tyAga karyo, te Rddhi mAgI ! jene e mahAtmAoe ikyuM nahi, Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 maLeluM paNa varlDsa, heya mAnyuM, bhagavAna mahAvIradeva paNa tevuM samajAve che, chatAM e mAgI rahyA cho, e kevo potAnA AtmA upara bhayaMkara julama ? dAna ane saMyama emanI pAse mAgo ! sIdhI labdhine badale gautamasvAmI pAse gurubhakti mAgo ! bhagavAna zrI bAhubalI pAse vivekavALuM baLa mAgo ! ane zrI abhayakumAra pAse paNa dharmabuddhi mAgo ! e puNyAtmAonI pAse mAgavAnuM to ghaNuM che. e badhA to sAcA zrImAna hatA. pUrA hatA paNa adhUrA nahotA. e puNyAtmAonI pAse je mAgo cho te na magAya : copaDAmAM mAgaNI karavAmAM ATalo pheraphAra thAya, to e AtmAthI anIti Adi thAya ? AjanI mAgaNImAM Adarza ekamAtra Rddhino ane ene meLavavAmAM AvatAM vighno TALavA mATe baLa mAge tathA kAmasukha mATe labdhi mAge ! kaho ke zuddha dhyeya kayuM ? zrI gautamasvAmIjInI labdhi bhagavAna zrI mahAvI2devanI sevAmAM AvavA mATe mAgo cho ? A to aMgUTho paDe tyAM khUTe nahi, e dhyeya ! samyagdaSTinI mAgaNI evI hoya ke e copaDo itara jue to paNa Azcarya pAme. 1972 : 2soDe, bajAramAM, copaDAmAM, peDhI para badhe samyagdaSTinuM jainatva jhaLakavuM joIe. maMdira ane upAzrayamAM jaina kahevAo, ema ja badhe jaina kahevAo bIje vANiyA na kahevAo. maMdira upAzrayamAM to jaina dekhAvuM ja paDe, emAM navAI nathI, paNa badhe jainatva dekhAya ema varto. pratibaMdhaka saMyogomAM paNa jainatva batAvavuM joIe. 1248 zrI dhannAzAlibhadranAM dAna tathA tyAga maMgAya. e puNyAtmAnAM dAna tathA tyAgane choDIne tame to vaccethI lakSmI mAgo cho, paNa vicAro ke evI tyAgavRtti vagara e lakSmI pace ? evI lakSmI sAmAnyane pace ? dhanAjIne ciMtAmaNi maLyuM hatuM te cheDe bAMdhyuM, kadI choDIne joyuM nathI. tamane maLe to covIse kalAka mAgo, mATe samajo ke evAne maLe paNa nahi. AjanI divALI evI Ujavo ke AvatI divALIe jIvana AvuM ne AvuM jApremI na rahe. tamArI ujavaNI ane huM kahuM chuM te ujavaNImAM bheda che. dhyeya ghaDo ke AvatI divALI pahelAM nirveda ane vairAgyanA phuvArA ApaNAmAM phUTe. e phuvArA kema na phUTe ? A bhAvanA thAya to AtmAne kharAba kare evI duniyAnI kaI cIja che ? Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 : divALInI dezanA ane mAgaNI - 79 133 zrI jinezvaradevanuM zAsana pAmyA pachI madArInA mAMkaDAnI jema AtmA saMsAramAM kema ja nAce ? roja A vicAro ! zrI jainazAsana pAmyA pachI duniyAnuM svarUpa na samajAya, je rItanuM che te rItanuM, te jAtanuM dhyAnamAM na Ave, to ApaNe pAmyA zuM ? zAsana pAmyAno sAra zo ? zrI jinezvaradevanuM zAsana pAmelA AtmAne duniyAnA padArtho A rIte kema ja mUMjhave ? jaDa padArtho AtmAne kema ja DhasaDe ? mithyAtva hatuM tyAM sudhI to ajJAna hatA, saMsAranA svarUpano khyAla nahoto ema kahIe to cAle, paNa have zuM kahIe ? samyagdaSTi AtmA zuM kahe ? Arya deza maLyo, uttama kuLa maLyuM, bhagavAna zrI mahAvIradevanuM zAsana maLyuM, chatAM duniyAnA padArtho jo ApaNane gAMDAghelA kare, e padArthonAM saravaiyAM kADhIe ane AtmAnA saravaiyAnI vAta na karIe, to ApaNane prApti zI thaI ? je mAgaNIthI samyaktva malina thAya, te kema ja magAya ? 1249 bhakti e muktinI dUtI : bhagavAna zrI gautamasvAmIjInI labdhi mAgo cho, paNa e labdhi AvI cAMthI ? gurubhakti na hota to e labdhi kyAMthI Avata ? bhakti vinA evI labdhi kema maLe ? mATe e tA2kanI gurubhakti mAgo ! kayavajJA zeThano sadAcAra mAgo ! zrI abhayakumAranI dharmabuddhi mAgo. yAda rAkho, pharI pharIne saMbhAruM chuM. Aje tamArI mAgaNIno divasa che, mATe zuM mAgavuM te samajAvuM chuM. 'zrI bAhubalIjInuM vivekavALuM baLa mAgo !' - e zabdono bhAva samajavA mATe TippaNa karavuM hoya to karajo ! zrI dhanAzAlibhadranAM dAna tathA saMyama mAgIne TippaNa karAya ke dAna na hota to Rddhi na hota ane tyAga-saMyama na hota to Rddhi saphaLa na thAta. eka pAnuM vadhe enI phikara nahi. jamA-udhAra karavAmAM eka pAnuM ochuM thAya, emAM vAMdho zo ? kayavannA zeThanuM saubhAgya game teTaluM sAruM paNa sadAcAra na hota to e saubhAgyanI kiMmata zI hatI ? rUpa e kalpataru che, paNa sadAcAra hoya to ! sadAcAra vinAnuM rUpa phiTakArane pAtra che ! vezyAnA sauMdarya tarapha daSTi ke tenI prazaMsA sajjana na kare. sauMdarya majenuM, paNa vezyAnuM sauMdarya sajjano mATe sAme jovA jevuM paNa nahi ! bhagavAna zrI gautamasvAmIjInI labdhi mAgavA karatAM gurubhakti mAgavI khoTI zI, ke jethI labdhi ApoApa Ave ? zrI upAdhyAyajI mahArAjA to kahe Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1250 che ke "mAre to mokSa paNa na joIe. bhakti joIe. kAraNa ke bhakti AvI pachI mokSa jAya kyAM ? mAgyA vinA Ave evI cIja mAgo. ekalI labdhi mAgI ane mAno ke maLI, to UMdhI paNa pariName. paNa bhakti UMdhI na ja pariName. bhaktinA yoge maLelI labdhi AtmAne mUMjhave nahi. zrI upAdhyAyajI mahArAjA to kahe che ke bhakti AvI eTale mukti AvI ja samajo. bhakti e muktinI dUtI che. rAjA pAse javuM hoya to copadArane vaza karavo joIe. copadAra nArAja hoya to rAjAnI maherabAnI rAjA pAse paDI rahe. copadAra aMdara paga ja na mUkavA de, tyAM rAjAnI maherabAnI paNa zA kAmanI ? copadAra rIjhe to kavakhate paNa rAjA pAse laI jAya. e pote rAjAne samajAvIne ApaNane aMdara laI javAno hukama meLavI Ave ane laI jAya. to kaho ke labdhine badale gurubhaktinI mAgaNI lakho to vAMdho che ? zrI abhayakumAranI buddhi to mAgo cho, paNa korI buddhi to mArI nAkhe. AjanA anartho korI buddhithI thAya che. mATe e puNyAtmAnI dharmabuddhi mAgo. sabhA: amArA copaDAnA hetu judA ane Apa kaho cho e mAgaNInA hetu judA che enuM zuM thAya ? jo ke jaina tarIke tamArA hetu judA na hovA joIe, chatAM paNa bhale tamArA hetu judA hoya, e hetumAM paNa ApaNuM dhyeya najara rAkhavA A lakhavuM joIe. maMdira upAzrayamAM 'nisahI' kahI pravezIe, tema badhe ApaNI pravRttimAM dhyeya sAme rAkho. copaDAmAM A dhyeya lakhAya, e paheluM pAnuM vaMcAya, pachI kadI paNa e copaDAmAM sonA savAso lakhavAnI bhAvanA nahi thAya ! je tyAganuM dhyeya rAkhe te anIti kema ja kare ? anIti paNa nahi thAya ane nItivALI pravRttimAM paNa maryAdA baMdhAze. sAme rahelA zuddha dhyeyathI sthitimAM parivartana jarUra thAya che. e saMbaMdhamAM eka lokamAM saMbhaLAtuM dRSTAMta ahIM upayogI thaI zake evuM che :eka laukika dAMta : eka daridra brAhmaNa hato. ene kAMI AvaDatuM nahotuM.baccAM ghaNAM hatAM ane badhAM bhUkhathI herAna thatAM hatAM. tenI strI hoziyAra hatI, paNa enAthI bahAra javAya nahi. e strIe eka kAgaLamAM cAra vAkya lakhI ApI, e kAgaLa baMdha karI, potAnA dhaNIne Apyo tathA mUThImAM rAkhIne koIne paNa kiMmata maLyA Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 : divALInI dezanA ane mAgaNI - 79 175 pahelAM nahi batAvavAnI sUcanA ApIne, cAra hajAra sonaiyAnI kiMmate bajAramAM vecavA potAnA dhaNIne mokalyo. mUThImAM kAgaLa rAkhIne e bajAramAM pharavA lAgyo, paNa mAla batAvyA vagara baMdha kAgaLanA cAra hajAra sonaiyA Ape koNa ? traNa divasa pharyo, paNa koI lenAra maLyuM nahi. cothe divase e pharato hato tyAMthI rAjaputra nIkaLyo. eNe kAgaLa jovA mAgyo, paNa brAhmaNe kahyuM ke 'jeNe vecavA mokalyo che teNe dAma maLyA vagara mAla batAvavAnI manAI karI che.' kuMvaranI pAsenAM mANasoe paNa jaNAvyuM, 'sAheba ! e to traNa divasathI Ama phare che.' rAjaputre vicAra karyo ke 'traNa divasathI A rIte pharato phare che, chatAM koIne batAvato nathI, mATe emAM jarUra mAla haze.' tarata pote ene kiMmata apAvIne kAgaLa lIdho ane vAMcyo : temAM lakhyuM hatuM ke - enA sonaiyA hajA2, 1. jAgatA nara sAra 2. verI Adara sAra enA sonaiyA hajA2, 3. strIne zikSAmAM sAra enA sonaiyA hajAra, 4. krodhane mAryAmAM sAra enA sonaiyA hajAra. A vAta zAstrIya nathI paNa laukika vAta che. ApaNe to sAra levAno che. rAjaputrane A vAco kImatI lAgyAM paNa anubhavavAnuM mana thayuM. potAnA dIvAnakhAnAmAM A vAkyo moTA akSare lakhAvI arIsAmAM maDhAvIne coDyAM. cAre tarapha evA arIsA goThavyA ke najare tare : vagara joye dekhAya. ane e malina na thAya e rIte vyavasthA rAkhI. eka divasa paheluM vAca anubhavavAnuM mana thayuM, eTale rAtanA jAgavAno nirNaya karyo. 1251 - - A vAkayano tAttvika dRSTie to e artha thAya ke apramAdI banavuM, paNa e pachI vicArIzuM. hAla to dRSTAMta pUratA sAmAnya artho ja laIe. e rAtre e kuMvara jAgyo. bhavitavyatAnA yoge evuM banyuM ke e rAjyanI kuladevIne khabara paDI ke 'Aja rAtre rAjakuMvarano pUrvabhavano vairI sarpa AvIne rAjakuMvarane karaDavAno che tathA kuMvara maravAno ane rAjA nirvaMza thavAno !' tathApi pote ene mithyA karI zake tema nathI ane rAjya nirvaMza thAya, mATe e rAjyanI kuladevI rAtre nagara bahAra rudana kare che. madhyarAtrie badhA jaMpyA hoya tyAre dUranA paNa svara saMbhaLAya. koI strInuM rudana sAMbhaLI kuMvare potAnA Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 1252 nokarane tapAsa karavA mokalyo. nokare bahAra AvI e strIne - kuLadevIne - raDatI joI ene raDavAnuM kAraNa pUchyuM : kuLadevIe pahelAM to tene na kahyuM, paNa betraNa vAra pUchavAthI ane rAjakuMvarano nokara tapAsa karavA Avyo che ema jANI, pote badhI vAta kahI ane "e kuMvara maravAno che mATe raDuM chuM' - ema jaNAvyuM. "sApa kyAMthI AvavAno che, kaye raste AvavAno che, kayA vakhate AvavAno che' - e badhuM nokare devIne pUchI lIdhuM. nokare AvIne kuMvarane kahyuM ke "vAta kahevAya tevI nathI : huM cokI karIza : Apa sUI jAo !" kuMvare AgrahapUrvaka pUchavAthI pote badhI vAta kahI. kuMvara samajyo ke "pahelA vAkyanA hajAra sonaiyA vasUla thayA.' jAgato rahyo to maravAnI khabara maLI. paheluM vAkya phaLyuM. maravAnI jANa thAya ene cetavAnI bArI to che ja ne ? bIjuM vAkya tarata najare caDyuM ke - "vairI Adara sAra'. vicAra karyo ke "karaDavA AvanAra sarpa paNa vairI che ne !' kaye raste thaIne AvavAno hato, e badhuM to nokare jaNAvyuM hatuM. tarata nokarane hukama karyo ke "e sarpa jyAMthI AvavAno che, tyAMthI mArA hIMDoLA sudhI sugaMdhI puSponA DhagalA karo temaja rastAmAM ThAmaThAma sugaMdhayukta dUdhanAM kUMDAM mUko. sarpane sugaMdhI tathA dUdha, e be cIja priya hoya che. nokare e rIte tamAma vyavasthA karI. rAjaputra have taiyAra thaIne hIMDoLA para beTho ane sarpanI rAha joto jAgato rahyo. roja to e dIvAnakhAnAmAM pote tathA potAnI strI beya sUtAM hatAM, paNa Aje jyAre nokare AvIne A jAtanA samAcAra ApyA, eTale eNe tarata potAnI strIne bIje sUvA mokalI hatI. sAmAnya rIte strI jAti zaMkita hRdayanI hoya che. koI vakhata nahi ane Aje Avo hukama kema ?" - evI ene paNa zaMkA paDI. hukama sAme nA to kahevAya nahi, gaI to kharI, paNa pAsenA kamarAmAM (oraDAmAM) chIdra pAse beThI. sthiti evI ke sAmAnya svara saMbhaLAya kharo e rIte beThI. sarpa tyAMthI nIkaLyo paNa phUlanI sugaMdhImAM loTato jAya, dUdha pIto jAya, AnaMdathI Dolato jAya, ema mahAlavAmAM hasavAno je samaya hato te vItI gayo ke enI bhAvanA pharI. amuka nimittone phaLavA amuka prasaMga ane amuka samaya hoya che. e samaya gayo ke sarpanI paNa bhAvanA pharI. je vairI ATalo satkAra kare ene karaDavuM ucita nathI, evI bhAvanA sarpanI paNa thaI. sarpa jyAre hIMDoLA pAse Avyo tyAre rAjaputre paga Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1253 - 9 : divALInI dezanA ane mAgaNI - 79 - 107 dharyo ane kahyuM ke "have phikara nahi, karaDa.' sarpa bolyo "have na karavuM : have to tuM zatru maTI mitra banyo : paNa huM tane ahIM karaDavA Avyo, teM phUla tathA dUdha vagerethI mAro satkAra karyo ane tethI prasanna thaI karaDyA vagara huM pAcho pharyo - e vAta tAre koIne kahevI nahi : e vAta jo koIne kahIza, to e vakhate AvIne karaDIza : A vAta huM ane tuM be jANIe." Ama kahI sarpa cAlyo gayo. strIe aradhIparadhI vAta sAMbhaLI. "huM ane tuM be jANIe" - e vAkaya barAbara sAMbhaLyuM. strInA manamAM thayuM ke "makAnamAM jarUra anyano praveza che." strInI jAta eTale enA hRdayamAM zalya peThuM. rAjaputranA manamAM thayuM ke "be vAkyano to anubhava thayo : be hajAra sonaiyA to saphaLa thayA." have bAkInAM vAkyono anubhava karavAnuM paNa te rAjakumArane mana thayuM, paNa prasaMga vinA anubhava zI rIte thAya ? rAjaputra moDI rAte sUI gayo. sUto moDo eTale vahelo UThI na zake. enI strI oraDAmAM AvI, paNa kaMI kuMvarane ema jagADAya ? kuMvara jAge nahi, rAtanI vAta pUche nahi, tyAM sudhI rANIsAhebane cena paNa paDe nahi ! oraDAmAM AmathI tema phare, koI cIja pADe to koI aphALe, paNa kuMvara jAge to pUche ne ! Akhare kuMvara jAgyo ane strI pUchavA lAgI, kuMvara javAba ApavA lAgyo, e cAlyuM : strI : "Aje moDA kema UDyA ?" rAjaputra : "sahaja." strI : moDA sUtA hazo.' rAjaputra : "ema haze." strI : "paNa moDA sUtA kema ?' rAjaputra : "huM moDo kema sUto, e badhuM jANavAnI tAre paMcAta zI ?' strI : "e na cAle : mane kahevuM ja paDaze." rAjaputra : "e vAta javA de : e vAta kahevAmAM tAruM tathA mAruM beyanuM hita nathI paNa ahita che, mATe e vAta javA de : khoTo Agraha javA de : e vAtamAM beyano nAza che." strInI buddhi kyAM ? eNe potAnI haTha na mUkI. e vakhate rAjaputranI najare pelAM cAra vAkyomAMnuM trIjuM vAkya najare paDyuM ke "strIne zikSAmAM sAra". prasaMga Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1254 paNa evo Avyo. anUkULa ke vAjabI haTha hoya e ThIka paNa khoTI haThane AdhIna thavAmAM sarvanAza thAya. A to dRSTAMta mAtra che. dhArmika dRSTinI vicAraNA judI che. rAjaputre tarata soTI hAthamAM lIdhI ane uparAuparI mAravA maMDyo. pelI kahe ke "paNa have nahi pUchuM, mApha karo.' rAjaputre trIjA vAkyano paNa A rIte anubhava karyo ane strIne vAta na kahevAthI potAnA jAnanI AphatathI bo. traNa hajAra sonaiyA vasUla thayA mAnyA. have cothA vAkyano anubhava bAkI rahyo. 'krodhane mAravAmAM sAra' - e kharuM, paNa krodha karyo thAya ? e anubhavane prasaMga para mulatavI rAkhyo. e rAjakuMvarane eka putrI paNa hatI ane e uMmaralAyaka paNa thaI hatI. gAmamAM koI sAruM nATaka AvyuM : rAjyanA aMtaHpurathI bahAra jovA na javAya, paNa putrIe bahu jIda karavAthI enI mAtAe puruSanA veSamAM nokaranI sAthe nATaka jovA mokalI : rAjaputra pote paNa jovA gayo hato : nATaka thoDuM bAkI rahyuM te vakhate putrI AvatI rahI ane AMkhamAM UMgha AvelI ethI veSa utAryA vinA mAtAnI bhegI sUI gaI : rAjaputra Avyo ane mahelamAM peTho : potAnI strInI sAthe koI puruSane sUtelo joyo ke jhaTa gusso Avyo : talavAra kheMcI : AvanAra gunegArane tathA anAcArI strIne mArI nAkhavAnI bhAvanAthI doDyo : tyAM cothuM vAkya najare caDyuM ke "krodhane mAryAmAM sAra'. kuMvare vicAryuM ke "duzmanane paNa UMghato na marAya, mATe ene jagADI, oLakhIne pachI mAravo!! tarata jorathI hAtha pakaDI kheMcyo eTale dIkarIe cIsa pADI kahyuM ke "bApAjI ! rAjaputra : "are ! paNa tuM ahIM kyAMthI ? A veSamAM kema ?' A dhamAcakaDImAM rANI paNa jAgI ane nATakamAM mokalyAnI vAta kahI. rAjaputre vicAryuM ke "hamaNAM julama thaI jAta. A beyane bhArata ane mAre paNa maravuM paData. cAra hajAra sonaiyA phaLyA.' cothA vAkayano paNa anubhava thayo. A cetavaNInAM vAkyo dIvAnakhAnAmAM coDavAthI kuMvara bacyo enI strI tathA putrI badhAM bacyAM. koI ahIM ema kahe ke "rAjyanA dIvAnakhAnAmAM AvAM vAkaya zAM ? tyAM Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1255 --- 9 : divALInI dezanA ane mAgaNI - 79 -- - 119 vaLI apramAdI banavAnuM, vairIno satkAra karavAnuM, strIne zikSA karavAnuM, krodhane mAravAnuM, - A badhuM lakhANa coDavAnuM hoya ?' AvuM koI kahe e kema cAle ? e rIte dharmI mAtra sarvatra apramatta rahevuM joIe ane e mATe sarvatra ghaTatI yojanA karavI joIe. copaDAmAM je A jAtanI mAgaNIo lakhavA kahuM chuM, hAlanI mAgaNI badalAvavA kahuM chuM, te apramatta rahevA mATe ! jyAre jyAre copaDo hAthamAM lo, e pAnuM ughADo ane vAMco ke tarata dhyeya dhyAnamAM Ave ane pachI manovRttimAM parivartana thAya. sabhA : AvI mAgaNIthI lakSmI aTakI jAya to ? pIDA ochI. samyagdaSTi mATe A prazna nathI. lakSmI to dAna tathA saMyamane AbhArI che, ema e mAne che tathA lakSmI tajavAnI to che ja, ema paNa jANe che ane mAne che. have e cAre vAkyonA bhAvArthano sAmAnyataH dhArmika dRSTie vicAra karIe : jAgatA nara sAra' - eTale "apramatta rahe e bace." vairI Adara sAra" - eTale "vairI pratye paNa tiraskAra bhAva na hoya, samabhAva hoya, vairI paNa mitra bane tevI kAryavAhI hoya.' aMgata verI ane dharmaverInuM aMtara : A vAta aMgata vairInI che. aMgata vairIne sudharavAno rasto che, paNa svabhAvathI ja dharmanA vairIne sudharavAno rasto nathI. mAro vairI to mane mAravA iccha, mane mAre eTale saMtoSa, paNa dharmano vairI to dharma tathA dharmI mAtrane kanaDavA icche che. dharmanA vairInuM vaira juduM hoya che ! e zAMti na pAme ! kAraNa ke e to tattvonA vairI hoya che ! aMgata vairI hoya to namAya, kAraNa ke aMgata vairI to namavAthI saMtoSa pAme, paNa A vairI to namavAnuM nathI kahetA, paNa dhyeya varjavAnuM kahe che; A ja kAraNe sarjana ane durjananuM vaira zAzvata kahevAya che ! ane e ja kAraNe paramopakArI zrI siddharSi gaNivara to "zrI upamiti bhavaprapaMcA kathA' nAmanA potAnA graMtharatnanA pIThabaMdhamAM lakhe che ke - "yataH sarvajJasiddhAnta-vacanAmRtasAgarAt / niSyanda-bindubhUteya-mAkRSTA paramArthataH / / 1 / / tato durjanavargo'syAH, zravaNaM nAptumarhati / vanavRvi neva, yujya pRvinunA sArA" Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 je kAraNathI AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - pa 'A kathA paramArthathI zrI sarvajJa paramAtmAnA siddhAMtanAM vacanorUpI amRtanA sAgaramAMthI kheMcI kADhelI che, eTale zrI sarvajJa paramAtmAnA siddhAMtarUpa sAgaranAM jharaNAmAMthI jharatAM biMdu jevI A kathA che.' te kAraNathI 'A kathAnuM zravaNa karavA mATe durjanavarga yogya nathI, kAraNa ke amRtabiMdunI sAthe kAlakUTa viSano yoga thAya ja nahi !' arthAt 'amRta jevI kathAne paNa durjano kAlakUTa viSa jevI banAvI sva ane paranA bhAvaprANono nAza kare che, eTale evA pAmara AtmAone sudhAravAno koI suMdara upAya ja nathI, ane vAta paNa kharI che ke 'satya vastune asatya ane asatyane satya banAvanArA AtmAo sudhare paNa zAnA ?" zrI vIra vibhu ane saMgama : anyathA bhagavAna zrI mahAvIradeva to ekAMte sarvanuM bhaluM icchanAra hatA, evA parama tyAgI pratye paNa vaira karanAra kema hoya ? bhagavAna anaMta dayALu che, paNa kare zuM ? saMgama upasarga ka2vA Avyo : ene e khaTakatuM hatuM ke 'mahAvIra AvI ApattimAM sthira kema rahe ?' saMgamane dhamAdhama karato aTakAvavAno eka paNa upAya ja na hato, kAraNa ke saMgamane to bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmA sAthe ja vaira nahotuM, paNa e tArakanA dhairya sAthe vaira hatuM : e sivAya prabhu upara upasargo karavAnuM saMgamane bIjuM eka paNa kAraNa na hatuM. 1256 prabhune dhyAnamAM rahelA joIne prabhunI sthiratA AdithI duSTa hRdaya banelA zrI sudharmA iMdra ekadama sabhAmAM siMhAsana uparathI UbhA thaI gayA, pAdukA kADhI nAkhI, uttarAsaMga karI lIdhuM, jamaNI jAnu bhUmi upara sthApana karI, DAbI jAnu kaMIka saMkocI ane bhUmi u52 mastaka mUkIne zakrastavathI prabhune vaMdana karyuM. vaMdana karIne UThyA pachI sarva aMga upara jene romAMca UbhAM thaI gayAM che, tevA zrI iMdra mahArAjAe AkhIye sabhAne uddezIne kahyuM ke - Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1257 - 9 : divALInI dezanA ane mAgaNI - 79 - 171 "mo no sarve sautha-sisTikaranA . zruNuta zrImahAvIra-svAmino mahimAdbhutam / / 1 / / dadhAnaH paJcasamitI-guptitrayapavitritaH / krodhamAnamAyAlobhA-nabhibhUto nirAzravaH / / 2 / / dravye kSetre ca kAle ca, bhAve cApratibaddhadhIH / rukSakapudgalanyasta-nayano dhyAnamAsthitaH / / 3 / / amarairasurairyakSe, rakSobhiruragainaraiH / / trailokyenApi zakyeta, dhyAnAJcAlayituM na hi / / 4 / / " (SiSTizallA - 10muM parva) "saudharma' nAmanA vimAnamAM vasatA sarve uttama devo ! tame zrI mahAvIra mahArAjAnA adbhuta mahimAne sAMbhaLo : pAMca samitione dhAraNa karanArA, traNe guptiothI pavitra banelA, krodha-mAna-mAyA ane lobhathI parAbhavane nahi pAmelA, AzravathI rahita ane dravya, kSetra, kALa tathA bhAvamAM apratibaddha buddhivALA bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmA eka rukSa pudgala upara nayanone sthApIne dhyAnamAM rahelA che.' dhyAnamAM rahelA e bhagavAnane dhyAnathI calita karavA mATe nathI zaktimAna amaro, nathI zaktimAna asuro, nathI zaktisaMpanna yakSo, nathI zaktisaMpanna rAkSaso, ke nathI zaktisaMpanna manuSyo: arthAt traNeya loka ekatrita thAya to paNa dhyAnamagna e dhIra bhagavAna viIrane potAnA dhyAnamAMthI calita karavAne koI ja zaktisaMpanna nathI." A vAta saMgamathI na khamANI saMgamane ema lAgyuM ke eka manuSya mAtrane iMdra ATalI mahattA Ape kema ? bhagavAna calAyamAna na thAya, emAM saMgamanA bApanuM zuM jAya?bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAmAM laghutA to pArAvAra hatI, paNa svaparanuM satyAnAza vALe evI laghutA evA tArakamAM kema ja hoya ? duzmanane rAjI karavA paNa svaparanuM kalyANa karanArI AtmIya pratijJA kema ja toDAya ? AtmadharmamAM aDagatA ja hoya ! duzmana mAre to mAra khavAya, gALo de ene vadhAvAya, duzmananuM bhUMDuM na icchAya, enuM paNa kharAba karavAnA vicAro na thAya, enuM kharAba karavA hAthano Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 -- 123 upayoga na thAya, enuM kharAba karavAnI koIne salAha na apAya e vAta kharI, paNa ene rAjI rAkhavA kaMI Atmadharmane ocho ja vecAya ? dharmIne koI AvIne lAkha choDI devAnuM kahe to choDe, paNa dharma choDavAnuM kahe tyAM zuM thAya? AjanI laData paNa evI che. amAre ane amuka virodhIone meLApa paNa thayo nathI, chatAM dharmavairanA ja kAraNe amArA tarapha emano virodha ane vidveSa che, e vastu to Aje comera paDadA pAchaLa cAlI rahelA gupta prayatnothI siddha thAya che. eka tarapha zAMtino daMbha kare ane bIjI tarapha dharmasthAnomAM ane dharmautsavomAM tophAna karavA juvAniyAone uzkere, eno artha zo ? sabhA : virodha Avyo kyAMthI ? meM jaNAvyuM tema aMgata vaira nathI. amArI sAme virodha nathI, paNa ame je aMgIkAra karyuM che tenI sAme virodha che. ene teo khoTuM sAbita kare to choDI devAya, paNa A to kahe che ke khoTuM ke sAcuM paNa choDI gho!' - e kema choDAya ? A vastune AghI choDIe to Aje meLa maLe. vIsamI sadImAM A Agama vagerenI jarUra nathI, ema kahI daIe ane jamAnAnA pUramAM taNAvA mAMDIe to tarata ja meLa maLe. paNa Atmadharma vecIne kAMI evo meLa meLavAya ? bAkI vyaktigata virodhano pheMsalo to jhaTa thAya. ene mATe zrI jainazAsanano kAyado majeno che. zrI jainazAsana kahe che ke "name te ArAdhaka - khame te ArAdhaka.' sAmevALo kSamApanA na Ape to paNa kSamApanA karanAra ArAdhaka eTale aMgata vairamAM to vinA preraNAe paNa kSamA ApavAnI - levAnI hoya ja, paNa Atmadharma jevI vastunI rakSAmAM e na hoya. jo satya mATe kSamA mAgavAnI hoya to to satyanA rastA ja baMdha thaI jAya! sajjanoe satya mATe to zarIra tajyAM, prANArpaNe satya sAcavyuM to jIvyuM. sajjanonI e nIti che ke satya mATe sarvasva jAya tenI darakAra na kare, paNa sarvasva mATe satya na javA de. aMgata vaira mATe to eka vAra nahi paNa karoDa vAra mAphI maMgAya, paNa satya vastunA bacAvanI mAphI na hoya -satya vastunA verI pAse kSamA mAgavAnI na ja hoya. sabhA : satya pakSe paNa vaLa mUkavo joIe. sAcAne vaLa na hoya. vaLa hoya tyAM satya na Take. satyane vaLagI rahevuM, enuM nAma vaLa nathI. bhagavAnanA nimitte saMgama anaMta saMsAranI kharIdI karI rahyo hato, to paNa prabhu calAyamAna na thayA. enuM nAma vaLa nathI. eka rAtamAM Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1259 --- 9 : divALInI dezanA ane mAgaNI - 79 -- - 173 visa upasarga saMgame karyA, prabhu calAyamAna na thavAthI cha mAsa sudhI (cha mAsamAM pAMca divasa ochA) e prabhunI pAchaLa pharyo, prabhu jyAM bhikSAe jAya tyAM bhikSA azuddha kare, prabhu gAmamAM pese ke chokarAo pAse dhULa uDAvarAve, ThekaDI karAve, e rIte kaMIka jAtanI kadarthanA karI. prabhune sAta sAta vAra to phAMsIe caDAvyA, chatAM prabhu calAyamAna na thayA. Ane vaLa na kahevAya. koI kahe ke "saMgama ATalAM pApa bAMdhe che, Akho sudharma devaloka udAsa beTho che, tyAM prabhue jarA dorI DhIlI mUkavI joIe.' to e cAle ? zrI jinezvaradeve zAsana sthApyuM ne emAMthI badhA kunaya nIkaLyA, ethI e parama kalyANakArI dharmatIrthanA sthApakane zuM ? e paramatArake to duniyA mithyAtvathI khase, aviratithI bace, kaSAyone kADhe, apramatta bane, yogone sAthe mArge vALe, - e mATe upadeza karyo : eTale ke ethI jIvo samyakatva pAmI, virati dhAraNa karI, akaSAyI banI, apramatta banI, yogonA vyApArane dhyAnAdimAM rokI pariNAme yogone rUMdhI kevaLajJAna pAmI muktie jAya. A rIte svapara-kalyANanI buddhie satyane satya tarIke samajAvavuM, e vaLa nathI : satyane vaLagI rahevuM e vaLa nathI : prANAMte paNa satyane na choDavAno nirNaya e vaLa nathI ! paNa Atmika dharma che. sabhA: iMdra saMgamane zuM karyuM? e karanAra hatA ane emaNe zuM karyuM te samajanAra paNa tyAM hatA. huM to bacAvanI vAta karuM chuM, AkramaNanI nathI karato. emaNe to AkramaNa karyuM hatuM : saMgamane tyAM paga mUkavo paNa bhAre thaI paDyo hato tyAMthI iMdra paNa ene kADhI mUkyo hato ! vastu samajo to karaNIya enI meLe samajAze : kahevuM nahi paDe. satyanI kiMmata samajanArane asatya pheMkI devAnuM kahevuM na paDe. hisAba karatAM AvaDe, jene copaDA jotAM AvaDe, e zuM leNuM-deNuM che ema pUche ? A bAjunuM leNuM, e to samaje ne ! e paNa je na samaje tenA hAthamAM copaDA na soMpAya. tame paNa evuM na samajo tyAM sudhI mAruM hRdaya keTaluM khUle ? Aja eka eka vAtanA je anartho thaI rahyA che, te tame na jANo teTalA huM jANuM. tamArAmAM vastu samajavAnuM, enI rakSAnuM kauvata na Ave, mana-vacana-kAyAnuM vIrya phoravavAnuM kartavya na samajAya tyAM sudhI mArA jevAe evI vAtonA saMbaMdhamAM ghaNuM spaSTa kahevuM te ThIka nathI. huM to e batAvuM ke A mokSamArganAM sAdhano sevavA yogya che, enI sevAmAM AtmAnuM kalyANa che, mATe enI sevA game te bhoge karavI ane enA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 para AvatAM vighno jItavA mATe pAmaratA tajvI. upakArI to pha2mAve che ke 'dharmIe paheluM to praNidhAna karavuM joIe ke A kartavya ane A tyAjya. A thAya ane A na thAya. - astu. 174 yAda rAkho ke Aje divALI che. A parvanI ArAdhanA mATe to puNyazALI zrAvako chaThThanI tapazcaryA karI pauSadha kare. 1260 sabhA : ema kare te ja zrAvaka. nA, ema nahi; pauSadhamAM mAne te paNa zrAvaka ane ahIM nahi Avelo bahAra rahyo rahyo paNa mAne ke 'na jaI zakyo' te paNa zrAvaka ! tattva amalamAM mUke agara mAne enI sAthe meLa, paNa eno virodha kare enI sAthe meLa na hoya. A badhI vastunI jAgRti mATe copaDAmAM AvuM lakho, jUnI mAgaNImAM sudhAro karo ane pachI vAMco, vicAro to bAra mahinAmAM navA banazo : adbhuta parivartana thaze. jevA derAsaramAM tathA upAzrayamAM cho tevA gharamAM bano, bajAramAM bano to paNa ghaNo lAbha thaze. evA banavA mATe zrI dhanAzAlibhadranI tuccha Rddhi nahi, paNa dAna ane tyAga mAgo ! mAgo badhuM paNa kalyANakArI mAgo ! kathAmAMnuM trIjuM vAkaya 'strIne zikSAmAM sAra' H te kumati rUpI strIne zikSA karavI, kADhI mUkavI. : - ane - 'krodha mAryAmAM sAra' - e to barAbara che ja, kAraNa ke samyagdaSTinuM upazama e to lakSaNa ja che. dharmI apramatta bane, vairInuM paNa bUruM na cAhe, kumatine hAMkI kADhe ane krodhane mAre, AmAM vAMdho che ? AthI copaDAmAM evuM lakho, ke je tamane DUbatA bacAve, je joIne itara paNa dharma pAme. samyagdaSTi to tyAM sudhI lakhe ke amArA vArasoe prabhunA mArge vicaravuM, amArA saMtAnamAMthI koI paNa prabhunA tyAgamArge jAya tene vighna na karavuM.' AvuM lakhanAra vartamAnamAM paNa che. sabhA : samyagdaSTi mATe badhI vAta sAcI. tame paNa vyavahArathI samyagdaSTi cho, nathI ema nahi, paNa muddo e che ke vastu vicAratA nathI : vAtanuM ciMtavana karatA nathI. nALuM pArakhavAmAM jeTalA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 - 9 : divALInI dezanA ane mAgaNI - 79 - - 175 hoziyAra cho, teTalA deva-guru-dharmane pArakhavAmAM hoziyArI batAvatA nathI. deva-guru-dharmanI parIkSA mATe zrAvaka sAmAnya vAta na jANe, e duHkhanI vAta che. samyagdaSTinAM mana-vacana-kAyA ahIM hoya ane khokhAM tyAM hoya. Aje to AtmA ghera mUkIne khokhAM laI ahIM Ave che. je dUdhanuM ghI banAvavuM hoya, tene goLImAM nAkhavuM paDe. tame to dUdha laI jAo ne bhAjana mUkI jAo cho ! Aje divALI che - chelle chelle bhagavAne soLa prahara dezanA dIdhI che. e dezanAmAM bhagavAne puNya-pApanA vipAka, svarga-naraka vagere dezanAmAM samajAvyAM che. ene haMbaga kema manAya ? ene haMbaga mAnanArathI meLa rakhAya ? enAthI meLa na rAkhavAmAM vaLa kema gaNAya ? iMdra kSaNa AyuSya vadhAravAnuM kahyuM hatuM, paNa bhagavAneya sAme kahyuM hatuM ke "ra DAH za tanyAhunIzvara:" he zakra ! AyuSyane sAMdhavA mATe koIpaNa samartha nathI." A vAtane jANanAra mAMdAne jIvADavA mATe mAnyatAo kare ane kudevAdine pUjavA jAya e kema bane ? kharekhara, Aje dharmI kahevarAvanArAonI dazA ja koI judI che ! e dazAmAM parivartana karyA sivAya chUTako ja nathI ! AthI ja kahuM chuM ke samyagdaSTi ho to niyANAM karo, bhIMta para lakhI rAkho ane mAgo ke - "vahA, mevo , samAhimaraNaM ca, bohilAbho a." 'duHkhalaya, karmakSaya, samAdhimaraNa ane bodhilAbha." -maLo to A maLo ! mAganArane prabhupraNIta dIkSA pratye kevI bhAvanA ane kevI Urmi hoya e vicAro. prabhune mAnanAre ghaNuM karavuM paDaze. jainazAsana zuM che, jainadharmanA guru kevA che, jenonA deva kevA che, e badhuM janatAne jaNAvavuM paDaze. tamArI kAryavAhI evI rAkho ke janatA tamArA paricayathI e jANe, mATe to copaDAmAM lakhANa badalavAnuM kahuM chuM. enAthI AtmAnI sthiti badalAze. mAlanA vakhANanAM tathA nAmanAM borDa mAro cho tevAM pratijJAnAM borDa mAro, paNa dhoLAM borDa na mArazo. gharamAM-dukAnamAM kema bolavuM, kema vartavuM, te nakkI karo. dharmI tarIke mUrtimAna bano ! mAbApanA pADelA nAmathI oLakhAvavAmAM majA nathI, mATe jaina tarIke oLakhAo ! jyAM jyAM zrI kumArapALa mahArAjAnuM nAma Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 Ave che, tyAM tyAM e paramArhat lakhAya che. tamo paNa bhagavAna mahAvIranA sevaka cho, anuyAyI cho, to parama jaina bano ! loka paNa tamane zrAvaka kahe, evuM vartana rAkho ! tamAruM nAma bhUlI jAya ane tamane zrAvaka tarIke oLakhe evuM karo ! itarane tyAM jAo to e paNa gharamAM kahe ke zrAvaka mahemAna che, to e mithyAtvInA gharamAMthI paNa abhakSya bahAra jAya. zrAvaka AvavAno che e jANe tyArathI ja itara kALajI rAkhe. zrAvaka vALu vaheluM kare, mATe e paNa sAthe vahelA jame. zrAvaka zrI jinezvaradevanI pUjA karyA vagara nahi jame ema jANe, mATe evI sAmagrI itara paNa taiyAra kare. zrAvakanI chAyA tyAM paDe. tamArI zrImaMtAInuM teja na nAkho, paNa dharmanuM teja nAkho. adharmIne dharmI banAvo. zrAvakano nokara paNa mAne ke 'kalAka ochuM kAma ka2vAthI zeTha gusse nahi thAya, paNa pUjA nahi karuM to gusse thaze, rAtre khAIza to gusse thaze, kAraNa ke ahIM kAma karatAM dharmanI kiMmata vadhAre che. AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 - sabhA : sAheba ! ame to boNI ApIe tyAre kharA, paNa Apa to atyArathI ja Apo cho ! 1262 jenA yoge bhaluM thAya te to kahuM. prasaMga che to kema cUkuM ? ruce tene kahuM. na rUce tene kahuM emAM paNa doSa nathI, paNa rucivALAne to kahuMne ? tame evI taiyArI karo ke navuM rUpaka dekhAya. ane ito paNa samaje ke samyagdaSTionuM dhyeya duniyAthI juduM hoya. bhagavAnano nirvANa divasa che. zuM zuM thavuM joIe ?, e khUba vicAro. kAle savAre bhagavAna zrI gautamasvAmIjIe zoka karyo ane e zokathI paNa kevaLajJAna meLavyuM. evo zoka karatAM paNa zIkho. bhagavAna zrI mahAvIra devanA nirvANanI pIDA thavI joIe, ane e pIDAnA yoge bhagavAna zrI gautama jevo zoka karo, evo zoka thAya to AjanA badhA ja sannipAta zamI jAya. samyagdaSTi, dezavirati ane sarvavirati Aje AtmAne nirmaLa banAve, paNa A to Aje rAtre ja dhANAgoLa khAya ! kaho kaI dazA ? vAru ! comAsuM gayuM, zuM vAvyuM, e tapAsyuM ? varasAda kevo thayo ? keTalo thayo ? juo to kharA. laNavuM che ke nahi ? kaMI bIja bahAra AvyuM ? A badhuM vicArI pachI kahuM chuM ke zrI dhanAzAlibhadranAM dAna, saMyama mAgajo. zrI gautamasvAmIjInI gurubhakti, kayavazA zeThano sadAcAra, zrI bAhubalInuM vivekavALuM baLa, zrI abhayakumAranI dharmabuddhi mAgajo. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 : divALInI dezanA ane mAgaNI - 79 sabhA : sAheba ! ame to AdinAthanuM AyuSya mAgIe chIe, bharata cakravartInI Rddhi mAgIe chIe, ratnAkara sAgaranI lahera mAgIe chIe, e badhuM kema ? mane mAlUma che ke tame evuM evuM mAgavAmAM ochA nathI, paNa huM kahuM chuM ke AdinAtha bhagavAne pharamAveluM dharmajIvana mAgo. zrI bharata mahArAjAnI arIsAbhavana sAme AvelI kevaLajJAna lAvanArI bhAvanA mAgo ane zrI jainazAsana rUpI ratnAkara pAsethI samyagdarzanAdi rUpa ratnatrayInI mAgaNI karo, ke jethI A du:khamaya bhavabhramaNa maTI jAya ane anaMta sukhamaya muktipadanI prApti zIghra thAya. 1263 177 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 : gurutattva ane nirvedano upadeza : deva-gurunI bhakti zA mATe ? pUjya-pUjaka vacceno pula : guru kevA joIe ? caDAvanAra thoDA ane pADanAra ghaNA ! aMtarAya vakhate zuM vadhu thAya ? prazaMsA sukriyAnI hoya ! pApI paNa puNyazALI bane ! guNavarNanano hetu samajo ! apekSAe kevaLajJAna karatAM paNa deva-gurunI bhakti to emanA jevA thavA mATe che. mAlika te ke je sevakane potAnA jevo banAve. zrutajJAnanI mahattA : ayogyane paNa kyAre nA paDAya ? muni ane zrImaMta : vaiSa viDaMbanA : viSaya : gurunuM zAstrokta svarUpa, gurvAbhAsanuM svarUpa, gurunI pharaja deva ane dharmatattvanI vacaluM tattva gurutattva che. e jeTaluM zuddha ane ujaLuM teTalI ja suMdara rIte deva ane dharmatattvanI prApti thAya. apekSAe deva tattva karatAMya gurunuM mahattva vadhI jAya. AvA gurutattvamAM kalikAlAdi doSanA yoge kAramI bheLaseLa thavA pAmI rahI che, tyAre vItarAga zAsananuM sAcuM gurutattva zuM che ? e vAta samajAvavA mATe A pravacanano uddeza che. deva jevA banavA jema devanI bhakti ka2vAnI tema guru jevA banavA mATe ja gurutattvanI upAsanA karavAnI. e guru duniyAnA raMga-rAga, viSayakaSAya, AraMbha-parigraha, makAna-dukAna vagerene vakhANanAra ke te te pApakriyAne koIpaNa rIte uttejana ApanAra na hovA joIe. guru to te ke je jIvone e badhAyathI aLagA karAve. A dhruvapada sAthe sadara pravacana khUba ja mananIya banavA pAmyuM che. dRDhaprahArI, siddhagiri zrI gautamasvAmIjI ane kheDUta jevAM aneka ladhu dRSTAMtono paNa sarasa upayoga karyo che. suvAAmRta dharmamaya banI gurutattva meLavI deva jevA banavuM hoya, to deva, guru ane dharmane jevA che, tevA ja rahevA devA joIe. 80 pApa, parigraha, mArAtArApaNuM, ghara baMdhAvavA vagere AraMbhAdinI kriyA A badhuM jemAM beThuM che, tevA guruno khapa paNa zo ? anaMtajJAnInI AjJA mujaba cetavanArA maLe e guru. azubha karmano baMdha thAya ane nirjarAdikanI karaNI na thAya evI pratijJA hoya ja nahi ane koI ajJAnIonI preraNAthI thaI hoya to toDAya. jenA haiyAmAM dharma pratye virodha bhAva na hoya, te AtmA dharma mATe avazya yogya che. guNavAna koNa ? te ja ke jene hInaguNI pratye anukaMpA hoya. mArga zrutanA AdhAre che. vyavahAra zrutanA AdhAre che, kevaLanA AdhAre nathI, je kALe jeTaluM zruta mojuda hoya, tenA AdhAre zAsana cAle. sArA sthAnamAM pApAtmA Ave to gabharAvuM nahi, paNa emanI khoTI rIte pITha na thAbaDavI. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 : gurutattva ane nirvedano upadeza : deva-gurunI bhakti zA mATe? paramopakArI TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke sUtrakAra maharSie prANIone saMsAra upara nirveda tathA vairAgyanI prApti thAya te mATe chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtranI racanA karI che. saMsAra jevo che tevo samajAya to ja nirveda thAya. jyAM sudhI saMsAra sukhakara, hitakara ane sAro che ema samajAya, tyAM sudhI enA upara nirveda ane vairAgya na thAya. ane ema thayA vinA mokSamArganuM arthapaNuM jevuM jAgavuM joIe tevuM jAgatuM nathI; e kAraNe mokSamArganA arthIe potAnA jIvanamAM prathama nirveda tathA vairAgya keLavavo joIe. sabhA : vairAgya eTale kevaLa maMtavya ja ke vartana paNa kharuM ? maMtavya paNa ane vartana paNa, samyagdaSTi, dezavirati temaja sarvaviratimAM paNa vairAgya hoya : mAtrA ochI-vadhatI hoya. samyagdaSTine saMsAra choDavA jevo lAge, mATe deva-gurunI vaiyAvacca kare, e tArakonI AjJAmAM lIna rahe. devagurunI vaiyAvacca vairAgyane puSTa karavA mATe che, paNa saMsAranI rasikatA vadhAravA mATe nathI. samyagdaSTi AtmAne saMsAra to kArAgAra jevo lAge, ene laIne vairAgya Ave, ane A badhAthI kyAre chuTAya ema thAya. devagurunI sevA tathA dharmazravaNa e badhuM samyagdaSTi AtmA kare che, te paNa zA mATe ? kahevuM ja paDaze ke saMpUrNa vairAgya thAya te mATe, devagurunI vaiyAvacca karavAmAM hetu eka ja ke saMsArano rAga saMpUrNa jAya. e ja kAraNe vaiyAvacca karanAro puNyAtmA pratidina dharma sAMbhaLe ane saMpUrNa vairAgya pAmavAnA manoratha kare. jenA upara nirveda hoya tenA upara pUrato vairAgya lAvavA mATe e badhA prayatna che. jo ema na hoya to deva, guru ane dharmane paNa potAnA jevA ja banAvavAnI bhAvanA thAya. Aje amuka vargamAM e bhAvanA thaI rahI che. tamAre paNa deva, guru ane dharma jevA banavuM che ke deva, guru, dharmane tamArA jevA banAvavA che ? "huM kALo ane arIso dhoLo kema ?" - ema kahIne koI arIsA upara masI copaDI mAM jue, to e Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 163 DAhyo ke mUrto ? dharmamaya banI gurutva meLavI deva jevA banavuM hoya, to deva, guru ane dharmane jevA che tevA ja rahevA devA joIe. Aja to kahe che ke devamAM devatva hoya to e amane kheMce kema nahi ? ema kahevAmAM ema kahenArAono hetu e che ke devaguru paNa amArA jevA bane ! evAone kahevuM joIe ke jo e tamArA jevA banaze to pachI tame emanA jevA kayAMthI banazo ? e to jevA che tevA ja emane rahevA do. devagurunI bhakti to emanA jevA thavA mATe che. eka mahAkavi kahe che ke "mAlika che ke je sevakane potAnA jevo banAve.' vAta kharI, paNa kone potAnA jevo banAve ? kahevuM ja paDaze ke sevakane. sevA kare ene, paNa sAmo thAya ene nahi. tamArA deva vItarAga, guru nigraMtha, e tamane jo e tArakonI sevA karo to jarUra potAnA jevA banAve. eTale ke kAM vItarAga banAve, kAM nigraMtha banAve. guru pote nigraMtha hoya ane tamane gAMsaDIvALA banAve, e kema ja bane ? deva pote vItarAga hoya ane tamane rAgI banAve, e kema ja bane ? kharekhara, jyAM sudhI hRdayamAM nirveda ane vairAgya sthAna na pAme, tyAM sudhI prabhuno dharma na ruce. saMsAra pratye nirveda tathA vairAgya AvyA pachI to dharmanA umaLakA jAge : saMsAra baMdIkhAnuM lAge pachI to baMdIkhAnAne yogya zALA chUTavA ja joIe, ane ema thAya to sAcI bhakti pedA thAya. paNa Aje te kamanasIbomAM deva-guru-dharmane potAnA jevA banAvavAnI bhAvanA thaI rahI che ! sabhAH sAthe rahevuM ThIka ne ! hA paNa tame ahIM Avo to, paNa mane tyAM bolAvo to nahi. vyavahAra paNa kahe che ke cAra daridrIne eka zrImAna zrImAna banAve to vAMdho nahi, paNa zrImAna paNa pAMcamo daridrI thAya e ThIka nahi, sabhA : daridrI zrImAnane daridrI banAvavA icche to ? mATe to kahevAmAM Ave che ke zrImAne sAvadha rahevuM. duHkhI duHkhane duHkha mAne to rAce nahi, paNa emAM sukha mAne che mATe lAlacoLa rahe che. game tevuM duHkha hoya toye patAvaTa karo cho ke "saMsAra che, hoya, duHkha to thAya' - ema kahIne duHkhane dAbI sukha dekhADo che. zAstrakAra to kahe che ke saMsAramAM vAstavika sukhanuM eka biMdu paNa nathI. mATe deva-guru-dharma jevA che tevA rAkhavAmAM ja kalyANa che. enA ja pratApe zrI zAlibhadrajInuM makAna ane Rddhisiddhi Adi joI zrI zreNika mahArAjAne irSyA na thaI. AthI koInuM sAruM dekhI irSyA na Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1267 ------ 10 : gurutatva ane nirvedano upadeza : - 80 - 181 karatA. vaLI zrI vItarAga tathA nigraMtha banavA mATe vItarAga tathA nirgathane tevA TakAvI rAkhazo to ja tevA banazo. A bharatakSetramAM pAMcamA ArAnA cheDA sudhI nigraMtha raheze ane zrI vItarAga paramAtmAnuM zAsana raheze. zAsana jIve che tyAM sudhI nigraMtha jIvavAnA che, ane e jIve tyAM sudhI koI nigraMtha thAya ke zAsana gayA pachI thAya ? nigraMtha vagaranA tathA vairAgya na Ave evA jamAnAne hajI zAstradRSTie vAra che, mATe jeone evo jamAno vahelo lAvavo hoya, teoe tevA dezamAM javuM joIe ke jyAM e na hoya, evA dezo che jyAM e nathI. tyAM javuM e eka rIte ThIka, paNa jyAM evA bananAra beThA hoya tyAM tophAna karavuM e ThIka nahi ! potAne nirveda tathA vairAgya na game to pote jyAM nirveda tathA vaiirAgyano sparza paNa na thAya tevAM sthAna hoya tyAM javuM joIe, paNa jyAM e vastu hoya tyAM e vastunA grAhakane ADakhIlI zuM kAma karavI joIe ? ema karavAthI to UlaTo virAdhaka bhAva Ave che ane ethI AtmA durlabhabodhi bane che, mATe evA prayatno karavA e koI paNa rIte hitakara nathI. astu. evI bhAvanAvALAone dUra rAkhIe, paNa hajI to keTalAka dharmI gaNAtAone paNa deva-gurunI bhakti kema karavI enI khabara nathI ! deva ane gurunI bhakti karanArAoe samajavuM joIe ke sAdhune hAtha joDavA te sAdhune sAruM lagADavA mATe ke vyavahAranI rUDhi mATe nahi, paNa e tArakanA jevA thavAnI bhAvanA mATe ! eTale ke e sthitine nikaTa lAvavA mATe deva ane gurune thato namaskAra e pula thavo joIe, paNa dIvAla nahi. pUjya-pUjaka vacceno pula : sabhA : potAnI bhAvanA tyAM ja rahevAnI hoya to ? peDhI kholanAranI bhAvanA AgaLa vadhavAnI ja hovI joIe, tema deva ane guruno namaskAra karanAranI bhAvanA paNa tevI ja hovI joIe. dUra rahelo dUra rahelAne namaskAra kare, te enI pAse javA mATe ja. ethI ja namaskAra e pula che. namaskAra rUpI pula upara thaIne sevaka svAmI pAse jAya, mATe namaskAra e divAla rUpa thato hoya to na joIe. pUjya-pUjaka vacce namaskAra e pula che. pUjya e namaskArane yogya che, pUjaka eTale namaskAra karanAra che ane namaskAra e pUjya ane pUjaka vacce pula che. pUjake pUjyanI pUjA zA mATe karavI ? eTalA ja mATe ke pUjaka ane pUjya vacce aMtara paDI gayuM che te bhAMgavA mATe. pUjyano Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1268 upadeza paNa e aMtara bhAMgavA mATeno ja che ane pUjake paNa pUjAthI e ja karavAnuM citavavuM joIe. zeThanI sevA karatAM zeTha thavAnI bhAvanA nokara mAtramAM hoya : na hoya to e gamAra. nokara icche ke evA svAmIne evuM ke je sevakapaNAno nAza kare. pUjake paNa potAmAM rahelI truTiono nAza karavA ja pUjyanI pUjA karavAnI che. have bhAvanA kaI hovI joIe ? pUjyanA guNa DhAMkI devAnI ke prakAzamAM lAvavAnI ? pUjya pUjyapaNAnA guNo sAcave ane pUjaka pUjakapaNAnA guNo meLavavA mahenata kare. guru kevA joIe ? sabhA : Aje pUjaka-apUjakanI khabara nathI paDatI. bhAvanA bhinna thaI mATe ! eka kahe che ke mokSa joIe, eka kahe ke mokSanI garaja nathI, kaladAra joIe. AthI pUjaka kone kahevA, sAdharmIpaNAno saMbaMdha konI sAthe sAMdhavo, enI gabharAmaNa praznakAra bhAIne thAya che. sAdharmInA saMbaMdhathI dharmanI bhAvanA puSTa thAya che, paNa sAdharma maLe to ne ! paNa adharmI maLe to ? are to paNa dharmanA aMza naMkhAya, paNa virodhI maLe to zuM thAya ? praznakAranA praznano bhAva A che. pUjAno uddeza pharI gayo mATe A dazA che ! devagurunI sevA, bhakti ane namaskAramAM eka ja hetu ke saMsAranA trividha tApa e TALe. jenAmAM e tAkAta na hoya te ApaNe na joIe. jenA trividha tApa TaLI gayA hoya ane jenI sevAthI ApaNA trividha tApa TaLe tema hoya, te ApaNA pUjya. duniyAnI kAmanA ane duniyAnA amana-camanathI je alaga hoya ane je ApaNane paNa enAthI alaga karavA mAge te pUjya. ApaNe bahu vidvAnanuM ja kAma che, evuM nathI. ochA vidvAna hoya to paNa cAle, paNa guru gaNAtAmAM jo nirveda tathA vairAgyano chAMToye na hoya, to e na ja nabhe. - pApa, parigraha, mArAtArApaNuM, ghara baMdhAvavAM vagere AraMbhAdinI kriyA, A badhuM jemAM beThuM che, tevA guruno khapa paNa zo ? ghara baMdhAvavAnI salAha ApanAra to kaDIA, suthAra, kArIgaro ghaNA hoziyAra che. duniyAnA vepAranI salAha ApanArA paNa ghaNA che, hAtha pheravanArA, Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12ss - 10 : gurutattva ane nirvedano upadeza : - 80 - 183 pITha thAbaDanArA, mIThuM bolanArA ghaNA paDyA che, paNa jemAM beThA chIe, ene khoTuM batAvanArA koI nathI. ghaNA ochA che. ApaNane te joIe, pachI bhale te nAnA hoya ke moTA : vadhu bhaNelA hoya ke ochuM. ApaNe to maravAnI taiyArI che mATe ceto evuM kahenArA joIe. rona mAranAra tevA paMDita na hoya to paNa AjJA mujaba "jAgajo' ema bUma mAryA kare. e ja rIte anaMtajJAnIonI AjJA mujaba cetavanArA maLe e guru. A lo, te lo' kahenArA to ghaNA che. khAvApIvAnuM, vepAra-rojagAranuM, mojamajAnuM kahevA mATe, e mATe mahenata karavA mATe kahenAra to DhagalAbaMdha guru che, paNa e ApaNe na joIe, ApaNe to AyuSya caMcaLa che mATe sanmArge javAnA izArA karanArA guru joIe. eka divasano sAdhu hoya, khAsa kaMI na bhaNelo hoya, te paNa kahe ke "majA vairAgyamAM ane saMsAramAM sAra nathI. je sukha duniyAnA parigrahamAM nathI, te parigrahanA abhAvamAM che." vaLI parigraha paNa joIe, ema kahenAranA jevA kuguru duniyAmAM bIjA koI ja nathI. Aja to evA AzayanuM goLa goLa kahevAya che ke "aparigraha svIkAryA bAda parigrahanA phaMdAmAM phasAya te jamAnAmAM parigrahane khoTo kema kahevAya ? saMyama lIdhA bAda asaMyamanA rasiyA bane, pharIthI saMsAramAM Ave, te jamAnAmAM tyAganI vAta kema thAya ?' paNa ema kahenArA bicArAone khabara nathI ke "saMyama lIdhA pachI, parigraha tajyA pachI paNa pApanA udaye, mohanA udaye, mithyAtvanA udaye ke kusaMsargathI evA banAvo na bane, evo koI kALa nathI. caDAvanAra thoDA ane pADanAra ghaNA ! sabhA : ochA-vattA bane ema bane ? e hisAba karavo hoya to te vakhatanI saMkhyA tathA saMyogo vagere vagere paNa sAthe lo. caDanArane pADanAra te vakhate prAyaH koI na hatA ane Aje keTalA che ? Aja to Take che te pUrA bhAgyavAna che, kAraNa ke caDelAne ke caDanArane kheMcIne pADanArano Aje toTo nathI. (prathamanA kALamAM) to paDavAnI aNI para AvelAne TekavanAra hatA : paDyA pachI paNa pariNAmano palaTo thAya ene vadhAvanAra hatA. sabhA : zuM pola chupAvavI ? Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1270. 184 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - AmAM pola chupAvavAnI vAta ja nathI ! chokaro guno kare ene bApa gharamAM sajA game teTalI kare, paNa kAMI dAMDI ocho ja pITe ? pola cAlu na rakhAya, paNa dAMDI pITI ene phajeta kare ane ene sudharavAnI taka na Ape e mAbApa nathI. cothA ArAmAM to zrI tIrthaMkaradeva, zrI gaNadharadeva, zrI kevaLajJAnI ane viziSTa jJAnI vagere hayAta hatA. te vakhate to taravuM saheluM hatuM. mAtra bhagavAnanI dRSTi paDe to kAma thaI jAya. zrI meghakumAranI rAtre ghare javAnI bhAvanA thaI, paNa prabhue bacAvI lIdhA. pUrvabhava kahIne paNa jJAnI bacAvI letA hatA. bacAvanAra mojUda hatA. paMcamakALamAM dharmanI prApti durlabha, prApti pachI rakSaNa to mahAdurlabha. e vakhate to jJAnI pratyakSa hatA, devo pratyakSa hatA, Aje na jJAnI pratyakSa, na deva pratyakSa ! e vakhate devo Ave, samosaraNa race, e joI zAstranI vAta sthira thAya. Aja to buddhi zuddha hoya to vAta jace. zraddhA hoya, prema hoya to pariNamana thAya. te chatAM paNa adhika AtmAo paDe che ema nathI. chatAMya mAno ke AvA jamAnAmAM adhika paDe toye zuM ? ema kaho ke "AvA kALamAM paNa Avo mArga jIvato rAkhanAra paDyA che. ane AnaMda pAmo. sukALamAM to badhA zrImAna hoya, paNa duSkALamAM hoya to balihArI, sukALamAM to badhA sahAya Ape, paNa dukALamAM sahAya Ape enI balihArI. je vakhate duniyA lakSmInI hAyavoya kare che, te vakhate lakSmIno vyaya chUTe hAthe thAya che, e zrI jainadarzananI balihArI che. aMtarAya vakhate zuM vadhu thAya ? Aje e loko kahe che ke je vakhate lakSmI nathI te vakhate dharmamAM kharacavAnuM hoya ? prathama to lakSmI hatI te kharacatA.' enI sAme prathama to ApaNe ema kahIe chIe ke prathama to dareka jaNa pote maMdira baMdhAve evA hatA ane baMdhAvatA tathA pUjatA, paNa Aja to maMdira hoya toye na Ave. evAne lAvavA mATe ThAmaThAma suMdaramAM suMdara maMdira karavAnI jarUra che. je kALamAM dharmakriyAonI bhAvanA osarI jAya tevI pravRtti cAlu hoya, te samaye to ene vadhAravAnA prayatno avazya vadhu hovA joIe. je samayamAM paDavAnA saMyogo DhagalAbaMdha hoya, te samaye caDAvanArA saMyogo keTalA joIe ? roga vadhyA tema davAkhAnAM paNa vadhyAM ne! tema mithyAtvanA dAvAnaLa ThAmaThAma vadhe, tema ThAmaThAma sabhyatvanA paMpa rAkhavA joIe ne ! prabhunA vakhatamAM - jJAnInA vakhatamAM mithyAtvanA Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1271 - - 10 : gurutattva ane nirvedano upadeza : - 80 - 185 dAvAnaLa ThaMDA hatA. dezanAnI evI dhodhamAra vRSTi cAlatI hatI ke agnine saLagavuM bhAre hatuM. Aje mithyAtvanA agni jvALAmukhInI jema phATI nIkaLyA che, te vakhate samyakatvanA paMpa keTalA majabUta joIe ? vaLI bIjuM ApaNe ema kahIe chIe ke aMtarAyano udaya hoya tyAre aMtarAya toDavAnI kriyA vadhAravI joIe, nahi ke aMtarAya vadhAravAnI ! dharmakriyA e aMtarAya toDanArI vastu che. zrI siddhagirinI yAtrAno aMtarAya, e sAmudAyika gaNAya. e vakhate aMtarAyane toDavA mATe anupama upAyarUpa occhava, svAmIvatsala, pUjA, gurupraveza mahotsava vagere thAya ke na thAya ? e badhuM na karavAnI bUma mAranArAoe e badhuM baMdha karavAnI bUma mArI, paNa potAnI pApamaya peDhIo baMdha karavAnI bUma emAMnA koIe paNa na mArI ! pApanA udaye aMtarAya Ave, mATe AraMbhasamAraMbha baMdha karavA joIe, e bUma to koIe na mArI ke jethI aMtarAya tUTe ! vepAra to cAlu rAkhavo, mAtra occhavAdi ja na karavA, ujamaNAM vagere na karavAM, evI bUma mArI ! vicAro ke sAmudAyika pApanA udayathI to zatruMjayanI yAtrA baMdha thaI tyAre upAya aMtarAya TALavAno hoya ke vadhAravAno ? kahevuM ja joIe ke aMtarAya TALavAno ane e kAraNe e vakhate to covIse kalAka dharmamAM gALavA joIe. zrI zatruMjaya hRdayamAMthI khasavo na joIe. e hRdayamAM jIvatojAgato rahe mATe puNyavAnoe ThAmaThAma tithie paTa baMdhAvavAnuM cAlu rAkhyuM, jethI bhAvanA maMda na thAya ane yAtrAe javAnuM baMdha karavuM paDyuM che chatAM bhAvanA bhUMsAya nahi. bhAvanA bhUMsAya to aMtarAyanA bhAgIdAra thavAya. e vakhate pUjAprabhAvanA ane AyaMbila-ekAsaNAM khUba thatAM hatAM e zA mATe ? e yoge aMtarAya tUTe, ethI pApodaya jAya, puNyodaya jAge, aMtarAya TaLe ane bhAvanA phaLe e mATe ! guru Ave tyAre praveza mahotsava thAya to guru nA kahe ? saMvaranI ke nirjarAnI ke zubhAzravanI eka paNa kriyAne sAdhuthI niSedhAya ? "zrI zatruMjayanI yAtrA na UghaDe tyAM sudhI aThThAI utsava na karuM, saMghavI na banuM, AbujInI yAtrA na karuM, svAmIvAtsalya na karuM' - AvA pAparUpa niyamo levAya ? kaho ke na ja levAya. bAkI "lagna na karuM, brahmacarya pALuM ane AraMbha-samAraMbhAdika na karuM, evA niyama to jarUra levAya, paNa A vAto koNa kare? jenA haiyAmAM prabhunI AjJA pariNAma pAmI hoya che. paNa AgamanI AjJAmAM nahi mAnanArAo to UMdhI ja jAtanA niyamo Adare. e ja kAraNe kahevuM paDe che ke azubha karmano baMdha Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 ---- -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 -- -- -- 1272 thAya ane nirjarAdikanI karaNI na thAya evI pratijJA hoya ja nahi ane koI ajJAnIonI preraNAthI thaI hoya to toDAya. je samayamAM vipnanA pahADa hoya, te vakhate dharmanI kAryavAhI dhodhamAra cAlavI joIe ke jethI zubha saMskAra jAgrata thAya, paNa AjanA azraddhALuono to kAyado ja judo. prazaMsA suAinI hoya ! evAo to Aja kahe che ke "je cIjano upayoga karAya tene banAvavAnI kriyAne khoTI kema kahevAya ?" bhaNelA che evo DoLa karanArAnI AvI dalIla joI dayA Ave che ke emanI pAse dalIla che ke dalIlonuM devALuM che ? mahAtmAnI prazaMsA thAya, vakhate emanAM mAtApitAnAM guNagAna gavAya, paNa mAtApitAnI maithunakriyAnI prazaMsA thAya ? koIe saMgha kADhyo ane lAkha kharmA te ahIM Ave to huM ene puNyavAna kahuM, paNa koI pUche ke enI bIjI badhI kriyA kevI ? to zuM kahuM ? e moTA peDhIvALA che ema vakhANa karuM ? puNyavAnano ilakAba te sArI kriyAnA yoge dharmakriyAnA aMge che. eka AdamIe corInA yoge puSkaLa dhana meLavyuM tyAM sudhI to cora, paNa pachI guruno yoga maLyo, e sudharyo, enAmAM udAratA AvI ane chUTe hAthe lAkho rUpiyA dharmamArge kharce to vAMdho kharo ? pApI paNa puNyazALI bane ! sabhA : e joI koI kahe ke gaI kAle to cora hato ne ! e kahenAra mUrkhA. gaI kAlano bhikhArI Aje koTyAdhipati thAya che. gaI kAlano koTyAdhipati Aje raMka thAya che. sayAjIrAva mahArAjA prathama zI sthitimAM hatA, paNa jyAre emane gAdI maLI eTale mahArAjA thayA, eTale prajAne namana karavuM ja paDe. prajAmAMno koI kahe ke emane kema namAya to e kevo ? DAhyo ke gamAra ? AjanA dekhatA kAle AMdhaLA bane che ane AjanA AMdhaLA kAle dekhatA paNa bane che. pApI puNyavAna paNa bane che ane puNyavAna pApI paNa bane che. daDhaprahArI, arjunamAlI vagere kevA hatA ? jemane dekhatAM sArA mANaso kaMpe evA pApAtmA hatA. enuM nAma ja daDhaprahArI, jene mAre tene evo mAre ke jIvato na rahe, paNa e banyA tyAre evA mahAmuni banyA ke che mahinAmAM kevaLajJAna meLavyuM. dIkSA lIdhI ke abhigraha kevo karyo ? kareluM Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 : gurutattva ane nirvedano upadeza : - 80 bhayaMkara pApa yAda Ave agara koI saMbhAre te divase AhAra pANI na levuM. jo kharAba sArA thAya ja nahi, to to nigodiyA muktimAM jAta ja nahi, paNa nigodiyA keTalAye muktie gayA ! nigodanA jIvane akSarano anaMtamo bhAga ughADo bAkI e mithyAddaSTi pUrA, jaDa jevA, e paNa emAMthI nIkaLI evA banyA ke siMhAsana para besI asaMkhyAtA devo ane iMdro jenA caraNamAM jhUke evA thayA, chatAM AjanA lokone AvA prazna kema thAya che ? huM kahuM chuM ke zrI tIrthaMkaradevanA AtmAo sivAyanA saghaLAya AtmAo prAyaH janmyA tyAre 1273 mUrkha hatA. mA ke bApane oLakhatAM paNa nahotuM AvaDatuM. mAstara paNa 'bA-bhUpA' bhaNAvatA. khAtApItAM ke laghuzaMkA karatAM paNa nahotuM AvaDatuM. ApaNe badhA ja evA mUrkha hatA, paNa Aje badhA kevA banyA ? kaho have ke mUrkhA paNa DAhyA bane ! ekaDo nahoto AvaDato te Aje kevA banyA ? hoddedAra, DigrIdhara banyA. jo A badhuM bane to pApI puNyavAna kema na bane ? jo mAstara na maLyo hota, mAbApe nizALe na mokalyA hota, to DobAM raheta : tema pApIne puNyavAnano saMga na thAya agara to zubhodaya na jAge ke laghukarmitA na hoya to pApI rahe, paNa saMyoga maLyA pachI pApI puNyavAna na bane kema manAya ? guNavarNanano hetu samajo ! AjanA e loko kahe che ke dIkSAnA guNo amuka kahyA che te jovA joIe, paNa e bicArAone khabara nathI ke guNonuM varNana zA mATe karavAmAM AvyuM che ane kayo guNa khAsa joIe ? jJAnIoe varNavelA guNo jenAmAM hoya tene sahelAIthI e dharmanI prApti thAya, enAmAM vadhu yogyatA e vAta kharI, paNa e guNa na hoya e dharmane yogya ja nahi ema nahi. pahelo guNa 'Arya dezotpanna' e che, to kaho ke zrI ArdrakumAra tathA temanA pAMcaso sAmaMto 'Aryadezotpanna' hatA ke 'anAryadezotpanna' hatA ? jo 'anAryadezotpanna' to kaho ke e guNa kyAM gayo ? to samajo ke graMthakArano hetu e che ke AryadezamAM utpanna thayelAne saMyamanI sAmagrI sahelAIthI maLe, anArya dezamAM sAmagrI maLI zake nahi mATe e yogya nathI, paNa maLe to e paNa yogya che. dareka guNane samajatAM zIkho. anArya dezamAMthI AvIne paNa keTalAya kevaLajJAna meLavIne muktie gayA. 187 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1274 ema to dharmabiMdu vagere graMthamAM kahyuM che ke "dharmano adhikArI te che ke jenAmAM "nyAyasaMpannavaibhava' Adi pAMtrIsa guNo hoya." A uparathI jo evo ja nirNaya karavAmAM ke je je e pAMtrIsa guNone na pAmyA hoya tene tene dharma na ja apAya, to to pachI kahevuM ja joIe ke Aje koIpaNa dharmo che ja nahi, kAraNa ke pAMtrIsa guNone pAmyA pachI ja dharmI banelA prAyaH koIpaNa maLavAnA ja jo nathI, to to pachI kaho ke Aje koI sAdhu-zrAvaka che ke nahi ? zAsana che ke gayuM ? mATe samajo ke e pAMtrIsa guNavALo je hoya te sahelAIthI dharma pAme, evI ja rItano artha ahIM paNa karavo joIe ane je guNa Avazyaka hoya te khAsa jovo joIe. sabhA: evo artha kare to ne ? e ja kAraNe zAstrakAra kahe che ke durAgrahI mATe to zAstra e paNa zastra ja che. zAstrakAre to dareka vastunI UMcI sthiti batAvI, kema ke e to icche che ke pahelethI AvA hoya to bahu sAruM, paNa emAMthI AjanA loko to evuM ja kADhe che ke pApI to dharmanA adhikArI ja nathI. pUrve AvI yogyatA meLavyA vinA Ave ene saMyama apAya ja nahi ema nathI. bAra vratadhArI banI, pratimA dhAraNa karI dhIra banelA zrAvaka sarvavirati mATe yogya che ema lakhyuM, e vAMcIne AjanA loko kahe che ke "joyuM ? saMyama kyAre levAya ? samyakatva mULa bAra vrata laI, agiyAra pratimA dhAraNa karI, te pachI ja levAya." paNa mithyAdRSTine paNa dravya samyakatvano Aropa karI dIkSA ApavI, evuM zrI upAdhyAyajI mahArAjA kahe che tyAM emanI najara nathI jatI, ane ATha varasanI vayano niradhAra karyo, e vastune teo bhUlI jAya che. sabhA : e vAta buddhivAdamAM Utare che ? hA ! vicAre to jarUra Utare. jenA haiyAmAM dharma pratye virodhabhAva na hoya, te AtmA dharma mATe avazya yogya che. bAkI dharmIne ja dharmI banAvAya e ja kAyade adharmIne dharma na banAvAya to adharmInI hAlata zI ? bhagavAna zrI tIrthaMkaradevanI dRSTie badhA kevA? kahevuM ja paDaze ke hInakoTinA!evI ja rIte mana:paryavajJAnI maharSio darekanA mananAM pariNAma jANe - koI keTalo krodhI, mAnI, durAcArI hoya e badhuM dekhe, pAse rahelA sAdhunA sAdhupaNAnI paNa durdazA dekhe, chatAM paNa e tenA tarapha moTuM na bagADe. zAstrakAra kahe che ke guNavAna koNa? te ja ke jene Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1275 ----- 10 : gurutattva ane nirvedano upadeza : - 80 - 189 hanaguNI pratye anukaMpA hoya. enI pratye moDhuM bagADe e to pAmelo ja nathI. vyavahAra paNa kahe che ke pArakuM dhana meLavanArane dhana kema meLavAya che tenI khabara na hoya, paNa jAte kamAnArane khabara hoya ane ene nirdhananI dazAnI paNa khabara hoya. guNavAnane paNa nirguNInI hAlatanI khabara hoya. guNavAna nirguNIne joIne moTuM na bagADe, paNa e AtmAne anukaMpA Ave. zrI tIrthaMkaradevo, ghora mithyASTine paNa potAnI sAme jue, paNa karmAdhInatAne laIne ajJAnatA joI rahyA che, e TALavA mATa upadezanA dhodha vahevarAve, e dhodhanA yoge ajJAnImAMthI ghaNA jJAnI thavAnA. zrI iMdrabhUti kevA abhimAnI hatA ? abhimAnI dharmane lAyaka hoya ? paNa abhimAnI paNa grAhaka hatA to devAyuM ane te pachI te kevA thayA ? bhayaMkara abhimAnI hatA e uttama prakAranA vinIta thayA ke nahi ? apekSAe kevaLajJAna karatAM paNa zrutajJAnanI mahattA : vadhumAM bhagavAna zrI gautamasvAmIne pelA kheDUtane bodha karavA mokalyA, bhagavAna jJAnathI jANatA hatA ke "e gautamanA yoge veSa laIne ahIM sudhI Avaze, paNa mane dekhIne veSa mUkIne nAsaze' - to paNa kema gautamasvAmIne tyAM mokalyA ? eka ja kAyado ke kSaNavAra pAme evA AtmAne paNa ApavuM. e kheDUte keTalo vakhata saMyama rAkhyuM ? eTalo samaya paNa saMyama rAkhanArA jIve che ke nahi ? zrutajJAnI zrutajJAnanI dRSTie beMtAlIsa doSarahita gocarI lAve, e kevaLajJAnanI dRSTie doSavALI hoya to paNa kevaLajJAnI vApare, azuddha che e kahe paNa nahi ane pUche to paNa zuddha kahe, kema ke mArga zrutajJAnanA AdhAre che. sabhA: kevaLI doSita AhAra le eno doSa nahi ? nA, kema ke mArganI rakSA emAM che. mArga zratanA AdhAre che. jo kevaLI doSita kahe to to pachI badhA muni munipaNuM mUkI kahI de ke "kevaLajJAna to che nahi ane zrutajJAnathI nirdoSa bhikSA lAvI zakAya nahi, mATe A nahi bane." Aje ApaNI pAse jeTaluM Agama mojUda che, enA AdhAre vAta karIe. zrI duSpasmahasUrijI zrI dazavaikAlikanAM cAra adhyayananA AdhAre vAta karaze. eTaluM to Ajano koIka nava varSano sAdhu paNa ochAmAM ochuM jANe, to pachI e zrI duSpasmahasUrijI mahArAjA kevA ? kahevuM paDaze ke ekAvatArI, parama gItArtha, yugapradhAna sUri ane zAsananA dhuraMdhara dharmAcArya!bhagavAna zrI mahAvIra Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ---- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1276 paramAtmAnA zAsanamAM jevA zrI gautama mahArAjA yugapradhAna, tevA zrI duSpasmahasUrijI mahArAjA paNa yugapradhAna ! bhagavAna zrI gautamasvAmIjI pahelA ane eo chellA. AmanuM jJAna zrI dazavaikAlikanA cAra adhyayana jeTaluM, jyAre bhagavAna zrI gautamasvAmInuM jJAna sarvAtizAyI ! vyavahAra zratanA AdhAre che, kevaLanA AdhAre nathI. je kALe jeTaluM zruta mojUda hoya, tenA AdhAre zAsana cAle. ayogyane paNa kyAre nA paDAya ? Aje keTalAka kahe che ke lakSaNo joIne dIkSA Apo. lakSaNazAstranA AdhAre bhaviSyamAM kevo thaze te pahelAM jovAtuM hatuM, ema joIne dIkSA Apo." e lakSaNo jANatA hatA, atyAre e na hoya to zuM na apAya ? jo e niyama thAya to paccakakhANa paNa nahi levAya-devAya. paccakakhANa devAya paNa nahi ane ame pote paNa na laIe, kema ke upavAsanI bhAvanA to thaI, paNa cAra kalAka pachI bhAMgavAnI bhAvanA nahi thAya enI zI khAtarI ? Avo niyama svIkArazo to chatI sAmagrIe bhIkha mAgazo. paisA bhegA karo cho paNa keTalA divasa Takaze e joSIne pUchyuM ? joSI lakhI Ape, dastAveja karI Ape, vImo utArI Ape to ja paisA gharamAM ghAlavA, evo niyama karone ! nA, tyAM ema nahi. tyAM to ema ke AvyA e kharA, bhogavyuM e bApanuM ane ahIM badhA niyama evA ke prAyaH koI pAme ja nahi. A zuM sabuddhi che ? nahi ja, AthI ja ahIM paNa e niyama ke bhale gaI kAla sudhI badamAza hoya paNa pApa kabUlIne Avato hoya, enI ceSTA uparathI yogya lAgato hoya, to ene dhakko na ja marAya. aMdarathI prapaMcI hoya to e jANe. sahaja zaMkA paDe to paNa kADhI mUkavAnuM na kahyuM. pAse rAkhavAnuM kahyuM. cha mahinA pAse rAkhyA pachI ayogya lAge to nA pADavAnuM kahyuM, paNa tyAM sudhI pAse rAkhavAnuM kahyuM ane yogya lAge to tarata dIkSA devAnuM paNa kahyuM. sArA sthAnamAM pApAtmA Ave to gabharAvuM nahi, paNa emanI khoTI rIte pITha na thAbaDavI. muni ane zrImaMta : muni pAse Ave badhA - AraMbhI, samAraMbhI ane aDhAre pApasthAnakanA sevanAra paNa muni pAse Ave kharA, muni vAta paNa karepaNa eka paNa pApasthAnakanI prazaMsA na kare. muni enI sAthe vAta kare, samajAve, upadeza Ape, vAsakSepa nAkhe, potAnI dRSTimAM kauvata hoya to enI sAme paNa jue, Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 - 10 : gurutattva ane nirvedano upadeza - 80 - 191 yogya kSaNe yogya kahe paNa kharA, paNa enI zrImaMtAI Adine na vakhANe. 'tame zrImAna cho, AvA cho ne tevA cho.' - evuM muni na vATe. evuM vATe to pelo na pAme, paNa UlaTuM "mArI zrImaMtAIne mahArAje paNa vakhANI' - ema mAnIne zrImaMtAIne e guNa mAne. sAdhu pAse AvanAra zrImaMtane to ema ja thavuM joIe ke "mahArAja mArI zrImaMtAIthI khuzI thayA nathI, mArI zrImaMtAIthI guru rAjI thayA nathI, vAta vAtamAM mArI zrImaMtAInI mUMjhavaNa para to e tArakano kaTAkSa ja hato." koI koI vIMchI utAranArA, kahevA AvanArane dhola mAre che. dhola Ane mAre ane jhera Utare pelAnuM. muni paNa zrImaMtanA munImane evI hitazikSA Ape ke zeTha samajI jAya. munIma paNa jaIne kahe ke "mahArAjane tamArA paisAnI nathI paDI !' veSaviDaMbanA : ApaNo muddo e che ke pApI paNa puNyavAna thaI zake che, paNa puNyavAnanI e pApakriyA na vakhANAya. je vaidya bhagavAnanA kAnamAMthI khIlA kADhayA ane bhagavAnanI vedanA maTADI te vaidya svarge gayo, e paNa zAstramAM lakhyuM ane e ja zAstra ema kahe che ke auSadhAdi karanAra vaidya prAyaH narakagAmI hoya. koIka uttama saMyoga pAmI uttama AtmAnI sevA karavAthI bhale e svarge paNa jAya ane muktimAM paNa jAya. zAstra kahyuM ke mahAraMbhI, mahAparigrahI, mAMsAhArI ane paMcendriyaghAtaka jIvo narake jAya, chatAM paNa mahAraMbhI ane mahaparigrahI muktie paNa gayA che ne ? bharata mahArAjA mahAraMbhI ane mahAparigrahI hatA, yuddhamAM paMcendriyanI paNa katala karatA hatA, chatAM kyAM gayA ? A uparathI koI ema kahe ke "AvA pApa karanAra muktie gayA, to amArAM nAnAM pAponI kiMmata zI ?' to e kahenAra kevo ? kahevuM ja paDaze ke duniyAmAM paDelA mithyASTi ane kasAI karatAMye e bhaMDo, kAraNa ke ema kahenAra e aneka AtmAone unmArge anaMtakAla sudhI ribAvanAro che, anyathA zuM zrI bharata mahArAjA mahAraMbhI ane mahAparigrahI rahyA chatAM kevaLajJAna pAmyA che ? nahi ja, paNa jyAre mahAraMbha tathA mahAparigrahane khoTA mAnyA, anitya mAnyA, badhuM utAravA mAMDyuM, tyAga karyo, tyAre kevaLajJAna thayuM. 'tat sarva param, ne mIyam' A bhAvanAnA yoge e puNyapuruSane kevaLajJAna thayuM. astu. have e vAta dhyAnamAM rAkho ke tamArA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19ra - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 1278 baMgalAmAM ame UtarIe toye baMgalAne kedakhAnuM kahIe. A uparathI koI kahe ke "baMgalAmAM UtaryA ane baMgalAne gALo de che ema kahenAra kevo ? kahevuM ja paDaze ke ajJAna, kAraNa ke zrI jinezvaradevanA sAdhu, e tArakanA pavitra veSane paherI koInA baMgalAmAM besIne e baMgalAdi paudgalika sAhyabIne vakhANe, e to sAdhu na kahevAya paNa veSadhArI-viDaMbaka-bhavaiyA jevA ja kahevAya ! sAdhu to te che ke je makAnane paNa upAzraya banAve ! baMgalAne kedakhAnuM na samajAvIe to ame paNa lAMciyA chIe, baMgalAmAM besavA mATenA garaju chIe ane garaju to gadheDAne paNa salAma kare, baMgalAmAM UtaryAnI zarama khAtara anaMtajJAnIonI AjJAne bhUlIe, chupAvIe agara judA rUpamAM batAvIe, enA jevI nimakaharAmI tathA veSanI viDaMbanA A vizvamAM eka paNa nathI. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : jAtanA bhoge zAsanarakSA 81 * saMsArarAga hoya tyAM dharmarAga kyAMthI hoya? * te meLo navi kadiya saMbhave re : * zAstra ene paNa mAyA kahI : * pArakA bhUMDAmAM potAnuM bhUMDuM : * dharmIthI zuM thAya ? zuM na thAya ? * zAsanane AMca AvavI na joIe : * zAsanarasike satya kahetAM gabharAvuM na joIe : viSaya : zAsanarakSA prasaMge jAtane gauNa banAvavA aMge. saMsArarAga ane dharmazAsana rAga e virodhI vastu che. ekanA sadbhAvamAM bIjuM saMbhave nahi. zAsanarakSA karavA kaTibaddha AtmAnI kAryavAhIthI akaLAI ghaNA enA vizleSI bane ema bane. e vidveSathI prerAI satyarakSakanA aMgata jIvana sAme eka yA aneka prakAre asabhya kAryavAhI paNa karavA prerAya. AvA prasaMge koI paNa audayika bhAvanA Avegane vaza thayA vinA mAtra zAsanane ja AgaLa karavuM e dareka samakitInI pharaja che. e pharajanuM ja A pravacanamAM jUdA ja sparza sAthe vivecana karAyuM che. e mATe yugAdi dezanA graMthAdhAre eka dRSTAMta ApyuM che ane mAyAnAM kAramA pariNAmo batAvyAM che. dharma zuM kare ? zuM na kare, te paNa samajAvyuM che. chevaTe zAsana-satyanI khumArI aMge AcArya kAlikasUrijInuM dRSTAMta ApI pravacana pUrNa karyuM che. muvAjyAgRta samyagdaSTithI laIne sarvavirati sudhI badhe ja choDavAnI ja vAta che. nathI AvatA tenA karatAM AvanAra sArA, paNa AvanArA game tema hAMkya rAkhe e nibhAvAya nahi. 0 samyagdaSTi je taje che. te e meLavavA mATe nahi ! pArakuM bhUruM karavA jatAM potAnuM bhUMDuM paheluM thAya che. ApaNuM cAhe tema thAya paNa zAsanane ApaNAthI hAni na pahoMcavI joIe. * ApaNA upara AvatA khoTA Aropone ApaNe khuzIthI khamI khAvA joIe, paNa zAsanane AMca lAge tevuM ApaNAthI kazuM paNa na ja thavuM joIe. game tevI AphatamAM paNa satyane AcaratAM mokSanA arthIe DaravuM nahi joIe ane prANAMte paNa khoTuM AcaravuM nahi joIe. * IrAdApUrvakanI bhUla sva-para ubhayanuM ahita karanArI che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : jAtanA bhoge zAsanarakSA saMsArarAga hoya tyAM dharmarAga kyAMthI hoya ? TIkAkAra maharSi zrI zIlAMka sUrijI mahArAjA pharamAve che ke nirveda tathA vairAgya utpanna karavA sUtrakAra maharSi hajI AgaLa bIjA sUtrathI e ja karmavipAkanuM varNana kare che. sAmAnya rItanA paNa nirveda tathA vairAgya vinA dharmanI prApti kaThina che. je vastu bhayaMkara che, enA pratye nirveda na thAya ane enA uparathI rAga kamI na thAya, tyAM sudhI dharmanI prApti thAya nahi ane nirveda tathA vairAgya thayA vagara A zAsanamAM TakI zakAya nahi. anAdikALathI jene sevIe chIe, tene choDAvanAruM A zAsana che. jenA para mamatva che tene choDAvanAruM A zAsana aneruM che. jyAM sudhI sAmAnya paNa nirveda na thAya, aMze paNa virAga na thAya, duniyAnA padArthomAMthI mArApaNAnI buddhi na jAya, e anartha karanAra che ema na samajAya, tyAM sudhI prabhunA zAsanamAM TakI zakAya nahi. samyagdaSTithI laIne sarvavirati sudhI athavA sarvaviratithI laIne samyagdaSTi sudhI badhe ja choDavAnI ja vAta che. A zAsanamAM vAta ja choDavAnI che. have vicAro ke jenAmAM sAmAnya rItano paNa nirveda ke vairAgya nathI, enAthI e padArtho choDAya zI rIte ? je ene - khoTAne khoTuM mAnato nathI ke khoTA uparathI rAga choDato nathI, te e padArthone zI rIte choDI zake ? je zAsanane ja AthuM mUke che, prabhunI AjJAne ja avagaNe che, tenI to vAta ja nathI karavAnI. e bicArAo to choDavA yogyane choDI zake ja zAnA ? sAmAnya prakAranA paNa nirveda tathA vairAgya vinA, anaMta upakArI zrI jinezvaradevanI vANI para prema thavAnI tathA zrI jinezvaradevamAM tArakapaNAnI buddhinI AzA svapna paNa na rAkhatA. sTImara kone kAmanI ? jene sthAna choDavAnI bhAvanA hoya ene ne ? jene sthAna choDavuM na hoya ane baMdare pahoMcavuM na hoya, ene sTImara zuM kAmanI ? e ja rIte jene saMsArarUpa sAgarane taravo na hoya ane muktirUpa baMdare pahoMcavuM na hoya, tene A sTImara zA kAmanI ? Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : jAtanA bhoge zAsanarakSA - 81 ghaNA kahe che ke 'amane prabhunA vacana upara ekadama rAga thato nathI' - paNa emAM navAI zI ? emane rAga na ja thAya, prabhunAM vacana eTale Agama upara rAga na ja thAya, kema ke jene saMsAranA raMgarAgAdi ane mojamajA game ene prabhunAM vacana na ja game. jene pratipakSanI vastu sArI lAge tene A na game emAM navAI zI ? tAva Ave ene mIThAI kaDavI ja lAge. jene saMsAranI asAratA samajAtI nathI, jenA hRdayamAM saMsAranuM duHkha UtaratuM nathI, teno saMsAra uparathI rAga ghaTato nathI ane enA u52thI rAga ghaTe nahi tyAM sudhI prabhunA vacanarUpa Agama upara rAga thAya, eTale evAo hRdayapUrvaka dharmakriyA kare e mAnatA ja nahi. kadAca koI kare to te paNa mAtra rUDhithI ja ! 1281 A sthaLe eka khulAso karavAnI jarU2 che ane te e ke e rUDhinI paNa avagaNanA na karAya, kAraNa ke evI rUDhimAMthI kadAca koIne rohaNa thavAno saMbhava che. lajjAthI paNa je Ave che tenAmAM paNa sudhAro thavAno saMbhava che, emAM sudhArAne avakAza che. jema rUDhi khAtara AvanAranI avagaNanA na thAya, tema ene paMpALAya paNa nahi; rUDhinI khAmI mATe TokaNI to karavI ja paDe. nathI AvatA tenA karatAM AvanAra sArA, paNa AvanArA game tema hAMka2e rAkhe e nibhAvAya nahi. na Ave e to bicArA kamanasIba che, paNa AvanArAe tathA samayano bhoga ApanArAe to sAdhavuM joIe ne AvanArA paNa nirveda tathA vairAgyano chAMyo na le, e kema ja cAle ? 195 munimAM tathA samyagdaSTimAM, beyamAM nirveda tathA vairAgya hoya ja : bhale ochovatto, paNa hoya ja. nirveda eTale saMsAranI asAratA lAge ane vairAgya eTale e khoTo saMsAra kacAre chUTe ema thAya. samyagdaSTinI vAta to AvI rahI paNa mithyAdaSTi evA mArgAnusArIne paNa pramANamAM nirveda tathA vairAgya hoya. ene paNa bhava pratye abahumAna hoya. ane jyAM dharma sAMbhaLavAnuM maLe tyAM e doDe. bhava pratye abahumAna e nirvedano aMza, ane dharma maLe tyAM doDavuM e vairAgyano aMza, eno anubhava ema ja kahe ke saMsAra asAra che : ene ema lAge ke saMsAramAM rAcavuMmAcavuM e vAjabI nathI. tattvanI parIkSAnA abhAve hajI enAmAM samyaktva na hoya. sAcA-khoTAno viveka enuM ja nAma samyaktva. nirveda tathA vairAgya e dharmano pAyo che. ene Agho kema ja mukAya ? je nirveda tathA vairAgya mArgAnusArImAM hoya, te jo samyagdaSTi, dezavirati tathA sarvavirati gaNAtAmAM Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1995 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 12:2 paNa na dekhAya to enA jevuM devALuM kayuM ? sarvavirati saMsAranA nAmathI dhruje, duniyAnA koI paNa padArtha pratye ene rAga na hoya, dezavirati paNa saMsAranA nAmathI kaMpe ane duniyAnA koI paNa padArthane paNa rAgathI na seve tathA samyagdaSTinI paNa e ja hAlata hoya, eTale ke e saMsArane paNa khoTo mAne ane saMsAranI je kAryavAhI seve tene paNa khoTI mAne. sabhA : mAnatA jAya ne karatA jAya to zuM vAMdho ? kahe te mujaba mAnatA hota to paNa ATalo rasa na hota. mAnanAro e kAma rasapUrvaka kare ja nahi. snehInA zabane bALavAnI kriyA je rIte karAya, te rIte samyagdaSTi saMsAranI dareka kriyA kare. khoTAne khoTuM mAne ane kare te paNa karavA mATe nahi paNa karavuM paDe che mATe kare ane te paNa kaMpate haiye kare ! AthI samajo ke nirveda tathA vairAgyanI utpatti vinA dhUnana thaI zake tema nathI. sAmAnya koTinA nirveda tathA vairAgya vinA prabhuno mArga pacaze nahi, mATe AtmAnI sAthe roja e vicAro keLavo. nirveda tathA vairAgya e dharma pAmavAnuM prabaLa sAdhana che. potAmAM nirveda tathA vairAgya che ke nahi, enI roja parIkSA karo. dunyavI padArtho para nirveda tathA vairAgya keTalA pramANamAM janmyo, tenI roja tapAsa karo. prabhunA zAsanamAM AvanArA mATe, e zAsanamAM pravezavA mATe to nirveda tathA vairAgyanI jarUra che. bhale samyagdaSTi jeTalo nahi to paNa mArgamAM AvavA jeTalo to te joIe. prabhu kahe che e ThIka che, eTalA pUrato to sadbhAva tenAmAM joIe, paNa tyAM ja mIMDuM hoya to na ja pamAya ! mithyASTi paNa tapasvI thAya che tyAM nirveda to kharo, duniyAnA padArthomAM virAga to kharo, paNa enuM sAdhya pAchuM e ja padArtho mATe hoI e mithyAtva gaNAya che. eno tapa kAyakaSTa kema ? enA tyAga vagerene evI koTimAM kema gaNyA ? ethI ja ke jeno e tyAga kare che tene ja meLavavAnI enI bhAvanA che ! mATe e nakAmA ane ethI ja ApaNe kahIe chIe ke samyagdaSTi je taje che te e meLavavA mATe nahi ! AthI samajo ke dharmadvAramAM AvavA mATe nirveda tathA vairAgya e prabaLa sAdhana che. jene dharma upara rAga che, tenA mATe paNa jo vicArIe to ghaNI vakhata evuM bane che ke duniyAnI koI cIja upara rAga thAya, vizeSa rAga thAya, tyAre jo zAstravacana ADe AvatuM hoya to kadAca zAstra upara aruci to na thAya, paNa "kAMI nahi, Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1225 - 11 : jAtanA bhoge zAsanarakSA - 81 - 197 nibhAvI lo' ema avazya thAya che. khoTuM mAnavA chatAM AvI dazA samajanAranI paNa thAya che, to na pAmelA AthaDe emAM navAI zI? pAmyA chatAM pAmanArAne mUMjhavaNa thAya che to pelAne to AvavAmAM ja, zAsananA dvAramAM pravezavAmAM ja mUMjhavaNa thAya. amuka vyakti Ama kema bole che ?' ema thAya, paNa e ema bole emAM navAI nathI, kAraNa ke vastu pAmyA vinA ema thavuM e sahaja che. AthI ja kahevuM paDe che ke sAcA jaina banatAM pahelAM nirveda tathA vairAgyanA pATha zIkhavA paDaze. A vAta samajAya to eka paNa pApa premapUrvaka na thAya. pApane ane pApanA vipAkane samajanArathI eka paNa anucita pravRtti na thAya. keTalAka kahe che ke "adharmI Ama kare to dharma kema na kare ?' samajavuM joIe ke adharmI to badhuM ja kare paNa dharmathI anucita kaMI ja na thAya. "gRhastha Ama kare che to ame kema na karIe ?' AvuM amArAthI - munithI kema ja kahevAya ? adharmI jevuM dharmIthI na ja thAya. zAstra beyanI maryAdA bAMdhI che. dharmIne e maryAdA rAkhyA vinA cAle ? jeTale aMze maryAdA jAya teTale aMze hAni kone ? maryAdA tajavAthI dharmIne ekalAne hAni thatI hota to ThIka, paNa dharmane hAni thAya che. amArI tathA tamArI bhUlano natIjo duniyAdArInI dRSTie mane tathA tamane bhogavavo paDato hota to vAMdho nahoto ? amArI tathA tamArI kiMmata nathI, paNa jeno Azraya che e dharmane kalaMka lAge to eno vAMdho che. sArI peDhIno munIma game tema karI Ave, to paNa nANAM na bharAya to AbarU konI jAya ? eka vAra to AbarU khAtara paNa e vepArIne nANAM bharavAM paDe, pachI bhale munIma sAme pagalAM bharavAM hoya to bhare, tema amArI tathA tamArI bhUlathI dharma vagovAya nahi, e mATe sAvadha raho. dharmIe khoTA AvezamAM kadI ja na AvavuM joIe. evA Aveza vakhate koI paNa kriyA na karavI joIe. evA Aveza vakhate khAvuMpIvuM paNa na thAya. Aveza vakhate beThA tyAMthI uThAya paNa nahi. vyavahAramAM paNa kUvAmAM paDavAnI bhAvanAvALo AvezamAM AvIne doDe to te kUvAmAM paDe, paNa kAMThe jaIne jarA jue ke keTalo UMDo che to na paDe. kUvAmAM paDavAnA AvezavALAne kahevAya ke bhAI ! keTalo UMDo che e jo !' e ja rIte Aveza vakhate cUpa thavuM, pachI sArAsArano vicAra karI kAma karavuM, e ja hitAvaha che. sabhA : keTalAka Aveza sArA paNa kharAne ! Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 12% dharmanA Aveza prazasta. vairAgya Ave tyAM jhaTa pAghaDI utAravI. tyAM vilaMba na karAya. zubha kAmanA Aveza vakhate vicAra karavA na thobhAya. azubha kAmano vicAra Ave tyAM so garaNe gALIne pANI pIvuM. koIne mAravAnA ke koInuM bhUMDuM karavAno vicAra Ave tyAM thobhavuM, so vicAra karavA, paNa bhaluM karavAnI bhAvanA thaI tyAM DhIla na hoya. bhaluM kAma to tarata ja karavAnuM paNa khoTuM kAma tarata ja na thAya, e ja rIte koInA upara vinA kAraNa ane asaMbaddha khoTA zabdaprayogo karavAno natIjo paNa zAstra khoTo kahyo che. satIonAM jIvana vAMcIe chIe, tyAM mAlUma paDe che ke e satIone kalaMka zAthI lAgyAM ? moTA bhAge ALa devAthI ! jANyA vinA koInA mATe phAve tevA zabdo kema ja bolAya ? ajJAnI to game tema bole paNa karmanuM svarUpa samajanAra, karmanA baMdha tathA vipAkanI paristhiti jANanAra paNa jo ema kahe to e samajaNa zuM kAmanI ? zrI yugAdi dezanAmAM eka vAta Ave che, e khAsa vicAravA jevI chete meLa navi kadiya saMbhave re ? eka zeTha, ke je zrI sarvajJa paramAtmAnA dharmamAM parama rata hatA, temane be dIkarA ane eka dIkarI ema traNa saMtAna hatAM. zeThe potAnA be putrone paraNAvyA bAda yauvana vayane pAmelI potAnI putrIne paNa paraNAvI. paraNAvyA pachI potAnA zvasurane ghera daza divasa rahIne potAnAM mAtApitAne maLavA mATe utkaMThita thayelI te potAnA pitAne ghera AvI. eTalAmAM to ekadama teno pati bhayaMkara ane asAdhya vyAdhinI vyathAnA bhArathI durdevanA yoge maraNa pAmyo. e samAcArathI duHkhI thayelI ane vilApa karatI te vicAravA lAgI ke - duHsaha evI A bAlavaidhavyanI vedanA mAre kaI rIte sahana karavI ? arthAt mArAthI A vedanA koI paNa rIte sahI zakAya tema nathI, mATe huM A duHkhano ekadama aMta lAvavA mATe mArA AtmAne agnimAM homI dauM.' A prakAranA vicAra karavAmAM magna banelI ane ekatrita thayela, zokathI pIDAtAM tathA azru sAratAM svajano dvArA anukaMpApUrvaka jovAtI teNe potAnA pitAne kahyuM ke - pitAjI ! Apa mane have lAkaDAM Apo ke jethI patinA mArganuM anusaraNa karavAthI huM satIonI madhya rekhA pAmuM !' potAnI putrInAM ajJAna bharelAM kathanane sAMbhaLIne prabhu zrI vItarAga Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 11 : jAtanA bhoge zAsanarakSA - 81 - - 199 paramAtmAnA zAsanathI suparicita ane e ja kAraNe tattvajJa evA pitAe potAnI te putrIne khoLAmAM besADIne gadgad svare kahevA mAMDyuM ke - "vatsa ! sAhasavarmela, na tattvasananajitana " vatsa ! AvuM sAhasakarma karavuM e tattvanA jANa AdamI mATe ucita nathI." kAraNa ke - "IdRga najanma sajjJAnaM, mudhA nirgamyate katham ? / muje yatra kSonApa, bave kSayo mahAna zA" mugdha ! je manuSyajanmamAM eka kSaNamAM paNa ghaNo karmakSaya thaI zake che, tevA suMdara jJAnathI bharelA manuSyajanmane phogaTa kema ja gumAvI devAya ?' mahApuruSoe pharamAvyuM che ke - "jaM anANI kammaM, khavei bahuAhiM vAsakoDIhiM / te vALI tihiM atto, have sAsamA rA" ajJAnI AtmA je karmane ghaNAM karoDa varSoe karIne khapAve che, te kamane "managupti, vacanagupti ane kAyagupti' - A traNa guptiothI gukha banelo jJAnI eka ucchavAsa mAtra karIne eTale eka ucchavAsa mAtra jeTalA samayamAM khapAve che." vaLI - vato ! vanipraveza., Teratiku. zubhabhAvajuSo jIvA-vyantarIbhAvamApnuyuH / / 3 / / " vatsa ! zubha bhAvane bhajavAvALA jIvo ati dusaha evA agnipraveza Adi kaSToe karIne paNa vyaMtarabhAvane pAme che, arthAt zubha bhAvavALA jIvo paNa anipraveza Adi dusaha kaSTonA yoge vyaMtarabhAvathI adhika ucca sthAnane pAmI zakatA nathI." e ja kAraNe - "oSa nimitte pAtre, tristAda yathA .. tapo'gninA tathAtmAnaM, vapusthaM tADayet sudhIH / / 4 / / " mAMtriko jema pAtramAM niyamita karIne doSane tADe che, tema buddhizALIe zarIramAM rahelA potAnA AtmAne parUpa agnithI tADavo joIe.' Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1225 anyathA - "varaM tatkAlamuDDIne, dAhabhIta ivAtmani / nirjIvavapuSa: 2, putha naM ame sAkA" "he zubhe ! dAhathI bhItine pAmelo AdamI jema te ja kAlamAM bhAgI jAya, te rIte agnimAM paDatAMnI sAthe ja AtmA UDI jAya che, eTale AtmA gayA pachI jIva vinAnA zarIrane bALavuM e kayA guNane mATe ? arthAt AtmA vinAnA dehane bALavAmAM kazo ja guNa nathI." vaLI - "bhartRmArgAnusaraNaM, yat strINAM kASTabhakSaNAt / taSi vyavahAra, vastuvRA tu no minA pAddAo "strIo mATe kASThanA bhakSaNathI je patinA mArganuM anusaraNa kahevAya che, te paNa vyavahAra vRttithI kahevAya che, bAkI vAstavika rIte to e vAtamAM eka leza paNa satya nathI." kAraNa ke - "ratnonuSa navA , kt sada kRtAva vibhinnagatayo yat syu, pAravazyena karmaNAm / / 7 / / " "paralokane bhajavAvALA jIvo snehathI sAthe maravA chatAM paNa karmonI paravazatAthI bhinna bhinna gatine bhajanArA thAya che." te kAraNathI - "tanmuktvA bAlamaraNA-'dhyavasAyamamuM hadaH / AstivayAta gharSa, sarvaduSathe kRna pATA" hRdayamAMthI A bAlamaraNanA adhyavasAyane choDIne, sarva duHkhonA nAza mATe auSadha samAna zrI arihaMta paramAtmAe pharamAvelA dharmane AstipaNAthI Acara !" e dharmanI AcaraNA mATe - "yathArhaM dadatI dAnaM, dadhatI zIlamujvalam / tanvatI ca tapaH zaktyA, sukhaM tiSTha zubhAzayA / / 9 / / " "zubha AzayavALI tuM yathAyogya dAnane detI, ujvala zIlane dhAraNa karatI ane zakti mujabanA tapane tapatI sukhapUrvaka rahe.' Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1287 vadhumAM - kema ke - 11 : jAtanA bhoge zAsanarakSA 'he putrI ! tuM tArA hradayamAM evI eka leza paNa zaMkA na karatI ke pitAnA gharamAM nitya rahevAthI ane ati paricayathI mArI avajJA thaze.' 81 "nityA'vasthAnato nUna-matyAsaGgAt piturgRhe / avajJA me bhavitrIti mA zaGkiSThA manAg hRdi / / 10 / / "vavRtta mavRtta sarva, mokSyate pariSAsyate| sarvaM pramANaM sarvasya tvatkRtaM ca zubhAzubham / / 11 / / " 'A mArA gharamAM saghaLAya tAruM ja ApeluM khAze ne paheraze, arthAt mArA gharamAM tAruM kareluM suMdara agara asuMdara saghaLuMya sarvane pramANabhUta che.' A prakAranAM amRta jevAM vacanothI potAnI putrIne e puNyazALI pitAe maraNanA vicArathI aTakAvI ane dharmakarmamAM pravRtta thAya evI rItanI suMdaramAM suMdara hitazikSA samarpI. 