Book Title: Atmsiddhi Mahabhashya Part 02
Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005938/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbhASya bhAga-2 0 racayitA che sahajAtya svarUpa parama kRpALudeva zrImada rAjacaMdra jANakAra : goMDala gaccha ziromaNI parama pUjaya jayaMtilAlajI ma.sA. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jika zrI vItarAgAya namaH zrI Atmasiddhi mahAbhASya bhAga - 2 : mULa racayitA : zrImad rAjacaMdra : bhAgakAra : gAMDala gaccha ziromaNi parama pUjaya zrI jayaMtilAlajI mahArAja sAheba : preraNA sotaH viralaprajJA pU. zrI vIramatIbAI mahAsatIjI ? saMpAdaka : DaoN. sAdhI AratIbAI mahAsatIjI : prakAzaka : zrI zAMtAbena cImanalAla bAkhaDA parivAra Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzana tArIkha : 17-10-2010, dazerA mahAbhASyakAra gurudeva pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. janmadina prathama AvRtti : prata - 1000 : prApti sthAna (1) zrI pramodabhAI cImanalAla bAkhaDA 11/e, ArmanIyama sTrITa, 1 lA mALe, kalakattA - 7. mobAIla : 93397 48913 (ra) peTarabAra : pUjaya tapasvIzrI jagajIvana mahArAja cakSu cikitsAlaya peTarabAra. (3) muMbaI : pArasadhAma, ghATakopara (IsTa) muMbaI (4) zrI praviNabhAI koThArI, e/401, mANeka epArTamenTa, 9/12, jAganAtha ploTa, jAganAtha maMdira pAse, DaoN. yAjJika roDa, rAjakoTa. phona : 0281-2460030. mobAIla : 98985 65429 : mudrakaH 0 parama prinTarsa koleja coka, gAMDala - 360311. (gujarAta-bhArata) phona : 028rapa - rara4pa93, rara0393. Email : paramprint@rediffmail.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ros Rolos zubhAraMbha maMgalama he bhAI!!! tuM UThI jA, darzana thaze tane tana-manathI upara, caitanyaghana svarUpanA... tuM UThI jA... meLavyo che je AnaMda, mahAtmAone AnaMdaghanano, bhAI ! tuM paNa snAna karI le, te ghanAnaMdamAM... tuM UThI jA... karI le rasapAna pIrasyo che A thALa, zrI sadguru bhagavaMte, vahyA che jharaNA temAMthI motI rUpe mahAbhASyanA...tuM UThI jA... Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA 43 44 pada Sapada prarUpaNA AtmA che, te nitya che... SapadanA SaT prazna... o prathama pada : AtmA che 45 46 47 48 mATe che nahi AtamA... 49 bhAsyo dehAdhyAsathI... 50 bhAsyo dehAdhyAsathI... 51 para 53 54 55 5 57 58 59 nathI dRSTimAM Avato... athavA deha ja AtmA... vaLI jo AtmA hoya to... je dRSTA che dRSTino... che Indriya pratyekane... deha na jANe tehane... sarva avasthAne viSe... ghaTa-paTa Adi jANa tuM... parama buddhi kRza dehamAM... jaDa cetanano bhinna che... AtmAnI zaMkA kare... AtmAnA astitvanA... bIjuM pada : 'AtmA nitya che' bIjI zaMkA thAya tyAM... 6 1 athavA vastu kSaNika che... 62 deha mAtra saMyoga che... 63 jenA anubhava vazya e... 64 je saMyogo dekhIe... 5 SS 6 7 anukramaNikA peja gAthA jaDathI cetana upaje... koI saMyogothI nahIM krodhAdi taratamyatA... 01 19 29 29 30 30 48 2 e 75 82 88 22 105 113 122 131 139 148 154 162 169 174 181 189 8 69 70 71 72 73 74 75 7 77 78 79 80 81 82 83 84 85 8 56 AtmA dravye nitya che... athavA jJAna kSaNikanuM... kyAre koI vastunuM... trIjuM padaH 'che kartA nijakarma kartA jIva na karmano... AtmA sadA asaMgane mATe mokSa upAyano... hoya na cetana preraNA... jo cetana karatuM nathI... kevaLa hota asaMga jo... kartA Izvara koI nahi... cetana jo nijabhAnamAM.. cothuM pada 'che bhoktA' jIva karma kartA kaho... phaLadAtA Izvara gaNyuM... Izvara siddha thayA vinA... bhAvakarma nija kalpanA... jhera sudhA samaje nahIM... eka rAMka ne eka nRpa... phaLadAtA Izvara taNI... te te bhogya vizeSanA... pAMcamuM pada : 'mokSa cheH 87 kartA bhoktA jIva ho... zubha kare phaLa bhogave... 88 89 jema zubhAzubha karmapada... 90 vItyo kALa anaMta te... 91 dehAdika saMyogano... dvItIya khaMDa upasaMhAra... peja 195 204 212 221 227 234 239 247 254 21 267 273 209 285 293 301 308 315 329 338 345 351 359 371 380 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurUvANI eka bhASyA AtmA eka zAzvata dravya che, temAM je je parivartana thAya che, te te saMsAra che. A krama anAdi anaMta che. AtmAnA astitvano svIkAra karavo e samyakatvanuM darzana che. budhdhajano ane vicArakoe A viSaya upara ghaNuM ciMtana karela che. Atmasiddhi nAmanuM A kAvya paNa ciMtana zIla vyakitano abhiprAya che. AtmA para zraddhA rAkhanArA bhAratIya ciMtakoe mukitamArgano nirdeza karyo che, te ghaNAM ghaNAM mANaso mATe prabhu sAdhanAnuM eka anokhuM sAdhana banI gayuM che. | vizvanA karoDo ajJAnIo A AtmazraddhA ane mukitanI siddhinuM sAdhana meLavI kalyANa karI jaze. ne tenA para vivecanA pUrvakanuM bhASya e eka bhUkhyAne bhojana ane maratAnuM amRta banI jaze. zrImad jaina AgamonA abhyAsI hatA. teNe AtmatattvanuM saMzodhana karI jana upayogI bhASAmAM pragaTa kareluM che. zrImad jaina AgamonA abhyAsI hatA, teNe AtmatattvanuM saMzodhana karI jana upayogI bhASAmAM je pragaTa kareluM che. tenA para parama dArzanika ApaNAM gurUdeva goMDala gaccha ziromaNI pUjayazrI jayaMtIlAlajI ma. sAhebe sarala sahaja vicAromAM A eka mahAbhASya jevA granthanI je racanA karelI che, te sarve svAdhyAyI sAdhako mATe gurUvANI svarUpe upakArI banI raheze. amArA gurUdevanA caraNomAM agaNita vaMdana sAthe prakAzaka parivAra vagere saune abhinaMdana ane svAdhyAyIjanone dhanyavAda. lI. girIzamuni Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM zrI namo sidhdhANaM pUjyapAda goMDalagaccha ziromaNI ane parama dArzanika mahAsaMta zrI e je AtmasiddhizAstra mATe gahana ciMtanapUrvakanA mahAbhASyanI racanA karIne jaina zAsanane caraNe mahA amUlya bheTa rajU karela che te mahAprasAdIne zAsananA jijJAsuo kadI paNa bhUlI zakaze nahIM. A racanA Apa ja karI zako. jene jene A mahAkAya graMthanuM adhyayana karela che te te tamAme bIjA bhAganI pratikSA karela che. mahAgraMthane amArA vaMdana ho..... rAjakoTa tA. ra0//2010 - zrI janakamuni ma. sA. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMda UrmiI hadapa sva. pacaMdabhAi vyA tabA ramaNalAla 2 bAgaDA zAkhA bAkhalA manuSyanA A alpakAlIna jIvanamAM puNyayoge keTalIka kSaNo AnaMdanI ane paramAnaMdanI hoya che ane te AnaMdanI kSaNo ja jIvananI mahAmUlI saMpatti banI jAya che. to amArA parivAra mATe paNa AvI ja AnaMdanI kSaNa che - pU. gurudeve Atmasiddhi mahAbhASyanA prakAzana mATe amone ApelI saharSa saMmati. pUrvabhArata uddhAraka, netra jyoti pradAtA, amArA parivAranA zraddhAnA kendrasama gurudeva pU.zrI jayaMtamuni mahArAje amArI vinaMtino svIkAra karI potAnI vRddhAvasthAmAM utsAhapUrvaka mahAbhASyanuM lekhana karAvyuM. te badala amo pU. gurudevanA anaMta upakArane aMtaramAM avadhArI teozrInA pAvana caraNomAM aharniza vaMdana karIe chIe. - pU. gudevanA ciMtanapravAhane Alekhita karanAra mumukSu AbhAbena bhImANI tathA sau. nIrUbena pIpaLIyAnI gurubhakitanI punaH punaH anumodanA karIe chIe. pU. gurudevanA sAMnidhyamAM jJAna prApti arthe cAturmAsa birAjanAra viralaprajJA zrI vIramatibAI ma., zrI biMdubAI ma., A mahAbhASyanA saMpAdananI javAbadArI vahana karanAra DaoN. zrI AratIbAI ma. tathA zrI subodhikAbAI ma. prati paNa upakArano bhAva pradarzita karIe chIe. aMte pU. gurudevanA AzIrvAdathI amAro parivAra dharmamArge AgaLa vadhe ane gurubhakitanI AvI puNyavaMtI taka amone vizeSa maLatI rahe che e ja zubhakAmanA.. ka Avazayaka aMgulI nirdeza : A mahAbhASya sAmAnya jijJAsu bhAIo-bahenone mATe durbodhya che paraMtu UMDA abhyAsI mATe tathA abhyAsa karanAra, karAvanAra mATe adhyayanayukata hovAthI atyaMta upakArI che. - zAMtAbena cImanalAla bAkhaDA parivAra, kalakattA. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama dArzanika goMDalagaccha ziromaNI pU. zrI jayaMtamunijI ma.sA. bhAva Urmiyukata maMtavya siddhinA sopAna mahAbhASyano prathama bhAga khUba ja suMdara rIte prakAzita thaI hastagata thayo, tyAre harSa to thayo ja te uparAMta ApaNI jaina paraMparAmAM ane jainonI AdhyAtma bhUminA eka mahAstaMbha rUpe je mahApuruSa upasthita thayA tathA ApaNe gaurava laI zakIe ke teo mAno gujarAta prAMtanuM gaurava hatA. teozrIe adhyAtmabhAvonI sAthe prakRtipradatta apUrva kAvyakaLA dvArA adhyAtma maMdira upara eka kaLaza caDhAvyo ane je je kAvyanI racanA karI, te badhA kAvyomAM kAvyanA vikAra bhAvo jevA zRMgAra zauryano tyAga karI, zAMtarasa tathA virakita bhAvone sparzelA rasAtIta adhyAtmabhAvone je alaukika rIte pragaTa karyA che, te adhyAtma upAsakone natamastaka banAvI de che. amArA manane paNa A bhAvoe ja utkaMThita karIne Atmasiddhi jevA saraLa chatAM gUDhArtha kAvya upara mImAMsA karI mahAbhASya lakhavA mATe prerita karyuM che. mahAbhASya lakhatAM mana kRtakRtyatA anubhave, te svAbhAvika che paraMtu sAthe sAthe bhaya paNa raheto hato ke kAvyanA badhA pAsAne palaTAvI palaTAvIne cAre bAjuthI artha karavAmAM kayAMya kacAza ke viparyaya thavA na pAme, zrIyuta rAkezabhAI jevA aneka vidvad AtmAe jenA upara hajAro paMkitaothI upadezAtmaka vivecana karyuM che, aneka sthAne tatvasparzI bhAvono ullekha karIne dArzanika mImAMsA paNa karI che tathA anya darzano ane jaina saMskRtinA adhyAtma upAsaka mahAtmAonA saMdarbha ApIne Atmasiddhi upara zRMgAranA sAthiyA aMkita karyA che. jyAre A mahAbhASyamAM pade padanI vivecanA karavAmAM ane pratyeka akSara tathA zabda upara dhyAna ApIne AtmasiddhinA marmabhAvone ujAgara karavA ane kAvyanA gUDhArtha bhAvone pragaTa karavA mATe bharapUra prayAsa karyo che. amArI A aMtaHsphUrita vivecanAtmaka paMkita rAjamArgathI dUra thaI koI pAtaLI pagadaMDImAM aTakI na jAya tenuM cIvaTapUrvaka dhyAna rAkhavAno prayAsa karyo che. chatAM paNa eka AtmavizvAsa sAthe raheto hato ke svayaM aMtaraniSTha zrI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjacaMdrano pAvana AtmA jANe saMcAlana karI rahyo che, tethI bhayano tyAga karI prApta thayelI jJAnadraSTine niHsaMkocabhAve aMkita karI che. vivecana mATe apanAvelI draSTi H Ama to AtmasiddhizAstranA vadhAre paDatA gahanabhAvone pragaTa karI zAstrArtha buddhithI tarka ane vitarkayukata vivecana karIe, to eka gAthA para eka graMthanI racanA thaI zake tema hatuM paraMtu e zakya na hovAthI gAthAnA je marmabhAvo che, teno sparza karI mImAMsAnI dRSTie tAtpayArthinI tAravaNI karI gAthAnA Avazyaka AMtarika kalevarane udghATita karavAno prayAsa karyo che. bIjA upadezAtmaka bhAvono vistAra na karatAM gAthAnA AdhyAtmika saMpUTane ujAgara karavAmAM Avyo che ane vivecanamAM eka nirdhArita pramANano khyAla rAkhavAmAM Avyo che. temAM tulanAtmaka draSTi apanAvavAmAM AvI che. - khAsa mahattvapUrNa vAta : dareka darzana ane AdhyAtmika sAhityomAM lagabhaga bAra AnI bhAvono samanvaya karI zakAya tevI bhArobhAra dRSTi upalabdha thAya che. phakata amuka amuka maulika vAtomAM thoDuM saiddhAMtika asAmya tattva jovAmAM Ave che, tene paNa draSTi palaTAvAthI sAmyabhAvamAM lAvI zakAya che. 100vAtamAM 98 vAto maLatI-jhUlatI hoya che, jayAre be vAtomAM ja thoDuM aMtara dekhAya che, paraMtu ApaNA sAhityakAro sAMpradAyika bhAvothI mukata na hovAnA kAraNe paraspara Aropane sthApita karI eka prakAranA vaimanasyano janma Ape che. bhAratIya darzano ane AdhyAtmika sAdhanAomAMvirakti, tyAga, vairAgya, brahmopAsanA ane dhyAna samAdhi ItyAdi mukhyabhAvo pradhAnapaNe astitva dharAve che. saiddhAMtika sAmyabhAva ke samanvayabhAvavizALapaNe astitva dharAve che paraMtu pArasparika asahayoga ane thoDI draSAtmaka bhAvanAothI samanvaya pragaTa karI zakatA nathI. dArzanika vibhakatavAdI buddhi vyavahAramAM utaravAthI bahuvidha dhArmika saMpradAyono janma thayo che. tenA pariNAme akhaMDa bhAratanI rASTrIya bhAvanAne Thesa pahoMcI che. samAja paNa ghaNA bhAgomAM vibhakata thaI javAthI samAjanuM eka IzvarIya rUpa sAme AvavuM joIe, te pragaTa thayuM nathI. kahetA harSa thAya che ke AtmasiddhigraMtha ane tenA racayitA kRpALu gudeve bahu ja cIvaTapUrvaka nyAyocita samatulAne sAMgopAMga jALavI rAkhI che. dArzanika vaibhinya upara jarA paNa bhAra na detAM mULabhUta siddhAMtano sparza karI eka prakAre mAnasika ahiMsaka bhAvanAone ane samarasatAne nyAya Apyo che. jo ke IzvaravAdanA ullekhamAM Izvara pratye thoDo vyaMga dekhAya che, teno paNa vivecanamAM ApaNe samanvaya karavAno pUro prayAsa karyo che ane Atmasiddhi jevA mahAna, zuddha, jJAnagarbhita pavitra graMthane pArasparika asamabhAvothI dUra rAkhI svayaMsiddhikAre je sUtra apanAvyuM che, te sUtrane barAbara jALavI rAkhI, tenA upara UMDuM vivecana karI sAdhakane ke pAThakane asamabhAva karatAM samabhAvanA darzana karAvyA che. adhyAtma jevA tattvasparzI graMthomAM ke tenA vivecanamAM vivecana kartAoe zAstranI pavitratAnuM ghaNI jagyAe ullaMghana karI ghaNA graMthomAM vibhAjaka viSa umeryuM che, je Azcaryajanaka che. zrImad bhagavad gItA jevo samanvaya ane saMgrahanayane varelo mahAdhArmika ane pUjanIya graMtha vizvane Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhAvita karI zake tema che, paraMtu ghaNI jagyAe tenA TIkAkAroe asamanvayavAdI dArzanika siddhAMtone ujAgara karI bhAratanA bhavya jJAnamaMdirane nakazAthI viparIta rIte nirmita thayelA koI mahAlayanA kadarUpA rUpa samAna karI dIdhuM che ane A dhArmika vaibhinyathI samagra mAnavajAtine keTaluM nukazAna thaze teno khyAla rAkhyA vinA kevaLa mukti mATe ja jANe mAnavajIvana hoya, tema vartamAna jIvanane askRSTa rAkhyuM che. astu. jo ke A koI vyakitagata sAhityakArano doSa nathI paraMtu A jAtanI eka paraMparA banI gaI che. jenA para punaH saMpUrNa dhyAna ApavAno samaya AvI gayo che. A mahAbhASyamAM AdhyAtmika vivecananI sAthe sAthe dArzanika samanvayavAdano khyAla rAkhavAmAM Avyo che. jyAM dArzanikavicAramaMtara che, tyAM paNa sabhya bhASAmAM ullekha karavAmAM Avyo che. hakIkatamAM to jainadarzana anekAMtavAdI hovAthI koIpaNa dArzanika vicAradhArAno ke satyAMzano temAM samAviSTa karI zakAya, tevI pUrI vyavasthA che. A mahAbhASyamAM paNa ane kAMtavAdanI A vizALa dRSTino khyAla rAkhIne tulanAtmaka bhAvone vyakata karyo che ane AtmasiddhinA AMtarika sAmyayogI bhAvone ujAgara karavAmAM paNa dhyAna ApyuM che. hakIkatamAM tamAma darzano alaga alaga mArganuM avalaMbana karIne eka agocara evA adhyAtma bhAvo sudhI pahoMcavA mATe prayAsazIla dekhAya che. lagabhaga virakti ane virAgabhAva potAnI rIte dareka darzanoe abhivyakata karyo che, ane jainadarzana paNa AvA eka sUkSmAtIta paramANuno rAga rAkhyA vinA saMpUrNa viraktinuM avalaMbana karIne Atmadarzanano alaukika prakAza kare che. saMpUrNa Atmasiddhi kAvya A AtmabiMdu upara kendrita thaIne Atmadarzana karAve che. pratyeka gAthAnA adhyAtma saMpUTamAM jene ame rekhAMkita karI sAratattva tarapha aMgula nirdeza karyo che. gAthAnAM upoddAta ane upasaMhArano ullekha karIne Atmasiddhino je eka saLaMga prAraMbhathI aMta sudhIno tAra cAlyo Ave che, tenuM barAbara anusaMdhAna karavAmAM AvyuM che. saraLa gujarAtI bhASAmAM je A Akho abhilekha che, tenI vyAkaraNa draSTie paNa samalocanA karI che ane kavizrInI uttama kAvyakaLAne abhinaMdita karI harSAnubhUti karI che. sahuthI Azcaryajanaka vAta e che ke jeno ahIM ullekha karIe chIe, A mahAbhASya lakhAvatI vakhate jANe hRdayakamaLa para mahAkavinuM padArpaNa thatuM hoya, teo svayaM gAthAnA gUDhArthane abhivyakata karavA mATe AMtarika nirdeza karatA hoya ane temanA taraphathI AvatI aMtaHskUraNAo jANe abhivyakitanI preraNA ApatI hoya, tevI barAbara anubhUti thatI hatI. A kRpALu gurudevanI kRpAvRSTi kahIe kevIraprabhunI anaMta kRpAnuM suphaLa kahIe. ghaNA varSothI ciMtita thayelA bhAvo ane ciMtanakSetranI nIpajanuM jANe laNatara karavAno A uMmare amone lekhana karI ApanArA saMta-sAdhvIjIo tathA tattvapipAsu bhakatoe je avasara Apyo che ane AtmasiddhinA rahasyamaya bhAvone prakAzita karavA mATe je zramasAdhya sahayoga Apyo che, te avarNanIya che. varanAciMtana kSetranuM A jharaNuM kadAca dharAtala upara pravAhita thavuM zakaya nahatuM. amone paNa harSa thayo che. AdhyAtmika sAhitya sevA mATe je avasara maLyo, tenAthI bhagavatI zAradA mAtAnA kSetramAM pagaluM bharI temanI paNa yatkiMcita kRpA prApta thaI zakI, tevuM pratIta thAya che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amo ghaNA varSothI pUrvabhAratanA kSetramAM vicaraNa karI rahyA chIe, gujarAta ane gujarAtanI bhASAno ghaNo ja durAnvaya gayo hoya che, tethI svabhAvika che ke gujarAtI bhASAnA laDhaNamAM phera paDI gayo hoya ane bhASAnI dRSTie koI nAno-moTo pramAda thayo hoya, to te badala zuM kSamAyAcanA karavI paryApta che? mAtRbhASAnI sevA karavAno A svarNa avasara maLyo che te badala mAtRbhASA rUpI bhagavatI svayaM kSamA kare, te samajAya tevuM che. mAnuM chuM ke te kSamA karatI raheze. mAto aMte mAja che. koI evo ahaMkAra nathI ke AtmasiddhinA bahumUlya padono artha karavAmAM soLa AnA ame pramANabhUta chIe. kadAca pramAdavaza ke ciMtananA keTalAka draSTikoNano aMdAja na thavAthI arthane paramArthane pUro nyAya ApI na zakAya athavA arthanI sImAnuM ullaMghana thayuM hoya, abhivyaktimAM AgaLapAchaLanuM anusaMdhAna na jaLavAyuM hoya, keTalAka udbhAvita karelA prazno akathya rahI gayA hoya, samAdhAna ApavAmAM pUrNa saMtoSakArI tarkano abhAva hoya, A badho pramAda sAmAnya alpagrahitAnA AdhAre saMbhavita che. pAThaka vidvAna tattvavettAo tene kSamya gaNaze, temAM zaMkA nathI. sAthe sAthe amo natamastake zrutadevatAnI kSamAyAcanA karIe chIe. - upakAra - A mahAbhASyamAM phakta lekhaka ja AbhAra yogya che tevuM nathI. vastutaH badhA vicAro je vANImAM utaratA hoya, tene kalamabaddha karI vyavasthita akSaradeha ApanAra paNa eTalA ja upakArI che. anyathA ciMtana badhu adrazya havAmAM adRzya rUpe rahI jAya che, mATe A sthaLe mahAbhASyanuM lekhana karanAra zrImati nIrUbena pIpaLIyA, vairAgyalIlA AbhAbena bhImANI (AbhAbena bhImANIne paNa, amArA mATe sevAno suavasara pradAna karanAra zrI bApajI-zrI lalitAbAI ma., Do. tarUlatAbAI ma., Do. jazubAI ma. Adi mahAsatIjIono paNa parama upakAra che.) jo AbhAbena AghA rahI gayA hota, to AbhAnA sthAne bAdhA raheta, mATe punaH tene abhinaMdana ApatAharSa thAya che ane nIrUbenanuM to kahevuM ja zuM? teo to AtmasiddhimAM ramelA che, te ja rIte gucaraNabhaktinuM paNa anupama udAharaNa pUruM pADe che. A ja rIte sau. prajJAbena ghelANIe zramasAdhya evA A lakhANanI presa kopI taiyAra karI ghaNu suMdara kAma karyuM che. sahuthI parama harSanI vAta e che ke goMDala saMpradAyanA nUra samA gacchakIrtidharA zrI lIlamabAI mahAsatIjInA suziSyA zrI DaoN. AratIbAI mahAsatIjIe AkhA lakhANane sudhArIne vyAkaraNIya ke bhASAkIya alanAnuM samIkaraNa karI suMdara rIte saMpAdana karyuM che. varanA A mahAbhASya ATalI suMdara rIte prakAzita thavAmAM saMdeha hato. amone sAthe eTalo ja harSa thAya che ke viralaprajJA zrI vIramatibAI ma.nA netRtvamAMzrI biMdubAI ma., zrI AratIbAI ma., zrI subodhikAbAI ma. ThA. 4 Adi badhA satijIono pUrNa sahayoga rahevAthI zrI AratIbAI ma.ne saMpAdana kAryamAM ghaNI ja anukULatA rahI, tethI sahuno upakAra zabdAtIta che. A badhA upakAromAM sahuthI mahattvapUrNa ane prasaMzanIya gAMDala gacchanA navodita camakatA sitArA zAsana aNodaya zrI namramuni ma.sA.no bahumUlya upakAra che. jene pragaTa karatA anahada Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harSAnubhUti thAya che. pUjya gurudevanI sevAmAM aniza upasthita zramaNa saMghIya upapravartaka yuvAtapasvI zrI arUNamunijI tathA sevAratna zrI surezamunijI, A baMne saMtoe pU. gurudevanA tamAma kAryomAM dakSatApUrvaka dhyAna ApI, temane pravRtti karavAmAM niraMtara anukULatA karI ApIne apUrva sevA bajAvI che. A prakAzana kAryamAM paNa parokSa rIte temanI sevA svataH bajAvI che. te ja rIte varSothI pU. gurudevanA sAMnidhyamAM birAjamAna gItadhArA zrI darzanAbAI ma. ane pravacanacaMdrikA zrI svAtibAI ma., baMnee A jJAnayogamAM pratyakSa-parokSabhAve je anumodana karyuM che teno ullekha karatAM harSa thAya che. - kalakattAnA samagra mahilA maMDaLa ane samagra jainasamAja jenAthI suparicita che, tevA dIrgha tapasyAnA ArAdhaka tathA adhyAtma ciMtanamAM layalIna zrI zAMtAbena bAkhaDA kharekhara ! utkRSTa jJAnapipAsu che. teo pAchalA varSothI AtmasiddhinA svAdhyAyamAM ghaNo rasa dharAve che. temanI preraNA hatI ke pU. gurudeva Atmasiddhi upara mananIya gUDhaciMtana para prakAza nAMkhI mahAbhASyanuM kArya hAtha dhare. te ja rIte temanA suputro zrI pramodabhAI, zrI mukezabhAI Adi suputroe ATalA ja utsAhathI A kAryane AgaLa vadhAravA mATe pU. gurudevane prArthanA karI. zAMtAbenanA suputrI reNukAbena paNa A kAmamAM joDAyA hatA. pramodabhAInA pU. pitAzrI zrI cImanabhAI bAkhaDA paNa pU. gurudeva prati ananya bhakti dharAvatA hatA. bAkhaDA parivAranI vinaMtI lakSamAM rAkhIne jainatattvajJAnamAM jeoe soLe kaLAe ciMtana karyuM hatuM ane mahAtmA gAMdhIjI jevA vizvavaMdanIya mahApuSanA gurusthAna jevI yogyatA dharAvatA hatA, tevA rAjayogI zrImad rAjacaMdrajInI anupama amIdruSTithI A prakAzana mATe svataH urmi udbhavI. jema jema AtmasiddhinA padonI eka eka parata khulatI gaI, tema tema tenA rahasyamaya motI pragaTa thatA gayA. bAkhaDA parivAranI vinaMtirUpa svapna sAkAra thayuM. [ A lekhanakArya jhArakhaMDanI aitihAsika bhUmi jyAM 2000 varSa pUrve jaina nigraMthonA caraNo niraMtara paDayA hatA tevI peTarabAranI sAdhanAbhUmi sama cakSu cikitsA layamAM thaI rahyuM che. sarvavidita che ke A cakSu cikitsAlaya sAthe mahAna tapasvI saMlekhanAdhArI pU. zrI jagajIvanajI ma.sA.nuM nAma saMlagna che. paLe paLe teonI kRpA A Azrama para varasatI hoya, tevo sahune anubhava thAya che. A saMsthA mAnavasevAnA dhamadhamatA kAryomAM joDAyelI rahe che, te ja rIte adhyAtmanA kSetramAM paNa lAbha ApatI rahe che, zrImati puSpAdevI jaina jevA bhakti parAyaNa mahilAnI adhyakSatAmAM TrasTI maMDaLe je ekadhArI sevA ApI saMsthAnA kAryamAM jarA paNa vikSepa na thAya te mATe pUratI kALajI rAkhI che. lekhanakAryamAM sthAnanI anukULatA mahattvapUrNa bhAga bhajave che. te amone sahaja prApta thavAthI saMsthAno upakAra paNa abhilekha che. aMte A mahAbhASyano bIjo bhAga prakAzita thayA pachI trIjo bhAga zIdhra nihALI zakIe, tevI maMgala bhAvanA saha.... AnaMda maMgalam. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo ||C ). DaoN. zrI sAdhvI AratI adhyAtmavikAsanA mukhya traNa sopAna che. Atmasiddhi, Atmazuddhi ane Atmasthiti. anAdikALathI jIva karmanA saMge saMsAra cakramAM paribhramaNa kare che. temAM IcchA vinAnA janma, ribAmaNa bharelA jIvana to kyAreka bhogavilAsapUrNa jIvana ane aMte paravaza paNe mRtyane svIkAre che. jIvane khabara nathI ke AvuM zA mATe ? A sakha da:khanI chAyA ane pratichAyA zA mATe ? kSaNe kSaNe palaTAtI paristhiti zA mATe ? jyAre A prakAranA praznothI aMtaramAM manomaMthana thAya, tyAre tene dehathI bhinna koI agamya zaktino bodha thAya che. dehanI jaDatA ane te agamya zakitanI kriyAzIlatAno anubhava thAya che. te ja dizAmAM vicAra AgaLa vadhatAM deha ane AtmAnuM bhedavijJAna arthAt AtmAnA astitvanuM jJAna ja nahIM paraMtu bhAna thAya che. arthAt adhyAtma vikAsanA prathama sopAna rUpa AtmAnI siddhi thAya che. AtmAnA zuddha svarUpanuM bhAna thayA pachI tenI vartamAnakAlIna vikArI avasthAno anubhava thAya che ane te vikArI avasthA dUra karavAno upAya paNa spaSTa thAya che. A prakArano spaSTa bodha thayA pachI vyakitano puruSArtha te dizAmAM AgaLa vadhe che. A adhyAtmavikAsanuM bIjuM sopAna Atmazuddhino mArga che. jyAre teno puSArtha so TakA saphaLa thAya, tyAre pUrNa zuddhi pragaTa thAya ane AtmA svayaM potAnI zuddha sthitimAM zAzvatakAla mATe sthita thaI jAya che. A adhyAtma vikAsanuM aMtima sopAna Atmasthiti che. akhaMDa Atmasthiti te ja sAdhanAnI saphaLatA che. aneka adhyAtmavettA sAdhakoe bhinna bhinna adhyAtmagraMthonI racanA karIne akhaMDa Atmasthiti mATe Atmazuddhino mArga pradarzita karyo che. ApaNA siddhikAre paNa saraLa gujarAtI bhASAmAM, kAvyamaya bhAvomAM, atyaMta alpazabdomAM Atmasiddhi, Atmazuddhi ane AtmasthitinA gaMbhIra bhAvone pragaTa karyA che. adhyAtma yogIrAje SapadamAM viSayane vibhAjita karyo che. - temAM prathama pada AtmA che' temAM AtmAnA astitvanI siddhi karI che. tyAra pachInA pada AtmA nitya che, kartA che, bhokatA che, te padamAM vyavahAra ane nizcayanI draSTie AtmAnuM svAbhAvika ane vaibhAvika svarUpa pragaTa karyuM che. tenA dvArA sAdhaka bhAvika svarUpane choDIne zAzvata svAbhAvika svarUpane pAmavA sahaja rIte puSArthazIla bane che. mokSa che ane mokSano upAya che, te baMne pada sAdhakane puruSArtha mATeno sanmArgapradarzita kare che. A mArge puruSArtha karatAM karatAM sAdhaka aMte sarva vibhAvothI mukata thaIne svamAM sthira thaI jAya che. 'kevaLa nija svabhAvanuM akhaMDa varte jJAna' A sthitine prApta karI sAdhanAnI siddhi prApta kare che. A rIte AtmasiddhizAstra adhyAtmamArgane sArdhata prakAzita kare tevuM bahumUlya ja nahIM paraMtu amUlyazAstra che. kRpALu gurudeve potAnA alpa AyuSyamAM janma-janmAMtaranI sAdhanA pachI Atmasiddhi karI ane Atmazuddhino mArge puSArtha karI kSaNika Atmasthitino anubhava karyo tyArapachI temanI anubhava gocara vANI sahaja rita thaI ane AtmasiddhizAstranI racanA thaI. A rIte zrImad rAjacaMdranI sAdhanAno sAra ke sAdhanAno nicoDa, te AtmasiddhizAstra. alpa zabda ane adhikatama gahanatama bhAva jemAM sUcita thatAM hoya te zAstra che. AtmasiddhizAstramAM paNa te ja pramANe bhAvonuM gAMbhIrya che. te pratyeka zabdonA bhAvonI gaMbhIratAne ciMtana manana pUrvaka pragaTa karavAmAM Ave, to ja sAmAnya janasamAja tenI mahattAne samajI zake. Aje seMkaDo zraddhALuo Atmasiddhine zraddhApUrvaka gAI rahyA che. tenA gahanatama bhAvAne samajavAno ane samajAvavAno aneka vidvAna sAdhakoe prayatna paNa karyo che. tema chatAM jJAnInA eka eka zabdamAM anaMtAbhAvo samAyelA che. jema jema tene kholavAnI cAvI hAthamAM Ave, tema tema te khUlatA jAya che. adhyAtmaniSTha, prajJApuSa, zrutasthavira, saMyamasthavira, vayasthavira parama dArzanika gurudeva pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. e darzanazAstrano talasparzI abhyAsa karyo che paraMtu temanuM carama ane parama lakSa Atmasiddhi ane Atmazuddhi ja rahyuM che, teozrIe potAnI tIkSNa prajJAno prayoga AvA adhyAtmasabhara zAstrone samajavAmAM karyo che. AtmasiddhizAstra temanI anuprekSA mATenuM eka AkarSita kendrabiMdu banI rahyuM che. varSothI te viSaya para temanuM ciMtana-manana cAlatuM hatuM. yogAnuyoga pAMce samavAyano suyoga thatAM 87 varSanI pUrNa pAkaTa vaye eka yuvAnanI jema utsAhapUrvaka A mahAbhASyanuM lekhana karAvyuM che. tethI A mahAbhASyamAM teonuM vizALa vAMcana, samanvayAtmaka Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTikoNa, tathA sudIrgha saMyama-tapa sAdhanAno anubhavAtmaka paripAka spaSTapaNe nihALI zakAya che. gata varSe prathama bhAga prakAzita thayo ane A varSe A mahAbhASyano bIjo bhAga prakAzita thaI rahyo che. temAM gAthA 43 thI 91 arthAta SapadamAMthI pAMca padano samAveza thAya che. dArzanika dRSTie joIe to A SapadamAM SaT darzanano samAveza thAya che. sAdhakanuM lakSa bhale anya darzananA khaMDana-maMDananuM nahoya paraMtu tenuM yathArtha samAdhAna karavuM, te atyaMta jarUrI banI jAya che. pUjyazrI darzanazAstramAM pAraMgata hovAthI anya dArzanikonI mAnyatAne suspaSTa rUpe AlekhIne anekAMta dRSTie teno samanvaya karyo che. te A mahAbhASyanI AgavI vilakSaNatA che, jema ke kartA Izvara koI nahIM, phaLadAtA IzvarataNI vagere padomAM IzvaranuM vAstavika svarUpa, sAMkhyadarzanano akartRtvavAda, AtmA dravye nitya che temAM vedAMta darzananI mAnyatA, 'paryAye palaTAya' temAM kSaNavAdI bauddhadarzananI vicAraNA, te uparAMta karmagrahaNamAM cetana preraNA, karmabhoganI saiddhAMtika prakriyA vagere viSayonuM vivecana kharekhara, bhASyakAranA gahanatama ciMtananuM darzana karAve che. pUjyazrIe pratyeka gAthAnI pUrvabhUmikA rUpa upodghAta, tyArapachI gAthAnA pratyeka zabdano bhAvArtha ane gUDhArtha, tyArapachI gAthAno AdhyAtmika bhAva ane aMte gAthAnA sArabhUta upasaMhAranuM nirUpaNa karyuM che. aneka gAthAnA zabdomAM 'jo', 'to', 'athavA', 'kyAreya' vagere sAmAnya lokone nagaNya lAgatA zabdonA arthano vAMcakoe kadApi vicAra paNa na karyo hoya, tevA zabdonI sArthakatA, tenA sAMdarbhika artha tathA tenI chaNAvaTa eTalI sUkSmatama che ke vAcakone mugdha kare che. pUjyazrI haMmezA kahe che ke mahApuruSonA mukhethI nIkaLelA pratyeka akSaromAM zAstranA gupta rahasyo chUpAyelA hoya che, ciMtana-manana rUpa cAvIthI ja te udghATita thAya che. A cAvI teozrIne hastagata thaI hoya, tema lAge che. A mahAbhASyanuM vivecana adhyAtma yogIrAja zrImadajInI uccatama Atmasthiti tathA bhASyakAranI anuprekSAnuM darzana karAve che. AtmasiddhizAstra adhyAtma sAhityamAM eka bahumUlya ratnahAranuM sthAna dharAve che. jyAre koI zreSTha jhaverI te ratnanI kiMmata AMke, tyAre tenuM mUlya janasamAjamAM vizeSataH pragaTa thAya che. kharekhara ! bhAgyakAra Atmasiddhi rUpa ratnahAranI kiMmata AMkanAra eka zreSTha jhaverI che. teozrIe karelA vistRta vivecanathI A zAstranA eka eka pada ratnanI jema jhaLakI UThayA che. A mahAbhASyano svAdhyAya abhyAsI sAdhakonA vicArone vizALa banAvaze, prajJAne tIkSNa banAvaze ane aneka viSayomAM eka navo dRSTikoNa pradAna karaze te nirvivAda satya che. AvA adhyAtmabhAvothI sabhara graMthonuM saMpAdana karavuM, te mArA gajA vagaranI vAta hatI, chatAM gurunI AjJAmAM AjJApAlananI zakita hoya ja che, tevA dRDha vizvAsa sAthe parama pUNyayoge prApta thayelI A suvarNa takane meM vadhAvI lIdhI. anaMta upakArI tapasamrATa gudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. nI asIma kRpA, bhAvayoginI pUjyavarA pU. mukata-lIlama guNImaiyAnA AzIrvAda tathA zAsana arUNodaya gudeva pU. zrI namramuni ma.sA. nI preraNAthI amone A cAturmAsamAM jemanuM pAvana sAMnidhya prApta thayuM che, tevA urjApuruSa gurudeva pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. nI preraNAthI A mahAbhASyanA saMpAdana kAryamAM yatkiMcita saphaLatA prApta karavAno prayAsa mAtra karyo che. kevaLa svAdhyAyamAM ja nahIM paraMtu saMyamI jIvananI daze samAcArInA pAlanamAM mane jenuM satata mArgadarzana maLatuM rahe che, tevA upakArI Dila gurubhaganI zrI vIramatibAI ma. tathA A kAryanA sadbhAvapUrvakanA sahayogI zrI biMdubAI ma., zrI subodhikAbAI ma. nA sahayogano huM bhAvapUrvaka svIkAra karuM chuM. te uparAMta A cAturmAsanA sahavartI yuvAtapasvI zrI arUNamuni ma.sA. ThA. 2 tathA zrI darzanAbAI ma. ThA. 2 vagere dareka saMta-satijIonI sadbhAvanAthI ja kArya nirvighne saMpanna thaI rahyuM che. ekaMdare sahunA sahiyArA sahayoge kArya pUrNa thayuM teno AnaMda che. aMte A mahAbhASyano svAdhyAya sva-paranA kalyANanuM kAraNa bane, ane jinavANIno vAMcanA-pRcchanA rUpa svAdhyAyanI AvI taka mane vAraMvAra maLatI rahe, tevI vIraprabhu pAse prArthanA karuM chuM. A mahAbhASyanA saMpAdanamAM lekhakanA bhAvone yathArtha rIte na samajavAthI koI paNa prakAre skhalanA thaI hoya, to paMca parameSThI bhagavaMtonI sAkSIemicchAmi dukkaDam. sarvanuM kalyANa thAo.... sarvanuM maMgala thAo.... Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsana arUNodhya pUjya gurudevazrI namramuni ma.sA.nI bhAvaabhivaMdanA: vAAtmasidhdhi mahAbhAgyo abhijJAna dvArA mAtra che enA goMDala zatA AtmAsa, saMgama.!! ASTayanuM jemanAmAM zrI jayaMtimuni ane AMtara ne pUchaya gurubhaga AtmajJAna dvArA Atmazuddhi ane Atmazudidha dvArA AtmajJAnanA prAgTayanuM jemanAmAM darzana thAya che evA goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pUjya gurubhagavaMta zrI jayaMtimunijI ma.sA. racita Atmasadadha mahAbhASya eTale emanI jJAna razmi, darzana draSTi ane AMtara sUjhano triveNI saMgama..!!! zrImad rAjacaMdranI jJAnadhArAne ujAgara karatA pUjya gurubhagavaMte AtmasidighanA eka eka bhAlone... eka eka zabdone.. bhedajJAnane... Atma svarUpane emanI prajJA draSTi dvArA vizleSaNa karI saraLa ane sahaja zailImAM jJAnagaMgA rUpe bahAthI che...!! sthanuM saMveThana karAvatI... saunA hRdayane sparza.. syazudhi karAvI, spa kalyANanA mArge laI janArI bhAladhArAno vaheto dhodha eTale Atmasidiu mahAbhASyano suMdara ane abhayaMThalAMya racanA... !! jJAna mAdhuryathI puSTa A mahAbhASya jJAnanA amRtapAna sAthe avagAhanA TharAvanAruM che. avagAhana karanAra AbhA ja UMDANamAM jaI mokSarUpI motane prApta kare che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna sAdhaka pU. jasarAjajI ma. sA. nI saMbhAvanA ApazrI tyAM adhyAtmazrutanI gaMgA vahAvI rahyA cho ane mumukSuo harSabhera tenuM pAna karI rahyA che. Ape jepha uMmare Atmasiddhi mahAbhASyanuM lekhana karAvIne loko mATe je mahAna puruSArtha karyo che, te ApanA bhItaramAM pragaTa thayelI zrutajJAnanI mahAnatAnuM darzana karAve che. A graMthanA mAdhyamathI Ape mumukSuo mATe ratnatrayanA ratno meLavavA eka virala syAdvAdanA jJAnane upalabdha karAvyuM che. A graMthanuM hiMdustAnanI badhI bhASAmAM TrAnsalezana thAya to lokone khUba khUba lAbha maLe. A graMthanA prakAzanamAM zAMtAbena bAkhaDA parivArano khUba prazaMsanIya ane anumodanIya phALo che. paramazradheya pU. vaMdanIya gurudeva, zrI Atmasidhdhi mahAbhASya graMtha deza-videzamAM vaMcAya che ane vakhaNAya che. vadhu AnaMdanI vAta e che ke A pustakanuM lakhANa graMthastha na rahetAM hadayastha thai jAya tevuM che. A graMthamAM vicAra zakita, budhdha, tArkikatA sAthe viziSTa daSTikoNa jovA maLe che ethIya viziSTa to abhivyakata kaLA jovA maLe che. pU. gurudevazrIno bhAvadhArA eTalI sahajatAthI kahI che ke te kalpanAno zaNagAra na banatAM tenuM avibhAjya aMga banI gayuM che. A dhArAmAM evo jAdu che ke norasatAne nabhAve nahIM ane rasaprada thayAnuM cUke nahIM. zailI ane bhASA prabhAva8 che, vAMca8 vAMcatA te pravAhamAM kahevA mAMDe che. | goMDala gaccha ziromaNI pU. gurudeva zrI jayaMtilAlajI mahArAja sAheba jeonuM sthAna agragaNya che emanI ATalI moTI umara chatAM paLano pramATha nahIM, ciMtana-manajI dhArA bhAbhalAho che. emanI sAdhutA samalayadharma che. emanI dhArmikatA kartavya parAyaNa che, jIvananA pratyeka paLane puruSArtha dvArA pAlanakArI banANI rahyA che ane e sAdhu jIvaMjanI kaThora paricaryA bharI bahumUlI ciMtanabharI paLomAMye A sonerI mautiko ApaNane ApI rahyAM che. dhanya che teonA puruSArtha je...! hajIpaNa vizeSa mUlyavAna mauktiko ApaNane ApyA kare te sabhAvanA - saMpradAya thayeSThA pU. gulAbabAi ma. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnIdanI jhalAuM.00 paramadArzanika goMDalagaccha ziromaNa, netrajyoti pradAtA, mAnavatAnA masIhA, AThIyAsajajonA bhagavAna, bAlajIyonAM bAbAjI, AgamajJAnanA amRtakuMbha samA pU. gurudeva jayaMtamunI ma.sA.nA ciMtaja majAno mahAsAgara, AdhyAtmikabhAvonA bhavya, divyane bhavya sarathANA, aMtaranA UMDANano amUlya jJAna khajAno, vyavahAra ane nizcayanA zubhaga samacalatAno suMdara srota eTale ""Atmasididha mahAbhASya". jenu pAnu phare ane sonuM jhare, jenA akSare akSare AtmAnaMda anUbhavAya che, jenA zabda zabda zAMtatA anubhavAya che, jenA lAye thAkaye bhItarAgatAne pAmavAnI uceTatA anubhavAya che. evA AtmasididhasAgrI pratyeka 8DInA bhAvArtha, guDhArtha, vhasyArthIne mahAbhAgamAM vAMcatA, vicAratAM, ciMtana manana karatAM AbhA kSaNa paNa Abha bhAvamAM lIna banI jAya che hRdaya bhakikatA, majajAM bhAvikatA, ane pariNAmomAM bhAlukatA AthatA sahajatAe pUjyapAda gurudeva ApanA pratye kSetramaMtare dUra hovA chatAM aMtarabhA bolAya jAya che..... aho ! aho ! sagura karuNAsiMdhu apAra A jagatanA bAlajIlo para, mahAbhASyanAM bheTa dharI karyo karyo, bahu, bahu, upa8Ara.. - apUrva mutaArAdhikA pU, laoNlamabAi mAM thatI DaoN. sAmbI Dolara parama dArzanikanuM vibhUtimava - sAdhvI tarUlattA AtmajJAna tyAM munipaNuM zrImad rAjacaMdrajInI A paMkitane sAkSAta jIvI rahelA, sarvadarzananA pAragAmI rahasyonAM jJAtA, parama dArzanika pUjya gurudevazrInI A mahAna kRti zrI Atmasiddhi mahAbhASya e A yuganI eka aNamola, apUrva kRti che. je samAja mATe dhruvatArakanI garaja sAre che. . eka samaya hato jayAre A bhArata bhUmi para aneka vidvAna mahApuruSo sAhitya sevAmAM rata hatA, e diggaja AcAryo pUrvIya uttama granthonA mahAbhASyanI racanA karatA hatAM, je bhAratIya darzanonoaNamola vAraso che... paNa A vAtane sadIo vitI gaI, najIkanA bhUtakALamAM AvA mahAbhASyo lakhAyA hoya evuM smaraNamAM nathI ! Aja jayAM sastA kahevAtA sAhityathI alamArIo ubharAI rahI che tyAre pUjya gurudeva zrI Atmasiddhi jevAM gaMbhIra zAstra para mahAbhASya lakhI samAjane Ape che. e darzana jagatamAM tathA dhArmika jagatamAM eka bahumUlya anupama najarANuM che. khare ja, A mahAbhASya ApI pUjya gurudeve potAnA vibhUtimatvano paricaya Apyo che. pUjya gurudevanI dRSTisiddhAMtonA gahana tattvatalane sparze che. tethI ja jaina darzananA mULabhUta mApadaMDa saptanaya, cAra nikSepa dravya-kSetra-kALa-bhAva Adi miTarothI mApIne tatvonuM taMtotaMta varNana karyuM che aneka siddhAMtone samajAvavA, tenAM pratyeka pAsAne UMDANathI sparzIne, sarva saMbhAvanAone vyakata karavA, co-bhaMgI dvArA spaSTIkaraNa ApyuM che. temaja nizcaya vyavahAranAM trAjavAne samatola rAkhyA che. | vizeSatA to e rahI ke, pUjya gurudevanI AgavI buddhimatA, bahamattA, pratibhA tathA mAnavanA aMtaratalanAM UMDANa sudhI pahoMcatI prajJA chiNI; kaMIka gracione kApatI rahasyodaghATana kare che. A rahasyone ukelavAnI saraLa paddhati eTale ja pU. gurudeva sarjelI pUrvapakSa ane uttarapakSa rUpaziSya gurunI ajoDa joDalI! Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna ane bhakitanAM ajoDa samanvaya dvArA zuddha adhyAtmane sAkAra karatI paMkitao pU. gurudevanAM ja zabdomAM.... juo ! AtmA svayaM niraMtara jJAna pariNAmane bhajanAra, eka caitanya dravya che ane karmacetanA zAMta thatAM jJAnacetanAnA jhabakArA thavA lAge che. dhIre dhIre jJAnacetanA bahAranA koIpaNa nimitano Azraya lIdhA vinA svayaM potAnA janaka evA cetana dravyanuM te jJAnacetanAnI paryAyamAM darzana thAya che ane jJAnacetanA vipula ahobhAvamAM jhUme che. tene ema lAge che ke koIpaNa evA agUDha, spaSTa, pragaTa cetana dravyamAMthI mane te padanuM bhAna thaI rahyuM che ane bhAna karAvanAra jJAtA tatva paNa temAM ja birAjamAna che. Ama paryAya svayaM bhakata banIne caitanya evA padane samajIne je jJAtRbhAvathI A padanA darzana thayA che te jJAtAtattvane sadagurumAnI, svayaM temAM bhakitathI pravAhita thaI te jJAtRtattva pratye sadaguruno bhAva abhivyakata karI namaskAra kare che, namI paDe che. Ama guru (samajAvanAra) pada te zuddha caitanya dravya ane bhakatae samajanAra jIva pariNAma. A tripuTI eka ja adhiSThAnamAM rahIne paraspara jJAnayoga ane bhakitayogano khela karI parama AnaMda pAme che. Ama pU. gurudeva Atmasiddhi zAstranAM eka-eka pada ane eka-eka akSaramAM chUpAyelA darzana tattvanA hArdane ujAgara kare che. Aja sudhI zrImad rAjacaMdra pratyenI bhakitane Adhina thaI keTalAka lekhakoe AtmasiddhinuM vivecana karyuM che. je lokabhogya paNa banyu che... parantu pU. gurudeve je tattva tAravI ApyuM che. te prabudhdha vAcaka varga mATe atyaMta upayogI thayuM che. eTaluM ja nahI adhyAtma premI AtmasAdhakane AmAMthI sAdhanA mATenI sUkSma cAvIo jaDe ema che, jemanI pAse AgavI dRSTi che ane parama jisAjJAvRtti che temane mATe A mahAbhASya pratyakSa sadaguru jeTaluM ja mahAupakArInivaDaze, jemAM jarA mAtra zaMkA nathI. pU. gurudevanAM zrI caraNe aMtaranI Arajhu ke mahAtatvathI bharapUra AvA grantho ApatA rahe, jethI amArI sAdhaka vRtti saMskRta banI prakRta dazAne pAme...... prAnte pU. gurudevanI jaipha vaye A athAga bahumUlya puSArthane vaMdana karatAM teozrInA zrI caraNomAM mama zraddhAnI puSpAMjalI arpita karatI, ApanI jazilpA. - sAdhvI tarulatAnA agaNita vaMdana jJAnapuMjano mahAprakAza sAdhvI vIramatI prakAzapuMja sUrya udita thAya ane tenI sahasra razmio vizvane prakAzita karavA sakala brahmAMDamAM phelAI jAya tema jJAnakuMja evA pU. gurUdevazrI jayaMtamuni mahArAjanI jJAna razmio sarva jIvone jJAna prakAza ApavA aviratapaNe jagata upara phelAI rahI che. mahAbhAgyavAna A jJAna razmione jhIlI dhanya banI jAya che. amArA prabaLa yoge pU. gurUdevanA mahAbhASyanA jJAnapuMjane jhIlavAno apUrva yoga amane sAMpaDayo. tapasamrATa pU. gurUdeva zrI ratilAlajI ma.sA. tathA pU. mukata-lIlama gurUNImaiyAnI mahatI kRpA ane zAsana arUNodaya pU. namramuni ma.sA. nI preraNAe I.sa. 2010 nuM amArUM (sAdhvI vIramatI, sAdhvI biMdu, sAdhvI AratI, sAdhvI subodhikA) cAturmAsa peTarabAramAM pU. gurUdevazrI jayaMtamuni ma.sA. nA sAMnidhye thayuM. A cAturmAsa daramyana pU. gurUdevazrInA 'Atmasiddhi mahAbhASya' ne kevaLa vAMcavAno nahIM paraMtu pU. gurUdevazrInA zrImukhethI pravAhita thatAM bhAvapravAhane sAkSAta jhIlavAno suavasara prApta thayo. AtmasiddhinI eka--eka gAthA upara pU. gurUdeva mahAbhASya lakhAve ane teozrInA ciMtanamAMthI udbhavatA eka-eka bhAvo sAMbhaLI Azcarya mugdha banI javAya. kayAMya sAMbhaLyA na hoya, kayAMya vAMcyA na hoya tevA gahana arthA jhIlatAM-jhIlatAM bhAvavibhora banI javAya. sarvamAnya dRSTAMto dvArA Atmasiddhi jevA gahana AdhyAtmika viSayane sahaja ane saraLa banAvI devAnI zuM temanI AgavI kaLA! na mahAbhASya lakhAve tyAre vayovRddha pU. gurUdevazrIno askhalita vANI pravAha chUTe, jANe jJAnano mahAdhodha vahevA lAgyo ! aneka samAjopayogI kAryo sAthe saMkaLAyelA pU. gurUdeva lakhAvatAM hoya tyAre anekavidha rUkAvaTa Ave. paraMtu je bhAva, je vAkaya ane je zabdathI virAma thayo hoya te ja bhAva, te ja vAkaya, te ja zabdathI punaH lakhAvavAnuM zarU thAya. A temanI aMdara pravAhita mahAbhASyanuM dyotaka che. he pUjya gurUdeva ! zAsana nabhe jJAna arpatA caMdra, graha, nakSatra, tArA aneka che paNa... paNa jJAnasUrya Apa eka ja cho. o jJAnapuMja! o jJAna razmio Apane amArA zatru - zat vaMdana ho... Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdAkinInA pAvana pravAhamAM abhinAna - guNavaMta baravALiyA Atmasiddhi zAstra yugapuruSa zrImadjInI anupama kRti che jemAM mukhyatve AtmalakSI ciMtana che. e rIte vicAratA A kAvyagraMthane jaina zAstranA cAra anuyoga dravya anuyoga, gaNita anuyoga caraNAnuyoga ane dharmakathAnu yogamAMnA, dravyAnuyogano graMtha kahI zakAya. Atmasiddhi zAstra nirvivAda mokSamArganuM sAdhana che. 14ra gAthAo para hajAro zlokanI TIkAo lakhAI zake tevI A nAnakaDI kRtimAM AtmAne lagatuM saMpUrNa rahasya darzAvAyu che. jemAM zrImadjInI vivekaprajJA, madhyasthatA ane sahaja nikhAlasatAnA darzana thAya che. zrImadjInA AtmalakSI ciMtana ane vicAra maMthana pachI teonI AMtarachIpamAM Atmasiddhi nAmanuM motI pAkya pUjaya brahmacArIjIe Atmasiddhine sura-saritA rUpa gaMgAnI upamA ApI che. parama dArzanika pUjya jayaMtamuni ma.sA. e zrI Atmasiddhi mahAbhASya lakhIne A gaMgA-maMdAkinInA pAvana pravAhamAM ApaNane abhisnAna karAvavAno parama upakAra karyo che. gurubhagavaMta pU. jayaMtamuni paramadArzanika che darzanazAstranA UMDA abhyAsI che. AtmasiddhinA vividhabhAvo pragaTa karatAM aneka graMtho prakAzita thayA che. keTalAka vidvAnoe A kAvya para saMzodhana karI zodha prabaMdha Ph.D. mATe mahAnibaMdha paNa lakhyA che. atyAra sudhI pragaTa thayelI kRtiomAM Atmasiddhi para bhakitapradhAna vivecana ke Academic Career zaikSaNika kArakirdI aMtagarta zodhapradhAna vivaraNo vizeSa lakhAyA che. jayAre ahIM gurUbhagavaMta pU. jayaMtamuninI dArzanika vivRti adhyAtma saMpadAne samRddha karI bhASya sAhityamAM navI keDI kaMDAre AtmasiddhimAM jyAM jyAM zabdanI apUrNatA ke dArzanika draSTie vyAptadoSa jovAmAM AvyAM tyAM tyAM tarkadaSTie ullekha karyo che. paraMtu samagra bhASyamAM koIpaNa prakAre khaMDAtmakaTikA kevivecana karela nathI. paraMtu AdhyAtmika draSTie nirAkaraNa karI mUlyAMkana karavAmAM Avela che. bhASya bhA.na. pRSTha para paranuM lakhANa tapAsIe "ahIM zAstrakAre zuSkazAnI evo zabda vAparyo che paraMtu tarkadraSTie zuSkajJAnI saMbhavato nathI. kharo zabda zuSkaajJAnI mUkavo joIto hato. kAraNa ke AvA korA bauddhika jIvone jJAnI kahIne saMbodhI zakAya nahI. vAstavika rIte te zuSka ajJAnI che ane A ajJAna ke bhrama matijJAna ke zrutajJAna puratuM sImita nathI paraMtu avadhijJAnamAM praveza karI vibhaMga jJAnarUpe paNa pariName che, tyAM paNa zAstrakAre tene virbhAgajJAnI kahyo che. paraMtu te paNa kharekhara vibhaMga ajJAnI che. A to kaTAkSa vAkaya che, jema koI nirdhana potAne dhanI mAnato hoya ane moTI vAto karato hoya, te vyakita sabhAmAM Ave tyAre vyaMga bhASAmAM ema kahevAya ke moTA zeTha padhAryA. (Avo Avo moTA zeTha) paraMtu A zeTha zabda tene mATe kaTAkSa che. vastutaH pahelo zeTha te moTo nirdhanI che ane A moTo vidvAna te mUrakha che. evo artha karavAmAM Ave che tema ahIM zuSka ajJAnIne jJAnI kahIne vyaMga karavAmAM Avyo che. astu. uparanuM vivecana tapAsatAM bhASyakAramAM ApaNane dArzanika daSTAnA darzana thAya che. AtmArthInI pUrvabhUmikA saha vivecana apUrvakaraNanI vyAkhyA, agoyanuM arthaghaTana ane darzananI mImAMsA saraLa bhASAmAM samajAvI pU. jayaMta guruvare ApaNA para upakAra karyo che. - paMdaramI gAthA samajAvatA pUjyazrIe svacchaMdane sukSma Asakita rUpe samajAvatAM kahyuM ke ahIM matinA Agrahano evo eka lepa lAge che jema pitaLanA alaMkAra upara cAMdIno lepa lAge ane te camakavA lAge che tema potAnI samajamAM jIvane caLakATa dekhAya che ahIM eka Adarza bhASyakAranA ApaNane darzana thAya che. eka-eka gAthAnuM rasadarzana AtmasAta karatAM mumukSa, sAdhako ane vidvAnonA batrIse koThe dIvA jhaLahaLaze evI zraddhA che. je vicAra ciMtanasabhara bane e vicAra maMthanamAMthI anubhUti ane pachI darzana pragaTe. te vicAra ja zAstra bane ane te vicAra amara banI jAya che. yugapuruSa zrImadjInA vicAra maMthanamAMthI racAyela kAvya graMthamAM AtmAnA rahasyo pAmavAnuM navanIta pragaTayuM tethI ja eka kAvya AtmasiddhizAstra rUpe amara banI gayuM. zatAbdI pUrve thayeluM A sarjana darzana banI gayuM sarjaka, sarjana ane bhASyakArane bhAvapUrvaka vaMdana. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhivaMdanA parama dArzanika goMDala gaccha ziromaNI pU. jayaMtamunijI ma.sA. nI pAvana preraNAthI pUjya jagajIvanajI mahArAja cakSu cikitsAlaya, jyoti sarasvatI vidyAlaya uparAMta 28 jeTalA dharmasthAnakonuM nirmANa thayuM. zaikSaNika ane tabIbI vigere janahitanA vividha vibhAgo peTarabAra madhye suMdara rIte cAlI rahela che. sva sAdhanAmAM rata rahenAra pU. gurudeve Atmasiddhi para ciMtanasabhara vivecano ApI zrutajJAnanI pAvanagaMgA vahAvI che. pUrva bhAratamAM vyApaka vihAra daramyAna baMgALa bihAranA AdivAsIonI ni:sahAyatA ghaNAM dAruNa dazyo joyA. peTarabArane karmabhUmi banAvI. pUjya jayaMtamunie joyuM ke koIne carma cakSuno aMdhakAra paDI rahyo che to koInA AMtaracakSu bIDAyelA che. potAnA prajJAcakSuthI, bujhAyelI keTalIka jayotane jJAnanI dRSTithI jhagamagatI karI pUjya jagajIvanajI mahArAja Aya hospITala dvArA carmacakSuno aMdhakAra dUra karavAno puruSArtha upADayo. bokAro ane potAnI janmabhUmi dalakhANiyAmAM paNa adyatana zALAnI sthApanA thaI che. vyasanamukita ane zAkAhAra dvArA temaNe grAmotthAnanA kAryane AgaLa dhapAvyuM che. pUjyazrIe netra jyoti pradAtA ane parama dArzanikanA nAmane caritArtha karyuM che. zrI Atmasiddhi mahAbhASyanA prakAzana samaye amArI bhAvapUrvaka vaMdanA sAthe prakAzaka zAMtAbahena cImanalAla bAkhaDA parivArano ame AbhAra mAnIe chIe. pUjya tapasvI zrIjagajIvanajI mahArAja cakSucikitsAlaya - peTarabAra TrasTI zrImatI puSpAbena jaina zrIprANabhAI mahetA zrI azokabhAI jaina zrIpraviNabhAI pArekha zrI vinubhAI zAha zrI zAMtilAlabhAI jaina zrIbIpInabhAI bhImANI zrIdilezabhAI bhAyANI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SapadaprarUpaNA gAthA-43, 44 gAthA-43 upodaghAta - prastuta 43mI gAthA saMpUrNa Atmasiddhi zAstrano pAyo che. temAM sarva prathama Atmatattvane sparza karyo che. bhAratIya saMskRtimAM athavA vizvanA samasta Astika darzanomAM e dhAraNA che ke vizvamAM koI AtmA ke IzvararUpe sattA dharAvanAra eka tattva che. khAsa karIne bhAratIya darzanomAM vizeSarUpe AtmavAda, brahmavAda ke IzvaravAdane khUba ja UMDAIthI vAgoLa vAmAM Avyo che, Azcarya thaze ke IzvaravAda te bhAratIya darzanadhArAmAM pAchaLathI uddabhava pAmyo che paraMtu ati prAcIna vaidika sAhitya ke jainasAhityamAM AtmavAda prAcIna paraMparAthI sthApita thayelo che. jainadarzananI jema uttaramImAMsA paNa AtmavAda para AdhArita che. astu. ATalI pRSTabhUmi pachI vizvanA A agamya caitanyatatvane jainadarzanamAM mukhya sthAna ApavAmAM AvyuM che. samagra jaina ArAdhanA AtmalakSmI che ane dhAraNA evI che ke vartamAnamAM jIva vAsanA sAthe saMkaLAyelo che. vAsanAthI mukata thAya, to zuddha tattvane samya rIte samajIne temAM virAma pAme che ane jo mukata na thAya, to janma-mRtyunuM cakra cAlu rahe che. zaMkarAcAryajI paNa kahe che ke jIva jo mukita na pAme to punarapi nanane punarapi ma cAlu ja rahe che. - have ApaNA siddhikAra 43mI gAthAno sparza karatAM mULabhUta AtmA eTale caitanyatattvanI sthApanA kare che. jo ke AtmAne anulakSIne cha bola pragaTa karyA che, je dharmanA kendrabiMdu jevA che paraMtu hakIkatamAM teno prathama bola ja pramukha sthAna dharAve che. bAkInA pAMca pada te paNa AtmalakSI ja che. AtmAnuM astitva sthApita thAya, to ja AgaLanA bolanuM mUlyAMkana thaI zake. ATalo upodghAta karyA pachI ApaNe have gAthAmAM praveza karIe.... AtmA che te nitya cheche kata inijakamI 'che bhoktA, vaLI 'mokSa che 'mokSa upAya sudhamI I 43 I AtmA eka parokSa sattA che. vartamAna adrazya sattA che. pratyakSamAM jIvanuM astitva dekhAya che. prANImAtra je sukha-duHkha bhogave che, te badhA dehadhArI AtmAo ja che. jIvanA kriyAkalApathI tathA bauddhika pradarzanathI pratyakSa rUpe mAnI zakAya che ke A gAya, bheMsa, baLada ke manuSya e badhA jIvo AtmA che ane Tebala, khurazI, vAsaNa ItyAdi jaDapadArtho ajIva che. arthAt te AtmA nathI. badho pratyakSa vyavahAra hovA chatAM mULabhUta caitanya AtmasattA ke brahmasattA te adruzya che, parokSa che. tenI athavA tenA zuddha svarUpanI manamAM sthApanA thAya ane teno svIkAra thAya, tyAre jIvane ke jIvAtmAne sAMgopAMga samajI zakAya. jIvAtmAnI zAzvata sattA jo mAnavAmAM Ave, to Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyane potAnA karmo mATe bodha ApI zakAya, tethI AtmAnI sthApanA karavI, te bahu jarUrI che. siddhikAre A gAthAnA prathama caraNanA prathama zabdamAM ja "AtmA" no ullekha karyo che ane "AtmA nathI ke tevuM koI "jIva tattva nathI' tevI mAnyatAvALA nAstikavAdano parihAra karyo che. AtmA che' ema kahIne AstikavAdano zubhAraMbha karyo che. jo ke AtmA che ke nahIM ? te praznane svayaM guru-ziSyanA saMvAda rUpe AgaLa siddhikAra svayaM spaSTa karaze. A gAthAmAM te asti-nAstinA vivAdavALuM tattva arthAt AtmA, te mukhya hovAthI prathama padamAM abhivyakata karavAmAM AvyuM che. ApaNe sahu prathama mULabhUta AtmA viSe ciMtana karazuM. AtmA che ke nahIM, te vivecya viSaya che paraMtu ApaNe tenAthI dUra rahI AtmA zuM che, te nirvivAdabhAve samajavuM ghaTe che. Atmadravya - vizvanA je vividha kriyAkalApo dekhAya che, te badhA kriyAkalApo game tyAM, game te rIte thatAM hoya, paraMtu tenuM pratyakSa bhAna karanAra athavA tenuM gaNita karanAra koI jJAnatattva avazya hAjara che. padArtha potAnA svarUpamAM saMniSTha che paraMtu padArthane svayaM koI jJAna nathI, tenA svarUpane jANanAra, samajanAra koI tattva prANInA zarIramAM avasthAna kare che. A tattva te ja vizvanuM mULAdhAra tattva che ane te potAnA jJAnabaLe zakitabaLane paNa prApta kare che. te padArthanI zakitano saMcAra karavAmAM nimitta bane che, tethI spaSTa thAya che ke A jJAnAtmaka zakitazALI tattva te koI alaukika divyatattva che, zuM maharSioe Ane ja AtmA kahyo nathI ne ? A AtmA zuM vizvAtmA nathI ? ATalA nAnA tarkathI spaSTa thAya che ke AtmA te jJAna svarUpa eka divya tattva che. jJAnam pavitratamahaM vidyate | A lokamAM jo koI prANarUpa pavitra tattva hoya, to te jJAna ja che. jJAnathI vizeSa AtmAnI bIjI koI vyAkhyA thaI zake tema nathI paraMtu samajavuM ghaTe che ke AtmA jJAna pUrato ja sImita nathI. jJAnalakSaNathI te pakkaDamAM Ave che paraMtu jJAna sivAya bIjA gUDha guNo paNa A tattvamAM saMkaLAyelA che. jemAMthI keTalAka guNo AtmA sAthe zAzvata saMbaMdha dharAve che. te ja rIte keTalAka guNo anaMtakALathI AtmA sAthe rahevA chatAM ane AtmarUpe anubhavamAM AvyA pachI paNa koI parama avasthAmAM chUTA paDI jAya che paraMtu vartamAnakALe Atmadravya zuM che, te samajavAmAM A badhA guNo AdhArabhUta che. jema ke saMvedana phakata jJAnarUpa che. jJAnanI sAthe jIvamAM vedana ke saMvedana joDAyeluM che. A vedana te paNa AtmA ja che. vedananA AdhAre ja zAstrakAroe puNya-pApanI vyAkhyA karI che. vedana sivAya bIjA keTalAka prabhAvaka guNo paNa jovAmAM Ave che, te guNothI vyakita abhUta prabhAva pragaTa karI bIjA dravyone prabhAvita kare che. A rIte eka pachI eka ghaNA sUkSma guNo jyAM piMDIbhUta thayelA che, te Atmadravya che. jJAna sivAyanI bIjI je pracaMDa zakita che, te karmazakti che. karma karavAnI zakita paNa vizvanA vividha prANIomAM dekhAya che. tevA asaMkhya rUpone janma ApanAra karmazakita che ane karmanI sAme akarma avasthA che. te paNa AtmadravyanI eka nirALI zakita che. karma, akarma ane niSkarma, AvA ghaNA bhedothI karmanI vyAkhyA karavAmAM AvI che. A badhA guNothI eka nirALo guNa, te premazakita che. premane nIcalI kakSAmAM rAga ane UMcI \\\(2) . Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kakSAmAM bhakita kahevAya che ane tenAthI paNa ucca prema te IzvarIya avasthA che, tema gaNAya che. AthI samajAya che ke Atmadravya zuM che ? saMkSepamAM ATalI TUMkI vyAkhyA karyA pachI zAstrakAranA A gAthAnA prathama padano sparza karIe. AtmA che : nAstika dArzanikoe AtmA nathI, tema kahIne ghaNA sUkSma tarko dvArA AtmAno abhAva sthApita karyo che, paraMtu jo AtmA nathI, to kazuM ja nathI. satya-asatya, dharma-adharma, niIti-anIti je kAMI uttama siddhAMto che, je manuSyane aMdhakAramAMthI prakAzamAM laI jaI zake, tevA divya siddhAMto AtmAnA abhAvamAM vyartha banI jAya che. nAstika mata AtmAnA astitvano svIkAra karato nathI, teno artha e thAya che, ke teo phakata bhogavAda ke bhautikavAdano ja svIkAra kare che. teno parihAra karavA mATe siddhikAra spaSTa rIte A padamAM kahe che ke "AtmA che' eTale svayaM pote bolanAra, vicAranAra ke anubhava karanAra svayaM AtmA che, chatAM navI navAInI vAta che ke hIrAlAlane ApaNe ema kahevuM paDe che ke he hIrAlAla ! tuM ja hIrAlAla cho. hIrAlAla pote hIrAlAla hovA chatAM ema kahe che ke huM hIrAlAla nathI, to A paNa navI navAInI vAta che. jo ke A prakaraNa AgaLanI gAthAomAM AlekhAze, tethI ahIM TUMkuM karIne eTaluM ja kahezuM ke AtmAnuM astitva svIkAravA mATe ahIM zubhAraMbha karavAmAM Avyo che. AtmAnA astitvano virodha karanAra phakata nAstiko ja che, tevuM nathI. keTalAka vizALa ane virATa dharmoe paNa AtmAno svIkAra karyo nathI. bauddhadarzana jevuM vyApaka darzana paNa anAtmavAdI che paraMtu temano anAtmavAda adharma ke bhogavAdane poSaNa karanAro nathI paraMtu dharma ane satyanI sthApanA paNa kare che, satyano svIkAra kare che. jyAM satya che tyAM AtmA che. jyAM dharma che tyAM AtmA che. jyAM sAdhanA che tyAM paNa AtmA che, tethI sthUlarUpe teo anAtmavAdI che paraMtu sUmabhAve AtmA para ja AdhArita che, A eka vizada carcA che, tethI ahIM teno alpa ullekha karI gAthAnA mULa viSayane dhyAnamAM laIe. "AtmA che' tema kahevAmAM zAstrakAra dharmano ke satyano pAyo nAMkhI rahyA che. A kathanathI spaSTa thAya che ke AtmA, e ja dharmanuM mULa che. AtmA e ja saMpUrNa vRkSanuM uttama bIja che ane A vizvanA nAzavAna tathA mAyAvI dRzyomAM je kAMI grAhya dravyo che, te AtmA che. AtmA che, ema kahevAmAM siddhikAra svayaM dRDhatApUrvaka AtmavAdano udghoSa karI rahyA che. teo jagatanA jIvone kahe che, jUo, jANo, sAMbhaLo ane samajo ke "AtmA che' jovA jevo AtmA ja che, jANavA jevo paNa AtmA ja che. zravaNa karavA jevuM paNa AtmAnuM ja AkhyAna che ane aMte samajavA jevo paNa AtmA ja che, AtmA che, tema kahevAmAM phakata "A ghaDo che' tevo sAmAnya bhAva nathI. paraMtu AtmA che tema kahevAthI samagra AtmadarzananuM grahaNa thAya che. AtmavAdanI AkhI kaDInI sthApanA thAya che. "AtmA che', ema kahevAmAM jema jhAlara upara DaMko paDe ane raNakAra thAya tema kavinA manamAM raNakAra thaI rahyo che, A raNakAra sahune saMbhaLAya, tevA prabaLa vegathI ahIM kahyuM che ke "AtmA che', "AtmA nathI', ema kahevAmAM paNa nAstikavAdanI eTalI hiMmata nathI jeTalI "AtmA che' tema kahevAmAM AstikavAdanI zakitanA darzana thAya che, tethI "AtmA che' tema jorazorathI ullekha karyo che. NSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS (3) SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvapakSa : gujarAtI bhASAmAM "che' pratyaya vartamAnakAlano che jyAre AtmA trikAlavartI che, to "AtmA che' te kathana yogya nathI. zuM AtmA vartamAnakAla pUrato sImita che? jo sImita na hoya to tene "che' kahevAmAM aucitya nathI. A ja rIte AgaLanA padamAM nitya che, tema kahyuM che. nitya sAthe paNa che" pratyaya yukata nathI. A rIte "AtmA che' ane "nitya che', baMne pada ayukata che. AtmA ane nitya, A pramANe kathana karavuM ja paryApta hatuM. AtmA hato, che ane haze, Ama bhUtakAlIna, vartamAnakAlIna ane bhaviSyakAlIna A traNa avasthA mATe traNa pratyaya che, mATe prazna thAya che ke gAthAnA A baMne padamAM che nI upayogitA zuM che ? uttarapakSa : hakIkatamAM to "che' pratyaya vartamAnakAlIna che paraMtu anAtmavAdI jIvane athavA Atmabodha thayo nathI tevA abodha jIvane AtmAnI vartamAna avasthAnuM bhAna karAvavAmAM AvyuM che. arthAt AtmA vartamAnamAM che. che' zabda kahevA mAtrathI bIjI avasthAno parihAra thato nathI. jema AtmA vartamAne che, te ja rIte jema jema vartamAna Avato jaze, tema tema tenuM vartamAnakAlIna svarUpa banI raheze. dArzanika vRSTie je bhUtakALamAM che (hato), te ja vartamAnakAlamAM che. je vartamAnakAlamAM che, te ja bhaviSyakAlamAM haze, Ama che' pratyaya hakIkatamAM avasthAvAcI nathI paraMtu astitvavAcI che. 'che' nuM rUpa "asti' thAya che. "asti' mAM mad ghAtu che. A ma ghAtu astitvano dhotaka che. ati zabdathI astitva evA sAmAnya guNanuM grahaNa thAya che. jainazAstromAM paNa ~i zabdano prayoga che. kriyAvAdIone astivAdI mAnavAmAM AvyA che. kriyA, te padArthanuM trikAlavartI rUpa che. jJAnAtmaka kriyA niraMtara thatI hovAthI "AtmA che' tema kahevAmAM AtmAnI kriyAzIlatAno bodha thAya che. jJAnanA AdhAre "AtmA che' tema kahevAmAM AvyuM che. trikAlavartI Atmadravyano bodha karanAruM jJAna, jJAnanI hAjarIthI ja "AtmA che' tema kahe che. hakIkatamAM che' zabda AtmAviSayaka jJAna sAthe joDAyelo che, tenA AdhAre ja "AtmA che' tema kahevAya che. mATe che' pratyayathI bhUta-bhaviSyano parihAra thato nathI paraMtu AtmAnuM saikAlika rUpe pragaTa thAya che. rAtrinA samaye koI ema kahe ke "sUrya che', to tyAM sUrya sAthe che' zabda mUkayo che, te sadAne mATe avasthita evA sUryanA astitvano bodha karAve che. Ama, astitvavAcI "asti' saikAlika bodhaka che. A ja rIte 'nitya sAthe paNa che mUkavAmAM Avyo che. nitya eTaluM kahevAthI trikAlavartI bodha thAya ja che paraMtu te anitya nathI tevo bodha thato nathI. nitya zabda sAthe che' mUkIne AtmA anitya nathI, tema kahevAno Azaya che. jo ke anityanuM astitva hotuM nathI ane nityano asadbhAva hoto nathI. Ama nityAnitya evA be zabdo dvArA mizra dravyano bodha karavAmAM Ave che. AtmA te anityavarganuM dravya nathI, tevA AzayathI "nitya che tema kahIne AtmA nityavargamAM samAveza pAme che, tevI gaNanA thaI che. jo ke nitya ane astitva paraspara joDAyelA che. jema hAtha ane zarIra abhinna che paraMtu be draSTie A be zabdono svataMtra vyavahAra karavo paDe che. te ja rIte nityatva ane astitva ekAkAra hovA chatAM bodhanI draSTie nitya che" ema kahyuM che. A rIte pUrvapakSanA baMne praznonuM samAdhAna thaI jAya che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che kartA nija karma : zAstrakAra kahevA mAMge che ke he bhAI ! tArA karmano kartA tuM cho, Izvara ke bahAranI prakRti svayaM karma karAve che, ema kahIne parAdhInatA svIkArI, kartRtvanA pApathI bacI javA mATe ke bIjI koI anya rIte huM karmathI mukata nahi thaI zake tevA vicAronuM poSaNa karIza to karmajALamAM ja ramato rahI jaIza. A vAtano virodha karI zAstrakAra kahe che ke nija karmanI javAbadArIthI tuM mukata rahI zakIza nahi ane jo svayaM tuM tArA karmano kartA cho, to te karmane choDavAno paNa prayAsa tArAmAM ja thaI zake che ane karmano kartA maTIne tuM akartA paNa thaI zake che. TUMkamAM " nija' zabda mUkIne zAstrakAre IzvaravAda ke prakRtivAda ke nAstikavAdathI pravartamAna vicArono parihAra karyo che ane spaSTa karyuM che ke AtmA pote potAnA karmano javAbadAra che. A rIte nija' zabda ghaNo ja bhAvapUrvaka lakhelo che. abhyAsIe e na bhUlavuM joIe ke pote potAnA karmano kartA sadAne mATe che ema nathI. jyAM sudhI karma che ane karmano baMdha paDe che, tyAM sudhI ja karma che ane teTalA karmano kartA te jIvAtmA che. A padanI aMdara aMtima zabda karma che. karma zabda ghaNo ja vicAraNIya che. karma kone kahevA ? te prazna sAmAnya rIte samajAya tevo zabda che. paraMtu zAstrIyavRSTie ke dArzanikavRSTie karma zabda ghaNo ja mahattvapUrNa banI gayo che. vyavahAramAM ApaNe bolIe chIe ke mANasa potAnA karma kare che. arthAt kAma kare che. kAma karavAnA arthamAM "karma vaparAya che. AvI rIte karma zabda sAmAnya hovA chatAM jainadarzanamAM karmagraMtha jevA mahAna graMthanI racanA thaI che ane gItAmAM karmayoganI sthApanA karavAmAM AvI che. dharma ane adharmano je kAMI nirNaya thAya che, te karmanA AdhAre thAya che. ATalI bhUmikA karyA pachI ApaNe karmanuM bAhya ane AMtara svarUpa nihALazuM, tyAre khyAla Avaze ke karma zabda keTalo sUkSma ane vyApaka che, jIvAtmA jayAre anaMta saMsArathI mukata thAya che, tyAre chellI ghaDI sudhI paNa karma potAnuM astitva rAkhI aMte niSkarma banI jIvAtmAne vidAya Ape che ane chellI salAma kare che. jIva ekendriyAdi ajJAna avasthAthI laI mukitamAM praveza na kare tyAM sudhI jIvanI sAthe karma sAMgopAMga vaNAyelA che. sUkSma ane sthULa AMtara ane bAhya, dravya ane bhAve, A karma je raMgoLI pUre che te kharekhara aTapaTo khela che. karmanuM svarUpa : karma eka prAkRtika zakita che. Ama to badhA dravyo ke padArtho kriyAzIla che. A kriyA mAtra eka prakAranuM karma che paraMtu ahIM Avo sAmAnya artha na letAM karmano eka vizeSa artha grahaNa karavAmAM Avyo che. jIva jyAre utpanna thAya che, tyAre tene eka--be ke traNa yogamAMthI koIpaNa yoganI arthAt kAyA-vacana ke mananI upalabdhi thAya che. A upalabdhine yoga kahe che. yogano adhiSThAtA jIvAtmA che. yoganI racanA paudgalika che paraMtu jyAre jIva sAthe A yogAtmaka pagalo joDAya che, tyAre te sajIva athavA saceta bane che. jIva ane pagalanuM svataMtra astitva hovA chatAM jayAre banneno yoga bane che, tyAre eka saMyukata vyApAra zarU thAya che. A vyApAramAM jIvAtmA IcchApUrvaka paNa vyApAra kare che athavA bhUtakAlIna saMskArajanya saMjJAthI paNa vyApAra kare che. je A vyApAra zarU thAya che, tene zAstrIya bhASAmAM karma kahevAya che. karma eTale yoganI kriyAzIlatA. karma eTale yogano vyApAra, karma eTale jenuM kAMI pariNAma che evI yogajanya kriyA. SSSSSSSSSS (5) ISLINKS Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmano A vyApAra traNa bhAgamAM vibhakata thaI jAya che. vartamAna je yoganI kriyA che, te paNa karma che ane A karmanA kAraNe utpanna thatAM baMdha svarUpa je karme che te sattA rUpe jIvAtmA sAthe joDAya che te paNa karma che ane A karma jayAre paripakava thaI vipAkarUpe phaLa Ape che, te paNa karma che. Ama karmanuM vibhakata svarUpa kRSTigata thAya che. karmanA be svarUpa jaNAya che, eka kriyAtmaka karma ane eka bhogAtmaka karma. astu. karmanI ATalI spaSTatA karyA pachI zAstromAM karmanA svarUpane najaraaMdAja rAkhI tenA zubhAzubha tattvano vicAra karI karmanI keTalIka avasthAo pragaTa karavAmAM AvI che. satkarma, apakarma, vikarma, niSkarma ane vyarthakarma, sakAmakarma vagere alaga-alaga dharmanA zAstromAM bhinna-bhinna rUpe karma zabdano prayoga karavAmAM Avyo che paraMtu badhAmAM eka sAmyayoga to che ja. koIpaNa prakAranA zubhAzubha vyApArane karma kahevAmAM AvyuM che. ahIM zAstrakAre kahyuM che ke "che kartA nijakarma arthAt potAnA karmano kartA pote che. nija karmano kartA hovA chatAM anya koI karma kare, to temAM te nimitta paNa bane che. kAraNa ke jainazAstromAM karma traNa prakAranA karaNa rUpe praNata thAya che. karavuM-karAvavuM ane anumodavuM. jyAre te karma karAve che tyAre AMzika rUpe bIjAnA karmano kartA bane che ane e ja rIte anyanA karmane anumodana karavAthI paNa te karmano bhAgIdAra thaI jAya che paraMtu ahIM zAstrakAre nija karmano kartA' ema kahIne traNeya prakAranA karmane ATopI lIdhA che. arthAt karavuM te to eka karma che ja ane karAvavuM te paNa jIvanuM eka karma che ane anumodana ApavuM, te paNa jIvanuM ja karma che. apekSAkRta te bIjAnA karma hovA chatAM hakIkatamAM te pote traNeya prakAranA karmano kartA che. kRta-kArita ane anumodita, te traNeya bhAvane jIva pote potAnAmAM ghaTita kare che, A rIte jIva nija karmano kartA bane che. zAstrakAra ema kahevA mAMgatA nathI ke anya koIpaNa kriyAmAM athavA bIjA koInA karmamAM bhAgIdAra nathI, te bAbatanI carcA karyA vinA AtmatattvanI sthApanA karavI che ane temAM karmanuM kartRttva che te batAvavuM te eka mAtra lakSa che. karma jyAre udayamAna avasthAmAM Ave che, tyAre kriyAtmaka rUpamAMthI bhogAtmaka avasthAmAM Ave che eTale AgaLa cAlIne ahIM trIjA padamAM kahevAmAM AvyuM che ke "che bhokatA vaLI" A rIte gujarAtI zailImAM karmanuM bhogAtmaka rUpa paNa sthApita karyuM che ahIM be moTA pakSa che jenuM nirAkaraNa karavA mATe che vaLI bhokatA" e pada mUkayuM che. che bhokatA vaLI.... bhokatApaNuM ane karmanuM kartApaNuM e AtmAno mULabhUta svabhAva nathI. hakIkatamAM AtmA akartA ane abhokatA che paraMtu A padamAM jIvanI vartamAna sAMsArikadazAnuM avadhAraNa karavAmAM AvyuM che kAraNa ke jIvAtmA svayaM duHkhathI mukata thavA mAMge che. duHkha paNa jIvano asvAbhAvika sAMsArika guNadharma che paraMtu jIva pratyakSa duHkhano anubhava kare che. A duHkhanA kAraNa rUpa je tattva che te karma che. kAraNa upara dRSTi nAMkhyA vinA duHkha toDavAno upAya kare, to te pANImAM valoNA karavA jevuM che. ahIM kavizrI kAraNonuM udghATana karatA jIva ane karma, bannenA saMbaMdhano ullekha kare che. karmanA be pAsA che (1) karmabaMdha ane (2) karmaudaya. SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS (6). Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekamAM karma karAya che ane bIjAmAM karma bhogavAya che. jema eka mANasa corI kare che ane corInA pariNAme sajA pAme che. mULamAM karma eka ja che paraMtu tenI be avasthA thaI jAya che. (1) karma karavA ane (2) karma bhogavavA. ahIM A karmadazA phakata jIva sAthe ja saMbaMdha dharAve che. arthAt jIvane choDIne bIjA dravyo kriyA kare che paraMtu karma karatA nathI. jyAre jIvAtmA je kAMI kriyA kare che, te karma rUpe pariNAma pAme che arthAt karmanuM pUrNa karyataMtra jIvanA astitvanI sAkSI Ape che. jIva che, tyAM karma che ane karma che tyAM jIvAtmA che. Ama sAMsArika jIvano karma sAtheno niraMtara saMbaMdha che. ahIM zAstrakArano dRSTikoNa mAtra karmane samajAvavA mATe maryAdita nathI paraMtu A padamAM SadIya tarIke kartRtva ane bhokatRtva dvArA jIvanA astitvanuM pramANa ApeluM che. ethI samajAya che ke karma e sAMsArika jIvanuM lakSaNa che. ATalo sAmAnya ullekha karyA pachI ApaNe karma saMbaMdhI tAttvika dRSTie uMDAIthI vicAra karIe, karma zuM che ? bIjA dravyomAM kriyA che paraMtu te kriyAne karma saMjJA ApavAmAM AvatI nathI. jyAre jIva dravyanI kriyAne karma saMjJA ApavAmAM AvI che. badhA karma jJAnayukata che tevuM nathI. karma eka prakAranA saMskAra che. jIvAtmAmAM jJAna hoya ke na hoya paraMtu te karma karato hato. jIva jyAre atyaMta avikasita ekendriyAdi avasthAmAM hato, jyAre tene jJAnano ughADa na hato, tyAre paNa te jIvAtmA karma karI jIvana kriyAnuM saMcaya karato hato. karma te bhautika draSTie sUma rajakaNo che. jene jaina paribhASAmAM karmavargaNA kahevAmAM Ave che. karmanA A rajakaNo svayaM karmarUpe pariNamatA nathI. tenI pRSThabhUmimAM rAgAdi vikAro hoya che. A rAgAdi vikAro paNa jIvanI sAthe svataH joDAyelA che. jyAre jIvAtmA kriyA kare pachI bhale mana-vacanano abhAva hoya, tyAM paNa oghasaMjJAthI athavA adhyavyavasAya dvArA kAyAnI kriyA karmane janma ApatI hatI ane A rIte karmanuM nirmANa thatuM hovAthI sUkSma avasthAmAM paNa jIva potAnA karmano kartA hato. karmanI avasthAo : sAdhAraNa rIte je kAMI karma thAya che tene paNa vyavahAramAM karma kahevAya che. karma karyA pachI saMskAra dvArA je kame saMcita thAya che, te paNa karma che. tyArabAda samayano vipAka thatAM je kAMI phaLa maLe che te paNa karmanA phaLa che. A rIte saMgraha, saMcita, udayamAna ane vipAka ItyAdi avasthAo dvArA karma bhinna bhinna rUpe jIva sAthe vaNAyelA che. je karma udayamAna thAya che, tenuM phaLa paNa jIva ja bhogave che. badhA karma bhogavavA paDe tevo niyama nathI. paraMtu je bhogavavA paDe, te svayaM bhogave che. kartA bIjo hoya ane bhokatA bIjo hoya, tevuM banI zakatuM nathI. je kartA che, te ja bhokatA che. karma zabda badhA saMpradAya ane dharmomAM prayukata thayelo che. lagabhaga A zabda kriyAbodhaka che. karmano artha ja che jIvanI kriyA. paraMtu jainadarzanamAM tenA upara ghaNo ja UMDAIthI vicAra thayelo che. eka gUDha vAta: karmanuM taMtra jIva sAthe joDAyeluM che ane tenA zubhAzubha phaLamAM jIva rasa dharAve che, sukha duHkhano anubhava kare che paraMtu khUbI e che ke jIva svayaM jJAna vRSTie karmanA SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kartutvathI chUTo paDe, AtmA karmano kartA nathI karmano kartA karma ja che, tevuM jayAre bhAna thAya, tyAre paNa A karma taMtra cAlatuM rahe che paraMtu jIvano upayoga haTI javAthI karmanI prabaLatAmAM parivartana AvI jAya che ane dhIme dhIme te asta pAmatuM jAya che. jema koI nAvika nAvamAM besIne tAkAtapUrvaka nAva calAvI saphara kare che. arthAt mana mAnI jaLakriyA kare che paraMtu jyAre nAva calAvavAnA bhAvo badalI jAya ane pote zAMta thAya, to nAva dhIre--dhIre maMdagativALI banI kinAre AvI jAya che ane chevaTe aTakI paNa jAya che. ahIM karma te nAva che. kartA te nAvika che ane pANI te saMsAra che. nAvika prayatnapUrvaka saphara cAlu rAkhe che paraMtu nAva calAvavI baMdha kare, tyAre pUrvaprayogathI thoDIvAra karma svayaM kriyAzIla banI rahe che ane chevaTe kriyAvihIna paNa banI jAya ATalA vivecanathI e spaSTa thAya che ke jIvAtmA karmano AtyaMtika kartA nathI. phakata temAM kartutvano ahaMkAra che ane ahaMkAranA bhAvathI ja te potAnA karmano kartA bane che. khUbInI vAta e che ke A karmanI lIlA jIvananA astitvanI sAkSI Ape che. jyAM jIvAtmA che, tyAM ja karmalIlA che ane jayAM karmalIlA che, tyAM jIvAtmA che, eTale ahIM kavirAja jIva karmano kartA che, tema kahIne jIvanA astitvanuM pramANa Ape che, pramANa Ape che eTaluM ja nahIM saMsAranA raMgamaMca para karmanA kartAo ane bhokatAo je kAMI nATaka karI rahyA che ane sukhaduHkhanA bhAjana banI pracaMDa ItihAsanI racanA karI gayA che, te paNa badhI jIvAtmAe karelA karmanI ja lIlA che tevuM samajAve che. - zAstrakAra ema kahevA mAMge che ke AtmA che eTaluM ja nahIM, te nitya che. AtmA che to che ja paraMtu te niSkriya nathI. karmanI saMpUrNa javAbadArIvALo kartA ane bhokatA che. A rIte SaTapadInA prathama cAra bolamAM sAMsArika jIvanuM citra kheMcavAmAM AvyuM che. (1) AtmA che (2) nitya che (3) kartA che (4) bhokatA che. jo ke pAchaLathI A chellA be bolano parihAra thaI zake che. tema kahIne jIvanI mukatadazA mATe paNa IzAro kare che. pAMcamo ane cho e baMne bola mahattvapUrNa che. prathama be bola jIvanuM zAzvatapaNuM batAve che. trIjA ane cotho bola jIvAtmAnI vikArIdazAnuM varNana kare che. temaja te dazAno laya thato hovAthI, te zAzvata nathI tema jaNAve che. pAMcamo ane chaThTho bola, A be bolamAMthI pAMcamo bola zAzvata che ane chaThTho bola A zAzvatadazA sudhI javAno mArga paNa sidhdha thayelo mArga che, tevuM pragaTa kare che. mArga svayaM vyakitanI draSTie zAzvata nathI. paNa mArga svayaM mokSamAM tarUpa thaI javAthI pAMcamo ane chaTTo bola ekAtmaka banI jAya che. jenuM ApaNe AgaLa vivecana karazuM. ahIM karmanuM prakaraNa cAle che. jIva karmano kartA ane bhokatA thAya che, te sidhdhAMtanI sthApanAmAM samagra saMsAranuM svarUpa samAyeluM che, tema spaSTa jaNAya che. eka prazna H karmanI A lIlA zA mATe ? jIvAtmA choDIne zuM bIjuM koI preraka baLa che ke je jIvane karma karavA mATe bAdhya kare ? jIva karmanA kaDavA phaLa bhogavavA mAMge ja nahIM chatAM paNa karmaphaLa bhogavavA ja paDe che, to karmaphaLa bhogavavA mATe jIvane koNa bAdhya kare che ? l glllllkd 0) lllglllllllll Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM kartutva ane bhokatRtvano koI alaga niyAmaka che ke karmasattA svayaM baLavattI che? karma karavAnI lagAma ane bhogavavAnI lagAma zuM jIvanA hAthamAM che? jIva pApakarma kare che paraMtu tenA phaLa bhogavavA mAMgato nathI. to karma ane karmajanya phaLa, A sidhdhAMta kevI rIte sthApita thAya ? arthAt jevA karma kare tevA phaLa bhogavavA paDe te niyama kevI rIte udbhavyo ? vaLI puNyakarmamAM A siddhAMta parivartana pAmI jAya che. jIva karmanA mIThA phaLa bhogavavA mAMge che paraMtu puNyakarma karavA mAMgato nathI. puNyakarmanI lIlA nirALI thaI jAya che. zubha karma ane azubha karma, Ama karmanI be dhArAo che. kartRtva ane bhokatRtva, te banne dhArAnA AdhAre vibhinna banI jAya che. AgaLa cAlIne A baMne prakAranA karmathI mukata thavuM, te dharmanuM lakSa che. astu. ahIM ApaNe upara karelA praznanuM baudhdhika draSTie nirAkaraNa karazuM kAraNa ke A saMsAranA gUDha rahasyo sAdhAraNa budhdhithI ukelI zakAya tevA nathI. karmanI prabaLatAnI je sattA che athavA je kAMI sAmarthya che te kevI rIte pragaTa thAya che? uparyukata bAhyakaraNamAM kevaLa bhautika paribaLo ja kAma kare che, ke jIvAtmAnuM paNa koI paribaLa sAthe joDAyeluM che ? A banne pakSano vicAra karavAthI karmasattA para pUro prakAza paDI jaze. karmasattA svayaM eka IzvarI sattA che ane IzvarI sattAno AdhAra je Izvara che, te jIvAtmA svayaM che. A prazna upara ApaNe ghaTasphoTa karazuM, tyAre sAkSAta badhA paribaLo vRSTigocara thaze ane AtmasidhdhinA mahAna pradAtA kavirAje kartA ane bhokatA, A baMne zabdo mUkI gUDha rIte eka AkhA zAstranI abhivyakita karI che, te samajavA pachI temanA pratye paNa sahaja natamastaka thavAya che. sarva prathama samajI levAnuM che ke vizvamAM ekalA caitanyatattvanI sattA che ke ekalA bhautika tattvonI sattA che, tema samajavAnuM nathI paraMtu caitanya paribaLa ane bhautika paribaLa baMne astitva dharAve che. jayAre jIvAtmA sAvadhAna na hoya tyAre bhautika paribaLa karma karavA mATe jIvane prerita kare che ane e ja rIte karma bhogavavAmAM bhautika paribaLo pUrI rIte kAryakArI bane che. jema ke agni che, tene aDavAthI mANasa dAjhI jAya che. ahIM agninI svayaM phaLa ApavAnI zakita che. paraMtu mANasane dajhADavA mATe agnine koI bAdhya karatuM nathI. svayaM tenI dAhakasattA astitva dharAve che. jo mANasanI jJAnasattA jAgRta hoya to, te sAvadhAna rahI agninA paribaLane nivArI zake che. jJAna te sarvoparI sattA che. ahIM mANasa te jIvAtmA che ane agninA dAhaka paramANuo bhautika paribaLa che. jIvAtmA pAse jJAnanuM paribaLa eka vizeSa sAdhana che. sIdho artha e thayo ke jJAnanA abhAvamAM A bhautikabaLo pUrI rIte pariNAmajanaka kArya kare che. karma saMbaMdhI tAtvika vicAraNA : A cUla udAharaNathI ApaNe sAmAnya siddhAMtane samajayA pachI jenaSTie karma saMbaMdhI tAttvika vicAra karIe. vizvamAM jema AtmAnuM astitva che, tema jaDa padgalika sattA sivAya paNa ghaNA vikArI tattvonuM pAraMpArika astitva che, tene jainadarzanamAM Azravatattva kahe che. A Azrava tattva jIvazakitanA AdhAre TakI zake che ane vikAsa paNa pAmI zake che. ajJAnadazAmAM jIvAtmAne karma karavA mATe bAdhya kare che ane AtmAne karmano kartA banAve che. Ama AzravatattvanA saMyogathI jene karma kahevAmAM Ave che, tevuM eka bhautika MississSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS (9). Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpAMtaraNa niSpanna thAya che. Azravatattva samApta thayA pachI paNa tenA kAraNe udbhavelA karmo eka gAMTha rUpe baMdhAya jAya che. jema koI mANasa koI viparIta AhAranuM sevana kare, tenA kAraNe tenA zarIramAM amuka gAMTho baMdhAI jAya, A gAMTho samayano paripAka thatAM roga rUpe pragaTa thAya ane pIDA bhogavavA mATe jIvanI pAse rahelA mana-vacana kAyAnA yogane bAdhya kare che. te ja rIte A karmanI gAMTho samayano paripAka thatAM phaLa ApI jIvane teno bhoga karavA mATe bAdhya kare che. A rIte jIva karmano bhokatA paNa bane che. Ama kartA ane bhokatA baMne dazA ajJAna avasthAmAM ja kAryakArI che, te samajavAnuM che. jJAnadazAmAM jIva karmano kartA paNa nathI ane karmano bhokatA paNa nathI kAraNa ke karmathI bhinna evuM tenuM svarUpa ja nirALuM che. ahIM e prazna thaze ke zuM jJAnIne karmanA phaLa bhogavavA paDatA nathI ? hakIkatamAM bhogavavA paDatA nathI paraMtu jIva ane karmano ane tenI lIlAno je kAMI kramika paripAka che, tenA AdhAre game te dazAmAM karma bhogavAya che. baMdha-bhoga viSayaka caubhaMgI : ahIM ApaNe eka caubhaMgIno vicAra karIe. (1) ajJAnadazAmAM karma baMdhAya ane ajJAnadazAmAM bhogavAya, te vakhate jIva karmano kartA paNa che ane bhokatA paNa che. (2) ajJAnadazAmAM baMdhAya ane jJAnadazAmAM bhogavAya, ajJAnadazAmAM karma baMdhAya ane karmanuM phaLa maLyA pahelA zAnadazA pragaTa thaI hoya, to jJAnadazAmAM bhogavAya arthAt tyAre hakIkatamAM jIva karmano kartA che paNa bhokatA nathI. (3) jJAnadazAmAM karma baMdhAya ane jJAnadazAmAM bhogavAya, te lagabhaga puNyakarma hoya che. jJAnadazAmAM puNyakarma baMdhAya che ane jJAnadazAmAM bhogavAya che, tyAre hakIkatamAM jIva karmano kartA paNa nathI ane bhokatA paNa nathI. karmano kartA karma ja che ane karmano bhokatA bAhya yogo che. vyavahAradazAmAM jIvAtmA puNyakarmano kartA che ane puNyakarmano bhokatA paNa che. (4) jJAnadazAmAM karma baMdhAtA nathI ane jJAnadazAmAM bhogavAtA nathI. jJAnadazAmAM karma karavA mATe tene koI bAdhya karI zakatuM nathI. AvI uttama jJAnadazAmAM karma kharI javAthI jIvane bhogavavA paDatA nathI. A rIte vyavahAramAM ane hakIkatamAM baMne avasthAmAM jIva karmano kartA paNa nathI ane bhokatA paNa nathI. karmanuM bhokatRtva te karmasattAnuM svayaM paribaLa che, karmanuM aizvarya che, AvA karmamAM parama aizcaryathI Izvarano zradghAtmaka udbhava thAya che. jema agnimAM dAhaka zakita che. tema karmamAM phaLa ApavAnI zita che, jema jJAnathI vyakita agninA kuprabhAvathI bacI zake che te ja rIte jJAnabaLe karI karma pravAhathI bacI zake che. have ApaNe mULa vAta para AvIe. ahIM sidvikAre 'che kartA nija karma' ane 'che bhokatA' (10) Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema kahIne AtmAne karmano kartA ane bhokatA pradarzita karyo che, te vyavahAradazAnA AdhAre nizcayanA AdhAre jayAM sudhI jIva mukata na thAya, tyAM sudhI te kramika jIvanakALamAM karmano kartA ane bhokatA banI rahe che. kartutva ane bhokatRtva e svarUpanI dRSTie mithyA che paraMtu jyAM sudhI mukatadazA thaI nathI, tyAM sudhI te vacagALAnI eka avasthA che. karma karavA ane bhogavavA te jIvano eka jIvanakrama banI rahe che. te koI eka janmano siddhAMta nathI paNa janma janmAMtarano siddhAMta che. arthAt jIva janma maraNathI mukata na thAya tyAM sudhI karmano kartA ane bhokatA paNa bane che. baMne prakAranA zubhAzubha karmanA pariNAme te sukhI du:khI thaI saMsAralIlAnuM nATaka kare che. tenuM katRtva ane bhokatRtva baMne astitva dharAve che. ahIM zAstrakAre saMsArI jIvane najaramAM rAkhIne AtmA karmano kartA che ane bhokatA che tema kahyuM che. A gAthAmAM cha bolanI sthApanA karavAmAM AvI che. temAM A be bolanuM mukhya prayojana e che ke sAdhAraNa nAstika mANasa pApa karmano vicAra karato nathI ane karelA karmo bhogavavA paDaze, tevI tene zraddhA paNa hotI nathI. Avo zraddhAhIna manuSya karma karavAmAM pAchu vALI joto nathI. ahIM zAstrakAra spaSTa karavA mAMge che ke jIve karelA karmo bhogavavA paDe che, mANaso je duHkha bhogave che athavA sukha duHkhanA adhikArI bane che, te tenA karelA sArA-narasAM karmonuM ja pariNAma che. jIva je karmano bhoga banato hoya to te karma paNa teNe pote ja karyA hoya te sahaja sAbita thAya che. tethI bhokatRtva ane kartRtva, baMne karmanA be pAsA che ane te eka sAthe joDAyelA che. guno koI kare ane sajA koIne maLe, tevuM sAcA nyAyataMtramAM banatuM nathI. A to vizvanuM nyAyataMtra che. eTale karmano kartA paNa pote ja che ane bhokatA paNa pote ja che. A sivAya keTalAka matomAM jIvanI parAdhIna avasthA batAvI jIva pote karmano kartA nathI paraMtu koI IzvarIyazakita ke devazakita tenI pAse karma karAve che ane karmanA phaLa paNa te ja Ape che. A mAnyatAthI jIva pApa karmanI javAbadArIthI chUTI jAya che. A mAnyatAno parihAra karavA zAstrakAre spaSTa kahyuM che ke kartA nija karma' che bhokatA" Ama udghoSa karIne jIva pote potAnA karmaphaLano javAbadAra che tenI sAbitI Ape che ane nAstikavAda ke aMdha AstikavAda, A baMne mAnyatAno parihAra karI spaSTa rUpe jIvane karmano kartA ane bhokatA kahe che. jo ke A kartRtva ane bhokatRtva jIvanI zAzvata avasthA nathI. A baMne avasthAno parihAra karavAthI mukatadazA prApta thAya che. te svayaM zAstrakAra "vaLI' kahIne AgaLa ulbodhana kare che. jene ApaNe pAchaLathI vivecana karIzuM. A gAthAnA cAra pada (1) AtmAnuM astitva (2) AtmAnI nityatA (3) AtmAnuM katRtva (4) bhokatRtva A cAra avasthAmAM prathamanI be avasthA zAzvata che. jayAre A trIjI ane cothI avasthA azAzvata che, te vacagALAnI avasthA che. AtmAnI potAnI saMpatti nathI paraMtu karmaprabhAvI = (11) - SSSSSSSSSSS Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasthAo che. A baMne avasthAno svIkAra karyA pachI ja dharmanuM svarUpa spaSTa thAya che, tethI zAstrakAre ahIM A be avasthAno samAveza karyo che. . mahattvapUrNa khulAso : kartRtva ane bhokatRtva baMne dazA vikArIdazA che ane tyAjya paNa che paraMtu khAsa lakSamAM levAnI vAta e che ke jyAM sudhI zarIra che, tyAM sudhI kriyA ane karma rahevAnA ja che. je kAMI sAdhanA thAya che, te dehadhArI avasthAmAM ja thavAnI che. teno artha e thayo ke zarIra che, tyAM sudhI A kriyAo choDI zakAze nahIM ane jIva kartA ane bhokatA banI rahevAno che. sidhdhikAre paNa ahIM AtmA svayaM kartA che ane bhokatA paNa svayaM che, A baMne avasthAne ujAgara karI che. ahIM je karma che te zubha ane azubha be dhArAmAM pravAhamAna thAya che. sAdhaka jyAre dharmane anukULa sAdhanA kare che, tyAre jIvAtmA zubha karmano kartA bane che, te ja rIte nirmohabhAve zubha karmano bhokatA paNa bane che. ahIM sAdhake khAsa lakSamAM levAnuM che ke kartRtva TALI nahI zakAya paraMtu kartRtvane zubha pariNAma karI zakAya che. te ja rIte bhokatRtvane TALI nahIM zakAya. paraMtu nirmohabhAve jIva bhokatA banI zake che. A baMne bhAva hakIkatamAM jIvanA vartamAna astitva mATe pramANabhUta che. ahIM A padathI jANI zakAya che ke jIvane choDIne arthAt jyAM AtmAnuM astitva nathI tyAM karmanuM kartutva nathI. jaDa padArtho paNa kriyAzIla hovAthI te svayaM sthUlabhAvonA kartA bane che. paraMtu jaDa padArtha karmanA kartA banI zakatA nathI. jaDa padArthomAM je kAMI kriyA thAya che tenA paNa tAtkAlika tathA AnuSaMgika, baMne pariNAmo joI zakAya che paraMtu A kriyAkalApa karmanI paribhASAmAM Avato nathI. eTale ahIM zAstrakAre AtmAne karmano kartA kahyo che. gAthAmAM AvelA nija zabdanI vyAkhyA ApaNe karI cUkayA chIe. A rIte cAra bolanI vyAkhyA saMpanna thaI paraMtu pAMcamA bolamAM siddhikAra svayaM kartA ane bhokatAnI avasthAthI mukata thavAnI vAta kahe che. A pAMcamA bolamAM "vaLI' zabda mUkayo che. vaLIno artha che Ama hovA chatAM, te kAyamI avasthA nathI paraMtu temAMthI mukata paNa thaI zakAya che. jema koI duSkarma kare ane tyArapachI tene potAnI bhUla samajAya, to te "vaLI mAphI mAMgIne te duSkarmathI mukata thaI zake che. vaLI' zabda eka rUpAMtara avasthAno darzaka che. A rUpAMtara avasthA te mukita che, chUTakAro che. arthAt zAstrakAra kahe che ke ahIM AtmAne kartA ke bhokatA kahyo che paraMtu tenAthI chUTakAro paNa thaI zake che. sajA bhogavyA pachI aparAdhI jelamAMthI chUTo thAya che. sAcI auSadhi maLavAthI pIDita vyakita rogathI mukata thAya che. bhUtagrasita vyakita bhUta javAthI svastha banI zake che. Ama saMsAramAM be virodhI prakriyAo kAma kare che. eka prakriyA baMdhanakartA che, jyAre bIjI prakriyA chUTakAro karanArI che. A ja rIte AdhyAtmika kSetramAM paNa karmathI mukata thaI, dehathI paNa mukata thaI akartA ane abhokatAnI avasthA pragaTa thAya che. akartA ane abhokatA dravyarUpe ane bhAvarUpe, baMne rIte abhAva avasthAne prApta kare che. jyAre jIva \ \ * Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dehathI mukata thaI jAya che, tyAre sAkSAta arthAt dravyabhAve jIva kartA bhokatA maTI jAya che te ja rIte deha hovA chatAM paNa jJAnavRSTie jIvAtmA svarUpa pariNamananA AdhAre akartA ane abhokatA banI zake che. aMtimapadamAM paNa siddhikAra svayaM kahe che. deha chatAM jenI dazA varte dehAtIta' A padathI deha hovA chatAM paNa kartAbhAvathI jIva dUra rahI zake che. arthAt jaLakamalavat jevI sthiti Ave che. jene sAmAnya zAstromAM videhI avasthA paNa kahe che... astu. ahIM ApaNe e ja kahevAnuM che ke jo zAstrakAre A pAMcamA ane chaThThA padanI sthApanA na karI hota, to AtmA kAyamano kartA che ane barAbara bhokatA paNa rahevAno che tevA doSita siddhAMtanI sthApanA thaI zakatI hatI. paraMtu adhyAtmayogI kavirAja jIvanuM kevaLa sAMsArika svarUpa pragaTa karI saMtuSTa na thatAM temAMthI mukata thavAnA mArganuM darzana karAve che. vaLI mokSa che : A zabdathI mokSanI sthApanA to thaI ja che. ahIM phakata mokSa zabda pUratI maryAdita vAta nathI. paraMtu karmalIlAthI mokSa thaI zake che ane karmalIlAthI chUTakAro paNa thaI zake che te upara dRSTipAta karyo che. siddha avasthArUpI mokSa to ghaNo dUra che paraMtu jJAnapUrvaka karmalIlAthI jo mukata thavAya, to te mokSa paNa mokSanuM eka bIjuM pragaTa rUpa che. jema koI zvetAMbara mahAna AcArye kahyuM che ke mukti zrI'ti dastayovaMduviyaM arthAta 'mukita mArA baMne hAthamAM khele che' Ano artha e che ke mohavRSTithI vimukata thatAM mutadazAno anubhava thAya che. jo ke ahIM zAstrakAre to samagra kartAbhAvathI paNa mukata thavA mATe A padamAM spaSTa ullekha karyA che ane teno upAya paNa sAthe sAthe udghoSita karyA che. sadupAya tarIke sudharmane sthApyo che. jenA upara badhA dharmazAstronI racanA thaI che temAM jJAna-darzana-cAritra Adi ratnatrayanuM je virATa vivecana che, teno sudharmamAM samAveza thAya che. sAthe sAthe nItidharma ane mAnavadharmano paNa sudharmamAM samAveza karI samAjadharma sthApita thayelo che. astu... ahIM ApaNe A gAthAmAM kartA ane kartRtvanI mukita e be vAta jaNAvI che, te sAdhanAno gahana vicAra che. kartApaNuM choDI devAthI mukatapaNuM thAya che, tema samajavAnuM nathI. ApaNe kahI gayA chIe tema zarIra che tyAM sudhI kartRtva rahevAnuM ja che. to ahIM kartApaNAnI vAtamAMthI mukata thavAno bhAvArtha zuM che ? zuM nirdhArita Avazyaka karmo choDI devAthI jIva karmano akartA banI zake che ? 'niSkriya kijhariSyati' kriyAhIna vyakita zuM karI zakavAno ? karmahIna vyakita naiSkarma avasthAne prApta karI zakato nathI ane te pada sudhI pahoMcI zakato nathI. jema koI vyakitane pahADanA zikhara upara caDI acala thavuM che, to acala avasthAne prApta karavA mATe tyAM sudhI cAlavuM ja paDaze paraMtu A acala avasthAne meLavavA mATe jo te vyakita nIcethI ja cAlavAnuM baMdha kare to te uparanI acala avasthAne meLavI zake nahi. Ano artha e thayo ke yogya avasthAne meLavavA mATe ucita kriyA karavI paDe che. bhagavadgItAmAM paNa lakhyuM che ke, armanthena naidhvaryu (13) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nopaSyate | arthAt karmahIna thavAthI karmarahita mukatadazA meLavI zakAtI nathI. zuddha karma dvArA jJAna ane kriyAnA sumeLathI moharahita karma karato karato jIvAtmA saMpUrNa karmarahita avasthAne meLave che. ahIM ApaNA zAstrakAre paNa A gAthAmAM A gUDha karmayogano samAveza karyo che. kartA ane bhokatApaNAnI avasthAmAMthI ja AtmajJAna dvArA te karmothI mukata thAya che. arthAt ucita kartRtva ane bhokatRtva e paNa sAdhanAnuM aMga banI rahe che. ekAeka kartApaNAthI chUTI zakAtuM nathI. e rIte karmano bhoga paNa chUTato nathI. A baMne avasthA mATe ApaNe "karmayoga" zabda vAparazuM. arthAt karmayoga zarIra sAthe joDAyelo che ane jyAM sudhI sarvathA mukita na thAya, tyAM sudhI eka pachI eka zarIranuM nirmANa thatuM rahe che, "vaLI' mokSa che. ema je lakhyuM che te aMtima avasthAne lakSamAM rAkhIne kahevAmAM AvyuM che kAraNa ke asthAyI kartApaNAno abhAva te vAstavika mukita nathI paraMtu ahIM eka zAzvata AzrvAsana ApavAmAM Ave che ke he bhAI ! A jIva karmayogathI mukata thAya che. A pAMcamu pada lakSArthI che. lakSa nirdhArita thayA pachI ja tenA upAyano vicAra karI zakAya. sAdhya ane sAdhananI eka vAkayatA thavI joIe. ahI mokSa te sAdhya che ane tenA sAdhanarUpe AgaLa chaThThA padamAM sudharma zabda mUkayo che. jo ke ApaNe pUrvanI gAthAomAM mokSa mATe ghaNuM UMDuM vivecana karyuM che, tethI ahIM punarukita na karatAM eTaluM ja kahezuM ke bhAratanA badhA dharmo ke badhI ArAdhanAo lagabhaga mokSanA lakSavALI che. jo keTalAka bhakato ema paNa kahe che ke "bhakata na cAhe mukita, bhavobhava mAMge bhakita' paraMtu aMte te ja zAstro bhavobhavanI bhakita dvArA mukata thAya che. Ama bhakita e sAdhana che, jayAre mukita e sAdhya che. bauddhazAstramAM paNa bhagavAna budhdhane cAra Arya satya prApta thayA. (1) saMsAramAM duHkha che. (2) duHkhanA kAraNa che. (3) duHkhano nAza thaI zake che. (4) nAzano upAya paNa che. Ama A cAra Arya satyamAM be Arya satya ApaNA A cha bolamAM chellA be pada sAthe meLa khAya tevA che. ahIM sidhdhakAra "vaLI mokSa che' arthAt karmayogano nAza thAya che ane te nAzano upAya sudharma paNa che. e ja rIte Arya satyamAM duHkhano nAza thAya che ane teno upAya sasAdhano che. jethI A sAmyayoga samajavAthI chellA be padanI mahattA vadhAre spaSTa thAya che. A padamAM 'vaLI' e gujarAtI bhASAno bahu ja laDhAyelo zabda che. tenA upara thoDo vicAra karIzuM. "vaLI' zabdanuM tAtparya : "vaLI' eTale Ama paNa che, Ama paNa thAya che ane Ama thaI zake che. AvA arthamAM 'vaLI' zabda vaparAya che. jema ke A chokaro muMbaI jAya che. paNa vaLI pAcho Avaze. eka avasthAthI viparIta avasthAne pragaTa karavA vyavahAramAM "vaLI' bolAya che. ahIM zAstrakAre "vaLI' zabda mUkyo che, te karmayoga zAzvatabhAva nathI tema pragaTa karavA mATe mUkayo che. karmayoga to che ja paNa tenI mukita paNa che arthAta karma thAya che ane vaLI mukita paNa thAya che. vartamAna pratyakSa avasthAne najaraaMdAja karI bhaviSyanI bIjI avasthA mATe je bhAva sAkAra karavAmAM Ave che, tenA mATe paNa ahIM "vaLI' zabda mUkayo che. arthAt karmayoga te jIvanI 1 (14) K SSSSSSSSSSS Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyakSa avasthA che. mANasa karma kare che ane bhogave che. Ama karavuM ane bhogavavuM, te baMne kriyA pratyakSa che. jayAre A baMne kriyAno abhAva, te jIvanI AgAmI udbhavatI eka bhaviSyanI avasthA che. A bhaviSyanI avasthAne sAkAra karI nizcayapaNe kahevAmAM AvyuM che ke "che vaLI mokSa' jo ahIM "vaLI' zabda mUkavAmAM na Avyo hota, to "che mokSa' eTaluM kahevAthI baMne avasthAmAM samakAlItvano doSa pragaTa thAta arthAt kartA paNa che ane mokSa paNa che, baMne sAthe rahI zake che ane vArApharatI paNa AvI zake che. sadaMtara kartApaNAno abhAva darzAvavAnuM aspaSTa rahI jAta paraMtu "vaLI' zabda mUkI zAstrakAre banne avasthAnI bhinnatA batAvI kartutvano sadaMtara abhAva thatAM mukita pragaTa thaze, ema kahyuM che. A rIte "vaLI zabda ghaNo ja mahattvapUrNa che. A pAMcamA padamAM mokSanI nirmaLa avasthAno dyotaka zabda "vaLI" che. atyAre aMdhAruM che. "vaLI prakAza paNa thaze. pANI meluM che vaLI svaccha paNa thaI jaze. Ama eka dravyanI be avasthAne spaSTa karavA mATe "vaLI' zabda dIvAdAMDI jevo che. mokSa upAya sudharma : pAMca padanuM vivecana yathAsaMbhava karI have je mukhya pada "sudharma che tenA upara vRSTipAta karIzuM. chae sthAnamAM A chaThuM sthAna sauthI mahattvapUrNa hovAthI tene chelle mUkavAmAM AvyuM che. samasta maMdiranuM nirmANa thayA pachI kaLaza mUkavAthI athavA maMdiranuM mastaka zikharabaMdha karavAthI te paripUrNa thAya che. te ghaNuM ja mahattvapUrNa che. "sudharma' zabda ahIM kaLaza samAna che. badhu kahyA pachI jANavA jevo, AcaravA jevA ke anusaravA jevo je kAMI dhorI mArga che, te "sudharma' che. pAMca bolanI sthApanA karyA pachI jIvane sudharma tarapha vALavo, te mukhya lakSa che. badhu samajayA pachI jIva jo sudharma tarapha na vaLe to AkhI yAtrA adhUrI rahI jAya che. pAMce pada te zraddhAno viSaya che. jyAre sudharma te AcaraNano viSaya che. AtmasiddhinA prAraMbhamAM ja zAstrakAre spaSTa kahyuM che ke ekAMta jJAna te zuSkatA che ane ekAMta kriyA te jaDatA che. paraMtu zAstrokata kathana che ke "jJAna kriyApyAm nola" arthAta jJAna ane kriyAno sumeLa thAya, to mokSano mArga prApta thAya. ahIM A pAMce sthAna jJAnAtmaka che ane cha sthAna kriyAtmaka che (1) AtmAnuM astitva (2) nityatA (3) vartamAna kartutva (4) bhokatRtva (5) baMnethI chUTakArA rUpa mokSa (6) ane sudharma AcaraNa. A che padamAM prathamanA be pada zeya che. pachInA be pada heya che ane chellA be pada upAdeya che paraMtu pUrvanA pAMca pado heya-zeya ane upAdeya rUpe samajavAnA che. jayAre chelluM pada samajIne AcaraNa karavAnI preraNA Ape che. jo ke zAstrakAra A cha bola upara ja svayaM AgaLa cAlIne AtmasiddhinA padomAM vivecana karavAnA che ane tenuM rahasya paNa pragaTa karavAnA che, tethI ahIM A padonuM mahattva samajI ApaNe A gAthAnI pUrNAhUti karIzuM. dharma sAthe "su mUkavAthI dharma ane sudharma tevA sAmAnya-vizeSa be bhAvo pragaTa thAya che. parokSa rIte kudharma paNa AvI jAya che. arthAt dharmanA be bhAga thAya che. sudharma ane kudharma. jo (15) I Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INNNN ke dharma zabda sAmAnya rIte sArA arthamAM vaparAya che paraMtu dharmamAM ghaNI aMdhazraddhAo, hiMsAdi pApono praveza thaI javAthI dharma zabda asad vyavahArono bhAjana banI gayo che, tethI ahIM zAstrakArane sudharma kahevAnI pharaja paDI che, dharma to dharma ja che, paraMtu dharmamAM AvelA adharmAtmaka bhAvono parihAra karavA mATe zAstrakAre ahI "su" zabda mUkIne vizeSa zudhdha dharmanI himAyata karI che. mokSamArgamAM je Avazyaka che, tevA nirmaLa bhAvone sudharma zabdathI saMbodhavAmAM AvyA che. jema jaLa ane sujaLa. jaLano artha pANI thAya che. sAmAnya rIte pANI zabda svaccha pANI mATe ja vaparAya paraMtu pANI mela, DahoLuM thaI zake che, tevA melano parihAra karavA svaccha ke nirmaLa pANI arthAt sujaLa bolavuM jarUrI thaI jAya che. dharma, hiMsA, parigraha, kAma ane AsakitathI kalaMkita thayo che. dharmanA nAme balidAna thAya che, vizALa parigraha saMcita karavAmAM Ave che ane IzvarIya premane sAMsArika premamAM palaTIne dharma vAsanApUrtinuM sAdhana banI jAya che. A rIte tridoSa AvavAthI kudharma ke pAkhaMDa jevA zabdo udbhavyA che, jethI ahIM zAstrakAre sudharma zabdano prayoga karIne zuddha dharmanI sthApanA karI che. jo ke badhA saMpradAyavALA potapotAnI rIte pote akhatyAra karelA mArgane sudharma gaNAvatA hoya che paraMtu ahIM sudharma zabda tIrthakaronI zAzvata paraMparAmAMthI udbhavelo je ArAdhya mArga che, je tarkathI zudhdha thayelo che ane koI paNa prakAranA doSathI rahita che, kevaLa pavitra bhAvano sparza kare che, tevA maMgaLamaya bhAvone ja sudharma kahI zakAya, te nyAyamArga che. sonuM te sonuM che, game tevI agni parIkSAmAMthI pAra thAya, to paNa sonuM kALuM paDatuM nathI. tema agni parIkSAthI paripakava thayelo, tapazcaryAthI nirmaLa banelo, ane jJAnabhAvathI AMtara dRSTivALo thayelo mArga siddhikAranI draSTimAM 'sudharma tarIke aMkita thayelo che. ' game tevA kutarka karavAthI asatya satya thatuM nathI ane satyane mATe bahu sAkSI ApavAnI jarUra nathI. satya svayaM sidhdha tattva che. agni uSNa che, tene sidhdha karavAnI jarUra nathI. e ja rIte satya zAzvata mArga che. vizvakalyANanA je kAMI nAnA moTA rastA che temAM prasidhdha thayelo A rAjamArga che, tene ja ahIM ApaNA zAstrakAra sudharma kahI saMbodhI rahyA che. jainazAstromAM samyagujJAna, samyagadarzana ane samyaphacAritra, e ratnatrayane sudharma kahevAmAM Avyo che. paraMtu hakIkatamAM A sudharma zabda jainadarzanamAM maryAdita bhAvone sUcave che, eTaluM ja nathI paraMtu vizvaprasidhdha badhA sArA mArganuM sUcana kare che. sudharmanA traNa vibhAga : sudharma zabdane traNa bhAgamAM vibhakata karI zakAya che (1) nItidharma (2) nyAyadharma (3) adhyAtmadharma. ' (1) nItidharma : svayaM zAstrakAra pAchalI gAthAomAM svIkAra karI gayA che ke lope nahIM sad vyavahAra', A savyavahAra, te nItidharma che ane nItidharmane sudharma koTImAM mUkI zakAya che. nItino ane anItino bahu TUMkamAM ApaNe sAmAnya artha karIe to ochAmAM ochuM levuM ane vadhAre devuM, te nIti che ane vadhAremAM vadhAre levuM ane ochuM devuM, te anIti che. anItino mArga \\\\\\\\\\\S (16) IIIIIIIIIIIIIN Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmahIna hovAthI dharmakoTimAM AvI zakato nathI. to sadharma koTimAM to Ave ja kayAMthI? je nIti prAmANikapaNe jIvananuM balidAna karIne paNa rASTranuM ke samAjanuM hita jALavatI hoya, to tevI nIti sudharma gaNI zakAya che. (2) nyAyadharma : sudharmano bIjo khaMDa nyAyamArga che. anyAyamArgano pratikAra karI nyAyamArganI sthApanA karavI. nyAyamArge cAlavuM, eka paNa jIvanuM ahita na thAya teno khyAla rAkhavo, te Akho nyAyadharma paNa sudharmanI kakSAmAM Ave che. nyAyamArgamAM potAnA doSa badala sajA bhogavavI paDe che ane te paNa sudharmano aMza gaNAya che. (3) adhyAtmadharma : sudharmano trIjo khaMDa sarvotama khaMDa che. ahIM zAstrakArane A trIjo khaMDa ISTa che. jIvanamAM rahelA vibhAvono parityAga karI, vikArothI dUra rahI athavA vibhAvanuM kartApaNuM choDI samabhAvamAM ramaNa karavuM, te UMca koTIno sudharma che. kartApaNuM te sUkSma ahaMkAra che. sudharmanuM sevana karavAthI dhIre--dhIre sUma ahaMkAra kSaya pAme che ane triveNI yoga thatAM arthAt kartRtvano abhAva, sudharmanI parama sImA ane dehano parityAga, A triveNI saMgama thatAM mukitarUpI phaLa prApta thAya che. siddhikAre jema kahyuM che ke pAMcamuM sthAna mukita te sAdhya che ane chaThThuM sthAna sudharma te sAdhana che. triveNI saMgama thAya tyAre parama sImA prApta thavAthI mukitarUpI phaLa uddabhave che. A mukitaphaLane prApta karavA mATe je kAMI mArga che, ArAdhanA che, bhakita che ane je svarUpa darzana che, te badhI avasthAo sudharmanI avasthAo che. sudharmano A trIjo khaMDa sarvazreSTha sudharma che. zAstrakAre ahIM "sudharma' zabdano ullekha karIne chaThuM sthAna to varNavyuM ja che paraMtu sAthe sAthe samAja ane adhyAtma baMnenA zreSTha bhAvone vaNI lIdhA che. dhanya che ! AvA eka padamAM gAgaramAM sAgara bharI