201 pariNAme - patinI pAchaLa maravAne taiyAra thayelI e zeThanI dIkarI potAnA e ajJAna bharelA vicArane choDI daIne, pitAnI hitazikSAno svIkAra karIne saMvijJa hRdayavALI banI ane zraddhApUrvaka haMmezAM ujamALapaNe puNyakRtyo karavA lAgI. Aje je loko potAnI jAtane sudhAraka manAvavAno dAvo kare che, te loko Aryadeza, AryajAti ane AryakulamAM janmavA chatAM ane paramazuddha evA zrI vItarAganA zAsanano suyoga prApta thavA chatAM, AvA unnata vicAronA upAsaka banavAne badale 'vidhavA -vivAha' jevA dharmanAzaka vicAronA upAsaka kema bane che, e zuM vicAraNIya nathI ? khare ja, e bicArAone koI supaMthe vALanArA maLI zakatA nathI ! ane maLI zake tevo yoga hoya to paNa kamanasIbInA yoge tevAo tevA yogano yogya lAbha meLavI zakatA nathI ! astu. atyAre ApaNe A kathAnA prasaMgo upara vivecana karavA nathI mAgatA, kAraNa ke ApaNe to A prasaMga eTalA ja mATe lIdho che ke 'sArI buddhithI paNa koInA upara khoTAM ane banAvaTI kalaMko mUkavAM, e dharmanA jJAtA AtmA mATe yogya nathI, kAraNa ke ema karavAthI kliSTa karmano baMdha thAya che ane Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1228 enA udaya samaye AtmAne bhayaMkara yAtanAo sahavI paDe che ane eve samaye jo AtmA zrI vItarAga paramAtmAnA zAsanathI suvAsita na hoya agara to koI tevA puNyAtmAnI nizrA na hoya, to A bhayaMkara saMsAramAM AtmA ravaDI jAya che eTale kAMThe AvIne jahAja DUbe evI bhayaMkara durdazA thAya che. eTale have ApaNe A kathAnA eka eka prasaMganA vivecanamAM nahi UtaratAM emAM AgaLa ja vadhIe. hitaiSI pitA ane mAtAnI - nizrAmAM rahelI te dharmanI ArAdhanAmAM mazagUla che paNa AyukSaye tenAM mAtApitA ke jeoe jiMdagIbhara sudhI suzrAvaka dharmanuM ArAdhana karyuM che, teo marIne dharmanI ArAdhanAnA baLe svargalokane pAmyAM. mAtApitAnA svargavAsathI pAchuM tene ema lAgyuM ke have mAtApitA jevAM rakSakanA abhAve, svArthamAM ja rata evA bhAIo ane bhojAIonA viSama vyavahAramAM mAro nirvAha kema thaze ?' - A vicArathI te ghaNI ja duHkhI banI gaI ane e duHkhanA yoge te rovA lAgI. e rIte potAnI dharmAtmA bahenane rotI joIne, dharmI pitAnA suyogya putroe hadayanA premathI svajano samakSa potAnI te dharmarata bahenane kahyuM ke - "tvameva mukhyA mAteva, saMpratyasmadgRhe tataH / bhrAtRjAye niyuJjithA, yathArha sarvakarmasu / / 1 / / "svayamArambhanirmuktA, SaDvidhAvazyakodyatA / satpAtre 9 vAna, kRtArtha nibaMganuM rA" "he bahena ! have amArA gharamAM mAtAnI mAphaka tuM ja mukhya cho, mATe tArI bhojAIone sarva kAryomAM yathAyogya rIte tuM yoja!' ane - tuM pote to AraMbhathI nirmukta banIne, chaye prakAranA AvazyakamAM ughata thaIne ane satpAtramAM dAna detAM detAM potAnA janmane kRtArtha kara.' kulIna bhAIonA AvA kathanathI bhojAIo Adi svajanomAM bahena moTI banI ane e rIte zAMtine pAmelI teNe zokarahita banIne yogyatA mujaba potAnI bhojAIone sarva kAryomAM yojavAnuM kArya AraMbhya. bhojAIo paNa uttama kula ane uttama zIlane dharanArI hovAthI teoe potAnI naNaMda upara mAtAnA jevo Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1289 - 11 : jAtanA bhoge zAsanarakSA - 81 - 203 sneha bAMdhyo. A rIte eka hRdayavALI banelI te traNe saMdhyA samaye Avazyaka karmo karyA bAda tattvanI jijJAsAthI niraMtara paraspara dharmagoSThi kare che. e bahena paNa hamezAM dInadu:khIne dayAdAna kare che ane supAtromAM dUSaNa vinAnuM ane bhUSaNavALuM dAna Ape che, temaja jyAre jyAre dharmasthAne jAya tyAre tyAre icchA mujaba arthIone paNa ucita dAna Ape che. AthI lokamAM sarvatra tenI prazaMsA thAya che. lokonA mukhathI bahenanI prazaMsA sAMbhaLI, snehavALI paNa bhojAIonA hRdayamAM strIsvabhAvane sulabha evI khinnatA AvI ane e khinnatAnA yoge teonA hRdayamAM evo vicAra Avyo ke - A gharanI sAthe amArI A naNaMdano evo zo saMbaMdha, ke jethI te AvI rIte amArA ja dravyano yathecchapaNe vyaya kare ?" A vicAranA yoge kaMIka irSyA utpanna thaI ane e irSAnA pratApe te banne bhojAIo pADozI strIo pAse avajJAsUcaka UMcAnIcAM vacano bolI. e vAta paraMparAe bahene sAMbhaLI ane ethI te hRdayamAM ghaNo ja paritApa pAmI. e paritApanA yoga teNe paNa vicAryuM ke - prAyaH sarvatra saghaLI ja bhojAIo evA prakAranI ja hoya che, mATe teNIonA vacanathI duHkha pAmavAnuM kazuM ja prayojana nathI, paNa jo mAruM dIdheluM ane kareluM bhAIone ja na rucatuM hoya, to zA mATe gharanI AvI veTha mAre phogaTa karavI ? paNa jo mAruM dIdheluM ane kareluM mArA bhAIone rucatuM hoya, to bhojAIonuM kathana niSphaLa che, mATe mAre jANavuM joIe ke mArA pratye bhAIonA hRdayamAM kevI zraddhA che ?' zAstra ene paNa mAyA kahI : A jAtanA vicArathI prathama moTA bhAInI parIkSA karavA mATe teNe eka divase moTo bhAI pAse beTho hato, e avasare sAMjanA dharmavicArane aMte moTA bhAInI patnIne uddezIne kahyuM ke - "dharmo'yameva nArINAM, zubhe sarvabalena yat / DAvyane zATikA zuddha, vikramorvadumafSatiH zA" he zubhe! strIono A ja dharma che ke sarva baLe karIne potAnI sADI zubha karavI, mATe e vinAnAM anya bahu kathanoe karIne zuM?" arthAt - strIo mATe anya anya vAto kahevAnI kazI ja jarUra nathI, paNa Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 204 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - teone to eTaluM ja eka kahevAnuM hoya ke teoe potAnA ziyaLanI rakSA saghaLA baLapUrvaka karavI joIe. bahenanA A kathananI moTA bhAI upara dhArI asara thaI ! kAraNa ke bahenanA e kathanathI vizvAsu bhAIe to ema ja mAnyuM ke - mArI patnI khaMDita-zIlA hovI joIe, anyathA tathya, pathya, mita ane pAparahita vacanane bolanArI tathA zIlathI zobhatI evI mArI bhaginI AvA prakAranI zikSA mArI patnIne zAnI ja Ape ?' A mAnyatAnA yoge moTA bhAIe evo aMtima vicAra paNa karI lIdho ke - khare ja, khedanI vAta che ke klezathI pedA karelA vittathI AvI vyabhicAriNI strInuM poSaNa karatAM meM ATalA kALa sudhI phogaTa asatInuM poSaNa karyuM." mATe - "surUpa paNa doSathI duSTA evI A strIe karIne mAre saryuM.' A rIte virakta banelA teNe potAnA vAsabhavanamAM AvelI teno roSathI bhAremAM bhAre tiraskAra karyo. e tiraskAranA yoge duHkhI thayelI teNe rAtri ghaNI ja muzIbate pasAra karI. AthI prAta:kALamAM tenuM mukha paDI gayeluM hatuM. paDI gayelA mukhavALI tene bahene pUchyuM ke - "Aje tuM ATalI dInamukha kema banI che ?" A praznanA uttaramAM teNe paNa rAtano saghaLo ja vRttAMta kahI batAvyo. AthI hRdayamAM khuza thayelI teNe kahyuM ke - tuM leza paNa viSAda na pAma, kAraNa ke tArI upara kopAyamAna thayelA paNa tArA patine huM evI rIte samajAvI daIza, ke jethI tArI upara te pUrvanI mAphaka ja sneha karaze.' A pachI khinna thayelA bhAIne paNa bahene avasare komaLa zabdothI prazna karyo ke - bhAI ! Aje tArA mukha upara zyAmatA zA kAraNathI dekhAI rahI che ?' A praznanA uttaramAM potAnI benanA vacana upara vizvAsu bhAIe paNa jaNAvyuM ke - "mArI patnI ghaNI ja durAcAriNI che, e jANavAthI ja mArA mukha upara zyAmatA AvelI che : e sivAya bIjuM kazuM ja kAraNa nathI.' Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1291 - 11 : jAtanA bhoge zAsana rakSA - 81 - 205 bhAInA kathanane - sAMbhaLIne bahene bhAIne samajAvatAM kahevA mAMDyuM ke - bhAI ! bIjanA caMdranI kalAmAM jema lAMchana asaMbhAvya che, tema ja mArI bhojAImAM evuM dUSaNa asaMbhAvya che, mATe teM jo e vAta koI jagyAe joI hoya agara sAMbhaLI hoya to kahe, anyathA evI mahAsatIno doSa kahevo, e koI paNa rIte yogya nathI." AnI sAme vizvAsu bhAIe paNa ekadama kahyuM ke - "bahena ! saghaLuM jANavA chatAM paNa e vAtano tuM zA mATe apalApa kare che ? e doSathI bacAvavA mATe tuM ja kAle tene zikSA ApatI hatI ke "strIoe potAnI sADI sarva baLe karIne zuddha rAkhavI." to pachI Aje zA mATe e vAtano apalApa kare che ?" A pramANe sAMbhaLIne bahene paNa jANyuM ke "bhAI mArA upara pUrepUro vizvAsa che.' - AthI teNe tenA hRdayane vizalya karavA mATe ghaNA ja spaSTa zabdomAM hasIne kahyuM ke "he bhAI ! Avo vidvAna chatAM tuM ATalo badho bhoLo kema ? zuM AtmagoSThimAM rahelA vyaMgya arthone paNa tuM nathI kalpI zakato ? strIo mATe durazIlanuM pAtaka ghaNuM ja moTuM pAtaka che, e kAraNe meM to AtmagoSThimAM svAbhAvika rIte ja e vAta kahI hatI, mATe pativratA evI emAM tAre thoDA paNa doSanI zaMkA na karavI. evI pativratA strImAM doSanI zaMkA karavI, e to dUdhamAM porA jovA jevI vAta che, mATe leza paNa zaMkA karavI nahi." A kathanathI niHzaMka thaI gayelA te bhAIe potAnI patnI sAthe pUrvanI jema ja potAnuM vartana zarU karyuM. A pachI "bIjA bhAInuM hRdaya kevuM che ?' - e jovA mATe paNa pAchuM bahene bIjo bhAI sAMbhaLe tevI rIte potAnI bIjI bhojAIne paNa dharmavicArane aMte eka divase kahyuM ke - "vara: praparvadu, piM zame nanara : | ghaDayameva nAra, zuddhirmavati cAre pAzA" "he zubhe! lokonuM raMjana karanArA ghaNAM vacana-prapaMconuM kazuM ja prayojana nathI. strIono e ja dharma che ke hAthanI zuddhi karavI." arthAta "je strIono hAtha cokhkho nathI, teonI kazI ja kiMmata nathI." AvI vAta sAMbhaLIne nAnA bhAIe paNa, potAnI bahenanA vacana upara te saMpUrNa vizvAsu hovAthI, moTA bhAInI mAphaka mAnI lIdhuM ane potAnI Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206. AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 ----- 1292 - patnIno tiraskAra karyo. AthI tenI paNa te rAtri duHkhapUrvaka pasAra thaI ane prAtaHkAle beyanA dvArA e vAta jANIne, bahene beyanA hRdayanuM samAdhAna karI zAMti phelAvI. A rIte banne bhAIonI parIkSA karyA bAda, bahene nirNaya karyo ke snehanA yoge mArA bhAIo mAruM kareluM sAruM agara narasuM sava kAMI sAruM ja che ema mAne che, mATe mAre have bhojAIonA UMcA-nIcA kathananI paravA karavAnI kazI ja jarUra nathI !' - ema nirNaya karIne teNe pUrvanI mAphaka pAchuM dAnAdi karavA mAMDyuM. A badhA uparathI ApaNe samajI zakIe chIe ke A pramANe karavAno bahenano kazo ja kharAba irAdo na hato. kevaLa potAthI potAnI dharmakaraNI niHzaMkapaNe karI zakAya, e hetuthI bhAIonI mAtra parIkSA karavAno ja irAdo hato, te chatAMya zAstrakAra kahe che ke - "mAyAgarmopadezena, tenAnyA'sukhahetunA / vajJAti sama para rAmavedamasI m III" "anyane duHkhanA hetubhUta ne mAyAmizrita upadezanA yoge teNIe daDha ane utkaTa azubha vedanIya karmano baMdha karyo.' udAharaNa uparathI nIkaLatuM tAraNa chatA paNa doSa na bolAya to achatA doSa kema ja kahevAya ? pArakA bhUMDAmAM potAnuM bhUMDuM | vicAro ke kharAba irAdA vinA paNa koInA upara achatA Aropo karavAmAM kevI hAlata thAya che ? AthI hiteSIe koInA upara paNa khoTA Aropo mUkavA jevI pravRtti na ja AdaravI joIe, chatAM paNa AjanI dazA to koI ja judI ja che ! kharekhara, Aje A vIsamI sadImAM to svacchaMdavAda josabhera cAlI rahyo che, enA ja yoge A dazA che ! paNa sajjana mATe to kAyado ja judo ja che ane hovo joIe. sAcI vAta hoya, najare joI hoya, to paNa sajjana jo e hitakara na hoya to e na bole. avasare sudhAravAnA prayatno kare, paNa hoThe kema bole ? sajjanane to te prasaMgo - evuM akArya potAnI najare jovAnA prasaMgo - Ave nahi, paNa kadI AvI jAya to paNa e anekanuM ahita thAya te rIte doSa Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1293 - - 11 : jAtanA bhoge zAsanarakSA - 81 - -- 207 na gAya. jo doSa hoya chatAM paNa na gavAya, to doSa na hoya ane gavAya to zuM thAya ? dhyAnamAM rAkhajo ke pArakuM bhUMDuM karavA jatAM potAnuM bhUMDuM paheluM thAya che. pArakuM bhUMDuM to enuM bhAgya phUTaze to thaze, paNa potAnuM bhUMDuM to paheluM ja thAya. kharAba kriyAmAM sAruM pariNAma to mUrkhanI dRSTie ja dekhAya. sabhA : loko hiMmatavAna thayA che eTale bole che ke sAtamIne badale caudamI naraka ughaDAvajo ! tyAM javAnI hiMmata AvI che ema? kharekhara, jeoe zAstranAM - jainazAstranAM vacanone khoTAM kahevA - khoTA TharAvavA prayatno karyA che, tathA jainazAstra kahelA narakAdine haMbaga kahyAM che, teoe duniyA upara moTo anartha karyo che. jema sarakAranA kAyadAthI prajA Dare, tema lokone zAstranAM vacanano Dara hato, tyAM vizvAsa hato, e paNa khaseDavA prayatna kare e keTalo anartha ! eka mANasa to kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrAcArya pAse ema bolAvato saMbhaLAya che ke zrAvakanuM bhaluM karavA mATe game tevA pApa karavAmAM vAMdho nathI ane sAtamIne badale ekavIsamI narake javuM paDe to paNa paravA nathI.' paNa vicAro ke zrI jainazAsananA zaNagAra samA kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA kadI paNa AvuM bole ? chatAM potAnuM koI na sAMbhaLe mATe e tArakanA moMmAM paNa AvAM vacano mUkanArA paDyA che ! tIrthakaradeva paNa kahe che ke potAnuM Atmahita sAcavIne paropakAra karajo, paNa potAnuM te gumAvIne na karatA. bhagavAna jANatA hatA ke saMgama tathA govALiyo vagere upasargo karI pApa bAMdhanAra che tathA sudharmA iMdra sADAbAra varSa sudhI pAse rahevAnI vinaMti paNa karI hatI, chatAM prabhue eno svIkAra na karyo. "bhalene iMdra mArI pAse rahe jethI pelA jIvo pApa to na bAMdhe' - A vicAra prabhue na karyo. puNyabuddhi maMtrI pAse vezyA AvI ane evA AzayanuM kahyuM ke - 'tArA upara mane rAga thayo che. tAro mAlika, ke je mane cAhe che, tene paNa choDIne huM tArI pAse AvI chuM, to mAro svIkAra kara, nahi to huM mAthuM phoDIne marIza' maMtrIe kahyuM ke "tuM marI jAya e bhItithI huM mAruM zIla na khaMDuM !" vezyA kahe che ke "jainadharme zIkhavADyuM zuM? mare ene bacAvo paNa nahi ? hiMsAmAM dharma ke dayAmAM ? Apa nahi svIkAro to huM marIza, eTale Apane strIhatyA lAgaze mATe dayA to karo !" Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 maMtrI kahe che ke 'jainadharme mane evuM zIkhavADyuM che ke koI AvezamAM AvI eka vAra maravA taiyAra paNa thAya, to paNa ethI svadharma tajIne, pote ane e anaMtavAra mare evuM akArya na karavuM joIe.' 208 vicAro ke koIne khoTuM kAma karato aTakAvavA potAnuM sAruM kAma kema choDAya ? AkhI duniyA mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda ane yogamAM paDI che, Arttaraudra dhyAnathI gherAyelI che, emAM koI dharma kare ethI pelA niMdA kare, emAM dharmane ke dharmIne nimitta mAnavA e keTalI ajJAnatA che ? jene durgatie javuM che, te to sArAM ke khoTAM sAdhana pAmIne durgatie javAnA ja. jene cAMdAM ja gamatAM hoya te to game tyAMthI te ja levAnA. keTalAka kahe che ke 'maMdi2mAMye zuM che ? tyAM e loko laDe che, pApa kare che' - paNa evuM bolanAra e nathI vicAratA ke ema karavAnuM maMdira kahe che ? paNa evuM e zuM kAma vicAre ? 1294 dharmIthI zuM thAya ? zuM na thAya ? Aje 'zAstravihita kriyAne akhaMDita rAkhavI ja joIe.' - AvI dharmapakSanI bhAvanA sAme eka bhayaMkara pakSa Ubho thayo che ane e A vIsamI sadIno lAbha laI badhAM ja kAvatarAM karI zake che. kUTanIti paNa evI kare che ke pote kharAba henDabilo kADhe ane e jANe A pakSanAM ja hoya evuM dekhAya tevuM karIne paNa A pakSane kharAba karavAnA prayatno kare che ! amadAvAdamAM lAla henDabila nIkaLyuM hatuM, temAM khUbI e ke badhAnI niMdA ane mArAM vakhANa, ane jene huM mAnuM enI paNa niMdA, ane nIce sahI kevI to kahe 'rAmavijayajIno guNAnurAgI bhakta'. AvI ! mAre paNa sabhA vacce kahevuM paDyuM ke 'evo bhakta ko pAyo ? jo e ahIM khullo paDe to tene ghaTatuM mAna apAya ! sAmAne kharAba karavA mATe A sadImAM AvAM paNa kAvatarAM thAya che ! eno bhoga jo dharmI thAya to e dazA ghaNI ja bhayaMka2 gaNAya. khare ja, jene pApanA vipAkanuM bhAna nathI te bhale yatheccha varte, paNa samajanA2thI ema kema ja vartAya ? A badhAM ja kharAba AvezanAM pariNAma che. eka henDabila vaMcAya, bIjuM vaMcAya, trIjuM vaMcAya, emAMthI thAya gabharAmaNa, gabharAmaNamAMthI thAya akaLAmaNa, ane emAMthI Ave Aveza, pachI kALuM kAma thAya. dharmathI kadI ja AvuM na thAya. sAcA dharmI mATe kayo vicAra hoya ? koI daMDo laIne mAravA Ave to paNa sAco dharma to eka ja vicAre ke 'hajI to daMDo lAvyo che ne ! talavAra nathI lAvyo.' ane talavAra laIne Ave to paNa vicAre ke 'gaLuM kApaze paNa dharma to nahi laI jAya ne !' kaho, AvA sAcA vicArakane mUMjhavaNa Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1295 - - 11 : jAtanA bhoge zAsanarakSA - 81 - - 209 zI? kRpaNane koI dAnI kahe agara kusAdhune koI susAdhu kahe eTalA mAtrathI enI mukti thavAnI nathI, temaja dAtArane koI paNa kahe ane susAdhune kusAdhu kahe agara sArA zrAvakane kharAba zrAvaka kahe tethI enI sagati aTakavAnI nathI. vadhumAM e vicAro ke sAro mANasa khoTuM kare tethI khoTAne kaMI paNa hAni che ? jo khoTAne hAni na hoya to e vastu sAme hallo karavAno hetu zo ? evA sAthe laDavAthI to UlaTA e AbarUdAra thAya ane na laDIe to vagara AbarUe e ApoApa mare mATe sAcI sevAnI pravRtti choDI nabaLAne pratiSThita banAvavAnI kAryavAhI na karo! satI strI cAlI jatI hoya ane koI badamAza kaMI bole to paNa e strI to sIdhI cAlI ja jAya, enuM sAMbhaLe paNa nahi ane enI sAme jue paNa nahi ! tema A prabhuzAsana jene haiye che te potAnI jAta karatAM zAsanane bahu saMbhALe. koI gALa de tene gALa detAM amaladArane na AvaDe ? AvaDe, e badhuM karI zake, paNa e kare ja nahi ! e samaje che ke pariNAme emane ja zaramAvAno avasara Avaze. - astu. khoTAM kalaMko devAthI jo e pakSa phAvI javAno hoya, to ene phAvI javA gho ! paNa e rIte phAvavAnA prayatna dharmIthI to na ja thAya ! pUrvapuruSonI Apattio vicAro to samajAya ke e puNyapuruSoe zuM zuM sahana karyuM che ! jyAre evA puNyapuruSo upara Apattio Ave to ApaNI upara Ave emAM Azcarya zuM ? vaLI dharmanA virodhIo khoTA Aropo kAMI ochA Aje ja UbhA kare che ? e to karatA ja AvyA che ! amadAvAdamAM paNa kAMI ochA Aropo nathI UbhA karyA ! paNa evA AropothI muMjhAye kema ja pAlave ? ane khoTAo mATe bIjo upAya paNa zo ? evAone ema karyA sivAya cAle paNa kema ? AthI evAonI sAme to nirbhIkapaNe UbhA rahe ja chUTako ! e emanuM kAma kare to ApaNe ApaNuM zAsananuM kAma karatAM kema ja aTakavuM ? sabhA : sAheba ! TakyA to ja phAyado thayo ne ? zAsanane AMca AvavI na joIe : e vAta judI che. are, eka kesamAM to teoe jyAre joyuM ke phavAya tema nathI, tyAre AvIne kahevA lAgyA ke "amAre tamArI sAthe kAMI nathI, paNa vyAkhyAnamAM eka vAra kahI do ke "bAladIkSA apAya ja nahi ane AjJA vinA bIjI dIkSA paNa na ja apAya.' vicAro ke kaI dazA ! korTamAM e kesamAM kadI kAMIka Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 thAta to mane ha2kata hatI, paNa evuM kahevAmAM ghA kacAM paDe ?vicAro ke mArI jAta mATe zAsana upara ghA paDavA devAya ? ApaNuM cAhe tema thAya paNa zAsanane ApaNAthI hAni na pahoMcavI joIe, evI bhAvanAne ApaNe majabUta banAvavI joIe. ApaNA upara AvatA khoTA Aropone ApaNe khuzIthI khamI khAvA joIe, paNa zAsanane AMca lAge tevuM ApaNAthI kazuM paNa na ja thavuM joIe. ApaNe sAMbhaLIe chIe ke prANanA bhoge paNa puNyapuruSoe zAsanasevA bajAvI che ane vAta paNa kharI che ke AgamathI eka akSara paNa jene Aghe javuM hoya tene ja gabharAmaNa, paNa jene tema na karavuM hoya tene gabharAmaNa paNa zI ? zAsanarasike satya kahetAM gabharAvuM na joIe ? 210 dattarAjA Avyo ane 'yajJanuM phaLa zuM ?' e pUchyuM tyAre bhagavAna zrI kAlikasUrIzvarajI mahArAjA jANatA hatA ke 'irAdApUrvaka A pUchavA Avyo che ane AnA javAbathI bhayaMkara anartha thaze.' - chatAM hatuM e ja kahyuM ke 'yajJanuM phaLa naraka !' rAjA : huM kayAM jaIza ? kAlikasUri : narake. rAjA : ane tame ? 1296 kAlikasUri : svarga. rAjA : khAtarI zI ? kAlikasUri : AjathI sAtame divase tArA mukhamAM viSTA paDaze. sAta divasa bhagavAna zrI kAlikasUrijIne paherAmAM rahevuM paDyuM ane pariNAma e paramajJAnIe kahyuM e ja AvyuM, paNa e DaryA nahi. astu. AthI samajAze ke game tevI AphatamAM paNa satyane AcaratAM mokSanA arthIe DaravuM nahi joIe ane prANAMte paNa khoTuM AcaravuM nahi joIe, e dharmImAtrano nirdhAra hoya che. AthI huM mAnuM chuM ke dveSabharelI khoTI kAryavAhI dharmI kare ja nahi, paNa koI ajJAnIe AvezathI karI hoya agara adhakariyAe dveSathI prerAIne khoTA irAdAthI banAvaTI kAryavAhI kahI hoya, to huM kahI dauM chuM ke ema karavAmAM eNe bhayaMkara bhUla karI che. irAdApUrvakanI bhUla svapara ubhayanuM ahita karanArI che, mATe evI bhUlano pazcAttApa karI bhaviSyamAM evI bhUla na thaI jAya tenI kALajI rAkhavI, e ja kalyANakara che. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 : cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda : 82 dharmaprApti mATe nirveda-vairAgya anivArya : - karmavipAkanuM viziSTa prakAre varNana * anuSThAna mAtramAM tyAga : zA mATe ? * pravRtti dharmane chAjatI ja joIe : * saMsAra eTale cAra gati : * zrI megharatha mahArAjAnA jIvanano eka prasaMga : * bahAdurI zAmAM ? * dravyadayA e bhAvadayAnI poSaka hovI joIe : * narakamAM paNa zAMti koNa Ape ? * zrI jaina zAsananI maryAdA : * pariNAmanI vicitratAne vicAro : * AjanI vilakSaNa dazA : * puNya ane pApanI tAkAta : * AjJA e ja pradhAna : * UMdhA vicAronuM pariNAma : AjJAno marma : viSayaH nirvedanI anivAryatA karma vipAkanuM varNana arthAta cAra gationuM bhramaNa. saMsAra para nirveda-vairAgya AvyA vinA sAcuM dhUnana thaI na zake mATe atre nirvedanI suMdara samajAvaTa karyA bAda dareka anuSThAnomAM tyAga kaI rIte samAyelo che, enuM khyAna karyuM che. vacce uThelA eka praznanA samAdhAnamAM zrI zAMtinAtha prabhunA pUrvabhava megharatha rAjAnA jIvanamAM banelA sarvasva tyAga karIne ya pratijJAnuM jatana karavAnA dRSTAMtano upayoga karyo che. vaLI zrI jinezvare je karyuM te ja karavuM tema nahi paNa bhUmikAnusAra je karavAnuM kahyuM te ja karavAnuM, e vAta paNa samajAvI che. je aMtargata prazasta kaSAyono jarUrI upayoga vagere varNavI sUtra-TIkAnA mAdhyame cAra gatirUpa saMsAra arthAt karmavipAkanuM varNana karavAnuM zarU karyuM che. * nirveda tathA vairAgya vinAno dharma e to vAstavika rIte ADaMbara che. saMsAra asAra na lAge to kriyA mAtramAM prayANa saMsAra tarapha thAya. sAcI dravyadayA e bhAvadayAnI poSaka hovI joIe. apavAda paNa mULamArganI rakSA mATe che, paNa nAza mATe nathI. bhayaMkara adharmI paNa dharma rasAyaNathI sudhare che, ApanAramAM karAmata joIe. bhAvanI zuddhi mATe dravyanI jarUra che, paNa bhAvanI rakSA mATe dravyanA gulAma banavAnI jarUra nathI. jenAthI AtmA sanmArge jAya, muktimArge vaLe te zikhAmaNa. prabhue karelI niravadhakaraNI paNa AjJA mujaba ja karavAnI. jenuM pariNAma sAruM tene prazasta samajo ane jenuM pariNAma khoTuM te prazasta dekhAtA hoya chatAMya aprazasta samajo. ekAda asatya vacanathI jema keTalAono saMsAra saLagI jAya che, tema eka unmArga poSaka vacanathI, eka unmArga dezanAthI ane eka UMdhA vartAvathI keTalAonA bhAva ane AtmA naSTa thaI jAya che. jema zAhInA chAMTAmAM citrane barabAda karavAnI zakti che, tema nAnA paNa pApamAM ghaNA sukatano nAza karavAnI tAkAta che. >> jJAnane ajJAna banAvanAra yatheccha pravRtti che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 H cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda : dharmanI prApti mATe nirva-vairAgya anivArya TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA kahe che ke sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA saMsAravartI prANIone nirveda tathA vairAgyanI jAgRti thAya e mATe bIjA sUtramAM karmanA vipAkanuM varNana karI rahyA che; kAraNa ke jyAM sudhI nirveda ane vairAgyanI prApti thAya nahi tyAM sudhI dharmano vAstavika rIte hRdayamAM praveza thato nathI. zrI jinezvaradevanA dharmanI ruci mATe nirveda ane vairAgya e bahu jarUrI vastu che. jo ke enI ruci thayA pachI je nirveda tathA vairAgya Ave e to judo , paNa enI rUci thavA mATe sAmAnya rItano nirveda tathA vairAgya to thavo joIe, nahi to dharmanI ruci na thAya. zrI jinezvaradevano dharma e duniyAnuM sAdhana nathI; eTale ke dharma e duniyAnA padArtho meLavavA mATe nathI paNa duniyAnA saMyogathI alaga thavA mATe che, arthAt maLyuM che te choDavA mATe dharma che. jyAre bhavAbhinaMdI AtmAone to maLyuM che te sAcavavAmAMthI pAra ja nathI Avato, ane teonA aMtaHkaraNamAM nahi maLeluM ene meLavavAnA manoratha cAlI rahyA hoya che, e dazAmAM zrI jinezvaradeve prarUpelA A ekAMta hitakara dharmanA sadAcAra, udAratA, sahiSNutA ane uttama vicAro vagere evAonA aMtaramAM zI rIte Ave ? anuSThAna mAtramAM tyAga : zrI jinezvaradeve prarUpelA A dharmanA vicAramAM, tapamAM, zIlamAM, udAratAmAM, arthAt saghaLAmAM tyAga ja che. tyAga karavAno eTaluM ja nahi paNa bhaviSyamAM tyAga thAya, sarvathA tyAga thAya e ja icchavAnuM. zrI jinezvaradevanA zAsananuM dAna paNa zA mATe ? vartamAna vastuo uparanI mUrchA utAravA mATe ane bhaviSyamAM mUrchA na thAya te mATe. e zAsanano sadAcAra paNa zarIra Adi uparano mamatva bhAva chUTe e mATe ja che. tapano hetu paNa e ja ke icchA mAtra na rahe. vicAro paNa e traNanA ja. AthI samajAze Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 : cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda - 82 ke nirveda ane vairAgya e prabhunA mArgane pAmavA mATe, ane e paramatArakanA zAsanane sevavA mATe dhaNI ja jarUrI vastu che. e ja kAraNe prANIone nirveda tathA vairAgya thAya e mATe ja sUtrakAra maharSi karmanA vipAkanuM varNana kare che. saMsAramAM karma vipAkanA bhogavaTA sivAya kaMI ja nathI. cAre gatinA vipAkane samajI AtmA e vipAkathI bace e ja hetuthI sUtrakAra maharSi karmanA vipAkanuM varNana kare che ke jethI yogya AtmAone nirveda ane vairAgya thAya; paNa Aje keTalAkane to e ja vAta bhayaMkara lAge che ! kAraNa ke sarvatra tyAganI vAta e saMsA2sikone bahu ja khaTake che ! paNa e bicArAone khabara nathI ke 'A zAsanamAM to sarvaviratidhara, dezaviratidhara, ke samyagdaSTi e traNene mATe AjJA to tyAganI ja che; sarvaviratidharane sarva tajavAnuM, dezaviratidharane dezathI tyAga hovo joIe ane samyagdaSTie paNa A saghaLuMya tajavA jevuM ja che ema ja mAnavuM joIe.' e ja kAraNe A badhuM AjanA lokone kaThina lAge che ! saMsAramAM rahevuM ane sAvagha vepAra tajavA e na bane ema AjanA keTalAka lokone thAya che ! 1299 pravRtti dharmane chAjatI ja joIe : AvA vicAronA pratApe ja e lokone AjJAnI bhIti pedA thAya che, eTale pachI AjJAthI AghA jAya che, paNa vicAratA nathI ke tyAga vagara dharma kema hoya ? vagara taje dharma sevAto hota to to badhA ja sevata; bAkI A dharma sevavo e to kaThina che. kAraNa ke puNyakArya sevavAthI mAtra patatuM nathI paNa e kema karavuM, zA mATe karavuM e bheguM vicAravAnuM ja. bIjAnA yoge kharAba sAmagrI maLe enA karatAM AnA yoge - dharmanA yoge sArI sAmagrI maLe e ThIka che paNa eTalethI pate nahi, kA2Na ke dharma e nyArI vastu che. nirveda tathA vairAgya vinAno dharma e to vAstavika rIte ADaMbara che. tijorImAM paisA na hoya ane zeThAI rAkhavAmAM Ave e keTalA divasa cAle ? kahevuM ja paDaze ke thoDA ja divasa; to have kaho ke kalAkonA kalAko dharmano sahavAsa rAkhe, zrI jinezvaradevanI pUjA kare, nigraMtha gurudevonI vANI sAMbhaLe, zrI jinezvaradeva tathA nigraMtha guru kevA e kahevA bese to kahI zake chatAM hRdayamAM tyAga tathA virAgano chAMTo paNa na hoya e zuM kahevAya ? vicAro ke pApanI pravRtti maMda kema na thAya ? roja pUjA kare, stavano gAya, sajjhAyo lalakAre, chatAM enA e rahe e kema cAle ? eka jaNe to eka dharmanI samakSa tyAM sudhI 213 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 100 kaheluM ke huM to bhagavAna pAse ghUgharA paherIne nAcuM paNa, paNa te samAjamAM rahevA mATe, jaina tarIke oLakhAvavA mATe, bAkI hRdayamAM kAMI nathI." AvuM kahenAra AtmA dharma kare e dharmabhAvanAthI nahi paNa : "huM dharma gaNAuM to koka phase.' AvI bhAvanAthI ja ! koI pUche ke A ADaMbara zAthI? kahevuM ja paDaze ke sAmAnya paNa nirveda ke vairAgya nathI tethI. sAmAnya paNa nirveda tathA vairAgya vinA sAcI dharmakriyA thAya zI rIte ? samajo ke A dharma to lokottara che, to e lokottara dharmane chAjatI pravRtti na hoya to sAmA para chAyA paDe ja zI rIte ? AthI ja nirveda tathA vairAgya Ave to kriyA dharmarUpa thAya. koI kahe ke jhaTa dhUnana karAvone ! paNa thAya zI rIte ? e karavA mATe to mAbApa, kuTuMba, lakSmI vagere saghaLI ja bAhya ane kaSAyAdi AvyaMtara vastuone choDavAnI icchA thavI joIe. "saMsAra nirguNa che, duniyAnA padArtho asAra che, enAthI AtmAnuM bhaluM nathI, ene choDavAmAM ja AtmAnuM kalyANa che.' A bhAvanA e to UMcAmAM UMco guNa che mATe to jJAnIe kahyuM ke "jene saMsAra nirguNa lAge evA mithyASTine paNa dravyasamyakatvano Aropa karIne cAritra devAya.' jene saMsAra nirguNa samajAya te dharmano khAsa adhikArI che. saMsAranA nirguNapaNAnI bhAvanA jAgrata thAya to jarUra kAma thAya paNa hRdayathI ema lAgavuM joIe, mAtra vacanathI bole ane hRdayamAM viparIta hoya e to daMbha ja kahevAya. saMsAra asAra lAge to dharma tarapha prayANa avazya thAya, paNa jo saMsAra asAra na lAge to kriyA mAtramAM prayANa saMsAra tarapha thAya. ghAMcIno baLada kalAkonA kalAko ghUme, paNa kyAM? tyAMno tyAM ja; mATe ja vicAro ke zrI jinezvaradevanI pUjA tathA sAmAyikAdi kriyA saMsArathI nIkaLavA ke saMsAramAM rahevA? be ghaDI sAmAyika karavA besanAro paNa zuM mAne ? sarvathA sAmAyika levuM joIe, paNa e nathI levAtuM mATe be ghaDInuM sAmAyika to lauM e bhAvanAe sAmAyika karavuM joIe. nAnAmAM nAnI kriyAmAM paNa saMsAranI nirguNatAno bhAsa thavo joIe, AnuM nAma nirveda tathA vairAgya. sAmAyikAdi karavAno hetu ratnatrayInI ArAdhanAno che. sAmAyika lIdhA pahelAM to mohavaza AtmA game tema kahe paNa pachI to ratnatrayI sivAya cothI vAtamAM te paNa paDI zake nahi. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1301 - 12 : cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda - 82 -- 215 sabhA: to pachI megharatha rAjAe pauSadhamAM "yena' nAmanA pakSIne potAnuM mAMsa ApavAnI taiyArI kema karI hatI ? A tamAro prazna ja vilakSaNa che ! kAraNa ke emAM ratnatrayInI ArAdhanA sivAya bIjuM hatuM paNa zuM? potAnA zaraNe AvelAne bacAvavA mATe potA pAse je sAdhana hatuM teno mAtra sadupayoga ja hato. zrI megharatha mahArAjAnA jIvanano eka prasaMga : A vastu samajavA mATe e Akhoye prasaMga khAsa yAda rAkhI levA jevo che ke jethI kadI paNa AvA viSayamAM khoTI mUMjhavaNa UbhI na thAya. soLamA tIrthapati zrI zAMtinAthasvAmIno AtmA dazamA bhavamAM, zrI "dhanaratha" nAmanA tIrthapatinA putra tarIke ane nAme karIne zrI megharatha tarIke A zrI jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM AvelA pUrvavidehamAM zrI puSkalAvatI nAmanI vijayanA madhyakhaMDamAM AvelI "zrI puMDarIkiNI' nAmanI nagarImAM utpanna thayo hato. potAnA pitA anagAra thayA pachI te puNyAtmA nItipUrvaka rAjyanuM pAlana karatA. eka vakhata zrI megharatha mahArAjAe pauSadhazALAmAM pauSadha laIne vidvAna dharmanA arthIonI samakSa zrI jinezvaradevoe pharamAvelA dharmano upadeza devAno AraMbha karyo hato. puNyazALI rAjAonI manodazA ane pravRtti kevI suMdara hoya che e jANavA mATe A paNa eka anupama dRSTAMta che. rAjyagAdI upara ArUDha chatAM puNyAtmAo moTA bhAge dharmanI ArAdhanAmAM rata hoya che, ane suvidita ziromaNi AcArya bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA - tattvakadAnapUtAnA, ramate ja motathI " 'tattvazraddhAthI pavitra thaelo AtmA saMsArasAgaramAM ramato nathI.' A kathanano saMpUrNapaNe sAkSAtkAra karAvanArA hoya che. zrI megharatha mahArAjAe dharma kahevAno AraMbha karyo e ja arasAmAM temanA utkaMgamAM bhayathI dhrUjatuM eka kabUtara AvIne paDyuM ane manuSyanI bhASAmAM teNe abhayanI mAgaNI karI; AthI zrI megharatha mahArAjAe paNa Dara nahi Dara nahi" ema kahIne AzvAsana ApyuM. evA AzvAsananA yoge svastha thayeluM te kabUtara sukhI thaI gayuM ane bALaka jema pitAnA khoLAmAM nirbhayatAthI rahe tema karuNAnA sAgara evA zrI Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 - AgasUtrana vyAyAno - 5 1302 megharatha mahArAjAnA khoLAmAM rahyuM; paNa eTalAmAM tarata ja tenI pAchaLa zyana nAmanuM pakSI "he rAjana mArA A bhakSyane mUkI de' ema bolatuM AvyuM. e pakSIne uddezIne zrI megharatha mahArAjAe kahevA mAMDyuM ke - "zyenamUce nRpo'pyevaM, nArpayiSyAmyamuM tava / kSatriyANAM na dharmo'yaM, zaraNArthI yadarpyate / / 1 / / aparaM ca tavApIdaM, yujyate na hi dhImataH / paraprANApahAreNa, svaprANaparipoSaNam / / 2 / / utkhanyamAne picche'pi, yathA te bhavati vyathA / anyasyApi bhavatyevaM, mAryamANasya kA kathA ? / / 3 / / jagdhenApyamunA tRpti-rbhAvinI kSaNameva te / sarvajanmApahArastu, pakSiNo'sya bhaviSyati / / 4 / / paJcendriyaprANivadhAt, tanmAMsasya ca bhakSaNAt / narake jantavo yAnti, sahante duHsahAM vyathAm / / 5 / / paratrAtyantaduHkhAya, kSaNamatra sukhAya ca / vivekavAn kathaM hanyAt, prANinaM kSudhito'pi hi ? / / 6 / / apareNApi bhojyena, kSutpIDA hanta zAmyati / pittAgniH zarkarAzamyaH, payasA kiM na zAmyati / / 7 / / na ca prANivadhaprApta-narakaprabhavA vyathAH / kenApi hi prakAreNa, zAmyanti sahanaM vinA / / 8 / / tataH prANivadhaM muJca, dharmamekaM samAcara / bhave bhave yena sukhaM, prApnoSi tvamasaMzayam / / 9 / / A kabUtara huM tane ApIza nahi kAraNa ke kSatriyono e dharma nathI ke 'za29nA arthAne mApI vo.' vaNI - bIjI vAta e che ke buddhizALI evA tArA mATe paNa pArakAnA prANonA apahArathI potAnA prANone poSavuM e yogya nathI. tuM e paNa vicAra ke - jema eka pIMchuM paNa ukheDavAthI tane pIDA thAya che tema anyane paNa e pramANe pIDA thAya to pachI jene mArI nAkhavAnI pravRtti karavAmAM Ave tenI pIDA mATenI to vAta ja zI ? Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 - 12 : cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda - 82 - 217 vaLI A pakSIne khAI javAthI tane eka kSaNa ja tRpti thaze, paNa A pakSIno to sarva janmano ja apahAra thaze; eTale tArI to eka kSaNanI tRpti ane A pakSIno to sarvanAza. bIjuM - paMceMdriya prANIono vadha karavAthI ane tenA mAMsanuM bhakSaNa karavAthI jIvo narakamAM jAya che ane duHkhe karIne sahI zakAya tevA prakAranI vyathAone sahana kare che. to pachI - bhUkhyo evo paNa vivekI AtmA A lokamAM kSaNa mAtra sukha ApanAra ane paralokamAM atyaMta duHkha karanAra evA prANIvadhane kema ja kare ? vadhumAM - tArI bhUkhanI pIDA to bIjA paNa bhojanathI zamI jAya tema che. zuM sAkarathI zamI zake evo pittAgni dUdhathI nathI zamI jato ? arthAt jema sAkarathI zamanAro pittAgni dUdhathI paNa zamI jAya che tema tArI sudhAnI pIDA bIjA paNa bhojanathI zamI jAya tema che. dhyAnamAM rAkhaje ke - prANIonA vadhathI prApta thatI narakamAM utpanna thatI pIDAo sahana karyA sivAya anya koI paNa prakArathI zamatI nathI e vAta sarva prakAre nizcita che. te kAraNathI - he yena ! tuM A prANIvadhane mUkI de ane eka dharmane samAcara ke jethI saMzayarahitapaNe tuM bhave bhave sukhane pAmaze. A prakAranA - upadezanuM zravaNa karavA chatAM paNa potAnA nizcayamAM daDha banIne AvelA te zyana pakSIe manuSyabhASAthI zrI megharatha mahArAjAne kahevA mAMDyuM ke - "manuSyabhASayA zyeno'pya-bhASata mahIpatim / bhavantaM madbhayAdeSaH kapotaH zaraNaM yayau / / 1 / / kSutpIDayAdito'haM tu, kaM yAmi zaraNaM vada ? / sarveSvapyanukUlA hi, mahAntaH karuNAdhanAH / / 2 / / yathainaM trAyase rAjaM-stathA trAyasva mAmapi / ime gacchanti hi prANA, bubhukSAbAdhitasya me / / 3 / / dharmAdharmavimarzo hi, susthitAnAM zarIriNAm / dharmapriyo'pi kiM pApaM, na karoti bubhukSitaH ? / / 4 / / Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 1304 taddharmavArtayAlaM me, bhakSyabhUto'yamarpyatAm / ka eSa dharmastrAtavya, eko mAryastathA paraH / / 5 / / tRptirbhavenmahIpAla !, na ca bhojyAntarairmama / sadyaH svayaM hRtaprANi-sphuranmAMsAzano hyaham / / 6 / / mArA bhayathI A kabUtara ApanA zaraNe Avela che. to have huM Apane ja pUchuM chuM ke "Apa kaho ke sudhAnA duHkhathI pIDAto huM have konA zaraNe jAuM ?' kAraNa ke karuNArUpI dhanavALA mahApuruSo saghaLAMya prANIo pratye anukuLa ja hoya che, arthAtu moTA puruSone mana saghaLA ja sarakhA hoya che. eTale teonA manamAM to koIne paNa pratye "A mAro ane A mAro nahi evo bhedabhAva hoto nathI. e kAraNathI - he rAjana! jevI rIte Apa A kabUtaranuM rakSaNa karo cho tevI ja rIte mAruM paNa rakSaNa karo, anyathA e vAta nizcita ja che ke "bhUkhathI pIDAtA evA mArA A prANo cAlyA jAya che.' vaLI - e paNa nizcita che ke dharma ane adharmano vicAra susthita AtmAone thAya che paNa duHkhI AtmAone nathI thato. zuM dharmapriya hovA chatAM paNa bhUkhyo pApa nathI karato ? kahevuM ja paDaze ke kare che. te ja kAraNathI - he rAjan ! huM kahuM chuM ke dharmavArtAe karIne sayuM, mArA mATe bhojanarUpa evA A kabUtarane Apa, mane ApI dyo; A kevA prakArano dharma ke "ekanI rakSA karavI ane bIjAne mArI nAkhavo ?' bIjI vAta e che ke - he mahIpAla ! anya bhojanothI mArI tRpti thAya tema nathI kAraNa ke huM to nizcitapaNe jaladI potAnI jAte haNelA prANInuM skurAyamAna je mAMsa tenuM bhojana karanAro chuM. zyana pakSInA e jAtanA kathanathI zrI megharatha mahArAjAe paNa e zyana pakSIne uddezIne kahyuM ke - "rAjApyevamavocata, svamAMsaM te dadAmyaham / tulayitvA kapotena, suhitIbhava mA mRthAH / / 1 / / " Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1305 12 : cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda - 82 ---- 219 'huM tane A kabUtaranI sAthe toLIne mAruM potAnuM mAMsa ApuM chuM enAthI tuM tRpta thA paNa mara nahi.' zrI megharatha mahArAjAnA A kathanamAM spena pakSIe potAnI saMmati darzAvI eTale zrI megharatha mahArAjAe trAjavAnA eka pallAmAM kabUtarane sthApana karyuM ane bIjA pallAmAM chedI chedIne potAnuM mAMsa sthApana karavA mAMDyuM. mahArAjA jema jema kApI kApIne potAnuM mAMsa pallAmAM mUke che tema tema kabUtara khUba bhAre thatuM jAya che; e rIte te kabUta2ne bhAre karIne vadhatuM jatuM joIne jenI tulAmAM koI ja na AvI zake tevA sAhasika ziromaNi mahArAjA pote ja tulA upara ArUDha thayA. potAnA mahArAjAne tulA upara ArUDha thayelA joIne saghaLoya parivAra saMzayarUpa tulA upara ArUDha thayo ane sAmaMtoe tathA maMtrI mukhyoe mahArAjA pratye kahyuM ke - "taEtmArthena, vimArAM tvayA pramo !" he prabho ! amArA abhAgye karIne Ape A zuM AraMbhyuM ? kAraNa ke - "anena di zarIrena, trAtavyA sarjAtA mahI / ekasya pakSimAtrasya, trANe tyajasi tatkatham ? / / 1 / / " 'A zarIra dvArA to AkhIye pRthvInuM rakSaNa karavAnuM che, to he nAtha ! Apa A zarIrano eka pakSI mAtranA rakSaNa mATe kema tyAga karo cho ?" vaLI - "rji 2 joDavyeSa mAyAvI, trizo navoDathavA / na hIdRk pakSimAtrasya, bhAraH saMbhavati kvacit // 1 // / 'A koI paNa mAyAvI deva athavA dAnava lAge che kAraNa ke pakSI mAtrano Avo bhAra koI paNa rIte saMbhavI zakato nathI.' A pramANe sAmaMto ane maMtrImukhyo kahI rahyA che eTalAmAM to tejanI rAzisamo eka deva pragaTa thayo ane ullAsamAM AvI jaIne zrI megharatha mahArAjAne saMbodhIne bolI UThyo ke - Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 20 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 108 "nRva reva yu, tvameva : puruSedhvasi | na cAlyase pauruSA-dyat svasthAnAdiva mandaraH / / 1 / / sabhAyAM varNayAmAsa, tvAmIzAnadivaspatiH / ahaM tvasahamAnastvat-parIkSArthamAgamam / / 2 / / prAgjanmavairAyuddhAyo-pasthitau pakSiNAvimau / apazyaM cAdhyatiSThaM cA-kASa caitatsahasva tat / / 3 / / he naradeva ! puruSomAM Apa eka cho, kAraNa ke jevI rIte meru parvata potAnA sthAnathI calAyamAna nathI thato tenI mAphaka Apa paNa ApanA puruSArthathI calAyamAna thAya tema nathI. ApanI AvI dhIratA AdithI AkarSAIne to IzAnadevalokanA iMdra sabhAmAM ApanuM varNana karyuM hatuM, paNa e varNanane nahi sahana karI zakanAro huM ApanI parIkSA mATe ahIMyAM Avyo. parIkSA mATe ahIM AvatAM meM pUrvajanmanA vairathI yuddha mATe upasthita thayelA A be pakSIone joyAM, emanA zarIramAM huM adhiSThita thayo ane A pramANe karyuM to e badhuM Apa sahana karo eTale ke e badhA aparAdhonI Apa mane kSamA Apo. dravyadayA e bhAvadayAnI poSaka hovI joIe ? A anupama prasaMgane yathAsthita rIte jANanAra ane vivekapUrvaka vicAranAra A prasaMgano upayoga sAvadya pravRttine poSavAmAM na ja karI zake e dIvA jevI spaSTa bInA che; mAtra vastune yathAsthita jANavI joIe ane vivekapUrvaka vicAravI joIe. koI paNa vastune yathAsthita nahi jANanAra ane vivekapUrvaka nahi vicAranAra vastuno durupayoga kare e sarvathA saMbhavita che; A sthaLe pArevA mATe prabhunA jIve zuM karyuM e samajo. zarIrano paNa tyAga karyo e ja ke bIjuM ? e ja; to samajo ke muni agara zrAvaka baLavAna thAya to prabhue prarUpelA dharmanI ArAdhanA mATe potAnuM sarvasva taje. vaLI pApanI kriyAnuM sAdhana dharmakriyAnuM sAdhana bane to vAMdho paNa zo che? kahevuM ja paDaze ke kazo ja nahi : e ja kAraNe kahI zakAya ke "lakSmI e pApanuM sAdhana chatAM dharmanuM sAdhana bane to harakata nathI, pApanuM sAdhana dharmanA upayogamAM levAya ja nahi, ene dharmanuM sAdhana banAvAya ja nahi' ema A zAsanamAM nathI. paNa ethI koIne bacAvavAnA bahAne ane koInA upara kahevAto upakAra karavA mATe game tevA AraMbha samAraMbha karavAnuM vidhAna jena Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1307 - 12 H cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda - 82 - 221 sAhityamAMthI nahi nIkaLe, mahAvratone vegaLAM karIne ane pratijJAno bhaMga karIne pArakAno upakAra karavAnuM zrI jainadarzanamAM che ja nahi, jo ema hota to bhagavAna, saMgamane rUlavA deta ja nahi. pote calAyamAna na thayA e ja saMgamane rUlavAnuM kAraNa hatuM to pote calAyamAna thAta paNa evo upakAra karavAnuM jainadarzanamAM vihita nathI. je je mahApuruSoe je je kriyA karI teno hetu tapAso, e kriyA AraMbha samAraMbhavALI ke e vagaranI te tapAso, pariNAme sAvadya ke niravadya kriyA hatI te tathA pariNAma zAstrAnukUla hatAM ke zAstra-pratikUla te tapAso.bAkI koI AtmA game te karAvavA mAge e karavAnuM vidhAna nathI; e ja kAraNe caLAvavA Avela saMgamane pApa karato aTakAvavA mATe bhagavAne caLavuM joItuM hatuM ema koI kahe e na ja cAle, kAraNa ke jo evo niyama karavAmAM Ave to to koI paNa mahAtmA muktimAM jAya ja nahi. vaLI sAcI dravyadayA e bhAvadayAnI poSaka hovI joIe; e ja kAraNe je dravyadayAthI bhAvadayAno nAza ja thaI jAya e dravyadayA ja nathI. zrI jainazAsananI maryAdA : zrI jainazAsanamAM upakAra vihita che paNa potAnuM gumAvIne upakAra karavAnI vidhi nathI. vaLI e paNa vicAro ke muni, dezavirati tathA samyagdaSTi mATe vidhAno judAM judAM kema ? kahevuM ja paDaze ke e maryAdA che; ethI koIthI paNa icchA mujaba vartI zakAya nahi. zrI jinezvaradeva guru na kare ethI koI bIjA na kare to ? guru vagaranA zrI jinezvaradeva pote bIjAnA guru banI zake che, paNa bIjA banI zake nahi. A maryAdA che, sarvavirati, dezavirati tathA samyagdaSTi mATe paNa maryAdA judI che, samyagdaSTie sarvasAvadya yoga tajyA nathI chatAM tyAjya mAne. dezavirati aMze tyAga kare che, badhu tyAga nathI karI zakatA paNa je nathI tajI zakAtuM tene mAne to tyAjya ja. sarvaviratine sarva sAvadya yogano tyAga che. munine paNa anupayoge sAvadyayoga thAya to aticAra ane "emAM vAMdho nahi' - ema kahe to virAdhaka bhAva jANavo. vanaspatino saMgho anupayoga thAya to aticAra, ane "emAM vAMdho zo ?" ema kahe to e virAdhaka bhAva. zrAvaka vanaspatine lAve che, kApe che, zeke che, khAya che, tyAM sudhI vratabhaMga nathI thato paNa emAM e pApa to mAne che, paNa "emAM pApa zuM ?" ema kahe to e paNa virAdhaka samajavo. dareka kriyAmAM zAstra maryAdA bAMdhI che. syAdvAda, anekAMtavAda ane apekSAvAdanA nAme game tema na vartAya, Aje Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 2 2 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1308 amuko dvArA e rIte vartAya che ethI ja vigraha che. apavAda paNa mULa mArganI rakSA mATe che paNa nAza mATe nathI. utsarga tathA apavAdanI vAtane paNa rItasara Aje sAmAnya janatA samajatI nathI; chatAM mAtra koI bolAve te rIte bole che. vidhimAM apavAda hoya ene AjanA ajJAnIo anAcaraNIya apavAda tarIke oLakhAvavAnuM sAhasa kare che. amuka kriyA vadhu pramANamAM na thAya to ochA pramANamAM batAvI ene anAcaraNIya apavAda kahe che, arthAt vidhibhedamAM anAcaraNIya apavAdano goTALo kare che. samyagdaSTi zrAvaka sAmAyikamAM beTho hoya te vakhate potAno chokaro chellI ghaDIe hoya, to e zrAvaka ene nirdhAmaNA karAve paNa bIjI koI sAvagha pravRtti ochI ja kare ? "karmanI gati vicitra che, AyuSya caMcala che, samAdhi rAkhIne zrI jinezvaradevanuM zaraNa le." A badhuM jarUra kahe paNa jema tema ochuM ja varte ? vidhi ane maryAdAno bhaMga kare to e sAmAyika sAmAyika zI rIte rahe ? koI jJAnIe amuka prasaMge amuka kriyA karI hoya to e te tArakone khAte rAkhI mUko paNa tamArA khAte na caDAvo; nahi to e to tarI gayA ane tame to paDavAnA. e to evI tAkAta dharAvatA hatA ke jethI e sAdhI gayA paNa jeo vastu vagaranA hoya teonuM zuM thAya ? AjanI vilakSaNa dazA : zAstramAM vikathAno niSedha che. rAjakathA, dezakathA, strIkathA ane bhojanakathA e cAre vikathAno niSedha. sAdhu, sAdhvI, zrAvaka tathA zrAvikA e cAre mATe e pAparUpa hoI virya che; paNa jyAM rasa lAgyo tyAM Aje emAM ja udaya manAya che. e kathA mATe, e kAravAI mATe Aje dharmane gauNa banAvAya che. samayadharma phUTI nIkaLyo che te A. dharma to potAnA AtmAnI ja paMcAtamAM rahe, e vaLI pArakI paMcAtamAM paDI potAnuM sarvasva ochuM ja gumAve ? zAstra prathamathI ja pratibaMdha mUkayo ke e pApakathA che. zAstravihita kalyANanI bhAvanAthI thAya tyAM kaMI kahevApaNuM rahetuM nathI ane svArthIpaNe thatI kriyAmAM niHsvArtha bhAvanA dekhADavI e to daMbha ja che. pUrvanA tyAgIo dharma AgaLa sarvasva tajavAnuM kahetA ane tajatA; tyAre AjanA kahevAtA tyAgIo anya vastuo mATe dharmane tajavAnuM kahe che ! svaparanA hitaiSIo deza khAtara pote rAjyasukha vagere choDatA paNa dharma khAtara dezanI paNa paravA karatA nahi; tyAre AjanI kaMI dazA ja judI che ! Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1309 --- 12 H cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda - 82 - 223 sabhAH jeo deza khAtara dharmanI paravA na kare e nItinI paNa na ja kare, ane jo na ja kare to bIjI koIpaNa sattAnI anIti para teo TIkA kaI rIte kare ? bhalA bhAI ! e badhuM e na jue ne na vicAre ! paDelA badhuM ja kare; e ja kAraNe zANAo kahe che ke "vivekagrAnAM zatapUrva mata vinipatiH" je paDyo e to, aTakAvanAra na hoya to, TheTha nIce ja paDe. jevo khADo eTale nIce paDe. pAMca hAtha, pacAsa hAtha ke pAMcaso hAthano khADo hoya teTale nIce e paDe; evI ja rIte paDelAo Aje deza mATe ekAMta kalyANakara dharmane choDavAnI vAto kare che. ane kahe che ke pahelI duniyAnI sAmagrI meLavavI pachI dharmanI vAta. sAdhanahIna mANasa dharma zuM karaze !' Agamaviruddha je samaya dharma te AnuM nAma ! teo kahe che ke je vakhate loko kaMgAla che te vakhate dharmanI vAto karavI nakAmI che. paNa te bicArAone khabara nathI ke dharmanI vAto koI kALe nakAmI nathI. bhayaMkara adharmI paNa dharma rasAyaNathI sudhare che. ApanAramAM karAmata joIe. lenAra lAyaka hoya, ApanAra karAmatavALo hoya ane vastu yogya hoya to iSTasiddhi ja che; emAM khAmI eTalI khAmI. duHkhIne sukhI banAvavA sukhanuM mukhya sAdhana devuM te sivAya bIjuM je devAya te dravyakoTimAM jAya che, paNa jo e bhAvapUrvaka hoya to enAthI bhAvadayA vadhaze. dravyapUjana karanAro bahu to bArame devaloka jAya ane bhAvapUjana karanAro yAvat muktie jAya. zAstra kahe che ke bhAvanI zuddhi mATe dravyanI jarUra che paNa bhAvanI rakSA mATe dravyanA gulAma banavAnI jarUra nathI. je dravyo bhAvane lAvanArAM che tenA mATe badhuM thAya. jethI bhAva khaMDita thAya te dravya na joIe. dravyAlaMbana zuddha levuM ke jenA vaDe sAvaghanA tyAgano upayoga rahe, yathAzakya sAvaghano tyAga thAya. je zastra khUna kare te ja prANa paNa bacAve. amuke amuka vastuno upayoga karyo, to te sAvadha hato ke niravadya hato ane pariNAma kevuM thayuM te tapAsavuM. svArthI mAbApa zikhAmaNa de ane guru zikhAmaNa de, beya kahe, e kahevAya zikhAmaNa, vacana ekanAM eka paNa zikhAmaNa kone kahevAya ? jenAthI AtmA sanmArge jAya, muktimArge vaLe te zikhAmaNa, ane jenAthI unmArge jAya te zikhAmaNa nahi. dezanA denAra sAvadya niravaghanA svarUpane samaje nahi to ene dezanA devAno adhikAra paNa nathI, chatAM de to e dharmadezanA pApadezanAnA upanAmane pAme. aDhAre pApasthAnakanI pravRtti jenAthI ghaTe te dharmadezanA ane jenAthI vadhe te pApadezanA. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno pa AjJA e ja pradhAna : sabhA : bhagavAne kahyuM te karavAnuM ke karyuM te ? bhagavAne tyAga vagere karyuM te karavAnuM paNa kaI rIte karavAnuM ? e tArake je rIte kahyuM te rIte. bhagavAna to chadmasthakAlamAM sUtA paNa nahi, sthirapaNe beThA paNa nahi ane karapAtrI vagere thayA, e badhuM ApaNAthI thAya ? jinakalpImAM paNa badhA karapAtrI nathI hotA paNa keTalAka hoya che. jinakalpI paNa koNa thAya ? jaghanyathI navamA pUrvanI trIjI AcAra vastuthI jJAta hoya athavA utkRSTathI asaMpUrNa dazapUrvI hoya te. A uparathI spaSTa che ke zrI jinezvaradevoe karyuM te ka2vAnuM hotuM ja nathI. prabhue karelI niravagha karaNI paNa AjJA mujaba ja karavAnI. dIkSA lIdhA pahelAM karelI sAvagha kriyA paNa karavAnI nahi. prabhu paraNyA mATe paraNIne ja, saMtAna thayA pachI ja saMyama levuM ema nahi. ema vicAre ane koI vAMjhiyo hoya to ! vAru ! koIne bALabrahmacArI rahevuM hoya to zuM thAya ? AthI samajo ke prabhue karyuM e ja ApaNA mATe mArga ema nahi, paNa prabhunI AjJA e ja ApaNA mATe mArga; prabhunuM jIvana e mArga nahi, jo jIvana e ja mArga hota, to zrI gaNadha2devone dvAdazAMgI racavAnI jarUra ja nahotI, eka jIvana ja racI deta ane pachI pharamAvata ke jenAthI AvuM saMyama paLe teNe ja saMyama levuM, jo ema thayuM hota to ApaNe ane bIjAone paNa 'namo arihaMtAnuM' ja kahI devuM paData. paNa ema che paNa nahi ane hoya paNa nahi. e tA2koe kareluM to emanA jevA ja AtmAo karI zake, paNa bIjA nahi, kAraNa ke tevuM puNya ane tevI zakti vagere joIe che. AthI kalyANArthI AtmAoe to e paramatArakonI AjJA mujaba ja cAlavAnuM che. 1310 zrI jinezvaradevonI AjJA e ja zrI jainazAsana. e zAsanane koNa pAmI zake ? te ja ke jenAmAM nirveda tathA vairAgyanI chAyA paDI hoya, e paramatAraka zrI vItarAga paramAtmAnA zAsanane pAmelo saMsArika padArthomAM rAcemAce nahi, ane saMsArasAdhaka paudgalika padArthanI rakSAmAM dharma na mAne. je paudgalika padArthonI rakSAmAM AtmAnuM kalyANa samAyuM hoya tene pUje, jema ke jinamUrti e padArtha paudgalika, paNa emAM sthApanA zrI arihaMta paramAtmAnI che pachI e paudgalika padArtha raheto nathI. gurutA zAmAM ? mahAvratane dhAraNa karavAmAM, mahAvratonuM pAlana karavA mATe dhIra banavAmAM, bhikSA mAtrathI AjIvikA calAvavAmAM, Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1311 --- 12 H cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda - 82 --- 225 niraMtara sAmAyikamAM ja rahevAmAM ane kevaLa dharmopadeza devAmAM. gurutA A guNomAM che paNa A khokhAmAM nathI. zrI arihaMta paramAtmA, zrI arihaMta paramAtmAnI mUrti tathA Agama - e traNe ane e traNeno upAsaka zrI saMgha A saghaLI vastu upara rAga rAkhe, e rAga Atmika che paNa paulika nathI. A vastu samajAvanAra zrI jinezvaradevonI AjJA che ane e AzA e ja ApaNA mATe dharma che. deva, guru ane AgamanI AjJA sivAya kalyANano arthI AtmA eka kadama paNa na bhare. muni je kriyA kare te gurunI AjJAthI, eka paNa kriyA gurunI AjJA vagara karavAnI AjJA nathI. AMkhanA popacAM mIMcAI jAya che, zvAsozvAsa levAI jAya che, emAM paNa AjJA joIe, paNa e kriyAo evI che ke emAM daravakhate AjJA levA jeTalo TAima nathI raheto, mATe savAre ja evI evI kriyAo mATe "vahuvera saMhisAduM ane vahuvendra parazuM' evI AjJA mAgI levAya che. vicAro ke kevI majenI vidhi che ! AjJAhInatA na thAya enI keTalI kALajI ! AjJAno marma : sabhA : dharmaruci aNagArane AjJA AhAra paraThavavAnI hatI chatAM khAI kema gayA ? e AjJAnA marmane samajyA mATe. AhAranA eka biMduthI aneka jIvonI virAdhanA joI tyAre gurunI AjJA paraThavavAnI hatI, jyAM ke jyAM jIvanI virAdhanA na thAya tyAM, mATe zarIramAM paraThavyo. nAradane gurue AjJA to kUkaDo mAravAnI karI hatI paNa kyAM, ke jyAM koI na jue tyAM. nArada samajyA ke A AjJA kUkaDo mAravAnI nathI, paNa nahi mAravAnI che, mATe AjJAno sAra samajo. guru ziSyane AhAra karavAnI AjJA to Ape che, paNa saMyamanirvAha mATe, sarpa jema daramAM jAya te rIte koLiyo moMmAM utAravA mATe, nahi ke TesTa karavA. prazasta kSAyanI AvazyakatA : ziSyane sudhAravA guru lAlAza lAve ke ugratA kare te ziSyanA hita mATe karavI ja joIe. sarvathA vitarAga dazA na Ave tyAM sudhI, zrI vItarAga paramAtmAe kahelA mArganI rakSA mATe, te kaSAyAdi jarUra jIvatAjAgatA rahevA joIe. rAga e kevaLajJAna mATe vajUzaMkhalA jevo che paNa zrI gautamasvAmI bhagavAnane rAga e ja gurubhakti mATe thayo. zrI vItarAga thavA mATe zrI Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 -- 1812 vItarAga paramAtmAnI mUrti pratye, e tArakanA muni pratye asthimajjA rAga joIe. e tArakanA mArga mATe romaroma rAganuM pariNamana hoya. bhagavAna zrI mahAvIradevanuM nAma zravaNa karatAM zreNika mahArAjAnI romarAjI vikasvara thatI. e puNyAtmAnI bhakti kevI ! mAravADa dezamAM coranI-lUMTArAnI jAtanA ja vaLAu rAkhavAmAM Ave che, jene meNA kahe che. zAhukAra meNA sAthe cAlatAM zobhe ? e enI AjJA mujaba cAle ? hA ! na cAle to lUMTAI jAya. e sAthe na hoya to e ja lUMTe. ene ATha AnA ApI sAthe levAmAM Ave che. eno hetu e che ke enI jAtanA lUMTArA lUMTI zake nahi. je rAga lUMTI rahyo che te zrI jinezvaradevanA zAsana pratye thAya to te vaLAu che. vaLAu sAthe rahe, duzmanathI bacAve ane hada Ave eTale pAcho vaLe. tevI rIte prazasta kaSAya, rAga vagere ayogya kAryavAhIthI bacAve ane AtmA nirmaLa thAya ke e ApoApa pAchA vaLe. vitarAga dazA nathI AvI tyAM sudhI dharmarakSA mATe, AtmarakSA mATe, prazasta kaSAyo heya koTinA nathI, paNa atyaMta jarUrI che. zrI dazArNabhadra rAjAnuM abhimAna prazasta hatuM paNa mArApaNAno UMhakAro aprazasta hato. ayogyane sudhAravAnI lAlAzamAM vAMdho nahi paNa haiyAmAM kALAza thAya to jarUra DAgha lAge. vaLAune paNa rAjI rakhAya, sAruM khAvA apAya paNa mAla na dekhADAya, hIrA mANeka ne pannAnI thelI na batAvAya, nahi to e ja vaLAu jarAka cheTe jaI lUMTe agara lUMTAve. vAgha ke siMhanA baccA pALanArA mAliko potAnAM zarIra emane cATavA na de. kema ke jANe ke dAMta beThA ane lohI cAkhe to e prANI svajAtino bhAva bhajavyA vinA na rahe. AthI ja paramopakArI zAstrakAra paramarSio cetave che ke prazasta kaSAyone paNa matalaba pUratA ja rAkhavAnA che mATe ene paNa AdhIna na thatA. AdhIna thanArano A zAsanamAM pakSapAta nathI. jenuM pariNAma sAruM tene prazasta samajo ane jenuM pariNAma khoTuM te prazasta dekhAtA hoya chatAMya aprazasta samajo. abhavyanuM saMyama suMdara chatAM zAstrakAre anarthakara niSphaLa prAya: kahyuM, kAraNa ke te paugalika lAlasAothI bhareluM ja che, AthI ja nirveda tathA vairAgya vinA dharma pAmI zakAto nathI ane pALI zakAtoya nathI, e ja kAraNe sUtrakAra paramarSi saMsAra upara nirveda ane vairAgya thAya te mATe karmanA vipAkanuM varNana kare. e vipAkanuM varNana karatAM sUtrakAra paramarSi ane TIkAkAra maharSi zuM zuM pharamAve che e ApaNe have pachI joIzuM. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1313 - 12 : cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda - 82 - 227 karmavazavartI prANIonA karmavipAkanuM viziSTa prakAre varNana zA mATe? saMsAravartI prANIone nirveda tathA vairAgya utpanna karAvavAnA ja eka irAdAthI sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI A chaThThA adhyayananA prathama uddezAnA bIjA sUtra dvArA, karmanA vipAkanuM varNana karavA mAge che; kema ke karmavipAkanA yoge thatI saMsAranI duHkhamayatA sAmAnya rIte paNa samajAya nahi tyAM sudhI nirveda Avato nathI ane vairAgyabhAvanA jAgRta thatI nathI tathA nirveda ane vairAgya vinA zrI jinezvara devano mArga rUcato nathI. prabhunA mArganI ruci mATe nirveda tathA vairAgya e prabaLa sAdhana che. nirveda eTale saMsArane kArAgAra mAnavo ane enAthI kyAre chuTAya e bhAvanA thAya che. e nirvedanA yoge ekeeka saMsAranA padArtha pratye rAga pAtaLo paDe e vairAgya. e thAya tyAre jJAnIno mArga sArAmAM sArI rIte ArAdhAya. zrI vItarAga prabhunA mArgamAM duniyAdArInA padArthonI abhilASAno paNa niSedha che kAraNa ke maLyuM hoya e paNa choDavAno emAM upadeza che. arthakAma, paisoTako, rAjaRddhi vagere meLavavAnI mahenata to sau kare paNa A zAsanamAM to e badhuM choDavAnI mahenata che. bahArathI choDavAnI sAthe haiyethI paNa khasavuM joIe; A ja kAraNe dharmanI prApti mATe sAmAnya rIte paNa nirveda tathA vairAgya e guNonI anivArya jarUra che. jyAre saMsAra pratye nirveda Ave tyAre saMsAranI pratipakSI vastu pratye sadbhAva thAya che. dhyAnamAM rAkhajo ke nAnAmAM nAnI kriyA A zAsananI eTale navakAra maMtrano jApa paNa saMsArathI chUTavA mATe ja che; arthAtu koI paNa kriyA zrI jinezvaradevoe saMsAramAM rahevA mATe pharamAvI ja nathI. prANIonAM saMsAranA baMdhana ghaTe, rAgadveSa ghaTe, mohanI Asakti ghaTe, te mATe ja ekeeka kriyAnuM jJAnIe vidhAna karela che. jyAM sudhI duniyAnI tIvra Asakti beThI che tyAM sudhI zrI jinezvaradeva jevA paramopakArInI AjJAmAM ratatA nathI thatI; AthI ja nirveda tathA vairAgya guNanI khilavaNI vagara dhUnana na thAya. A ja hetuthI sUtrakAra paramarSie A chaThThA adhyayananA prathama uddezAnA bIjA sUtranI zarUAtamAM ja pharamAvyuM ke - te sukhada nA tadA" te yathAvasthita karmavipAkane te ja rIte pratipAdana karatA mane he bhavya jIvo ! tame sAMbhaLo." Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 114 saMsAra eTale cAra gati : have sUtrakAra paramarSi sUtra dvArA te karmavipAkane kevI rIte varNave che, e vastuno sArI rIte ane spaSTatAthI khyAla Ave te mATe, TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pote ja prathama teno khyAla ApavA mATe saMsAramAM gatio keTalI che, te gatiomAM yonio ane kulakoTio keTalI che, te te gationI utkRSTa sthiti keTalI che, te te gatiomAM kevA prakAranI ane kevI kevI vedanAo tathA kaI kaI jAtanAM ane kevA kevA prakAranAM duHkho che ane A badhAya uparAMta e bhayAnaka saMsAramAM kevI azaraNa dazA che, eno anaMtajJAnIonA vacanAnusAra AbehUba citAra ApavAno irAdo rAkhe che ane e ja kAraNe e paramopakArI paramarSi kramasara e saghaLI vastuonuM varNana karatAM zarUAtamAM ja "saMsAra' eTale zuM ? e samajAvatAM pharamAve che ke - ___ "nArakatiryaGnarAmaralakSaNAzcatasro gatayaH" nAraka, tiryaMca, manuSya ane devalakSaNa cAra gatio che arthAt cAra gatio kaho ke saMsAra kaho e ubhaya eka ja che.' A ja vastunuM spaSTa svarUpe pratipAdana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA saMsArabhAvanAnA AMtarazloko paikInA prathama ja zloka dvArA pharamAve che ke - "saMsAriNazcaturbhedA:zvabhratiryagnarAmarAH / pravega kahavadutA: karmasambanyavadhatA: III" "saMsArI jIvonA prakAra cAra che; - "eka nArakI, bIjA tiryaMca, trIjA manuSya ane cothA deva." karmonA saMbaMdhathI bAdhita thayelA e cAre prakAranA jIvo prAye karIne ghaNA ja duHkhI hoya che.' A uparathI spaSTapaNe samajI zakAze ke saMsAravata AtmAo cAra gatiomAM vaheMcAyelA che eTale ke nArakI, tiryaMca, manuSya ane deva sivAya koI paNa saMsArI nathI : kAraNa ke saMsArI mAtrano samAveza e cAramAM ja thaI jAya che ane e cAre gatimAM rahelA AtmAo karmonA saMbaMdhathI bAdhita thayelA che; e kAraNe bhayaMkara parataMtra avasthAmAM paDelA e cAre prakAranA AtmAo ghaNuM karIne duHkhathI ribAtA hoya che. karmanI paravazatA e saMsArI-AtmAnI bhAremAM bhAre bUrI dazA che. karmanI Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1315 - 12 H cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda - 82 -- 229 paravazatAmAM paDelAM prANIo potAnuM AtmabhAna koI paNa prakAre nathI pAmI zakatAM, prapaMcI AtmAo dhAre to kAramI gaNAtI rAjasattAnA phaMdAmAMthI bacavAnA phUTa prayatno Adare ane e AdaravAmAM kuzaLa hoya to kadAca bacI paNa zake che paNa karmasattAnA paMjAmAMthI bacavuM e karmAdhIna AtmAo mATe ghaNuM ja azakya che, kAraNa ke karmanI sattA bhayaMkara che. bahAdurI zAmAM ? samaya pAmIne karma nabaLA AtmAone pAyamAla kare che ne baLavAnane paNa gabaDAvI de che. karmanA saMyogathI AtmA na bace to koI paNa kALe mukti thavAnI nathI; A ja kAraNe jJAnIo kahe che ke karmanA udaya vakhate ciMtA karavAnI nathI paNa baMdha vakhate cetavAnI jarUra che. kAraNa ke ekavAra je karma AtmA sAthe maLI gayuM che teno vipAka ApyA sivAya rahevAnuM nahi. karmane bhogavavAnAM sthAna cAra che. deva, manuSya, naraka ane tiryaMca sivAya pAMcamI siddhi gatimAM karmano pracAra nathI. cAre gatimAM karmanA vipAkano bhogavaTo che. sArA yA narasA karmanA yoge sukha yA duHkhanAM sAdhana maLe che. cAre gatimAM karmo ApeluM levAnuM che. bAkI karma sAme thaI jeTaluM ApaNe ApaNuM potApaNuM pragaTa karIe teTalI ja ApaNI bahAdurI. upakArI mahApuruSo pharamAve che ke - devagatinA AtmAo viSayomAM prasakta che, naraka gatinA AtmAo duHkhothI saMtapta che, tiryaMca gatinA AtmAo vivekathI rahita che, mAtra manuSyo pAse ja pUratI dharmanI sAmagrI che." A chatAM e gatimAM paNa karmanA vipAkamAM lIna thaI javAya eTale ke zubhanA bhogavaTAmAM ane azubhanA SamAM e durlabha jIvana veDaphI nakhAya to karmanI sattAmAMthI chUTavAnuM ekeya sthAna nathI. karmanA vipAkane sAMbhaLIne jo nirveda ane vairAgya hRdayamAM sthAna laI le to kalyANa ja thaI jAya arthAt je karmavipAkane AdhIna na thAya te ja mukti meLave. saMsAramAM rahevuM paDe tyAM sudhImAM amuka gatimAM nahi javuM paDe, e banavAnuM nathI. AyuSya karmanI amuka prakRti amuka bhava sAthe baMdhAyelI te udayamAM to Avaze. tyAre gatimAM eka gati to nirmANa thayelI che, eTale javuM to paDaze ja paNa tyAM muktino mArga ocho yA adhika tyAre ja ArAdhI Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 1316 zakAya ke jyAre karmanA vipAkane AdhIna na thavAya. karmanA udaya vakhate samabhAve rahevAya to ja dharmanuM ArAdhana thAya; arthAt nirveda Ave nahi ane vairAgya hRdayamAM vase nahi tyAM sudhI zrI jinezvaradevano dharma sparzato ja nathI; A kAraNe karma zuM che, eno vipAka zuM cIja che, vipAkanA udaya vakhate zuM hAlata thAya che, e vagere kALajIpUrvaka sAMbhaLavuM, vicAravuM ane vicArIne yogya vartana karavuM joIe; chatAM paNa kaho ke jIva ajIvanuM svarUpa, Azrava ane saMvaranA hetuo, sva zuM ane para zuM, huM koNa ane A badhuM zuM, AtmA zuM ane AtmAno dharma zo, jaDa zuM ane cetana zuM, e jANanAra Aje keTalA ? kharekhara A jAtanA vicAro ja moTA bhAgane nathI AvatA; Aje tame sva ane paranA svarUpane nathI samajI zakatA, mitra ane duzmananI parIkSAmAM niSphaLa nIvaDyA cho. AtmA potAnA svarUpane samajI jAya to pArakAnI tAkAta nathI ke tene phasAvI zake. A badhA vicAro roja rAtridivasa jAgrata rahevA joIe. kevaLa duniyAdArInA vicAromAMthI UMcA AvavuM nahi ane zrI jinezvaradevano dharma ArAdhavo e khare ja asaMbhavita che; mATe karmanA ja bhogavaTAmAM lIna nahi thatAM prabhuAjJAnI ArAdhanAmAM rata thavuM emAM ja sAcI bahAdurI che. narakamAM paNa zAMti koNa Ape ? nArakanA jIvo nArakImAM utpanna thatAnI sAthe temAMthI nIkaLavAnAM ja phAMphAM mAryA kare che. kharAbamAM kharAba AyuSya hoya to te nArakanuM ja che. bIjI gatinA jIvo prAyaH maravA icchatA nathI paNa nArakIo to maravAne ja icche che. nArakInuM ochAmAM ochuM AyuSya dasa hajAra varSanuM hoya che. game teTalA maravAnA prayatna kare to paNa AyuSya ja evuM che ke bhogavye ja chUTako ane bahu nAnAmAM nAnuM bAMdhyuM hoya to paNa dasa hajAra varSa to kharAM ja; tyAM rahelA jIvone eka kSaNabharanI paNa zAMti nahi. tyAM paNa zAMti ApanAra koI hoya to zrI jinezvara bhagavAnanA zAsanamAM varNavAyeluM tattvajJAna ja che; e ja kAraNe upakArIo pharamAve che ke AtmAnA svarUpanI barabAdI na karavI hoya to karmanA vipAkane AdhIna na thAo, paNa enA bhogavaTAnA samaye paNa ene AdhIna nahi thatAM anaMtajJAnIoe pharamAvelA tattvajJAnanA ciMtavanamAM rata banI AtmAnA samabhAvane sArAmAM sArI rIte keLavo; eTale naraka jevA bhayaMkaramAM bhayaMkara sthAnamAM paNa sAcI zAMtino sAkSAtkAra ghaNI ja sahelAIthI karI zakazo. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1317 12 : cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda - 82 pariNAmanI vicitratAne vicAro : sabhA : paNa sAheba ! naraka Adi kAlpanika che ema AjanA keTalAka bhaNelAo kahe che ! 231 evAone pUcho ke 'pApanuM phaLa zuM ? pApanI kriyAno badalo mAno cho ke nahi ? jiMdagI sudhI pApa karavA chatAM anekanAM khUna, aneka prakAranI lUMTa ane vyabhicAra vagere sevyAM chatAM AkhI jiMdagI sudhI jeo AnaMda bhogavatA dekhAya che teo tenuM phaLa kayAM bhogavaze ? buddhi zuM eTalI badhI buThThI banI gaI che ke jethI karyAnuM phaLa maLe enI paNa zaMkA thAya che ? ayogya AtmAo ayogya kAryano natIjo kyAM bhogavaze ? pApa karanAro bhayaMkara gatimAM jAya enI zaMkA zI ?' jeo potAne buddhinA bhaMDAra samaje che teo pApa vakhate thatI pariNAmanI dhArAne vicAre to teone dekhAyane ? teone kyAM khabara che ke pApInuM haiyuM naThora, lajjA, zarama ke maryAdAhIna bane che; te vakhate pApIonA vicAra ane vivekano nAza thAya che ane evI ullaMThatA Ave che ke tyAM sadvicArane janmavAne sthAna ja nathI rahetuM. pariNAmanI vicitratA samajanArane pApa ane puNyanA zAstranirdiSTa phaLamAM kazI ja zaMkA rahetI nathI. apramattathI hiMsA thaI jAya to paNa te ahiMsaka che ane pramAdane vaza thayelA AtmAthI hiMsA na thAya to paNa te hiMsaka che. sAdhu nirdoSa bhikSA lAve temAM miSTAna paNa Ave to te upoSita temaja ahiMsaka che ane lAlasAthI sUkA roTalA khAnAra paNa Asakta ane hiMsaka che. citta eTaluM badhuM caMcaLa che ke e sarvatra pahoMcI jAya che. 'amerikAmAM amuka mALanI havelIo, sonA cAMdInA jharUkhA, ATalA pAuMDanI milakata,' e vAMcIne manamAM zuM thAya ? e ja ke badhuM tyAM kacAMthI gayuM ane mane kema nahi ? evA vicAra karanArane jJAnI kahe che ke pelAe jeTalA AraMbha samAraMbha karIne paisA meLavyA te badhAno tArA pariNAma pramANe hissedAra tuM pote thAya che ane evI vicAraNAnA pratApe irSyA Adi bIjAM pApasthAnako sevAya tenuM pApa to vadhArAmAM ja. vaLI eka ayogya zabda duniyAmAM keTalI bhayaMkaratA UbhI kare che te vicAro. ekAda asatya vacanathI jema keTalAono saMsAra saLagI jAya che tema eka unmArga poSaka vacanathI, eka unmArganI dezanAthI ane eka UMdhA vartAvathI keTalAonA bhAva ane AtmA naSTa thaI jAya che ! vepAramAM jarAka bhUlathI ghara sApha thaI jAya che, eka miniTanI bhUlathI lAkhkhonI khoTa Ave che, pA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 -- -- 1318 kalAkamAM lakSAdhipati ane pA kalAkamAM ThIkarApati banI jAya che, e to pratyakSa che ne ! to vicAro ATalI najIvI bhUlamAM AvuM kema banI jAya che ? A vicArazo eTale 'jyAre badhI jAtinAM pApa ekatrita thaI jAya che tyAre AtmAnI adhogati thatAM vAra lAgatI nathI." A vAta sahelAIthI samajAze. mahenata majUro vadhAre kare che ke zeThIAo ? chatAM Avakano pheraphAra kema ? puNya ane pApanI tAkAta : sabhA : majUrone zArIrika mahenata hoya che jyAre zeThiyAone mAnasika mahenata karavI paDe che.' evA ghaNAya zeThiyAo che ke jene zArIrika ane mAnasika ekeya mahenata karavI paDatI nathI ane lAkhkhonI Avaka cAlu hoya che. e badhuM zuM ? kahevuM ja paDaze ke tIvra puNya. jema puNya kharuM tema pApa paNa kharuM ke nahi ? eka kUbaDo che chatAM koTyAdhipati ane eka rUpALo chatAM bhikhArI che. pApanA pratApathI na icchelAM duHkho paNa AvI maLe che. bacyuM nAnuM hoya chatAM pAMca DigrI tAva Ave ke nahi ? tyAM "A bicAro' e cAle ? nahi ja. A ja rIte karma baMdhAvanAra AtmAnA UMdhA ane bhayaMkara pariNAmono vicAra karo to nArakInA tetrIsa sAgaropama paNa barAbara besI jaze. mahAraMbha ane mahAparigraha e zuM cIja che ? kapaDAnA eka TukaDA upara paNa mUcha Ave toye zAstra tene parigraha kahyo. pApanI kriyA eka kSaNanI paNa pApa pahelAM ane pachInI dazA bhayaMkara hoya che. pApa thavAmAM vAra keTalI ? nahi jevI ja. paNa te pApanAM pariNAma utpanna karavAmAM ane tene TakAvI rAkhavAmAM AgaLapAchaLa azubha kriyAono dhodhamAra cAlI rahyo che, te samajAya to badhuM ja samajAya. eTalA ja mATe huM tattvajJAnano abhyAsa karavAne kahuM chuM. narakanI vedanA, thayelA azubha pariNAma karatAM vadhAre nathI. tevI ja rIte zuddha pariNAmanI dhArA vadhI jAya to pudgalanI - karmanI zakti nathI ke vaLagI zake. karmanA vipAka vakhate gulAma na thAo to vaLagelAM karma paNa chUTI jAya. zAstrakAronA kathanAnusAra jeo cAre gatinA svarUpane samajyA haze, teo to potAnA AtmAnuM hita game tevA saMyogomAM paNa potAnuM cAlaze tyAM sudhI bagaDavA nahi de. saMsAranI lAlasAvALAone to A badhI cAlabAjI lAgaze. keTalAko to kahe che ke mahArAjanI vAkacAturI sArI eTale lobhAvIne samajAvI Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 : cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda - 82 de che teo to upahAsamAM ema kahe che paNa jeo hRdayathI kahetA hoya teone huM kahuM chuM ke kevala vidvattA ke vAkcAturImAM ja na mUMjhAo. je tattvane na vaLage tene huM sAco zrotA nathI mAnato. vaktA to ghaNAya hoya; duniyAnAM pApakAryomAM vaktAo kyAM ochA che ? evA vaktAo vANInA baLathI DAhyAone paNa cakkaramAM caDAvI de che. mATe karmanA svarUpane ane pariNAmanI vicitratAne samajo. karmanA svarUpa, pariNAmanI dazA ane manovRttione samajAya to cAre gatinuM svarUpa ApoApa ja samajAya. AjubAjunA pahelA ane pachInAM pApamAM pariNAmanA AdhAre karmano baMdha che, kriyA e to vaccenI sAmAnya vastu che. mATe ATaluM pApa ane phaLa ATaluM kema ?' emAM ne emAM na muMjhAo. sukha paNa devagatimAM eTaluM ja che. 1319 zrI zreNikAdine narakanA AyuSyano baMdha keTalI vAramAM thayo ? pApa karanArAo AyuSyanA baMdha vakhate zubha pariNAma AvI jAya to devAyu paNa bAMdhI de paNa prathama bAMdhyAM e to bhogavavAnAM ja. 233 zAstra kahe che ke eka navakAra maMtra japatAM, devagurune hAtha joDIne page lAgatAM, sAdhunI pagacaMpI karatAM, dAna detAM, zIla pALatAM, ane nAnuM tapa vagere karatAM paNa kevaLajJAna thAya. zAthI ? to kahevuM ja paDaze ke pariNAmanI tIvratAthI. tema 'ATaluM pApa narake kema laI jAya ?' evo prazna na hoI zake. zuM pApa kudaratI banne che, ema ? AryakSetramAM, sArA kuLamAM janmelAne jyAre pApanI mati Ave tyAre azubha pariNAmanuM jora keTaluM jabbara hoya ? bhAgyavAno ! samajo ke pApanuM sAmrAjya moTuM che ane puNyanuM nAnuM che. pApanAM sAdhana vadhAre che ane puNyanAM thoDAM che. pApanI vAta karanArA vadhAre che ane puNyanI vAta karanArA thoDA che. hiMsakono pAra nathI ane ahiMsaka muThThIbhara che. sAcuM bolanArA thoDA che ane juThThAno toTo nathI. mokSamArganA batAvanArA thoDA che ne saMsAramAM rUlAvanArA saMkhyAbaMdha che. badhI sAmagrI ane sthaLa evAM che. pApanI to hAramALA cAle che. pApa kudaratI rIte nathI banatuM, mATe pApa kaI kaI rIte janme che ene khUba ciMtavo. mahAsaMyamIne paNa eka unmArgapoSaka vacana patita karI nAkhe. badhI ArAdhanAmAM eka kriyA evI thAya ke badhAne niSphaLa banAvI de. moTA citramAM eka zAhIno khaDiyo DhoLI nAkhe to te nakAmuM thAya. jema zAhInA chAMTAmAM citrane barabAda karavAnI zakti che tema nAnA paNa pApamAM ghaNA sukRtano nAza karavAnI tAkAta che. thoDo paNa aprazasta kaSAya karoDa pUrvanA cAritrane bALIne bhasmIbhUta kare che. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 UMdhA vicAronuM pariNAma H 'phalANuM pApa te sAdhune lAge, amAre zuM ?' Ama kahenArane kaho ke bhAI ! vAta moTAne nAme thAya, tamAre nAme na hoya. jokhamadArInA sodA darekanI sAthe na thAya ! "kAcA pANIne aDe to sAdhune pApa lAge. ame to nAhIe, kUdIe to amane pApa-bApa kAMI nahi" AvA vicArathI bhAvanA krUra ane ka2INa thaI jAya che. vicAramALA ja khoTI. UMdhI pUtaLInI AMkhanI jema mithyAtvanAM pAyA paNa UMdhA ja hoya che. gRhasthAzramamAM je pApa che tene pApa tarIke oLakhAvIne pApathI bacAvavAno je sadupadeza che te paNa evAone UMdho pariName che. enA ja pariNAme teo kahe che ke 'amArA gRhasthAzramanI je niMdA kare tene ame niMdIe, gALo daIe temAM khoTuM zuM ?' AnI sAme kahevuM paDe che kharekhara pApane pApa tarIke oLakhAvavAmAM Ave tyAM paNa UMdhI pUtaLIvALAone UMdhuM ja dekhAya. 'pApIne paNa tuM pApI cho ema kahevuM te niMdAmAM cAlyuM jAya.' paNa A pApa che ane e je kare te pApI che ema to kahevAya : e ja rIte je bhaNelA na hoya te mUrkhA ane bhaNelA chatAM paNa UMdhI buddhivALA hoya, agara kubuddhinA dharanAra hoya to mahAmUrkha che ema paNa khuzIthI kahevAya. 1320 zAstra paNa kahyuM che ke samyagdaSTine mithyAzruta paNa samyagrUpe pariName che ane mithyAddaSTine samyakUzruta paNa mithyAzrutapaNe pariName che. kubuddhi eTale svecchAcArIpaNuM. pApane puNya manAvavuM ane dharmanA nAme pApanI kriyAne poSavI e suvidyA nathI paNa kuvidhA che. kuvidyArUpI madirAnA pAnathI unmatta banelA durgatie jAya ema kahevAmAM Ave tyAre to temAM kazuM ja khoTuM nathI. zrI vIravijayajI mahArAje eka pUjAmAM kahyuM che ke - "prabhu tuja zAsana ati bhaluM, mAne suranara rANo re, miccha abhavya na oLakhe, eka aMdho eka kANo re." kANA eka ja AMkhe jue. mithyAdaSTi ane abhavIne ekane aMdhApo ane ekane kANAza, e guNa hoya che. je je potAne bhaNelA, keLavAyelA ke sudhArako mAnatA hoya teone mArI bhalAmaNa che ke vidvAna ane sArA gaNAtA sAdhu pAse jaIne teo zAstrAdhAre zAMtipUrvaka vicAra kare; teo potAne sAdhuothI moTA mAnatA hoya to temanA manathI nAnA evA sAdhuone sudhA2vA to paricaya karene ! Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1921 - 12 H cAra gatimaya saMsAra ane teno nirveda - 82 - 235 bhASyakAra maharSi zrI jinabhadragaNikSamAzramaNajI mahArAjA kahe che ke jJAnane ajJAna banAvanAra yatheccha pravRtti che. jemAM sad ane asahnI vizeSatAnuM vivecana nathI, jemAM yatheccha pravartana che ane pApamAMthI virAma nathI, te jJAna e jJAna nathI. e daSTie kuvidyAne bhaNelAo paNa mahAmUrkha che ema amo kahIe chIe. AjanA dharma gaNAtA manuSyomAM paNa eka jAtanI zithilatA AvI gaI che. khoTA jeTalA pApakAryamAM nIDara rahI zake eTalA sAcA dharmakAryamAM paNa dharmIo nIDara rahI zakatA nathI. eka dharmImAM jeTaluM kauvata che teTaluM hajAra adharmI ane lAkha dharmanA virodhamAM nathI paNa dharmo dharma hovo joIe. tevA dharmInI pAse adharmIne paga mUkatAM paNa kaMpArI thAya. dharmIpakSa baLavAna thato jAya, saheje sthira hoya to bIjAne jovA AvavAnuM paNa mana thAya ane Ave to dharma paNa thAya. je vastu vastusvarUpe che te tamane te svarUpe samajAI jAya to Apatti ApoApa TaLI jAya, mATe tame jAte vastunA samajadAra thAo. kevaLa amArA doravAyelA doravAo te ThIka che paNa tame tamArI meLe kAMIka samajatA thAo. asatya pakSa sAme satya pakSano moraco maMDAya tyAre eka vakhata ukaLATa thAya. jema pahelA varasAdamAM jamIna bApha mAre che. badhI garamI cUsAI jAya tyAre ja ThaMDaka vaLe che, tema A keTalAya kALanI garamI zAMta karavA mATe dhodhamAra varasAda paDavo joIe. sUtrakAra maharSi nirveda ane vairAgya pedA karavA mATe cAre gatimAM rahela jIvonA karmavipAkane kahevA icche che; kAraNa ke te samajAya to ja zrI jinezvaradevano dharma tamArA AtmAmAM pariNAma pAme. sUtrakAra paramarSi karmavipAkanuM varNana kare te pUrve sUtrakAra paramarSie prarUpelI vastu spaSTatAthI samajAI jAya te kAraNe TIkAkAra maharSi ApaNe prathama kahI AvyA te saghaLI vastuonuM varNana karavA icche che. saMsAra e cAra gatimaya che" ATaluM kahyA pachI e cAre gatinI duHkhamayatAno citAra ApatAM TIkAkAra maharSi zuM zuM varNave che, e ApaNe have pachI jozuM. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 : durgatinAM dAruNa duHkha ane enAM kAraNo karmavazavartI prANIonA karmavipAka : saMsAranuM varNana : 0 pArakAne duHkhe sukhI ? saMsarganI asa2 : 83 khAtAM khAtAM kevaLajJAna, paNa kema ? zraddhAnI khAmI : * laghutA ke abhimAna : viSaya : AcArAMga sUtranI TIkAnA AdhAre narakagatinuM varNana : anyanA du:khe sukhI thanArA jIvonI manodazA : saMsarganI asara, cAra gatirUpa saMsAranuM varNana karatAM prathama narakagatinuM ane temAM thatAM duHkhonuM varNana A pravacanamAM zarU karAyuM che. temAM prasaMgopAta paramAdhArmika devo dvArA apAtI pIDAnA saMdarbhe eka praznanA uttaramAM pArakAnA duHkhe sukhI thanArA jIvonI manodazAnuM khUba ja karuNa citra pravacanakArazrIjIe rajU karyuM che. tyArabAda sArA-narasA saMsargathI thatI sArI-narasI asaro upara mArmika vivecana karyuM che. pratijJAdhArI evA munio mATe paNa kharAba nimitto-saMsargathI dUra rahevAnuM vidhAna jJAnIoe karyuM che, to sAmAnye to keTalI kALajI levI ghaTe ? tyArabAda jinavacanamAM kevI zraddhA hovI joIe ane sAcI laghutA kone kahevAya vagere vAto para suMdara prakAza pAtharI pravacana pUrNa karela che. suvAkyAtRta jeo sUtro u52 racAyela TIkA vagerene nathI svIkAratA teo khare ja sUtronA samyajJAnathI prAyaH vaMcita ja rahyA che, rahe che ane raheze. bIjAne vagara prayojane satAve ane IrAdApUrvaka bIjAonuM bUruM karavAnI ja vRttivALA manuSyo paNa eka rIte manuSya lokanA paramAdhAmI jevA ja che, ema samajo ! samyagdaSTie to TicAyelA duzmanane paNa bacAvavA javuM joIe. kharAba sAmagrI jo na hoya to kharAba vicAra paNa niSphaLa jAya che. aprazasta kaSAyAdikanA Aveza vakhate koIpaNa kAma na karo. 7 ayogya saMsarga jema AtmAne pAyamAla kare che, tema yogya saMsarga AtmAne unnata banAve che. bAhya saMsargomAM 2sapUrvaka rahevA chatAM pote hradayathI virAgI che, ema kahenArA sAcA nathI paNa daMbhI che. pudgalane pudgala joIe e vAta sAcI paNa AtmAne pudgalamaya na banAvAya. ajJAnInI vAta sAMbhaLI jJAnInI vAta mAnavAmAM jJAnInI kiMmata kyAM rahI ? duniyAnI koIpaNa pApapravRttinI chUTa A zAsana ApatuM nathI, paNa pApapravRttithI bacAvavAnI ja vAta kare che. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13H durgatinAM dAruNa duHkha ane enAM kAraNo karmavazavartI prANIonA karmavipAka : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya thAya e hetuthI chaThThA adhyayananA prathama uddezAnA A bIjA sUtra dvArA, saMsAravartI prANIone kamane paNa bhogavavA paDatA karmavipAkanuM varNana karavA icche che. vastu to ApaNe avataraNikA ane A sUtranA "te suda nahIM tahI" A avayava dvArA jANI gayA chIe. paNa sUtrakAra paramarSi, pote je karmavipAkanuM varNana karavA icche che, te karmavipAkanuM varNana sahelAIthI samajI zakAya te mATe bIjA strAvayavonI vyAkhyA karatAM pUrve ja TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pote ja aneka vastuone spaSTa karavAno suMdaramAM suMdara prayatna kare che. kharekhara TIkAkAra maharSiono A upakAra jevo tevo nathI. parama upakArI TIkAkAra maharSioe arthI jIvonA upakAra mATe eka sUtra ke eka graMthanI TIkA karatAM potAnA saghaLAya jJAnano yathocita upayoga evI rIte karyo che ke jo vAMcanAra ane sAMbhaLanAra vicakSaNa, vivekI tathA zraddhAsaMpanna hoya to sahelAIthI aneka sutro ane graMthonuM sAcuM jJAna meLavI zake. TIkAkAra maharSioe, kaThinamAM kaThina sUtrAdikanuM ghaNI ja ochI mahenate sArAmAM sAruM ane spaSTa jJAna karAvavA sAthe aneka sUtrAdino sArAmAM sAro bodha karAvavAno je upakAra karyo che te khare ja vacanAtIta che. jeo sUtro upara racAyela TIkA vagerene nathI svIkAratA teo khare ja sUtronA samyajJAnathI prAyaH vaMcita ja rahyA che, rahe che ane raheze ema kahevAmAM kazI ja atizayokti nathI. saMsAranuM varNana: aneka vastuo paikInI eka vastune spaSTa karatAM to TIkAkAra maharSie kahyuM ke - saMsAra eTale cAra gati ane cAra gati eTale saMsAra, arthAt AkhAye Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1324 saMsArano samAveza cAra gatimAM ja thaI jAya che. saMsAravartI AtmAo paikInA keTalAka AtmAo naraka ane tiryaMca gatimAM ribAya che, jyAre keTalAka AtmAo devagati ane manuSyagatimAM karmaparavazatAthI paribhramaNa kare che. saMsAravartI koI paNa AtmA evo nathI ke jenI hayAtI A cAra gati paikInI koI paNa eka gatimAM na hoya. karmaparavaza AtmAne icchAe ke anicchAe A cAra gatimAM ja pharavAnuM che. je AtmA e cAre gationA paribhramaNathI kAyara thayo hoya tenI pharaja che ke teNe karmaparavaza nahi banatAM anaMtajJAnIoe pharamAvelA karmavipAkanA varNanane samajI nirveda ane vairAgyanA upAsaka banavuM. je AtmAo potAnI e pharajane adA kare che teo ja potAnA A mAnavajIvananA sAdhyane sAdhI zake che. jeo potAnA mAnavajIvananA sAdhyane sAdhavA icche che, teo mATe ja cAre gatinA karmavipAkanuM varNana paramopakArI paramarSioe karyuM che. ane e ja hetuthI A paramopakArI TIkAkAra paramarSi paNa cAre gatinA karmavipAkanuM varNana kare che. "nAraka, tiryaMca, manuSya, ane deva' - A cAra gatio che ema pharamAvIne narakagatinA kAramA vipAkanuM varNana karavA mAgatA TIkAkAra paramarSi narakagatimAM yoni vagerenuM nirUpaNa karatAM pharamAve che ke - "tatra narakagatau catvAro yonilakSAH paJcaviMzatikulakoTilakSAH trayastriMzatsAgaropamANyutkRSTA sthitiH vedanAzca paramAdhArmika-parasparodIrita-svAbhAvikaduHkhAnAM nArakANAM yA bhavanti tA vAcAmagocarAH, yadyapi lezatazcikathayiSorabhidheyaviSayaM na vAgavatarati tathA'pi karmavipAkAvedanena prANinAM vairAgyaM yathA syAdityevamarthaM zlokaireva kiJcidabhidhIyate - "cAra gatio paikInI narakagatimAM yoni cAra lAkha che, kulakoTi pacIsa lAkha che, utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI che ane paramAdhArmikoe udIrela, parasparanI udarela tathA svAbhAvika je duHkho te duHkhothI ribAtA nArakIone je vedanAo che te to vANInA viSayamAM AvI zake tema nathI : arthAt zabdo dvArA tenuM vAstavika svarUpa varNavI zakAya tema nathIH jo ke lezathI abhidheyaviSayane kahevA icchatA amArI vANI enA varNanamAM UtarI zake tema nathI to paNa karmavipAkanA AvedanathI prANIone je rIte vairAgya thAya te mATe zloko dvArA kAMIka nArakIonAM duHkhonuM varNana karAya che." Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ------ 13 : durgatinAM dAruNa du:kha ane enAM kAraNo 83 239 ATalA sAmAnya varNana uparathI paNa tame samajI zakazo ke cAre gatimAM narakata e ghaNI ja kAramI gati che. khuda zAstrakAra maharSi pote ja pharamAve che ke narakamAM rahelA jIvonI vedanAnuM varNana e vacanAtIta che. upakArIonA A kathana upara zraddhA nahi dharanArA bicArA mithyAtvamAM ja sabaDe che ane e mithyAbhAvanAnA yoge sadAne mATe svachaMdI banI pApanI pravRttithI nirbhIka bane che, ane A durlabha evA mAnavajIvananI prAptine eLe gumAvI de che. AvA dharmasAmagrIthI bharapUra mAnavajIvanane pAmIne to puNyazALI AtmAoe mithyAbhAvono tyAga karI sastunA sevaka banavuM joIe ane 'amane na bese te khoTuM' ema mAnavAno je khoTo ghamaMDa teno sarvathA tyAga karavo joIe. 1325 dhyAnamAM rAkhajo ke khoTo ghamaMDa AtmAne naraka jevI durgatimAM paDatAM nahi ja bacAvI zake. mAnanAra ke nahi mAnanAra ubhaya bahu AraMbha ane bahu parigrahanA sevanathI utkRSTa sthiti je narakamAM che te sAtamI narake gayA che; tevI ja rIte A lokamAM vartamAna samaye paNa jeo bahu AraMbha ane parigrahamAM prasakta rahe che teo mAne ke na mAne to paNa e bahu AraMbhanI pravRtti ane parigrahanI atizaya Asakti teone narakatimAM ghasaDI gayA vinA rahenAra nathI e zaMkA vinAnI vAta che : e ja kAraNe upakArI mahApuruSo A bhayaMkara saMsAra uparathI nirveda tathA vairAgya utpanna karavA mATe ja cAre gatinAM du:khonuM jevuM che tevuM varNana kare che. cAra gatimAM koI bhayaMkaramAM bhayaMkara gati hoya to te narakagati che. e gatimAM rahelA jIvone paramAdhAmI devo paNa vedanA kare, teo paraspara paNa laDe eTale enI paNa vedanA thAya ane svAbhAvika vedanA paNa tyAM varNana na thaI zake tevI che. paramAdhAmI devo tyAM rahe che ema nathI paNa tyAM ramavA Ave ane kutUhala kare. anAryo agara to anArya jevAo jema nAnA ane nirAdhAra jIvone satAve che tema tyAM paNa e loko narakanA jIvone khUba ja satAve che. bIjAne vagara prayojane satAve ane irAdApUrvaka bIjAonuM bUruM karavAnI ja vRttivALA manuSyo paNa eka rIte manuSyalokanA paramAdhAmI jevA ja che ema samajo ! narakanA paramAdhAmI paNa potAnA AnaMda khAtara ja narakanA jIvone du:khI kare che ane evAM karma bAMdhe che ke marIne bhayaMkara yAtanAo sahe che ane durgatimAM ribAya che. cAre gatimAM kutUhalI jIvo hoya che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 pArakAne du:khe sukhI ? sabhA : bIjAnA du:khathI sukha kema thAya ? are bhAgyazALI ! evA adhamAdhama AtmAonI A duniyAmAM khoTa nathI, paranA duHkhathI sukha mAnanArA AtmAo duniyAmAM kAMI ochA nathI. evA paNa daridrI che ke zrImAnane daridrI ka2vA icche che. keTalAka evA paNa che ke je potAne sarvazuddha manAvavA sAmAnI pAyamAlI kare che. sAmAno azubhodaya hoya to bhale e jarA phAve, mahAle bAkI pariNAme pAyamAlI to enI potAnI ja thAya che. 'bIjo duHkhI thAya tyAre potAne AnaMda Ave evA ghaNA paDyA che.' e ja kAraNe evI kahevata che ke duzmananA duzmana te mitra. potAnA duzmanano duzmana game tevo hoya, paNa jo te potAnA duzmananuM kharAba karato hoya to e ene potAno mitra banAve. sAmAnA du:khamAM rAjI thanA2nI ja e mAnyatA che. e mAnyatAnA pratApe sAmAnI duzmanAvaTa khAtara duSTanI mitratA potAnI zI hAlata karaze eno khyAla ja na rahe. e Ave to to dharma ApoApa ja Ave ane jenAmAM dharma Ave tene to evA vicAra ja na Ave. AthI evI kahevata paNa che ke 'duzmana maLo to dAno maLajo' ke jenI sAme UbhA rahetAM paNa zarama na Ave; eTaluM ja nahi paNa evAnI sAme to UbhA rahetAM UlaTo AnaMda thAya. sAcA kSatriyonI duzmanAvaTa A jAtanI hatI. duzmana paDe to paNa ene Ubho karatA. AthI ja dAnA duzmanane pahoMcAya. enAthI hArIe to paNa nukasAna nahi ane jItIe toya vAMdho nahi kema ke e dAno che. 1326 evA paNa paraduHkhe sukhI thanArA AtmAo paDyA che ke jeo kutUhalathI kIDI maMkoDIne mAre che, soyamAM ghoMce che ane ene TaLavaLatAM dekhI emane AnaMda thAya che. keTalAka kUtarAMne cIso marAvavA soTIo mAre che ane enI cIsamAM AnaMda mAne che. evA paNa upadezako che ke 'jeo kUtarAMne roTalAno TukaDo nahi nAkhavo e pApa che paNa nAkhavo e to mahApApa che' Avo upadeza UlaTabhera ApI zake che ! baLiyA sAme khamI khAvAno upadeza ApanArA nabaLAono nAza karavAno upadeza AnaMdathI Ape che ! vaLI tame paNa irSyArahita ke sarvathA vairarahita to nathI ne ! tamane amuka sAthe vaira hoya enA upara jo Apatti Ave to tamane kema thAya che e khUba vicAro. tamane mArIne koI bhAgyo ane tAkAtanA abhAve tame ene mArI to na Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1327 - 13 : durgatinAM dAruNa duHkha ane enAM kAraNo - 83 -- 241 zakyA paNa evAmAM e bhIMta sAthe TicAyo enI tamane khabara paDe to tamArA manamAM "ThIka thayuM, bhale TicAyo', A pramANe thAya ke nahi ? samyagdaSTie to TicAyelA duzmanane paNa bacAvavA javuM joIe, jyAre AjanI dazA zuM che e vicArazo to samajAze ke jagatamAM pArakAnA duHkha jAye-ajANye paNa sukhI thanAranI saMkhyA kAMI nAnIsUnI nathI. saMsarganI asara : pArakA duHkhe sukhI thanArAonI saMkhyA ochI nathI, paNa Aje to rUpAMtare evI ja vastunA upadezakono paNa rAphaDo phATyo che. AvA kAramAM vAtAvaraNamAM janatAnI dharmabhAvanA TakavI sahelI nathI, kAraNa ke sArA AtmAo upara paNa khoTA saMsarganI asara thayA vinA nathI rahetI; e ja kAraNe upakArIono e upadeza che ke "zuddha hRdayI AtmAoe paNa sArA saMsargamAM ja rahevuM ane kharAba saMsargathI taddana alaga thavuM.' kharAba sAmagrI AtmAne eka kSaNamAM kharAba karI nAkhe che ane kharAba sAmagrI jo na hoya to kharAba vicAra paNa niSphaLa jAya che. dRSTAMta tarIke kalpo ke "hAthamAM talavAra hoya, zarIramAM baLa hoya ane khUnano vicAra thAya to vAra na lAge paNa khUnano vicAra hovA chatAM hAthamAM talavAra na hoya to ?" kahevuM ja paDaze ke khUnano vicAra niSphaLa paNa cAlyo jAya, kAraNa ke e levA jAya tyAM to bhAvanAmAM parivartana thAya; AthI ja vyavahAra paNa kahe che ke "aNI cUkyo so varSa jIve." zAstra paNa kahe che ke aprazasta kaSAyAdikanA Aveza vakhate koIpaNa kAma na karo. jo e vakhate kAma mulatavI rAkhazo to kharAba nahi thAya. "pApa karavAno vicAra thAya tyAre vicAra mujabanA pApane AcaravA pUrve pAMca kadama pAchA haThavuM." AvA AvA sAmAnya niyamathI paNa parama dharmAtmA banyAnA prasaMgo aneka zAstromAM dRSTigocara thAya che, kAraNa ke yogya saMsarganA pratApe ayogya AtmAo paNa evA sAmAnya jevA niyamathI dharmane pAmyA che ane pAlananA pariNAme thatA lAbhane joI parama dharmAtmA banI gayA che. ayogya saMsarga jema AtmAne pAyamAla kare che tema yogya saMsarga AtmAne unnata banAve che mATe nizcita karo ke nirveda ane vairAgyanA arthIoe ayogya saMsargano tyAga karI yogya saMsargamAM ja rahevuM joIe. zuM ayogyanA saMsargamAM rahevAthI hRdayamAM nirveda ke vairAgya Take ? virAgIno vairAgya TakAvavA Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 13 pauSadhazAlA joIe ke vilAsabhavana ? AjanA to keTalAka kahe che ke vilAsabhavanamAM rahevA chatAM paNa jeno virAga Take te sAco virAgI, paNa parama anubhavI zrI tIrthaMkaradeva ema nathI kahetA. vilAsabhavanamAM virAga Takavo e azakya che. e ja kAraNe e ekAMta upakArI puruSasiMhoe pharamAvyuM che ke "munie paNa strI, pazu ane napuMsakathI rahita vasatimAM rahevuM joIe.' zrI arihaMta paramAtmA tathA zrI siddhabhagavAna samakSa pratijJA karanAra sAdhune paNa evI ayogya vasatimAM rahevAno niSedha karyo che, A chatAM paNa e vastuno svIkAra nahi karanArA ema ja mAnatA lAge che ke "pratijJAvALA munithI e saMsargamAM na rahevAya ane pratijJAhInothI rahevAya, kAraNa ke emane asara na thAya !" paNa upakArI paramajJAnIoe to e ja pharamAvyuM che ke pratijJAmAM dhIra evAne paNa AlayavihArazuddhi joIe. AthI spaSTa che ke bAhya saMsargomAM rasapUrvaka rahevA chatAM pote hRdayathI virAgI che ema kahenArA sAcA nathI paNa daMbhI che : kAraNa ke hRdayanA virAgIne to evA saMsargomAM rahevAnI icchA ja na hoya. acAnaka kharAba saMsargamAM AvI javAya to makkama rahevuM, paNa bane tyAM sudhI to kharAba saMsargamAM javuM ke rahevuM ja na joIe. saMyamaghAtaka pravRttithI bacavA mATe sAdhu game tevA kALamAM paNa vihAra karI jAya, varasAdanI jhaDIomAM paNa cAlI nIkaLe. be sAdhu ane be sAdhvI bhikSAe nIkaLyAM hoya ane varasAdanA yoge eka jagyAmAM AvI gayAM to zAstra kahe che ke e vakhate jo pAMcamo koI dekhanAra hoya agara lokanI avarajavara hoya to ja e UbhA rahe, nahi to bharavarasAdamAM paNa be sAdhu agara be sAdhvI cAlI jAya. eka paNa dekhanAra hoya to aplAyanI virAdhanA aTakAvavA UbhA rahe, nahi to cAlyAM jAya, bAdhaka saMsarga kyAre asara karaze te na kahevAya. hRdayano virAgI bAdhaka saMsargamAM AnaMdathI kema ja rahe ? khAtAM khAtAM kevaLajJAna, paNa kema ? piMDapoSaNa mATe AhAra lenAra roTalI sAthe zAka kema nathI, e pUche ? gaLe utAravA mATe ene zAkanI jarUra lAge ? sAdhana AvI jAya ane laI le e vAta judI. sAdhana vinA nathI cAlatuM e khAmI. zarIranA nirvAha mATe joIe e mAnyuM, e mATe pAzera ke zera joIe paNa piMDakoLiyo utAravA zAka vagere paNa sAthe joIe e thAya, tyAM eTalI khAmI mArce ja chUTako. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1920 - 13 : durgatinAM dAruNa duHkha ane enAM kAraNo - 83 - 243 zrI kuragaDu' nAmanA RSivarane khAtAM khAtAM kevaLajJAna thayuM. e mahAtmAne evo aMtarAya hato ke navakArazI paNa muzIbate karI zakatA. parvanA divase paNa khAtA, paNa mAnatA ke "huM bhAgyahIna chuM, mArAthI banatuM nathI." eka parva divase pote AhAra lAvyA emAM tapasvIo pAtramAM ghUMkyA. e mAne che ke tapasvIoe tuSTamAna thaI mukhanuM amRta ApyuM. e ja AhAra pote vApare che. vicAro ke svAdano arthI vApare ? tapa thato hota to khAta ja nahi, paNa tapa thato nahoto; paNa bhAvanA tapanI ja hatI mATe ja khAtAM khAtAM bhAvanAnA yoge kevaLajJAna thayuM. kavaLa (koLiyo) e kevaLanuM kAraNa nahotuM paNa koLiyA pratyenI nirmamatA e kevaLanuM kAraNa hatuM. saMyamayAtrA nirvaha eTalo AhAra muni le paNa bhUkha hoya eTalo ke ema nahi. sabhA : khAvAnI chUTa to kharI ne ? chUTa to che ja nahi. tAkAta hoya to anazana kare paNa e nathI thatuM, enAthI Arta-raudramAM lepAI javAya che mATe saMyamayAtrAnA nirvAha pUrato AhAra levAno che. "khAvAmAM na rAso' zaktimAna AtmAne khAvAnuM kahevA jevI dayA jJAnIne nathI AvatI. koI evuM anazana kare emAM jJAnI to khuza che. e ja kAraNe duniyAnI ane A jJAnIonI dayAmAM bheda che. sabhA : taMdurastI sArI hoya to dharma thAya ne? paheluM sukha te jAte naryA ane pachI bhale enA dADA pharyA. evuM mAnanArA mATe e nathI ! rukSa AhArathI pudgala duHkhI thatuM nathI. rasa roganuM kAraNa che ema vaidaka zAstra paNa kahe che. rogo e prAyaH rasanA gharanA che. pugalane pugala joIe e vAta sAcI paNa AtmAne pugalamaya na banAvAya. zraddhAnI khAmI : Aje chatI sAmagrIe sukha nathI, khAte pIte upAdhino pAra nathI, e dazA zAthI ? ethI ja ke jJAnIonA kathana upara zraddhA ane zraddhA mujaba zakti mujabanI paNa pravRtti nathI. dehazuddhi mATe paMdara divase eka upavAsa karavo evI DaoNkTarI thiyarI nIkaLI che ane jJAnIoe to pApanA prAyazcitta mATe paMdara divase eka upavAsa niyata karyo che. jJAnIonuM kahyuM nahotA mAnatA, paNa zarIranA hita mATe kahyuM tyAre mAnyuM ke ApaNA zAstramAM paNa che kharuM. ene Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - -- 1320 laIne Ane mAnavuM e paNa eka jAtanuM mithyAtva ja che. ajJAnInI vAta sAMbhaLI jJAnInI vAta mAnavAmAM jJAnInI kiMmata kayAM rahI! vanaspatimAM jJAnIoe jIva kahyA te nahotA mAnatA paNa bIjAe kahyuM eTale mAnyA. e kahenAra paNa kahe che ke "A to mArI kalpanA che, kalpanA to kAle pharI paNa jAya' chatAM e vAta mAne paNa jJAnInI vAta na mAne. AvI AjanA keTalAkonI dazA che ane evI dazAmAM paDelAo paikInA koI koI to kahe che ke "kaMdamULamAM anaMta jIvo kahenArA sAdhune saMgharavA nahi kAraNa ke e khAvAnuM baMdha karAvI, namAlA banAve che', paNa e bicArAone khabara nathI ke e badhI vAta anaMtajJAnIoe ekAMte kalyANa mATe ja kahI che. e tArakonI bhAvanA e hatI ke A badhA hiMsAmAM to paDelA che e anaMta jIvonI hiMsAthI bace. AvA uttama dhyeyanI sAme TIkA karavAnI bhAvanA jevI bIjI adhamatA kaI hoI zake ? anaMtajJAnI sAme paNa jene durbhAva Ave ke jemaNe kaMdamULAdimAM anaMta jIva batAvyA che, teone tamArA amArA pratye durbhAva Ave emAM navAI zI ! potAnI khAvAnI lAlasA khAtara je zrI jinezvaradeva sAme dAMtiyAM kare te tamane amane zuM na kare ? evAo bhale game tema kare paNa tame samajo ke duniyAnI koIpaNa pApapravRttinI chUTa A zAsana ApatuM nathI, paNa pApapravRttithI bacAvavAnI ja vAta kare che. sthAvara jIvonI paNa hiMsA karavAnuM A zAstra kahetuM nathI. jJAnIo to kahe che ke badhA evA thAo ke hiMsA na karo, evA na thAo to trasanI hiMsA na karo. A ja kAraNe zrI jinezvaradevanA zAstrane vyavahAramAM bheLaseLa karavAnI mUrkhAI na karo to ghaNA rastA UghaDe. Aja to e caDasa che ke "zAstranA nAme karavuM, ane je zAstra chUTa na Ape tene zAstra ja na mAnavuM." Aje spaSTapaNe kahevAI rahyuM che ke je buddhimAM bese te ja zAstra. A siddhAMta pustakArUDha thAya che ane enA amalano ja Aje utpAta che. koI emane pUche ke "A kayAMthI lAvyA ? zAthI jANyuM ? javAbamAM kahe che, anubhavathI. pUcho ke zAthI anubhava thayo ? to kahe ke zAstra bhaNyo nathI. pachI ene kaho ke zAstra bhaNyA nathI to tamArI A mAnyatAne bahAra na mUko. to kahe ke mUkavAno. koI pUche ke, ema kema ? to kahe ke "mArI marajI'. A badhA uttaro chapAyelA che. AvAo Aje mahAtmA gaNAya che. kharekhara Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1931 - 13 : durgatinAM dAruNa duHkha ane enAM kAraNo - 83 -- 245 AMkhanI jema buddhi para paNa vahelAM cazmAM AvyAM che. e siddhAMtonI chAyAnA pratApe AjanI A hAlata che. laghutA ke abhimAna : AjanI laghutA paNa mUrkhatAbharelI che. laghutA karatAM zrI sarvajJanA mArganI laghutA thAya enuM paNa bhAna nahi, evI laghutA na hoya ke jemAM mArganI laghutA thAya. evI laghutA na batAvavI enuM nAma abhimAna nathI, paNa svatvanuM pAlana che. AvanAra jenI pAse Ave e jo svatva na sAcave to sAmo vastu na pAme. e paNa ema jANe ke jema bIjA name che tema A sAdhu paNa name che. AjanI evI ghelI laghutAmAM paDelAo zrI cidAnaMdajInA padanI eka kaDI pakaDIne gAya che ke - laghutA mere mana mAnI, lahI guru gama jJAnanizAnI." vicAro ke "AtmAne khoTuM eTale aprazasta mAna na Ave e mATe apAyelI cetavaNIne kayA rUpamAM ajJAna AtmAo laI jAya che. evAone koNa samajAve ke laghutA zAsananA nAza mATe na hoya. 'tame jyAM tyAM jaIne beso ane sAdhuo paNa ema bese e laghutA nathI paNa mUrkhatA che. ApaNe tyAM vidhi e che ke vidyArthI vinayathI vidyA che, jyAre AjanI vidhi e ke vidyArthI benca upara evI rIte bese ke jANe pote prophesara ane bicAro prophesara Ubho rahe. A maryAdAbhaMga che paNa AjanA badhA loko e nahi mAne; eTaluM ja nahi paNa evuM kahenArane soLamI sadInA kaheze. paNa evuM kahenArane e sUjhatuM nathI ke vIsamI sadImAM paNa covIsaso varasa pahelAMnI vAta cAlu che ke nahi ? e AjJAonuM pAlana karanAra paNa jIvatA jAgatA che ke nahi ? ane pAMcamA ArAnA cheDA sudhI rahevAnI che ke nahi ? evAoe dhyAnamAM rAkhavuM ke siMhAsana to tenAM Dole ke je siMhAsanonI nIce sonaiyA hoya. sattAnA siMhAsana te Dole ke jemAM rAganuM sAmrAjya hoya. vairAgyasAmrAjyanAM siMhAsano traNe kALamAM DolyAM nathI, DolatAM nathI, ke Dolaze nahi. tyAganAM sAmrAjya samakSa jhArazAhI ane popazAhInI vAto karanArA pAmaro che. evAo itihAsa bhaNyA nathI, paNa itihAsane to evAoe eba lagADI che. evI adhUrI agaDaMbagaDe vAto karanArA zAsananI to kusevA kare ja che paNa jenI teo sevA karavA icche che tenI paNa kusevA ja Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - - 1332 kare che. je potAnA adhUrA jJAnane agara to popaTiyA jJAnane ja sarvasva samajI mahApuruSo upara paNa yatheccha AkSepo kare che tevAo jJAnI nathI paNa khoTA madathI chakela che. evAonI vAto ekAMte svaparanI ghAtaka hoya che, mATe evAothI bacavuM e kalyANanA arthI AtmAonI anivArya pharaja che. evA AtmAo samyagu mArgathI khaseDI mithyAmArge ghasaDI janArA che, ane miththAmArgano e pratApa che ke e AtmAne AraMbha ane parigrahamAM rata banAvI narakAdika durgatimAM dhakelI de che. emAMnI narakagatimAM rahelA jIvonI zI zI hAlata thAya che, e darzAvatAM TIkAkAra maharSi zuM zuM pharamAve che e have pachI - Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 : narakagatinuM varNana zA mATe ? nIcatama narakagatimAM paDelA nArakIonI durdazAnuM digdarzana : 7 vedanAnA prakAra ane svarUpa : pApanuM phaLa vacanAtIta che : viSaya : yogazAstrAdhAre narakagatinAM vividha duHkho ane viDaMbaNAnuM varNana. TIkAkAra maharSie narakanA jIvonI vedanAnuM varNana karavAnuM zarU karyuM, te ja anuSaMgamAM pravacanakArazrIe cAlu viSayane lagatI ja vAta yogazAstramAM paNa hoI enA zlokonA AdhAre narakanI trividha vedanAonuM nirUpaNa karyuM che. pApanA vipAkonuM sarvathA vacana dvArA nirUpaNa karavuM zakya ja nathI. eTalA bhayAnaka ane anaMta e phaLo che, chatAM enA leza paNa varNana dvArA keTalAka AtmAo bodha pAmI duHkhadAyI evA pApakarmothI virakta bane. e ja eka Azaya e duHkhonA varNananI pAchaLa rahelo che. A TuMkA pravacanamAM pApI jIvo; nAstika jIvo sukhI thatA ja nathI. vaLI evA jIvo bahu AraMbha ane bahu parigrahamAM rakta banI vivekahIna temaja krUra banavA dvArA potAnI durgati potAnA hAthe UbhI kare che vagere vAto rajU karI che. 84 suvAkyAtRta anaMtajJAnIonuM kathana nAstika banI gayelA AtmAone bhale ja sAcuM na lAge paNa Astika AtmAone to e sAcuM lAgavuM ja joIe. pApakarmothI bacanArA AtmAo na icche to paNa sukha temano sAtha choDatuM nathI. eka A lokanI sAdhanAmAM ja sarvasva samajI anIti Adi pApakarmamAM rata banelA AtmAo nathI sukhI thatA A lokamAM ke nathI sukhI thatA paralokamAM ! bahu AraMbha ane bahu parigrahamAM rata banelA AtmAo bhakSyAbhakSyano viveka paNa bhUle che ane pariNAme krUra bane che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 : narakagatinuM varNana zA mATe ? nIcatama narakagatimAM paDelA nArakIonI durdazAnuM digdarzana : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, je karmavipAkanuM varNana karavA icche che, te karmavipAkanuM varNana sahelAIthI samajI zakAya te mATe TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pote ja aneka vastuone spaSTa karavA mAge che ane e mATe zarUAtamAM ja e upakArIe pharamAvyuM ke - __ "nArakatiryanarAmaralakSaNAzcatastro gatayaH" "nArakI, tiryaMca, manuSya ane devalakSaNa cAra gatio che.' saMsAra eTale cAra gati ane cAra gati eTale saMsAra. cAra gatimAM ja samagra saMsArano samAveza thaI jAya che. saMsAramAM vasatA AtmAo paikIno koI paNa AtmA evo nathI ke je AtmA, e cAra gatio paikInI koI paNa eka gatimAM vasato na hoya. icchA hoya ke na hoya te chatAM paNa karmaparavaza AtmAne, e cAra gatio paikInI koI paNa eka gatimAM vasavuM ja paDe che. saMsAravartI AtmAne jyAM sudhI pote sarvathA karmathI rahita na thAya tyAM sudhI cAra paikInI koI eka gatimAM ja potAnuM jIvana pasAra karavAnuM che e vAtamAM kazI ja zaMkA nathI. vedanAnA prakAra ane svarUpa : cAra gatiomAM koI nIcatama gati hoya to eka narakagati ja che. e narakagatinI yoni Adi keTalI che ane e gatimAM paDelA AtmAo kevI ane keTalA prakAranI vedanAo bhogave che e vastunuM varNana karatAM paNa TIkAkAra maharSi pharamAvI gayA ke - narakagatimAM yoni cAra lAkha che, kulakoTi pacIsa lAkha che ane utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI che. narakagatimAM rahelA AtmAone vedanA traNa prakAranI hoya che. eka paramAdhAmI devoe karelI, bIjI paraspara yuddhAdikathI utpanna thayelI ane trIjI kSetranA svabhAvathI thatI tathA e vedanAo evI hoya Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1335 14 : naraka gatinuM varNana zA mATe ? - 84 che ke 'jenuM varNana vacanAtIta che.' A pramANe pharamAvIne vadhumAM TIkAkAra maharSie ema paNa pharamAvyuM ke - 'lezathI kahevAnI icchA rAkhanAranI vANI abhidheya viSayane spaSTatayA nathI varNavI zakatI, to paNa je rIte prANIo karmanA vipAkane samajI zake ane ene samajavAthI teone saMsAra pratye je rIte vairAgya thAya te rIte 'nIcatama narakagatimAM rahelA nArakIo kevI kevI vedanAo bhogave che ane e bhogavatAM teonI kevI durdazA thAya che' - A vastu - keTalAka zloko dvArA ame kahIe chIe.' have TIkAkAra maharSi zloko dvArA nakamAM rahelA AtmAonI durdazAnuM digdarzana karAve te pUrve ApaNe, narakanA jIvo keTalA prakAranI kevI vedanAo bhogave che enuM varNana kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA zabdomAM yogazAstranI aMdara je thayeluM che te sahaja joI laIe. kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA, zrI yogazAstramAM saMsArabhAvanAnA svarUpane vistAratAM nIcatama narakagatimAM rahelA AtmAo narakagatimAM keTalA prakAranAM du:khothI ribAtA vase che enuM varNana kare che ane e varNanamAM pharamAve che ke "AdyeSu triSu narakepUSNaM zItaM pareSu ca / caturtha zItamuSNaM ca duHkhaM kSetrodbhavaM tvidam / / 1 / / "pahelI traNa narakamAM uSNa, chellI traNamAM zIta ane cothI narakamAM zIta ane uSNa evuM kSetramAM thatuM duHkha hoya che." 249 manuSyalokamAM rahelA agnimAM je uSNatA che tenA karatAM paNa anaMtagaNI thAya, evI azAtAne utpanna karanArI uSNavedanA te te narakagatiomAM meM bhogavelI che ane je na2komAM huM utpanna thayo hato te narakomAM zItavedanA evI hatI ke 'A manuSyalokamAM mahA mAsa AdimAM saMbhavatI je zIta tenA karatAMya te anaMtagaNI thAya.' evI azAtAne utpanna karanArI zItavedanA paNa te te narakomAM meM eTale mArA AtmAe vedI che. pApanuM phaLa vacanAtIta che : A vastu varNana AstikatAnA upAsakone samajAve che ke 'karmathI paravaza banelA AtmAo, sukhI thavAnA irAde je ghora pApapravRttio harSapUrvaka AcarI Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 na rahyA che tenA pratApe te AtmAone evI duHkhada dazAmAM mukAvuM paDavAnuM che ke jenuM varNana vacanAtIta che.' anaMtajJAnIonuM kathana nAstika banI gayelA AtmAone bhale ja sAcuM na lAge paNa Astika AtmAone to e sAcuM lAgavuM ja joIe. e kathana je puNyAtmAone sAcuM lAge che te puNyAtmAo saheje saheje aneka krUra pApakarmothI bacI jAya che. pApakarmothI bacanArA AtmAo na icche to paNa sukha temano sAtha choDatuM nathIH arthAt evA AtmAo zAzvata sukhane na pAme tyAM sudhI A duniyAmAM paNa teo mATe lIlAlahera ja hoya che ane jeo A dunyavI sukhamAM masta banIne puNya ane pApa tathA e ubhayanA pratApe maLatA svarga ane narakano asvIkAra karI yathecchapaNe mahAlavAmAM ane rAcavAmAM ja mazagUla rahe che; te AtmAo mukti sukhane to nathI ja pAmI zakatA paNa saMsAramAMya bUrAmAM bUrI durdazA bhogave che. eka A lokanI sAdhanAmAM ja sarvasva samajI anIti Adi pApakarmamAM rata banelA AtmAo nathI sukhI thatA A lokamAM ke nathI sukhI thatA paralokamAM. kharekhara evA AtmAonI dazA ja koI bhayaMkara che. kevaLa matikalpanAnA nAde caDelA e bicArAone deva, guru ane dharma vagere saghaLuM haMbaga ja lAgyA kare che. evA AtmAo samakSa zrI vItarAga 5ramAtmA ane e paramatAraka paramAtmAnI samatA2sane jharatI pratimAnI upAsanA karavAnI vAta karo to paNa teo cheDAI paDe che ane bolI UThe che ke 'paramAtmAne bhALyA ja koNe che ane nirjIva pratimAmAM bharyuM paNa zuM che ?' paNa AvuM bolatAM teone e yAda nathI AvatuM ke 'ame amArA pUrvajone vinA bhALye mAnIe chIe tenuM zuM ? ane hADa, mAMsa, carabI ane rudhira Adi bIbhatsa vastuothI bharelI amArI strIonI pratimAne hRdayasarasI cAMpIne pharIe chIe tenuM zuM ?' AvA vicArahIna ane vivekavikala AtmAo hRdayapUrvaka AtmA, paraloka ane puNyapApa Adine nahi mAnanArA hovAthI teo A lokanA ja eka upAsaka bane emAM Azcarya zuM che ? evA AtmAone, eka mokSamArganA ja pracAraka munivaro ane anaMtajJAnI zrI jinezvaradevoe asAdhAraNa rIte anubhavIne upadezelo ajoDa munimArga na ruce e sarvathA saMbhavita che. 1336 52matAraka tIrtho ane tenI bhaktinA prakAro tathA evAM ja bIjAM paramavItarAga paramarSioe prarUpelAM : e ja kA2Ne 52ma vItarAgatAnI prApti mATe avazya ja Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1337 - 14 : naraka gatinuM varNana zA mATe ? - 84 ----- 251 upayogI anuSThAno paNa evA AtmAone arucikara thAya e paNa Azcaryajanaka nathI. evI evI kAramI manodazAnA kAraNe evA AtmAo sthAvara tIrtho ane jaMgamatIrthonI bhakti choDIne aneka prakAre tenI AzAtanA karavAmAM ja udyamazIla thAya che. evA AtmAonI durdazAnuM varNana karatAM paMDita vIravijayajI mahArAja paNa navvANuM prakAranI pUjAo paikInI agiyAramI pUjAmAM kahe che ke - "AzAtanA karatAM thakAM dhanahANI, bhUkhyAM na maLe annapANI, kAyA vaLI roge bharANI, A bhavamAM ema... tIrathanI AzAtanA navi karIe. 1. parabhava paramAdhAmIne vaza paDaze, vaitaraNI nadImAM bhaLaze, agnine kuMDe baLaze, nahIM zaraNuM koI. tIrathanI AzAtanA navi karIe. 2." A ja hetuthI evA AtmAonI chAyAthI paNa sukhanA arthI AtmAoe alaga rahevuM joIe, kAraNa ke evA AtmAono saMsarga paNa bhayaMkara che. evA AtmAo svayaM durgatinA mArge prayANa karavA sAthe anya AtmAone paNa evA unmArge javAnI satata preraNA karyA kare che. nAstikatAnA pratApe evAono AtmA AraMbhathI Darato paNa nathI ane parigrahathI pAcho paNa haThato nathI. bahu AraMbha ane baha parigrahamAM rata banelA AtmAo bhakSyAbhaDhyano viveka paNa bhUle che ane pariNAme krUra bane che. krUratAnA pratApe raudrapariNAmI bane che ane e raudrapariNAmanA yoge narakanA AyuSyano baMdha thAya che. e baMdhanA yoge anicchA hoya to paNa narakamAM javuM ja paDe che. ghora pApakarmonA pratApe narakamAM paDelA AtmAonI durdazA kevA prakAranI thAya che enuM varNana karatAM TIkAkAra maharSi zuM zuM pharamAve che te have pachI - Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 H narakanI dAruNa vedanAo : 85 0 ati AsaktinuM pariNAma : * TIkAkAra maharSinI abhilASA : * vedanAono sahaja khyAla : viSaya : TIkAkAra ane kalikAla sarvajJazrIjInA zabdomAM narakanAM duHkhonuM tAdaza varNana. pahelA jaNAvyA mujaba naraka e nIcatama gati che. emAM vedanAno pAra nathI. e vedanA keTalI keTalI ane kevA kevA prakAranI che ane kyA kyA pApakarmonA vipAkarUpe prApta thAya che enI vAta kahevAnI TIkAkAra maharSie zarUAta karelI che. tenA aMtargata keTalAka zloko dvArA e vAta karI che, tene ja puSTa karavA mATe pravacanakArazrIjIe 'yogazAstranA AdhAre paNa narakagatinA duHkhonuM suMdara varNana karyuM che. je vAMcatA dareka laghukama AtmAo dhrujyA vinA na rahe ane je pApanA yoge e duHkhono AtmA svAmI bane che, te pApakarma karatAM ApoApa aTake. muvAjyAgRta gADha viSayAsaktinA pratApe AtmA AtmabhAna bhUlI jAya che ane atizaya asaMtoSI bane che. gADha AsaktinA pratApe AtmabhAna bhUlIne asaMtoSI banelA AtmAo abhakSyanA bhakSaNamAM, apeyanA pAnamAM, agamyagamanamAM ane anAcaraNIya AcaraNAomAM niraMkuzapaNe varte che. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 H narakanI dAruNa vedanAo : TIkAkAra maharSinI abhilASA : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravartI prANIo saMsAra upara nirveda ane vairAgya pAme e hetuthI A dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA prathama uddezAnA A bIjA sUtra dvArA, saMsAravartI prANIone karmanI paravazatAthI kamane paNa bhogavavA paDatA karmavipAkanuM varNana karavA mAge che e vAta to A bIjA sUtranI avataraNikA ane "taM sukhada nA tada" A sUtrAvayava dvArA jANIe ja chIe. sUtrakAra paramarSinA e Azayane sArAmAM sArI rIte phaLarUpa banAvavAnA hetuthI TIkAkAra maharSi pote ja, cAra gatirUpa saMsAramAM bhaTakatA jIvo kevI kevI durdazAmAM sabaDe che enuM kiMcit varNana karavAne icche che : e ja kAraNe cAra gatio paikInI sauthI adhama evI je narakagati, tenI yonionI saMkhyA, kulakoTionI saMkhyA, temAM paDelA jIvonI utkRSTa AyuSyanI sthiti keTalI che tenuM ane nArakI jIvonI vedanAo keTalA prakAranI che tenuM varNana karyA bAda paNa te maharSie sUcavyuM che ke - lezathI kahevAnI icchAvALAnI vANI, narakamAM paDelA AtmAonI vedanAonuM varNana karavAne azakta che to paNa karmavipAkanA AvedanathI saMsAravartI prANIone vairAgya thAya evI rItanuM sAmAnya varNana karavAnI to amArI avazya abhilASA che." vedanAono sahaja khyAla : e ja abhilASAne anusarIne narakanA AtmAo kevI kevI vedanAo kevA kevA prakAre bhogavI rahyA che teno sahaja khyAla ApatAM TIkAkAra paramarSi cha zlokothI pharamAve che ke - "zravaNalavanaM netroddhAraM karakramapATanaM, hRdayadahanaM nAsAcchedaM pratikSaNadAruNam / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 -------- 140 kaTavidahanaM tIkSNApAtatrizUlavibhedanaM, dahanavadanaiH kakaidheraiH samantavibhakSaNam / / 1 / / tIkSNairasibhidIptaiH kuntaiviSamaH parazvadhaizcakreH / parazutrizUlamudgaratomaravAsIbhUSaNDIbhiH / / 2 / / sambhinnatAluzirasazchina-bhujAzchinnakarNanAsauSThAH / fmatradiyorazanA mitrA-fkSayda: sukuchI rUA. nipatanta utpatanto viceSTamAnA mahItale dInAH / nekSante trAtAraM nairayikA: karmapaTalAnyAH / / 4 // chidyante kRpaNAH kRtAntaparazostIkSNena dhArAsinA, krandanto viSavIcitvacchavibhiH parivRtAH, saMbhakSaNavyApRtaiH / pAThyante krakacena dAruvadasinA pracchinnabAhudvayAH, kumbhISu trapupAnadagdhatanavo, mUSAsu cAntargatAH / / 5 / / bhRjjyante jvaladambarISahutabhuga-jvAlAbhirArAviNo, dIptAGgAranibheSu vajrabhavane-SvaGgArakeSutthitAH / dahyante vikRtordhvabAhuvadanAH, krandanta ArtasvanAH, pazyantaH kRpaNA dizo vizaraNA-strANAya kono bhavet ? / / 6 / / " ghora pApakarmanA pratApe nIcatama naraka gatimAM paDelA AtmAonI pratikSaNa kevI bhayaMkara dazA thAya che tenuM varNana karatAM TIkAkAra paramarSi pharamAve che ke - dareka kSaNe dAruNa rIte teonA kAnonuM chedana thAya che, teonAM netrone ukheDI nAkhavAmAM Ave che, teonA hAthone ane pagone phADI nAkhavAmAM Ave che, hRdayane bALavAmAM Ave che, kammaranA bhAgane saLagAvI devAmAM Ave che, tINa trizULanA kAramA ghAthI teone vizeSa prakAre bhedavAmAM Ave che ane agni jevA mukhavALA e ja kAraNe bhayaMkara evA kaMkothI teonuM cAre bAjuethI bhakSaNa thAya che ? arthAt teonuM koI paNa aMga evuM nathI ke jenA upara dareka kSaNe bhayaMkaramAM bhayaMkara pIDA paramAdhArmika asuro dvArA na thatI hoya.' 'tINa talavAro dvArA, caLakatA bhAlAo dvArA, viSama kuhADAo ane cakro dvArA tathA "parazu, trizula, mudgara, tomara, vAsI ane bhuSaDhI' nAmanAM zastro dvArA sArI rIte bhedAI gayela che tAla ane Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1341 15 : narakanI dAruNa vedanAo : - 85 mastaka jeonAM, chedAI gaI che bhujAo jeonI, kapAI gayAM che kAna, nAsikA ane hoTha jeonAM, bhedAI gayAM che hRdaya ane AMtaraDAM jeonAM, phUTI gayAM che AMkhonAM paDa jeonAM, e ja kAraNe duHkhathI atizaya pIDAtA, nIce paTakAtA ke UMce UchaLatA, pRthvInA tala upara viSama prakAranI ceSTAo karatA, dIna banI gayelA ane karmarUpa paDaLanA pratApe aMdha thaI gayelA evA narakanA AtmAo, potA mATe koI paNa rakSakane joI zakatA nathI.' 'paNa evA narakanA AtmAo, yamarAjAnA parazuthI ane tIkSNa dhAravALI talavArathI chedAya che ane comerathI bhakSaNa karavA mATe pravRtta thaI gayelA viSamaya vIMchIothI gherAI gayelA hovAnA kAraNe rotA hovA chatAM paNa karavatathI kASTanI mAphaka kapAya che ane talavArathI chedAI gayelI che banne bhujAo jenI evA tathA kuMbhIomAM tapAvelA sIsAnA rasanuM pAna karavAthI dugdha thaI gayuM che zarIra jeonuM evA, te AtmAo mUSAnI aMdara gayA chatAM jAjvalyamAna kheranA agninI jvAlAothI zekAya che H e ja kAraNe cIso mAratA ane aMgArakomAM utthita thayelA teo saLagatA aMgArA jevA vajrabhuvanamAM baLAya che : AthI e bicArA vikRtapaNe bhujAone ane mukhane UMcuM karIne Arttasvare rudana karatA ane dazeya dizAone jovA chatAM paNa saghaLIya rIte zaraNarahita evA teonA rakSaNa mATe koI paNa maLI zakatuM nathI : arthAt evI saghaLIya pIDAo teone zaraNarahitapaNe game tema karIne sahana karavI ja paDe che.' : A ja prakAre bicArA nArakIonI vedanAono sahaja khyAla ApatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA paNa pharamAve che ke - "samutpannA ghaTIvantra-vAmipurevaMtAt / AkRSyante laghudvArAt, yathA sIsazalAkikAH / / 1 // gRhItvA pANipAdAdau, vajrakaNTakasaGkaTe / AsphAlyante zilApRSThe, vAsAMsi rajakairiva / / 2 / / dArudAraM vidAryante, dAruNaH kRkacaH kvacit / tilapeSaM ca piSyante, citrayantraiH kvacit punaH ||3|| pipAsArttAH punastapta - trapusIsakavAhinIm / nadIM vaitaraNI nAmA-vatAryante varAkakAH / / 4 / / 255 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256. - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 12 chAyAbhikAkSiNaH kSipra-masipatravanaM gatAH / patrazastraiH patadbhiste, chidyante tilazo'sakRt / / 5 / / AzleSyante ca zAlmalyo, vajrakaNTakasaGkaTAH / taptAyaHputrikA: kvApi, smAritAnyavadhuratam / / 6 / / saMsmArya mAMsalolatva-nAzyante mAMsamaGgajam / prakhyApya madhulaulyaM ca, pApyante tApitaM trapu / / 7 / / bhASTrakandumahAzUla-kumbhIpAkAdivedanAH / azrAntamanubhAvyante, bhRjyante ca bhaTitravat / / 8 / / chinnabhinnazarIrANAM, punarmilitavarSaNAm / netrAdyaDgAni kRSyante, bakakaGkAdipakSibhiH / / 9 / / evaM mahAduHkhahatAH, sukhAMzenApi varjitAH / gamayanti bahukAla-mAtrayastriMzasAgaram / / 10 // " "paramAdhArmika asuro, ghaTIyaMtromAM utpanna thayelA nArakIone laghudvArathI baLAtkAre jema sIsAnI saLIone kheMcI nAkhe tema kheMcI nAkhe che." te pachI paNa - "dhobI loko jema vastrone zilApRSTha upara aphALe che tema te asuro, te bicArAone hAtha ane paga AdithI pakaDIne vajakaMTakothI vyAkha evA sthaLa upara aphALe che : koI vakhata karapINa karavatothI jema kASTone phADI nAkhe tema te bicArAone phADI nAkhe che ? vaLI koI vakhata vicitra prakAranAM yaMtro dvArA jema talane pIsI nAkhe tema te bicArAone pIsI nAkhe che : pIpAsA eTale tRSA, tenAthI pIDAtA te garIbaDAone tapAvelA trapu ane sIsAne vahana karanArI vetaraNI' nAmanI nadImAM utAre che.' vaLI-"tApathI gabharAIne chAyA meLavavAnI abhilASAthI te bicArAo ekadama asipatra vanamAM doDI jAya che, paNa tyAM paDatAM patrarUpa zastro dvArA te bicArAonA aneka vAra tala tala jeTalA TukaDA thaI jAya che.' vadhumAM - 'te asuro, parastrIlaMpaTatAnA pratApe narakamAM utpanna thayelAone parastrIgamanane yAda karAvI karAvIne vajakaMTakothI vyApta evI zAlmalIo sAthe AliMgana karAve che ane koI sthaLe tapAvelI loDhAnI pUtaLIo sAthe AliMgana karAve che ? mAMsalolupatAnA pratApe narakamAM utpanna thayelAone mAMsalolupatAnuM smaraNa karAvIne temanA potAnA ja aMgathI Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1343 15 : narakanI dAruNa vedanAo : - 85 H utpanna thayelA mAMsane khavaDAve che : madhunI lolupatAnA pratApe narakamAM utpanna thayelAone madhunI lolupatAnuM khUba khUba kathana karIne tapAvelA trapAthI zikSA kare che.' A rIte - 'bhrASTa, kantu, mahAzUla ane kuMbhIpAka AdinI vedanAono avizrAMtapaNe anubhava karAve ane bhATamanI mAphaka teone bhuMje che.' ane - 'pahelAM jeonuM zarIra chinnabhinna gayuM che ane te pachI jeonuM zarIra AkhuM thaI gayuM che; evA te nArakI jIvonAM netra Adi je aMgo tene baka ane kaMka Adi pakSIo kheMcI kADhe che.' A pramANe - 'mahAdu:khothI haNAI gayelA ane sukhanAM eka aMzathI paNa rahita evA te bicArAo, bahu kAla eTale tetrIsa sAgaropama jeTalA dIrghakAlane narakagatimAM pasAra kare che.' ati AsaktinuM pariNAma : A varNana uparathI tame samajI zakazo ke 'narakamAM paDelA jIvone kSetranI pIDA ane parasparanA yuddhathI utpanna thatI pIDA enA karatAM paramAdhArmika asuro dvArA thatI pIDA paNa kAMI sAmAnya nathI hotI.' 257 gADha viSayAsaktimAM paDelA AtmAoe A vastu bahu ja vicAravA jevI che. gADha viSayAsaktinA pratApe AtmA AtmabhAna bhUlI jAya che ane atizaya asaMtoSI bane che. potAnA e aparimita asaMtoSane saMtoSavA mATe e AtmAo pachI pApa karatAM pAchuM vALIne jotA ja nathI. gADha AsaktinA pratApe AtmabhAna bhUlIne asaMtoSI banelA AtmAo abhakSyanA bhakSaNamAM, apeyanA pAnamAM, agamyagamanamAM ane anAcaraNIya AcaraNAomAM niraMkuzapaNe varte che. e niraMkuza vartananI ADe AvanArA saghaLA ja teone mana potAnA duzmana lAge che ane je koI e niraMkuza vartanane poSanArA hoya, khIlavanArA hoya ane 'icchA mujaba varto' ema kahIne uttejana ApanArA hoya, teo ja temane mana mitra samA bhAse che. enA pariNAme sAcI AstikatA bhAgavA mAMDe che ane nAstikatA chUpI rIte sthAna pAme che. e chUpI nAstikatAnA pratApe teone mukti to haMbaga ja bhAse che, puNya-pApanA vicAro kAlpanika lAge che, AtmAnA astitvamAM paNa AzaMkAo udbhave che, eTale paralokanI kathAo to emane mana korAM gappAM ja Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1w jaNAya che; AvA AtmAo devane, gurune ane dharmane tathA zAstronuM mAnavAno khullo inkAra na paNa kare paraMtu e badhIye vastuo potAnI viSayAsaktine puSTa karavAmAM upayogI kevI rIte thAya eno ja teo rAtridivasa vicAra karyA kare che ane enI ja yojanAo ghaDyA kare che; ema chatAM paNa jo e badhI vastuo potAnI e viSayAsakitane, viSayAsaktinI saphaLatA mATe atizaya Avazyaka bhAre AraMbhazIlatA ane aparimita parigrahazIlatAne poSaNa ke anumodana na ApatI hoya to e saghaLI vastuo sAme kAramo baLavo jagADavAnuM teone kartavyarUpa lAge che. AvA AtmAo narakagAmI ane bahulakaMsArI bane emAM Azcarya paNa zuM ? Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : narakano jAtaanubhava varNavatA mRgAputra H | 86 narakanuM AyuSya bAMdhe koNa? * narakanA hetuo : * nIcatama narakagatimAM paDelA nArakIonI durdazAnuM digdarzana : * zrI mRgAputrajIe kareluM nakaduHkhonuM varNana : * DaravuM zAthI ? viSayaH zrI mRgAputre pitAne varNavelI narakavedanAnI anubhava kathA ane narakagatinAM kAraNo. narakagatinAM duHkhonuM TIkAkAra temaja yogazAstrAkAra maharSinA zabdomAM varNana karyA bAda e ja vAtane puSTa karavA mATe zrI mRgAputre jAtismaraNa jJAnathI pUrvamAM pote narakAdi gatiomAM je viTaMbanA bhogavelI tenuM varNana prAkRta gAthAonA AdhAre karela che. je evuM to sAkSAt ane hRdayadrAvaka che ke, jene vAMcIne koI paNa sahRdaya AtmA jarUra kaMpI uThe. A badhI vAtonuM varNana karyA bAda upasaMhAra rUpe pravacanakArazrIjIe saune - duHkhathI nahi paNa duHkhanA ananya kAraNarUpa pApathI DaravAnI salAha ApI che. muvAvAjhud * vivekI AtmAoe duHkhathI DaravuM e hitakara nathI, paNa duHkhanA hetuothI DaravuM e hitakara che: kAraNa ke duHkhathI DaravAmAM duHkha dUra nathI thatuM paNa duHkhanA hetuthI DaravAmAM ja duHkha dUra thAya che. * duHkhathI DaranAro duHkhathI bhAgavA icche che, tyAre duHkhanA hetuothI DaranAro pApathI bhAgavA icche che. * duHkhathI bhAganAro duHkhathI na bace paNa pApathI bhAganAro avazya duHkhathI bace. * narakagatine mAnavAno dAvo karavo ane narakanAM duHkho sAMbhaLIne kaMpI UThavuM, te chatAM paNa temAM laI janArAM pApothI saheja paNa nahi DaravuM e kAMI sAcI AstikatA nathI : eTaluM ja nahi paNa eka jAtano daMbha che. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : narakano jAtaanubhava varNavatA mRgAputra : nIcatama naraka gatimAM paDelA nArakIonI durdazAnuM-digdarzana : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjInA Azayane spaSTa karavA mATe TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA, cAre gatinI yoni AdinuM varNana karavA icche che ema ApaNe joI AvyA. cAre- gatinI yoni AdinuM varNana ka2vA icchatA TIkAkAra paramarSie, narakagatinI yoni AdinuM varNana karyuM ane have tiryaMcagati AdinI yoni AdinuM varNana karatAM e 52marSi zuM zuM pha2mAve che e jovA pUrve ApaNe caramaza2I2I zrI mRgAputrajI, narakanAM du:kho pote kevAM kevAM sahyAM che enuM varNana karatAM zuM kahe che te joIe - zrI mRgAputrajIe kareluM narakaduHkhonuM varNana : caramazarI2I zrI mRgAputrajIne munivaranAM darzanathI jAtismaraNajJAna utpanna thAya che. e jJAnanA pratApe zrI mRgAputrajIe potAnI pUrvajAti jANI ane pUrve je zramaNapaNuM pALyuM hatuM te paNa jANyuM : e kAraNe viSayothI rAga nahi pAmatAM ane saMyamamAM rAga pAmatA zrI mRgAputrajIe, potAnAM mAtA-pitA sAme saMyama levAnI anumati mAgI. saMyama mATe anumati mAgatAM zrI mRgAputrajI pratye saMyamanI duSkaratAnuM darzana karAvI mAtApitAe kahyuM ke - "he putra ! tuM sukha mATe yogya cho, tuM sukumAra cho ane tuM snAna tathA alaMkAro AdithI alaMkRta rahenAro che mATe tuM saMyamanA pAlana mATe asamartha cho." mAtA-pitAnA e kathanano javAba ApatAM zrI mRgAputrajIe, pote pUrve vedelI aneka prakAranI vedanAonuM varNana karatAM narakagatimAM vedelI vedanAonuM paNa varNana karyuM che : temAMnI zItavedanA ane uSNavedanAnuM varNana to ApaNe joI ja gayA chIe : te sivAyanI vedanAonuM varNana karatAM paNa zrI mRgAputrajI, potAnAM mAtA-pitAne kahe che ke : "vaMto nuM mIsu, gaDDapAyo gosiro / huAsaNeM jalaNammi, pakkapuvvo anaMtaso / / 1 / / Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 - 16 : narakano jAtaanubhava varNavatA mRgAputra - 86 - 231 mahAdavaggisaMkAse, marummi va iravAlue / kalaMbavAluAe a, daDDhapuco aNaMtaso / / 2 / / " dInapaNe rotA mane, UMce page ane nIce mastake laTakAvIne lohAdimaya kaMdukuMbhIonI aMdara jAjvalyamAna agnimAM anaMtIvAra pUrve pakAvyoH moTA dAvAnalanA agni jevA ane mAravADa dezanI retInA tapelA samUha jevA vajavAlukA nadInA ane kadaMbavAlukA nadInA kAMThA upara anaMtIvAra pUrve bALyo: arthAt pApakarmanA pratApe narakagatimAM utpanna thayelA mane tyAM anaMtIvAra lohAdimaya kaMdukuMbhIomAM UMce page ane nIce mastake laTakAvIne pakAvyo che ane vajavAlukA tathA kadaMbavAlukA nadInA kAMTho ke je ahIMnA agni karatAM ane mAravADa dezanI tapelI retInA samUha karatAM paNa anaMtagaNo uSNa che temAM paTakI paTakIne anaMtIvAra bALyo che. vaLI "rasaMto kaMdukuMbhIsu, uDDhaM baddho abaMdhavo / karavattakarakayAIhi, cchitrapuvo aNaMtaso / / 3 / / aitikkhakaMTTAiNNe, tuMge siMbalipAyave / kheviyaM pAsabaddheNaM, kaDDhokaehiM dukkaraM / / 4 / / marAjaMtesu ucchU vA, ArasaMto subheravaM / pIliommi sakammehiM, pAvakammo aNaMtaso / / 5 / / kuNaMto kolasuNaehi, sAmehiM sabalehi a / pADio phAlio chino, vipphuraMto aNegaso // 6 // asIhiM ayasIvaNNAhiM bhallIhiM paTTisehiya / chino bhinno vibhinno a, uvavaNNo pAvakammuNA // 7 // " baMdhuothI rahita evo huM, khUba ja AkraMda karato hato; te chatAM paNa UMco baMdhAyo ane karapatra tathA krakaca Adi zastrothI anaMtIvAra pUrve chedAyo chuM." atizaya tINa kaMTakothI vyApta ane UMcA zAlmalIvRkSa upara pAzabaMdha dvArA baMdhAyA chatAM pheMkAyo chuM ane pheMkyA pachI karavAmAM Avela AkarSaNa ane prakarSaNothI chinnabhinna thaI gayelA meM dusaha vedanAo sahI cheH Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 13 atizaya bhayaMkara rIte bUmo mArato huM, vakarmothI pApakarmavALo banelo hovAthI anaMtIvAra mahAyaMtromAM zeraDInI mAphaka pilAyo chuM' pApakarmanA pratApe huM, zukara ane zvAnarUpane dharanArA zyAma varNavALA ane vicitra prakAranA paramAdhArmika asuro dvArA bhUmi upara paTakAyo ane Ama tema akaLAto huM jIrNa vastranI mAphaka phaDAyo ane vRkSanI mAphaka chedayo ?" pApakarmanA pratApe narakamAM utpanna thayelo huM atasInA varNa jevI kRSNa kRpANIthI, tathA 'bhallI' ane 'paTTIza' nAmanAM zastra vizeSothI chedAyo, bhedAyo ane sUkSma sUkSma TukaDA jeTalo karAyo, arthAt kRpANa Adi zastro dvArA mArA be TukaDA karyA, mane bhedyo ane mArA sUkSma sUkSma TukaDA paNa karI nAkhyA.' ane "savaso no gutta, nate manInuNa coIo totta jottehiM, rojjho vA jaha pADio // 8 // huAsaNe jalaMtaMmi, ciAsu mahiso viva / daDDho pakko a avaso, pAvakammehiM pAvio / / 9 // balA saMDAsatuMDehi, lohatuMDehiM pakkhihiM / vinuro vivaMtoDaC/ saMmiDivito 20mA" parAdhIna evo huM, saLagatA ane samilAyukta evA loDhAnA rathamAM joDAyo ane cAbuka tathA baMdhana AdithI prerAyelo huM rojhanI mAphaka piTAyo ane paTakAyo : "pApakarmonI paravazatAthI narakane pAmelo huM paramAdhArmika asuro dvArA racAyelI citAomAM saLagatA agninI aMdara pADAnI mAphaka bhasmIbhUta karAyo ane pakAvAyo." paramadhArmika asuroe vikarvelAM sANasA jevAM mukhavALAM 'DhaMka' nAmanAM pakSIo dvArA ane loDhA jevAM mukhavALAM gIdha pakSIo dvArA huM vilApa karavA chatAM paNa baLAtkArathI vividha prakAre chedayo. tathA "tapadA vinaMta ghAvatA, patto vegana nAM jalaM pAhaMti ciMtaMto, khuradhArAhiM vivAio / / 11 / / Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 233 16H narakanI jAtaanubhava varNavatA mRgAputra - 86 - uNhAbhitatto saMpatto, asipattaM mahAvaNaM / asipattehiM paDatehiM, chinnapubo aNegaso / / 12 / / muggarehi bhusaMDhIhiM sUlehiM musalehiM a / gayAsaM bhaggagattehiM, pattaM dukkhamaNaMtaso / / 13 / / khurehiM tikkhadhArAhiM, churiAhiM kappaNIhi a / kappIo phAlio chino, ukkitto a aNegaso / / 14 / / pAsehiM kUDajAlehi, mio vA avaso ahaM / vAhio baddharuddho ya, bahuso ceva vivAio / / 15 / / galehiM magarajAlehiM, maccho vA avaso ahaM / ullio phAlio gAhao, mArio a aNaMtaso / / 16 / / vidaMsaehiM jAlehi, lippAhi sauNoviva / gahio laggo abaddho a, mArio a aNaMtaso / / 17 / / kuhADaparasumAhi, vaDDhaihiM dumo viva / kuTThio phAlio chino, tacchiA a aNaMtaso / / 18 / / caveDamuTThimAihiM, kumArehiM ayaMpiva / tAro mitro, khigo na khetI pAran" 'tRSNAthI pIDAto huM doDato vetaraNI nadImAM pahoMcyo, tyAM jaIne "pANI pIuM' ema vicArato huM kaThora dhArAothI vyApAdita thaI gayo; arthAtu chinnabhinna thaI gayo vajavAlukAdikanA tApathI khUba khUba tapI gayelo huM ThaMDaka levA khAtara talavAra jevAM bhedI nAkhe tevAM patrovALA "asipatra' nAmanA vanamAM gayo tyAM paDatAM asipatro dvArA huM anaMtIvAra pUrve dAyo chuM." rakSaNanI AzA cAlI gaI che evA ane "mudgara, bhUsaMDhI, zULa ane mazala' Adi zastro dvArA bhagna thaI gayAM che gAtro jenAM evA meM anaMtIvAra asahya duHkha bhogavyuM che.' tIkSNa dhAravALI kAtarothI kapAto huM vastronI mAphaka be vibhAgamAM anaMtIvAra phaDAyo chuM, tIkSNa dhAravALI chUrIothI anaMtIvAra khaMDita thayo chuM ane tIkSNa dhAravALA surothI anaMtIvAra mArI cAmaDI paNa ukheDI nAkhavAmAM AvI che." Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - - 10 haraNiyAnI mAphaka pApanA yoge paravaza evA mane kuTajALavALA pAzothI anekavAra Thagyo che, baMdhanothI bAMdhyo che, bahAra na jaI zakAya evI rIte rUMdhyo che ane e rIte mAro anekavAra vinAza karyo che.' gala, magara ane jAlanuM rUpa dharanArA paramAdhArmika asuroe mane anaMtIvAra khotaryo, phADyo, pakaDyo ane mAryo : pakSInI mAphaka anaMtIvAra mane, vizeSa prakAre karaDanArAM zyana Adi pakSIoe mane pakaDyo, vajalepAdi lepothI saMlagna karyo, jAlo dvArA bAMdhyo ane saghaLAoe mAryo." vRkSanI mAphaka anaMtIvAra mane kuhADAthI kUTyo, parazu AdithI phADyo ane chedyo tathA vAIkithI mArI cAmaDI paNa utArI.' luhAro jema loDhAne ghaNa AdithI tADe, kUTa, bhede ane cUrI nAkhe tema mane anaMtIvAra capeTA ane buddhi AdithI tADyo, phUTyo, bhedyo ane cUrNabhUta karI nAkhyo che." temaja "tattAi taMba lohAiM, tauANi sIsagANi a / pAio kalakalaMtAI, ArasaMto subheravaM / / 20 / / tuhaM piAI maMsAI, khaMDAI sollagANi a / khAiomi samaMsAI, aggivaNNAI Negaso / / 21 / / tu haM piA surA sIhU, merao a mahaNi a / pajjiomi jalaMtIo, vasAo ruhirANi a / / 22 / / atizaya bhayaMkara rIte bumo pADatA evA mane tapAvelAM tAmra, loha, trapu ane sIsaka khUba ukALelAM hovAthI kalakala zabda karatAM pAvAmAM AvyAM che.' tane khaMDIbhUta karelAM ane pakAvelAM mAMsa bahu priya che' ema yAda karAvI karAvIne mArA zarIramAMthI ja mAMsa kADhI tene uSNa evuM banAve ke jethI te agninA varNa jevuM banI jAya, evA mArA ja zarIranA mAMsane mane anekavAra khavaDAvavAmAM AvyuM che.' tane surA, sahu, meraka ane madhu AvI AvI jAtanI madirA bahu priya che ema yAda karAvI karAvIne baLatI vasAo ane rudhira pAyuM che.' Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1351 - 16 narakano jAtaanubhava varNavatA mRgAputra - 86 - 205 A prakAre "niccaM bhIeNaM tattheNaM, duhieNaM vahieNa ya / paramA duhasaMbaddhA, veaNA veiA mae / / 23 / / tivva caMDappagADhAo, ghorAo aidussahA / mahAbhayAo bhImAo naraesuM veiyA mae / / 24 / / jArisA mANuse loe, tAyA ! dIsaMti veaNA / patto mautaLigA, narasuM tuvega pAra" narakamAM nitya bhayabhIta, vividha prakAranAM duHkhothI duHkhita ane kaMpatA aMgavALA meM duHkhathI bharelI parama vedanAo vedI che.' narakagatiomAM meM tIvra, pracaMDa, gADha, ghora, atidurasaha, mahAbhaya karanArI ane bhayaMkara evI vedanAo vedI che ." vadhu zuM kahuM ? pitAjI ! manuSyalokamAM je vedanAo dekhAya che enA karatAM anaMtagaNI vedanAo narakagatimAM che ane evI duHkhamaya vedanAo meM narakagatiomAM khUba khUba anubhavelI che. to pachI- huM sukha mATe ja ucita chuM athavA sukamAra ja chuM ema kahevuM e ucita nathI ane je meM evA prakAranI vyathAo bhogavI che tevA mArA mATe dIkSA duSkara kema ja hoI zake? arthAt mArA mATe dIkSA duSkara nathI." DaravuM zAthI? AvAM prakAranAM naraka duHkhonuM varNana kyA AtmAne saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna na kare ? kahevuM ja paDaze ke harakoI vivekI AtmAne narakagatimAM paDelA AtmAonI AvI dazA avazya nirveda ane vairAgya utpanna kare ja : paNa mAtra A sthaLe vicAravAnuM eTaluM ja che ke vivekI AtmAoe DaravuM zAthI? vivekI AtmAoe duHkhathI DaravuM e hitakara nathI paNa duHkhanA hetuothI DaravuM e hitakara che kAraNa ke duHkhathI DaravAmAM duHkha dUra nathI thatuM paNa duHkhanA hetuthI DaravAmAM ja duHkha dUra thAya che. duHkhathI DaranAro duHkhathI bhAgavA icche che, tyAre duHkhanA hetuothI DaranAro pApathI bhAgavA icche che. duHkhathI bhAganAro duHkhathI na bace paNa pApathI bhAganAro avazya duHkhathI bace. A badhA hetuothI AtmAoe duHkhathI nahi DaravuM paNa duHkhamAM hetubhUta pApothI DaravuM joIe. narakanuM AyuSya bAMdhe koNa? A hetuthI dareka pApabhIrue vicAravuM joIe ke kayo AtmA narakanuM Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 10 AyuSya bAMdhe che ? narakanuM AyuSya kevo AtmA bAMdhe enuM varNana karatAM prakaraNakAra paramarSi zrI deveMdrasUrIzvarajI mahArAjA "karmavipAka' nAmanA prathama karmagraMthamAM pharamAve che ke - "vaMghA niyAmahAmadiro " "mahAparigrahI, mahAraMbhI ane raudrapariNAmI AtmA narakanA AyuSyano baMdha kare che." narakanA hetuo : vaLI paramopakArI paramarSio "mahAraMbha, mahAparigraha, paMcaMdriya jIvono ghAta ane mAMsanuM bhakSaNa' - A cAra vastuone paNa narakanA kAraNa tarIke oLakhAve che. AthI e vastu spaSTa thAya che ke "mahAna AraMbha, moTo parigraha, paMceMdriya jIvono vadha, mAMsAhAra ane raudrapariNAma' A badhAM narakagatimAM laI janArAM pApo che : arthAtu je koI vastu AtmAne raudrapariNAmI banAve te saghaLI ja vastu narakamAM laI janAra pApa tarIke manAya che. A uparathI -- e vAta taddana ja spaSTa thAya che ke narakagatinAM duHkhothI gabharAnArAoe mahAraMbha Adi mahApApothI ja gabharAvuM joIe ane emAM ja sAcI AstikatA che. narakagatine mAnavAno dAvo karavo ane narakanAM duHkho sAMbhaLIne kaMpI UThavuM te chatAM paNa temAM laI janArAM pApothI sahaja paNa nahi DaravuM e kAMI sAcI AstikatA nathI eTaluM ja nahi paNa eka jAtano daMbha che. narakagatine mAnanAro AtmA, mahAraMbha Adine khIlavanArI pravRttiomAM kadI paNa na rAce. narakagatine mAnanArA AtmAo mahAraMbha Adi ghora pApanI pravRttiomAM karmanA yoge phasI gayelA hovA chatAM paNa avasare avasare e AtmAone e vastu saMkhyA vinA rahe ja nahi. evI dazA tamArI potAnI che ke nahi e vicAro. e vicArazo to ja narakanA hetuothI bacI zakazo. sUtrakAra paramarSi tathA TIkAkAra maharSino paNa narakanA hetuothI bacAvavAno ja Azaya che : e Azayane potAnI jAta mATe saphaLa karavo e tamArA potAnA ja hAthamAM che. bAkInI-gatiomAM kevI kevI dazA che e vagerenuM varNana have pachI Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 : tiryaMcagati ane tenA bheda-prabheda : tiryaMcagatinA jIvonI yonio vagere : viSaya : AcArAMga TIkAnA AdhAre tiryaMcagatinA bhedo-prabhedo, yonio, kuLakoTio ane vedanAdino citAra, 5 jIva prakAra 1. | pRthvIkAya ra. 13. 4. 5. hInatama gati naraka kahevAya. tyArabAdanA krame naMbara lAge che tiryaMcagatino. emAM keTakeTalA prakA2nA jIva prakArono samAveza thAya che, enI yonionI temaja kuLa koTionI saMkhyA temaja temane thatI vividha prakAranI vedanAonuM svarUpa A pravacanamAM varNavavAmAM AvyuM che. je jotAM haiyuM hacamacI uThe che ane nizcaya thaI jAya che ke AvA duHkha ane parAdhInatAvALA sthAnamAM kyAre paNa javuM na paDe to sAruM. khUba ja TuMkANamAM, atyalpa zabdomAM tiryaMca gatinuM samagra vizva AMkha sAme khaDuM karIne, TIkAkAra maharSie mahAna upakAra karyo che. 7. 19. aplAya tejaskAya vAyukAya (a) sAdhAraNa vanaspatikAya (b) pratyeka vanaspatikAya 7 lAkha 12 lAkha 7 lAkha 7 lAkha 7 lAkha 3 lAkha 7 lAkha 7 lAkha 14 lAkha 28 lAkha 10 lAkha 28 lAkha 2 lAkha 7 lAkha 2 lAkha 8 lAkha 2 lAkha 9 lAkha (3) jalacara 4 lAkha 12.5 lAkha (b) khecara 4 lAkha 12 lAkha 10 lAkha (c) catuSpada sthalacara paMceMdriya | 4 lAkha uraH parisarpa sthalacara | tiryaMco | 4 lAkha bhuja parisarpa sthalacara 10 lAkha 4 lAkha 9 lAkha 78 lAkha 192.5 lAkha (a) beIMdriya (vikaleMdriya) (b) teIMdriya (vikaleMdriya) (c) caturIkriya (vikaleMdriya) tiryaMcagatinA jIvo H yoni kuLakoTi sthAvara jIvonA prakAra : kula vedanA svakAya-52kAyazastra zItoSNAdi 99 99 chedana, bhedana, moTanAdi anaMta "7 sudhA,pipAsA,zItoSNAdi pratyakSa "9 87 37 19 99 99 29 39 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17: tiryaMcagati ane tenA bheda-prabheda : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravartI prANIone nirveda ane vairAgya thAya e hetuthI je karmavipAkanuM varNana karavA icche che te spaSTa samajI zakAya te mATe TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe, cAre gatinA jIvonI yoni AdinuM varNana karatAM nIcatama narakagatinI yoni ane kulakoTi tathA narakagatimAM paDelA AtmAonI utkRSTa sthitinuM varNana karavA sAthe te AtmAone bhogavavI paDatI vedanAonA prakAra paNa darzAvyA ane cha zloko dvArA teonI vacanAtIta vedanAono paNa kAMIka khyAla karAvyo. have, "tiryaMcagatimAM rahelA AtmAo mukhyatayA pAMca prakAramAM vaheMcAyelA che kAraNa ke tiryaMcagatimAM eka iMdriyavALA jIvo hoya che tema be iMdriyovALA, traNa iMdriyovALA, cAra iMdriyovALA ane pAMca iMdriyovALA jIvo paNa hoya che : te paikInA ekendriyavALA jIvo pAMca prakAre che : 1. pRthvIkAya. 2. aplAya, 3. teukAya, 4. vAyukAya ane 5. vanaspatikAya." pAMcamA vanaspatikAyamAM paNa be prakAra che : "1. pratyeka, ane 2. sAdhAraNa.' jema vanaspatikAyanA mukhyatayA be prakAra che tema paMceMdriya-tiryaMconA paNa mukhyatayA - "1. jalacara, 2. khecara ane 3. sthalacara' A traNa prakAra che; temAM sthalacara' paNa - 1. catuSpada, 2. ura:parisarpa, 3. bhuja-parisarpe.' A traNa prakAranA che.' A saghaLAya prakAranA tiryaMconI yoni, kulakoTi ane vedanAnA svarUpanuM varNana karatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMka sUrijI mahArAjA pharamAve che ke - 1. "tiryaggatau pRthivIkAyajantUnAM sapta yonilakSA dvAdaza kulakoTilakSAH svakAyaparakAyazastrANi zItoSNAdikA vedanAH, 2. tathA'SkAyasyApi sapta yonilakSAH sapta ca kulakoTi vedanA api nAnArUpA eva, 3. tathA tejaskAyasya sapta yonilakSAH trayaH kulakoTilakSAH pUrvavavadanAdikaM, 4. vAyorapi sapta yonilakSAH sapta ca kulakoTilakSAH vedanA api zItoSNAdijanitA nAnArUpA eva, 5. pratyekavanaspaterdazayonilakSAH sAdhAraNavanaspatezcaturdaza ubhayarUpasyApyaSTAviMzati Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 - - 17 : tiryaMcagati ane tenA bheda-prabheda - 87 - 269 kulakoTilakSAH, tatra ca gato'sumAnanantamapi, kAlaM, chedana-bhedana-moTanAdijanitA nAnArUpA vedanA anubhavatrAste, 6. vikalendriyANAmapi dvau dvau yonilakSau kulakoTyastu dvIndriyANAM sapta trindriyANAmaSTau caturindriyANAM nava, duHkhaM tu kSutpipAsAzItoSNAdi janitamanekadhA'dhyakSameva teSAmiti, 7. paJcendriyatirazcAmapi catvAro yonilakSAH kulakoTilakSAstu jalacarANAmarddhatrayodaza, pakSINAM dvAdaza, catuSpadAnAM daza, uraHparisarpANAM daza, bhujaparisarpANAM nava vedanAzca nAnArUpA yAstirazcAM sambhavanti tAH pratyakSA eveti, 3 i "kSutRhimAtyuSNabhayArditAnAM, parAbhiyoga-vyasanAturANAm / aho ! tirazcAmatiduHkhitAnAM, sukhAnuSaGga kila vArtametad / / 1 / / " tiryaMcagatinA jIvonI yonio vagere : tiryaMcagatimAM utpanna thayelA paikInAM : 1. "pRthvIkAyanA jaMtuonI yoni sAta lAkha che. kulakoTi bAra lAkha che, pRthivIkAya jIvone nAza karanArAM zastro be prakAranAM hoya che ke eka svakAyazastro ane bIjAM parakAya zastro : arthAtu e jIvono nAza apakAya Adi anyathI thAya che tema pRthivIkAyathI paNa thAya che ane zIta tathA uSaNa Adi vedanAo paNa pRthvIkAyanA jIvone aneka prakAranI hoya che. 2. "aSkAyanA jIvonI paNa yoni sAta lAkha che, kulakoTi paNa sAta lAkha che ane te jIvone vedanAo paNa aneka prakAranI hoya che. 3. "tejaskAya' jIvonI yoni sAta lAkha che, kalakoTi traNa lAkha che ane tejaskAya jIvone paNa vedanA vagere pRthvIkAya" ane "apakAyanA jIvonI mAphaka hoya che. 4. "vAyukAya' jIvonI paNa yoni ane kulakoTi sAta lAkha che tathA zIta ane uSNa AdithI utpanna thayelI vedanAo paNa te jIvone aneka prakAranI ja hoya che. 5. vanaspatikAyanA jIvo be prakAranA che: 1. pratyeka vanaspatikAya ane 2. "sAdhAraNa vanaspatikAya'. te paikInI - Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 1. 'pratyeka vanaspatikAya'nI yoni daza lAkha che ane kulakoTi aThThAvIsa lAkha che ane 2. 'sAdhAraNa vanaspatikAya'nI yoni cauda lAkha che ane kulakoTi aThThAvIsa lAkha che. temAM gayelo jIva, anaMta kAla sudhI paNa chedana, bhedana ane moTana (maraDavuM) AdithI utpanna thayelI aneka prakAranI vedanAono anubhava karato rahe che. 6. vikaleMdriya'nA paNa traNa prakAra che : '1. 'beiMdriya', 2. 'teiMdriya' ane 3. 'caturiMdriya.' te paikInA - 1. be iMdriyovALA jIvonI yoni be lAkha che ane kula koTi sAta lAkha che ane 2. traNa iMdriyovALA jIvonI yoni be lAkha che ane kulakoTi ATha lAkha che tathA 3. cAra iMdriyovALA jIvonI yoni be lAkha che ane kulakoTi nava lAkha che. A traNe prakA2nA jIvone kSudhA, pipAsA, zIta ane uSNa AdithI utpanna thatuM du:kha pratyakSa ja che. 7. paMceMdriya tiryaMca' jIvonA prakAra pAMca che : '-1-'jalacara',2. 'khecara', 3. 'catuSpada' eTale cAra pagathI cAlanAra sthalacara, 4. ura:parisarpa' eTale chAtIthI cAlanAra sthalacara ane 5. 'bhujaparisarpa' eTale bhujAthI cAlanAra sthalacara.' e paikInA1. 'jalacara' eTale pANImAM cAlanAra matsya Adi jIvonI yoni cAra lAkha che ane kulakoTi sADA bAra lAkha che. 2. 'khecara' eTale AkAzamAM UDanAra pakSIonI yoni cAra lAkha che ane kulakoTi bAra lAkha che. 3. 'catuSpada' cAra page cAlanAra 'sthalacara'nA prathama bhedanA jIvonI yoni cAra lAkha che ane kulakoTi daza lAkha che. 4. 'ura:parisarpa' eTale chAtIthI cAlanAra 'sthalacara'nA bIjA bhedanA jIvonI yoni cAra lAkha che ane kulakoTi daza lAkha che. 'bhujaparisarpa :' eTale bhujAthI cAlanAra 'sthalacara'nA trIjA bhedanA jIvonI yoni cAra lAkha che ane kulakoTi nava lAkha che. 5. 1356 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1357 17 : tiryaMcagati ane tenA bheda-prabheda A pAMceya prakAranA tiryaMcone je vividha prakAranI vedanAo saMbhave che te pratyakSa ja che. = 87 - 'kaheluM che ke - aho ! kSudhA, tRSA, hima, ati uSNa ane bhayathI pIDita ane parano abhiyoga tathA aneka prakAranAM kaSTothI Atura e ja kAraNe atizaya duHkhita evA tiryaMcone sukhano yoga che ema kahevuM e khAlI vAto karavA jevuM ja che kAraNa ke e bicArA jIvone sukha hovAno saMbhava ja nathI." . ATalA varNana uparathI barAbara samajI zakAze ke A lokamAM manuSyo sivAyanA je jIvo dRSTigocara thAya che te saghaLAya tiryaMco ja che : vadhumAM zrI jainazAsanane nahi pAmelAothI, sarvathA ajJAta evA paNa tiryaMco asaMkhyAtA ane anaMtA che : A saMsAramAM nA2kI, devo ane manuSyonI apekSAe tiryaMcagatinA jIvonI saMkhyA ja ghaNI vizALa che : nArakInA jIvo, devagatinA jIvo ane manuSyagatinA jIvo saghaLAya hAlI cAlI zake tevA eTale trasa che tyAre tiryaMca gatinA jIvo be prakAranA che : 1. 'sthAvara' ane 2. 'trasa' 271 : :: 1. sthAvara jIvo H 'sthAvara nAmakarma'nA udayane kAraNe gamanAgamana karavA mATe sarvathA azakta che : e jIvo anaMtajJAnIo sivAya koIne paNa pratyakSa nathI : je AtmAo anaMtajJAnI parama vItarAga zrI arihaMta paramAtmAnA zAsanane pAmelA che te ja AtmAo e jIvonI zraddhA karI zake che : anaMtajJAnI zrI arihaMta paramAtmAnA zAsanathI para rahelA AtmAo, game tevA DAhyA gaNAvA chatAM paNa e jIvonI rakSA karavAnuM nathI samajI zakyA, kAraNa ke hAlI cAlI na zake tevA paNa jIvo che e vAta ja teo ajJAnanA yoge nathI jANI zakatA ane mithyAtvanA udayathI nathI mAnI zakatA. balihArI che e anaMtajJAnI zrI jinezvaradevonI ke jemaNe vizvahitaiSIoe 'evA paNa jIvo che' ema samajAvIne ahiMsAno anupama ane ajoDa rAjamArga ughADo karyo che : e rAjamArge te ja AtmAo cAlI zake che ke je AtmAo, e paramAtmAonI AjJA mujabanA saMyamanA ane tapanA upAsaka bane che. zrI jinezvaradevoe prarUpela ahiMsA, saMyama ane tapa e mokSamArganA ArAdhako ja sArI rIte samajI zake che ane yathArtha rIte AcarI zake che. saMpUrNa ahiMsAnA upAsaka thavAne icchatA AtmAo, saMpUrNa ahiMsAnuM yathArtha pAlana karI zake te mATe e Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 -- 15: anaMta upakArI paramAtmAe sthAvara jIvo keTalA prakAranA ane kevI rIte rahyA che e vagere ghaNI ja jhINavaTapUrvaka samajAvyuM che. sthAvara jIvonA prakAra : sthAvara jIvonA mukhya prakAra pAMca che. 1. pahelo - "pRthvIkAya' nAmano prakAra che : e prakAramAM sphaTikarana, maNi, ratna, vidruma Adi anekano samAveza thAya che. 2. bIjo - "aSkAya' nAmano prakAra che : e prakAramAM ghanodadhi Adi sarva prakAranA pANIno samAveza thAya che. 3. trIjo - 'tejaskAya' nAmano prakAra che : e prakAramAM vIjaLI Adi sarva prakAranI agnino samAveza thAya che. 4. cotho - 'vAyukAya' nAmano prakAra che : e prakAramAM ghanavAta Adi sarva prakAranA vAyuno samAveza thAya che. 5. pAMcamo - "vanaspatikAya' nAmano prakAra che, "vanaspatikAyanA mukhya be vibhAga che : eka pratyeka vanaspatikAya' ane bIjo "sAdhAraNa vanaspatikAya." "pratyeka vanaspatikAya' tene kahevAya che ke jenA eka zarIramAM eka jIva hoya ane "sAdhAraNa vanaspatikAya tene kahevAya che ke jenA eka zarIramAM anaMtA jIvo hoya : phaLa, phUla Adi pratyeka vanaspatikAya'mAM gaNAya che ane kaMda Adi "sAdhAraNa vanaspatikAya'mAM gaNAya che. A pAMca prakAranA jIvonA sUkSma ane bAdara Adi prakAro che. A jIvone mAtra "sparzanA" nAmanI eka ja iMdriya hoya che. 2. trasa jIvo trasa nAmakarmanA udayathI gamanAgamana karavAnI zakti dharAve che : e jIvo cAra prakAramAM vaheMcAyelA che : 1. beiMdriya, 2. TIMdriya, 3. caturadriya ane 4. paMcendriya : 1. "zaMkha AdinA jIvo be iMdriyovALA hoya che, kAraNa ke e jIvone 1. sparzanA, ane 2. rasanA" A be ja iMdriyo hoya che. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 --- 17 : tiryaMcagati ane tenA bheda-prabheda - 87 - 273 2. "kIDI' AdinA jIvo traNa iMdriyovALA hoya che. e jIvone '1. sparzanA, - 2. rasanA ane 3. ghANa' A traNa iMdriyo hoya che. 3. "vIMchI' AdinA jIvo cAra iMdriyovALA hoya che. e jIvone . 1. sparzanA, 2. rasanA, 3. dhrANa ane 4. cakSu' A cAra iMdriyo hoya che. A traNe prakAranA jIvo 'vikalaiMdriya' nAmathI oLakhAya che. kAraNa ke ekeMdriya jIvo karatAM adhika iMdriyovALA hovA chatAM paNa pUrNa pAMceya iMdriyovALA nathI kiMtu beiMdriya jIvo traNa iMdriyothI vikala che, traNa iMdriyavALA jIvo be iMdriyothI vikala che ane caturiMdriya jIvo eka iMdriyathI vikala che. 4. "sparzanA, rasanA, ghANa, cakSu ane zrotra' A pAMce iMdriyothI pUrNa evA tiryaMco traNa vibhAgamAM vaheMcAyelA che : 1. jalacara, 2. khecara ane 3. sthalacara.' 1. "masya' Adi jIvo jalacaramAM gaNAya che. 2. "zuka' Adi pakSIo khecaramAM gaNAya che. 3. "sthalacara' eTale bhUmi upara cAlanArA jIvo ane e jIvo traNa vibhAgamAM vaheMcAyelA che : 1. "catuSpada eTale cAra pagavALAM gAya, bheMza Adi saghaLAMya pazuo, 2. "ura:parisarpa' eTale chAtIthI cAlanAra "sarpa" vagere ane 3. "bhuja parisarpa eTale bhujAthI cAlanAra noLiyA Adi, A jIvonA paNa saMmUrchAima ane garbhaja Adi bhedo che. A banne prakAranA trasa jIvonI yonio ane kulakoTio keTalI keTalI che e kahevA sAthe TIkAkAra maharSie e jIvonI vedanAono paNa sAmAnya khyAla Apyo : e uparathI paNa ApaNAthI samajI zakAya tema che ke karmanA vazavartIpaNAthI paravaza banelA te AtmAone sukhano saMbhava sarakho nathI : te chatAM paNa tiryaMca gatimAM paDelA A saghaLAya jIvone kevA kevA prakAranI ane kevI kevI kAramI vedanAo bhogavavI paDe che e vastu kaMIka vistArathI jANavA jevI che. e jANavAthI be lAbha thaI zake tema che. "e gatinI duHkhada dazAthI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 10 bacavA mATe e gatinAM AyuSyabaMdhanAM kAraNothI bacavAnI kALajI janmI zake." e eka lAbha ane bIjo lAbha e ke "ajJAnatAnA pratApe e jIvone trAsarUpa thatI je je ApaNI kAravAIo, hoya tenAthI paNa bacI zakAya.' evI kAravAIothI bacanAro AtmA ahiMsaka banavA sAthe karmathI paravaza thayelA AtmAone trAsarUpa thato aTake che eTale ubhayane lAbha che. tiryaMca gatimAM paDelA pApAtmAone kevA kevA prakAranAM duHkho kevI kevI rIte thAya che e vagere vastunuM varNana kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe zrI yogazAstramAM saMsArabhAvanA spaSTIkaraNa karatAM sArAmAM sAruM karyuM che ane A prasaMge e khAsa jovA jevuM che paNa te have pachI Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18: ekeMdriyapaNAnAM duHkho: 88 * karmavazavartI prANIonA karmavipAkanuM viziSTa varNana : vanaspatikAyanI vipattio : pRthvIkAyanI pIDAnA prakAra : * kAramuM kautuka : *"aplAya' uparanA upadravo - * mUrtimaMta mUrkhatA : tejaskAya'nA trAsanA prakAro - * zaraNarUpa eka jaina sAdhutA ja : * "vAyukAya'nI vedanA : * jaina mAtranI pharaja : viSayaH pRthvIkAya vagere ekeMdriya jIvonAM duHkhanuM yogazAstranA AdhAre varNana. cAra gatimAM rahelA vibhinna jIvonA duHkhonuM varNana kramazaH cAlI rahyuM che, te aMtargata A pravacanamAM kalikAla sarvajJa AcAryadeva zrImad hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA racita yogazAstramAM karelA saMsAra bhAvanAnA vivaraNanA AdhAre pravacanakArazrIe ekeMdriya jIvonA duHkhonA prakArono vigatavAra khyAla Apyo che. kautukAdivaza athavA ajJAna ke pramAdAdivaza lokonA hAthe kevA kevA jIvonI hiMsA thaI jAya che, te jANI tenAthI saMpUrNataH bacavA mATe jaina sAdhutA ja kaI rIte zaraNarUpa che, tenuM suMdara varNana karavAmAM AvyuM che. cha kAyano kUTo karavAnA upadeza ApanArA keTalAka ajJAnIo dvArA jANyeajANye pRthvIkAyAdi jIvonI je kAramI hiMsAnuM pravartana thaI rahyuM che, te aMge paNa pUjyazrIe lAlabattI dharI, ene mUrtimaMta mUrkhatArUpe navAjI che. * ajJAnatA e evI bhayaMkara vastu che ke e sva-para ubhayano vinAza karanArI thAya che. ajJAnatA dUra thayA vinA svataMtra mata pratipAdana karavAnI vRtti e ja ghora mithyAtva che. bhayaMkara ajJAnI AtmA eka aMtaranA avAja upara ja nAce ane bIjAone paNa nAcavAnuM abhimAna dharAve, e A vIsamI sadInuM kAramuM kautuka ja che. vizvamAM prANImAtra mATe zaraNarUpa vastu koI paNa hoya to te eka jaina sAdhutA che. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18H ekeMdriyapaNAnAM duHkho : karmavazavartI prANIonA karmavipAkanuM viziSTa prakAre varNana: sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, ekAMta hitabuddhinA yoge vicakSaNa AtmAone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna thAya e ja eka zubha hetuthI je karmavipAkanuM varNana karavA icche che te spaSTapaNe samajI zakAya e irAdAthI TIkAkAra paramarSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe naraka, tiryaMca manuSya ane deva' A cAre gatinA jIvonI yoni, kulakoTi ane vedanAonuM svarUpavarNana karatAM narakagatinA jIvonI yoni, kulakoTi ane utkRSTa sthitinuM pratipAdana karavA sAthe ja zloko dvArA e gatinA jIvone bhogavavI paDatI vedanAono jema kaMIka khyAla karAvyo tema ekeMdriya' Adi bhinna bhinna avasthAmAM rahelA tiryaMca gatinA jIvonI paNa yonio ane kula koTionI saMkhyAnuM pratipAdana karavApUrvaka te jIvone bhogavavI paDatI vedanAono paNa sahaja khyAla Apyo. paNa ApaNI icchA, "ekeMdriya' Adi jIvone bhogavavI paDatI vedanAono kaMIka vizeSa khyAla ApavAnI che : e kAraNe kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe, zrI yogazAstramAM anitya Adi bAra bhAvanAo paikInI trIjI saMsArabhAvanAnuM vivaraNa karatAM "ekeMdriya' Adi bhinna bhinna prakAre rahelA tiryaMcagatinA AtmAone bhogavavI paDatI vedanAono kaMIka vizeSa khyAla ApatAM zuM zuM pharamAvyuM che e joIe. pRthvIkAyanI pIDAnA prakAra : tiryaMcagatimAM bhinna bhinna avasthAne pAmelA AtmAonI trAsajanaka dazAnuM pratipAdana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe "pRthvIkAya' Adi pAMceyanI duHkhada dazAnuM kaMIka spaSTatAthI pratipAdana karyuM che. e saMsArabhAvanAnA vivaraNamAM narakagatinA jIvone keTalA prakAranI ane kevI kevI vedanAo bhogavavI paDe che eno khyAla ApyA bAda tiryaMcagatimAM Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133. - 18 : ekendriyapaNAnAM duHkho - 88 - 277 rahelA AtmAone bhogavavI paDatI vedanAono khyAla ApatAM zarUAtamAM ja pRthvIkAyanA jIvone vividha jAtanI pIDAo kevA kevA prakAre bhogavavI paDe che enuM varNana karatAM e mahApuruSa pharamAve che ke - "tiryaggatimapi prAptAH, samprApyaikendriyAditAm / tatrApi pRthivIkAya-rUpatAM samupAgatAH / / 1 / / halAdizastraiH pATyante, mRdyante'zvagajAdibhiH / vAripravAhai: plAvyante, dahyante ca davAgninA / / 2 / / vyathyante lavaNAcAmla-mUtrAdisalilairapi / lavaNakSAratAM prAptAH, kvathyante coSNavAriNi / / 3 / / pacyante kumbhakArAdyaiH, kRtvA kumbheSTakAdisAt / cIyante bhittimadhye ca, kRtvA kardamarUpatAm / / 4 / / kecicchANenighRSyante, vipacya kSAramRtpuTaiH / TaGkAndukairvidAryante, pATyante'drisaritplavaiH / / 5 / / " tiryaMcagatine paNa pAmelA AtmAo, "ekeMdriya' AdipaNAne pAmIne ane ekedriyapaNAmAM paNa pRthvIkAyarUpatAne pAmelA AtmAo paikInA1. keTalAka AtmAo, 'hala' Adi zastrothI phaDAya che. 2. keTalAka AtmAo, "ghoDA' ane 'hAthI' Adi pazuo dvArA mardana karAya che. 3. keTalAka AtmAo, pANInA pravAhothI plAvita thAya che. 4. keTalAka AtmAo, dAvAgnithI dahAya che, 5. keTalAka AtmAo, 'lavaNa, AcArmsa ane mUtra' AdinA pANIthI paNa vyathita thAya che, 6. lavaNalArapaNAne pAmelA keTalAka AtmAo, uSNa pANImAM ukaLAya che. 7. keTalAka AtmAo, kuMbhAra Adi dvArA ghaDA ane IMTo Adi rUpa thaIne pakAya che. arthAt keTalAka pRthvInA jIvone kuMbhAro, ghaDA ane IMTo AdirUpa banAvIne niMbhADAmAM pakAve che. 8. keTalAka pRthvInA jIvone kAdavarUpa karIne kaDiyAo bhIMtanI aMdara caTADe che. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1984 9. keTalAka pRthvInA jIvone kSAramRtyuTo dvArA pakAvIne kArIgaro zANa upara khUba khUba ghase che. 10. keTalAka pRthvInA jIvo, TaMkAduko (TAMkaNAM vagere) dvArA khUba khUba phaDAya che. 11. ane keTalAka pRthvInA jIvo, parvatonI nadIonA pravAho dvArA phaDAya che. AvA AvA prakAranA, pRthvIkAya jIvonI pIDAnA prakAro jANIne pApabhIru, AtmAoe khUba khUba vivekI banavAnI jarUra che. upakArI puruSo e jIvonI pIDAnA evA evA prakAronuM varNana eTalA ja mATe kare che ke "pRthvIkAyanA jIvo AvA AvA prakAro dvArA bhayaMkara pIDAne pAme che" ema jANIne vivekI AtmAo tevA tevA prakAro dvArA te jIvone pIDArUpa thatA aTake; athavA na aTakI zakAya tema hoya to paNa yatanAyukta to avazya bane che. A vAta ekalA pRthvIkAyanA jIvo mATe ja nathI paraMtu saghaLAya jIvo mATe samajI levAnI che. aplAya' uparanA upadravo - "pRthvIkAyanI pIDAnA prakAro varNavyA bAda 'aplAyanA upadravonuM varNana karatAM paNa pravacanapAraMgata e paramarSi prarUpe che ke - "gAvatAM punaH pratA-stAna tapanAmaH | ghanIkriyante tuhineH, saMzoSyante ca pAMzubhiH / / 1 / / kSAretarasAzleSAd, vipadyante parasparam / sthAnvintasthA vipazcatte, pItte pipAsa rA "ekeMdriyapaNAmAM pRthvIkAyarUpatAne pAmelA AtmAo, jema aneka prakAranI pIDAone bhogave che tema "apakAyapaNAne pAmelA jIvo paNa - 1. sUryanAM kiraNothI tape che, 2. tuhinathI ghanIbhUta thaI jAya che ane 3. dhULa dvArA zoSAI jAya che ? 4. khAro rasa ane te sivAyanA bIjA paNa raso e rasonA paraspara milanathI parasparano vinAza thAya che; arthAtu khArA pANI sAthe mIThuM pANI maLe to e khArA pANInA ane mIThA pANInA, ubhayanA jIvo nAza pAme che : e rIte bhinna bhinna rasanA pANIno bhinna bhinna Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1365 18 : ekendriyapaNAnAM duHkho - 88 1:0 rasavALA pANI sAthe meLApa thAya to ekatrita thayela bhinna bhinna pANInA jIvono nAza thAya che. 5. vaLI thALI eTale rAMdhavAnuM bhAjana vizeSa tapelI vageremAM rahelA pANInA jIvo puSkaLa pakAya che ane 6. tarasyA loko dvArA pANInA jIvo pivAya che. 'tejaskAya'nA trAsanA prakAro 'aplAya'nA upadravonuM varNana karyA pachI 'tejaskAya' jIvonA trAsanA prakAronuM varNana karatAM e ja ArAdhyapAda AcArya bhagavAna pharamAve che ke - "tenAvamAptAzva, vidhyAnte nAmiH / ghanAdibhiH prakuTyante jvAlyante cendhanAdibhiH / / 1 / / " 'tejaskAya paNAne pAmelA jIvo 1. jalAdi dvArA bujhAvI nakhAya che, 2. ghanAdithI puSkaLa kuTAya che ane 3. IMdhana Adi dvArA jAjvalyamAna karAya che. 'vAyukAya'nI vedanA : A pramANe 'tejaskAyapaNA'ne pAmelA jIvonA trAsanA prakAronuM varNana karyA pachI 'vAyukAya' jIvonI vedanAonuM varNana karatAM e ja sarvataMtra svataMtra sUripuraMdara pharamAve che ke - "vAyujAvatvamaLAtA, dainyane vyananAvimiH / zItoSNAdidravyayogAd, vipadyante kSaNe kSaNe // 1 // prAcInAdyAstu sarve'pi, virAdhyante parasparam / muAlivArtAdhyo, pIyo corAlimiH / / " 'vAyukAya`paNAne paNa pAmelA jIvo '1. paMkhAdikathI haNAya che. 2. zIta ane uSNa Adi dravyonA yogathI kSaNe kSaNe maraNa pAme che. 3. pUrva dizA AdinA pavano to saghaLAya paNa paraspara athaDAI athaDAIne maraNa pAme che H arthAt pUrva dizAno pavana pazcima AdinA pavana : 279 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1958 sAthe, pazcima dizAno pavana pUrva AdinA pavana sAthe, uttara dizAno pavana dakSiNa AdinA pavana sAthe, dakSiNa dizAno pavana uttara AdinA pavana sAthe, Urdhva dizAno pavana adho dizA AdinA pavana sAthe ane adho dizAno pavana Urdhva dizA AdinA pavana sAthe, ema aneka rIte paraspara athaDAIne vAyukAyanA jIvo vinAza pAme che, 4. mukha AdinA pavanathI paNa vAyukAyanA jIvo bAdhA pAme che ane 5. sarpa Adi paNa e jIvonuM pAna karI jAya che.' 'vanaspatikAyanI vipattio : vAyukAya' jIvonI vedanAonuM varNana karyA pachI vanaspatikAyanA jIvonI vipattionuM varNana karatAM e ja zAsanadivAkara, sUricakacakravartI pharamAve che ke - "vanaspatitvaM dazadhA, prAptA kandAdibhedataH / chidyante cAtha bhidyante, pacyante cAgniyogataH / / 1 / / saMzoSyante nipiSyante, pluSyante'nyonyagharSaNaH / kSArAdibhizca dahyante, saMghIyante ca bhoktRbhiH / / 2 // sarvAvasthAsu khAdyante, bhajyante ca prabhaJjanaH / kriyante bhasmasAd dAve-runmUlyante saritplavaiH / / 3 / / sarve'pi vanaspatayaH, sarveSAM bhojyatAM gatAH / sarveza sarvalADanu-batti varasannatim 4" kaMda' AdinA bhedathI daza prakAranA 'vanaspatipaNAne pAmelA jIvo 1. chedAya che. 2. bhedAya che ane 3. agninA yogathI pakAvAya che. 4. saMzoSaNa karAya che. 5. sArI rIte pisAya che. 7. parasparanAM saMgharSaNothI baLAya che. 7. kSAra AdithI baLAya che. 8. bhoktAo dvAra khavAya che ane bhaMgAya che tathA 9. dAvAnalo dvArA bhasmasAt karAya che ane 10. nadIonA pravAho dvArA umUlana karAya che. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1267 - 18 : ekendriyapaNAnAM duHkho - 88 - 281 11. saghaLAya prakAranI vanaspatio sarvanA bhojyapaNAne pAmIne sadAya sarva zastro dvArA klezanI paraMparAne anubhave che. kAramuM kautuka : - A pAMceya prakAranA ekeMdriya jIvonI rakSAnuM vidhAna eka zrI jinezvaradevanA zAsanamAM ja sarva prakAre karavAmAM AvyuM che. anya zAsananA praNetAone to pRthvIkAya Adi jIvo che evuM bhAna paNa nathI. ajJAnatA e evI bhayaMkara vastu che ke e svapara ubhayano vinAza karanArI thAya che. ajJAnatA dUra thayA vinA svataMtra mata pratipAdana karavAnI vRtti e ja ghora mithyAtva che. kumatonI utpatti ane Ajano ghora utpAta e, e ja ghora mithyAtvanuM pariNAma che. bhayaMkara ajJAnI AtmA eka aMtaranA avAja upara ja nAce ane bIjAone paNa nacAvavAnuM abhimAna dharAve, e A vIsamI sadInuM kAramuM kautuka ja che. mUrtimaMta mUrkhatA : ema kAramAM kautuke Aje keTalAya jaina nAmadhArIone paNa pAgala banAvyA che : anyathA potAnI jAtane sAcA jaina tarIke oLakhAvanArAo, ghora hiMsAnA pracArakane paNa ahiMsAnA uddhAraka tarIke oLakhAvIne mUrtimaMta mUrkhatAnuM pradarzana khulluM mUkavAnuM sAhasa kadI ja na karI zakata. sArAsAranA ane heya upAdeyanA vivekano abhAva hovAthI dharmanA nAme vanaspatikAyanI kAramI katalano jorazorathI sarvadezIya upadeza ApanArane paNa ahiMsAnA uddhAraka tarIke mAnanArA ane anya pAse manAvavAnA di' Ugye dhamapachADA karanArA potAnI jAtane sAcA jaina tarIke oLakhAve, e mUrtimaMta mUrkhatA nahi to bIjuM che paNa zuM ? vanaspatikAyanI kAramI katalanA upadezanI mAphaka ja eka vakhata tejaskAyanA saMhArano paNa sacoTa upadeza ApanAra ane e kaMpArIjanaka saMhAranA pracAramAM majhA mANanAra tathA trasa tiryaMco tathA manuSyonI hiMsAno paNa ullAsa ane AnaMdapUrvaka upadeza ApanAra tathA AcaravAnI paNa ughADI AgAhI ApanAra vyaktine ahiMsAnA uddhAraka tarIke mAnanArA AtmAo - "mUrtimaMta mUrkha tarIke zrI jainazAsanamAM nahi oLakhAya to anyatra oLakhAze paNa kyAM ? Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 2 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 1968 dhyAnamAM rAkhajo ke pRthvIkAya Adi sthAvara jIvonI hiMsAmAM trasa eTale hAlatAcAlatA jIvonI paNa hiMsA beThI ja che : e ja kAraNe pRthvIkAya AdinA AraMbha samAraMbhamAM beThelA AtmAo trasa jIvone paNa nahi haNavAno spaSTa niyama nathI svIkArI zakatA. zaraNarUpa eka jaina sAdhutA ja e ja kAraNathI A vizvamAM prANImAtra mATe zaraNarUpa vastu koI paNa hoya to te eka jaina sAdhutA ja che. zrI jaina sAdhutA sivAya prANImAtrane rakSaNa ApanArI A vizvamAM koI vastu ja nathI; e ja kAraNe zrI jainazAsanano saMpUrNa AdhAra sAdhutA upara ja che. pramattayogathI prANa vyaparopaNane hiMsA mAnanAruM zrI jainazAsana, saMpUrNapaNe zrI jinezvaradevoe jIvanamAM jIvIne zakaya rIte upadezelI sAdhutAmAM ja sarvAze rahI zake che. e ekAMta upakArI anaMtajJAnI paramavItarAga zrI arihaMta paramAtmAoe upadezelI sAdhutAnA upAsaka ja evA che ke jeo hAlatAcAlatA jIvonI hiMsA to nathI karatA paNa pRthvIkAya Adi sthAvara jIvonI paNa hiMsA nathI karatA. e paramatAraka sAdhutAnA upAsaka AtmAo, sajIva pRthvI, sajIva pANI, sajIva agni ane sajIva vanaspatino sparza sarakhoya nathI karatA. prayatnapUrvaka pavanano paNa upabhoga e puNya AtmAo nathI karatA. pavananA upabhoganI icchAthI paNa e puNya AtmAo para rahe che. evA puNyAtmAonI saghaLI ja kAravAI prANImAtranI ahiMsAne ja poSanArI hoya che ane hovI ja joIe : e ja kAraNe e AdarzarUpa ane ajoDa tyAgIono upadeza karmakSaya rUpa mokSanA ja dhyeyane poSanAro ane sarva tyAganI pradhAnatAvALo hoya che. jaina mAtranI pharaja : A anupama zrI jinazAsanane pAmyA chatAM ane zrI jinazAsananI jaDarUpa mULasvarUpa jaina sAdhutAthI bharelA upadezane pratidina sAMbhaLavA chatAM paNa je AtmAo prANImAtranA hitane karanArI jainadIkSAnA zaraNe na jaI zake te AtmAoe, potAnI jIvanadazAne avazya mokSAbhimukha banAvavI joIe ane e sAdhyane alpa samayamAM siddha karavAnA hetuthI anaMtajJAnIoe upadezelAM saghaLAMya anuSThAnone yathAzakti vidhipUrvaka AcaravA sAthe jema bane tema "pRthvIkAya' AdinA AraMbha samAraMbhathI bacatA rahevuM joIe. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : ekendriyapaNAnAM duHkho 88 pRthvIkAya AdinA AraMbha samAraMbhathI bacavA mATe khoTAM kutUhalo ane mojazokhathI dUra rahevuM joIe. khoTAM kutUhalo ane mojazokhathI dUra rahenArA tathA saMtoSI AtmAo sahelAIthI 'pRthvIkAya' AdinA AraMbha samAraMbhathI bacI zake che. mumukSu AtmAoe cAle tyAM sudhI sajIva pRthvI Adino upabhoga na karavo joIe : arthAt sacittanA tyAgI banavuM joIe. citta pRthvI Adino upayoga karavo paDe to paNa kaMpate kaMpate ane AvazyakatAthI eka ratibhara paNa adhika na thaI jAya enI khUba kALajI rAkhavI joIe ane pratyeka kriyA karatAM e khyAla avazya rAkhavo joIe ke 'koI paNa kriyA mArAthI evI to nathI thaI jatIne ke je mArI mokSanI sAdhanAmAM dIvAla UbhI karatI hoya ?' Avo khyAla rAkhavA sAthe mokSanI sAdhanAmAM upayogI evA ekeeka anuSThAnanI ArAdhanAmAM aharniza udyamazIla rahevuM joIe. beiMdriya Adi trasa tiryaMconI pIDAnA prakAro have pachI - 1369 283 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19: trasagatinAM duHkho ane kartavyamArga: 89 * rakSaka to eka ja : * beIdriyonI bUrI dazA : * trIdriyono trAsa : * caturadriyonI pIDA : * jalacaro uparanA julama : * sthalacaronI duHsthiti : * khecaronI duHkhada dazA : * duHkha, duHkha ane duHkha ja : * be kartavyo : * ayatanA na thaI jAya tenI kALajI eTale - viSaya: vikalaiMdriya ane paMceMdriya tiryaMca jIvonAM duHkho ane emAMthI bhavyAtmAoe levAno bodhapATha. cAra gatirUpa saMsAranuM varNana karatAM narakagati ane ekeMdriya jIvonAM duHkho AdinuM varNana karyA bAda A pravacananA mAdhyame pravacanakArazrIjIe beIdriyAdi vikaleMdriya jIvo temaja jalacarAdi tiryaMca paMceMdriya jIvonI durdazAnuM tAdaza darzana karAvyuM che. AdhAra lIdho che pUrvavatuM yogazAstra dharmagraMthano ! je joyA pachI thAya ke e jIvone mAtra duHkha, duHkha ane duHkha ja che ke, jenuM varNana zakya ja nathI. e jIvonI rakSA mATe upayogazIla banI kevA kevA prayatno karavA joIe enuM paNa suMdaratama nirUpaNa A pravacanAMte jovA maLe che. chevaTe kevA pApakarmathI evI tiryaMcagati prApta thAya che, enuM varNana karI pravacananI pUrNatA sAdhI che. muvAkyAta * upayogazUnyatA e parama adharma che. * prabhu zAsananA AcAro ja evA che ke jo enuM pAlana karavAmAM Ave to saheje saheje jIvone paDatAM duHkhomAM nimittabhUta thatAM aTakI javAya. * artha-kAmanI pravRttimAM hRdayapUrvaka rAcavuM-nAcavuM ane prabhu zAsanamAM hovAno dAvo karavo e banI zake tema nathI. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 : rasagatinAM duHkho ane kartavyamArga: rakSaka to eka ja ? sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjAe, saMsAravartI prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya thAya e hetuthI samajAvavA dhArelo karmano vipAka sahelAIthI samajI zakAya e kAraNe cAre gatinA jIvonI yoni Adine samajAvatAM TIkAkAra paramarSie, prathama narakagatinA jIvonI yoni, kulakoTi ane utkRSTa sthitinuM pratipAdana karavA sAthe te jIvonI vedanAono paNa kaMIka khyAla Apyo. e pachI tiryaMcagatimAM rahelA ekeMdriya Adi jIvonI paNa yoni ane kulakoTinI saMkhyA kahevA sAthe e jIvanI vedanAono paNa sAmAnya khyAla e maharSie Apyo. ekeMdriya Adi jIvonI vedanAono je khyAla TIkAkAra maharSie Apyo che te ghaNo ja saMkSepamAM hovAthI ApaNe evA jIvonI vedanAonuM svarUpa kaMIka vizeSa prakAre jANavA mATe e jIvonI vedanAonA je prakAra kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe, zrI yogazAstramAM saMsArabhAvanAnA svarUpanuM vivaraNa karatAM jaNAvyA che te joI rahyA chIe. pRthvIkAya' Adi pAMca prakAranA ekeMdriya jIvone kevA kevA prakAranI vedanAo aviratapaNe bhogavavI paDe che e ApaNe joI AvyA. e jotAM ApaNe e vastu nizcita karI AvyA ke - pRthvIkAya AdinA jIvo che ane teo ghaNI ghaNI vedanAo bhogave che e vagerenuM varNana karI enA paNa rakSaNanuM vidhAna koI paNa zAsana karyuM hoya to te eka zrI jinedradevonuM zAsana che ane e jIvone pUrepUruM rakSaNa jo koI paNa taraphathI maLatuM hoya to te zrI jineMdradevoe jAte sevIne zakya rIte upadezelI eka sAdhutA ja che.' be iMdriyonI bUrI dazA : have 'beiMdriya, trAMdriya, caturiMdriya, ane paMcaMdriya' - A cAre prakAranA traNa tiryaMconI trAsajanaka dazAnuM kaMIka spaSTatAthI pratipAdana karatAM kalikAlasarvajJA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 132 bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe kramasara beiMdriya AdinI bUrI dazAnuM varNana karyuM che. prathama 'baiMdriya' jIvonI bUrI dazAnuM varNana karatAM e pravacana paramArthavedI paramarSi prarUpe che ke - "yitve ja tANajo, pIyane pUratiH | cUrNante kRmaya: pAdai-bhakSyante caTakAdibhiH / / 1 / / zaGkhAdayo nikhanyante, nikRSyante jalaukasaH / naDupavALA pAnti, navarAthamika zArA" 'pUtara - pUrA Adi jIvo beiMdriyovALA hoya che. e jIvone sparzanA' ane "rasanA" A be iMdriyo hoya che. e jIvonI dazA ghaNI ja bUrI hoya che. kAraNa ke "pUtara' Adi be iMdriyovALA jIvo, tApamAM tapAvAya che ane prANIo dvArA pivAya che. kRmi' nAmanA be iMdriyavALA jIvo, pagathI cUrI naMkhAya che ane cakalAM AdithI bhakSaNa karAya che. "zaMkha' Adi be iMdriyovALA jIvo khuba khuba khodAya che. "lokasa' nAmanA beiMdriya jIvo khUba khUba kheMcAya che ane gaMDupada' Adi beiMdriya jIvo jaTharamAM utpanna thAya che ne jaTharamAM utpanna thayelA e jIvone auSadha Adi dvArA jaTharamAMthI pADI nakhAya che. prabhuzAsanane pAmelA AtmAo A jIvonI thatI A rItanI bUrI dazAmAM nimittabhUta thatAM jarUra bacI zake che, kAraNa ke prabhuzAsanane pAmelA AtmAonuM jIvana svachaMdI nathI hotuM paNa parama vitarAga paramAtmAnI AjJAthI niyaMtrita hoya che. prabhuAjJAthI niyaMtrita jIvana gujAranArA AtmAonuM khAnapAna Adi ane anya pravRttio evI anupama hoya che ke jenA pariNAme teo koIpaNa AtmAnI pIDAmAM prAyaH nimittabhUta thatA nathI. trIdriyono trAsa : beiMdriya' jIvonI bUrI dazAnuM varNana karyA pachI trIMdriya jIvonA trAsanuM varNana karatAM e ja ArAdhdhapAda AcAryadeva pharamAve che ke - "trIndriyatve'pi samprApte, SaTpadImatkuNAdayaH / vimRjyante zarIreNa, tApyante coSNavAriNA / / 1 / / pipIlikAstu tudyante, pAdaiH sammArjanena ca / darathamAnA gullA , mathyane vAsanalimi: rA" Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 - 19 : trasagatinAM duHkho ane kartavyamArga - 37 - 287 jU' ane "mAMkaDa Adi jIvo trIdriyapaNAne pAmelA che eTale "dhUkA' Adi jIvone "1. sparzanA, 2. rasanA ane 3. ghANa" A traNa IMdriyo hoya che. traNa iMdriyovALA jIvo paikInA "jU' ane "mAMkaDa" Adi jIvo zarIra dvArA pramAdI AtmAothI mardana karAya che ane dayArahita AtmAo e jIvone garama pANI dvArA tapAve che. nirdaya AtmAo traNa iMdriyovALI kIDIone pagathI pIDe che ane pramAdI AtmAo saMmArjana karatAM paDe che. na dekhI zakAya tevA kuMthu Adi traNa iMdriyovALA jIvo upayogahIna AtmAo dvArA Asana AdithI pIDAya che. caturiMdriyonI pIDA : traNa iMdriyovALAM prANIonI trAsajanaka dazAnuM varNana karyA pachI cAra iMdriyovALA prANIonI pIDAonuM varNana karatAM e ja anaMta upakArI AcArya bhagavAna pharamAve che ke - "caturindriyatAbhAjaH, saraghAbhramarAdayaH / madhubhavirAdhyante, yaSTiloSTAditADanaiH / / 1 / / tADyante tAlavRntAye-AgdaMzamazakAdayaH / pracatte gRhayArI-rAmadAya: sArA" saraghA-madhumaNikA ane bhramara' Adi jIvo cAra iMdriyone dharanArA hoya che arthAtu e jIvone "1. sparzanA, 2. rasanA, 3. ghANa ane 4. cakSa' A cAra iMdriyo hoya che. A cAra iMdriyone dharanArA saraghA ane bhramara' Adi jIvone madhubhakSIo, lAkaDI ane paththara AdinA tADanathI virAdhe che. zarIranA pUjArIo dvArA, 'daMza ane mazaka' Adi cAra iMdriyovALA jIvo paMkhA AdithI ekadama tADana karAya che ane "gRhagodhA' Adi hiMsaka jIvo dvArA "makSikA' ane markaTa' (macchara) Adi caturiMdriya jIvo grasita karAya che. jalacaro uparanA julama : trasa tiryaMco paikInA - "kIdriya, trIdriya ane caturiMdriya' - A traNa vibhAgamAM vaheMcAyelA vikaleMdriya tiryaMconI duHkhada dazAnuM varNana karyA pachI "jalacara, sthalacara ane khecara' A traNa vibhAgamAM vaheMcAyelA paMcaMdriya Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 tiryaMconI trAsajanaka dazAnuM varNana ka2vAnA hetuthI prathama 'jalacara' jIvo upara gujaratA julamono khyAla ApatAM e ja suvihita ziromaNi sUripuraMdara pharamAve che ke - 288 "pampenkriyA nabhacarA:, lAlacanyonyamurbhujA: | ghIvare: parivRttatte, ziSyo ca vAlimiH / / utkIlayante tvacayadbhiH prApyante ca bhaTitratAm / movAmavipaththo, nizAcane vasAiimaH|ArA" 'sparzanA, rasanA, ghrANa, cakSu ane zrota' A pAMca iMdriyone dharAvatA jalacara jIvo upara anya hiMsaka AtmAo taraphathI julamo gujare che enI sAthe e jIvonA parasparanA julamo paNa ghaNA ja che, kAraNa ke e jIvo utsukatApUrvaka parasparane khAya che. ekabIjAne khAtA e jIvonI dhIvaro dvArA dharapakaDa thAya che, e jIvone bagalAo gaLI jAya che, cAmaDAnA arthIo e jIvonI cAmaDI utaraDI nAkhe che ane bhaTitrapaNAne pamADe che, e jIvonuM bhakSaNa karavAnI kAmanAvALAo e jIvone sArI rIte pakAve che ane vasA-carabInA - arthAo, e jIvo upara nigAlana kriyA paNa karapINa rIte kare che. sthalacaronI duHsthiti H 'jalacara' jIvo upara gujaratA julamonuM varNana karyA pachI 'sthalacara' jIvonI duHsthitinuM varNana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA lakhe che ke - "sthatacAripu potpA; avanA vanavattare: mRgAdyA: siMhapramukhairmAryante mAMsakAGkSibhiH / / 1 / / mRgayAsaktacittaizca, krIDayA mAMsakAmayA / naraistattadupAyena, hanyante 'naparAdhinaH ||2|| kSudhApipAsAzItoSNA-tibhArAropaNAdinA / vADavugamatookva, veranAM prasahattvamI 1rU11" sthalacArI jIvo tarIke utpanna thayelAonI paNa ghaNI ja kharAba dazA che, kAraNa ke emAM paNa baLavAna jIvo nabaLAono nAza kare che. sthalacara tarIke utpanna thayelAM nirbaLa haraNiyAM vagere, atizaya baLavAna ane mAMsanA abhilASI siMha vagere sthalacaro dvArA marAya che. anya 1374 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1375 19 : sagatinAM du:kho ane kartavyamArga - 89 :: paNa niraparAdhI sthalacara jIvo, zikAra khelavAmAM Asakta cittavALA manuSyo dvArA krIDAnA hetuthI athavA to mAMsanI kAmanAthI te te upAyopUrvaka haNAya che H vaLI ApaNI dRSTie dekhAtA aneka prakAranA sthalacara jIvo, kSudhA, pipAsA, zIta, uSNa ane atibhAranuM AropaNa Adi dvArA ane cAbuka, aMkuza ane paroNAothI ghaNI vedanAne sahana kare che. khecaronI duHkhada dazA : 'sthalacara' jIvonI duHsthitinuM darzana karAvyA bAda khecaronI duHkhada dazAnuM varNana karatAM e ja AcArya mahArAjA pharamAve che ke - "ghecarAptittiraguja-potacaLAva: / zyenasiJcanagRdhrAdyairgrasyante mAMsagRdhnubhiH / / 1 / / mAMsalubdhaiH zAkunikai rnAnopAyaprapaJcataH / saMvRdgha pratihanyate, nAnArUpavikane ArA" 'tittira, popaTa, pArevAM ane cakalAM' Adi paMceMdriya hoI ane AkAzamAM cAlanArAM hovAthI khecara kahevAya che. e badhAM pakSIo, mAMsabhojanamAM atizaya Asakta evAM 'zyuna, siMcAna ane gRdhra' Adi pakSIo dvArA grasita karAya che ane mAMsalubdha zAkuniko-pAradhIo dvArA nAnA prakAranA upAyonA prapaMcathI pakaDAya che ane nAnA prakAranI viDaMbanAothI marAya che. duHkha, duHkha ane duHkha ja : A rIte saghaLAya prakAranA tiryaMconI du:khada dazAnuM kaMIka vistArathI varNana karyA bAda teno upasaMhAra karatAM ane karmavaza paDelA e jIvone sarva bAjuthI du:kha sivAya anya kazuM ja nathI ema samajAvatAM anaMta upakArI ane karuNAnA sAgara evA e ja AcArya mahArAjA dayArdra hRdayathI pharamAve che ke - "nAnizastrAmivuM, tirachyAM sarvato mayam / kiyad vAvarNyate svasva - karmabandhanibandhanam / / 1 / / " duSkarmanA pratApe tiryaMcagatimAM utpanna thayelA jIvone jalathI bhaya utpanna thAya che, agnithI bhaya utpanna thAya che ane zastra AdithI bhaya utpanna thAya che : A rIte sarva prakArathI te bicArAone bhaya 289 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 16 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAna - 5 - - utpanna thAya chearthAt koI paNa prakAre e bicArAone sukha nathI paNa sarva rIte kevaLa duHkha, duHkha ane duHkha ja che e kAraNe potapotAnA karmabaMdhananA kAraNathI utpanna thatA sarva prakAranA bhayanuM varNana keTaluM thAya? arthAt e jIvone utpanna thatAM duHkhonuM saMpUrNa varNana karavuM e zakya ke saheluM nathI. be kartavyo ? A varNananuM zravaNa karIne kalyANanA arthI AtmAoe be kArya karavAnAM che. eka to karmaparavaza paDelA e AtmAonI ApattimAM nimittabhUta thatAM aTakavuM joIe ane bIjuM evI adhama gatimAM laI janArAM pApakarmothI bacI javuM joIe. 1. A varNana uparathI samajI zakAya tema che ke "e jIvone ApattimAM nimittabhUta thatAM aTakavA mATe zuM zuM karavuM joIe ?" upayogazUnyatA e parama adharma che. prabhuzAsanamAM mAnanArAoe prabhuzAsane praNIta karelA AcArono khUba khUba abhyAsa karavo joIe ane e AcArone jIvanamAM utAravAnA avirata prayatno karavA joIe. prabhuzAsananA AcAro ja evA che ke jo enuM pAlana karavAmAM Ave to saheje saheje e jIvone paDatAM duHkhomAM nimittabhUta thatAM aTakI javAya. arthakAmanA upAsako mATe e banavuM azakya ja che. e kAraNe kahevuM paDe che ke arthakAmanI pravRttimAM hRdayapUrvaka rAcavuM-nAcavuM ane prabhuzAsanamAM hovAno dAvo karavo e banI zake tema nathI. niraparAdhI trasa jIvonI saMkalpapUrvaka hiMsA karavI ane tene vAjabI TharAvavA mathavuM e to prabhuzAsanano ughADo ja virodha karavA jevuM che. evo virodha karavAnuM bhAgya to ghora mithyASTione ke jeo svayaM unmArgI banavA sAthe anya AtmAone paNa unmArge caDAvavAnA prayatno kare che teone ja sAMpaDe. niraparAdhI trasa jIvonI hiMsAthI bedarakAra bananArA paNa e jIvone thatI ApattimAM nimittabhUta thatAM, aTakI zakatA nathI. gRhavAsamAM rahelA AtmAo dhAre to paNa sthAvara jIvonI hiMsAthI nathI bacI zakatA paNa potAnI jAtane zrAvaka tarIke oLakhAvanArA gRhasthoe, trasa jIvonI bedarakArIthI athavA upayogazUnyatAthI thaI jatI hiMsAthI to avazya bacI javuM ja joIe. traNa jIvonI e rIte thaI jatI hiMsAthI bacavA mATe anaMta upakArI zrI jinezvaradevoe pharamAvelA AcAro jevA ke - Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1377 19 : trasagatinAM du:kho ane kartavyamArga 89 1. zrI jinezvaradevoe kalyANa mATe upadezela zrI jinapUjA Adi anuSThAnomAM paNa avidhi na thaI jAya tenI ane Ihalaukika pAralaukika paudgalika sukhonI AzaMsA na AvI jAya enI pUratI kALajI rAkhavI. 