dIdho che. upasaMhAra : have ApaNe 43 mI gAthAno upasaMhAra karIzuM. A gAthAno upasaMhAra paNa mahatvapUrNa che. cha pada ke cha bola Atmasidhdhi rUpI vRkSanuM moTuM thaDa che. cha bola upara ja AgaLanI badhI gAthAo vikAsa pAmI che. zAstrakAre A cha padamAM sArvabhoma pAyo nAMkhyo che. A cha bola kevaLa jainasaMskRti pUratA sImita nathI paraMtu A cha padamAM samagra AdhyAtmika bhAratIya saMskRtino udghoSa che. AtmavAda te bhAratIya saMskRtinA prANa che. AtmAnuM nirALuM astitva sthApIne RSi mahAtmAoe vizvanI mULabhUta sattAne sparza karyo che ane tyArabAda te tattva zAzvata che, sanAtana che, nitya che, akhaMDa che, avinAzI che, anaMta che evo udghoSa karIne kAlAtIta tattvanI sthApanA karI che. A be pada upara jainadarzana ane te sivAyanA badhA Astikadarzana AdhArita che. tyArabAda bIjA be bolamAM kartRtva ane bhokatRtvanA nAme karmavAdanI sthApanA karI che. A karmavAda paNa samagra bhAratIya saMskRtino prANa che, eka nirALuM ciMtana che. karmavAdane dRSTigata rAkhIne ja badhI sAdhanAono upakrama banyo che. tyAra pachInA be bola arthAt pAMcamuM sthAna e paNa bhAratIya saMskRtinuM akhaMDa lakSa che ane badhA Astika darzanomAM jenuM vivaraNa Ave che, te mokSatattva che. jayAre chaThuM sthAna SSSSSSSSSSS Nlb\\\S (17) SSSSS Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S vartamAna nIti-nyAya ane adhyAtmane sparzatI sudharma che. A rIte vicAratAM mAluma paDe che ke A chae sthAna sArvabhauma saMskRtinA staMbha che. A rIte "43' mI gAthA svayaM Atmasidhdhino prANa che. bahu vadhAre vivecana thAya te bhayathI A gAthAne ApaNe ahIM ja ATopI laIe chIe. A gAthAno upasaMhAra te cha maNakAnI eka ratnamALA che. jene sAkSAt dhAraNa karavAthI mAno traNe lokanA ane traNe kALanA bAhya ane AtyaMtara tevA babbe vibhAga karIe to cha vibhAga kSetranA ane cha vibhAga kALanA, ema sAMgopAMga loka ane kALanI aMdaranI ane bahAranI badhI ja sImAone sparzI rahelI A eka adbhuta gAthA che. 43 mI gAthAmAM kathita cha bolane cAra prakAranA abhAvamAM dRSTigata karIe kAraNa ke A cha e pada mahatvapUrNa hovA chatAM jema te bhAvAtmaka che, tema tenI abhAvAtmaka sthiti zuM che? te jANavuM rasaprada thaze. | darzanazAstromAM cAra prakAranA abhAvanuM kathana che. yathA- prAbhAva, pradhvasAbhAva, anyonyAbhAva ane atyaMtAbhAva. keTalAka dravya sarva rIte abhAvayukata che. ahIM AtmA ane tenI nityatA baMne zAzvata hovAthI teno prAgubhAva ke praasAbhAva hoto nathI. A baMne tattva zAzvata bhAvAtmaka che. jyAre mokSano pAMcamo bola che, teno prAgabhAva che, paNa praasAbhAva nathI arthAt mokSano AraMbha che paNa aMta nathI. chaThTho bola 'sudharmae paraMparAnI dRSTie zAzvata hovA chatAM vyakita tarIke teno prAbhAva che ane pradhvasAbhAva paNa che ane e ja rIte kartRtva ane bhokatRtva baMne abhAvane sparze che. jayAre AtmA che, temAM anya dravyanA guNa paryAyano nitya abhAva che. vibhAvono abhAva anitya abhAva che paraMtu sarvathA mukita thatAM teno nitya abhAva thaI jAya che. bhAva ane abhAva eka draSTi che. hakIkatamAM bhAva abhAvano vadhAre saMbaMdha kALa sAthe joDAyelo che. ahIMyA A cha padamAM zAzvata guNone choDI vartamAnamAM jenI sthApanA karavAmAM AvI che chatAM bhaviSyamAM teno abhAva thaI jaze. astu. ke : SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS (18) SSSSSSSS Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-44. upodaghAta - A gAthAnA upodghAtamAM zAstrakAra 43 gAthAnA anusaMdhAnamAM SasthAnakano ullekha karIne tenuM mukhya lakSa paramArtha che tema kahI rahyA che. sAthe sAthe jaNAvyuM che ke cha darzanano je kAMI tattvabodha che, te paNa A cha sthAnaka sAthe saMbaMdha dharAve che paraMtu tenuM mahattva eTaluM nathI, e saheje kahyuM che. vAstavika rIte paramArthane samajAvavA A sthAnakonuM kathana jJAnI AtmAe kareluM che. AkhI gAthamAM (1) SasthAnaka (2) paramArtha ane (3) jJAnInuM kathana, A traNa bhAva mukhya che. sAthe sAthe A cha sthAnakano saMbaMdha cha darzananI sAthe paNa che. A che darzana karyA che ane zuM che ? te ApaNe vivecanamAM samajavA prayAsa karazuM. jo A cha sthAnakone sAdhaka sarakhI rIte pacAvI le, to tene paramArtha draSTigata thaze. paramArtha meLavavo ke tenI prApti thavI, te eka sAdhanA che paraMtu prathama paramArthane samajI levo, paramArtha saMbaMdhI nirdhAra karavo, te sAdhanAnI prathama bhUmikA che, ahIM A gAthAmAM paramArthane samajavA mATe prathama bhUmikAno ullekha karyo che ane paraspara saMbaMdha joDayo che ke SasthAnakane samaje, to paramArthane samaje ane paramArthane samajavo hoya, to teNe SasthAnakano nirNaya karavo joIe. Ama paraspara A baMne samajaNanuM samakAlInapaNuM che. SasthAnakano nirNaya paramArthane samajavA mATe che. jo paramArthane na samaje, to SasthAnakanI baudhdhika samaja zradhdhA rahita hovAthI te eka mAtra kalpanA banI jAya che. AvI koI kalpanAno udbhava thAya te mATe A gAthA nathI paraMtu paramArthane samajavA mATe che. astu. AkhI gAthA paramArthane ane tenA lakSane rekhAMkita kare che ane A SasthAnakano mAtra sAmAnya bodha nathI paraMtu temAM SadarzananI vizALa bhAvanAno paNa samAveza karavAmAM Avyo che. ATalo upodghAta karyA pachI have 44 mI mULa gAthAno sparza karIe. paTuM sthAnaka saMkSepamAM, paTadarzana paNa tee samajAvavA paramArthane, kahAM jJAnIe eha I 44 I Sadarzana : A gAthAmAM spaSTa kahyuM che ke A cha e sthAnaka ghaNA saMkSepamAM kahyAM che. ahIM vistArano avakAza nathI. jema ke prathama sthAnaka AtmAne grahaNa karIe to AtmAnA viSayamAM samagra jainadarzanano ane e sivAya anya darzanano zuM dRSTikoNa che ? tathA zAstromAM AtmA vize keTalo vistAra che ? teno vistAra karIe, to eka moTo graMtha paNa nAno paDe. A ja rIte nityatA Adi sthAno mATe yukita-prayukitanA AdhAre vistArathI lakhavAmAM Ave, to te sthAnaka paNa vizALakAya banI jAya. bAkInA cAra bolanI paNa evI sthiti che. mATe kavirAje ahIM svayaM teno saMkSepa karyo che. AtmA upara vedAMtadarzana ke jainadarzanano moTo adhikAra che. A dravyo nitya nathI, tema kahenArA baudhdhadarzanano te nitya che', ema kahI pratikAra karavAmAM Avyo che. jyAre IN\\\\\\\\\S (19) SSSSSSSSSS \ SSSSSSS Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kartApaNAmAM sAMkhyadarzanano ullekha karI teno pratikAra karavAmAM Avyo che. jyAre karmabhoga IzvarIya sajA che ema mAnanArA bIjA keTalAya gautama Adi nyAyadarzana paNa A sAthe joDAyelA che. mokSa sthAnaka sAthe jainadarzanane atUTa saMbaMdha che. e ja rIte zudhdha advaita paNa muktinI vAta kare che. muktinA mArga mATe sAmAnya rUpe badhA bhaktidarzana tathA yogadarzana joDAyelAM che. aSTAMga yogadarzanano "sudharma sAthe ghaNo meLa che. A cha darzano kyAM che, teno svayaM siddhikAre ullekha karyo nathI. paraMtu saheje samajAya tevuM che ke jainadarzana sivAya bAkInA anya darzanonI vAta spaSTapaNe karI che. A gAthAmAM cha darzananI je vAta karI che te koI khAsa alaga alaga darzanane najara sAme rAkhIne ullekha karyo hoya tema nathI paraMtu je koI cha darzano hoya, pachI te darzana veda AdhArita hoya ke veda bAhya hoya, A badhA darzanano udbhava A SasthAnaka sAthe saMbaMdha dharAve che. skUla anumAna karI uparamAM ApaNe cha darzananA nAmano ullekha karyo che paraMtu hakIkatamAM zAstrakAranuM mULa kathana evuM che ke je bIjA cha darzano kahevAya che pachI te cha hoya ke sAta, badhA darzanano AdhAra athavA temanuM maMtavya A SasthAnaka sAthe saMbaMdha dharAve che. vartamAnamAM bhAratavarSamAM jenA nAma gaNI zakAya tevA sanAtana saMskRti, jaina saMskRti ane baudhdhasaMskRti AdhArita lagabhaga ATha darzananI gaNanA thAya che. (1) pUrvamImAMsA (2) uttaramImAMsA (3) nyAyadarzana (gautama nyAya) (4) kaNAkyAya (5) sAMkhyadarzana (6) yogadarzana, A cha darzana sanAtana saMskRti ke vedanA AdhAre che. jyAre jainadarzana ane baudhdhadarzana, baMne veda bAhyadarzana che. tenI svataMtra saMskRti che. mULamAM be saMskRti astitva dharAve che. brAhmaNa saMskRti ane zramaNa saMskRti. uparanA cha e darzana brAhmaNa saMskRti sAthe joDAyelA che. jo ke koIpaNa darzana ekadama svataMtra hotA nathI. badhA darzanomAM paraspara keTaloka sAmyayoga paNa hoya che. A gAthAmAM cha saMkhyAno je ullekha che temAM apekSAkRta sanAtana saMskRtinA cAra darzanono samAveza karI zakAya ane jaina tathA baudhdha, ema gaNo to cha darzana thAya. jainadarzanane gaNanAthI bahAra rAkhIne bAkInA darzanone paNa apekSAkRta cha saMkhyAmAM samAveza karI zakAya che. ahIM je chanI saMkhyA kahI che te sAmAnya bhAve che. ahIM siddhikAranuM tAtparya mAtra eTaluM ja che ke darzanazAstra ke bIjA koI paNa anyadarzana oche-vate aMze A cha sthAnaka sAthe saMbaMdha dharAve che. tethI gAthAmAM kahyuM che ke "pardarzana paNa teha" ahIM je "paNa" zabda mUkayo che, te apekSAvAcI che, nizcayAtmaka nathI, "paNa" no artha e che ke jo kahIe to te SasthAnaka cha darzana che. gharanA vaDila vyaktine pitA tarIke gaNavAmAM Ave che paraMtu te pitA putra paNa banI zake che. A vAkyamAM "paNa" zabda jainadarzananI vilakSaNatAno sUcaka che. paNa" zabdanuM prayojana : AkhI syAdvAda thiyarI ke anekAMtavAda "paNa" nA bhAvavALo che. jemake nitya paNa che ane anitya paNa che. badhA jIvo cAra bhedavALA paNa che, ane che \\\\\\\\\\\\\\\Na (20) MALICILL\\\\\\\\\\\\ Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheTavALA paNa che. vyakti pitA paNa che ane putra paNa che. anekAMtavAda eka draSTikoNavALo nathI paraMtu bhinna bhinna vRSTi dharAve che. A badhI draSTi "paNa" zabdathI saMbaMdhita thAya che. saptabhaMgI ane saptanaya (sAtabhaMga ane sAtanaya) te badhA "paNa" zabdathI paraspara meLa dharAve che. A gAthAmAM "paNa" zabda mUkIne sidhdhikAre bahu gUDhabhAve athavA kaho sahajabhAve syAdvAda sidhdhAMtano ullekha karyo che ane kahyuM che ke SasthAnaka te SasthAnaka to che ja paNa te cha darzana paNa che. cha darzana kaho ke cha sthAnaka kaho, te paraspara sammilita che. A vyAkhyA karavAthI gAthAmAM rahelA "paNa" zabdano marma samajAya che. cha darzana pachI te koIpaNa bhAratanA darzana hoya ke bhAratanI bahAranA darzana hoya, te badhA darzanonA mULamAM IzvarIya aghrazya guptasattAno ullekha che ane A sattA sanAtana astitvavALI che. te vizvanI mULabhUta saMpati che. kartApaNuM ke bhoktApaNuM te sattAnA AdhAre cAle che ane te ja sattAnA AdhAre kriyamANa karmavAdano laya paNa thAya che. ahIM A cha sthAnakamAM paNa adrazya sattA te AtmA che ane tenAthI udbhavatA bhinna-bhinna vRSTikoNa te dRSTi che paraMtu badhA darzanone A che bhAvamAM saMkelI zakAya che tethI zAstrakAra tene cha darzana karI rahyA che. have A vAtane ApaNe bIjI rIte nihALIzuM ane teno artha e rIte karIzuM ke A SasthAnaka svayaM cha darzana che. arthAt eka eka sthAnaka eka eka darzana jevA che. cha e sthAnaka svataMtra cha darzana che. eka-eka sthAnaka upara eka-eka svataMtra darzanano vistAra thaI zake che. | darzana ane darzanazAstra : ApaNe darzana zuM che athavA darzanazAstra kone kahevAya? te upara vicAra karIne A darzanane zAstrakAre cha saMkhyAmAM zA mATe mUkyA che ? te paNa bahu ja vicAraNIya che. darzana e eka sAmAnya zabda che paraMtu tarkazAstramAM darzanano artha phIlosUphI athavA tattvajJAna thAya che athavA koI tattva vize mULathI mAMDIne chelle sudhIno vicAra karavAmAM Ave, tene darzanazAstra kahe che. darzanazAstramAM badhI rIte vicAra karavAmAM Ave che, pUrvapakSa ke uttarapakSano paNa UMDAIthI khyAla karavAmAM Ave che. A draSTie A chae sthAnaka darzanazAstra jeTaluM svataMtra mahattva dharAve che. ApaNe thoDI paMktio dvArA jhAMkhI karazuM. 1) AtmavAda, cetanyavAda, brahmavAda : A badhI je jJAnAtmaka astitva dharAvatI sattArUpe je zakti che te parokSa ke pratyakSa rUpe dRSTigata thAya che. te AkhuM AtmasattA viSenuM darzanazAstra che. AtmAnI sattAne svIkAravA mATe je kAMI baudhdhika vicAraNA karavAmAM Ave che, te AtmavAda darzanano mukhya staMbha che. bhAratanA ghaNA darzano paNa AtmavAda sAthe joDAyelA che. jemAM jainadarzana to mukhyapaNe AtmavAdI darzana che. temAM Atmadravya mATe sAMgopAMga vicAra karavAmAM Avyo che. dravyathI AtmA arUpI hovA chatAM eka Thosa padArtha che, jyAre kSetrathI samagra brahmAMDamAM phelAI zake teTalo vyApaka paNa che ane eka nAnAmAM nAnA AkAza khaMDamAM teno samAveza thaI zake che. A rIte Atmadravya saMkoca vistAravALuM dravya che. kALathI te kALAtIta che athavA A dravya upara kALanI kazI asara nathI. bhAvathI Atmadravya guNAtmaka che, bhAvAtmaka che LLLLLLS (21) . Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane e ja rIte jJAnAtmaka che. A sivAyanA keTalAka vizeSa guNono paNa temAM samAveza che. bhAvathI te zuddha hovA chatAM kSayagAmI evA vibhAva ke vikAro sAthe nimittabhAve saMbaMdha paNa dharAve che. A badhA bola upara vistArathI vicAra karIe ke udAharaNa ApavAmAM Ave to eka svataMtra zAstranI racanA thaI zake che. 2) nityavAda : A brahmAMDamAM ke vizvamAM je koI padArtho astitva dharAve che te sthAyI ane zAzvata nathI paraMtu kSaNika ane asthira che. Ama kSaNikavAda svayaM eka darzanazAstranuM pradhAna aMga banI gayuM che. jyAre bIjA pakSamAM nityavAda ane sthAyIvAda, e zAstrano mukhya viSaya banyo che. kSaNikavAda ema kahe che ke saMpUrNa vizva nAzavAna che. koIpaNa padArtha nitya nathI ane nitya rahI zakato paNa nathI. temaja nitya mAnavAnI jarUra paNa nathI. manuSya potAnI mamatAnA kAraNe padArthanI ke svayaM potAnI nityatAnI kalpanA kare che. badhA padArtho vilaya thaI jAya che. vilayavAda te ja vizvanI pradhAna prakriyA che. utpatti ane laya be ja kriyA che. sthiti jevuM trIjuM tattva nathI. A vicAradhArAthI eka vizALa anityavAda astitva dharAve che ane A anityavAda lagabhaga nAstikavAda jevo che. jyAre nityavAda ke te sthAyI sattAno svIkAra kare che. utpatti ane laya, e baMne vikArI kriyA che. jyAre sthiti, te svAbhAvika kriyA che. svabhAvathI badhA dravyo zAzvata che, zAzvatavAdano svIkAra karIne zAzvata sthiti mAnavAmAM Ave, to ja dharma athavA ArAdhanAnuM lakSa sidhdha thaI zake che, jo A na mAne to samagra mAnava jAtinI vicAradhArA nAstika ane asthira banI jaze, tema ja lakSavihIna hovAthI mAnavajAti bhaTakI jaze. nityavAda svayaM eka vizALa darzanazAstra che. kavirAje svayaM saMkSepamAM paNa nityatAne eka svataMtra darzana tarIke jaNAvyuM che. - 3) kartutvavAda (kriyAvAda) : vizvagata padArtho nitya che ke anitya che, teno nirNaya thayA pachI have trIjA sthAnamAM kriyAvAda ke karmavAdano nirNaya karavAmAM Ave che. je kAMI kriyAzIlatA che, teno kartA koNa che ? A eka bahu ja moTo prazna che, ane tenA javAbamAM eka AkhaM karmazAstranuM darzana astitvamAM AvyuM che. kriyA che to kartA che ane kartA che to karma che. padArthamAM je kAMI kriyA thAya che, tyAre teno kartA pratyakSa dekhAya che. jema ke lAkaDuM kApanAra kAkAra kApavAnI kriyAno kartA che. jyAre loTamAM vikAra thaI dhaneDA paDe, to tyAM dhaneDAne janma ApanAra koI kartA pratyakSa dekhAto nathI. athavA dhaneDArUpe te koDAnA zarIramAM je jIva astitva dharAve che, te AkhI kriyAno kartA jIvane mAnavAmAM Ave, athavA zraddhAthI agocara evI koI bahAranI sattAne mAnavAmAM Ave, tene prakRti kaho, Izvara kaho, ItyAdi. paraMtu karyA vagara | kriyA nathI. te sArvabhauma sidhdhAMta che. tathApi je jaDa padArthamAM svayaM koI kriyA uddabhave che, tene jainadarzanamAM paryAya kahe che ane te paryAyano kartA te dravyane mAnavAmAM Ave che paraMtu kartA vinAnI kriyAnI kalpanA karavAmAM AvI nathI. A kartutvavAdanA vicAramAM Izvara sattA paNa astitvamAM AvI che ane jaDa cetananI samagra kriyAono mULabhUta kartA Izvara che, ema mAnavAmAM AvyuM che... astu. SSSSSSSSSSSSS \\\\\\\\\\\S (22) NIOSSLLSLLLLSSSSSSSSSSSS Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kartutvavAdane laIne eka svayaM darzanazAstra astitva dharAve che. kriyA ane kartAnA AdhAre ja karmano janma thAya che. padArthamAM je kAMI kriyA thAya che ane kartA je kAMI kriyA kare che, te baMne dravyakriyA ane bhAvakriyAnA AdhAre karmanI racanA thAya che. dravyakarma ane bhAvakarma jevA draSTimAM AvI zake tevA vibhAgo karmavAdanI philosophIno vizALa vicAra bane che. karmavAda te darzanazAstrano eka moTo bhAga che. A rIte A trIjuM sthAnaka e paNa eka kartutvavAdanuM moTuM zAstra che. 4) bhokatRtvavAda athavA karmabhoga : manuSyo athavA jIvo sukhaduHkha bhogave che, te sAkSAt tenA puruSArthanuM phaLa che. je kare che tevuM turaMta pAme che, Ama kahenArA AgaLa pAchaLanI koI sattA mAnatA nathI. sukhaduHkhane sAkSAt karaNInuM phaLa mAne che. bIjuM koI bhAgya ke karaNI nathI. je kAMI bhogave che te potAnI budhdhithI ane potAnI bhUlathI bhogave che. bhokatRtvano A eka pakSa che. jayAre bIjo pakSa ema kahe che ke jIva je kAMI sukha duHkha bhogave che te bhAgyanA kAraNe athavA karmanA kAraNe bhogave che. temAM puruSArthanuM koI sthAna nathI. Ama bhokatRtvavAdane bhAgyavAda sAthe joDe che ane bhAgya te bhokatRtvanuM adhiSThAna banI jAya che. jyAre trIjo pakSa ema kahe che ke jIva mAtra IzvaranI IcchAthI ja sukha duHkha bhogave che. bhAgya game tevA kharAba hoya, to paNa Izvara tene sukha ApI zake che, ane bhAgya game tevA sArA hoya paNa IzvaranI kRpA na hoya to Izvara tene duHkhanA sAgaramAM DUbADI zake che. Ama bhokatRtvanI pUrI lagAma IzvaranA hAthamAM che. arthAt bhokatRtvanA traNa aMza banI gayA. (A) svataMtra bhogavAda (B) bhAgya bhogavAda (C) IzvarakRta bhogavAda. A traNe sidhdhAMtone vicAravA, samajavA, sthApavA, te AkhuM bhogavAdanuM eka darzanazAstra banI jAya che. jo ke ahIM ApaNA siddhikAre SaTuM sthAnaka kahyA che paraMtu kartRtva ane bhokatRtva eka sthAnakanA ja pAsA che, AtmA svayaM karmano kartA che ane bhokatA paNa che. e sidhdhAMta sthApIne bAkInA samagra kartRtva ane bhokatRtvavAdanA sidhdhAMtonuM nirAkaraNa karyuM che. bhokatRtvavAdanuM eka svataMtra sthAnaka mAnIe, to bhogavAdanuM eka nirALuM darzanazAstra astitvamAM AvI zake che. puNya ane pApa, e baMne karmanA phaLa che. jema duHkha eka sajA che tema sukha paNa pragatimAM rukAvaTa kare che. eTale parokSa rIte sajA jevuM che. A baMne vyAkhyAnA AdhAre bhogavAda eka vizALa vicAradhArA dharAve che. 5) mokSa che (mukitavAda) : bhAratavarSanA tamAma darzanazAstromAM mukitavAda e eka vizeSa vizALa ArAdhya lakSa mAnavAmAM AvyuM che. baMdhAvA karatAM mukata thavuM, te vadhAre zAMtidAyaka che. baMdhana bhAre lAge che, jyAre mukita eka zAzvata AnaMdano srota che, AnaMdano nidhAna che, tevuM mAnI mukitanI svataMtra vyAkhyA karavAmAM AvI che. puNya ane pApa baMnethI chUTavA mATe jJAnAtmaka mArganuM nirdhAraNa karavAmAM AvyuM che. mukata thayA pachI koI sthAyI tattva bace che, tevo eka pakSa che ane bIjA pakSamAM sthAyI kazuM bacatuM nathI, tema kahe che A baMne vicAradhArA astitva dharAve che. mukata thavuM eTale sarvathA jIvanazUnya thaI javuM, jIvanuM astitva rahe, to mukita kayAM rahI ? Ama jIvanuM astitva e paNa eka baMdhana che. A philosophInA AdhAre mukitanI AmUlacUla SSSSSSSSSSSSSSSS\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ (23) \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ NSSSSS Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA badalAya jAya che. mukitavAda mATe eka darzanazAstra vikAsa pAme che. kSaNikavAda e mukitanI arthAt anaastitvanI ja vAta kare che. kazuM ja na bace, te sAcI mukita che. jayAre bAkInA badhA Astikadarzano AtmAnI ke brahmanI zAzvata sthitino svIkAra karI karmavAdathI nirALuM thavuM, tene mukita mAne che. mokSazAstramAM kahyuM che ke stra maikSo mokSa | saMpUrNa karmano kSaya te ja mokSa che. saMpUrNa karmano kSaya thavo ane AtmAno kSaya na thavo, te mokSa che. A rIte mukitae zAzvata astitva dharAvatuM parama zAMtidhAma che. mokSane arthe bIjA keTalAka mata ke tarka utpanna thAya che. mukita karatAM bhakita vadhAre upakArI che. bhale mukita jIvane maLatI hoya paraMtu mukitane lakSa mAnyA vinA bhakitanuM avalaMbana kare, to te sAcI rIte jIvananI badhI jhaMjhALomAMthI mukata thaI zake che. vartamAna mukita ane AnuSaMgika mukita, A baMne ghaNA gaMbhIra viSaya che. jaLa kamaLavata sAdhanA arthAt bhogomAM rahIne paNa bhogothI dUra rahevuM, te paNa mukitano ja eka prakAra che. A badhA aMgone sAMgopAMga vicAravA, te mukitavAdanuM svataMtra darzanazAstra che. kavirAja kahe che A badhA sthAnaka eka eka darzanazAstra che. da) upAya-sudharma : A chaThThuM sthAnaka vizALa vicAra dharAvatuM hovAthI ane dharma ArAdhanAnA hajAro prakArano samAveza karatuM hovAthI eka samudra jevuM zAstra che. dharma zabda sAMbhaLatA ja keTa-keTalA bhAvonuM pradarzana thAya che ane temAM keTalA dharmo sudharma tarIke aMkita thaI zake che, te dharmazAstrano vizALa viSaya hovAthI A zAstra kevaLa dharmazAstra nahIM paraMtu darzanazAstranI sAthe dharmazAstra banI rahe che. A chaThuM sthAnaka te eTaluM badhu vyApaka che ke sAcA dharmanI tAravaNI karavA mATe kevaLa budhdhi paryApta nathI paraMtu ucita ArAdhanAnI sAthe ke divya sAdhanAnI sAthe je kAMI pratibhAsa thAya che tenA dvArA dharmanA yogya rUpanI tAravaNI thaI zake che. ahIM zAstrakAre tene ja sudharma kahyo che. sudharma zabda arthAt A chaThThuM sthAna te vaDanA bIja jevuM che. dharma zabda to aDhI akSarano ja banelo che. paraMtu kema jANe temAM aDhI dvIpa samAyelA hoya tema brahmAMDanI badhI dharma kaLAonuM ADolana-praDolana (valoNa) karI vicAra maMthana karavAmAM Ave ane samudramaMthanamAMthI jema amRta ane jhera nIkaLe che, tema jhera-amRtano vibhAga karI amRtanI sthApanA karavAmAM Ave che, te ja rIte satyanI sthApanA karavAmAM Ave, tyAre sudharmanuM vizALa zAstra racAya che. kharekhara A sthAnaka te pratyakSa vizALa rAjamahela jevuM sthAnaka che ane A mahela paNa evaDo moTo che ke tenA kakSa athavA oraDA keTalA che te gaNavAnuM paNa muzkela che. AkAzamAM jema nava lAkha tArA gaNyA gaNAya nahIM tema dharmanA vicAro ane tenA kriyAkalApa moTA pAyA para vikAsa pAmyA che. dharma sAthe nItizAstra, kaLAzAstra ane keTalAka bIjA vividha vidyA dharAvatAM vidyAzAstro saMbaMdha dharAve che. pratyeka kriyAkalApanA ane vibhAga thaI jatAM hovAthI nIti ane anIti. kaLAmAM ucita kaLA ane anucita kaLA, taMtramAM keTalAka kalyANakArI taMtro ane keTalAka azubha hiMsAkArI taMtro, badhI vidyAo babbe bhAgamAM vibhakata thAya che. temAM je zubha aMga che, te dharma gaNAya che ane je azubha aMga che, te adharma gaNAya che. astu. LLLLLLLS (24) IS Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudharma zabda eka vizALa darzanazAstranI apekSAvALo dharma che. jethI kRpALudeve svayaM kahyuM che ke saMkSepamAM kahelA A SasthAnaka te pardarzana che. - vartamAnamAM je darzano astitva dharAve che, te paNa najIka ke dUrathI A SasthAnaka sAthe saMbaMdha dharAve che, tema parokSa kahyuM che. ahIM kavirAjano darzanazAstranI carcAno bhAva nathI paraMtu SasthAnaka zA mATe kahyA che, tenuM lakSa A ja gAthAmAM pote udghATita karyuM che ane kahyuM che ke parama arthane samajavA mATe A SasthAnaka che. arthAta budhdhine tarkazAstramAM na phasAvatAM ke na aTakAvatAM paramArthanuM lakSa karIne samaje, tevI spaSTa bhalAmaNa karI che. cha sthAnakanI dArzanika TUMkI vyAkhyA karI ApaNe paNa vadhAre vistAramAM na jatAM paramArtha tarapha vaLazuM ane paramArtha zuM che ? tene vAgoLavA koziSa karazuM. chae sthAnaka paramArthane samajavA mATe nizcita karelA che. paramArthano artha Ama to pAMcamA sthAnakamAM AvI jAya che. mukita te ja paramArtha che paraMtu mukita zabda nivRtti vAcaka che. karma haTI javAthI je avasthA Ave che, te avasthAnuM parizIlana ApyA vinA mukita zabda karma sthitinA abhAvanuM sUcaka che. eTale ja ahIM zAstrakAra che e sthAnakanA lakSarUpa vidhi draSTithI paramArthano ullekha kare che. have UMDAImAM DokiyuM karIe. - paramArtha : AtmA che te to svayaM paramArtha che ane tenI nitya avasthA temAM joDAyelI che paraMtu phakata AtmA nitya che ema kahevAthI paramArthano paripUrNa bodha thato nathI. bAkInA sthAnaka paNa paramArthane samajavAmAM jarUrI che. jayAM sudhI jIve paramArtha jANyo nathI, tyAM sudhI te kartutvane potA para le che. AtmA kartA che, huM kartA chuM ane e rIte huM bhokatA chuM. Ama A be avasthA vikArI paryAyanI sUcaka che paraMtu jayAre bAkInA be sthAnaka zraddhApUrvaka pratyakSa thAya che, tyAre AtmA kartA nathI. je kAMI kartutva che, te karmajanya paryAya che arthAt kartApaNuM karma upara jAya che ane jJAnavRSTithI te svayaM mukata bane che. - have ahIM be dravyo athavA be bhAva dRSTigata che, eka Atmadravya che ane eka karmatattva che. juo sUmalIlA ! Atmadravya hakIkatamAM potAnI zuddha paryAyane khIlave che athavA zuddha paryAyane janma Ape che. Atmadravya svayaM potAnI pariNatino kartA che. karma pariNAmano kartA nathI. AtmA kartApaNAthI mukata banI svaparyAyanA darzana kare che. arthAta zuddha AtmadravyanI paryAyane nihALe che. jyAre te AtmadravyanI zuddha paryAyane nihALe che, tyAre tene ahobhAva jAgRta thAya che. temAM kevaLajJAnanI hAjarI mAtra nathI, paraMtu kevaLajJAnano chalakato sAgara tene dekhAya che. e ja rIte vartamAnamAM kSamA ItyAdi guNo yathAsaMbhava pragaTa che paraMtu jJAnamAM tene anaMta zuddha guNano piMDa dekhAya che. vartamAnamAM potAnI zakita maryAdita che paraMtu svayaMnA AtmAmAM anaMta zakitanA adhikArI evA arihaMta svarUpa AtmAnA darzana kare che ane sidhdhAlayamAM birAjatA siddha bhagavAna jevA anaMta zuddha guNo yukata sidhdha bhagavAna paNa tene pratyakSa thAya che. jene Akho paramArthano khajAno upalabdha thayo hoya tevI AnaMdanI anubhUti thAya che. A pAMce sthAnaka paramArthane pragaTa karavA mATe kAryakArI banI gayA che. nitya AtmA taTastha bhAve Ubho che. jayAre kartRtva ane bhokatRtva chellI salAma karI, rAma rAma karI chUTA thAya che ane kartApaNAnA \\\\\\S (25) ANSLLSLLLLLLLLLS Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaMkArathI mukata thatAM temane upara kahyo tevo zuddha paramArtha samajAya che. hAtha lAgavAmAM hajI vAra che paraMtu samajavA mAtrathI AnaMdanuM jharaNuM vahevA mAMDe che ane A badhA prayatnamAM sudharma divela pUre che, manavacana-kAyAnA yoganI sthiratA lAvIne sudharma potAnuM kartavya pUruM kare che. ahIM je kAMI dhyAna avasthA che, te sudharmanuM aMtima asalI rUpa che. dIvAmAM rahelo dIvo, tela ane vATa, e badhuM dIvo che ja paraMtu asalI dIvo te jyoti che. tema bahAranA anuSThAno te sudharmanuM zarIra che. jyAre zukalamaya sAttvika avasthA, te sudharmano AtmA che. - jyAre paramArthane vAgoLe che, jue che, samaje che, paramArtha samajIne je AnaMda le che, te samaye dhyAnarUpa zukalabhAva sudharmane pUrI sahAya kare che. dhyAnanI jo AvI aDola avasthA hoya to ja. paramArthane pAmI zakAya che. A rIte A chae sthAnaka paramArthane samajavA mATe upakArI che. cAra sthAnaka anukULa kriyA karI paramArthane samajavA upakArI che, jayAre be sthAnaka potAnI pratikULa sthiti utpanna karI nivRtta thavAthI paramArthane samajavAmAM je ADakhIlI hatI, tene haTAve che. pratiyogI haTI jatAM anuyogI potAnuM kAma karI zake che. astu. ahIM kharekhara saMkSepamAM kahelA A cha sthAnaka paramArthane samajavA mATe atyaMta upakArI che ane SasthAnakanuM uccAraNa karavAmAM zAstrakArano hetu paNa e ja che. eTale ja cha sthAnakane che darzana jevA kahIne paNa uttarArdhamAM spaSTa kahe che "samajAvavA paramArthane kahyA jJAnIe eha'. A padamAM jJAnI zabda mUkelo che. te phakata potA pUrato sImita nathI. svayaM to jJAnI che. paraMtu pUrvamAM je koI jJAnI puruSo thaI gayA che ane teoe bhinna bhinna prakAre A SasthAnaka kahyA che, te badhAno hetu paNa paramArtha samajavA mATe che. vaLI A jJAnI zabdamAM sidhdhikAranI atyaMta vinayazIlatA pragaTa thAya che. teo kahe che ke jJAnI puruSoe je kAMI kahyuM che tenI huM abhivyakita karuM chuM arthAta A kAvyamAM jJAnI mahAtmAe bhAselA ke prarUpelA satyanI jhalaka che. ' A rIte pote jJAnadhAraka hovA chatAM nirALA banI, taTastha bhAve abhivyakita karI, racayitA tarIke parokSa rahI halakAphUla banI gayA che, dhanya che ! kAvyakAranI A kalAne ! ane temanI alaukika guNasaMpannatAne ! "jJAnI' zabdamAM dvirukatabhAva che. jenuM spaSTIkaraNa have karazuM. kalA jJAnIe eha - je SasthAnakane samajayA hoya, te jJAnI che ane je jJAnI che te SasthAnakane samajI zake che. A rIte ahIM jJAna ane zeyano baMneno saMzleSa karyo che. arthAta SasthAnakanA jANakAra te jJAnI che ane je jJAnI che, te SasthAnakane vizeSa rUpe jANe che. jJAnI puruSa SasthAnaka sivAya bIjuM ghaNu vyApaka jJAna dharAvI zake che, SasthAnakane jANanAra te koI maryAdAmAM baMdhAtA nathI paraMtu jJAnInI maryAdAmAM SasthAnaka AvI jAya che. jo A SasthAnakanuM jJAna na hoya arthAta je puruSa jJAnI kahevAyA chatAM SasthAnakanuM jJAna na dharAvatA hoya, to te hakIkatamAM jJAnI banI zakatAM nathI kAraNa ke samagra AtmajJAnano AdhAra A SasthAnaka che. jJAnIe A SasthAnaka kahyA che. tema kahIne sidhdhikAra A chae kendrabiMduone pramANita kare che, ane A chae biMdu mULa paraMparA sAthe saMbaMdhita che. A phakata potAnI buddhithI vicArelA nathI, AdikALathI ArAdhya tattva che. S (6) A SSSSSSSSSSSSSSSSSS', ' , ' ' Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A gAthAnA pUrvapadamAM 'padarzana paNa teha' ema kahyuM che. A "paNa" zabda cha sthAnakanI vyApakatAnuM dyotaka che. "darzana paNa che. A vAkayamAM darzanathI adhika bIjuM paNa ghaNuM che. tevI vyaMjanA che. je bhAva pada uccAryA vinA pradarzita thAya, te kAvyanI vyaMjanA che. kAvyamAM pragaTa thatI vyaMjanA te kAvyanI zobhA che. ahIM SasthAnakanI vyApakatA "paNa" zabdathI vyakata karI che. ApaNe thoDuM vicArIe ke A SasthAnakamAM cha darzana sivAya bIjuM zuM che ? UMDAIthI jo joIe to A badhA sthAno tarkathI pAmI zakAya tevA nathI. teno pratyakSa pUro anubhava karI zakAto nathI. buddhinI sImAthI pare evA nirmaLa jharaNAM che, kahIe to darzanazAstra jevA che, paNa hakIkatamAM A che sthAnaka sudhI darzanazAstranI pahoMca nathI. "buddhi pAra na pAme tevA agamya dezanuM A amRta che." A koI kavinuM vAkaya ahIM anukULa lAge che. cha sthAnakane buddhithI pAmI zakAya tevA nathI paraMtu buddhine zAMta karavAthI ke upazAMta karavAthI te sthAno svayaM pragaTa thAya che ane zraddhAthI bhakatanuM mastaka namI paDe che. buddhinA kSetra karatAM zraddhAnuM kSetra ghaNuM vizALa che. darzanazAstra e buddhinI doTa che jayAre zraddhA te alaukika vistRta anaMta AkAza jevuM zAMta sarovara che ane temAM amRtanA jharaNAM pravAhita thaI rahyA hoya tevuM druzyamAna kSetra che. - TUMkamAM ApaNe kahevA mAMgIe chIe ke siddhikArano A paNa zabda ghaNo ja mahattvapUrNa che. A eka nAnA be akSaranA zabdamAM AkhI gAthAnI vyaMjanA bharelI che. jema attaranI zIzInuM DhAMkaNuM kholatAM tenI saurabha phelAya che tema A "paNa" nuM paNa vizleSaNa karavAthI SasthAnakanuM amRta ubharAya che. AdhyAtmika saMpUTa gAthA-43, 44 : darzanazAstra bAhya jagata ane vizva vize mULa bhUta tattvonI carcA karIne UMDuM vizleSaNa kare che paraMtu A darzanavRSTi AdhyAtmika kSetramAM paNa eTalI ja mahattvapUrNa che. svayaM koNa che ? zuM kare che ane te yogya che ke nahIM? teno mULabhUta vicAra manuSyane AMtara jagatamAM laI jAya che. jyAre AMtara jagatamAM draSTi jAya che, tyAre eka zAzvata sattAnuM bhAna thAya che ane sattAnuM jJAna thayA pachI te tattva sarvathA avikArI che, temAM phakata zuddhajJAna pariNAma choDIne bIjo koI vikAra nathI chatAM paNa vikAranA pariNAme dehadhArI banIne jIvAtmA karmano kartA-bhokatA bane che. A sUkSma ahaMkAra e mahAbaMdhana che. A rIte sarva prathama sattAnI vRSTi thAya, tyArapachI potAnA vikArI bhAvonI draSTi thAya ane tyArapachI jIvanuM trIjuM netra khUle che ane tyArapachI A vikArIbhAvothI mukita paNa thAya che. mukita e jIvano potAno adhikAra che. A AkhuM adhyAtmadarzana pragaTa thayA pachI pote samaje che ke have A vikArI dazAmAMthI sarvathA nIkaLI javAno koI upAya paNa avazya hovo joIe. e upAya vize zraddhA thatAM mithyAkarmothI vimukata thavAno eka divya mArga jIvane prApta thAya che. je darzana bAhya jagatanuM nirNaya karatuM hatuM, te darzana have AdhyAtmika jagatanuM avalokana karIne tattva nirNaya paNa kare che. zuM nathI lAgatuM ke vyavahAramAM prasiddha chae darzana paNa A cha adhyAtmasthAnonI sAthe pUro saMbaMdha dharAvI rahyA che ? have chae darzanano vaLAMka mULabhUta caitanya tarapha thayo che. chae darzana Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAstikadarzanano parihAra karIne eka biMdu upara sthira thayA che ane paramasattAne ujAgara kare che. darzana eka netra che. te aMtaramukhI thAya, to AdhArabhUta caitanyasattAnI prApti karI svayaM pramANabhUta banI, prAmANika avasthAnI abhivyakita kare che. ' upasaMhAra : ahIM ApaNe 44 mI gAthAno sArAMza ApI pUrNa karazuM. saMkSepa zabda ja A gAthAno sArAMza che. cha pada cha darzana jevA vizALa che. tenA upara pAThakane vicAra karavAnI preraNA ApI che paraMtu ahIM aTakI ne jatAM A SasthAnaka paramArthane samajavA mATe che, te dhyAnamAM rAkhavAnuM che ane A SasthAnakanA vakatA koI jJAnI puruSa che, ema kahIne vakatAnI zreSThatA pragaTa karI che. AkhI gAthAno sAra e che ke SasthAnakane samajayA pachI ane nirNaya karyA pachI AgaLa upara je koI vipakSa che teno paNa uttara ApavAnI yogyatA prApta thAya che. have ApaNe 45 mI gAthAno upodghAta karIe ane svapakSa ane parapakSa baMne pakSone guru-ziSyanA saMvAdarUpe abhivyakata karI SasthAnaka jANanAra kevo dRDha (pAkako) hovo joIe, ane A sthAnakane jANyA pachI te guru padane pAme che. te paNa AgaLanI gAthAthI spaSTa karavAmAM Avaze. have pachInI gAthAmAM eka ramUjI ane Astika-nAstika bhAvone vaNI letI tarka paraMparAono Azraya karI je saMvAda goThavAmAM Avyo che, te anukaraNIya che. eTaluM ja nahIM temAMthI pragaTa thatAM bhAva supAcya bane che ane jIvanI vicAradhArAne paripakava karanArA che. A saMvAdanI 45 mI kaDIthI zarU thAya che tenA upara ApaNe draSTipAta karIe. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " prathama padaH "AtmA che ) zaMkA- samAdhAnaH gAthA-45 thI 59 | gAthA-45 thI 48 upodaghAta - A gAthAomAM vipakSamAM ziSyane pAtra rUpe parokSa bhAve sAme rAkhIne tenA zrImukhethI AtmA saMbaMdhita keTalAka sAmAnya prazno udghoSita karyA che. A cAra gAthAomAM lagabhaga nava zaMkAo dvArA AtmAnA astittvano niSedha karyo che te zaMkAo A pramANe che. (1) jIva draSTimAM nathI Avato. (2) tenuM koI prakAranuM rUpa paNa dekhAtuM nathI. (3) vaLI jIva che, evo koI anubhava thato nathI. A (4) deha ja AtmA che. (5) athavA AtmA nathI paNa Indriya ane prANa che. (6) AtmAnA koIpaNa nizAna paNa maLatA nathI, tenI chApa paNa jovAmAM AvatI nathI. AtmA hoya to pragaTa kema thato nathI ? A ghaTa-paTa athavA jaDa rUpI padArtho dekhAya che, tema te paNa dekhAvo joIe. (9) jo AtmA nathI to mokSanA upAya karavA, te paNa vyartha che. A rIte AtmAnI mAnyatA paNa mithyA che ane mokSanA upAya paNa mithyA che. A rIte gAthA-45 thI 48 A cAreya kaDIno eka jhUmakho che. arthAta cAreya pada eka ja sUramAM gavAyA che. upara kahyA pramANe nava zaMkAo dvArA jIvanA astitvane paDakAravAmAM Avyo che ane e ja rIte mokSanA upAyone paNa mithyA mAnyo che. paraMtu zubha lakSaNa e che ke A 48 gAthAnA aMtima padamAM ziSya potAnI zaMkA upara kAyama nathI. arthAt zaMkAne paripakava mAnato nathI. duniyAnA keTalAka pravAhone AdhAre ziSya zaMkA kare che paraMtu pharIthI ziSya pUche che AvI badhI mithyA vAtothI satya pragaTa thatuM nathI to kRpA karIne A badhI zaMkAonuM samAdhAna thAya, te rIte AtmAnA astitvanuM vivecana karI mArA mananuM samAdhAna karo. AthI miAvato nathI jaNAtI bI paNa anabhava nahI tethI nArAjagI che ? athavA deha ja AtamA athavA IkiyA khANa 1 ( miyA jo mAnavo nahI evANa . :::::::::::::: ::::: \\\\\\\\\\\\\\B (2) LLLLLLLSLLLLLS Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI jo AtmA hoya to, jaNAya te nahIM kema | jaNAya jo te hoya to, ghaTa paTa Adi jema A 40 II mATe che nahI AtamA, mithyA mokSa upAya | e aMtara zaMkA taNo, samajAvo sadupAya | 48 I uparanI gAthAomAM spaSTa jaNAya che ke zaMkA karanAra taTastha che ane jIjJAsu paNa che. paraMtu pravartamAna AtmAnI viruddhanA je kAMI vAda pravAda che, teno ullekha karIne guru pAse pratyutara meLavavA mAMge che ane sAthe sAthe vinamratApUrvaka satya samajavA mATe prayAsazIla che. astu... samAdhAna to svayaM zAstrakAra Apaze ja paraMtu A badhI zaMkAo kevI rIte uddabhavI che ane A koI eka vyaktinI zaMkA che ke zaMkAono koI ItihAsa racAyo che ? siddhikAre zaMkA pragaTa karI che paNa te zaMkAonA vAstavika kAraNano ullekha karyo nathI ane AvA kAvyazAstramAM te saMbhava paNa nathI paraMtu kAvyakAre je zaMkA mUkI che te samAjamAM pravartamAna praznonA AdhAre che, ApaNe te zaMkAonA mULa tapAsIe. (1) nathI draSTimAM Avato ? A prazno vANI vistArathI samajavA mATe utpanna karyA che paraMtu prathama traNeya prazno eka ja prazna jevA che. traNeya praznamAM eka ja vAta kahevAmAM AvI che. draSTimAM Avato na hovAthI tenuM kazuM rUpa paNa jaNAtuM nathI ane teno anubhava paNa thato nathI. ATalI mULa vAta che. jIvanA saMbaMdhamAM A sarvamAnya zaMkA prastuta karI che. lagabhaga jIvane na mAnanArA ke na samajanArA AvI jAtanA praznothI kuMThita hoya che. zaMkA barAbara che kAraNa ke je vyakti IndriyarUpa upakaraNathI upara UThI ja nathI temaja tene bIjA koI jJAnakaraNa pragaTa thayA nathI. arthAt te jAtano kSayopazama thayo nathI, tene AtmA jevA arUpI tattvo dRzyamAna thatA nathI. te tene dRSTimAM Ave ja kyAMthI ? phakta IndriyonA viSayone ja je svIkAre che tathA jene rUpI padArtho vagere guNAtmaka viSayo vRSTigocara thAya che paraMtu gopya evA tattvano anubhava nathI, tene te draSTimAM Ave te zakya nathI. tene jIva saMbaMdhI AvI zaMkA udbhave che, te svAbhAvika che. drazyajagata te bhogAtmaka che. drazyajagatanA viSayo athavA pAMca guNone jANavA ke samajavA mATe pAMca Indriyo che ane pAMca Indriyo dvArA pAMce guNa ke pAMca viSayane oLakhe che, jANe che ke bhogave che ane sAthe sAthe te paMcaguNanA adhiSThAna evA bhautika skUla dravyone paNa jANe che. vyavahAra draSTie gaNAtA game tevA dhuraMdhara vidvAno ke viziSTa kalAnA jANakAro, sahunI paMDitAI bhautika jagata sudhI ja sImita che. je che te tene draSTimAM Ave che ane je draSTimAM Ave che te ja tenA mATe svIkArya che. Ama sthUla padArthanuM astitva paMDitonA jJAnanuM bhAna che ane AvA paMDitaratnonuM jJAna te bhautika padArtha sudhI ja maryAdita che. A rIte bhautika padArtha ane bhautika padArthanuM jJAna te baMneno sumeLa hovAthI vacamAM AtmA jevuM tattva draSTimAM Ave ja kevI rIte? \\\\\\\\\\\\\\\S (30) ISLLLS Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI bApaDo ahIM pUche che ke "nathI tRSTimAM Avato" A rIte sahaja zaMkA ubhave che. ahIM AmAM zaMkA karanAranI be kakSA thAya che, je potAnA jJAnanA ahaMkAramAM che, tene to uparano prazna udbhavato nathI paraMtu jeNe jIva viSe thoDuM sAMbhaLyuM che ane bhautika jJAnathI upara uThavA mATe talapApaDa bane che, tyAre tenA aMtaramAM eka prakAre jANavA mATe vinayabhAva pragaTa thAya che ane ziSyatva athavA ziSyavRttino udbhava thAya che. ahIM je praznakartA che te jANavAnI utkaMThA dharAve che, tethI temAM ziSyabhAva paNa Avyo che paraMtu atyAre vipakSamAM rahIne jIvano svIkAra karavAnI nA pADe che ane "nathI tRSTimAM Avato" tenuM kAraNa batAve che ke tenuM koI rUpa jaNAtuM nathI. rUpa hoya to draSTimAM Ave ne ! tenuM koI rUpa paNa nathI ane rUpa nathI to dravya paNa nathI. A rIte baMne praznamAM kAraNa-kAryano bhAva Ubho karI zaMkA karanAra jIvanA astitva viSe zraddhAvAna nathI paraMtu zaMkAkArane ema lAge che ke rUpa bhale hoya ke na hoya. bhale rUhIna hoya, bhale dRSTimAM Avato na hoya, chatAM paNa tenuM astitva hoya to bIjo kazo anubhava thavo joIe ne ! bIjo kazo anubhava paNa thato nathI arthAt jema dRSTimAM Avato nathI tema anubhavamAM paNa Avato nathI, tethI jIva nathI e spaSTa thAya che. A rIte zaMkAkAra jIva nathI tema kahe che. ATalo TUMko prazna karyA pachI A praznonI uMDAImAM ApaNe jaIe. jIvane AvA prazno kyAre ubhave ane kaI sthitimAM ubhave che? prazna karanAranI pAtratA zuM che? je jIvoe AtmAnA astitvano vicAra ja karyo nathI ane AtmA che ke nahIM, te bAbatamAM sarvathA ajJAna che, tevA jIvo A zreNImAM AvI zakatA nathI. jeoe AtmAno svIkAra karyo che tevA jJAnI jIvo UMca koTinI zreNImAM che. A praznathI ke praznakartAthI jIvanI traNa koTi pragaTa thAya che. jIvonI traNa koTi : (1) je jIvone prazna nathI ane uttara meLavavAnI apekSA paNa nathI, tevA jIvo, je sarvathA AtmAnA svIkArathI dUra rahelA che. (2) jIva che ke nahIM? te bAbata zaMkA karI jIvane jANavAnI abhirucivALA jIvo. (3) jeNe AtmA ane jIvAtmAno svIkAra karyo che, ane temAM taTastha thaI gayA che, tevA zuddha zraddhAvAna avasthita nirmaLa AtmAo. 1) prathama zreNImAM je jIvo che te anaMta anaMta saMkhyAmAM che. te jIvo potAnA sukha duHkhane jANe che, sukha duHkha bhogave paNa che paraMtu te sukha-duHkhanA bhAjana evA jIva tattvathI nirALA che. te jIvo phakata bAhya sAdhanone ja sukhaduHkhano AdhAra mAne che. A zreNImAM sarvathA ajAgRta evA ekendriya Adi anaMta jIvo phakata duHkha bhogave che, te jIvo saMjJAhIna hovAthI tene sukha duHkhanA kAraNa viSe paNa koI pratibhAsa nathI. jyAre UMcI jAtamAM AvelA jIvonI bauddhika zakita jAgRta hovAthI teo bAhya sAdhanone ja sukha duHkhano AdhAra mAne che. tene jIva viSe kazo khyAla nathI. A rIte prathama zreNInA avikasita ke vikasita cetanAvALA, baMne prakAranA jIvo vizvamAM vizALa saMkhyA dharAve che paraMtu jyAre jIvamAM puNyano udaya thAya che, tyAre jIva viSe te prathama nakArAtmaka \\\N (31) SS Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhi dharAve che ane tyArabAda sakArAtmaka buddhimAM praveza kare che. AthI samajI zakAze ke jIva viSe zaMkA karanAra vyakitane paNa karmanA udaya bhAvo sAthe saMbaMdha che. puNyano udaya che paraMtu darzanamohanIya karmano kSayopazama na hovAthI te jIvane zaMkA thAya che ke jIva jevuM kAMI lAgatuM nathI. ahIM be avasthA che. 1) jIva nathI ema mAnIne aTakI janArA jIva (2) jIva che ke nahIM tema zaMkA karanArA jIva. zAstrakAra kahe che ke nirNaya na karavo, te ajJAnadazA che ane zaMkA karavI, te jJAnadazAno eka aMza che. sAmAnya matijJAnano udbhava thAya che, tyAM paNa avagraha IhA, avAya, ItyAdi avasthAo Ave che. temAM avagraha pachI zaMkA thAya che ane tyArabAda vRtti nirNaya tarapha DhaLe che. - A gAthAmAM bIjI kakSAnA jIvane lakSamAM rAkhIne zAstrakAre zaMkA karAvatA potAnA ochA anubhavanA AdhAre jIva nathI' ema kahyuM che. teNe zaMkA karI nathI paNa parokSabhAve zaMkA ja che. tethI na jIva svarUpa" Ama zaMkA karanAra potAno viparIta nirNaya karyA pachI paNa tenA para vRDha nathI paraMtu AgaLa samajavA mATe Atura hoya tevo bhAva pragaTa karyo che. - (2) nathI jaNAtuM rUpa : AgaLa vadhIne zaMkAkAre kahe che ke AtmAnuM koI rUpa dekhAtuM nathI, tethI AtmA nathI. rU5 te zuM che? phakata varNane ja rUpa kahevAmAM Ave che ke pAMce mUrta rUpa guNone rUpa kahevAmAM Ave che ? rUpa padArthamAM pAMca mUrta guNo uparAMta AkAra, vajana, prabhAva ane guNaguNa vagere potAnA pariNAma, A badhA yoga paNa zuM rUpa ja che? rUpa' nuM svarUpa pAMca prakAre samajI zakAya che. (1) varNa, gaMdhAdi pAMca mUrta rUpa guNa (2). AkAra ane vajana, te paNa rU5 (3) guNa ane avaguNa, te paNa rUpa (4) kaDavA mIThA pariNAma, te paNa rUpa (5) saMyoga-viyoganA bhAva, te paNa eka prakAre rUpa ja che. A badhA rUpa sthUla padArthomAM joI zakAya che ane padArthomAM A badhA rUpAtmaka guNo IndriyajJAna sudhI maryAdita che. vadhAre vadhAremAM te manogamya paNa che. je jIva phakata A badhA rUpone ja oLakhanAro che. tene jIvanuM rUpa kayAMthI oLakhAya? te bolI UThe che "nathI jaNAtuM rUpa'. je rUpa jANavAnI apekSA kare che, te rUpa to jJAnAtmaka rUpa che ane jJAnathI AgaLa vadhIne bIjA je kAMI alaukika AdhyAtmika guNo che, jemAM kSamA, saMtoSa ItyAdi ghaNAM guNono samAveza thAya che ane Avo A guNapiMDa, te jIvanuM rUpa che. A daridranArAyaNane A rU5 kayAMthI najaramAM Ave? zAstra kahe che ke jeNe jIvanuM rUpa jANyuM nathI te vizvanA badhA rUpo jANavAM chatAM daridra che, saMpattihIna che kAraNa ke te badhA rUpano anubhava kSaNika ane mAThA pariNAmane denAra che. (3) bIjo paNa anubhava nahIM ? jIvanuM koI rU5 paNa najaramAM AvatuM nathI kAraNa ke te druSTigocara paNa thato nathI. have zaMkA karanAre ema kahyuM che ke anubhava thato nathI. zaMkA karanAra sAmAnya anubhavanA AdhAre "jIva nathI' tema kahe che. temAM tene jIvano kazo anubhava thato nathI. teno anyathA bodha e che ke tene je kAMI bodha thAya che te kevaLa bhautika viSayono anubhava thAya \\\\\\\S (32) .... Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS che. anubhava thavo eTale zuM ? darzanazAstramAM anubhavane pratyakSajJAna gaNavAmAM Ave che. anumAnanA AdhAre je kAMI anubhava thAya, te parokSa anubhava thAya che. pratyakSa anubhava e padArthanI vartamAnakAlIna avasthAne anubhave che. padArthanI AgaLa-pAchaLanI avasthAo pratyakSa thaI zakatI nathI. tene je kAMI anubhava thAya che, te matijJAna, zrutajJAnanA AdhAre mana ane IndriyanI sahAyatA vaDe padArthanA saMyoga anubhavAya che. eka prakAre kaho to A sAmAnya anubhava saMyogAtmaka hoya che, te saMyogane ja jANe che. jeno saMyoga nathI teno tene anubhava nathI ane AvI vyakitanI anumAnazakita paNa jAgRta nathI. tevA jIvAtmA AvA sUkSma bhAvane kayAMthI anubhavI zake? AtmAnA anubhava mATe sUkSma prajJA jarUrI che. te jIvomAM sUkSma prajJAno abhAva che sAmAnya jIvone pratyakSa anubhava to sthUla padArthono ja thAya che. eTale ja A ziSya ahIM kahe che ke "anubhavamAM Avato nathI. e ja rIte AtmA arUpI che. arUpInuM rUpa nirALuM che. jene padArthanuM svarUpa kahevAmAM Ave che. ahIM ziSya je rUpano nakAra kare che. te sthUla rUpanA jJAnanA AdhAre kare che. arthAt te rUpI padArthanA rUpane samaje che ane tenI tulanAmAM arUpI padArthanAM rUpane kayAMthI jANI zake? eTale rUpI padArthanA rUpa sivAya bIjuM kazuM tene dekhAtuM nathI temaja anubhavamAM AvatuM nathI. dRSTi zuM che ? anubhava ane rUpa na jaNAya to vRSTimAM na Ave, te sahaja che. vRSTi zuM che? athavA kaI dRSTi ? gAthAmAM ziSya je prazna pUche che ke "nathI tRSTimAM Avato ?" to A kaI draSTi che ? zuM phakta AMkhanI ja vRSTi levAnI che ke zuM A sivAya koI bIjI vRSTi che ? kharu pUcho to draSTi e jIvananuM eka bahu moTu aMga che. vRSTinA ghaNA paryAya jovAmAM Ave che. cakSuvRSTi, kSetravRSTi, tattvavRSTi, arthavRSTi, paramArthadRSTi, lobhavRSTi arthAt vRSTi, te sadgaNa ane avaguNa bane sAthe joDAya che. matalaba e thayo ke dRSTi kevaLa cakSuvRSTi pUratI maryAdita nathI. vRSTi te darzananuM prathama aMga che. jIva mAtrane potAnI eka dRSTi hoya che ane te druSTinA AdhAre teno samagra kriyAkalApa joDAya che. jema gADImAM lAITa che, tema jIvanamAM vRSTi che. lakSmI ItyAdi bhautika sAdhano ke sAdhanono tyAga ane vairAgyanA anuSThAno vagere paNa koI eka draSTi sAthe saMkaLAyelA che. dhanane nIrakhavAnI anukULa dRSTi hoya, to paisAthI ghaNAM satkAryo ke zubhakAryo karI zake che paraMtu kevaLa jo jIvanI bhogavruSTi hoya, to te lakSmIthI ghaNo anartha paNa karI zake che ane laukika draSTi sAthe joDAyelA hoya, to tenA tyAganuM samagra vijJAna bhautika banI jAya che. ane tenuM AkhuM mizana sAdhanAnI jagyAe eka navuM ja rUpa dhAraNa kare che tyAM vRSTino sumeLa nathI. draSTi e jIvanano pAyo che. manuSyamAM sAmAnya IcchA-tRSNA ke bIjA keTalAka vAsanAonA saMskAro joDAyelA hoya che paraMtu jo vRSTi badalAya to dhIre--dhIre e badhA upara kAbU pAme che. jyAre tenAthI viparIta ghaNAM UMcA saMyogomAM mUkAyelo jIva paNa jo tenI draSTi nimnagAmI thAya, to aMte te patanane prApta thAya che. astu. ahIM ApaNe dRSTinI ATalI samAlocanA karyA pachI siddhikAre "nathI draSTimAM Avato" LLLLLLLLS (33) .... Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahI je ziSyanI zaMkA utpana karI che. tyAM vyAvahArika badhI dRSTi hovA chatAM tattavRSTino abhAva sUcave che. jIvane bhogavRSTi ke bhautika vRSTi hoya, to tenA AdhArabhUta te badhA dravyone ane pada tattvavRSTi na hoya to, jIva athavA jIva jevA bIjA sUkSma dravyone jovAnI tene jarUra paDatI nathI ane jyAre jIvanI vAta sAMbhaLe che, tyAre kahe che ke bhAI ! jIva kAMI draSTimAM Avato nathI to tene zA mATe mAnavo? ahIM jIvanA astitva karatAM tenI draSTinI apUrNatA pragaTa thaI che. draSTi apUrNa hoya to te samagra viSayane kyAMthI svIkArI zake ? zuM loDhAnI sANasI motI pakaDavAnI samANI jevuM kAma karI zake? jIvanI sAmAnya dRSTi te skUla sANasI jevI che, jyAre tattvavRSTi te samANI jevI che. sthUla draSTivALo kahe che ke "nathI draSTimAM Avato jema ghuvaDa kahe che ke sUraja najare nathI dekhAto paraMtu ghuvaDane sUryane joI zakAya tevI vRSTi ja kyAM maLI che ? astu... ApaNe ahIM samagra gAthAnuM vivecana karyA pachI zaMkA karanAranA anubhavane, rUpanI oLa khANane ke tenI draSTine badhI rIte apUrNa sAbita karI che ane te ayogya sAdhanathI jIvane jANI zakAto nathI. tethI bolI uThayo che ane saravALe kahe che ke "tethI na jIva svarUpa" teno dAkhalo khoTo che eTale saravALo khoTo ja Ave ne ! gaNita khoTuM che tyAM pariNAma sAruM kyAMthI maLe? zaMkA karanAra ziSya te AdhArahIna sAdhanonA AdhAre jIva nathI tema kahIne haju potAnI zaMkAne majabUta karavA mAMge che. (4) "athavA deha ja AtmA" A zaMkAmAM pratyakSadarzI jIva dehane ja jue che. ane dehanI zaktine ja jANe che. badhA kartavya ane kriyAkalApa dehathI thAya che. deha sthUla kriyA karI zake che temaja sUma kriyA paNa karI zake che. deha te eka asAdhAraNa yaMtra che. tenI vizeSatA apAra che. tenA viSe ghaNA graMtho racAyA che. samagra AyurvedikazAstra zarIranA mahimA sAthe joDAyeluM che. zarIramAM alaukika camatkArika kriyAo thAya che. A badhu hovAthI pratyakSa zarIrane choDI bIjA koI Atmatattvane mAnavAnI AvazyakatA lAgatI nathI. AtmavAdI ke adhyAtmavAdIo AtmAmAM je guNonI sthApanA kare che te badhA guNo zarIramAM paNa sthApI zakAya che. zarIra pote jIvaMta che, eTale tene jaDa paNa kahI zakAya tema nathI, to AvA alaukika dehane nakArIne AtmAno svIkAra karavAnI zI jarUra che ? prathamanI traNa zaMkA pachI ahIM pharIthI "athavA" kahIne zaMkAnuM utthApana karyuM che arthAta pharIthI zaMkAne bevaDAvI che 'athavA deha ja AtmA che' ema kahI dho ne ! pachI bIjI zaMkA karavAnI zuM jarUra che? ahIM deha upara pUruM vajana mUkavAmAM AvyuM che. anaMtAanaMta sUkSma paramANuonA piMDabhUta evo A deha che ane eka eka paramANu anaMta zaktinA dhAraka che. kharuM pUcho to samagra vizvanI kAyA e deha che. cAhe ekendriyanA deha hoya ke bIjA jaMgamajIvo hoya, A badhA deho dvArA ja sthUla jagatanI racanA thaI che. dehanI racanA sUkSma paramANu ane tenA skaMdhothI thaI zake che AtmA jema zAzvata ane nitya che. tema A paramANu ane pudgalo zAzvata ane nitya che, temAM rUpAMtara thAya che paraMtu nAza thato nathI. saMpUrNa prakriyA deha dvArA saMpanna thatI hovAthI dehane AtmA kahI sAmAnya manuSya tenAthI AgaLa vadhavAnI jarUra samajato nathI balka ema kahe che ke AtmA eka kalpanA mAtra lAge che. tenA astitvano LLLLLLLLLLS (34) ....... Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svIkAra na karavAthI paNa badhI vyavasthA cAlatI rahe che. vizvanA ane bhAratanA ghaNA nAstika darzanoe khulle Ama AtmAno asvIkAra karyo che. ane zarIrane mULabhUta kAraNa mAnI zarIrano kSaya thatAM pAchaLa kaMI bacatuM nathI, tema temAMthI koI jIva nIkaLI jato nathI paraMtu yaMtra vikhAI jatAM kAma aTakI paDe che. jema ghaDo phUTI jAya to ghaDA dvArA niSpanna thatAM kAryakalApa aTakI jAya che paraMtu ghaDAmAMthI koI AtmA nIkaLI gayo che tema mAnavAnI koI jarUra nathI. nAstiko sivAya keTalAka vizvavikhyAta dharma ane avatArI puruSoe paNa AtmAno asvIkAra karyo che. buddhadarzanano anAtmavAda prasiddha che. te phakta vAsanAne ja mAne che ane vAsanAno kSaya thatAM badhu zUnya thaI jAya che. AtmA jevuM nitya tattva bacatuM nathI. A rIte anAtmavAdanI A cothI zaMkA vizva prasiddha che. ApaNI pAse koI eno tarka nathI. temaja mana ane IndriyonI AtmA sudhI gati nathI. tethI pratyakSa rUpe AtmAnuM astitva mAnavA mATe koI paNa skUla sAdhana nathI. jenadarzanamAM paNa paradezI rAjAnI kathA teNe mAnelA AtmAnA asvIkArathI ja zarU thAya che. paradezI rAjA paNa evA sthUla tarka Ape che ke sAdhAraNa rIte AtmA jevI vastuno svIkAra karI na zakAya. AtmAnA astitva mATe to svayaM siddhikAra spaSTIkaraNa ApavAnA che. eTale ApaNe A vipakSane ja vadhAre spaSTa karI rahyA chIe. jema karma phaLa Ape che ane karmavAdanI kalpanA karavAmAM AvI che. karmano adhiSThAna AtmA che, tema mAnIne eka adgazya zakitano svIkAra karyo che. jyAre anAtmavAdanI zreNImAM karmavAda paNa Avazyaka nathI. je kAma karma kare che te badhu kAma dehane paNa soMpI zakAya tema che. kAzmaNa zarIranI nirAlI kalpanA karIne buddhino eka bojo vadhAravAmAM Avyo che. je kAma kArmaNa zarIra kare che te ja kAma pUla zarIra kema na karI zake ? siddhikAre A cothI zaMkAno A rIte ullekha karyo che ke "athavA deha ja AtmA' tyAM umerI zakAya ema che ke athavA "deha ja karma' A rIte AtmA ane karmanuM badhu kAma deha saMbhALI zake tema che. jJAna koI AtmAno svabhAva nathI. jJAna paNa deha sAthe jaDAyelo eka vikAra che. jayAre deha AthamI jAya che, tyAre jJAna paNa AthamI jAya che. A rIte cothI zaMkAne prabaLabhAve mUkavAmAM AvI che. (5) athavA Indriya prANa : AgaLa vadhIne zaMkAkAra tema pUchavA mAMge che ke tame kadAca ema mAno ke dehane jJAna nathI. deha svayaM sukhaduHkhano samajanAra nathI paraMtu samajanAra AtmA che. to tyAM zaMkAkAra kahe che ke are ! deha samaje ke na samaje pAMca jJAnendriyo badhu samaje che ane A pAMca Indriyone jIvatI rAkhanAra prANa che. dehane kadAca paDato mUko ane dehane na mAno to paNa prANa ane Indriyo AtmArUpe kAma karI zake che, to prANa ane Indriyono svIkAra karo ne ! paNa tenAthI AgaLa vadhavAnI jarUra nathI. prANa svayaM sUkSma tattva che, prANanI sAthe bIjA apAna, udAna, vyAna, ItyAdi, samAna vAyuo joDAyelA che ane prANanA saMcAlanathI A badhA vAyuo samasta zarIranuM saMcAlana kare che, te Indriyone paNa jAgRta rAkhe che. Indriyo svayaM jJAnAtmaka che. A rIte prANa ane Indriyone sthAna ApavAthI AtmA jevA agamya tattvanI jarUra nathI. arthAta AtmA che nahIM. jene AtmA kaho cho, te prANa ane Indriyo che. A pAMcamI LLLLLLLLLLLLS (35) SSSSSS Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkAmAM AtmAnI sthApanAmAM kadAca deha na cAle, to Indriya ane prANanI sthApanA karI zakAkAra potAnI zaMkAne vadhu majabuta kare che. A pAMcamI zaMkAnA be vibhAga che. prANa ane Indriyo : bannene eka sAthe na rAkho, to zAstrakAra alaga alaga vidhAna karI gayA hoya tema kahI zakAya arthAta deha ja AtmA, prANa te ja AtmA, athavA Indriya te ja AtmA. Indriya ane prANone eka sAthe na mUkatAM vibhakatarUpe mUkIne A zaMkAnuM uccAraNa karI zakAya che. mULa gAthAmAM prANa ane Indriya baMnene eka padamAM rAkhyA che. te kAvyanA saMkSepanA AdhAre che. ahIM dehane paDato mUkI prANa ane Indriyone punaH AtmA kahevAnuM zuM prayojana che ? zaMkAkAra svayaM dehane AtmA mAnavA taiyAra nathI kAraNa ke deha atyaMta jaDatattva che, tethI zaMkAkAra dehane mUkI prANa ane Indriyone AtmArUpe samajavA koziSa kare che. prANa ane Indriya zuM che teno prathama vicAra karIe? kadAca Indriya ane prANane AtmA na mAnIe to paNa A baMne upakaraNa atyaMta sUkSma ane samajavA jevA che. ahIM khyAla rAkhavo ghaTe ema che ke Indriya zabdathI phakata pAMca Indriya ja nahIM paraMtu Indriya sAthe chaThuM mana paNa samAviSTa thAya che. ahIM manane adhyAhAra rAkhavAmAM AvyuM che paraMtu Indriya zabdamAM mananuM grahaNa thaI jAya che. svataMtra rIte Indriya ane mana e paNa sUkSma zakitao che ane te samajavA jevI che, e ja rIte prANa paNa eka IzvaranI koI eka mahAzakita che. jenA AdhAre samagra jIvarAzi jIvana dhAraNa kare che. 1) manoyoga : pAMce IndriyanI lagAma mananA hAthamAM che. jema TeliphonanuM ekasacenja senTara hoya tema pAMce IndriyonuM milana kendra, te mana che. je rUpane jANe che, je zabda sAMbhaLe che. te rUpadraSTA ane zrotA baMne eka vyakita che athavA anubhava kartA eka che A ekattvanuM bhAna karAvanAra te mana che. saMjJI paMcendriya jIvomAM cha paryAptimAM mananuM sthAna sauthI UMcuM che. prabaLa puNyano yoga hoya ane jIve vadhAre azubha nAmakarma na bAMdhyuM hoya, tyAre tene vivekayukata mananI prApti thAya che ane A azubha yoga na bAMdhavAmAM te jIvanI ghaNAM janmanI tapazcaryA hoya che. tArA tamane mana | tapasyAnA prabhAve ja jIvane manoyoga maLe che. vANI ane kAyAno azubha upayoga na karyo hoya ane maryAdita saMyamamAM rAkhI kAmamAM lIdhuM hoya, tyAre jIvAtmAne bodhavAcaka mana maLe che. mana te jevI tevI zakita nathI paraMtu jIvanuM samagra taMtra mana sAthe joDAyeluM che. bhagavad gItAmAM paNa lakhyuM che ke "mana parva manuSyanAM vAra baMdha mokSayo " baMdhana kaho ke mukita kaho, baMnenuM kAraNa mana che. je kAMI smRti che, te manamAM sthApita thayelA saMskAra che. jo mana sthira na hoya, to smRti paNa lupta thaI jAya che. A rIte jJAnano AdhAra paNa mana che. matijJAnanI gaNanAmAM paNa manajanita matijJAna levAmAM AvyuM che. astu. | mana eka prakAre AtmAnuM kAma kare che tevuM zaMkAkArane jaNAtAM te ema bolI UThI che ke athavA Indriya prANa" arthAta manarUpI Indriya tene ja AtmA kaho. AthI vizeSa AtmatattvanI Albubahution\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\N (3) Lil\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvazyakatA lAgatI nathI. " A ja rIte zaMkAkAra prANa" nuM paNa uccAraNa kare che. prANa viSe ghaNAM graMthomAM ghaNo ullekha maLe che. prANa uparathI prANAyAma zAstranI racanA thaI che. jainadarzanamAM paNa daza prANa svIkAravAmAM AvyA che. prANa e jIvananuM bahumUlya aMga che. paraMtu duHkhanI vAta e che ke prANa e zuM che e koIe spaSTa karyuM nathI paudgalika jagatamAM prANanuM sthAna kayAM che, te koIe nizcita karyuM nathI. zAstrakAro prANanA kAryane jANe che paNa prANane jANatA nathI. prANa te pratyakSa zakita che, jIva mAtra teno anubhava kare che paraMtu prANa zuM che? tenuM rahasya koI jANatuM nathI. A prANanI mahattAne joIne zaMkAkAre ahIM prANane ja AtmA hovAnI vAta kahI che. sudRSTithI joIe to prANa ane AtmA samakakSa che. vyavahAramAM to jIvane prANa kahevAmAM Ave che ane jIvita vyaktine prANI kahevAmAM Ave che. AthI zaMkAkAra prAMNanA camatkArathI jANIto che, tethI te AtmAnI jagyAe prANane mUkavA mAMge che. ahIM prANa zuM che te viSe kahevAnuM thoDuM sAhasa karyuM che paraMtu te bAbata koI pramANa ApI zakAya tema nathI. jema pANI ane tela baMne pravAhI hovA chatAM telamAM je zakita che te pANImAM nathI. e ja rIte pugalanA amuka skaMdho je khAsa racanA pAmyA che, jema pRthvInA udaramAM mATImAMthI sonAnI racanA thAya che tema A paugalika skaMdhomAMthI koI vizeSa prakAranA avyakata sUkSma skaMdho nirmANa pAmyA che. jema agnimAM eka vizeSa zakita che agninA skaMdho dahanazakitathI bharelA che, tema A skaMdho paNa jIvana zakitathI bharelA che. AgaLa ApaNe kahI gayA chIe ke prakRti jagatanA karelA sumeLa paraspara Azcaryajanaka kAma karatAM hoya che. jema padArthamAM rUpa che, to manuSyane AMkha maLI, padArthamAM zabda che to kAna maLyA, A rIte paraspara Indriya ane IndriyanA viSayono eka adbhuta sumeLa hoya che. A adbhuta sumeLa koIe nirmANa karyo nathI paraMtu prakRti jagatanuM svataH nirmANa che. te ja rIte deha ane prANa, e baMneno abhUta sumeLa che. prANa e prAkRtika gupta zakita che. jainazAstromAM prazna che ke zvAsa e saceta vAyu che ke aceta ? sAmAnya rIte samagra vAyukAya saceta che. jo zvAsane vAyukAyano prakAra mAnavAmAM Ave to saceta kahI zakAya paraMtu sUkSma dRSTie vicAratA evuM lAge che ke zvAsozvAsa te atyaMta zakitadhArI sUkSma paramANuono pravAha che. jagatamAM vividha prakAranA paramANuonA samUha rUpa vargaNA che, temAM zvAsa paNa eka aceta vargaNA che ane zvAsa aceta hoya to ucchavAsa paNa aceta ja hoya. A sUma paramANunI vargaNA eTalI badhI zakitazALI che ke lAkho nADI taMtravALA A zarIrane jIvita rAkhe che, saMcAlita paNa kare che. tenA palavAranA abhAvamAM jIva mRtyu pAme che. prANa e gvAsano eka anero sUkSma gupta bhAga che. jainazAstromAM daza prANa kahyA che. prANa te rakatane prabhAvita kare che, mastiSkane vicArazIla rAkhe che, vANIne paNa kriyAzIla banAve che. bAkInI badhI sthUla kriyAo prANanA AdhAre che.... astu. eTale zaMkAkAra A mahAzakita rUpa prANane AtmA mAnI levA mATe lalacAya che, badho kriyAkalApa prANathI thAya che to AtmAne mAnavAnI zI jarUra che? eTale ja kavirAje kahyuM che ke "athavA Indriya prANa' prathama IndriyanuM sthAna mUkayuM che paraMtu Indriya ane mana eTalA sazakata NSSSSSS (37) .. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI ke jIvanuM pada dhAraNa karI zake. eTale zaMkAkAra svayaM Indriyane mUkI jIvanI jagyAe prANane sthApita kare che. A rIte pAMcamI zaMkAmAM deha, Indriya ane prANane ja AtmA mAnI levA mATe tarka kare che ane AtmAne nakAre che. (6) nahIM judaM eMdhANa : AgaLa vadhIne hajI bIjI zaMkAo karI zakAkAra potAnA tarkane rUDha karavA mAMge che ane kahe che ke kadAca deha, Indriya ane prANane ja AtmA na mAnIe to paNa AtmA che evA koI nizAna maLatA nathI. sidhdhikAre gujarAtI bhASAnA bahu ja purANA zabdano upayoga karyo che. jemAM nizAnane eMdhANa kahevAmAM Ave che. jema retImAMthI mANasa pasAra thayo hoya to tenA pagalAM paDe che. koI jagyAe dIvo pragaTAvyo hoya to mezanA eMdhANa jovA maLe che. je vastunuM astitva che, tenAthI je pratikriyA thAya che, A pratikriyA te vastunI nizAnI bane che. gharamAM cora Avyo che ke kema? te koI nizAnI parathI pakaDAya che. kharuM pUcho to A nizAnInI vAta te anumAnazAstrano bahu ja moTo viSaya che. AkhuM anumAnazAstra nizAna para AdhArita che. koIpaNa nizAna athavA hetuthI tenA adhiSThAnarUpa dravya, padArtha ke bhAvanI upasthiti sAbita thAya che. eMdhANano artha nizAna che. nizAna eka prakArano hetu che. hetu dvArA sAdhyanI prApti thavI, te anumAna zAstranuM mukhya aMga che. hetu ane sAdhyamAM paraspara vyApti hoya che. jayAM adhiSThAna na hoya, tyAM hetu na hoya arthAta tenuM koI lakSaNa na hoya ane jayAM jayAM hetu hoya, tyAM tyAM te padArthanuM astitva hoya che. anumAnazAstramAM tene vyApti kahevAmAM Ave che. A vyApti badhA doSothI mukata hovI joIe, vyAptinA mukhya traNa doSa ativyApti, alpa vyApti ane ane asaMbhava doSa. sAdhya ane hetuno jarApaNa saMbaMdha na hoya, tene asaMbhavadoSa kahevAya che. hetu sAdhyane choDIne anya dravyamAM vyApaka hoya tene ativyApti kahevAya che. jayAre hetu sAdhyamAM paripUrNa vyApta na hoya, tyAre tene alpa vyApti ke apUrNa vyApti kahevAya che. nizAna paNa saMpUrNa vyAptinA guNathI bharapUra hovuM joIe. ahIM zaMkAkAra, hetuno sarvathA abhAva hovAthI AtmAno paNa sarvathA abhAva che tema zaMkA kare che. paraMtu nizAnanA abhAvathI padArthano abhAva, te anumAnazAstrane anukULa tarka nathI. chatAM paNa zaMkAkAra sAmAnya rIte nizAnanA abhAvane pratyakSa karI AtmAno abhAva joI rahyA che. hakIkatamAM niyama pramANe nizAna na hoya to paNa dravyanuM astitva saMbhave che. vyavahAramAM pUrNa tarkathI rahita sAmAnya rIte ema bolAya ke koI eMdhANa nathI eTale kazuM ja tyAM hAjara nathI. hakIkatamAM retImAM pagalAM pADayA vagara paNa cora pasAra thaI zake che, jo ke A prazna mULamAM ja asaMgata che chatAM A zaMkAkArano prazna che eTale AtmAnA niSedhamAM je zaMkA karI che, teno ahIM eka ullekha mAtra che. | (7-8) jaNAya te nahIM kema -sAtamI zaMkA ane AThamI zaMkA eka samAna che. nizAna nathI arthAt koIpaNa rIte pragaTa nathI. pragaTa thavuM te paNa eka nizAna ja che paraMtu ahIM ApaNe Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarA AgaLa vadhIne joIe ke zaMkAkAra ema kahevA mAMge che ke deha sivAya AtmAnuM pratibiMba paNa dekhAvuM joIe. AtmAmAMthI nIkaLIne koI jayoti pragaTa thavI joIe arthAt AtmA svayaM pragaTa thavo joIe. zaMkAkAra ahIM kahe che ke mULamAM AtmA che ja nahIM to pragaTa kayAMthI thAya ? dIvAmAM dIvela nathI to dIvAnI jayota kayAMthI pragaTa thAya ? AtmA athavA AtmAnA rUpa koI paNa prakAre bhinna bhinnarUpe pragaTa thavA joIe. juo ! duniyAnA badhA padArtho najaronajara nihALI zakAya che. ghaTa--paTa arthAt ghaDo ane vastra najaronajara nihALI zakAya che. ghaDA ane vastrane koI saMbaMdha nathI paraMtu kAvyazAstramAM baMne zabdamAM samAna saMzleSa hovAthI ghaTa-paTa ema bolAya che. ghaDo paNa nihALI zakAya che ane paTa kahetA kapaDuM paNa nihALI zakAya che ane A badhA rUpo mATImAM tirobhAve rahelA hatAM paraMtu ArvibhAva rUpe pragaTa thAya che, eTale tenuM astitva pratyakSa che. tema AtmA hoya to zarIramAMthI ArvibhAva rUpe pragaTa thAya ne ! tirobhAva rUpe paNa AtmA nathI to ArvibhAva kayAMthI thAya ? pANImAM mAkhaNa nathI to valoNuM karavAthI paNa mAkhaNa kayAMthI nIkaLe ? te ja rIte dehamAM AtmA nathI to teno sAkSAtkAra paNa thato nathI... astu. zaMkAkAre A rIte ghaNI zaMkAo karIne AtmA nathI tema jaNAvyuM che paraMtu A ziSyanI potAnI zaMkA nathI. AtmA viSe je anAtmavAda pravarte che teno ullekha karIne ziSya pote satya samajavA mAMge che. Ama nAstikavAdanI prathama bhUmikAmAM zaMkAkAra nathI, nAstikavAdanI traNa bhUmikA che. (1) AtmA nathI tevo dRDha nirNaya ane sarvathA teno asvIkAra. (2) AtmA che ke nahi ? tevo saMzaya udbhave che, 'nathI' tevo paNa nirNaya nathI ane 'che' tevo paNa nirNaya nathI. madhyastha bhAve jijJAsuvRtti che. (3) AtmA hovo joIe evI bhAvanA sAthe nirNaya karavA taiyAra che ane gurunI pAse AtmAnA astitvanA vicAra grahaNa karIne je bhUmikAne sparza karavA mAMge che, te bhUmikA te trIjI bhUmikA che. ApaNA zaMkAkAra bIjI ane trIjI bhUmikAmAM che. (9) mithyA mokSa upAya A gAthAmAM anAtmavAdInI mAnyatAno ullekha karIne punaH AtmA nathI, to mokSa paNa nathI arthAt mokSanI mAnyatA te mithyA che ane jo mokSa nathI, to teno upAya paNa mithyA che, tema darzAve che. A rIte zaMkAkAra anAtmavAda pachInI mokSa ane tenA upAyanI mAnyatAne dhikakAre che ane kahe che ke A mithyA che. jo ke AtmA na hoya to mokSa na hoya, ema mAnavAnuM koI kAraNa nathI. bauddhadarzana anAtmavAdI hovA chatAM mokSane mAne che. A sivAyanA bIjA paNa ghaNAM darzano brahmavAdI hovAthI svataMtra AtmAno svIkAra karatAM nathI chatAM mokSane mAne che. hakIkatamAM ahIM to zaMkAkAra ajJAnanI bhUmikAmAM UbhA che eTale game te rIte bolI zake che. zaMkAkArane samajAya che ke AtmA ja nathI to mokSa kayAMthI hoya ? mokSanuM rUpa tene dRSTigocara che ja nahi tethI AtmA jema adRzya che, tema mokSa paNa adRzya che. bIjuM mokSane mAnavAnI AvazyakatA paNa nathI. khIle gAya bAMdhI ja nathI to gAya choDavAnI vAta asthAne che. AtmA nathI to mukita konI ? hakIkatamAM zaMkAkArano A tarka paNa adhUro che. saMsArI jALamAMthI mukata thavuM ane du:khamaya saMsAramAMthI chUTI javuM, te mukita che ane chUTavA mATe je koI upAya (39) - Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM Ave, te mukitanA sAdhana che. A rIte AtmAne na mAne to paNa mukitanuM rahasya samajAya tevuM che paraMtu zaMkAkAra ahIM AtmAnA abhAvamAM mukita ane tenA sAdhana baMnene nakAre che. ATalI zaMkA karyA pachI zaMkAkAra svayaM pote azraddhAvAna nathI, pracalita mAnyatAone AdhAre temaNe zaMkA karI che, tethI namrabhAve punaH jijJAsuvRtti dhAraNa karIne A gAthAnA uttarArdhamAM zaMkAkAra maTIne te prazrakAra banI jAya che ane svayaM A pracalita matavAda ane tenAthI udbhavelI zaMkA, e baMne vaccenuM rahasya zuM che? te "aMtara" zabdathI pragaTa kare che. - ' e aMtara zaMkA taNo - "aMtara'no artha vacagALAnI sthiti athavA eka kendrathI bIjA kendra sudhI javAmAM ke baMne kendrane samajavAmAM je kAMI madhyamAM samajavAnuM che, te aMtarabhAva thAya che. aMgrejImAM tene Distance kahevAya che athavA "aMtara" zabdano artha be kendranI tulanA paNa thAya che, jene taphAvata kahevAmAM Ave che. ahIM zaMkAkArano Akho bhAvArtha judo ja che. matavAda ane zaMkA viSe je kAMI aMtara hoya tenAthI zaMkAkArano eTalo matalaba nathI jeTalo baMne paristhitimAMthI nIkaLI AtmavAdanuM rahasya samajAya, te mATe Agraha che. te samajavA mATe zaMkAkAra eka prakAre prArthanA paNa kare che. aMtara samajavuM eTalA mATe jarUrI che ke matavada te koI sthira sidhdhAMta nathI ane temAMthI upajatI zaMkA paNa sthira nathI arthAt saidhdhAMtika nathI. jethI matavAdathI AgaLa vadhIne vacamAM je bhUmikA samajavAnI che, te samajIne je zaMkA udbhavI che, tenuM paNa nirAkaraNa karIne saidhdhAMtika satya samajavA mATe prArthanA karavAmAM AvI che. prazna e thAya che ke pracalita anAtmavAda to jANI levo jarUrI che ane tenAthI utpana thatI zaMkAo paNa samajavI jarUrI che paraMtu banne vaccenuM aMtara zA mATe jANavuM Avazyaka che ? te aMtara samajavA mATe ahIM prArthanA karavAmAM AvI che ane te bahAne Atmatattvane samajavA mATe paNa jijJAsA karavAmAM AvI che arthAt A vacagALAnuM aMtara samajavuM ane AtmAne paNa samajavo, te baMne parama Avazyaka che. hakIkatamAM matavAda ane zaMkAne kharekharo sumeLa nathI kAraNa ke jo AtmAno abhAva ja nathI to abhAva viSe zaMkA thAya kayAMthI ? tethI zaMkA ane anAsthA e baMne tarkahIna che. vacamAM pratyakSabhUta AtmA pragaTa paNa che paNa teNe tenA upara dhyAna ApyuM nathI. anAtmavAdanI ane zaMkAnI vacce sumeLa na hovAnA kAraNe ja e aMtaranA sthAne AtmA pratyakSabhUta che ane zuM potAnA astitva viSe jIva zraddhA dharAvato nathI ? e baMnenA aMtaramAM (vacamAM) AtmA Ubho che, tethI azraddhA ane zaMkAnI kaDI tUTI jAya che. zaMkAkAra svayaM kahe che ke AnuM "aMtara' samajAvo. kAraNa ke A zaMkA udbhavavI na joIe. zaMkAnuM kAraNa ja mithyA che ane zaMkA paNa mithyA che. baMne vaccenuM je aMtara che te satya che. A aMtara anAtmavAdano paNa niSedha kare che ane zaMkAno paNa niSedha kare che paraMtu zaMkAkArane A aMtara samajAtuM nathI eTale aMtarane samajavA mATe sIdho ja prazna karyo che. ahIM siddhikAre aMtara zabda bahu ja dArzanika vRSTie mUkayo che. "AtmA che' ema prazna kare to e prazna udbhavato nathI. kAraNa ke zaMkAkAra AtmAno svIkAra karIne AtmA viSe prazna kema kare ? tethI ahIM "aMtara' zabda mUkayo che. tene lAge che ke A zaMkA ane azraddhA baMne AdaraNIya nathI paraMtu baMnenI vacce koI zubhatattva che je tenI draSTimAM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvatuM nathI, tethI A prazna udbhave che. AgaLanI kaDImAM sidhdhikAra paNa Avo ja khulAso kare che ke "nathI dRSTimAM Avato' tenI bhUmikA A gAthAmAM che. zaMkAkArane AtmA vRSTimAM Avato nathI ema lAge che. sIdhI rIte jo vicArIe to "e aMtara zaMkA taNo' ema lakhyuM che to ahIM aMtarano artha kAraNa paNa thaI zake che. A badhI ja zaMkA thavAnuM kAraNa zuM che? e samajAvIne sAco upAya paNa samajAvo. te samajAvo upAya - AtmAnI siddhi thayA pachI ja saupAyanI vAta Avaze, tethI ahIM saepAyano artha mokSano upAya ema na letAM zaMkAnuM nivAraNa karavAno sAco sakkapAya zuM che ? arthAt je mArge satya samajAya, te mArga sAco upAya che. Ama "samajAvo' zabda baMne rIte prayukata thayelo che. zaMkAkAra zaMkAnuM kAraNa samajavA mATe prArthanA kare che ane zaMkAnuM nivAraNa karavA mATe paNa prArthanA kare che ane eka rIte parokSa bhAve bhakitanuM pradarzana paNa kare che. siddhikAre eka guru ziSyano saMvAda mUkelo che. temAM ziSyane nAstika rUpe na mUkatAM eka bhakatarUpe pragaTa karyo che. A gAthAmAM "mATe AtmA nathI ane mokSano upAya paNa mithyA che'. e bhAva zaMkAkAranA potAnA nathI ane te zaMkA upara pote draDhIbhUta nathI. ahIM eNe jo' zabda gUDhArtha rupe vAparyo che. 'mATe che nahIM AtmA" ema kahyA pachI mokSanI upAya paNa mithyA che. Ama jo' ane to' garbhAtamAM rahelo che. AtmA nathI to upAya paNa mithyA che. ATaluM kahyA pachI praznakartA potAnuM bhakitarUpe pragaTa kare che ane "samajAvo' ema kahIne sAme koI pratyakSa gurudeva che tevo AbhAsa Ape che arthAt pote koI vizaSTi vyakita pratye zraddhA dharAvIne samajavA prayAsa kare che, ane uparathI badhI vAtonuM nirAkaraNa paNa mAMge che. TUMkamAM kavitAmAM ghaNA bhAvo saMkSepa karyA che. A gAthAmAM baMne padamAM upAya ane sadupAya, e samAna zabda AvavAthI kAvya dRSTie alanA thaI che, paraMtu A AdhyAtmika kAvya che, khAsa alaMkAra mATe kAvya nathI. pote mahAna kavi hovAthI sahaja bhAve tenA kAvyamAM alaMkAro pragaTa thayA che. ahIM prAsa alaMkAra meLavavA mATe upAya zabdanI sAme sakkapAya mUkIne alaMkAranI rakSA karavAmAM AvI che. astu. - A prazna eTalo mahatvapUrNa nathI, AkhuM A kAvya bhakitamaya che, te vadhAre mahattvapUrNa che. kavirAje vipakSanA pAtrane paNa bhakitanA alaMkAra paherAvyA che, tethI zraddhALu jIvone vipakSanI vANI khaTake tevI nathI. sAdhAraNa graMthakAro virodhI pakSane bahu tIkhA ane tIvra bhAve upasthita kare che ane tyArabAda tenuM nirAkaraNa paNa tevA ja prabaLa bhAvothI kare che paraMtu A padhdhati saMskArazIla nathI. rAga-dveSane janma ApanArI che. virodhapakSa paNa saMskArazIla hovo joIe, koI jainAcArye rAmAyaNanA dhobIne sItAnA virodhipAtra tarIke upasthita karI dhobInA mukhathI aNachAjato zabda vAparyo ane tene kAraNe ghaNo ja pracaMDa virodha ane vinAza thayo. prAcIna zAstramAM virodhipakSa paNa saumyabhAve suzIla banI potAno pakSa rajU kare che. ahIM ApaNA sidhdhikAre paNa zaMkAkArane saumyabhAve pragaTa karyA che, tethI potAnA mata viSe zaMkAkAra jarA paNa AgrahI nathI. phakata ullekha Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtra kare che ane svayaM namra bhAve "samajAvo sad upAya" ema kahe che. A padamAM kAvyakAranI pratibhAnA darzana thAya che. upAya" ane "sadupAya" zabda mImAMsA - pUrvArdhamAM phakata upAya zabda mUkayo che jayAre utarArdhamAM "saupAya' zabda mUkayo che. uparanA upAyamAM mithyA evo zabda vAparyo che. hakIkatamAM je saupAya nathI, te mithyA hoya ja ane zaMkAkAra te upAya pratye durlakSa karIne mithyA zabda vApare che. tenA garbhamAM be vAta kahevAmAM AvI che. (1) jo AtmA na hoya to upAya mAnavA, te mithyA che ane (2) bIjA keTalAka mato je viparIta upAya kare che, te paNa mithyA che. mAno, upAyano abhAva ane khoTA upAyano virodha, Ama banne nizAna eka ja zabdathI sAdhyA che ane jANI bujhIne "saupAya' evo zabda mUkyo nathI, kAraNa ke mokSano upAya e saddhapAya che. tenuM phakata mithyApaNuM batAvavA mAMgatA nathI paraMtu anyathA je kAMI upAyo che, e badhA mithyA che evI zaMkA karI che ane phakata saupAya samajavA mATe ja prArthanA karI che. kAvya dRSTie A bahu ja jhINI vAta che paraMtu siddhikArane sidhdhahasta hovAthI sahaja bhAve temanA zabdomAM abhUta bhAva saMcita thayA che. "upAya ane saupAya" A baMne zabdamAM mithyA upAyano virodha kare che ane sadbhapAyane samajavA mATe prArthanA kare che. sAmAnya rIte je bhAvano virodha karyo che, te ja bhAvane samajavA mATe prArthanA kare arthAt saupAyane mithyA mAnI lauMpAyane samajavA mATe prArthanA kare paraMtu ahIM tema karavAmAM AvyuM nathI. kAraNa vyApaka che ane badhA upAyo mATe nAstika samAjamAM virodhabhAva pracalita che. je upAyo che, te bAbata zaMkAkArane vadhAre rasa nathI paraMtu saddhapAya samajavA mATe ja utkaMThA che. Ama kAvyamAM upAya ane saupAya ema be zabdo vividha bhAvone pragaTa karanArAM che. jema koI kahe ke mANaso badhA kharAba che to sArA mANasa koNa che te kaho? ahIM samUhamAM eka vyakitanuM saMzodhana thaI rahyuM che. virodha vyApaka che ane prApya eka ja vyakita che. jo baMne pakSa barAbara hoya to badhA mANaso kharAba che, to sArA mANaso koNa che ? te samatulAvALo prazna thAya che paraMtu ahIM badhA sArA mANasonA prayojana karatAM eka satpuruSanI vAMchA che, jethI asamatula prazna karyo che. uparanI gAthAmAM paNa samatula praznano parihAra karI arthAta mithyA mokSa upAya" ema kahevAmAM badhA upAya mithyA che, ema kahIne eka sAco saEpAya che ? ema jijJAsA karI che. kAraNa ke badhA upAyo sadghapAya hotA nathI.... astu. uparanA udAharaNathI spaSTa thaI jaze ke vakatavya zuM che? A gAthAmAM "e aMtara zaMkA taNo ema pUchayuM che paraMtu hakIkatamAM zaMkA utpanna thavAnI jagyA ja nathI. AtmA nathI ema mAnyuM che to paNa zaMkA thaI zakatI nathI. anAtma nirNaya ane Atma nirNaya baMne rUDha pakSa che, to zaMkAne sthAna nathI. eTale ahIM "e aMtara zaMkA taNo' ema pUchayuM che athavA zaMkA karavAnuM koI kAraNa nathI. to zaMkA karavAnuM aMtara kevI rIte udabhavyuM? arthAt zaMkA karavAnuM aMtara eTale sthAna kevI rIte maLyuM? te samajavA mATe prazna udbhavyo che. ahIM zaMkA zA mATe thaI ? tevo prazna na karatAM ssssssssssssssssssSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS 2) SSSSSSSSSSSSSSS Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA na thAya tenuM rahasya jANI levAthI zaMkAnuM aMtara eTale kAraNa ApoApa vilupta thaI jaze. 'aMtara' zabda ghaNo dArzanika che. gAthA 45 thI 48 sudhI je vipakSanA tarka hatA ane te tarka khUba ja yuktiyukata hatAM. tema jaNAvIne praznakartA AtmA nathI. tenuM koI prupha nathI, teno anubhava thato nathI, tenuM koI nizAna nathI, anya dravyanI jema te pratyakSa thato nathI, A rIte AtmAno bodha na hovAthI AtmA nathI, to mokSa paNa nathI ane mokSa nathI, to teno upAya paNa nathI. e rIte AtmA, mukita ane upAya, traNeya tattvanuM khaMDana karI praznakAra koI nizcaya para pahoMcyA nathI. zaMkAkAre traNeyanuM tattvanuM khaMDana karyuM che, paNa zaMkA viSe te svayaM zaMkAzIla che. potAnA badhA praznone nirNayAtmaka na mAnatA zaMkAnI kakSAmAM mUkayA che. nirNayAtmaka na hoya, to zaMkA na thAya, ane te samajAvo ema prArthanA paNa na thAya. A rIte A 48 mI gAthAnA uttarArdhamAM badhA prazno zaMkA bharelA che ane tenuM rahasya zuM che ? te jANavA mATe praznakAra tatpara thayo che. cAre gAthAnA anusaMdhAnamAM je kAMI vakatavya hatuM, teno durAgraha na jaNAvatA ke koI prakAranA haThAgraha vinA satya samajavAnI je bhAvanA jAgRta thaI che, bhAvanA 'samajAvo sadupAya' zabda dvArA vyakata karI che ane samagra haThAgraha ke durAgrahano parihAra karI bhakita mArganuM avalaMbana karyuM che. AdhyAtmika saMpUTa : A cAreya gAthAnuM AdhyAtmika mUlyAMkana zuM che ? te paNa jANI levuM Avazyaka che. uparyukata gAthAmAM AtmA viSe je abodha pracalita che. temAM mULa kAraNa zuM che ? jainadarzananI thiyarI pramANe badhA karmonA bheda vibhedomAM darzanamohanIyakarma te karmanuM mukhya aMga che. zAstrakAra kahe che ke jo cAritra mohanIya karma pAtaLuM na paDayuM, to darzanamohanIya pAtaLuM paDatuM nathI ane kadAca darzanamohanIya pAtaLuM paDe, to tenAthI utpanna thato kSayopazama savaLo rasto pakaDato nathI. jIvAtmA prathama guNasthAnethI cothA guNasthAna tarapha prayANa kare che, tyAre AtmA saMbaMdhI nirNaya spaSTa thAya che paraMtu yathApravRtikaraNa karyA pachI cAritra mohanIya karmamAM anaMtAnubaMdhI kaSAya, jo pAtaLo na hoya, to jIva apUrvakaraNa karI zakato nathI. tyAM jJAnano kSayopazama thayo che ane darzanamohanIyanA kSayopazamathI sAmAnya zraddhA bhAva pragaTa thayo che, tethI jIva sAMsArika bhAvone tiraskAre che, temAM tene arUci thAya che paraMtu AtmA che tevo nirNaya karI zakatA nathI, graMthibheda karavAnI je kSamatA hovI joIe, te tenAmAM nathI. AthI te zaMkAnA sAgaramAM taravA mAMDe che. kharuM pUcho to A zaMkAnuM rahasya che. mAyA sAcI ke AtmAM sAco ? e baMnenI vacce jIva jhUle che. AtmA nathI ema kahevAmAM paNa teno Agraha nathI ane AtmA che tema kahevAmAM tene pramANa maLatuM nathI. anAtmAnI viruddhamAM badhA sthUla pramANanI sAkSI ApavA chatAM jIva tene paNa mAnavA taiyAra nathI. arthAt zaMkAnuM aMtara UbhuM ja che. A samaye tene sadgurunI AvazyakatA lAge che. cAritra mohanIyano sAtha na hovA chatAM prabaLa puNyanA udaye dRSTi sAme koI satpuruSa hoya, to temAM zraddhA karavAthI mohanIya karmanA baMdha paNa DhIlA paDe che ane te vakhate te 'samajAvo' kahIne satpuruSane prArthanA kare che. A AkhI avasthA (43) Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthibhedanA najIkanA samayanI che. ahIM jIvanI karma avasthA zuM che ane anAtmavAda ane anAtmavAdanI zaMkAo kevI sthitimAM janme che, tenuM ApaNe AdhyAtmika rIte spaSTIkaraNa karyuM che. je kAMI avasthAo hoya pachI te viparIta avasthAo hoya ke zaMkA bharelI avasthAo hoya ke nizcayAtmaka avasthAo hoya, te avasthAmAM karmano ane karmanA kSayopazamano sIdho saMbaMdha che. tenI traNa avasthAo thAya che. 1) udayabhAvo pAtaLA paDayA hoya, svabhAvane anukULa kSayopazama bhAva pragaTa thayo hoya ane sAthe sAthe puNyano udaya hoya, tyAre karmasiddhAMta anusAra nizcayAtmaka avasthA pragaTa thatI hoya che. 2) mohanIyano gADha udaya hoya, darzanamohanIyano kSayopazama atyaMta nirbaLa hoya ane puNyano abhAva hoya, tyAre viparIta avasthA janme che. 3) darzana mohanIya karmano kSayopazama anukULa hoya paNa jarUrI cAritra mohanIyanA udaya zithila na thayo hoya ane prabaLa puNya na hoya, tyAre A zaMkA avasthAno janma thAya che. ahIM ApaNe traNe avasthAnuM "mULa" karmamAM che ane karmanA udaya, apacaya ke kSayopazama, te AdhyAtmika jagatamAM pUruM nATaka bhajave che, te joIe. A gAthAnA uttarArdhamAM trIjI avasthAne sparza pAmelo zaMkAkAra "samajAvo' kahIne namrabhAve uparanI avasthAnI jijJAsA kare che. A "samajAvo" zabda dvArA spaSTa thAya che ke have te jIvane sAMsArika bhAvathI asaMtuSTi thaI che, bhogothI atRpti thaI che ane mithyA bhAvothI trAsa anubhavyo che, tethI pAcho na vaLatAM "samajAvo" ema kahIne hakIkatamAM sAMsArika bhUmikAnI pUrI 'avalehanA kare che ane satya samajavA te talapApaDa thayo che. A rIte gAthAno "samajAvo' zabda (1) jJAnAtmaka bhAva, (2) kaSAyano uparama, ane (3) vinayazIlatA, A triguNAtmaka bhAvane pragaTa kare che. jenuM ApaNe uMDAIthI vivecana karazuM. samajAvo' nA triguNAtmaka bhAva - (1) jJAnabhAva - jJAnAvaraNIya karmano nirmaLa kSayopazama thAya, tyAre samajavAnI bhAvanA jAgRta thAya che. jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama be prakAre che. pUrva avasthA ane uttara avasthA. jema loTa che, te pUrva avasthA ane roTalI che, te uttara avasthA. dUdha che, te pUrva avasthA ane dahIM che, te uttara avasthA. koI paNa padArthanA pariNAmamAM tenI be avasthA spaSTa hoya che. pUrva avasthA ane uttara avasthA. pariNamananI jemAM yogyatA che, te pUrva avasthA che ane yogyatA anusAra je pariNamana thAya che, te uttara avasthA che. darzanAvaraNIya ane jJAnAvaraNIya, baMne karmano kSayopazama sAthe joDAyelo che. baMneno kSayopazama thavAthI darzana ane jJAna kramika vikAsa pAme che. jJAnano paryAya nirmaLa hoya ane cAritramohanIya karmajanya kaSAyabhAvo upamita hoya, tyAre kSayopazama nirmaLa hoya che. A nirmaLa kSayopazama svataH athavA satpuruSanA AdhAre satya samajavA tatpara bane che ane "samajAvo" evI vinayazIla bhAvanA udbhave che. A bhAvanA prAyaH sapuruSanA nimitte thAya che ane kyAreka svata: paNa thaI zake che. tanidhiyAmA vA | A ..... (4) .....S Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe mokSazAstranuM paNa kathana che. ahIM A gAthAmAM satpuruSanA nimitte "samajAvo' tevI bhAvanA pragaTa thaI che. (2) sAMsArika bhAvono uparama : virakitano udbhava. virakita Ave ane viSaya kaSAyanI tucchatAno anubhava thAya, saMsArabhAvanI prabaLatA ochI thAya, tyAre Avo uparama janma che. jene samakitanA lakSaNamAM saMvega nirveda zabdathI kathana karavAmAM Ave che. nirveda zabda uparamavAcI che. temAM viSayo pratyenI mUccha tUTe che. ajJAna gayA pachI paNa mUccha tUTavI ghaNI durlabha che. ajJAna, mithyAtva ane kaSAya e traNanI joDI che. ajJAna ane mithyAtva dUra thayA pachI paNa mUccha utaravI ane Asakitano abhAva thavo, te cAritranI apekSA rAkhe che. uparanI ghAtaka tripuTInI sAme A traNa siddha tattvonI triveNI paNa che. samyajJAna samyagadarzana ane samyaka cAritra. A ratnatraya traNa baMdhanonI beDIne toDe che. ahIM "samajAvo' no bIjo guNa samajAvo" zabdanA rahasyane pragaTa kare che. je jIvanI uparama avasthAno sAkSI che. 3) vinayazIlatA : jayAre jIva guNamAM ramaNa kare arthAt vinayabhAvane vare, tyAre paNa samajAvo' evI vANI bolI uThe che ane spaSTapaNe puruSanuM avalaMbana grahaNa kare che. vizva kUto gho' zAstranA A vAkaya pramANe vinaya prApta thayA pachI dharmanI prApti thAya che. ahIM samajAvo' zabdanA uccAraNamAM ziSyano ahaM gaLI gayo che ane badhI virodhI mAnyatAono ullekha karyA pachI paNa pote nirALo che ane A mAnyatAonA saMbaMdhamAM sAcuM jJAna meLavavA mATe udyata thayo che. zAstromAM vinayabhAvane paNa eka parAkrama kahevAmAM AvyuM che. AvuM vinayazIla parAkrama karI vANI uccAre che ke samajAvo. A rIte "samajAvo' zabdanA triguNAtmaka bhAva pragaTa thAya che. - A traNe bhAvone varIne mithyA mAnyatAnA cakramAMthI nIkaLI nAstika bhAvonuM vamana karI kahe che ke "samajAvo upAya', temAM ziSyanI mAMgaNI AtmAne "samajAvo' tevI nathI paraMtu A badhI nAstika bhAvonI jhaMjhALamAMthI chUTavA mATeno sAco upAya zuM che? jema koI dhanano artha ema kahe che ke mAre dhana joIe che, to te sAco dhanArthI nathI paraMtu dhanano artha ema vicAra ke dhana meLavavAno sAco upAya zuM che? kAryanI siddhi mATe kAraNanuM sevana karavuM joIe, te siddhAMta che. "RM sapanAnuM kAryasiddhi pravet ' kAraNanI upasthitimAM paNa sAdhanAno abhAva hoya, to kAryasiddha thatuM nathI arthAt sAdhanA ane kAraNanI upekSA karI phakata kAryanI ke sAdhyanI jhaMkhanA kare, to te vyakita saphaLa thato nathI. ahIM zAstrakAre "samajAvo saddhapAya" ema kahIne dArzanika siddhAMtano spaSTa upayoga karyo che arthAt sAcA upAyanI apekSA karI che. upAya zabda kAraNavAcI paNa ane sAdhanavAcI paNa che. upAyanA bIjA paNa ghaNA kriyAtmaka artha thAya che. lAbhanI najadIka javuM athavA lAbhanI najIka javA mATe yatna karavo, tene upAya kahevAmAM Ave che. jayAre mANasa bahu saMkaTamAM hoya che, ane paristhitithI dhUMdhavAya che, tyAre bolI uThe che ke have koI upAya nathI. arthAt koI rasto Music (45) JAMNS Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. evI paristhitimAM jayAre tene koI sAro rasto batAve, tyAre tene sapAya kahevAmAM Ave che ane saupAyanuM sevana karavAthI te saphaLa thAya che. che. ahIM upAyanI sAthe sad zabda joDayo che. teno spaSTa artha e che ke upAya be prakAranA che. (1) sakkapAya ane (2) asaupAya, sAco rasto ane khoTo rasto. hakIkatamAM viparIta upAyanuM sevana thAya, to sAdhya to dUra rahyuM saphaLatA paNa dUra rahI paraMtu keTalIka vipatti AvI paDe ane tenA kuphaLa paNa cAkhavA paDe. asa upAsanAnA ghaNAM viparIta pariNAmo che. nItimAM kathana paNa che ke "satya lakSavedhI che jyAre asatya te ghaNA anarthanuM mULa che. saupAyanuM sAcuM eka ja phaLa prApta thAya che. jyAre asad upAya to ghaNAM kuphaLa ApI zake che. eTale ja kAvyakAro e kahyuM che ke, "satya pati mA pana atyaM madhapradati thAnAm tam ' satyano mArga eka ja che paraMtu asatyanA mArga ghaNA che. satyano dhorI mArga eka che. game tevA upAyanuM sevana karavAthI AtmA prApta thato nathI, mukitano mArga hAtha lAgato nathI. sAMsArika siddhio mATe aneka prakAranA upAyo yojavAmAM Ave che paraMtu A badhA upAya kalyANa mATe upAya nathI. salkapAya te lakSavedhI che. AthI zAstrakAre ahIM "samajAvo" pachI saupAyane lakSa mAnyuM che. dhanya che kRpALu devanI amRtavANIne! eka eka zabdamAM temanI svaccha dArzanika draSTi ane pratibhAnA darzana thAya che. zaMkAkArane viziSTa buddhivALo jaNAvIne vinayabhAva pragaTa karyo che. sAmAnya zaMkAkAra e ja rIte prazna kare ke AtmA nathI to AtmAne samajAvo. paraMtu e rIte udbhAvana thavAthI kAvyarasanuM khaMDana thAya che, tema ja tenI vANImAM paNa ahaMkAranA darzana thAya che ane praznakAra maMdabuddhino che, tevI abhivyaMjanA thAya che paraMtu A doSano parihAra karavA mATe siddhikAre ahIM sIdhesIdho AtmavAdI prazna na karatAM "samajAvo upAya' ema kahIne prazrakAranI viziSTa buddhi, nirahaMkArapaNuM, ane tenI sAcI abhyarthanAnI abhivyaMjanA karI che. eka rIte kaho to guru ziSyano saMvAda bahu UMcAI para pradarzita thayo che..... astu. ahIM A cAre kaDI zaMkA rUpe pradarzita karI che. tenI mArmika vivecanA sAthe samApti karI uttarapakSamAM praveza karazuM. cAreya gAthA pUrvapakSa tarIke aMkita karIne have teno suMdara uttarapakSano AraMbha thavAno che. - upasaMhAra : uparanI cAreya gAthAo pUrvapakSa rUpa AtmAnA nAstitva viSe ane tenA anusaMdhAnamAM keTalAka tarko sAthe uccAravAmAM AvI che. A Akho pUrvapakSa e koI khAsa vyakita ke saMpradAyathI saMbaMdha dharAve che tevuM nathI paraMtu vizvamAM samagra Astikaya bhAvanAone celenja karanArI ane dharmane na mAnanArI athavA dharmathI pratikULa siddhAMtone pragaTa karanArI pracalita mAnyatAo sAthe saMbaMdhita che ane A nAstikavAdanI mAnyatA jaina darzananA AtmavAda sAthe sIdhI athaDAya che, tethI zAstrakAre ahIM guru ziSyanA saMvAdarUpe te mAnyatAone vaNI lIdhI che. A mAnyatAo kevI rIte pragaTa thaI che ane tenA mULa zA mATe ATalA majabUta che tenuM vivecana haULLLLLLLLSLLLLLS (46) gopIpIpIpI).........LILLLLLLLLLLLLLLLLLLLLS Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe bArIkAIthI karI gayA chIe. hakIkatamAM viSaya pratyenI Asakita, kAmabhoga ane sattA-parigraha vagerene prApta karavAmAM dharmanI mAnyatAo thoDe ghaNe aMze ADI Ave che ane pratyakSa padArtho vadhAre AkarSaNanuM nimitta hoya che, tethI Avo nAstikavAda UMDAImAM utaravA mAMgato nathI. cAreya gAthAnA sthUla tarkathI anAtmavAdanA bhAvo pragaTa karyA che. chevaTe zAstrakAre A bhAvonuM vivecana karanArane kadAgrahI na banAvatAM vinayazIla banAvyo che, te zAstrakAranI abhuta kAvyakalA che. thoDA zabdomAM gUDhabhAvo bharavAnI zrImadjInI abhUta zailI Azcaryajanaka che. ATalo upasaMhAra karyA pachI have uttarapakSanI AdhyAtmika gAthAono sparza karI jJAnasAgaramAM sparza karazuM. \\\\\\\\\\\\\\\\N (47) \\\\\\\\\\\\\\\\ Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 49 A upodaghAta : gAthA-49, 5o : pUrvanI gAthAomAM AtmA viSe je kAMI zaMkA karI che, tenA kAraNa viSe have pachInI kaDImAM spaSTIkaraNa karyuM che. kavirAja ema kahevA mAMge che ke zaMkAkAra duSita nathI paraMtu zaMkA thavAnA prabaLa kAraNa che ane te kAraNomAM pradhAna kAraNano zAstrakAre pahelA ja zabdamAM ullekha karyo che. je bhramAtmaka jJAna thayuM che, teno paNa ullekha karyo che. A viparIta jJAna anarthanuM mULa che, te ApaNe pAchaLathI jozuM paraMtu ahIM viparIta jJAna thavAmAM vRSTinI ekarUpatA thaI gaI che te pragaTa kare che. hakIkatamAM deha ane AtmA paraspara guNothI maLatA nathI, te baMne bhinna che, chatAM erUpa dekhAya che. vastutaH baMnenA lakSaNa paNa nirALA che. A AkhI kaDI eka khAsa viSayano zubhAraMbha kare che, te mukhya viSaya che Atmatatvane pradarzita karI tenuM darzana karAvavuM. manuSyanA mana para ke enI AMkho para mohano ke pUrvanA saMskArono eka evo paDado che ke jenA kAraNe tene spaSTa samajAtuM nathI ane dekhAtuM paNa nathI. baMgALI bhASAmAM kahyuM che ke "mAra vone modevaraNa | re mAvaraNa puvAno ri " arthAta amArA nayano para mohanuM AvaraNa paDeluM che, tethI ApanA darzana thatAM nathI, mATe kRpA karIne he prabhu ! A AvaraNa haTAvo. - A gAthAmAM paNa AMkha uparano A mahAtmaka paDado dUra karavAnI vAta che, jo A paDado dUra thAya, to Atmadarzana thAya. ahIMthI zarU karIne AgaLanI gAthAo adhyAtmasaMskRtino eka pAyo che. AkhuM tattvajJAna sAdhanAnI AdhArabhUta bhUmikA che, ahIM ajJAnanuM kAraNa batAvIne satya hakIkatanuM udghATana karyuM che. have ApaNe te mULa gAthAmAM praveza karIe. bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA dehasamAna 1 paNa te baMne bhinna che, pragaTa lakSaNe bhAna 49 II bhAsyo dehAdhyAsathI dehAdhyAsa zabda adhyAtma saMskRtimAM ghaNo ja prasiddha zabda che. vedAMtanA graMthomAM dehAdhyAsa zabda ghaNI ja jagyAe jovA maLe che. je vastunI sAthe bIjI vastu niraMtara nivAsa karatI hoya, niraMtara sAthe rahetI hoya, to baMnenuM ekatva pragaTa thavA mAMDe che. jema pANImAM nAMkhelI sAkara pANIne mIThuM kare che tyAre bolAya che ke mIThuM pANI, ahIM sAkara ane pANI, baMne ekarUpa thaI gayA che, ane ekatA rUpe vyavahAra thAya che, A baMneno paraspara adhyAta che. A eka udavAraNa mAtra che. hakIkatamAM sAkara ane pANI, be bhinna dravyo che. adhyAsa thayA pachI padArtha to bhinna che paNa jJAtAne-jANanArane abhina dekhAya che. arthAt baMne dravyone tarUpa mAnavA lAge che. adhyAsa zabda adhi+Asa aMtaramAM nivAsa karelA dravya. ekamAM bIjAnuM maLI javuM, athavA paraspara sAthe rahevuM. potAnA guNone paNa DhAMkI rAkhe, tevI avasthA pragaTa karavI. adhyAsa e sahavAsa jevo zabda che. koI paNa sahavAsI dravyo \\\\\\\\\\\\\\\S (48) SS Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULamAM potAnA svarUpano tyAga karI zakatA nathI, potAnuM astitva kAyama rAkhe che paraMtu tenA jANakArane baMne eka che, tevo bhrama thAya che eTale ja zAstrakAra kahe che ke "bhAsyo" ema lAgyuM. hakIkatamAM ema che nahIM paNa jANanArane dorImAM sApa jevuM lAge che, tethI bhaya paNa lAge che. jo ke A udAharaNa paNa eka aMzI udAharaNa che. tyAM dorImAM sApanuM astitva nathI paNa pratibhAsa thAya che. padArthanI hAjarI na hoya to paNa pratibhAsa thAya ane pardAthanI hAjarI hovA chatAM paNa anyathAbhAna thAya. ahIM dehamAM AtmAnI hAjarI che chatAM tene "bhAsyo" arthAt pratibhAsa thAya che ke deha ja che athavA deha te ja AtmA che. athavA AtmA te ja deha che. baMne dravyonI hAjarI hovA chatAM eka skUla dravyanuM anyathA bhAve grahaNa kare che, tethI ahIM zAstrakAra kahe che ke "bhAsyo dehAdhyAsathI", "bhAsyo" zabda A padamAM mukhya che. ahIM bhAsyo" zabda viparIta jJAnavAcI che. arthAt dRSTAne viparIta samajAyuM che. dehamAM ja AtmatattvanI sthApanA kare che. deha te AtmA thaI zakato nathI, e ja rIte AtmA te deha thaI zakato nathI paraMtu jJAtAne baMnenA sahavAsathI viparIta AbhAsa thayo che. A padamAM baMne dravyo karatAM paNa je A viparIta AbhAsa thayo che, tenI mukhyatA che, tethI zAstrakAra "bhAsyo zabdathI ja kaDIno AraMbha kare che. pratibhAsa : darzanazAstramAM AvA pratibhAsane khyAti kahevAmAM Ave che. hakIkatamAM khyAti zuM che ? athavA zuM AvI viparIta khyAti thaI zake ke kema ? te bAbata virATa carcA che. paraspara anukULa-pratikULa hajAro tarka ApavAmAM AvyA che. keTalAka darzano ema kahe che ke viparIta jJAnano saMbhava ja nathI. jJAnanI be ja avasthA che, jJAna ane ajJAna. jayAre jainadarzanamAM viparIta jJAnane mAnavAmAM AvyuM che. A dArzanika carcA Avazyaka na hovAthI bahu laMbAvI nathI. viparIta jJAna te padArthano viparIta nirNaya kare che. jenazAstrakAra kahe che ke jJAnAvaraNIyakarmano kSayopazama koI kAraNothI nirmaLa na hoya, to AvA kSayopazamathI jJAna ajJAnarUpe pariNata thAya che. matijJAna ane zrutajJAna to viparIta thAya che paraMtu avadhijJAna paNa viparIta rUpe arthAta virbhAgajJAna rUpe thaI zake che. AvA virbhAgajJAnanA AdhAre keTalAka guruo keTalIka vicitra sAdhanA kare che ane avadhijJAna zudhdha na hovAthI dUra sudhI rahelA padAthomAM paNa viparyAsa pAme che. astu. ahIM paNa zAstrakAra "bhAsyo' kahIne eka viparIta bhAvanuM udghATana kare che arthAt te AtmAne deharUpa mAne che, te ja rIte dehane AtmA mAne che. be dravyonA saMyogamAM tAdAbhya hovAthI ekanuM ja grahaNa kare che ane "eka ja che ema svIkAre che. jo ke ahIM Atmatattva jevuM sUkSmatattva sAdhAraNa vyakitanI najaramAM AvatuM nathI. jayAre deha, te pratyakSa che. kharI rIte ahIM viparyAsa thayo nathI. dehanuM jJAna to barAbara che paraMtu deha sAkSAt jaDa hovA chatAM tene AtmasvarUpa mAnI levo, te jJAnanI viparIta paryAya che ane Avo pratibhAsa thavAmAM siddhikAra svayaM dehAdhyAsane kAraNa rUpe mAne che. jo ke gAthAmAM sarvaprathama "bhAsyo' zabda mUkayo che ane tyAra pachI kahyuM che ke A avaLuM jJAna zA mATe thayuM ? pratibhAsa viSe thoDuM jANyA pachI Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dehAdhyAsano vicAra karavo ghaTe che. dehAdhyAsa : dehAdhyAsa zuM che? adhyAsa zabdano artha sahavAsa jevo thAya che. paraMtu dehamAM rahevA chatAM AtmA to sarvathA vibhinna che to adhyAsa kone thAya che ? baMne padArtha sama paryAya karavA chatAM dravyarUpe svataMtra che. eTale dravyo adhyAsa pAmatA nathI, kevaLa sAthe rahe che. adhyAsanuM pratibiMba manuSyanA manamAM paDe che. jayAre AtmajJAnanI carcA thAya, jIvanA puNyodaye AtmA ke paramAtmA jevo zabda tenA kAna para Ave ane sAMbhaLyA pachI vicAra kare, tyAre ja adhyAsanuM pratibiMba paDe che. anaMta jIvo ajJAnadazAmAM ja che. tene deha ane AtmA bhinna che, tevA bhedajJAnano avasara sAMpaDyo nathI. te jIvo dehAdhyAsavALA hovA chatAM tene kazuM bhinna jJAna thatuM nathI, te jIvone phakata ajJAnadazA ja banI rahe che. uparanI sthitithI AgaLa vadhelA jIvo AtmA viSe vicAre che, tyAre A dehAdhyAsathI jIva svataMtra nathI, deha ja AtmA che tevo pratibhAsa Ubho thAya che. A avasthAmAM jIva keTalIka sUkSma avasthAomAMthI pasAra thAya che. yathA (1) deha che ane dehanuM jJAna che, paNa AtmAnuM jJAna nathI. (2) deha paNa che ane potAnuM jJAna paNa che. mANasa marI jAya tyAre deha paDayo rahe che paNa jIvana nathI, to jenA AdhAre jIvana hatuM, te jIva zuM che ? tevo prazna UThe che. (3) jIvita avasthAmAM deha ane AtmA tadrupa banI gayA che, mATe baMne eka che, tevo AbhAsa thAya che paraMtu ahIM prazna to che ja. jene AbhAsa thAya che, te svayaM saMzayazIla che. . (4) chevaTe dehAdhyAsathI lAge che ke AtmA te deha ja che. jIva AvI badhI avasthAomAMthI pAra thAya che, tyAre tenA mana para deha saMbaMdhI saMskAro aMkita thatAM hovAthI dehAdhyAsa majabUta banI jAya che. dehAdhyAsano artha samajavA jevo che. deha ane AtmA sAthe rahe che teTalo sImita artha nathI paraMtu dehanA sahavAsathI mana para je AsakitanA rajakaNo aMkita thAya che ane manamAM je kAMI sukha duHkhanI pratikriyA che te dehanA kAraNe che ane dehane ja thAya che. pote zarIra mAtra che, evo DraDha saMskAra dehAdhyAsathI Ubho thAya che. A che dehAdhyAsa. dehAdhyAsathI ja dehanI kriyAo ane mananI kriyAo sumeLathI sAthe cAlatI rahe che. AvuM ghaNA samaya sudhI cAlatuM rahevAthI huM deha chuM evo eka bhArekhama adhyAsa manuSyanA vicArone pakaDI rAkhe che. adhyAsa zabda pratyeka samayanI kriyAzIlatAno paNa vAcaka che. jema arIsAmAM pratyeka paLe bhinna bhinna pratibiMbo paDatA hoya che, tema manamAM ke AtmAmAM dehanI kriyAzIlatAnA pratibiMbonI hAramALA pratyeka paLe cAlatI rahe che. A pratibiMbonI hAramALAne potAnI mAnavI, te eka prakArano sAkSAt dehAdhyAsa che. darpaNa pratibiMbathI nyAruM che paNa darpaNanI sAme jayAre cakalI bese, tyAre te pratibiMbane sAcuM mAnI tenI sAthe laDAI kare che. darpaNa nyAro che ane pratibiMba paNa nyAruM che, tevA jJAnano abhAva hovAthI S ASSISTS (50) SS Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene arIso ane pratibiMbano adhyAsa thAya che. ahIM jIvarUpI darpaNamAM niraMtara dehanA pratibiMbo paDatAM hovAthI ane mananI badhI ja kriyAo deha sAthe saMbaMdhita hovAthI A badhI kriyAno je jJAtA che tenA upara dehAdhyAsano prabhAva paDe che ane A adhyAsathI tene lAge che ke deha ja mukhya che. deha sivAya bIjuM kAMI dekhAtuM nathI. A rIte vicAravAthI khyAla Avaze ke dehAdhyAsa jIvanI eka gaMbhIra bhUlano ullekha kare che. adhyAsa to che ja, adhyAsane nakAravAmAM Avyo nathI. deha ane AtmA sAthe