2. hetuhiMsAthI bharelA saghaLA ja duniyAdArInA vyavahAromAM anubaMdha hiMsA na thaI jAya tevI vRttithI vartavA sAthe ayatanA na thaI jAya tenI saMpUrNa kALajI rAkhavI. ayatanA na thaI jAya tenI kALajI eTale - 3. sacittanA tyAgI na banI zakAya to ane sacittano upayoga karavo ja paDe to pANIne gALavAno ane patra, puSpa tathA phaLa Adine barAbara tapAsI jovAno pUrepUro upayoga. 291 4. kRmi AdithI bharelA maLano tyAga karavA mATe zuddha bhUminI zodha karavA vagereno khyAla. 5. zarIranI sevAmAM rata hovAnA kAraNe kAramAM auSadhono upayoga na thaI jAya tenI sAvacetI. 6. cAlatAM, besatAM ane sUtAM, UThatAM ke anya koI paNa pravRtti karatAM jIvaghAta na thaI jAya tenI kALajI rAkhavA sAthe kaThora upakaraNAdino upayoga na thAya teno khyAla. 7. sAteya vyasanono tyAga ane samyaktvapUrvaka aNuvratAdi vratonuM samyak sevana. AvA AvA prakAranA uttama AcAro prabhuzAsanamAM vihita karAyelA che. AvA AcAronuM anuzIlana karanArA AtmAo, jarU2 karmanA pratApe aneka prakAranI Apattione bhogavatA trasa tiryaMconI ApattiomAM pote nimittabhUta thatAM aTakI jAya che ane tema thatAM aTakI javuM prabhuzAsanane pAmelA AtmAo mATe atyaMta Avazyaka che. 2. e rIte prathama kartavyanuM pAlana karanAra puNyazALI AtmAoe ane anya paNa sukhakAMkSI AtmAoe, adhama evI tiryaMcagatimAM tAM Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno bacI javuM hoya to saralahradayI, azaTha ane zalyarahita banavuM jarUrI kAraNa ke 292 7. - 5 " tiriyA gUDhahiao saDho sasallo" gUDha hRdayI, zaTha ane zalyavAna AtmA tiryaMcagatinA AyuSyane bAMdhe che. A pramANe pharamAvIne anaMta upakArI paramarSio spaSTapaNe samajAve che ke kapaTIpaNuM, zaThapaNuM, ane sazalyadazA e tiryaMcagatimAM javAnAM ja lakSaNo che. e kAraNe 1378 je AtmAo evI adhama gatimAM javA na icchatA hoya te AtmAoe kapaTaprapaMcayukta dazA, zaThadazA ane sazalyadazAthI avazya bacavuM joIe. sazalyadazA AdithI bacavA mATe arthakAmanI lAlasA tajI anaMtajJAnIonI AjJA mujaba saghaLI ja paudgalika lAlasAonA tyAgI ane eka muktinA ja ardhI banavuM joIe. e sthiti keLavyA vinA koI ja AtmAe Aja sudhImAM muktipada sAdhyuM nathI, vartamAnamAM sAdhato nathI ane bhaviSyamAM sAdhaze paNa nahi. saMsAranI cAra gatio paikInI be gationI duHkhada dazA to ApaNe A paramarSionA kathanathI jANI, paNa je be gatio ApaNane mUMjhavI rahI che te manuSyagati ane devagatimAM paDelA paNa karmAdhIna AtmAonI kevI durdazA che e vastu ApaNe have pachI e ja paramarSionA zabdomAM joIzuM ane e jovAthI ApaNane samajAze ke saMsAranI asAratA varNavavAmAM upakArIono uddeza kevaLa ApaNane duHkhamAMthI bacAvavAno ane sukhanA sAgararUpa mokSamAM jhilAvavAno ja che. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20: mAnavane garbhAvAsa ane janmanAM duHkho: 90 | * manuSyonI yoni, kulakoTi ane vedanA AdinuM Avedana : garbhavAsanI bhISaNatA : * janmanuM duHkha - * anya duHkha to pratyakSa ja che : * to pachI prazaMsA kema? viSaya: manuSya jIvanamAM prApta thatAM garbhAvAsa ane janama samayanAM duHkhanuM varNana. karmavipAkanuM varNana karavAnI icchAthI TIkAkAra maharSie je cAra gatirUpa saMsAranuM varNana zarU karyuM che, temAM manuSya gatimAM utpanna thayelA AtmAone paNa karmanI tathA prakAranI paravazatAthI kevAM kevAM duHkho sahana karavo paDe che, tenuM romAMcaka varNana karyuM che. yogazAstranA zlokonA AdhAre pravacanakArazrIe e ja vastune vigatathI samajAvI che. emAM manuSyagatimAM garbhAvAsanAM ane janmanAM kAtila duHkhonuM je varNana karyuM che, te vAMcatAM haiyuM hAthamAM na rahe. garbhAvAsanAM duHkhane to hajI narakAvAsanI upamA ya maLe che. jyAre janma samayanAM duHkhane to koI upamA ja nathI eTale e duHkha bhISaNa che. AvAM duHkhothI bharela mAnava jIvana hovA chatAM e ja janmanI jJAnIoe prazaMsA karI che, te eka mAtra muktisAdhaka saMyamanI ahIM prApti thAya e mATe ja ! mulAkAta * viSaya-kaSAyamAM rata banIne yathecchapa vartanArAonA manuSya bhavane jJAnIoe kadI ja prazasyo nathI. prApta thayelA manuSya bhavane saMsAranI sAdhanAmAM nahi yojatAM mokSamArganI ArAdhanAmAM yoje eno ja manuSya bhava prazaMsA karavA yogya che. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 mAnavane garbhAvAsa ane janmanAM duHkho : manuSyonI yoni, kulakoTi ane vedanA AdinuM Avedana : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravartI prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karAvavAnA hetuthI A chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA karmavipAkanuM viziSTa prakAre varNana kare che. sUtrakAra paramarSie kareluM e varNana sahelAIthI samajI zakAya e mATe TIkAkAra maharSie prathama saMsAranI cAre gationI yoni AdinuM varNana karatAM sauthI nIcatama narakagatinI yoni, kula koTi, utkRSTa sthitinuM pratipAdana karavA sAthe te gatimAM paDelA jIvone bhogavavI paDatI dAruNa vedanAonA prakAro ane tenA svarUpano kaMIka khyAla ApyA bAda tiryaMcagatimAM paDelA jIvonA prakAra, te saghaLAya prakAronI yoni ane kula koTinI saMkhyA kahevA sAthe te jIvone bhogavavI paDatI vedanAono paNa keTaloka khyAla karAvyo. have e paramopakArI TIkAkAra maharSizrI zIlAMkasUrijI mahArAjA, manuSyagatimAM paNa yoni ane kulakoTi keTalI che tathA manuSyagatimAM utpanna thayelA AtmAone vedanAo kevA prakAranI che enuM varNana karatAM pharamAve che ke"mnussygtaavpi caturdazayonilakSA dvAdazakulakoTIlakSAH, vedanAstvevambhUtA iti - duHkhaM strIkukSimadhye prathamamiha bhave garbhavAse narANAM, bAlatve cApi duHkhaM malalulitatanustrIpayaHpAnamizram / tAruNye cApi duHkhaM bhavati virahajaM vRddhabhAvo'pyasAraH, saMsAre re manuSyA ! vadata yadi sukhaM svalpamapyasti kiJcit ? / / 1 / / bAlyAtprabhRti ca rogai-rdaSTo'bhibhavazca yAvadiha mRtyuH / zokaviyogAyogai-IrgatadoSaizca nekavidhaiH / / 2 / / kSuttRDDimoSNAnilazIta-dAhadAridyazokapriyaviprayogaiH / daurbhAgyamAnabhijAtya-dAsyavairUpyarogAdibhirasvatantraH / / 3 // " Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1381 20 : mAnavane garbhAvAsa ane janmanAM duHkho - 90 manuSyagatimAM paNa yonio cauda lAkha che ane kula koTio bAra lAkha che tathA vedanAo to vividha prakAranI che. jevI ke - A saMsAramAM prathama to manuSyone strInI kukSInI aMda2 garbhavAsamAM ja duHkha che ane janma pAmyA pachI bAlapaNAmAM paNa duHkha che, kAraNa ke bAlapaNAmAM maLathI vyApta zarIravALI strInA dUdhanuM pAna karavuM paDe che tathA taruNapaNAmAM paNa virahathI utpanna thatuM duHkha bhogavavuM paDe che ane vRddhabhAva paNa sAra vinAno che. AvI avasthAmAM- ke manuSyo ! jo manuSyagatimAM svalpa paNa kiMcit sukha hoya to tame khuzInI sAthe bolo, vaLI - are A manuSyagatimAM bAlyakAlathI AraMbhIne yAvatu mRtyu thAya tyAM sudhI manuSya rogarUpI uragothI DasAyelo rahe che ane zoka, priyano viyoga ane apriyano saMyoga tathA aneka prakAranA durgata doSothI manuSyano abhibhava thayA ja kare che. tathA - - sadAne mATe manuSya kSudhA, tRSA, hima, uSNa, anila, zIta, dAha, dAritrya, zoka ane priyano viprayoga tathA daurbhAgya, mUrkhatA, amanoharatA, dAsapaNuM, kharAba rUpavALApaNuM ane roga AdithI asvataMtra eTale pUro parataMtra che. garbhavAsanI bhISaNatA : A uparathI sahajamAM samajI zakAya tema che ke manuSyagatimAM utpanna thavA chatAM paNa karmaparavaza AtmAone sahaja paNa sukha nathI, kAraNa ke karmayoge AvI paDatI Apattio manuSyane mane ke kamane sahavI ja paDe che. 295 koI paNa manuSya evo nathI ke jene manuSyagatimAM AvatAM garbhavAsanuM duHkha veThavuM na paDatuM hoya ane garbhavAsanuM duHkha eTaluM badhuM bhISaNa che ke jenuM varNana sAMbhaLatAM Astika hRdaya kaMpI UThyA vinA rahe ja nahi. garbhavAsanA duHkhanuM varNana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAnazrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA, zrI yogazAstramAM pharamAve che ke - "nA runA mRtirUM, na tathA du:hArAM / garbhavAso yathA ghora narake vAsasatribhaH / / 1 / / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 18: vRddhAvasthA, roga, maraNa ane dAsapaNuM tevuM duHkhanuM kAraNa nathI ke jevuM duHkhanuM kAraNa garbhavAsa che, kAraNa ke garbhavAsane anya koI upamA lAgu nathI paDatI paNa eka bhayaMkara narakAvAsanI ja upamA lAgu paDI zake tema che, eTalo badho bhayaMkara manuSya mATe eka garbhavAsa che arthAt manuSyano garbhavAsa eTale eka jAtano bhayaMkara narakAvAsa eTale e prAthamika garbhavAsanI AgaLa vRddhAvasthAnuM duHkha, rogonuM duHkha, maraNanuM duHkha ane dAsapaNAnuM duHkha paNa kazA ja hisAbamAM nathI ane evA ghora duHkhathI bharelA garbhavAsanuM duHkha karmathI parataMtra banelA manuSyamAtrane bhogavyA vinA cAlI zakatuM ja nathI. garbhavAsanA duHkhano khyAla : evA ghora duHkhathI bharelA garbhavAsanA duHkhano khyAla karAvavA mATe e ja sUripuraMdara jaNAve che ke - minivami-kaLa tiroma vattA duHkhaM narasyASTaguNaM, tad bhaved garbhavAsinaH / / 1 / / agni jevA varNavALI banI jAya tevI rIte tapAvelI soyothI romerome bhedAI gayelA manuSyane je duHkha thAya tenA karatAM paNa AThagaNuM duHkha garbhamAM vasatA manuSyane thAya che. arthAt koI eka manuSya, koI manuSyanA zarIramAM jeTalA roma che te darekedareka romamAM ekIsAthe tapAvI tapAvIne agni jevA varNavALI banAvelI soyo khosI de ane tethI te manuSyane jeTaluM duHkha thAya tenA karatAM AThagaNuM duHkha garbhamAM vasatA karmaparataMtra AtmAne thAya che. janmanuM duHkha - vaLI evA bhayaMkara garbhavAsamAM je duHkha che tenA karatAM janma samaye manuSyane je duHkha thAya che te to koI vacanAtIta ja thAya che. e ja kAraNe janma samayanA duHkhanuM varNana karatAM e pravacanapAradarzI sUripuraMdara pharamAve che ke - "yoniyantrAd viniSkAman, yad duHkhaM labhate bhavI / garbhavAsabhavAd duHkhAt, tadanantaguNaM khalu / / 1 / / " Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1983 -- 20 : mAnavane garbhAvAsa ane janmanAM duHkho - 90 - 297 yonirUpa yaMtramAMthI viSama vedanApUrvaka nIkaLato saMsArI je dukha meLave che te duHkha to garbhavAsamAM thatA duHkhathI sogaNuM nahi, hajAragaNuM nahi, lAkhagaNuM nahi, karoDagaNuM nahi, abajagaNuM nahi, parArdha gaNuM nahi ane asaMkhyagaNuM paNa nahi paraMtu anaMtagaNuM che. arthAta kAramAM garbhavAsamAM thatA duHkhano khyAla ApavA mATe to upamA paNa maLI zake che, paraMtu janma samayanA duHkhano khyAla ApavA mATe to upamA paNa maLI zakatI nathI evuM kAramuM duHkha manuSyane janma samaye bhogavavuM paDe che. anya dukha to pratyakSa ja che : garbhavAsa ane janma sivAyanAM je duHkho che te to sau koIne jo jue to pratyakSa ja che , kAraNa ke bAlapaNAnuM duHkha, yauvanapaNAmAM virahanA yoge thatuM duHkha ane vRddhapaNAnI vedanAo kone apratyakSa che ? rogonI duraMtatA kayo manuSya nathI vedato ? zokAdinI pIDA ane aneka prakAranA doSono parAbhava kayA manuSyane pratyakSa nathI ? sudhA AdinI pIDAo kayA manuSyane bhogavavI nathI paDatI ? darbhAgya AdinA upadravothI koNa koNa nathI ribAtuM ?' arthAtu garbhavAsa ane janmanA duHkha sivAyanAM anya duHkho to prAyaH saune pratyakSa ja che - keTalAMka potAnA upara to keTalAMka paranI upara. to pachI prazaMsA kema ? jo A rIte manuSyagatimAM paNa duHkha sivAyanI vAta nathI to pachI manuSyabhavanI prazaMsA kema ? A prazna, manuSyabhavanI prazaMsAnA hetune nahi samajanArAonA aMtaramAM saheje udbhave enI nA nathI, kAraNa ke "jJAnIonA kathanane zraddhAhInapaNe phAvatI rIte upADI lenAra AtmAone evA prazno udbhave emAM kazuM ja Azcarya nathI." paNa evAoe samajavuM joIe ke viSayakaSAyamAM rata banIne yathecchapaNe vartanArAonA manuSyabhavane jJAnIoe kadI ja prazaMsyo nathI. "anaMta upakArI zrI vItarAga paramAtmAoe teonA ja manuSyabhavane prazasyo che ke jeoe prApta thayelA manuSyabhavane saMsAranI sAdhanAmAM nahi yojatAM mokSamArganI ArAdhanAmAM yojyo che' A vAta evAoe barAbara samajI levA jevI che ane samajIne sadAya yAda rAkhavA jevI che. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - - 1 e ja kAraNe - manuSyabhavane pAmIne paNa jeo viSayakaSAyamAM Asakta banIne svacchaMdI jIvana tathA ajJAna jIvanane gujAranArA che teo mATe manuSyagatinAM duHkhonuM varNana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA zuM zuM pharamAve che te ApaNe have pachI jozuM. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 : manuSyajIvananI viDaMbaNAo 91 * saMsArarasika jIvonI avadazA : * eka duHkha ja, bIjI vAta nahi ! anArya manuSyonI anAryatA : viSayaH anAryatA mAnava jIvanano abhizApa ? manuSya jIvanamAM utpanna thayelA AtmAonI garbhavAsa ane janmAvasthAnA samayanAM duHkhonuM tAdaza varNana karyA bAda prastuta pravacanamAM manuSyomAM paNa anAryatAne pAmela jIvonI kAramI duHkha, durdazA, dAsyatva, darbhAgyatvAdi dayanIya dazA varNavavAmAM AvI che. anArya dezamAM janmela anAryo, A dezamAM janmela anAryo ane trIjA Arya dezamAM ane AryakuLamAM janmavA chatAM anAryonI ceSTAo joI kusaMsargane lIdhe e ceSTAone jIvanamAM apanAvI anArya bananAra anAryonI vAto vAMcI kharekhara hRdaya staMbhita banI javA pAme che. zAstrakAra paramarSioe eka paNa kahevA yogya vastu kahyA vinAnI rAkhI nathI, enuM bhAna ApaNane thAya che. Vaad * anArya dezamAM ane anArya jAtimAM utpanna thayelA AtmAo sAmagrInA abhAve dharmanI ArAdhanA nathI karI zakatA paNa svataMtratAnA nAme svacchaMdatAnA panAre paDelA AtmAo to dharmanA nAzanI ja kAravAI kare che. * A vizvamAM koI ja saMsArarasika AtmA saMpUrNa hoI zakato ja nathI. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 : manuSyajIvananI viDaMbaNAo eka dukha ja. bIjI vAta nahi! sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravartI prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI karmavipAkanI je gariSThatA varNavavA mAge che te sahelAIthI samajI zakAya te AzayathI TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe, saMsAranI cAre gatinI duHkhada dazAnuM varNana karatAM narakagati, tiryaMcagati ane manuSyagatinI duHkhada dazAno khyAla Apyo. e traNeya gatinI duHkhada dazAno khyAla ApatAM e paramopakArI paramarSie pharamAvyuM ke - 1. narakagatinI vedanAo to vacanAtIta che, 2. tiryaMcagatimAM paDelA AtmAo mATe paNa sukhanI vAta karavI e vyartha che ane 3. manuSyagatimAM paDelA AtmAo paNa sukhI nathI, kAraNa ke teonI traNe avasthAo duHkhathI bharelI che ane e jIvo janmathI AraMbhIne maraNaparyaMta rogothI ribAtA ane doSothI parAbhava pAmelA ja rahe che tathA sudhA Adi duHkhothI ane darbhAgya Adi kAramI vastuothI sadAya asvataMtra hoya che. anArya manuSyonI anAryatA : manuSyagatinI durlabhatAnA varNana uparathI jeo ema samaje che ke manuSyo ane duHkhI e saMbhave ja nahi.' teo khare ja ajJAna che, kAraNa ke "durlabha manuSyabhavane pAmavA chatAM paNa AtmAone potAnAM pUrvakRta karmo choDatAM nathI" ane jeo "ame manuSya chIe mATe UMcA ja chIe ane ethI amane to yathecchapaNe vatavAno hakka che' AvuM mAnI yathecchANe varte che teonI duHkhada durdazAnuM digdarzana karAvatAM to kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe "anArya manuSyonI anAryatA' Adino ghaNo ja suMdara khyAla karAvyo che ane A avasare te khyAla ApaNe paNa khAsa karI vicArI levA jevo che. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1987 - 21 : manuSya jIvananI viDaMbaNAo - 91 301 kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA anAryatAne traNa vibhAgamAM vaheMce che : 1. eka anAryatA, anAryadezamAM utpanna thavAne laIne Ave che, kAraNa ke anArya dezanA AcAra ane vicAra ja evA hoya che ke tyAM utpanna thayelA manuSyomAM AryatAno prAyaH AvirbhAva ja na thAya ane 2. bIjI anAryatA, AryadezamAM paNa anAryajAtimAM utpanna thavAne laIne Ave che, kAraNa ke anArya jAtimAM utpanna thavAne laIne anAryajAtinA ja AcAra ane vicAranI upAsanAnA yoge AryadezanA yoge je AryatA AvavI joIe te prAyaH AvI zakatI nathI tathA 3. trIjI anAryatA, AryadezamAM ane AryavaMzamAM utpanna thavA chatAM paNa anArya ceSTAonA pratApe utpanna thAya che ane temAM hetu tarIke azubha karmano udaya to avazya hoya che ja te chatAM paNa moTe bhAge te kusaMsarga ane svachaMdavRttine ja AbhArI hoya che.' A traNeya prakAronI athavA to traNa paikInI koI paNa eka prakAranI anAryatAno bhoga thayelA AtmAonI bhayaMkara duHkhada durdazA hoya che. e traNeya prakAronI anAryatAne AdhIna thayelA AtmAonI kevI duHkhada durdazA hoya che eno khyAla karAvatAM e parama upakArI sUripuraMdara zrI hemacaMdra sUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke - "manuSyatve'nAryadeze, samutpannAH zarIriNaH tat tat pApaM prakurvanti, yadvaktumapi na kSamam / / 1 / / utpannA Aryadeze'pi, caNDAlazvapacAdayaH / pApakarmANi kurvanti, duHkhAnyanubhavanti ca / / 2 / / AryavaMzamudbhUtA, apyanAryaviceSTitAH / / du:halAvopa-nirvighAtunA rUA" manuSyapaNAmAM anAryadezanI aMdara utpanna thayelA AtmAo te te pApone kare che, ke je pAponuM varNana karavuM e paNa zakya nathI. AryadezamAM paNa utpanna thayelA caMDAla' ane "cupaca' Adi loko pApakarmone kare che ane duHkhone anubhave che. AryavaMzamAM utpana na thayelA evAM paNa anAryaceSTAonA AcaraNamAM paDelA AtmAo duHkha, dAridraya ane daurbhAgyathI baLI gayA hovAthI duHkhapUrvaka rahe che. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 ---- 1988 vicAravAmAM Ave to anAryadezamAM ane anAryajAtimAM utpanna thavAnA kAraNe anArya banelA AtmAo karatAM AryadezamAM ane AryadezanI aMdara paNa AryavaMzamAM utpanna thayelA AtmAo, anArya ceSTAone AdhIna thAya e ghaNI ja bhayaMkara vastu che, kAraNa ke AryadezanI aMdara paNa AryavaMzamAM janmelA AtmAo anArya ceSTAone AdhIna thAya ethI teone mahAna puNyodaye maLelI suMdaramAM suMdara sAmagrI paNa kalaMkita thAya che ! ane e paNa mukhyatayA eka teonI svachaMdavRttinA ja pratApe !Aryadeza ane AryavaMzamAM janma pAmavA chatAM paNa eka svachaMdavRttinA pratApe teo evI evI AcaraNAo kare che ke jethI ghaDIbhara eka vicakSaNa AtmAne paNa ema thaI jAya ke A lokonA karatAM to anArya jAtimAM ane anArya dezamAM utpanna thayelA paNa sArA! anArya dezamAM ane anArya jAtimAM utpanna thayelA AtmAo sAmagrInA abhAve dharmanI ArAdhanA nathI karI zakatA paNa svataMtratAnA nAme svacchaMdatAnA panAre paDelA AtmAo to dharmanA nAzanI ja kAravAI kare che ! svacchaMdI AtmAo Arya gaNAvA chatAM paNa Aje kevo kALo kera vartAvI rahyA che e zuM vartamAnamAM apratyakSa che ? ane AvA AtmAoe ghora pApakaraNInA pratApe A ja bhavamAM duHkha, dAridra ane daurbhAgyanA dAvAnaLamAM saLagI maravA jevI dazAmAM mukAya emAM Azcarya paNa zuM che ? AvA AtmAo ane bIjA paNa bhAgyahIna AtmAo duniyAdArInuM dAsapaNuM bhogave, game tevA ayogya AtmAonA dAsa banIne aneka prakAranI sevAo kare paNa parama tAraka zrI vItarAga paramAtmAnI ane zrI vItarAga paramAtmAnA paMthe viharatA paramopakArI paramarSionI tathA e paramopakArIoe prarUpelA paramapadaprApaka dharmanI sevA karavAmAM potAnI laghutA samaje, evI e bicArAonI kAramI durdazA hoya che. saMsArarasika jIvonI avadazA : A vizvamAM koI ja saMsArarasika AtmA saMpUrNa hoI zakato ja nathI; e kAraNe ene koInI ne koInI AjJA to avazya uThAvavI ja paDe e kAraNe anya anekanI AjJAo uThAve che paNa puruSonI AjJA uThAvavI e bicArAone bhAre paDe che ane ethI e jIvo A saMsAramAM ghaNI ja dayApAtra durdazA bhogave che. evA AtmAonI evI durdazAnuM varNana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke - Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1389 21 : manuSyajIvananI viDaMbaNAo 91 "parasadhdhaprarveLA-parSeLa svasamvavAm / parapruSNatayA rdhA, du:stuM nIvanti mAnavA chtA rugjarAmaraNaigrastA, nIcakarmakadarthitAH, tAM tAM vu:lavazAM vInA, prapadyante cAspalam / " paranI saMpatti prakarSavALI ane potAnI saMpatti aprakarSavALI hovAnA kAraNe paranA dAsapaNAthI dugdha thaI thayelA evA manuSyo du:khapUrvaka jIve che. roga, jarA ane maraNe karIne grasta thayelA tathA nIca karmoe karIne kadarzita thayelA, e ja kAraNe dIna banI gaelA evA manuSyo te te dayApAtra dInadazAne pAme che. A uparathI samajI zakAze ke AryadezamAM ane AryavaMzamAM utpanna thavA chatAM paNa kusaMsarga athavA to svacchaMdavRttinA pratApe AryatAne nahi pAmI zakela athavA to ghora pApakarma AtmAonI dazA A saMsAramAM ghaNI ja dayApAtra hoya che. 303 evI ja rIte je AtmAo, viSayakaSAyamAM rata hoya che ane mohathI mugdha hoya che te AtmAo prApta thayelA mAnavabhavanI kevI kadarthanA kare che e vagerenuM varNana karatAM e ja sUripuraMdara zuM zuM pharamAve che te have pachI - Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22: mohAdhIna manuSyonI mUrkhatA 92 pUrvasmRti : mohanI mUMjhavaNa : traNe avasthAnI nirlajjatA : * eka pApanI ja pravRtti : * puruSapaNAnuM kAramuM lilAma : adhamatAno niravadhi ! * mUrkhatAnuM khulluM pradarzana : * manuSyabhavanuM duHkha pratyakSa che! *dhananI lAlasAthI viOlatA : 0 DahApaNa zAmAM ! viSaya: manuSyagatimAM janmela AtmAonI bAhya-jIvana-vArdhakyAvasthAmAM thatI viTaMbanA. karmavipAka arthAt caturgati bhramaNanA viSayAMtargata naraka tiryaMca gatinA jIvonI yonio, kuLakoTio ane vedanAonA varNana bAda manuSya jIvonI yoni AdinuM varNana zAstrakAra karI gayA. manuSya jIvanamAM prApta thatI anekavidha viTaMbanAonuM A pravacanamAM ati karuNAjanaka nirUpaNa karela che, je vAMcatAM kharekhara ekavAra to thaI ja jAya ke AvuM manuSya jIvana paNa na ja joIe. bAlyakALamAM mAtAnI tarapha dRSTi, yauvanamAM strI tarapha AkarSaNa ane vArdhakyamAM putra-pautrAdikanI Asakti manuSya jevA samarthane paNa parAdhIna banAve che. sukhamAM chakIne ane duHkhamAM raDIne dADA pUrA kare che, vaLI jyAM anaMta karmono jaththo kSaNamAM bALI mUkavAno hoya tyAM jIva navanavAM pApono jaththo ja bhego kare che. A badhuM ja karIne bhavabhramaNane ja vadhArI de che. tethI manuSya janmamAM paNa sukha nathI, mAtra duHkha ja che, e vAta aneka zAstra saMdarbhonA mAdhyame puravAra karI ApI che. mukavAstRta sArAmAM sAro gaNAto evo paNa manuSya bhava, jo anArya dezamAM anArya jAtimAM ke anArya AcAronI upAsanAmAM paDelA AryavaMzomAM paNa maLI jAya to te kevaLa vyartha ja nathI paNa ekAMte hAnikara che. mohAMdha AtmAone dharma nathI yAda Avato sukhI avasthAmAM ke nathI yAda Avato duHkhI avasthAmAM. bhAnabhUlA AtmAonI adhamatAno avadhi ja nathI hoI zakato. upadezAtmaka upAlaMbhone hitakara tarIke aMgIkAra karavA, emAM ja DahApaNa che. bhavAbhinaMdI AtmAonI salAhane AdhIna thavuM e potAnA ja hAthe potAnA AtmAnuM ahita karavA barAbara che. * upakArIonA kaTu zabdo ekAMta hitakara hovAthI saMsArarUpa rogano nAza karavA mATe amogha auSadha samA che. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 : mohAdhIna manuSyonI mUrkhatA pUrvamRti : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAja, saMsAravartI prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI "dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA A bIjA sUtra dvArA karmavipAkanI gariSThatA varNavavA icche che. e paramarSie varNavelI karmavipAkanI gariSThatA sahelAIthI samajI zakAya e hetuthI TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA, karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karatA A sUtranI vyAkhyA karavA pUrve saMsAranI "1. naraka, 2. tiryaMca, 3. manuSya ane 4. deva." Are gatinI yoninI saMkhyA, kulakoTinI saMkhyA ane vedanAonuM varNana karI rahyA che. e cAreya gatinI yoninI saMkhyA AdinuM varNana karatAM prathama narakagatinI yoni ane kulakoTinI saMkhyA, e gatinI utkRSTa sthiti ane e gatimAM paDelA jIvonI vedanAnA prakAra darzAvavA sAthe e jIvone bhogavavI paDatI vacanAtIta vedanAono saheja khyAla che zloko dvArA Apyo : te pachI tiryaMcagatinA prakAro ane te prakAranI yoninI saMkhyA ane kulakoTinI saMkhyAnA pratipAdana sAthe te jIvone paNa bhogavavI paDatI vedanAono khyAla karAvyo : tyAra bAda manuSyagatinI yoni ane kulakoTinI saMkhyA darzAvavApUrvaka e gatimAM paDelA AtmAonI paNa duHkhada dazAno suMdara khyAla karAvyo. paNa jeo ema ja mAnI ane manAvI rahyA che ke "manuSya gati to zAstromAM ghaNI ja UMcI manAya che ane e ja kAraNe daza daza dRSTAMto dvArA enI durlabhatAnuM varNana zAstromAM karavAmAM AvyuM che mATe evI mahattAne pAmelI manuSyagatimAM AvelA AtmAo paNa duHkhI che ema kahIne teonI svataMtra pravRttimAM dakhala karavI e koI paNa rIte yogya nathI." teonI sAna, jo teo zANA hoya to ThekANe Ave e irAdAthI; kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe, "je manuSyo anaMtajJAnIoe je hetuthI Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 manuSyapaNAnI mahattA varNavI che te hetune nahi samajI zakavAthI prApta thayelA uttama manuSyabhavane kAramI rIte veDaphI rahyA che' - teonI durdazAnuM dayArdra hRdaye zrI yogazAstramAM kareluM varNana ApaNe joI rahyA chIe. 306 e varNanamAM ApaNe 'anArya manuSyonI anAryatA'nA varNanamAM joI AvyA ke anAryo traNa prakAranA hoya che 1392 1. eka to anAryadezamAM utpanna thayelA ja anAryo hoya che ke jeo dezanA AcAra ane vicArane vaza hoIne AkhAye jIvanamAM evI evI pApamaya AcaraNAo Acare che ke je AcaraNAonuM varNana ja vacanAtIta thaI jAya che. 2. bIjA, AryadezamAM utpanna thavA chatAM paNa 'caMDAla ane zvapaca' Adi jAtimAM janmavAnA kA2Ne jAtianAryo hoya che, teo paNa moTe bhAge jIvanabhara pApakarmone kare che ane du:khone anubhave che. 3. trIjA, ekalA AryadezamAM ja nahi paNa AryavaMzamAM utpanna thavA chatAM paNa anArya ceSTAonA kAraNe anArya gaNAya che ane evA AtmAo paNa anArya ceSTAonA ane durbhAgyanA pariNAme duHkha, dAridraya ane daurbhAgya AdinA dAvAnaLamAM baLyA ja kare che. A vastu-varNana ApaNane samajAve che ke 'sArAmAM sAro gaNAto evo paNa manuSyabhava, jo anArya dezamAM, anArya jAtimAM ke anArya AcAronI upAsanAmAM paDelA AryavaMzomAM paNa maLI jAya to te kevala vyartha ja nathI paNa ekAMte hAnikara che' anArya deza ane anArya jAti karatAM paNa AryadezamAM ja rahelA AryavaMzamAM utpanna thaIne jeo anAryaAcAronI upAsanAmAM ja aharniza macyA rahe che teonI durdazAnI to koI avidha ja nathI. evA AtmAo, svapara ubhayanA mATe evA bhayaMkara ahitane karanArA nIvaDe che ke jenuM pariNAma A loka karatAMya paraloka mATe ghaNuM ja kAramuM Ave che. evA AtmAo svataMtratAnA nAme paramAtmA ane paramAtmAnI ekAMta hitakara AjJAnI paNa sAme ja thAya che ! viSayavilAsanA bhUkhyA banelA e AtmAo game tevAnuM game tevuM dAsatva svIkAraze tenI hA; paNa te svacchaMdI AtmAone ekAMta Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 : mohAdhIna manuSyonI mUrkhatA - 92 upakArI Apta puruSonuM dAsatva svIkAravuM prANAMte paNa pasaMda nahi paDe ! viSayonI pAchaLa evA AtmAo khuvAra thaI jaze tenI hA, paNa teo anaMtajJAnI ane paramavItarAga evA AptapuruSonI AjJAnA zaraNe rahI saMtoSI jIvana jIvavAnuM kadI ja pasaMda nahi kare ! evA AtmAone dharma jevI vastu rogI avasthAmAM, vRddha avasthAmAM ke maraNanI avasthAmAM paNa rucikara nahi thAya ! evI avasthAomAM paNa e bicArAo nIcakarma karI karIne dayApAtra duHkhadazA bhogavaze tenI hA, paNa nIcakarmothI parArmukha thavAnI vAta koI paNa rIte teonA gaLe nahi Utare ! evA hINAcArI ane hINakarmI AtmAonuM dAsatva kadI paNa na maTe ane jIvanabhara evAo duHkha, dAridraca ane daurbhAgyanA dAvAnaLamAM saLagyA kare emAM Azcarya paNa zuM che ? ane kadAca pUrvapuNyanA pratApe evA AtmAo vartamAnamAM sukhI paNa dekhAtA hoya te chatAM paNa te AtmAo bhaviSyamAM avazya duHkhI, du:khI ane duHkhI ja thavAnA ema mAnavAmAM harakata paNa zI che ? 1393 sabhA : kazI ja nahi. kAraNa ke je AtmAo, AryavaMzamAM utpanna thavA chatAM paNa svacchaMdI banI 'jeoe vizvanA kalyANa mATe ekAMta hitakara mokSamArga upadezyo che ane vartamAnamAM upadeze che' - evA AptapuruSonI AjJAthI uparavaTa thAya che eTaluM ja nahi paNa evI kalyANakArI AjJA ne e AjJAne anusAre cAlatA sarvottama mAgano nAza karIne yatheccha mahAlavAmAM ja rAce che, teo sanmArganA niSkAraNa vairI hovAnA kAraNe bhaviSyamAM du:khI, duHkhI ane du:khI ja thAya emAM kazuM ja navuM nathI. traNe avasthAnI nirlajjatA : 307 'anAryatA'nI duHkhada dazAnuM varNana karyA bAda kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA, je AtmAoe manuSyabhava pAmavA pUrve paNa uttama dharmanI ArAdhanA nathI karI ane pAmyA pachI paNa jeone uttama sAmagrI maLI nathI athavA to maLavA chatAM paNa uttama sAmagrInI je AtmAo upara uttama asara nathI thaI zakI te AtmAonI traNe avasthAnI nirlajja kAravAInuM varNana karatAM pharamAve che ke Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 13 "vA mUrapUrISargyAM, yovane rataSThita che vArdhakye zvAsakAsAthai-rjano jAtu na lajjate / / 1 / / bAlya avasthAmAM mUtra ane viNa dvArA, yauvana avasthAmAM rata ceSTito (kAmaceSTA) dvArA ane vRddhAvasthAmAM zvAsa ane kAsa AdithI jIvana pUrNa kare che chatAM loka zaramAto nathI'. A prakAre pasAra thatI avasthAo paripUrNa rIte lajjAnuM sthAna hovA chatAM paNa manuSyajanmanI mahattAne nahi samajI zakanAra manuSya, bAlyakAlamAM mUtra ane viSTA sAthe khelavAmAM, yauvanakAlamAM kAmakrIDAo karatAM ane vRddhakAlamAM zvAsa ane kAsa AdithI ribAvA chatAM paNa lajjAne pAmato nathI. evI kAramI nirlajjatA ajJAna manuSyamAM Ave che. e kAramI nirlajjatAnA kAraNe je rIte bAlya avasthAmAM mUtra ane viSTA sAthe nirlajjapaNe khele che te ja rIte yauvana avasthAmAM kAmanI ceSTAo karavAne pravarte che ane e ja kAraNe vRddhAvasthAmAM zvAsa ane kAsa Adi bhayaMkara rogAvasthAo paNa nirlajjapaNe bhogavavI ja paDe che. puruSapaNAnuM kAramuM lilAma : e ja kAraNe evA nirlajja AtmAo, "puruSarUpe hovA chatAM koI paNa avasthAmAM puruSa tarIke rahI zakatA nathI" arthAt puruSapaNAnuM lilAma kare che, ema kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che. kAraNa ke - "puraSazuvAraH pUrva, to manamaH | naragarava pazvAtuM, para punA pumAn III" AkRtie puruSa hovA chatAM paNa pUrvAvasthAmAM viSTAmAM khelanAro hovAthI bhUMDa bane che, te pachInI yauvana avasthAmAM kAmadevanI sevAmAM Asakta banavAthI rAsama bane che ane te pachI atizaya kAmAsaktinA kAraNe ekadama azakta banI javAnA hetuthI vRddha avasthAmAM buDhA bela jevo bane che paNa puruSa e kadI paNa puruSa banato nathIH arthAt bAlyakAlamAM viSTApremI bhUMDanA jevI AcaraNA kare che, yauvanakAlamAM madanapremI gardabha jevI AcaraNA kare che ane vRddhakAlamAM zaktihIna buDhA bela Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 : mohAdhIna manuSyonI mUrkhatA - 92 309 jevI AcaraNA kare che paNa nirlajja banelo puruSa koI paNa kALe puruSa jevI AcaraNA nathI karato. 1395 kharekhara puruSa banavA mATe to mokSapuruSArthanI sAdhanA khAtara dharmapuruSArthane ja AcaravAnI AvazyakatA che ane e ja kAraNe gujarAtI bhASAmAM zrI ajitanAtha svAmInI stavanA karatAM kavi zrI AnaMdaghanajI paNa kahe che ke - je teM jItyA re teNe huM jItIyo re, puruSa kIchyuM muja nAma. arthAt he bhagavan ! je rAgAdi AMtarazatruone, Ape jItyA te rAgAdi AMtara zatruone huM jItuM tyAre ja huM 'puruSa' nAma dharAvavAne lAyaka banI zakuM tema chuM paNa AvI rAgAdi zatruonI parAdhIna avasthAmAM huM 'puruSa' nAma dharAvavAne koI paNa rIte lAyaka nathI. mUrkhatAnuM khulluM pradarzana : paNa viSTApremI bhUMDa, madanapremI gardabha ane buDhDhA bela jevuM ja jIvana gujAravAmAM paDelAone AvI vAto gamatI ja nathI e ja kAraNe e bicArAo potAnI jAte ja potAnI mUrkhatAnuM pradarzana khulluM mUke che. "svAsTezane mAtRmula-tArugve tarunImulaH / vRddhabhAve sutamukho, mUrkho nAntarmukhaH kvacit / / 1 / / " e mUrkha mAnavI, bAlya avasthAmAM 'mAtRmukha' eTale mAtAnI sanmukha ja joyA karanAra, mAtAnuM ja kahyuM karanAra ane mAtAnuM bolAvyuM ja bolanAra bane che. taruNapaNAmAM 'taruNImukha' eTale taruNInI sanmukha ja joyA karanAra, taruNInuM ja kahyuM karanAra ane taruNInu bolAvyuM ja bolanAra bane che ane vRddha bhAvamAM 'sutamukha' eTale putranI sanmukha ja joyA karanAra, putranuM kahyuM karanAra ane putranuM ja bolAvyuM bolanAra bane che paNa 'aMtarmukha' eTale anaMtajJAnIonI AzA tarapha ja jonAra ane AjJAthI aviruddha ja bolanAra ke AcaranAra kadI ja nathI banato. arthAt potAnI mUrkhatAnA pratApe potAnuM samagra jIvana anaMtajJAnIonI sevAmAM samarpita karavAne badale bAla avasthAmAM mohamagna mAtAne samarpe che, yuvAvasthAmAM mohaghelI patnIne samarpe che ane vRddhAvasthAmAM mohamasta putrane Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - 1398 samarpe che. evA AtmAone bAlyakAlamAM mAtA marajI mujaba nacAve che, yauvanakALamAM yauvanA marajI mujaba nacAve che ane vRddhakAlamAM putra ThIka paDe tema nacAve che, paNa e AtmAo koI paNa kALe anaMtajJAnIonI AjJAne zaraNe thatA nathI. dhananI lAlasAthI vivalatA : e prakAre AkhAye jIvananI barabAdImAM paDelA AtmAone dhananI lAlasA avazya janme che, dhananI lAlasAthI e AtmAo atizaya vikvala bane che ane e vidvatAnA pratApe mUDha banelo manuSya "sevAkarSaNavANijya-pAzupAlyAdikarmabhiH / kSapayatyaphalaM janma, dhanAzAvihvalo janaH / / 1 / / kvaciccoryaM kvacid dyutaM, kvacid nIcerbhujaGgatA / manuSyAmamado ! mUyo, avaninam sArA" potAno Akhoye janma anyonI sevA, khetI, vANijya ane pazupAlyA Adi karmo dvArA aphaLapaNe gumAvI de che; arthAt dhananI AzAthI vihavaLa banelo mANasa, jIvananI saphaLatA sAdhI levAne badale svArthIonI sevA, khetI, vyApAra ane pazupAlapaNAdinAM karmo dvArA AkhAye jIvanane niSphaLapaNe pUrNa kare che. eTaluM ja nahi paNa koI koI vakhata to dhananI utkaTa AzAnA yoge corI jevA adhama dhaMdhAno Azraya kare che, koI vakhata jugAra jevA pApa vyasanano svIkAra kare che ane koI vakhata adhamAdhama zaThatA ke jemAM asatya Adi aneka pApono samAveza thAya che teno amala kare che. A prakAre - khedanI vAta che ke manuSyo, manuSyapaNAne pAmavA chatAM paNa punaH bhavamAM bhramaNa karavAnAM kAramAM sAdhano seve che ane enA pratApe cira samaya sudhI saMsAramAM aneka prakAranAM duHkhonA bhogavaTApUrvaka bhramaNa kare che. mohanI mUMjhavaNa : evI evI adhama AcaraNAothI durlabha mAnavajIvanano kAramo durupayoga karI rahelA mohamUDha AtmAonI mohajanya mUMjhavaNa ghaNI ja kAramI hoya che. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1397 - 22 : mahAdhIna manuSyonI mUrkhatA - 92 - 311 mohanI kAramI mUMjhavaNanA pratApe e bicArAo sukhI avasthAmAM ghelA bane che ane duHkhI avasthAmAM gAMDA bane che, e ja kAraNe - "guNitve maNita-rti pherA nayanti janma mohAndhA, na punarddharmakarmabhiH / / 1 / / " mohathI aMdha banelA AtmAo, sukhI avasthAmAM kAmanI lIlAo dvArA ane duHkhI avasthAmAM dInatAbharelAM rudano dvArA janmane gumAve che, paNa bemAMthI eka paNa avasthAmAM dharmakarmo dvArA jIvanano sadupayoga karatA nathI. arthAt mohathI aMdha thaI thayelA AtmAone dharma nathI yAda Avato sukhI avasthAmAM ke nathI yAda Avato duHkhI avasthAmAM, kAraNa ke e bicArAo, sukhI avasthAmAM mohanI ceSTAomAM masta rahe che ane duHkhI avasthAmAM dInatAnI ceSTAomAM DUbelA rahe che eTale eka paNa avasthA mohAMdha AtmAo mATe AtmahitanI sAdhanA mATe lAyaka rahI zakatI nathI. eka pApanI ja pravRtti H sukhI avasthAmAM eka mohanI ja ane duHkhI avasthAmAM eka dInatAnI ja ceSTAomAM paDelA AtmAo mATe eka pApanI pravRtti ja jIvanadhyeya banI jAya che e hetuthI - "anantakarmapracaya-kSayakSamamidaM kSaNAt / mAnuSatva prAptA, pANa: pApati purvate " pApakarmamAM rata rahelA AtmAo, eka kSaNavAramAM anaMta karmonA saMcayano kSaya karavAmAM samartha evA A manuSyapaNAne paNa pAmelA hovA chatAM pApone kare che. karmakSaya karavAnA advitIya sAdhanarUpa manuSyapaNAne pAmelA hovA chatAM paNa pAparata AtmAone karmakSayanI pravRtti karavAnuM nathI sUjhatuM paNa kevala aneka prakAranAM pApakarmo karavAnuM ja sUjhayA kare che. arthakAmarasika AtmAonI e ja dazA hoya che. arthakAmanA rasika AtmAo to dharmapravRtti ane dharmasiddhAMtono upayoga paNa arthakAmanI sAdhanAmAM ja kare che. evA AtmAone evuM bhAna kyAMthI ja hoya ke - Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : 312 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - - "jJAna-na-caritra-ratnatrita manane . manujatve pApakarma, svarNabhANDe suropamam / / 1 / / " "jJAna, darzana ane cAritrarUpa ratnatrayInA bhAgarUpa manuSyapaNAmAM pApakarmanI AcaraNA e suvarNanA bhAjanamAM surA-madirA bharavA barAbara che. adhamatAno niravadhi ! AvA bhAnabhUlA AtmAonI adhamatAno avadhi ja nathI hoI zakato. avadhi vinAnI adhamatAnA upAsaka banelA AtmAo, ati durlabha gaNAtA manuSyabhavanI kevI kevI hAlata kare che e vastunuM varNana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke - "saMsArasAgaragataiH, zamilAyugayogavat / labdha kathaJcid mAnuSyaM, hA ! ratnamiva hAryate / / 1 / / labdhe mAnuSyake svarga-mokSaprAptinibandhane / hA ! jarAkyupAye karmabhUttio nana: rA AzAsyate yat prayatnA-danuttarasurairapi / tat samApta manuSyatve, pAve. pApapu vocate rUA." zamilA-yuganA (gADAnuM ghUMsaruM ane temAM bharAvavAnI khIlInA) yoganI mAphaka, saMsArasAgaramAM AthaDatA AtmAone manuSyabhavanI prApti durlabha che. evA durlabha manuSyabhavane muzIbate pAmavA chatAM paNa pramAdI AtmAo jema khedajanaka rIte ratnane hArI jAya che tema viSayakaSAyanI upAsanAmAM rata banelA AtmAo paNa prApta thayelA manuSyajanmane ghaNI ja khedajanaka rIte hArI jAya che ! khedanI vAta che ke pramAdaparavaza manuSya, svarga ane mokSanI prAptimAM kAraNabhUta evA manuSyapaNAne pAmavA chatAM narakanI prAptimAM upAyarUpa je je pApakarmo che, tenI ArAdhanAmAM ughukta thAya che ! duHkhanI vAta che ke anuttara suro paNa je manuSyapaNuM pAmavAnI prayatnapUrvaka AzA kare che te prApta thayelA manuSyapaNAne pApI AtmAo pApakAryomAM yoje che ! zuM A ochI adhamatA gaNAya? Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1399 22 : mohAdhIna manuSyonI mUrkhatA - 92 sabhA : ghaNI ja. je manuSyabhava, zamilAyuganA yogathI sUcita thatAM daza daza dRSTAMtothI durlabha che teno kA2mI rIte nAza karI devo, je manuSyabhava, svarga ane mokSanI prAptimAM kAraNabhUta che te manuSyabhavamAM narakaprAptinA upAyonI upAsanA karavI ane je manuSyabhavanI AzA prayatnapUrvaka anuttara vimAnamAM vasatA sarvottama suro kare che te manuSyabhavane pApakAryomAM yojavo e khare ja avidha vinAnI adhamatA che. manuSyabhavanuM du:kha pratyakSa che ! evI bhayaMkara adhamatAnI upAsanAmAM paDelA AtmAonuM du:kha vaNavatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA varNave che ke - "pokSa nA duHa, pratyakSa narakhamani / tatprapaJcaH prapaJcena, kimarthamupavarNayate / / 1 / / narakamAM duHkha parokSa che tyAre narajanmamAM duHkha pratyakSa che mATe manuSyajanmanA du:khasamudAyane vistArathI zA mATe varNavavo joIe : arthAt manuSyajanmanuM duHkha pratyakSa hovAthI tene vistArathI varNavavAnI kazI ja AvazyakatA nathI. 313 DahApaNa zAmAM ! kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe kareluM A varNana kalyANArthI AtmAoe khUba khUba vicAravA jevuM che. guNasaMpanna je je upamAo ekAMta hitabuddhithI e upakArI AcAryadeve ApI che ethI ubhagI javAnI jarUra nathI paNa anupama vivekI banIne e upamAo ApavAno e upakArIno je Azaya che tene samajI laIne e upakArInA Azayane saphaLa karavA ughukta thavuM e jarUrI che. upadezAtmaka upAlaMbhone hitakara tarIke aMgIkAra karavA emAM ja DahApaNa che. e viSayamAM bhavAbhinaMdI AtmAonI salAhane AdhIna thavuM e potAnA ja hAthe potAnA AtmAnuM ahita karavA barAbara che, mATe upakArIonI upakAraka pravRttiomAM evA AtmAothI bahu ja sAvadha rahevAnI jarUra che, upakArIonA Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno n kaTu zabdo ekAMta hitakara hovAthI saMsArarUpa rogano nAza karavA mATe amogha auSadhasamA che. e auSadhanuM sevana mumukSu AtmAoe aharniza AnaMda ane ullAsasabhara hRdaye karyA ja karavuM joIe. 314 cothI 'devagati'mAM paNa ekAMta AnaMda mAnanArAo ajJAnI che, kAraNa ke devagatimAM rahelA AtmAo paNa karmaparavaza hovAnA kAraNe sukhI nathI. devagatimAM paNa kevAM kevAM du:kho che enuM varNana have pachI - 1400 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23H devagatinAM dAruNa duHkho H 93 * sukhAbhAsanuM phogaTa abhimAna ! * devagatimAM paNa duHkhanuM sAmrAjya : * zokano saMtApa - * amarSarUpa zalyanI Adhi* viSAdano vivAda - * IrSAno abhitApa - * dInavRttinA uddagAra ! * asvastha avasthA ! - cyavanacihnonAM darzanathI thatI durdazAnuM darzana : 0 cyavananAM cihno : * viSAdabharyo vilApa - viSaya : sukhanAM dhAma manAtA devarnAkamAM paNa kevaLa duHkha ja che, tenuM varNana. naraka, tiryaMcagatimAM to sukha nathI ja. manuSyalokamAM sukha che evI thatI kalpanA te paNa gata pravacanonAM vivecana bAda bhAMgI gaI. devalokamAM to sukhanA ja bhaMDAra hoya evI mAnyatAno paNa bhAMgIne bhUkko karI nAMkhe evI vAstavikatAthI bhareluM varNana A pravacanamAM ApaNane vAMcavA maLe che. parAdhInatA, zokAdhInatA, viSAdamayatA, IrSA, asUyA, matsara, bhaya, dainya, cyavananAM vakhatano ArtanAda - AvA aneka duHkhadarzaka prasaMgomAM devanuM jIvana paNa duHkhI duHkhI ja rahe che. mATe ja jJAnI bhagavaMtoe samagra saMsArane duHkharUpa, duHkhaphalaka ane duHkhAnubaMdhI kahyo che. e vAta upara savizeSa pratIti thAya che. khUba ja mananIya A pravacanAMza che, je darekane jIvana jAgRti para bodha samarpe che. muvAkyAta 0 tIvra AsaktinA pratApe anyanI saMpattine nahi joI zakanArA AtmAone IrSAno abhitApa khUba ja bALe che. devalokamAM rahelA AtmAo paNa kAma, krodha ane bhayathI Atura hoya che. evA amaronI dazA sadAya asvastha hoya che. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23: devagatinAM dAruNa duHkho: sukhAbhAsanuM phogaTa abhimAna ! sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravartI prANIone nirveda ane vairAgya pedA karavAnA hetuthI karmavipAkanI je gariSThatA varNavavA icche che te atizaya spaSTatAthI samajAvavAnA hetuthI cAra gatimAM bhaTakI rahelA jIvonI yoni AdinuM varNana karatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA "naraka, tiryaMca ane manuSya A traNa gatinA jIvonI yoni AdinuM varNana to karI AvyA ane have je devagatinA jIvo ajJAna duniyAmAM ghaNA sukhI manAya che te devagatimAM rahelA jIvo paNa kevA duHkhI che enuM varNana karatAM tenI yoni ane kulakoTinI saMkhyAnuM pratipAdana karavApUrvaka e paramopakArI paramarSi pharamAve che ke "devagatAvapi catvAro yonilakSA: Sar3aviMzati kalakoTilakSAH teSAmapAviSAdamatsaracyavanabhayazalyavitudyamAnamanasAM duHkhAnuSaGga eva, sukhAbhAsAbhimAnastu kevalamiti, kahe - "deveSu cyavanaviyogaduHkhiteSu, krodheAmadamadanAtitApiteSu / AryA !nastadiha vicArya saGgigarantu, yatsaukhyaM kimapi nivedanIyamasti / / 1 / / " devagatimAM paNa cAra lAkha yoni che ane chatrIsa lAkha kalakoTi che. devagatinA AtmAo paNa irSA, viSAda, matsara, cyavana, bhaya ane zalyathI atizaya pIDita hoya che. irSA AdithI atizaya pIDita manavALA te jIvone paNa duHkhano ja saMga che e hetuthI e AtmAoe paNa sukhAbhAsanuM abhimAna karavuM e phogaTa che. e ja kAraNe devagatimAM paNa rahelA AtmAonI duHkhada sthitinuM varNana karatAM prazna rUpe mahApuruSoe pharamAvyuM che ke - he A ! A saMsAramAM cyavana ane viyogathI duHkhita ane krodha, irSyA, mada ane madanathI atitApita evA devomAM je kAMI paNa sukha nivedanIya hoya te tame vicArIne amane kaho. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1403 23 : devagatinAM dAruNa duHkho - 93 devagatimAM paNa duHkhanuM sAmrAjya : sukhAbhAsanA abhimAnamAM paDelA devonA duHkhasAmrAjyanuM varNana karatAM zarUAtamAM ja kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke - "zojAmavaMvivAreo-lenyAviddatabuddhivu 1 amopi 3:vastra, sAmrAjyamanuvartate / / z||" zoka, amarSa, viSAda, irSyA ane dainya AdithI haNAI gayelI buddhivALA amaromAM paNa duHkhanuM sAmrAjya varte che. A pramANe sAmAnya rIte devo paNa zoka AdithI saLagI rahyA che evo sahaja khyAla ApIne teomAM paNa du:khanuM sAmrAjya varte che ema e upakArI sUripuraMdare prathama pharamAvyuM e pramANe sAmAnya rIte pha2mAvyA pachI e upakArI AcArya bhagavAna e ekeeka jAtanA duHkhano spaSTa khyAla paNa karAve che. zokano saMtApa : zoka AdithI utpanna thatA duHkhanuM digdarzana karAvatAM prathama zokano saMtApa e jIvone kevA prakArano hoya che tenuM pratipAdana karatAM e zAsananA sAcA sUrisamrATa pharamAve che ke - "TA parastha mahI, zriyaM prAntananIvitam / nitasvatvamuta, zoSanti mucira suH / / z||" 317 anya devanI moTI lakSmIne joIne alpa samRddhine dharAvanArA devo, atizaya alpa pedA karyuM che sukRta jemAM tevA potAnA pUrvajanmanA jIvitane paNa lAMbA samaya sudhI zocyA kare che : arthAt alpaRddhivALA devo vizALa RddhivALA devone joI joIne vizALa RddhinA arthIpaNAnA yoge evI jAtano zoka prAyaH sadAya karyA ja kare che ke hAya ! kamabhAgya evA amoe pUrve sukRta karavAmAM ghaNI ja kacAza rAkhI ke jethI AvI suMdara ane vizALa Rddhi amane maLI zakI nahi. amarSarUpa zalyanI Adhi : A prakAre zokanA saMtApanuM pratipAdana karyA pachI prabhu zrI vItarAga paramAtmAnA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 --- - 14% zAsananA e sAcA sUrisArvabhauma, amarSarUpa zalyanI kevI kAramI Adhino anubhava azakta amaro kare che enuM varNana karatAM pharamAve che ke - "virA vatinArvena, pratikatuM tanakSamaH | tIkSNenAmarSazalyena, dodUyante nirantaram / / 1 / / anya baLavAna amara dvArA vizeSa prakAre apamAna Adine pAmelA zaktihIna amaro, te apamAna Adi karanAra amarano pratikAra karavAne asamartha hovAnA kAraNe tIkSNa evA amarSarUpa zalyanA yoge niraMtara atizaya duHkhI thayA kare che. viSAdano viSavAda : amarSarUpa zalyanI asAdhAraNa AdhithI thatI duHkhada dazAno khyAla ApyA bAda e ja ArAdhyapAda AcArya bhagavAna, potAthI adhika saMpattinA svAmIonI lakSmIne joIne alpa Rddhine dharanArA amaro kevA prakAranA vicArathI viSAdano viSavAda bhogave che enuM varNana karatAM pharamAve che ke - "navRtta mukta vizvi-ramiyo to dina TottarottarazrIvA, viSIdantIti nAnA | za" ame kAMI sukRta kareluM nathI te ja kAraNathI amAre A abhiyogadAsapaNuM bhogavavuM paDe che. A pramANe uttarouttara caDiyAtI saMpattine jonArA amaro viSAda pAme che. iSyArno abhitApa : "tIvra AsaktinA pratApe anyanI saMpattine nahi joI zakanArA AtmAone irSAno abhitApa khUba ja bALe che. e ja kAraNe tIvra AsaktinA pratApe anya amaronI suviziSTa saMpadAonA darzanathI sAmAnya saMpadAonAM svAmI suro, irSArUpa analanI UrmiothI kevo paritApa pAme che enuM varNana karatAM e ja anaMta upakArI AcAryadeva pharamAve che ke - "daSTvAnyeSAM vimAnastrI-ratnopavanasampadam / thAvatnI vipItte, zvatatInomi: II " Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1405 -- - 23 : devagatinAM dAruNa duHkho - 93 --- 319 anya devo 'vimAna, strI ane upavananI saMpadA joIne saLagatA irSArUpa agninI UrmiothI sAmAnya saMpadAonA svAmI amaro jiMdagIbhara khUba khUba baLe che. dInavRttinA udgAra ! lobhI devonI durdazA ghaNI ja bhayaMkara hoya che, kAraNa ke lobhI devo jo parAkramI hoya che to te alpa parAkramI devonI Rddhine paDAvI le che ane ethI bicArA asamartha amaro dInavRttinA upAsaka banI jAya che. e dInavRttinA pratApe dIna banI gayelA amaro kevA udgAra kADhe che enuM varNana karatAM e ja paropakAraparAyaNa paramarSi prarUpe che ke - " kALA ! mo ! re ! prIti sAm | raSitasarvasvA, mAne rInavRtta. I ? " anya amaro dvArA jeonuM sarvasva corAI gayuM che, tevA amaro azaktinA yoge dIna vRttivALA banI jaIne - "hA prANeza ! hA prabho ! hA deva ! maherabAnI karo - prasanna thAo." e pramANe gagada svare bole che. asvastha avasthA : devalokamAM rahelA AtmAo paNa kAma, krodha ane bhayathI Atura hoya che. evA amaronI dazA sadAya asvastha hoya che, ema pharamAvatAM e anupama upakArI AcArya bhagavAna kahe che ke - "teDapi putaH sva, mAmAturA: I svasthatAmbuvate surA: kendriAdiyaH II 2 !" puNyanA pratApe svarganI prApti thavA chatAM paNa kAma, krodha ane lobhathI Atura banelA 'kAndarSi' Adi suro svasthatAne pAmatA nathI. cyavanacihanonAM darzanathI thatI durdazAnuM darzana : vadhumAM "cyavana thavAnuM hoya te pahelAM devonI sthitimAM kAramuM parivartana thaI jAya che ane e kAramAM parivartananA pratApe e devo paNa potAnuM maraNa jue che tethI teonI durdazA khare ja bhayaMkara trAsane karanArI thaI jAya che." e ubhaya vastunuM pratipAdana, devonA du:khanuM sAmrAjya varNavavAmAM atizaya Avazyaka che e kAraNe kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA prathama Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 cyavananAM cihnonuM ane te pachI tenAM darzana ane vicArathI devonI je je trAsajanaka durdazA thAya che tenuM varNana kare che. cyavananAM cihno : 320 "amlAnA api hi mAlAH, suradrumasamudbhavAH / mlAnIbhavanti devAnAM vadanAmbhoruhaiH samam / / 1 / / hRdayena samaM viSvag, vizliSyatsandhibandhanAH / mahAbalairapyakampyAH, kampante kalpapAdapAH / / 2 / / akAlapratipannAbhyAM priyAbhyAM ca sahaiva hi / zrIhIbhyAM parimucyante, kRtAgasa ivAmarAH / / 3 // ambara zrIrapamalA, malinIbhavati kSaNAt / apyakasmAdvisRmarai- raghodhairmalinaighanaiH ||4|| adInA api dainyena, vinidrA api nidrayA / AzrIyante mRtyukAle pakSAbhyAmiva kITikAH / / 5 / / viSayeSvatirajyante, nyAyadharmavibAdhayA / apadhyAnyapi yatnena, spRhayanti mumUrSavaH / / 6 // nIrujAmapi bhajyante, sarvAGgopAGgasandhayaH / bhAvidurgatipAtottha-vedanAvivazA iva / / 7 / / padArthagrahaNe'kasmAd, bhavantyapaTudRSTayaH / pareSAM sampadutkarSa-miva prekSitumakSamAH / / 8 / / garbhAvAsa nivAsottha-du:khAgamabhayAdiva / prakampataralairaGgairbhASiyante parAnapi / / 9 / / " "surakumathI utpanna thayelI amlAna evI paNa mAlAo, devonAM mukhakamalonI sAthe malina thAya che arthAt nahi karamAnArI mAlAo paNa karamAI jAya che ane devonAM mukhakamalo paNa karamAI jAya che. vizeSa prakAre zithila thaI gayAM che saMdhibaMdhana jemanAM ane mahAbalavAnothI paNa akaMpya evA kalpapAdapo devonA hRdayanI sAthe ekadama kaMpI UThe che arthAt-devonAM hRdaya kaMpI UThe che tenI sAthe ja akaMpya evAM paNa kalpavRkSo kaMpI uThe che. jANe aparAdha ja na karyo hoya evA amaro, akAle aMgIkAra karelI 1406 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 - 23 : devagatinAM dAruNa duHkho - 93 - 321 priyAonI sAthe ja "zrI ane hIthI mukAI jAya che arthAt lakSmI ane lajjA ubhaya e samaye devonI cAlI jAya che. pAponAM samUho dvArA akasmAtu phelAI gayela malina meghothI eka kSaNavAramAM maLarahita evI paNa AkAzanI zobhA malina thaI jAya che. mRtyu samaye kITikAone jema pAMkho Ave che tema adIna evA paNa devo diInatAthI ane nidrAthI rahita evA paNa devo nidrAthI Azrita karAya che. maravAnI icchAvALAo yatnapUrvaka apaththonuM sevana kare che tema devo, nyAyadharmanI bAdhA thAya tevI rIte viSayomAM atizaya rata thAya che. nIrogI evA paNa devonAM sarva aMga ane upAMganI saMdhio, bhaviSyamAM thanArA durgatinA pAtathI utpanna thatI vedanAone jANe vivaza banI gaI hoya tema bhAMgI jAya che. pArakAnI saMpattinA utkarSane jovA mATe jANe asamartha banI gayA hoya tema devo ekadama padArthanA grahaNa mATe apaTu daSTivALA banI jAya che. garbhAvAsanA nivAsathI utpanna thatA duHkhanA AgamananA bhayathI ja jANe na hoya tema prakaMpe karIne capaLa banI gayelAM aMgo dvArA devo bIjAne paNa bhaya pedA kare che. arthAta cyavananA cihna tarIke amyAna mAlAo malina thAya che, nahi kaMpatAM kalpavRkSo kaMpI UThe che, lakSmI ane lajjA cAlI jAya che, amala evI paNa AkAzanI zobhA malina thaI jAya che, dInatA ane nidrA AvIne khaDI thAya che. viSayAsakti vadhI jAya che. aMgopAMganI saMdhio bhAMgI jAya che, padArthanA grahaNamAM dRSTi asamartha banI jAya che ane aMgo aMkape karIne tarala banI jAya che. viSAdabharyo vilApa : AvAM AvAM vananAM cihnothI, potAnuM cyavana nizcita che ema jANIne aMgArAthI ja AliMgita thayA hoya tenI mAphaka vimAnamAM, naMdanavanamAM ke vAvaDImAM arthAt koI paNa sthAne teo ratine pAmatA nathI paNa viSAdabharyo vilApa ja karyA ja kare che. vilApamAM devalokanI vastuonuM ane bhaviSyanA duHkhanuM smaraNa du:khada rIte kare che. amAruM cyavana nizcita che ema cyavananAM cihnothI jANI cUkelA devo potAnI priya vastuone yAda karI karIne ane bhaviSyanA duHkhathI gabharAIne gadgad svare bole che ke -- Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno "jJA ! priyA ! dA ! vimAnAni!, hA vApyo ! haiM| / sudrumAH ! / nava dRSTavyA: punarpUrva, tadevaviyogitA: ? / / - 5 ane ! smita sudhAvRSTi-ro ! vizvAdhara: sudhA | ane ! vALI sudhAvi-khyo ! jAttA sudhAmayI / / 2 / / rUA. hA ! ratnaTitAH stammA, haiM| zrImaniTTima ! / hA ! avidyA ! ratnamayya: !, sya yAyatha saMzrayam / / hA ! ratnamopAnavitA:, malotpannamastitAH / bhaviSyantyupabhogAya, kasyemAH pUrNavApayaH / / 4 / de pArinAta! manvantara !, santAna ! riyantana ! / padruma ! vimohavyaH, ji manmaya nana: || dA ! dA ! strIrmanara, vAstavyamavazasya me / hahA'zucirasAsvAdaH, kartavyo mayakA muhuH / / 6 / / hahA hA ! jaTharAGgAra- zakaTIpAkasambhavam / mayA dukhaM visoDhavyaM, baddhena nijakarmaNA // 7 // rateriva nidhAnAni, kva nAstAH surayoSitaH / vAzucisvanavImattA, mohavyA narayoSitaH / / 8 / / " hA priyAo ! hA vimAno ! hA vAvaDIo ! hA surakumo ! have mAre tamane kAM jovAM ? kAraNa ke haNAI gayeluM daiva, mArAthI tamAro viyoga karAve che. kharekhara mArI kAMtAnuM smita e sudhAnI vRSTi che !biMbAdhara e paNa sudhA che ane vANI sudhAvarSiNI che arthAt mArI kAMtA e sudhAmaya ja che ! hA ratnaghaTita staMbho ! hA zrImatmaNi kuTTima ! hA ratnamayI vedikAo ! tame have konA Azraye jazo ? hA ratnamaya sopAnothI vyApta ane kamala tathA utpalathI mAlita evI A pUrNa vApIo konA upabhogane mATe thaze ? : he pArijAta ! he maMdAra ! he saMtAna ! he haricaMdana ! he kalpadruma ! zuM tame badhAya A janane (mane) mUkI ja dezo ? hA hA avaza evA mAre strIgarbharUpa narakamAM vasavAnuM ? hA hA mAre vAraMvAra azucirasano AsvAda karavAno ! 1408 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 : devagatinAM dAruNa duHkho - 93 hA hA mAre, mArAM potAnAM bAMdhelAM karmonA pratApe jaThararUpI aMgArAnI gADInA pAkathI utpanna thatA duHkhane sahana karavAnuM ! hA hA, ratinA nidhAnasamI te te devAMganAo bhogavavI e kyAM ane azicanAM jharaNAMthI bIbhatsa evI manuSyastrIone bhogavavI e kyAM ? A pramANe devalokanI vastuonuM smaraNa karI karIne kAramo vilApa karatA devo, dIpaka jema bujhAI jAya tema eka kSaNanI aMdara AvI jAya che. 1409 A varNana uparathI sau koI samajI zakaze ke sukharUpa gaNAtI devagatimAM paNa sukha nathI kiMtu duHkhanuM ja sAmrAjya che, eTale saMsAramAM evuM koI paNa sthAna nathI ke jyAM duHkhanA leza vinAnuM, saMpUrNa ane zAzvata sukha hoya; e ja kAraNe upakArIo A saMsArane duHkhamaya, du:khaphalaka ane duHkha 5raM52ka tarIke oLakhAve che. saMsAra du:khamaya, duHkhaphalaka ane duHkha5252ka che e ja kAraNe saMsArabhAvanAno upasaMhAra karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke - " evaM nAsti sukhaM caturgatijuSAmapyatra saMsAriNAM, duHkhaM kevalameva mAnasamatho zArIramatyAyatam / jJAtvaivaM mamatAnirAsavidhaye dhyAyantu zuddhAzayA, azrAntaM bhavabhAvanAM bhavabhayacchedonmukhatvaM yadi / / 1 / / " zuddha Azayane dharanArA bhavya AtmAo ! jo tame bhavabhayano uccheda karavA mATe ujamALa ho to 'ame kahI AvyA te pramANe cAre gatine bhajanArA saMsArI AtmAone A saMsAramAM sukha nathI paNa kevala mAnasika ane zArIrika atizaya duHkha ja che.' e pramANe jANIne paudgalika padArtha mAtra pratyenI mamatAno nAza karavA mATe azrAMtapaNe bhava-bhAvanAne bhAvo. 323 A pramANe ApaNe TIkAkAra paramarSi ane kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA zabdomAM saMsAranI duHkhamayatA joI AvyA ane sUtrakA2 52marSi saMsAravartI prANIonA karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karatAM zuM zuM pharamAve che e have pachI - Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 : bhAvaaMdhakAra ane durgatinA dAruNa vipAko : 94 aMdhatA ane aMdhakAra : bhAvaaMdhatAnuM kAramuM pariNAma : aMdhakArathI bacavAno upAya : viSaya : aMdhanA prakAro : vyaaMdhatA-bhAvaaMdhatA - caturgatinAM du:khonuM upamitikAranA zabdomAM varNana. karmavipAkanI gariSThatAnuM varNana karatAM TIkAkAra maharSie cAre gatinA jIvonA duHkhAdinuM varNana karyuM. tenA ja saMbaMdhamAM pravacanakArazrIjIe yogazAstranA AdhAre e ja vastune pUrvanA pravacanomAM vizada rIte spaSTa karI. tyArabAda prabhu zrI mahAvIra paramAtmAe je aMdha jIvonI vAta karI che, tene ja spaSTa karavA mATe TIkAkA2zrIjIe racela TIkAnA AdhAre vadhu saraLatAthI samajAvavA pravacanakArazrIjI jaNAve che ke, 'dravyaaMdhatA karatAM ya bhAvaaMdhatA e atibhayAnaka che.' evA bhAvAMdha jIvo bhAvaaMdhakAramAM athaDAyA kare che ane tenA kAraNe cAre gatimAM teonI kevI kaphoDI dazA thAya che tenuM AbAda citraNa upamitikArazrI siddharSi gaNivarazrInA rocaka zabdonA AdhAre atre karAyuM che. 'bhAvaaMdhatAno tyAga ka2vA Icchuka AtmAe kAM to saMpUrNa vivekarUpI bhAvacakSu prApta karavI joIe kAM to vivekasaMpanna mahApuruSonI nizrArUpa bhAvacakSu prApta karavI joIe.' e A pravacanano sAra che. suvAkyAmRta dravyaaMdhatA karatAM bhAvaaMdhatA ghaNI ja kAramI che. bhAvaaMdhatA eTale vivekano abhAva athavA to vivekasaMpanna mahApuruSonI nizrAno abhAva. saMpUrNa vivekarUpa bhAvacakSu pragaTa na thAya tyAM sudhI vivekasaMpanna banelA mahApuruSonI nizrArUpa bhAvacakSunI sevA kalyANanA arthI AtmA mATe atizaya Avazyaka che. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 bhAvaaMdhakAra ane durgatinA dAruNa vipAko : aMdhatA ane aMdhakAra : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjAe, saMsAravartI prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpana karavAnA hetuthI raM sukhadAdA taer" te yathAvasthita karmavipAkane yathAstitapaNe ja Avedana karatA mane he bhavyo ! tame sAMbhaLo A pramANe pharamAvIne punaH paNa karmavipAkanI gariSThatAnuM je pratipAdana karyuM che te ane tenI vyAkhyA karavA pUrve TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe, saMsAranI cAreya gationI duHkhamayatA varNavI e ApaNe joI AvyA. cAre gatinA jIvonI duHkhada dazAnuM varNana karyA bAda " suda nahIM tadA" pachInA bIjA strAvayavonI avataraNikA karatAM TIkAkAra maharSi pharamAve che ke - "tadevaM caturgatipatitAH saMsAriNo nAnArUpaM karmavipAkamanubhavantItyetadeva sUtreNa darzayatrAha-" saMsAravartI prANIo, cAre gatiomAM paribhramaNa karatAM aneka prakAranI vedanAono anubhava kare che te kAraNathI "upara varNavI gayA te pramANe karmanI vivazatAthI cAra gatimAM paDelAM saMsArI prANIo vividha prakAranA karmavipAkane anubhave che. e pramANe e ja vastune sUtrakAra paramarSi, sUtra dvArA darzAvavA mATe pharamAve che ke - ti paUT gaMdhA ta vivAdiyA" "tti' viine prA:' pratiH "jhAda' cakSurijivitA mAvA gara sadvivekanikalAH 'tamasi' andhakAre narakagatyAdau bhAvAndhakAre 'pi mithyAtvAviratipramAdakaSAyAdike karmavipAkApAdite vyavasthitA vyAkhyAtAH" vizvamAM be prakAranAM aMdha prANIo varte che - eka "cakSu iMdriyathI rahita ane bIjA savivekathI rahita ane e banne prakAranA jIvo, karmanA vipAkathI Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 323 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 - 1412 ApAdita karelA be prakAranA - eka "narakagati AdirUpa aMdhakAra ane bIjA mithyAtva, avirati, pramAda, ane kaSAya AdirUpa bhAvaaMdhakAramAM paNa rahelA che ema anaMtajJAnI zrI tIrthaMkaradevoe pharamAveluM che. A uparathI spaSTapaNe samajI zakAya tema che ke aMdhatA be prakAranI che. eka aMdhatA cakSunA abhAvanI che tyAre bIjI aMdhatA savivekanA abhAvanI che. ekeMdriya, beiMdriya ane te iMdriya jIvo banne prakAre aMdha che kAraNa ke teomAM nathI cakSano sadUbhAva ke nathI to savivekano sadUbhAva. te sivAyanA AtmAomAM cakSuno sadbhAva hovA chatAM paNa apavAda bAda karatAM savivekano abhAva hovAthI aMdhatA ThAMsI ThAMsIne bharI che. dravyaaMdhatA karatAM bhAvaaMdhatA ghaNI ja kAramI che. AkhAye saMsAranI athaDAmaNa e bhAvaaMdhatAne AbhArI che. e bhAvaaMdhatAnA panAre paDelA AtmAe puNyayoge prApta thayelI cakSuno paNa sadupayoga nathI karI zakatA. aMdhatAnI mAphaka aMdhakAra paNa dravya ane bhAva be prakArano che ane emAM paNa dravyaaMdhakAra karatAM bhAvaaMdhakAra kAramo che. bhAvaaMdhatAnuM kAramuM pariNAma : dravyaaMdhatA karatAM bhAvaaMdhatA ghaNI ja kAramI che emAM leza paNa zaMkA nathI. bhAvaaMdhatA eTale bIjuM kazuM ja nahi paNa eka sarvivekano abhAva ja. e saviveka sarvamAM nathI hoI zakato e kAraNe sadviveka je AtmAomAM na hoya te AtmAoe savivekathI vibhUSita AtmAnA sahavAsamAM rahevuM ema upakArIo pharamAve che; kAraNa ke ethI paNa AtmA unmArge jatAM ane bhAvaaMdhatAnA kAramA pariNAmathI bacI jAya che. upakArIo sadAyavivekarUpI cakSunI AgaLa bAhya cakSunI kazI ja kiMmata nathI AMkatA : e ja kAraNe beya prakAranI savivekarUpa cakSuthI rahita banelA AtmAonI dayA ciMtave che. e dayA ciMtavatAM upakArIo pharamAve che ke - " divasutaM sadano vivezastdvdbhirev saha saMvasatirdvitIyam / etaddvayaM bhuvi na yasya sa tattvato'ndha - tApamAnane rAju soDaparAdha ? " kharekhara eka nirmala cakSu svAbhAvika viveka che ane bIjI nirmala cakSu Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1413 24 : bhAvaaMdhakAra ane durgatinA dAruNa vipAko 94 sadvivekathI vibhUSita mahApuruSonI sAthe sArI rIte vasavuM te che. A beya prakAranI bhAvacakSu, bhUmi upara jene nathI te tattvathI aMdha cheH tevo bhAvathI aMdha banelo AtmA unmArge cAle emAM teno aparAdha zo che ? arthAt e beya prakAranI bhAvacakSuthI rahita banelA e ja kAraNe bhAvaaMdhatAthI AthaDatA evA te AtmAo unmArge cAle emAM kharekhara teono kazo ja aparAdha nathI eTale ke evI jAtano aparAdha thaI javo e te AtmAo mATe taddana svAbhAvika ja che. upakArIonA A kathanathI spaSTapaNe samajI zakAya tevuM che ke bhAvaaMdhatAnuM pariNAma ghaNuM ja bhayaMkara che. A saMsAranI zAzvata sthiti paNa bhAvaaMdhatAmAM phasAyelA AtmAone ja AbhArI che; kAraNa ke e bhAvaaMdhatAmAM phaselA AtmAo ja narakAdi gatione bharI rAkhe che ane mithyAtvAdirUpa bhAva aMdhakAramAM athaDAyA kare che. 327 bhAvaaMdhatAnA pratApe bhAvaaMdhakAramAM AthaDI rahelA AtmAonI dazA kevA prakAranI thAya che enuM pratipAdana karatAM 52mopakArI zrI siddharSigaNivara, zrI upamitibhava prapaMcakathAmAM pharamAve che ke - " na jAnIte kAryAkAryavicAraM, na lakSayati bhakSyAbhakSyavizeSaM, na kalayati peyApeyasvarUpaM, nAvabudhyate heyopAdeyavibhAgaM, nAvagacchati svaparayorguNadoSanimittamapIti; tato'sau kutarka zrAntacittazcintayati nAsti paraloko, na vidyate kuzalAkuzalakarmmaNAM phalaM, na saMbhavati khalvayamAtmA, nopapadyate sarvajJaH, na ghaTate tadupadiSTo mokSamArga iti; tato'sAvatattvAbhiniviSTacitto hinasti prANino, bhASate'lIkamAdatte paradhanaM, ramate maithune paradAreSu vA, gRhNAti parigrahaM na karoti cecchAparimANaM, bhakSayati mAMsamAsvAdayati madyaM, na gRhNAti sadupadezaM, prakAzayati kumArga, nindati vandanIyAn, vandate'vandanIyAn gacchati svaparayorguNadoSanimittamiti vadati parAvarNavAdamAcarati samastapAtakAnIti / tato badhnAti nibiDaM bhUrikarmajAlaM, patatyeSa jIvo narakeSu, tatra ca patitaH pacyate kumbhIpAkena, vipATyate krakacapATanena, Arohyate vajrakaNTakAkulAsu zAlmalISu, pAyyate sandaMzakairmukhaM vistRtya kalakalAyamAnaM taptaM traSu, bhakSyante nijamAMsAni bhRjjyante'tyantasantaptabhrASTreSu, pUyavasArudhirakledamUtrAntrakaluSAM vaitaraNI, chidyate'sipatravaneSu svapApabharapreritaiH paramAdhArmikasurairiti tathA samastapudgalarAzibhakSaNe'pi nopazAmyati bubhukSA nizeSajaladhipAne'pi nApagacchati tarSa, abhibhUyate zItavedanayA, kadarthyate tApAtirekeNa, Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 5 tathodIrayanti ca tadanyanArakA nAnAkArANi duHkhAni tatazcAyaM jIvo gADhatApAnugato hA mAtarhA nAthAyadhvaM trAyadhvamiti viklavamAkrozati, na cAsya tatra gAtratrAyakaH kazcidvidyate / 328 kathaJcittirNo'pi narakAdvibAdhyate tiryakSu vartamAnaH, katham ? vAhyate bhAraM, kuTyate lakuTAdibhiH, chidyante'sya karNapucchAdayaH, khAdyate kRmijAlaiH sahate bubhukSAM, mriyate pipAsayA, tudyate nAnAkArayAtanAbhiriti / tataH kathaJcidavAptamanuSyabhAvo'pyeSa jIvaH pIDyata eva duHkhaiH, katham ? taducyateklezayantyanantarogavrAtAH, jarjarayanti jarAvikArAH, dodUyante durjanAH, vihvalayantISTaviyogAH, parivedayantyaniSTasaMprayogAH, visaMsthalayanti dhanaharaNAni, Akulayan svajanamaraNAni / vihvalayanti nAnA'dhyasanAnIti / tathA kathaJcillabdhavibudhajanmApyeSa jIvo grasyata eva nAnAvedanAbhi, tathAhi AjJApyate vivazaH zakrAdibhiH khidyate parotkarSadarzanena jIryate prAgbhavakRtapramAdasmaraNena dandahyate'svAdhInAmarasundarIprArthanena, zalyate tannidAnacintanena, nindyate mahaddhikadevavRndena, vilapatyAtmacyavanadarzanena, Akrandati gADhaprAptAsannamRtyuH patati samastAzucinidAne, zarmajanmatte / " 1 ' je AtmAmAM sAjika vivekano abhAva hoya che athavA to je AtmA suMdara vivekane dharAvanArA mahApuruSonI nizrAmAM nathI raheto te AtmA bhAvathI aMdhatAno upAsaka hovAnA kAraNe - kArya ke akAryanA vicArane jANato nathI, bhakSya ane abhakSyanA vizeSane joI zakato nathI, peya ane apeyanA svarUpane kaLI zakato nathI, heya ane upAdeyanA vibhAgane jANI zakato nathI ane svaparanA guNadoSanuM nimitta zuM che e paNa jANato nathI. 1414 te kAraNe kutarkathI zrAMta cittavALo banI gayelo e AtmA vicAre che ke - 'paraloka nathI, kuzala karmo ke akuzala karmo eTale puNyakarmo ke pApakarmonuM phaLa vidyamAna nathI, kharekhara A AtmA paNa yuktithI upapanna nathI, sarvajJa hoya e paNa saMbhavita nathI ane sarvajJe upadezelo mokSamArga paNa ghaTI zakato nathI.' evA evA vicAronA pariNAme avivekI agara vivekInI nizrA vinAno AtmA, atattvomAM abhiniviSTa cittavALo banI jAya che Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1415 - 24: bhAvaaMdhakAra ane durgatinA dAruNa vipAko - 94 - 329 eTale ke AtmA Adi tattvane mAnanAro nathI raheto enA pariNAme - evo AtmA prANIonI hiMsA kare che, asatya bhASaNa kare che, pArakAnA dhanane grahaNa kare che eTale ke corI kare che, maithunamAM athavA to paradArAomAM rame che eTale ke abrahmacArI athavA to vyabhicArI bane che, parigrahane grahaNa kare che, icchAnA parimANane nathI karato eTale ke asaMtoSane tajI saMtoSane dharanAro nathI banato, mAMsanuM bhakSaNa kare che, madyano AsvAda kare che, sadupadezano svIkAra karato nathI, kamArgane prakAzita kare che, vaMdanIya puruSonI niMdA kare che, avaMdanIya AtmAone vaMdana kare che, svaparanA guNadoSanA nimittane pAme che eTale guNa thAya to potAne nimitta mAne che ane doSa thAya to parane nimitta tarIke kahyuM che, e ja kAraNe paranA avarNavAdane bole che ane saghaLAMya pAponuM AcaraNa kare che. e saghaLAya pApakarmonA pratApe e jIva gADha evAM ghaNAM ghaNAM karmonI jALane bAMdhe che ane e gADha karmabaMdhanA yoge e jIva narakamAM paDe che. narakamAM paDelA e jIvane, tenAM potAnAM ja pApakarmonA samUhathI prerAyelA paramAdhArmika suro kuMbhI pAka dvArA pakAve che, karavata dvArA vahere che, vajakaMTakothI vyApta evAM zAlmalI vRkSo upara ArohaNa karAve che, sANasAothI mukhane phADIne kalakalAyamAna thAya tevI rItanA tapAvelA sIsAnuM pAna karAve che, tenAM potAnAM ja aMgonA mAMsanuM bhakSaNa karAve che, atyaMta saMtapta bhaThThIomAM bhUMje che, rasI, carabI rudhira maLamUtra ane AMtaraDAMthI kaluSita banelI vaitaraNI nadImAM tarAve che ane talavAra jevAM patravALAM vRkSothI bharapUra evAM vanomAM laI jaIne e patro dvArA tenA khaMDa khaMDa karI nAkhe che. A prakAranI paramadhArmika suro dvArA karAtI aneka prakAranI pIDAono bhogavaTo karatA e jIvane sudhA, tRSA, TADha ane tApanI pIDA paNa ghaNI ja hoya che. e jIvanI kSudhA saghaLA pulonI rAzinuM bhakSaNa karavA chatAM paNa na zame tevI hoya che, e jIvane tarasa paNa evI lAge che ke saghaLA sAgaronA pANInuM pAna karavAthI paNa nAza na pAme. zItavedanAthI e jIva pIDAya che ane tApanA atirekathI e jIva kadarthanA pAme che tathA tenAthI anya nArakIo paNa tenA upara aneka prakAranAM duHkhonI Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 udIraNA kare che : arthAt narakamAM paDelo e jIva paramAdhArmika surothI karAtI ane kSetranA pratApe utpanna thatI aneka vedanAone bhogave che tenI sAthe tyAM potAnI sAthe rahelA anya narakanA jIvo dvArA karAtI vedanAo paNa tene bhogavavI paDe che. e saghaLIya pIDAonA pratApe gADha tApane AdhIna thayelo e jIva 'hA mAtA ! hA nAtha ! tame rakSaNa karo rakSaNa karo' - A pramANe dInapaNe Akroza kare che paNa tyAM tenAM gAtronI rakSA karanAra koIpaNa vidyamAna hotuM nathI AthI e AtmAne te narakamAM mane ke kamane traNe prakAranI aneka kAramI vedanAo bhogavavI ja paDe che. vaLI koI paNa rIte kAramI na2kagatimAMthI e jIva bahAra nIkaLe che to tyAMthI nIkaLIne te bicAro potAnAM pApakarmonA pratApe tiryaMcomAM utpanna thAya che ane tyAM paNa tene aneka prakAranI vedanAo bhogavavI paDe che. tiryaMcagatimAM tene bhAra vahana karavo paDe che ane lakuTa AdithI kuTAvuM paDe che. e gatimAM e bicArAnAM kAna ane pUMchaDuM vagere chedAya che, e bicArAne kRminAM jALAM khAya che, e bicAro bhUkhane sahana kare che, e bicAro tarasathI mare che ane aneka prakAranI tIvra vedanAothI e bicAro pIDAya che. ane tiryaMcagatinA trAsathI chUTIne koIpaNa rIte manuSyabhavane paNa pAmelo e jIva, potAnAM tIvra pAponA pratApe manuSyabhavamAM paNa duHkhothI pIDAya ja che. manuSyabhavamAM paNa e AtmAne aneka rogonA samUho kaleza pamADe che, vRddhAvasthAnA vikAro jarjarita karI nAkhe che. durjana loko ghaNI ghaNI rIte duHkhI kare che, iSTanA viyogo vila kare che, aniSTanA saMprayogo zoka karAve che, dhanaharaNo eTale lUMTArAo tenA dhanane uThAvI jaIne tene dIna hIna banAvI de che, svajanonAM maraNo tene AkuLavyAkuLa karI nAkhe che ane aneka prakAranA adhyavasAyo tene vila banAvI de che. tathA e jIva koI paNa rIte devajanmane pAme to te janmamAM paNa e bicAro vividha prakAranI vedanAothI grasita thAya che ja. devalokamAM paNa paravaza banelA e AtmAne zakra AdinI AjJAo uThAvavI paDe che, pArakAnA utkarSanuM darzana karavAthI tene ghaNo ja kheda thayA kare che, 1416 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1417 - 24 : bhAvaaMdhakAra ane durgatinA dAruNa vipAko - 94 -- 331 icchita vastu nahi maLavAmAM kAraNa tarIke pUrvajanmamAM karelA pramAdanA smaraNathI paNa te pIDAya che, asvAdhIna evI amara suMdarIonI prArthanAthI eTale je amara suMdarIo potAne vaza thAya tevI na hoya teone karelI prArthanAmAM maLelI nAsIpAsIthI athavA prArthanA karatI amara suMdarIonI icchAne pUrNa karavAnI zakti na hovAnA kAraNathI tene aMtaramAM ne aMtaramAM ghaNuM ja baLyA karavuM paDe che, icchita nahi thavAnA nidAnanI ciMtAthI sadAya tenA hRdayamAM zalya rahyA ja kare che, alpa RddhivALo hovAthI te moTI RddhivALA devonA samudAyathI niMdAyA kare che, potAnA cyavananA darzanathI te vilApa kare che ane atizaya najIka AvI gayuM che mRtyu jenuM evo te AkraMda kare che tathA saghaLI ja azucinA sthAnabhUta garbhanA kalmalamAM tyAMthI cavIne te paDe che. aMdhakArathI bacavAnA upAya : bhAvaaMdhatAnuM A kAramuM pariNAma vicAravAthI samajI zakAze ke AkhAye A saMsAranuM mULa kAraNa ja e bhAvaaMdhatA che. e bhAvaaMdhatA ja AtmAne ubhaya prakAranA aMdhakAramAM paTake che. bhAvaaMdhatAnA pariNAme ubhaya prakAranA aMdhakAramAM paTakAyelA AtmAonI kevI dazA thAya che e ApaNe zrI siddharSi gaNivaranA kathanathI sArI rIte joyuM. 'bhAvaaMdhatA eTale vivekano abhAva athavA to vivekasaMpanna mahApuruSonI nizrAno abhAva.' viveka ke vivekI mahApuruSonI nizrAnA abhAvarUpa bhAvaaMdhatAmAM paDelA AtmAo mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya AdirUpa bhAvaaMdhakAramAM kevI rIte phasAya che ane enA pariNAme narakagati' Adi dravya aMdhakAramAM enI zI dazA thAya che eno khyAla ApaNane parama upakArI zrI siddharSi gaNivara A kathana dvArA sArAmAM sArI rIte samarpo che. jo e ubhaya prakAranA aMdhakAramAM AthaDavAnI IcchA ApaNI na hoya to ApaNI pharaja che ke ApaNe anaMta upakArIonA zAsananI suMdaramAM suMdara sevA karavA dvArA savivekarUpI bhAvacakSu meLavavA satata prayatnazIla rahevuM joIe ane jyAM sudhI e bhAvacakSunI prApti ApaNane na thAya tyAM sudhI e ekAMta upakAraka prabhuzAsananA sArane pAmavAthI parama vivekasaMpanna banelA puNyapuruSonI nizrAmAM rahevArUpa je bhAvacakSu teno ApaNe kadI paNa tyAga Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 5 --- 1418 karavo joIe nahi. saMpUrNa vivekarUpa bhAvacakSu pragaTa na thAya tyAM sudhI vivekasaMpanna banelA puNyapuruSonI nizrArUpa bhAvacakSunI sevA kalyANanA arthI AtmA mATe atizaya Avazyaka che; e kAraNe to parama kAraNika zrI jinezvaradevoe agItArtha ke agItArthanI nizrAnA vihAranI paNa manA pharamAvI che. anaMta upakArI zrI jinezvaradevanI e AjJAnuM yathAsthita pAlana karanArA puNyAtmAo mithyAtva Adi bhAvaaMdhakArathI bacI jAya che ane enA pratApe teone narakagati' AdirUpa dravyaaMdhakAramAM AthaDavuM paDatuM nathI. bhAvaaMdhakArarUpa mithyAtva AdinuM svarUpa paNa bhinna bhinna rIte jANavAnI jarUra che ane te have pachI - (zrI AcArAMga sUtra (dhUtAdhyayana)nAM vyAkhyAno) bhAga-5 samApta Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanmArga prakAzananI zrutasevAno Achero Alekha pU. A. zrI vi. rAmacaMdrasUri smRti graMthamALA 1. sukhanI cAvI 2. iSTaprAptinA upAyo 3. saMtoSa eTale zuM ? 4. yuvAnInI saphaLatA 5. UgatI prajAnA ghaDavaiyAone 6. mAnavanuM kartavya 7. mAnavajIvananI sArthakatA 8. jIvanamAM dharmanI jarUra 9. dharmanuM rahasya 10. saphaLatAno mArga 11. jaina dharmanI AcherI jhalaka 12. siddhisAdhaka sAdhanA 13. brahmacarya 14. mamatA 15. AMdhaLAne ArasI (modInI vArtA) 16. arihaMta thanArA AtmAo zrI thannA sArthavAha ane zrI nayasAra 17. rAjarSi kumArapALa 18. aNumAMthI meru (zrI zAlibhadra) 19. merumAMthI aNu (zrI jhAMjhariyA munivara) 20. DhaLatA sUrajano sonerI prakAza-1 21. DhaLatA sUrajano sonerI prakAza-2 22. jIva ane jagata 23. pragatinAM maMDANa 24. vizvadharma 25. bhAvanA eka rasAyaNa 26. cAMpo vANiyo 27. pAtra suvarNanuM pAna surAnuM 28. sukha ane sukhano mArga 29. sAcuM sukha kyAM ? 30. saMsAra asAra che. 31. mahAtmA IlAtIputra 32. ekamAtra zaraNa 33. mRtyu bane maMgaLa 34. aDhAra sadAcAra 35. rohagupta ane siddhasena 36. jainadharma eTale so TacanuM sonuM 37. syAdvAda 38. 39. jainazAsana eka arIso AtmA ane mokSa 40. rAjA vasu 41. jayavaMtI jinAjJA 42. aspRzyatA ane zrI jainazAsana 43. vinaya, mAtA-pitAno AtmasevA 44. 45. 46. 47. 48. lokapriyatA 49. zeTha sudarzana 50. sadAcAra kAmanA ane siddhi pragatinI dizA unnatinA upAyo 51. udAratA para. lokApavAda pa3. daza dRSTAMte durlabha mAnavajanma 54. sAco jhaverI 55. guruvacanano mahimA 56. tera AMtarazatruo 57. vidhimArganI sthApanA 58. bIjAnuM karI chUTo ! 59. vANIno vaparAza 60. duHkhamAM dIna na bano ! sukhamAM lIna na bano ! 61. Avaka-jAvakanA sAcA-khoTA mArgo Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. sAta vyasana 95. sAcI udAratA 13. mAMsa : AhAra ke saMhAra 96. AtmAnI unnati 14. jinapUjA ane tenuM phaLa 97. sarvakaLAmAM zreSTha dharmakaLA u5. zreSThIputra sujAta 98. sAdhanAmAM bAdhaka-pUrvagraha uka. sAdhya ane sAdhana 99. prazasta-aprazastano viveka ka7. dharmamAM bhAvanI anivAryatA 100. kaSAyono sAco upayoga 18. zraddhAdIpa 101. mahAbhiniSkramaNa karatAM pUrve 69. dhArmika zikSaNa ane pAThazALA 102. nimittonI asara 70. sAdharmika vAtsalya 71. jainattvanI saphaLatAno pAyo 103. zAstraracanAno zubhAzaya 72. sAdhudharma ane gRhasthadharma 104. zrI jinezvaradevanI cAra AzAo 73. zramaNa jIvananI zreSThatA 105. jaina kaho kyuM hove ? 74. jaina dIkSA mATe svajanonI saMmati 106. AjJAno Adara Avazyaka kharI ? 107. dharmayovana ane valkalagIrI 75. jena dIkSA aMge patrakAronuM valaNa 108. gautama nAme nave nidhAna 77. jagatanuM javAhara jainAcArya 109. bhagavAne bhAkhyA bhAvinA lekha 77. muktinuM dhyeya : sAcuM zreya ? 110. samyagdarzana 78. ratnatrayIrUpa tIrtha kiMmata : koIpaNa eka pustaka rU. 7/79. saune gamatA sukhanuM mULa eka varSano seTa rU. 12pa-00, pUrA 80. sAco ziSya "aMgarSi" 81. zvetAMbara ane digaMbara ekaso ATha pustakono seTa rU.125/vacceno taphAvata 131. rAmAyaNano rasAsvAda rU.75 82. prabhupUjA svadravyathI ke devadravyathI ? |132. zrI jaina zAsananI milakata rU.20 83. tAranAra paNa tAre kone ? 133. AtmAnI traNa avasthAo rU.20 84. sAda aMtarano : nAda muktino : 134. sanAtana satyano sAkSAtkAra rU.40 85. ciMtA ane AtmaciMtA 13pa. Arya saMskRtino Adarza rU.100 86. dharmarakSA 87. dharma kyAre ane kone apAya ? nodha: 111thI 117 kramAMka rUpe AcArAMga 88. Atmadharma sUtranAM (dhUtAdhyayana) vyAkhyAno - bhAga89. mAnava-kartavyanI dizA 1 thI 7 A sAthe prakAzita thaI rahyA che. 90. sAttvika vicAraNA AgAmI bhAga-8 thI 16 TUMka samayamAM 91. sukhanAM sAdhana prakAzita thaze. bhAga-1 thI 16no saMpUrNa 92. yuvAvasthA seTa rU. 20OO-OO 93. yuvAnane zikSaNa 94. sAcI zAMti (A seTanA pustako chUTaka apAze nahi.) pU. A. zrI vi. rAmacaMdrasUri hiMdI graMthamAlA * - pa tra 7-00 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upa-00 pravacana prabhAvaka graMthamALA , akhya prakAzano , 1. pravacananuM pratibiMba 50-00 sanmArgadarzana bhAga-1 50-00 2. navapada upAsanA 50-00 * sanmArgadarzana bhAga-2 50-00 3. navapadanA upAsako - * mRtyunI maMgaLa paLe zrIpALa-mayaNA 50-00 samAdhinI sAdhanA 50-00 4. sAdhanA jIvananA caDAva utAra 20-00 0 ahaMnnamaskArAvalI 20-00 5. prArthanA sUtranA mAdhyame * arihaMtanA atizayo paramAtmAne prArthanA 20-00 0 dravyasaptatikA 100-00 6. jinAjJA parama maMtra 2pa-00 0 preraka parivartana 50-00 7. mArga : duHkhamuktino ane * agamya jIvasRSTi 5-00 sukhaprAptino 40-00 0vizvavijJAna prAcIna ane navIna 50-00 8. AtmA ja saMsAra AtmA ja mokSa 15-00 * bhAva pratikramaNanuM tALuM kholo 50-00 9. jinAjJA jIvanamaMtra (paMca pratikramaNa zabdArtha-bhAvArtha sahita) 10-00 10. ahiMsAno paramArtha 2pa-00 * Devasia-raia Pratikramana Sutra 30-00 11. dharmamAM bhAvavizuddhinI anivAryatA 20-00 * JAINISM A GLIMPSE 15-OO * ATMA THE SELF 25-00 pU. A. zrI vi. rAmacaMdrasUri smRti saMskRta-prAkRta graMthamALA MIvana sArca ranam 10-00 jiyaparAnI zati (saTI) 60-00 darzana zuddhi prakaraNam (bRhadvRtti saha) 100-00 navasmaraNa-gautamasvAmI rAsa 63-00 dIpotsava kalpa 10-00 zrI zrIpAritram 75-00 gha sa kAvyam (sAdI) 60-00 pravRta-saMskRta zabdakoza 40-00 (pUsAdhu-sAdhvIjI bhagatemaja jJAnabhaMDAroe amadAvAda-kAryAlayethI nakala meLavavA vinaMti che.) have pachI TUMka sArAmAM prakAzita thayo 0 AtmadhyAnanA avasare rU. 30-00 pU. A. zrI vi. kIrtiyaza sU. ma. sAdhanA ane sAdhaka rU. 20-00 pU. A. zrI vi. kIrtiyaza sU. ma. aMjanazalAkAnAM rahasyo rU. rapa-00 pU.A. zrI vi. kIrtiyaza sU. ma. taduparAMta aneka saMskRta-prAkRta-gujarAtI graMthonuM saMpAdana kArya cAlu che. je yathAvasare prakAzita thaze. A saMsthAnA gujarAtI-hiMdI-aMgrejI pustako zrAvakonA cokhA dravyathI ja chapAya che. koIne paNa pustaka chapAvavAno lAbha levo hoya to kAryAlayano saMparka kare. saMskRta-prAkRta graMtho zAnakhAtAmAMthI chapAya che. saMghone udAratAbharyo lAbha levA vinaMti che. 0AjIvana sabhya yojanA 0 gujarAtI-hiMdI-aMgrejI pustako ghare beThAM meLavavA mATe AjIvana sabhya phI rU. 5000/rAkhela che. saMsthA dvArA nirdhArita upalabdha pustako uparAMta bhAvinA pustako paNa prApta thaze. taduparAMta sanmArga pAkSika paNa mokalAvavAmAM Avaze. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sjanmArTa mArA pArivArika samAcAra sanmArga prakAzana: C/o. zrI ve. mU. 5. jena ArAdhanA bhavana TrasTa, pAchIyAnI poLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-380001 phona : pheksa:53pa 2002 E-Mail : sanmargp@icenet.net vi. saM. 2056 varSa-4 4 aMka-XX MU. XX-XX-XX, XXIXXIXX vigata cAra cAra varSathI jaina saMghamAM vinAmUlya vitarIta thatuM 'janmA vi. saM. 2057nA mAgazara mahine pAMcamAM varSamAM praveza karI rahyuM che. vyAkhyAna vAcaspati pU. A. zrI vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA prauDha, gaMbhIra, zAstrAnusArI pravayanAMzo, pravacana prabhAvaka pU. AcArya zrI vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjAnA janajanamAM jainatvanI jyotane jAgRta karatA prabodhaka pravacanonuM sAragrAhI avataraNa AmAM niyamita apAya che. taduparAMta vartamAna jaina saMgha samakSa UbhI thayela aneka mUMjhavaNonAM zAstrAnusArI samAdhAno, zAsananA vartamAna ane sAhitya kSetre sanmArga prakAzana dvArA bharAtI haraNaphALanI jANakArI vagere anekavidha viSayothI samRddha pakhavADIka ' jA TUMka ja samayamAM atyaMta lokapriya ane cAhanAprApta banI cUkyuM che. zAsanabhakto ane virodhako baMneya vargamAM ekasarakhA cAhathI 'janmA/ vaMcAtuM rahe che. e ja enI saphaLatAno niSkarSa che. AvuM nirbhika chatAM zAstrIya lakSa pakSane varela ATha pejanuM vAMcana pIrasatuM pakhavADIka ghare beThAM niyamita meLavavA mATe mAtra rU. 500/-nuM AjIvana lavAjama rAkhela che. Aje ja rU. 500/- DrAphTa vagere dvArA pAThavI ' nA' patra prApta karI levA vinaMtI che. jabhAI pradAna pAchIyAnI poLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-380001. phona-pheksa : pa3para00ra E-mail : sanmargp@icenet.net tA. ka. : sanmArga patra kI hiMdI AvRtti TraeNka samaya meM zuru karane kI bhAvanA hone se hiMdI vAcaka rakama bhejate samaya khAsa sUcita kareM / philahAla gujarAtI AvRtti bhejI jAegI / hiMdI AvRtti chapane para bhIjavAeMge / Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'parama zAsana prabhAvaka vyAkhyAna vAcaspati suvizALa gacchAdhipati pU. AcAryadeva zrImavijaya ' rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA 'vikaanolI 195nI sAlaoll phAgaNa cida zozall @31 moM dahevANaaiAM jeTholA mAM samaratha aoo pitA 'choTAlAlaoll lADakavAyA tri]clonkumAre 1969oll (poSa suda 13 dion oidyAtIrthamAM dIkSA laI pUjaya vA..zAvijayajI ma.baoLI pU.A.zI.vi. 'premasUrIzvarajI mahArAjanI prathA ziSya banyA, e ja 'varSe phA. suda 2 oLA vaDodarAmAM vaDI dIkSAcho pANI jJAoldhyALI pravazaol zAsa01rakSAnAM uttarottara ghaDadi kAryo karyA. pUjaya muratAryonA sathe 1987nAkA.. 3 muMbaImAM maNicaMnyAsapade tathA vyAkhyAna vAcaspati 'pada, 199 10nA ve.suda14 zaatpurani upAdhyAyapa aoo 1992nA vai.su. 6 muMbaI lAlabAgamAM 'mahAmahosa sAthe AcAryapade sthapAyelA pUjayazrIe jaina zAsaoloLI apratima praducLA karI, suczALa chaoli AMdhrapati tarIke pUjayazI sakaLa jaiol saMgha apUrva yogakSema karatAM karatAM 047nAM (a.va. 14 oiaa divase amadAvAdamAM samAghipUrvakA phALaanoo pAmyA. adictpUrva AMtima yAtrA sAthe a.va.00) + grA.sa.1 ll diouse sAbaramatInA tIre 'ekAno pArthiva deha paMthad[Muni vilIna thayo. jayAM 'niiNAthIel didhyatama mArapha pUjayazrIno yazogAthALo gAI rahyuM che. kSaradehe to teozrI ApaNI sAthe nathI paNa akSaradehe teozIjILAM 'vizALa sAhitya Aje paNa sau koIne sukomALo zahathIMghI rahyuM che. 'vaMdana ho e divyavibhUtine saMsArika dhaDatara : ratanabA dIkSAdAtA : pU.mu.zrI. maMgaLavi.ma.sA. 'gurudeva : pU.A.zrI. vi.ema.su.ma.sA. 'jIvana ghaDatara : pU.A.zrI.vi.dAna sU.ma.sA. For Private & Personal use www.dai a ry.org Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya AcArya zrI vijaya rAmacaMdrasUri smRti graMthamALA 115) IIIII Multy Graphics (022) 387322203884222 , 'ISBN - 81 - 87163 - 31 - 3