rahe che, e paNa hakIkata che paraMtu A dehAdhyAsathI je viparIta pariNAma Ave che ane viparIta jJAna thAya che te ja kharA arthamAM dehAdhyAsa che. ghauMmAM kAMkarA che ane baMne sAthe che te spaSTa che paraMtu ghauM ane kAMkarAne eka mAnIne eka sAthe pIsIne Aroge, to pariNAma viparIta Ave. ghauM ane kAMkarA to baMne rUpI dravya che, tethI AvI bhUla thavI saMbhavita nathI paraMtu ahIM eka dravya rUpI che ane eka dravya arUpI che. rUpInA aNu aNumAM arUpI nivAsa karIne samAyelo che, tethI A gaMbhIra bhUla thavAno pUro saMbhava che, Ane ja zAstrakAra "dehAdhyAsa' kahIne sacoTa IzAro kare che. dehAdhyAsa te AtmasAdhanAmAM athavA AtmajJAnamAM eka moTo patthara che. deha to AtmA sAthe rahevAno ja che paraMtu tenA sahavAsathI deha pratyenI je mamatA uddabhavI che, te dehAdhyAsanuM pariNAma che. dehAdhyAsa jIvane upara UThavA deto nathI athavA tenA kAraNe mananI paristhitimAM badalAva Avato nathI. coronI sAthe koI lAMbA TAIma sudhI nivAsa kare, to pote paNa cora che tevo tene AbhAsa thAya che. sidhdhAMta e thayo ke sahavAsa e AbhAsanuM kAraNa che. deha AtmAnI sUkSma avasthA che paraMtu sthUla avasthAmAM paNa A adhyAsanA pariNAmo jovAmAM Ave che. siMhanuM bacca ghaNA varSo sudhI jo bakarInA ToLAmAM rahe, to te siMhapaNuM bhUlI jAya che. nATakamAM barAbara strIno bhAga bhajavato puruSa nArI jevA hAvabhAva pragaTa kare che. sahavAsathI upajatAM viparIta pariNAmonA lAkho dRSTAMto maLI zake che. jayAre ahIM AtmA to atyaMta sUkSma che eTale dehAdhyAsathI vyakitane dehAbhAsa thAya che, te svAbhAvika che. AbhAsanuM adhiSThAna mana che. jo ke e niyama nathI ke dehAdhyAsathI badhA manuSyone viparIta AbhAsa thAya ja. dehamAM rahevA chatAM dehathI nirALA evA paramAtmA svarUpa AtmAne oLakhI lAkho jJAnI AtmAo sAcA mArganuM ArAdhana karI rahyA che, tethI ahIM eka prazna uThe che ke dehAdhyAsathI viparIta AbhAsa kone thAya che ? sidhdhikAre phakata eTaluM ja kahyuM che ke "bhAsyo dehAdhyAsa" arthAt dehAdhyAsathI viparIta bodha kone thAya? e AMtarika garbhita prazna che. arthAt dehAdhyAsathI Avo AbhAsa thanArA jIvanI pAtratA zuM che ? zA kAraNathI Avo AbhAsa thAya che ? ApaNI dRSTi sAme baMne prakAranA jIvo che. eka jJAnI AtmA che, jene dehAdhyAsathI viparIta AbhAsa thato nathI. jayAre bIjA jIvo evA che, jene dehAdhyAsathI khoTo pratibhAsa thAya che. UMDAIthI vicAra karatAM jaNAze ke tenA cAra kAraNo che. dehAdhyAsanA kAraNo - tenA kAraNo A pramANe che - ISLAMICS (51) SSSSSSS Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) karmajanya pariNAma, (2) sAMyogika pariNAma, (3) viparIta vicAradhArAnuM zravaNa, zAstrakAra kahe che ke jevuM zravaNa thAya tevuM jJAna thAya che. mANasa jevuM sAMbhaLe che tevuM vicAre che ane tevA prakAranA saMkalpono janma thAya che. (4) bhogonI tIvra Asakita ane pramAdadazA . (1) karmajanya pariNAma : udayamAna mohanIyakarma athavA darzanamohanIyakarma ane cAritramohanIyakarmano udaya, A baMne mohanIya karmanA prakAro avaLuM samajavAmAM mukhya AdhAra staMbha che. zAstramAM jayAM jayAM adhikAra Ave che tyAM jJAna pragaTa thavAnI pUrvamAM "yuvatI moLikko evo zabda Ave che mohanIya karma upazama thayuM hoya, to ja jJAnamAM nirmaLa pratibiMba paDe che. arIsA upara caDelo mela mukhadarzanamAM ADo Ave che. karmajanya pariNAma sArI narasI badhI avasthAmAM kAraNabhUta hoya che. puNyano abhAva paNa karmajanya sthitimAM kAraNabhUta bane che. puNyanI anukULatA na hoya to jIva sAce raste caDI zakato nathI. ahIM puNyanA abhAvamAM jJAnanA upakaraNo paNa malina hovAthI zuddha jJAna karAvI zakatA nathI, A che karmajanya sthiti. (2) sAMyogika pariNAma : temAM manuSya sarvathA svataMtra nathI. te jevA saMyogamAM janme che ane je paristhitimAM rahe che, tevA saMskAro grahaNa kare che, tevI bhASA paNa bole che. viparIta saMyogomAM vikAsa pAmelo manuSya viparItadazAnuM bhAjana bane che. eTale ahIM AvA kuTila saMyogavALA jIvane dehAdhyAsathI bacavuM muzkela che. nAstikonA samudAyamAM rahelo sAmAnya jIva . nAstika bhAvone bhaje che. AvA manuSya para dehAdhyAsano duSTa bhAva paDe, te paNa teTalo ja svAbhAvika che. (3) viparIta vicAradhArAnuM zravaNa : zravaNa e paNa jJAnanI sArI narasI baMne dhArAnuM sacoTa kAraNa che eTale zAstrakAre kahyuM che ke "savaLe ne ya viUOI zravaNathI jJAna paNa thAya che ane vijJAna eTale sAcuM jJAna paNa thAya che ane e ja rIte viparIta jJAna paNa thAya che. jene niraMtara mithyA bhAvone sAMbhaLavAno avasara maLe che, te jIvane dehAdhyAsathI paNa viparIta AbhAsa thato rahe che. sAMbhaLI sAMbhaLIne tenA vicAronuM parimaMDala evuM draDhIbhUta thAya che ke dehAdhyAsamAM paNa viparIta AbhAsa thavo, te svAbhAvika che. zravaNa e jIvananI utama kriyA che. ApaNe tyAM satsaMgane ane pravacana zravaNane vizeSa mahattva apAyuM che. tenuM paNa pradhAna kAraNa jJAna parizuddha thAya te ja che. sAcuM zravaNa na thavAthI paNa dehAdhyAsamAM rahelo jIva dehathI AgaLa vadhI zakato nathI. sAMbhaLe to vicAra, vicAre to AtmA saMbaMdhI prazna uThe paraMtu je sAMbhaLato ja nathI, zravaNa karato ja nathI, te dehAdhyAsathI niraMtara temAM ramaNa karato rahe che, tene AtmA judo che tevuM mAnavuM jarUrI lAgatuM nathI. (4) bhogAsakti - tIvra bhogAsakita ane sAMsArika viSayo pratyenI Asakita paNa dehAdhyAsathI nipajatA A AbhAsanuM mukhya kAraNa banI rahe che. AsakitamAM aTavAyelo jIva dehane ja AtmA mAnI dehapUjA kare che ane bhogone sAkSAt sukhanuM kAraNa mAne che. dehathI AtmA MAS (52) . Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhinna che, evo AtmA saMbaMdhI kazo vicAra karato nathI. AtmA saMbaMdhI kazo vicAra Ave, to paNa dehanI sImAmAM samApta thaI jAya che... astu. uparyukata badhA bhinna bhinna kAraNothI dehAdhyAsathI dehAbhAsa thato hoya che paraMtu je jIvo puNyazALI che ane jenA mohanIya karmanA aMzo upazAMta thayelA che, tevA jIvo dehAdhyAsa hovA chatAM temAMthI nipajatAM viparIta AbhAsono bhoga banatA nathI. sAcuM zravaNa karIne dehathI nirALA evA paramAtmArUpa AtmAnuM darzana kare che, mATe ja zAstrakAre kahyuM che ke pratibaMdhaka kAraNa hoya, tevA jIvo dehAdhyAsathI ajJAnadazAnA zikAra bane che paraMtu pratibaMdhaka kAraNa haTI javAthI zuddha Atmadarzana thAya che. vAdaLa vikharAI jatAM jema caMdranA darzana thAya che, tema pratibaMdhaka kAraNono abhAva thatAM AtmavRSTi prApta thAya che, mATe ja ahIM zAstrakAroe "bhAsyo' zabda mUkayo che. bhAsyo dehAdhyAsathI' temAM koI koI jIvane bhAsyo, evo artha nIkaLe che kAraNa ke badhA jIvone AtmA deha samAna bhAsyo nathI. dehAdhyAsa to badhAne che paNa badhAne viparIta jJAna thatuM nathI, mATe zAstrakAre 'bhAsyo' zabda mUkIne jene viparIta jJAna thAya che, teno ullekha karyo che. jene viparIta jJAna thatuM nathI, tene A "bhAsyo' zabda lAgu paDato nathI. mULamAM prazna e che ke AtmA deha samAna kema bhAse che? dehAdhyAsathI bhAse che paraMtu A kAraNa kevaLa viparIta dazAne pAmelA jIvo mATe che. astu. dehAdhyAsa zA mATe thAya che teno vicAra karIne have ApaNe tenA gaMbhIra arthane joIe. dehAdhyAsano gaMbhIra artha : uparamAM dehAdhyAsanI skUla vyAkhyA karI che paraMtu AtmA ane deha eka sAthe rahe tene kharA arthamAM dehAdhyAsa kahI na zakAya. adhyAsanA be prakAra che. (1) eka dravya bIjA dravyane tapa karI de athavA potAnA guNadharmane temAM parivartita karI de athavA bIjA dravyanA guNadharmane sarvathA DhAMkI de, te adhyAta che. (2) jayAre bIjA prakAranA adhyAsamAM sAthe rahevA chatAM eka dravya bIjA dravyane tadrupa karatuM nathI. deha potAnA guNadharmathI AtmAne raMgI de che paraMtu AtmAne tadrupa banAvI zakato nathI. temaja dehanA guNa AtmAmAM kriyAnvita thatA nathI. AtmAmAM dehanuM pratibiMba hovAthI AtmA svayaM deha jevo banI jAya che ane AbhAsa thAya che ke deha ane huM, baMne eka ja chIe. siddhikAre ahIM bhAsyo' zabda mUkIne A bIjA naMbaranA adhyAsano ullekha karyo che, sahavAsa thavAthI ja adhyAsa thato nathI paraMtu para padArthanI guNakAritAne anukULa evI paryAya pote paNa bhajave che, tyAre sahavAsI adhyAta che. adhyAsa eka prakAranuM sAmAyika rUpAMtara che, arthAt jyAM sudhI adhyAsa che, tyAM sudhI ja A rUpAMtara Take che. sahavAsa eka saMyoga che. jayAre adhyAsa e tAdAsyabhAve thatI paryAya che. adhyAsanA mULa ghaNAM UMDA che kAraNa ke AdikALathI deha ane AtmAno sahavAsa hovAthI A adhyAsa ghaNo ja DraDhIbhUta thayelo che chatAM paNa te phakata bhAsyamAna che arthAt jIvane bhAse che. hakIkatamAM tarUpa nathI. baMne svataMtra dravyo che. dehanI jagyAe deha che ane AtmAnI SiSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\N (53) L\\\\\\\\\\\\\\) Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagyAe AtmA che. lokhaMDamAM caDelI agni ane lokhaMDa baMne ekarUpa dekhAya che paraMtu agni te agni che ane lokhaMDa te lokhaMDa che. baMneno sahavAsa tUTI jatAM, teno adhyAsa paNa laya pAmI jAya che. ahIM deha ane AtmAnI vAta hovAthI A adhyAsa bhramAtmaka jJAnarUpa che. jayAre jaDa padArthomAM je adhyAsa thAya che te jJAnarUpa nathI paNa guNAtmaka che. adhyAsa ghaNo ja vyApaka kriyAtmaka bhAva che ane baMne dravyone athavA deha ke AtmAne eka bhAve pradarzita kare che paraMtu te eka AbhAsa mAtra che hakIkata nathI, tethI ja ahIM siddhikAra kahe che ke "bhAsyo dehAdhyAsathI AtmA dehasamAna' A kaDIthI ja spaSTa thAya che ke bhAsyo eTale lAge che, samajAya che, eka samAnano bodha thAya che paraMtu te eka samAna nathI evo spaSTa artha nIkaLe che. paNa te baMne bhinna che - trIjA padamAM kahyuM che ke te baMne bhinna che. siddhikAra be padomAM viparIta bodhanuM udghATana karI arthAt asat bodhanuM udghATana karI A trIjA padamAM saMbodhanuM udghATana kare che. jema retInA raNamAM jhAMjhavAnA jaLa dekhAya che arthAt tyAM samudra ke pANI jevo AbhAsa thAya che paraMtu hakIkatamAM te asat bodha che. svapnamAM paDelo mANasa svapnane saddhodha mAne che paraMtu jAgRta thatAM tene asaddhodhanuM bhAna thAya che. jJAnavRSTi khUlatA padArthanuM spaSTa svarUpa dRSTigocara thAya che. sadgodha tyAre ja thAya jyAre pUrvamAM asadhdhodhanI bhUmikA hoya che. pariNAma svarUpe ke bIjA koI paNa prakAre asadhdhodha asatya sthApita thAya che. tenuM gaNita pramANe zuddha pariNAma hotuM nathI. asaddhodha vyartha jato nathI, te asat pariNAma ApavA mATe saphaLa che, zakitamAna che paraMtu saddhodhanI sAme asaddhodhanuM mUlyAMkana thaI zake nahIM. asadhdhodha eka mAyAvI jALa che ane temAM jIva aTavAyelo rahe che. te zAzvata satya nathI, ethI ja jJAnIoe asalbodhathI mukata thavA mATe jJAna vyApAra ke vANI vyApAra karyo che ane kahyuM che ke tamAro A bodha eka AbhAsa mAtra ke mithyA bodha che. deha sAthe rahevAthI dehano adhyAsa thayo che arthAt dehanA guNadharmane potAnA guNadharma samaje che paraMtu hakIkatamAM te baMne bhinna che. ema spaSTa udghoSa karI A mithyA AbhAsane ane tenA kAraNone spaSTa karI, tene mUkI devAnI vAta kare che. A AbhAsa be rIte thaI rahyo che. (1) AtmA te deha ja che, evo pratibhAsa thAya che ane (2) te adhyAsathI AtmA zUnya che kazuM nathI tevo pratibhAsa thAya che. A adhyAsa hakArAtmaka ane nakArAtmaka baMne bhAvone pragaTa kare che paraMtu zAstrakAra baMne bhAvane tyAjaya samajI adhyAsa ane adhyAsathI nipajatuM pariNAma, e baMneno niSedha kare che ane spaSTapaNe kahe che ke te baMne bhinna che. ahIM 'te' eTale koNa? te' zabda sarvanAma che. A sarvanAma deha ane AtmA e baMne mATe vaparAyuM che, tethI kahe che ke jema AtmA che tema deha paNa che ane jema deha che tema AtmA paNa che. baMne dravyonuM tulanAtmaka adhyayana karI baMnenA svataMtra astitvane pragaTa kare che. dehanuM astitva to pragaTa che ja paNa AtmAnuM paNa svataMtra astitva che. A vAkaya upamAna, upameya tarIke paNa bolI zakAya. jema deha pragaTa che tema AtmA paNa pragaTa che. deha AtmAthI bhinna che to AtmA paNa dehathI bhinna che. A adhyAtmazAstra hovAthI ahIM mAtra dehanI bhinnatA batAvIne zAstrakAra mukhyapaNe SSSSSS (4) SS Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnI kathAne ja AgaLa vadhAre che ane bhinnatA jANavA mATe padArthanA lakSaNa jaNAve che. kAraNa ke lakSaNathI ja lakSya jANI zakAya che. lakSaNathI lakSyano bodha : ahIM zAstrakAra lakSaNa ane lakSano je saMbaMdha che tene jANavA mATe tenI bhUmikA rajU kare che arthAt AtmA ane deha, tene ja dRSTigocara rAkhIne baMnenA lakSaNa jovA joIe, to ja baMne bhinna padArthanuM astitva pragaTa thAya. dehanA lakSaNa to sAmAnya rIte pratyakSa ja che paraMtu tenuM je eka apragaTa lakSaNa che, te tenI parivartanazIlatA che arthAt dehanuM sUkSma paramANu sRSTimAM samAI javuM sarvathA visarjana thaI javuM. deha maTIne adeha thaI javuM A lakSaNathI ja deha koI sthAyI tattva nathI, te bodha thavo bahu jarUrI che. tenAthI viparIta dehano nivAsI evA je Atmadeva che, tenA eka paNa lakSaNo rUpI padArtha jevA nathI. deha saMpUrNa rUpI padArtha che, jyAM teno adhiSThAtA evo AtmA amUrtarUpa che, amUrta hovAthI varNa, gaMdha, rasa Adi guNothI rahita che, jJAna guNathI te pragaTa thAya che. rUpa Adi badhA dehanA lakSaNo che, jayAre jJAna ane jJAnane anukULa evA bIjA zAMti, dayA, bhakita, ItyAdi guNo paNa caitanyanA ja lakSaNa che. pANImAM nAkheluM mIThuM tenA svAdarUpI lakSaNathI pArakhI zakAya che. IndriyanA upakaraNa dvArA A badhA sthUla lakSaNo dravyabhAve grahaNa karI padArthanI parakha kare che. paraMtu AtmAnA lakSaNa mATe IndriyAdi upakaraNa paripUrNa upakaraNa nathI. jethI IndriyAtIta nirmaLajJAna cetanAthI cetanA potA viSe nirNaya kare che ke dehathI bhinna evo aMtaryAmI AtmA potAnA lakSaNothI paripUrNa che. lakSa te adhiSThAna che, jayAre lakSaNa temAMthI pragaTa thatI paryAya che. lakSaNarUpe pragaTa thatI zuddha paryAya zuddha dravyanuM bhAna karAve che, jyAre tenAthI viparIta vikAra pAmelI paryAya vikArI AtmAnuM astitva batAve che. zuddha AtmA ke vikArI AtmA te baMne dehathI bhinna che. dehathI bhinna evo AtmA zudhdhAtmA paNa che ane vikArI ke vibhAvI AtmA paNa che. potapotAnA lakSaNathI te AtmadravyanuM pradarzana kare che. ahIM zAstrakAra "paNa" zabdano upayoga kare che. A "paNa" zabda be avasthAno bodhaka che. (1) deha ane AtmAnI ekatAno ajJAna bharelo bodha (2) AtmA ane deha sarvathA bhinna che, teno bodha. prathama bodhamAM ema kahe che ke atyAre paristhiti AvI che, paraMtu hakIkatamAM tema nathI. krodhathI mANasa duzmanane jItavA prayAsa kare che paNa krodhathI duzmano vadhe ja che. parasparanI be avasthAnuM bhAna karavA mATe athavA kathana karavA mATe "paNa" zabda mUkavAmAM Ave che. A paNa' zabda vyavahAramAM sArI ane narasI baMne rIte vaparAya che paraMtu siddhikAre ahIM "paNa" zabda je rIte mUkayo che, te aMdhArAmAM prakAza pAtharatI dIvAdAMDI jevo che. jema koI sajjana ThaganI sAthe joDAyelo hoya, tyAre bIjo taTastha mANasa tene cetanA Ape che ke tame A bhAIne sAthe lIdho che paNa sAvadhAna rahejo. A "paNa" zabda ahIM eka utama cetanA che. deha ane AtmAnI ekatA te ThagAI che. taTastha AtmA siddhikAra che, ThagAIthI bacavA sAdhakane "paNa" zabdathI cetanA Ape che ke deha te kathIra che ane AtmA te sonuM che paNa dhyAna rAkhajo. sonuM kathIranA bhAve veMcAI na jAya. A rIte "paNa" zabda eka avasthAthI bIjI avasthAmAM laI janAra SSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAva samAna che. yAtrIne eka kinArethI bIjA kinArAno khyAla Ape che ane tyAM pahoMcADavAnI koziSa kare che. anyathA ahIM paNa lakhavAnI jarUra na hatI. sIdhI rIte ja kahI zakata ke AtmA deha samAna bhale bhAsyo. te baMne bhinna che. ahIM te baMne bhinna che' ema kahevAnI sAthe sAthe AgaLamAM "paNa" zabda mUkayo che. A "paNa" thI siddhAMtanI nakkaratA pragaTa karI che. jIvane ekatA samajAI gaI che te paNa hakIkata che. "paNa" kahevAthI A siddhAMta para soLa AnA vajana mUkavAmAM AvyuM che. arthAt siddhikAra dRDha vizvAsa pragaTa kare che. koI kahe "Ama che ane jo kahe paNa Ama che' to ahIM "paNa" zabda bolavAthI viSayanI nakkaratAno khyAla Ape che. bedhaDaka chAtI ThokIne kahevAmAM AvyuM che. bhalene eka rUpa bhAsyo paNa te baMne bhinna che. ahIM bhAra mUkavAnuM kAraNa paNa bane che. karoDo mANaso deha ane AtmAnI ekatAmAM ja raMgAyelA che ane dehanI pUjAmAM ja jIvanayAtrAnI paripUrNatA mAne che. AvI atyaMta vraDhIbhUta thayelI mAnyatAne lalakAre tevo A "paNa" zabda che. astu. "paNa" zabda ghaNo mahattvapUrNa che. eTaluM kahIne tenI UMDAIno bodha Apyo che. A rIte AtmA ane deha bhinna che. te kathana pachI baMnenA je pragaTa lakSaNo che, tenA upara dhyAna ApavAmAM AvyuM che. dehanA keTalAka sAmAnya lakSaNa - saDavuM, gaLavuM, rogAdhIna thavuM, durgadha sugaMdhanA bhAvane bhajavA. varNAdi paryAyomAM parivartana thavuM, ItyAdi dehanA keTalAka apralakSaNo paNa che. jayAre suMdaratA, sauSThava, saMghayaNa, saMsthAna, aMgopAMganI samatulatA, te badhA dehanA zubha pragaTa lakSaNo paNa che. tIrthakara jevA paramAtmAnA dehanA 1008 lakSaNo mAnavAmAM AvyA che. deha potAnA uttama lakSaNo paNa dharAve che. sAdhanAmAM paNa uttama lakSaNavALo deha anukULatAno bhAga bhajave che. dehanA badhA lakSaNo zubha-azubhanAmakarma sAthe joDAyelA che. zubha nAmakarmathI zubha lakSaNo pragaTa thAya che, e ja rIte azubha nAmakarmanA udaye azubha lakSaNo astitva dharAve che. dehanA lakSaNo be rIte pragaTa thAya che. je pudgala piMDathI zarIra baneluM che, te pulonA potAnA lakSaNo hoya che, jayAre bIjA lakSaNa karmanA udayathI pragaTa thAya che. pachI te puNyarUpa hoya ke pAparUpa hoya paraMta karmajanya je lakSaNo che, te dehamAM pratibiMbita thAya che. jema ke susvara nAmakarma. zabda te pudgalano dharma che paraMtu temAM mAdhurya AvavuM, te zubha karmanuM pariNAma che. kayAreka baMne lakSaNo sAthe joDAya che. ahIM paNa susvara dehanuM lakSaNa che ane karmajanita bhAva che, teno AdhAra pudgala che. AvA mizrabhAve dehanA hajAro lakSaNo astitva dharAve che. keTalAka deha vicitra pudgalathI racanA pAmelA hoya, to temAM camatkArI zakitao pragaTa thAya che. sAmAnya dehamAM na hoya tevA lakSaNo temAM jovA maLe che. A sivAya keTalIka uttama kalAo, alaukika sAdhanAo, e paNa badhA deha saMbaMdhI lakSaNo che. deha svayaM eka alaukika guNapiMDa che. deha saMbaMdhI badhA lakSaNo pragaTa hotA nathI. dehanA sAmAnya lakSaNo ane vizeSa lakSaNo bhinna bhinna paryAya pAmelA hoya che. pragaTa lakSaNe bhAna - gAthAmAM pragaTa lakSaNe' evo zabda vAparyo che. je lakSaNa pragaTa che teno ahIM ullekha karyo che paraMtu eno artha evo nathI ke badhA ja lakSaNa pragaTa che. pragaTa karatAM apragaTa lakSaNo ghaNAM ja vadhAre che, tethI ahIM pragaTa lakSaNano artha sAmAnya lakSaNo thAya \\\\\\\\\\\S (56) SSSSS NSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jema ke dehamAM rUpa, raMga che, te AtmAmAM nathI. dehamAM cetanA nathI, jaDatA vadhAre che. caitanya jIvanuM lakSaNa che. A rIte sAmAnya dRSTie baMne dravyonA lakSaNo spaSTa karI zakAya che, te lakSaNonA AdhAre be dravyonuM astitva jovAmAM Ave che. mULa vAta e che ke jene lakSaNonuM ja jJAna nathI, je vyakita lakSaNone pArakhI zakato nathI, tene bhAna kayAMthI thAya? ane bhinnatAnuM bhAna to thAya ja kayAMthI ? je bhAna thavAnI vAta lakhI che, tenA kAraNarUpe baMne dravyonA lakSaNonuM jJAna jarUrI che. lakSaNanA jJAnathI lakSanuM jJAna thAya che. darzanazAstramAM hetunuM jJAna hoya, to ja sAdhyanuM anumAna thaI zake che. hetunuM jJAna thavuM bahu ja jarUrI che. te ja rIte ahIM lakSaNanuM jJAna thavuM paNa jarUrI che. ahIM deha ane AtmA baMne lakSa che ane lakSanuM jJAna thavA mATe bannenA lakSaNonuM jJAna jarUrI che. jo ke siddhikAre lakhyuM che ke pragaTa lakSaNa arthAt dravyanA lakSaNa pragaTa to che ja paraMtu ahIM samajavuM joIe ke buddhimAM te lakSaNo apragaTa che. jo lakSaNo buddhimAM pragaTa thAya, to ja lakSa paNa pragaTa thAya. vizvanA padArtho potAnA guNadharmothI sarvathA niyamita paNa che ane niyaMtrita paNa che paraMtu te padAthonuM jJAna thavuM ane te pratyakSa pramANabhUta jJAnathI dravyono nirNaya karavo, te ja mahattvapUrNa che. siddhikAre phakata dravyanA lakSaNanI vAta karI che paraMtu pokSa rIte lakSaNanI jagyAe lakSaNanuM jJAna, evo artha levAno che ane zAstrakAranuM paNa e ja kathana che. koI padArtha lakSaNathI bhinna thatA nathI. te svataH potAnA svabhAvathI ja bhinna che. eTale siddhikAre ahIM "bhAna' zabda mUkIne kharo nizcaya artha pragaTa karyo che. "bhAna'no artha jJAna thAya che. sAdhAraNa rIte vyakita potAnA manamAM ja potAnI rIte sAco nirNaya kare, to vyavahAramAM tene 'bhAna' kahevAmAM Ave che. vyakitane potAne samaja na hoya to sAmAnya rIte bolAya che ke tene bhAna nathI. bhAna vagarano che ane tenAthI viparIta jo vadhu samajadAra hoya to kahevAya che ke tene ghaNuM vadhAre bhAna che. ahIM zAstrakAre khUba ja samajIne "bhAna" zabda vAparyo che ane kahyuM che ke A baMne dravyo eTalA badhA spaSTa ane pragaTa che ke jo vyakitanI AMkha ughADI hoya to svayaM samajI zake che. temAM koI gurunI jarUra nathI. bhAna to potAnI meLe ja thAya che. padArthono anubhava thatAM tenA guNadharmonuM bhAna svataH thAya che. Ama kavirAje "bhAna' zabda mUkIne vyakitanI potAnI cetanAne jAgRta karI che. pragaTa lakSaNa kahevAthI e dhvani paNa udghoSita thAya che ke apragaTa evA bIjA lakSaNo hovA joIe. arthAt padArthanA pragaTa ane apragaTa, evA be jAtanA lakSaNono bhAva vyakata karyo che. pragaTa lakSaNa to pratyakSa che, Indriyagamya che, te mati-zrutajJAnano viSaya che. uparamAM ame baMne padArthanA sAmAnya pragaTa lakSaNa" kahI gayA chIe paraMtu apragaTa lakSaNamAM eka gUDha gaMbhIra satya samAyeluM che. eka rahasya : padArtha ke koIpaNa dravya anaMta guNonuM bhAjana che. padArthanA A badhA guNo dhruva kahetAM zAzvata aMzarUpe paNa che ane guNa kahetAM te guNo zakitarUpa paNa che, te sivAya A LLLLLS (57) ISLLLS Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNomAM anaMta anaMta sUmi paryAyano pravAha cAle che. padArthanuM A sUkSmAtisUkSma rUpa eTaluM badhu sUkSma che ke tyAM mana ke IndriyonI gati nathI. avadhijJAna paNa dravyonI A sUma gatine pakaDavA mATe samartha nathI kAraNa ke avadhijJAnano viSaya ghaNo ja maryAdita che. mana:paryavajJAna paNa bahu ja thoDA sUkSma bhAvone samajI zake che. padArthanuM saMpUrNa rUpa samajavA mATe kevaLajJAna ja paryApta jJAna che. A rIte dravyanA apragaTa sUkSma lakSaNo vizvanI sUkSma zakita rUpe kAma karI rahyA che. AtmA ane acetana padArtha, baMnenA ati sUkSma lakSaNo te te dravya sAthe joDAyelA che. zAstramAM paNa vidhAna che ke eka paramANunuM pUrNa jJAna kevaLajJAnane choDIne sarvathA agamya che. te ja rIte DhipradezI aMdhathI laIne anaMtAnaMta paramANunA skaMdha paNa manogamya ke Indriyagamya nathI arthAt mati ane zrutajJAnano viSaya banI zakatA nathI, eka paramANuthI laIne sthUla skaMdho taiyAra na thAya tyAM sudhInA sUkSma skaMdho apragaTa bhAve vizvanA pAyAnuM kAma kare che. jema paramANunI sUma prakriyA che tema AtmadravyanI paNa ati ati sUkSma prakriyA che, temAM prAraMbhamAM pragaTa thatAM adhyavyavasAyo sAmAnya buddhithI apragaTa rahe che A sUkSma adhyavasAyonI prakriyA mati ane zrutajJAnathI ke avadhijJAnathI paNa apragaTa che. Ama apragaTa lakSaNo sAmAnya buddhithI jANI zakAtA nathI, mATe ja ahIM siddhikAre pragaTa lakSaNonuM avalaMbana lIdhuM che ane pragaTa lakSaNathI jaDa-cetanano viveka karavA mATe preraNA ApI che. A jaDa-cetananA bhedano viveka kayA kAraNathI thato nathI ? tenuM kAraNa dehAdhyAsa batAvyuM che, jo ke deha ane AtmAne sAthe rahevA rUpa dehAdhyAsa to jJAnI AtmAne paNa hoya che paraMtu phakta dehAdhyAsathI jaDa-cetananI bhinnatAno viveka thato nathI, te kAraNa hakIkatamAM paryApta nathI. hakIkatamAM darzanamohanIya karmano ane jJAnAvaraNIya karmano udaya A vivekane avarodhe che ane AvA bhedajJAnamAM dehAdhyAsa te mukhya nimitta bane che. ahIM dehAdhyAsane naimittika kAraNa batAvyuM che. azuddha upAdAnanI ajJAna paryAya dehAdhyAsathI prabhAvita thaIne vivekanI jayoti bujhAvI de che. jaDa-cetananA AvA pragaTa lakSaNo hovA chatAM mohAdhIna vyakitane tenuM bhAna thatuM nathI. siddhikAra spaSTa kahe che ke jo dehAdhyAsa jAya ane tyAre yogya kSayopazama hAjara hoya, to jIvanI viveka dRSTi khUle che ane jaDa-cetananA baMne lakSaNa sAdhakanI dRSTimAM abhivyakata thAya che. hakIkatamAM to padArtha bhinna ja che. jJAnamAM bhedajJAna pratibiMbita thAya te mahattvanI vAta che. prAkRtika dRSTie to badhA dravyo svataMtra hovAthI pota-potAnA guNonA kAraNe bhinna bhinna che. jo ke jainadarzanamAM nyAyAnusAra jyAM bheda che, tyAM abheda paNa che. anekAMtanI thiyarI koIpaNa ekAMtika bhAvanI sthApanA karatI nathI. badhA bhAvo sApekSa che. aMgrejImAM paNa kahyuM che ke Relativity of truth arthAt satyanI sApekSatA che. badhA satyo koI eka apekSAne AdhAre che. eTale siddhikAre ahIM kahyuM che ke A baMne padArtho lakSaNathI bhinna che paraMtu sattAnI draSTie badhA padArtho eka che. bhedajJAna che, te sApekSa hovAthI jaDa-cetananI bhinnatA tenA bhinna bhinna lakSaNothI pragaTa thAya che. AdhyAtmika sAdhanAmAM bhedajJAnanI zuM AvazyakatA che te paNa ciMtanIya SICALL LSSSSS (58) LIMISSION SSSSSSSSSSSSSSSS Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedajJAnanI AvazyakatA - bhedavijJAna te jJAnanuM kSetra che. darzanazAstromAM sakalAdeza ane vikalAdeza, A buddhi pravAhanA be bheda karyA che. vikalAdeza bheda arthAt vibhinnatAnuM bhAna kare che, te padArthanI vizeSa paryAyo ane vizeSa lakSaNane nihALe che, jayAre sakalAdeza abheda athavA abhinnatA tarapha buddhine vALe che. te paraspara saMgraha karI samAnatAnI draSTie darzana kare che arthAta te saMgrahAyathI vastunuM darzana kare che. apekSAkRta badhA ja dravyo paraspara bhedabheda rUpa saMzliSTa thayelA che. prayojana pramANe jJAtA bheda-abhedanuM bhAna kare che. jaDa-cetanane oLakhavA mATe bhedajJAna Avazyaka che ane dravyanA lakSaNathI A bheda spaSTa thAya che. siddhikAre paNa ahIM kahyuM che ke te baMne bhinna che. "pragaTa lakSaNe bhAna" arthAt lakSaNathI te baMne dravyo bhinna che. ahIM pragaTa' zabda lakSaNanI sAthe paNa joDI zakAya che ane bhAnanI sAthe paNa joDI zakAya che. lakSaNathI pragaTa jJAna thAya che ane pragaTa lakSaNathI bhedavijJAna paNa thAya che. arthAt lakSaNa paNa pragaTa che ane tenuM bhedajJAna paNa pragaTa che. "pragaTa' zabda pratyakSavAcI che... astu. ApaNe bhedavijJAnanI vAta karI rahyA hatA. baMne padArtho vizeSa guNonA kAraNe bhinna che. e samajyA pachI eka mahatvapUrNa prazna udbhave che. AdhyAtmika utkrAMtimAM zuM bhedavijJAna Avazyaka che ? bhAratIya keTalAka adhyAtmadarzano bhedajJAnane pApanI jaDa mAne che. vibhinna prakAranuM bhedavijJAna thavAthI rAga-dveSanI utpati thAya che. teo sarvatra sattArUpe brahmatattvanI sthApanA kare che ane kahe che ke vojhadritIyo nAsti ! vedAMtano mahAna siddhAMta advaitavAda che. vaitapaNuM ja mAyAjanya che. mohamAyAnA kAraNe ja padArthamAM vibhinnatAnA darzana thAya che. jo abheda darzana thAya to ja jIvanuM kalyANa thAya, jayAre ahIM jainadarzanamAM bhedajJAnane pramukhatA ApavAmAM AvI che ane AdhyAtmika kSetramAM bhedajJAnane prathama sopAna kahyuM che. jo ke jainadarzananI AdhyAtmika utkrAMtinuM aMtima biMdu abhedajJAna ja che. akhaMDa avinAzI evA AtmArUpa paramAtmAmAM guNabhedonA badhA paryAyone bAda karI akhaMDa dravyarUpe eka abheda darzana karavuM, te sAdhanAnI aMtima sIDI che. Ama jainadarzanamAM abhedajJAnano paNa pUro Adara karavAmAM Avyo che. astu. have ApaNe bhedajJAnanI nADI tapAsIe. AraMbhakALamAM jIva akhaMDa caitanyanA bhAvone grahI zakato nathI ane jaDa padArthonA guNadharmomAM saMzakata ke Asakata rahe che. padArthano moha AsakitanuM kAraNa che, e ja rIte AsakitanA kAraNe padArthano moha rahe che. Asakita bhUla hovAthI te viSayagAmI . IndriyanA badhA viSayo ane jaDa padArthanA badhA guNo paraspara meLa dharAve che. kAnanI sAme zabda, AMkhanI sAme rU5, jIbhanI sAme svAda, nAsikAnI sAme gaMdha ane zarIra sAme nAnA moTA sparza, A pAMceya viSayo jaDa padArthanA guNo che, jyAM sudhI jIvane jaDa-cetanAnA guNadharmono bodha thato nathI, tyAM sudhI bhedajJAna thatuM nathI. jayAM sudhI caitanyanuM bhAna thatuM nathI, tyAM sudhI Indriyo potAnA viSayothI pAchI pharatI nathI. upavAsanuM jJAna thAya tyAre ja AhArano tyAga thAya che. Ama dravyanuM bhAna thatAM mana ane Indriyo svabhAvagAminI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. kAna sat zabdo sAMbhaLe che. AMkha paramAtmA ane saMtone nihALe che. e ja rIte jivA AhArano tyAga karI guNAnuvAdamAM joDAya che ane bAkInI Indriyo paNa viSayathI vimukha thavAthI mauna bhAvane bhaje che athavA yogasAdhanAne anukULa thaI jAya che. ATalA vivecanathI spaSTa thAya che ke bhedajJAnanI zI jarUra che. je darzano ane dharmo abheda brahmavAdI che te paNa brahma ane mAyAne samajavAnI vAta kare che ane mAyAthI dUra thaI brahmAnaMda levA mATe preraNA Ape che. tyAM paNa eka prakAranuM bhedajJAne che. tyAM paNa mAyA ane brahmanA pragaTa lakSaNo che. mAyA mithyA che ane brahma satya che. mAyA kSaNika che, brahma zAzvata che. mAyA viSayarUpa che, jayAre brahma viSayAtIta che. A rIte baMnenA pragaTa lakSaNa che. zAstrakAre ahIM jaDa-cetanano bheda batAvyo nathI paraMtu deha ane AtmAno bheda batAvyo che. samagra deha te mAyApiMDa che ane AtmA jJAnapiMDa che. TUMkamAM kahevAno Azaya e che ke deha ane AtmAnuM, mAyA ane brahmanuM, jaDa ane caitanyanuM bhedajJAna sAdhakane mATe parama Avazyaka che, jo sAdhaka baMnenA lakSaNonuM adhyayana kare, to ja deha ane AtmAnI bhinnatAnuM tene bhAna thAya che. AthI ja A gAthAmAM kRpALu gurudeva kahe che ke te baMne bhinna che, pragaTa lakSaNe bhAna' saraLa rIte gurudeve bhedavijJAnanI vyAkhyA karI che. ahIM bhUlavuM na joIe ke phakata pragaTa lakSaNathI te bhinna che, tevuM nathI paNa apragaTa lakSaNothI paNa te bhinna che. sAmAnya bodha mATe pragaTa lakSaNo dekhAya che. jayAre jaDa-cetanano sUkSmAtisUkSma bheda oLakhavA mATe apragaTa lakSaNonuM adhyayana paNa Avazyaka che. apragaTa rIte gupta lakSaNo dvArA jIve tIvra buddhithI jo bhedajJAna prApta na karyuM hoya, to sAmAnya bhedajJAnane parivartita thatAM vAra lAgatI nathI. sAdhake apragaTa lakSaNo paNa oLakhavA paDe che. A gAthAmAM parokSa rIte te kathana karavAmAM AvyuM che. jaDa dehanA pradezo paraspara chUTA paDI zake che. tenA skaMdhono vibheda thavAthI deha sarvathA. khaMDita thaI jAya che, jyAre asaMkhya pradezI AtmA sadA mATe akhaMDa rahe che. eka pradeza bIjA pradezathI chUTA paDI zakatA nathI. AtmapradezomAM saMkoca ane vistArano guNa che paraMtu tenA pradezomAM sadA sarvadA abheda che. jaDa paramANuthI banelo deha jJAnathI rahita che. dehamAM phakata karma cetanA che, jayAre Atmadravya jJAna guNano piMDa che ane temAM jJAnacetanA kAma karatI rahe che. deha te sthUla hovAthI sUkSmagatino dhAraka nathI. vaikriya, AhAraka vigere zarIra ati gativALA hovA chatAM AtmapradezanI athavA AtmadravyanI je gati che tenI sAme tenI gati nagaNya che. deha rUpI padArtha che, caitanya rUpAtIta che. deha Indriyagamya che, jayAre AtmA te IndriyAtIta che. deha te buddhigamya che, jyAre Atmadravya buddhithI pare ane tarkatIta che. A rIte dehanA keTalAka pragaTa lakSaNa jANI zakAya che, jyAre AtmAnA to apragaTa lakSaNa buddhithI paNa para che, te sUkSmajJAnano viSaya che. ahIM ApaNe eka caturbhagI mUkI A viSaya samApta karazuM. 1) deha ane AtmA baMnenA pragaTa lakSaNo 2) dehanA pragaTa lakSaNa ane AtmAnA apragaTa lakSaNa \\\\\\\S (60) SS Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) dehanA apragaTa lakSaNa ane AtmAnA pragaTa lakSaNa 4) dehanA apragaTa lakSaNa ane AtmAnA apragaTa lakSaNa hakIkatamAM pragaTa lakSaNothI paNa deha ane AtmAno bheda spaSTa che. e ja rIte bAkInA apragaTa lakSaNothI paNa eTalo ja bheda che, te spaSTa che. pragaTa lakSaNa te sAmAnya buddhino viSaya che, apragaTa lakSaNa te vizeSa sAdhanAno viSaya che. ahIM kahevAno sAra e che ke deha ane AtmA baMne bhinna che paraMtu dehAdhyAsanA kAraNe jIvAtmAne te bheda pratIta thato nathI ane rAganA kAraNe A bhedane jANavAnI jIvane AvazyakatA paNa lAgatI nathI. kahyuM che ke dehano pUjArI zuM jANe Atmadevane ? "kathIra ane kAcano pUjArI ratnane zuM oLakhI zake ? e ja rIte ahIM dehAdhyAsa, dehano rAga ane dehathI upajatA sukhaduHkhamAM tanmaya thayelo jIva AvA koI paNa bhedajJAnathI vaMcita rahe che athavA bhedajJAnano paraheja (tyAga) kare che, te dehane ja mukhya mAnI saMsAracakra calAve che. jene saMsArI bhAvothI aruci thaI che, jene nirmaLa puNyano udaya thaI rahyo che, tevo jIva dehAsakitathI chUTo paDI dehano adhiSThAtA ane jJAnanuM kendra evA AtmadevanuM saMzodhana karavA mATe ke samajavA mATe AgaLa vadhe che. jyAre teno dehAdhyAsa nabaLo paDe che, tyAre deha ane AtmAnI bhinnatA samajavA mATe baMne dravyonA lakSaNa pArakhe che. astu. @ @ GU) Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 50 bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna paNa te bane bhinna che, jema sinemAnApanA A ja rIte AgaLanI kaDImAM kavirAja pharIthI A bheda vijJAna upara prakAza nAMkhIne punaH eka navuM udAharaNa Ape che tathA deha ane AtmAnI sthiti kevI che tenI tulanA eka sAmAnya draSTAMtathI kare che. ahIM paNa punaH dehAdhyAsathI je AbhAsa thAya che te AbhAsano IzAro karIne AkhI gAthA eka udAharaNamAM ja pUrI kare che. gAthAnA badhA zabdonuM vivaraNa thaI cUkayuM che. eTale A gAthAmAM phakata navA udAharaNanI ja mImAMsA karavAnI rahe che. A navuM udAharaNa te sAmAnya sthUla dRSTivALA jIvone samajavA mATe mUkavAmAM AvyuM che. jema asi ne mAna - jema asi ne mAna. asi eTale talavAra. asi eTale koI tIrNa zastra. je potAnA saMhAra guNothI paripUrNa che paraMtu apekSAkRta bIjI draSTie nihALIe, to te sAdhana rakSAnuM paNa nimitta che. AvA badhAM zastrone asi kahevAmAM Ave che. asi eTale eka prakAranuM sUkSma teja dhAravALuM hathiyAra. AvA hathiyArone rAkhavA mATe khokhuM ke kavara che, tene myAna kahevAmAM Ave che. ati AvA mAnamAM gupta bhAve sthAna dharAve che. jovAmAM phakata myAna dekhAya che paraMtu mAnanA udaramAM AvI teja talavAra che, te jANanAra samajI zake che. asi-myAnanuM A udAharaNa eka dezIya che arthAt bhinnatAnuM vAcaka che. asi ane myAnamAM vyApya ane vyApakabhAva nathI paraMtu saMyoga saMbaMdha che. jyAre deha ane AtmAno saMbaMdha vyApya vyApaka che. te vyApya vyApaka hovA chatAM eka dRSTie saMyoga saMbaMdha paNa che. jIva jayAre dehathI chUTo paDe che, tyAre aMtamAM saMyoga saMbaMdhano laya thAya che. A draSTie asi-mAnanuM udAharaNa ghaNuM baMdhabesatuM che. myAna te ghara che ane talavAra che te gharaNI-gRhINI che. deha te nivAsa sthAna che, jayAre AtmA temAM vAsa kare che. asi ane myAnamAM dhyAna karatAM asinI zreSThatA adhika che. asinI sAme sthAna ghaNuM ja ochuM mUlya dharAve che, deha ane AtmAmAM AtmAnI pradhAnatA che. Atmazakita sAme dehanuM mUlya ghaNuM ja alpa che. mUlyAMkananI draSTie paNa asi ane myAnanuM udAharaNa barAbara eka vRSTi ApI jAya che. A udAharaNa jo ke anya graMthomAM ane kabIra sAhebanA bhajanomAM jovA maLe che. ahIM siddhikAre AkhI gAthAne pharIthI bevaDAvIne kaLazarUpe A dRSTAMta mUkyuM che. AgaLanI gAthAmAM pragaTa lakSaNothI bhinnatA batAvI che, jyAre A gAthAmAM sacoTa udAharaNa ApIne bhinnatA batAvI che. 49 ane 50 baMne gAthAmAM eka vAkayatA che. baMne gAthA dvArA bhedajJAnanI spaSTatA karavA mATe vajana ApavAmAM AvyuM che. dehamAM muMjhAyelA AtmAo lakSaNono abhyAsa karI zakatA nathI paraMtu kadAca AvA spaSTa LLLLLLLLLS (62) LLLLLLLLLLLS Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAharaNathI bhinnatAnuM bhAna thAya, te rIte punaH A 50 mI gAthAmAM udghoSa karyo che. Atma kalyANanI A pahelI sIDI che. dehathI AtmAne chUTo mAnyA pachI sAdhaka AtmA saMbaMdhI vicAra karI zake che. varanA te deha viSe ja vadhAre Akita dharAve che. AkhI gAthAnA badhA zabdo upara UMDuM vivecana karyA pachI A gAthAmAM phakata eTaluM ja kahevAnuM rahe che ke mUlyAMkananI dRSTie rUpI jaDa dravyo karatAM cetana dravyonuM mUlya vadhAre che. azAzvatamAMthI zAzvatane oLakhavA mATe, anitya bhAvomAMthI nIkaLIne nitya bhAvone pAmavA mATe ane dehAdinA kSaNika sukhono vicAra choDIne zAzvata anaMta sukhano vicAra karavA mATe, A baMne dravyono svabhAva tattva dRSTie jANI levo, e sAdhakane mATe jarUrI che. jema svarNakAra mATI ane sonAnA bhedane oLakhe che, tema sAdhaka ahIM hema ane kathIrano bheda karIne deharUpI kathIramAM raheluM AtmatattvarUpI hema pArakhe, kathIrane kathIra jANe, hemane hema jANe, e ja rIte dehane deha jANe ane AtmAne AtmA jANe, tyAre te jJAnanI pahelI sIDI athavA sAdhanAnuM prathama pagathiyuM prApta kare che. baMne gAthAmAM dehAdhyAsa zabda mUkavAmAM Avyo che. dehAdhyAsanI be avasthA che. eka ajJAnamUlaka dehAdhyAsa ane bIjo Asakita rUpa dehAdhyAsa. ajJAnamUlaka dehAdhyAsamAM deha ke AtmA viSayaka kazuM jANapaNuM nathI, A dehAdhyAsa ajJAnarUpe pariNAma pAmyo che, tethI deha te huM chuM, ema samaje che. A dehAdhyAsamAM ajJAnanI sAthe mithyAttvano aMza samAyelo che. jayAre bIjA prakArano dehAdhyAsa te Asakita pUrNa dehAdhyAsa che. deha te sarvasva nathI tevuM bhAna thAya che. deha kAyamI proparTI nathI, mRtyu avayaMbhAvI che ane mRtyu thatAM dehano vilaya thaze, te sAmAnya mAnavI paNa jANe che chatAM dehAdhyAsanA kAraNe tenI Asakita dehamAM sImita rahe che ane tene svataMtra caitanya tattvanuM bhAna thavA detI nathI. A rIte baMne gAthAmAM be vakhata dehAdhyAsano ullekha karyo che. to paNa te vyartha nathI, sArthaka che. temAM dvirukita doSa nathI. be vakhata ukita karavAmAM athavA bevaDuM kathana karavAmAM siddhikAra baMne prakAranA dehAdhyAsanuM sUcana karI gayA che. dehAdhyAsa be prakArano che to paNa teno pratibhAsa baMnenI ekatAmAM pariName che arthAt deha ane AtmAne bhinna na mAnatA AtmA deha samAna bhAse che. A pratibhAsane sUkSma dRSTie vicArIe to be prakArano pratibhAsa samajAya tema che. prathama avasthAmAM pratibhAsa AtmAno vilaya sUcave che, jayAre bIjA pratibhAsamAM AtmAne deha samAna mAne che. prathama pratibhAsamAM AtmAno vilaya che, jayAre bIjA pratibhAsamAM baMnenuM astitva svIkAryA pachI paNa baMnene samAna koTinA mAne che arthAt A pratibhAsanA kAraNe deha karatAM AtmAnuM mUlya adhika che, tema bhAna thatuM nathI. eTale ja kavirAje ahIM kahyuM che ke "bhAsyo deha samAna' kadAca AtmA bhAsyo paNa hoya, to paNa dehanI samAna ja bhAsyo che. AtmAnuM mUlyAMkana vadhAre karyuM nathI, baMnene samAna gaNavAthI mithyAttva laya pAmatuM nathI. A dRSTie bIjI gAthAmAM dvirukita doSa Avato nathI. A AkhI gAthA mUlyAMkananI dRSTie sthApita karI che ke AtmAnI sarakhAmaNI deha sAthe na thAya. A vAta samajavA mATe ja asi ane myAnanuM udAharaNa mUkayuM che. ajJAnIne to phakata myAnano ja pratibhAsa thAya che, jayAre vikRta jJAnIne asi ane myAna baMne samAna mUlyavALA ja lAge che. (63) Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu jJAnI baMneno viveka kare che. eTaluM ja nahIM paraMtu viveka karyA pachI AtmAnuM mUlyAMkana kare che. AtmAnuM mUlyAMkana karavuM, te ja samyagdarzana che. A bIjI gAthAmAM samyagdarzananuM sacoTa bhAna karAvyuM che. 49 mI gAthAmAM A ja zabdo che ane 50 mI gAthAmAM paNa e ja zabdo che. chatAM badhA zabdonA bhAvArtha ane gUDhArthamAM alaga alaga prakAranI draSTi arpaNa karI che. prathama gAthAmAM mithyAtvano udbhava kayA che, te batAvyuM che. jayAre A pachInI gAthAmAM samyagdarzana zuM che te pradarzita karyuM che. AtmA ane deha baMne bhinna che. kavirAje paNa te zabdo bevaDAvyA che. prathama gAthAnA uccAraNamAM bannenuM bhedajJAna batAvyuM che. te baMne judA che tema kahyuM che, jayAre bIjI gAthAmAM te baMne judA che eTaluM ja nahIM paNa AtmAnA apAra guNo che ane deha alpaguNI che. te rIte guNavattAnI draSTie paNa bhinna che. koI kahe ghauM ne kAMkarA judA che paraMtu pharIthI vajana mUkIne kahe ke ghauM ane kAMkarA samAna nathI paNa judA ja che. eka vAkayamAM sAmAnya bheda che, jayAre bIjA vAkayamAM mUlyAMkana che. kavirAja prathama gAthAmAM sAmAnya jIvane kahe che ke AtmA deha jevo lAge che paNa te baMne eka nathI. A ja vAta pharIthI kahe che ke baMne bhinna che eTaluM ja nahi paraMtu banne samAna nathI, mATe bhinna che. arthAt tyAM deha karatAM AtmAnuM mUlya adhika pradarzita karavA mATe AkhI gAthAnuM punaH uccAraNa karyuM che. samagra AtmasiddhimAM lagabhaga A be gAthA ja evI che, je samAna zabdothI bevaDAvI hoya. zabdo samAna hovA chatAM arthagAMbhIrya ghaNuM che, AvA mahAna tatvavettAne arthagAMbhIrya zobhA ApI rahyuM che, eka adhyAtma kavi tarIke baMne gAthAnA samAna zabdothI eka apUrva dhvani gUMje che. AkhuM kathana asi-myAnanA dRSTAMtathI spaSTa draSTigocara thAya che. AdhyAtmika saMpUTa : gAthA 49, 50 - koIpaNa adhyAsa eka prakAre viparIta AbhAsa Ubho kare che. adhyAsa thavo, e svAbhAvika kama che. darpaNamAM pratibiMba dekhAya, te AvAstavika hovA chatAM eka prakAre adhyAsanuM phaLa che. pratibiMba paDavuM, te koI doSa nathI paNa A pratibiMba che, tema na samajavuM, te doSa che. pratibiMbane pratibiMba jANavuM ane jenuM pratibiMba che, te dravya nirALuM che tema samajavuM, te jJAnatattva che. A rIte jIva jyAre zarIramAM nivAsa kare che ane anaMtakALathI zarIrano sahavAsa hovAthI tene deha ja AtmA', jevo pratibhAsa thAya che. adhyAsa to rahevAno ja che paraMtu adhyAsanuM jJAna mahattvapUrNa che. jJAnanI tIkhI talavArathI deha ane AtmAnI vacce tIvra bhedalAIna karavAnI jarUra che. A bhedalAIne jo na hoya, to kUvAnA kinAre Ubhelo mANasa eka DagaluM AgaLa vadhe to kUvAmAM paDI jAya che, te ja rIte jJAnanI rekhA oLaMgI javAthI ajJAnanA aMdhakAramAM manuSya vilIna thaI jAya che. A rIte dehAdhyAsa kharAba nathI paraMtu dehAdhyAsa na samajavo, te parama ahitanuM kAraNa che. kharuM pUcho to manuSyanuM ahita paNa dehAdhyAsathI thAya che ane tenAthI vadhAre dehAdhyAsane na samajavAthI thAya che, mATe sAdhanAnA badhA anuSThAnomAM ane badhA dhArmika samAjomAM paNa dehAdhyAsathI mukta thavA mATenI UMDI carcA che. siMha jevuM prabaLa prANI pAMjarAmAM baMdha thAya, te rIte dehAdhyAsa eka bhayajanaka pAMjaruM che. \\\\\\\\\\\\\\LS (64) ema.....SS Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna vRSTi khulavAthI pAMjaruM pAMjaruM hovA chatAM teno daravAjo khulI jAya che. maMdirano daravAjo baMdha hoya to devadarzana thatAM nathI te ja rIte dehAdhyAsa dehamAM birAjamAna AtmadevanA darzana thavA deto nathI ane ajJAna dehAdhyAsano daravAjo kholavA detuM nathI. sAthe rahevuM alaga cIja che paraMtu ekarUpa thaI potAne bhUlI javuM te vimUDhatA che. vimUDhatAno parihAra karavo, te Atmadarzana che. - upasaMhAra : A baMne gAthAno mukhya viSaya bhedajJAna che. bhedajJAnamAM je sUma aMtara che te paNa ApaNe vyakata karyuM che ane A aMtarane batAvavA mATe ja zAstrakAre svayaM gAthAne bevaDAvI che. sUkSma aMtara, te adhyayanano viSaya che. te sAmAnya buddhi grAhya nathI. jenuM bArIkAIthI ApaNe spaSTIkaraNa karyuM che. AtmatattvanI sthApanA karavA mATe siddhikAra svayaM pahelA dehane chUTo pADavA mAMge che. AgaLanI gAthAomAM zuddha AtmadravyanI sthApanA karIne tenA prathama caraNamAM A bhedajJAna Avazyaka hatuM. jema koI bahena mAkhaNamAMthI ghI taiyAra karyA pachI ghI ane kITu alaga kare, tyAra pachI ja te zuddha ghIne vAsaNamAM bharI zake che ane zuddha ghIno paricaya paNa thAya che. kITuM ane ghI baMnenuM jo jJAna ja na hoya to chUTuM pADavuM, tene mATe durlabha che... astu. ahIM A baMne gAthA bhedavijJAnanI sacoTa. ghaMTI bajAvIne myAna ane talavAra, baMne judA che tevI rIte deha ane AtmA, te baMnenuM vaita spaSTa kare che. . jo ke atyAre AtmatattvanI sthApanA thaI rahI che, eTale dehabhAvane gauNa karyo che paraMtu hakIkatamAM deha paNa potAnA ghaNAM svataMtra guNo dharAve che, Atmatattvane zuddha karavA mATe deha eka svayaM upakaraNa che. mana, Indriya, bhASA ke ceSTA ItyAdino AdhAra laIne ja vakatA AtmadravyanI sthApanA kare che. deha bhinna hovA chatAM te anupakArI che, tema gaNavAnuM nathI. ahIM eTaluM ja kathana che ke dehanI jagyAe deha che ane AtmAnI jagyAe AtmA che. pANInA vAsaNamAM pANInI jagyAe pANI che ane vAsaNanI jagyAe vAsaNa che paraMtu te bhUlI na zakAya ke pANIno AdhAra vAsaNa che. koI paNa AdhAra vinA Adheya nirAdhAra che. te ja rIte AtmadravyanA darzana paNa dehamAM rahIne ja thAya che. deha te AtmAnuM nivAsa maMdira che. deva ane maMdira baMne bhinna che. temAM devanI jema maMdiranuM paNa mUlya che. e ja rIte AtmA ane deha baMne bhinna che. eTaluM ja A gAthAmAM kathana che. deha avamAnya che, avagaNya che ane anAvazyaka che. tema samajavAnuM nathI. ATalo upasaMhAra karyA pachI ApaNe 51 mI gAthAmAM praveza karazuM. , Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : pa1 upodghAta: ahIM siddhikAra A gAthAmAM viSayano talasparzI sparza kare che. kharuM pUcho to A gAthAthI ja Atmasiddhino zubhAraMbha thAya che. pUrvanI badhI gAthAo viSayanA anusaMdhAnamAM ane Avazyaka guNono ullekha karI bhUmikA taiyAra karavAmAM upayukata thaI che, have A gAthAthI mULabhUta viSayano zubhAraMbha thAya che. Atmasiddhino mULabhUta viSaya AtmA che. zraddhAthI to AtmA ane paramAtmAne janamAnasa svIkAre che paraMtu buddhizALI varga tarkadraSTie AtmAnuM samAdhAna Icche che ane nyAyasaMgata tattvanI sthApanA thAya, tene mahattva Ape che. te ja rIte vipakSamAM AtmA paramAtmAno svIkAra na karanAra buddhivAdI nAstika bhAvanAthI prabhAvita thayelA jIvo paNa tarkayukata pratyuttaranI kAmanA rAkhe che. baMne prakAranA buddhijIvI jIvo mATe nyAyasaMgata tattva sthApanA Avazyaka che. jo ke A parama zraddhAno viSaya che, aMte to zuddha zraddhAthI ja bhAvanA prabaLa bane che ane Atmatattva hRdayamAM sahaja aMkita thavAthI samyagdarzanano uddabhava thAya che. zraddhA hovA chatAM paNa samagra zAstro jJAnamArganuM avalaMbana kare che ane jJAnane mahattva Ape che. jJAnanA vRDha prakAzathI ja zraddhA majabUta bane che. jethI siddhikAra svayaM A gAthAmAM sAdhakanI zraddhAne ekabAju puSTa karI rahyA che, jayAre bIjI bAju nAstika bhAvono paNa pratyuttara ApI rahyA che. gAthAmAM UMca koTinA A zreSTha kArya dvArA AtmadarzananuM amRta pragaTa karavAmAM AvyuM che. have ApaNe mULagAthAno udghoSa karIe. je draSTA che draSTino, je jANe che rUpa / abAdhya anubhava je rahe, te che jIvasvarUpamAM pa1TI saMpUrNa gAthAmAM je je AlaMbana che teno yogya rIte vicAra karavAthI A gAthAnI gahanatA draSTigocara thaI zake tema che. nAnA padamAM ghaNAM ja gahana bhAvo bharyA che. yogya cAvI vinA jema tALuM khulatuM nathI, tema yogya vicAra vinA A gAthAnA gahana bhAvo buddhigamya thaI zake tema nathI. khUbI to e che ke gAthAmAM eka ja tALuM nathI, nAnA-moTA je tALAM lAgelA che, tenI cAvIo paNa judI judI che. jema koI moTA devamaMdiramAM jaIe ane eka pachI eka tALA khulatAM jAya ane chevaTe garbhagRhamAM bhagavAnanA darzana thAya, tevI rIte A gAthAmAM paNa bAhyagRha, madhyagRha ane aMtaragRha, e badhA gRhone oLaMgyA pachI mULa jagyAe pahoMcI zakAya tema che. VAlaMbana vicAra : (1) dRSTi (2) dRSTA (3) jJAtA (arthAt rUpano jJAtA) (4) abAdhya (5) anubhava (6) anubhava kartA (7) zuddha svarUpa. saMpUrNa gAthAmAM A sAteya AlaMbana potAnI jagyAe svataMtra motInI jema camakI rahyA che. eTaluM ja nahIM paraMtu mahattvapUrNa bhAga bhajave che, sAdhaka A sAteya AlaMbanamAM pote vyApta mA che (66) Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayelo che, chatAM sAteya AlaMbananA sparzanI tene yAtrA karavAnI rahe che. arthAt svayaMmAM praveza karIne svayaMnA gUDhabhAvone anubhavato svayaMnA zuddha svarUpano nirNaya karavAno che. motI pote ja motInI yAtrA karI rahyo che. vRSTA pote ja potAno dRSTA banI potAne nihALI rahyo che. potAne nihALavAnI eka pagadaMDI (keDI) upara cAlI rahyo che. AdhAra paNa pote ja che ane Adheya paNa pote ja che, chatAM AdhAra Adheyano anubhava grahaNa karavA mAMge che arthAt zAstrakAra svayaM Adheyano anubhava karavA mATe prerita kare che. A rahasyamaya gAthAnuM digdarzana ghaNuM ja AphlAdaka dRSTA, vRSTi, dRzya : samagra bhAratIyadarzana ane khAsa karIne jainadarzana arthAt badhA ja adhyAtmadarzanano mULa AdhAra DraSTA che. dRSTA eka alaukika gupta zakitano dhAraka che. te svayaM gupta rahIne, guphAmAM rahIne mAno ke svayaM avRSTa banIne dRSTArUpe saMcAlana kare che. bauddhadarzana sivAya badhA Astika darzanoe AtmavAdano AdhAra lIdho che. upaniSaddhAM ziSya pUche che ke tame je AtmAnI vAta karo cho, te AtmAne hatheLImAM batAvo, to mAnya thaI zake, to ene joI zakAya, jANI zakAya ke sAMbhaLI zakAya. je dekhAto nathI, saMbhaLAto nathI, tema bIjI koI rIte gamya nathI, te AtmAne kevI rIte mAnavo ? tyAre upaniSatkAre je uttara Apyo che te advitIya che ane dRSTAnA svarUpane raju kare che. upaniSaddhAra kahe che ke jagatamAM be vastu che. (1) dRzya ane (2) vRSTA. drazya che te vRSTino viSaya che, jayAre draSTA che te draSTino svAmI che. te kahe che ke, yad cakSuSi na pazyanti, yena cakSuSi pazyanti / tadeva brahmatvaM vidhi, nedam yadidamupAsate / / yad mano na manute, yena mano manIyate / tadeva brahmatvaM vidhi, nedam yadidamupAsate // AMkho jene joI zakatI nathI paraMtu jenI kRpAthI AMkho jagatane jue che, te AMkhano adhiSThAtA dRSTA che ane te AtmA che. draSTi potAnA viSayano sparza kare che, vRSTi aMtarmukhI thayA vinA vRSTAne nihALI zakatI nathI. bAhya draSTi rUpAtmaka che, jayAre AMtaradRSTi jJAnAtmaka che. eTale AMkhathI je dekhAya che te drazya che. drazyanuM saMcAlana kare che, te tRNa che. je kAMI najara sAme che, te AtmA nathI ke draSTA nathI paraMtu je kAMI sAme che, tenA guNadharmone je jANe che, te AtmA che, te vRA che. A ja rIte kAna jene sAMbhaLI zakatA nathI paNa jenI kRpAthI kAna sAMbhaLI zake che. prANa jIvana ApI zakato nathI paraMtu jenI kRpAthI prANa cAle che, mana tene pArakhI zakatuM nathI paraMtu jenI kRpAthI mana manojJAna dharAve che, vANI jene bolI zakatI nathI paraMtu jenI kRpAthI vANI pravartamAna thAya che, je A badhA viSayothI para che ane badhA upakaraNone saMcAlita karanAra che, te svayaM vRSTA che ane te AtmA che. A rIte sarva Indriyo, mana ane prANa, A badhA upakaraNo AtmAne jANI zakatA nathI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu A upakaraNo AtmAnI-zakitathI saMcAlita thAya che. - vRSTA vizvano mULabhUta AdhAra che. A vizva ane tenA bhautika guNono anubhava karanAra paNa DraSTA ja che. DraSTA nathI to guNo hovA chatAM guNo nathI. dRzyamAna jagatanuM astitva dRSTAnA AdhAre ja che. vRSTA e eka sArvabhauma zakita che. akhaMDa avinAzI zakita che. achedya, abhedya, ane amarya, evA badhA bhAvothI bharapUra sanAtana sadAkALa astitva dharAvato purANa puruSa che. e eka evuM ajaba tattva che ke jenA upara bIjA koI dravyanI sthAyI asara thatI nathI. tema temAM bIjA koI sthAyI dravyono prabhAva paDato nathI. dRSTA pote ja potAnI pariNatithI bhale vikArI bhAvone bhaje paraMtu anya koIpaNa dravya draSTAnI aMdara vikArIbhAvo utpanna karI zakatA nathI. jema sonuM mATIthI prabhAvita thatuM nathI, te niraMtara potAnuM astitva dharAve che ane tethI ja te bahumUlya banyuM che. A eka sAmAnya udAharaNa che. vRSTA paNa evA zAzvata guNono piMDa che ane koIpaNa anya dravyanA prabhAve A guNonuM vicchedana ke visarjana thaI zakatuM nathI kAraNa ke kALa Adi dravyo je kAMI prakAza pAthare che te paNa dravyanI paryAya sudhI sImita hoya che. kahevAno bhAva e che ke kALa dravya anya dravyanI paryAyamAM ja praveza karI zake che. dravyanA zAzvata aMzone kALa sparzI zakato nathI. te ja rIte A dRSTA paNa eka evo alaukika guNapiMDa che ke temAM kALa praveza karI zakato nathI. bIjA dravyo paNa tenA mULa sudhI pahoMcI zakatA nathI ke sparza karI zakatA nathI. vRSTA sarvathA aspaSTa che. vRSTAnI hAjarImAM spardhAtmaka Indriyo mAtra sparzano anubhava kare che. tethI IndriyonI ke mananI guNAtmaka kriyAthI dRSTAne vyavahAravRSTie kartA kahyo che. svaguNone choDIne te sarvathA akartA che. kartRtva e paNa tenI eka vikArI paryAya che. paryAya svayaM parivartita thAya che ane tenA AdhAre paryAyanuM adhikaraNa paNa parivartita thAya che, tevo eka AbhAsa mAtra thAya che. A eka pUla vyavahAra che. Ama tRSTA sarvathA akartA ane nirlipta che paraMtu khUbInI vAta e che ke tenI hAjarI mAtrathI, arthAt upasthiti mAtrathI vizvalIlAnuM sarjana thAya che. eTale anya darzanomAM bhakitamArganuM avalaMbana karI A druSTAne lIlAdhara, naTavara ke kalAkAra kahevAmAM Avyo che. hakIkatamAM dRSTA sarvathA nirALo che. temanI hAjarI mAtrathI bhautika guNo potAnA guNadharmone bhaje che. - vRSTAno draSTi sAthe eka sumeLa baMdhAyelo che. jethI drazya jagata dRSTAnI hAjarImAM vyakitanI draSTimAM pratibiMbita thAya che. kharuM pUcho to vRSTA eka prakAre dUra rahIne paNa jANe mAyAjALano sAkSI bane che, dUra rahIne khela kare che. A dRSTA samagra zAstrano eka prabaLa viSaya banyo che. ApaNA siddhikAre paNa A gAthAnA prathama zabdamAM ja DraSTAno ullekha karyo che. ATaluM mULabhUta vivaraNa karyA pachI paNa jo ke zabdathI DraSTAne pakaDI zakAya tema nathI. te zabdAtIta che chatAM paNa ApaNe najIkamAM najIka javA mATe zAbdika prayAsa karazuM. vRSTAne jANavo, svIkAravo, sAdhavo ane zuddha draSTAmAM ramaNa karavuM, te eka adhyAtma sAdhanAnI saLaMga sopAna zreNI che. arthAt sopAnanI sIdhI rekhA che. temAM ghaNA mArgo AvIne maLe che gaMgAmAM jema ghaNAM jharaNAM, nadIo bhaLe che chatAM gaMgA potAno mULa mArga choDatI nathI, tema A dRSTAne pAmavA mATe te sAdhanA rUpI gaMgA che, te (18) S Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka dhArI vahetI rahI che. astu. ahIM ApaNe eka dRSTA upara ja vicAra karI rahyA chIe vicArAtItane mATe vicAra karavo, te paNa eka zAstra padhdhati che. pUrvamAM kahyA pramANe druzya, vRSTi ane vRSTA traNeyanuM aikaya che. paraMtu vivekanI draSTie drazya te dRSTAnuM karma che, dRSTAno viSaya che. vRSTA Subject che, jayAre dRzya te Object che. arthAt dRzyanA AdhAre dRSTA nathI paraMtu dRSTAnA AdhAre dRzya che. badhA padArthonuM svataMtra astitva hovA chatAM jayAM sudhI padArtha dRSTAnI draSTimAM na Ave tyAM sudhI te dRzya koTimAM Avato nathI. dRSTi e drazyane samajavA mATenuM eka upakaraNa che, dRSTA ane dRzya vacceno eka setu che. jema kUvAmAM pANI che, pANI ulecanAra koI eka vyakita che paraMtu pANI ane ulecanAranI vacce eka dorI che. A dorI te draSTinuM kAma kare che. A udAharaNa pUla che phakata samajavA mATe mUkayuM che. eka aMdaranI vAta : vRSTA sarvathA svataMtra nathI, tyAM sudhI te mukata thato nathI. arthAt jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya Adi ghAtakarmonA AvaraNathI gherAyelo eka zakitamAna divya AtmA che. karmanuM AvaraNa dUra na thAya tyAM sudhI vRSTAnA upakaraNa paNa AvRta rahe che. jema jema AvaraNo dUra thAya, kSayopazama ItyAdi bhAvono udbhAva thAya, tyAre dRSTAnI draSTi khUle che ane tene eka upakaraNa prApta thAya che. padArthone samajavA mATe tenI sAme avasara Ubho thAya che. jema janmeluM bALaka AMkha ughADe che, tyAre vizvanI chAyA tenI AMkhamAM pratibiMbita thAya che ane bALakane eka draSTi maLe che. e ja rIte A jAgelo vikasita thayelo AtmA draSTi meLave che, tyAre draSTirUpa upakaraNathI dravyanuM bhAna kare che. ahIM kavirAje jema kahyuM che, "je dRSTA che vRSTino arthAt have AtmA tRSTino svAmI banyo che, draSTino adhinAyaka che. tRSTirUpI dUrabInathI padArthanA svarUpane nihALe che. badhA drazyo sattA rUpa ke vizeSa bhAvo sAthe pratibiMbita thAya che. vRSTA potAnI aMdara jJAnanA saMpUTamAM padArthone nirAkAra ane sAkAra rUpe grahaNa kare che. jaina paribhASAmAM tene darzana upayoga ke jJAna upayoga kahevAmAM Ave che arthAt nirAkAra upayoga ane sAkAra upayoga kahe che. ahIM kahevAno Azaya e che ke dRSTA saikAlika che. pahelethI hato, vRSTi khUle, tyAre paNa che ane AgaLa jayAM sudhI draSTi raheze, tyAM sudhI te dRSTinA sAkSI rUpe niraMtara joDAyelo raheze. arthAt tRSTA che, che ane che ja. je vRSTA tRSTino upayoga kare che tene kavi AtmA tarIke oLakhavA mAMge che. AtmA ghaNAM guNo rUpe astitva dharAve che. temAM draSTA paNa tenuM eka rUpa che. vRSTA pote draSTithI badhu joto hovA chatAM pote potAne nirALo anubhave che. jema dhanavAna mANasa dhanano upayoga kare che, dhanane vApare che paNa dhana rUpe dhanathI nirALo che. dhanano mAlika chuM, tema anubhava kare che paNa huM dhana chuM, tema te mAnato nathI. eTale ja ahIM kRpALu gurudeva kahe che ke "je dRSTA che vRSTino" arthAt tRSTA svayaM draSTithI nirALo che, te vAta je dRSTA" evA zabdathI kahI che. je dRSTA che te tRSTino svAmI hovA chatAM dRSTithI drazyanuM bhinna rUpe bhAna kare che, A draSTA ane dRSTi dvArA bhinna bhinna prakAranA rUpane paNa jANe che, mATe ja ahIM kahyuM che ....... (19) NS : ' ' , , , , , , , , , , , 6 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke je dRSTA che dRSTino, je jANe che rUpa' arthAt je dRSTino svAmI che, te rUpano paNa jANanAra che. rUpano artha ahIM dRzya jagata che. A gAthAmAM be vakhata 'je' zabdano prayoga karyo che. (1) je dRSTA che (2) je jANe che rUpa baMne prayogamAM je' zabda dvArA A jANanArane ane jonArane baMnene siddhikAra oLakhAvI rahyA che ane te AtmA che ema IzAro kare che. sAdhakane pUche che, je jANe che te koNa che ? je dRSTA che te koNa che ? Ama baMne vAkyamAM je' zabda mUkIne tene oLakhavA mATe prazna karyo che athavA saheja samajaNa ApI che. jema vyavahAramAM koI kahe ke je udyama kare che, je kamAya che, te sukhI thAya che. to A badhA vAkayomAM 'je' sarvanAma mukhya kartAne spaSTa karavA mATe bolavAmAM Ave che. ahIM paNa dRSTA rUpI kartA ane jANanAra rUpI kartA baMne, arthAt darzana ane jJAnano AdhAra je che, te AtmA che. te potAno anubhava akhaMDa rAkhe che. padArthano nAza thAya, to paNa jANanArano anubhava abAdhya rahe che, teno anubhava khaMDita thato nathI. Ama anubhavakartAne padArthathI chUTo pADI, dehathI paNa chUTo pADI eka svataMtra jJAna AtmA che, darzana AtmA che, tema kahevAno ahIM sacoTa prayAsa karyo che. dRSTi zuM che ? : je dRSTA che dRSTino' temAM dRSTi zabda mUkayo che. dRSTi zuM che ? te eka upakaraNa to che ja, te uparAMta vRSTi eka jJAnacakSu che. je dRSTA che dRSTino'. temAM be bhAva samAyelA che. dRSTino svAmI paNa dRSTA che ane dRSTino viSaya paNa dRSTA che. dRSTi e para svarUpane paNa nihALe che ane svasvarUpane paNa nihALe che. dRSTi dRzyone paNa jANe che ane dRSTAne paNa jANe che. dRSTi dvimukhI jJAnanuM kiraNa che. sRSTi e dhurA che. dRSTino laya thAya, to samagra vastu aMdhakAramAM cAlI jAya, lupta na thAya to gupta to thaI ja jAya. jema prakAza jatAM badhu aMdhakAramAM DUbI jAya che, tema dRSTi jatAM badhu gopya banI jAya che, agocara banI jAya che. dRSTi e jIvanano mULamaMtra che, tethI ahIM zAstrakAre sApekSabhAve 'dRSTi' zabdano ullekha karyo che. darpaNane padArtha sAme rAkhavAthI temAM padArthanuM pratibiMba paDe che ane mukha sAme rAkhavAthI potAnuM pratibiMba paDe che. dRSTi eka darpaNa che. jemAM bAhya ane AtyaMtara badhA dravyo prakAzita thaI zake che. A sRSTi je kAMI anubhava kare che, te teno anubhava abAdhyarUpe dRSTimAM saMcita thaI jAya che. jema kemerAmAM AvyA pachI padArtha haTI jAya, to paNa padArtha kAyama rahe che. A che jJAnanI abAdhyatA astu. ahIM ApaNe dRSTinuM vivecana karI rahyA chIe, ATalA spaSTIkaraNathI dRSTino AbhAsa maLI rahe che. dRSTi jayAre sUkSma bane che tyAre tene tattvavRSTi kahevAmAM Ave che, vRSTi jyAre AtmalakSI thAya che tyAre AtmadRSTi kahevAya che. dRSTi yogya hoya to samyagdRSTi kahevAya che. dRSTi viparIta hoya to mithyAvRSTi kahevAya che, karmonI vadhAre bAdhA thAya to dRSTi adRSTi banI jAya che ane taTasthabhAve je dRSTi saMsAranuM bhAna kare che, tene jJAnavRSTi kahevAmAM Ave che. A (70) Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte draSTinAM ghaNAM rUpAMtara che paraMtu dRSTinA je kAMI rUpAMtara che te dRSTA sAthe tathA udyamAna karmanA prabhAva sAthe saMbaMdha dharAve che. AvI che A vilakSaNa dRSTi. AgaLa zAstrakAra kahe che ke jANe che rUpa" ahIM rUpa eTale konuM rU5 ? gAthAmAM be zabdano prayoga karyo che. rUpa ane svarUpa, rUpa" zabda khUba ja gaMbhIratApUrvaka prayukata thayo che. rUpI padArthamAM rUpa che. badhA paulika padArthonA guNadharmo rUpa kahevAya che. jayAre arUpI padArtha ane AtmA jevA divya dravyo jemAM rUpa nathI paNa svarUpa che. rUpamAM svarUpano samAveza thAya che. te ja rIte svarUpamAM rUpano samAveza thAya che paraMtu ahIM dhyAnamAM levAnuM che ke arUpI padArtho svarUpa dharAve che paNa rUpa dharAvatAM nathI. jayAre rUpI padArtho rUpa dharAve che ane tenuM potAnuM svarUpa paNa che kahevAno Azaya e che ke AtmA badhA dravyonA rUpane paNa jANe che ane svarUpane paNa jANe che. je rUpI che, tenA rupane jANe che ane je rUpI nathI, tenA svarUpane jANe che. vizeSa vAta : hakIkatamAM rUpanuM jJAna ja rUpano AdhAra che. padArthomAM je kAMI varNa, gaMdha rasa, sparza ItyAdi che, te badhA guNono nirNaya jJAna karI zake che. eTale rUpa ane rUpanuM jJAna baMneno bheda pArakhI levAno che. rUpa padArthamAM che ane rUpanuM jJAna AtmAmAM che, mATe ja ahIM kavizrI kahe che ke "je jANe che rUpa' arthAt rUpano jANanAra je AtmA che, te rUpano sAkSI che, rUpano nirNaya karanAra che ane A rUpa jANavAmAM dRSTA ane dRSTi baMne prayukata che. rUpane jANyA pachI rUpano jJAtA rUpathI chUTo che. e rIte rUpa ane rUpano jJAtA evI sUma rekhA aMkita thAya che. rUpa te AtmA nathI ane rUpano jJAtA che te rU5 nathI. A rIte rUpa ane rUpanuM jJAna baMneno bheda spaSTa thavAthI jaDa-cetanano viveka thAya che, mATe ahIM kahyuM che ke "je jANe che rU5'. rUpane jANyA pachI te jJAtA potAno anubhava potAnI pAse rAkhe che. Avo anubhava jeNe karyo che, te jIvAtmA che, jIva svarUpa che. rUpa te pudgalanuM rUpa che ane rUpanuM jJAna che te jIva svarupa che. gAthAmAM paNa kahyuM che "te che jIva svarupa' kavirAje thoDA zabdomAM madajJAnano jaLanidhi saMcita karyo che. AtmAnA sAkSAtkAra mATe athavA AtmAne oLakhavA mATe eka alaukika tharmomITara ApyuM che, eka yaMtra ApyuM che. A gAthAne ApaNe niSedhAtmaka bhAve nihALazuM to ghaNI ja vadhAre spaSTatA thaze. V je daSTA nathI daSTino, je nathI jANato rUpa A jene koI abAdhya anubhava nathI, te nathI jIva svarUpa | A rIte niSedha draSTithI spaSTa thAya che ke jaDa padArtha draSTA paNa nathI, tene draSTi paNa nathI te rUpane oLakhato paNa nathI. tene potAno ke bIjAno anubhava nathI. phakata tenuM astitva ja che to AvA padArtho jIvasvarUpa nathI arthAt te jaDarUpa che. mULa dohAthI AtmAnI siddhi thAya che. ahIM viparIta bhAve kahelA dohAthI jaDanI siddhi thAya che ane baMne gAthAnA uccAraNathI jaDa cetanano bhAva spaSTa thAya che. siddhikAra to Atmasiddhine varelA che. Atmatattvone spaSTa karavA mATe maMgala pado uccArI - (71) - Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahyA che ane jema jema AtmAnA svarupane jIva oLakhe tema tema parokSa rIte jaDatattvane oLakhato thaI jAya che. jaDane oLakhyA vinA jIvanI oLakhANa kayAMthI thaI zake? tethI ja ahIM parokSabhAve jaDano svabhAva paNa pragaTa karyo che. astu. abAdhya anubhava : ahIM je "abAdhya' kahyuM che kAraNa ke padArtha ke bIjA koI dravyathI jJAna bAdhya thatuM nathI, mATe tene abAdhya kahyuM che. jyAM sudhI kevaLajJAna na thAya, tyAM sudhInA mati zrata Adi khaMDa jJAno potAnA kAraNothI bAdhya thaI zake che, jema koI vyakitane deve vacana ApyuM ke tane koI mArI zakaze nahIM, tuM marIza nahIM. ahIM artha e thayo ke koI anya vyakita tene mArI zakaze nahi paraMtu potAnuM mota Ave, tyAre marI zakaze, te ja rIte khaMDa jJAnanI A paryAyo anyathI bAdhita thatI nathI kAraNa ke AtmAno potAno anubhava abAdhya che paraMtu e paryAyanI sthiti pUrNa thatAM te svayaM laya pAme che. te anya koIthI bAdhya thaI nathI mATe te abAdhya ja gaNAya che. astu. ahIM ApaNe dRSTAnuM vivecana karI rahyA hatA, tRSTA pote eka sthAyI tattva che. pote svayaM che. je jonAra che te pote che ane je pote che te jonAra che. Ama kharA arthamAM draSTA ja che. huM zabda to vyartha joDavAmAM Ave che. eTale zAstrakAre ahIM tRtIya puruSa tarIke "je DraSTA' ema kahIne draSTAne svataMtra astitva pragaTa karyuM che. draSTino dRSTA ema kahIne draSTAnI aMdara utpana thatI eka darzana paryAyano ullekha karyo che. darzana paryAya khUlatAM draSTi khule che. darzana zabda nAma vAcI che, jayAre draSTi zabda kriyAvAcI che. koIpaNa guNa jayAre kriyAtmaka bane che tyAre tenA mATe gatizIlatAno zabda vaparAya che. jema ke gamana ane gati, manana ane mati, hanana ane hatyA, mokSa ane makita A badhA guNAtmaka zabdo amaka aMze kriyAtmaka bane che. arthAtu sAmAnya guNamAM kriyAno uddabhava thAya che, tyAre gativAcaka bhAvano umero karAya che. zAstrakAre ahIM vRSTAnI draSTi ema kahIne darzana guNane adhyArtha rAkhyo che. je dRSTAnI draSTi che, te ja dRSTAnuM darzana paNa che. darzana guNanA AdhAre ja te vRSTA banyo che. vRSTA kartAnA arthamAM che, draSTi upakaraNanA arthamAM che. juo have khUbI - vRSTI pote dRSTirUpa upakaraNathI rUpane arthAt viSayane jANe che. viSaya e dRSTinuM karma che ane tRSTA te karmane anubhave che, tethI hakIkatamAM rUpanuM jJAna te dRSTAnuM karma che. ahIM rUpa te joya rUpe che arthAt drazya rUpe che. dRzyarUpa bhAvane rUpa kahIne zAstrakAre ahIM drazya, dRSTi, ane dRSTA, Ama trividha zreNIno ullekha karyo che. dRSTA koI paNa karmanA kSayopazamathI jANavA mATe zakitamAna thayelo che, te zakitanA prabhAvathI tene dRSTirUpa AMkha ughaDe che. jema phUlanI kaLImAM pAMkhaDI khUle che tema dRSTAmAM dRSTinI pAMkhaDI khUle che. draSTi khUlyA pachI draSTi potAnA viSayanuM anugamana kare che. draSTino viSaya rU5 che. A badhI kriyA thayA pachI drazyanuM jJAna ane dRSTi, e badhuM dRSTAmAM samAI jAya che. pANImAM nAkheluM patAsuM pANImAM ogaLIne samAI jAya che, tema A anubhava draSTimAM samAI jAya che ane tenI saMpatti banI jAya che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te che jIvasvarUpa : Avo anubhava te nijI saMpatti hovAthI abAdhita che arthAt anubhava anubhava rUpe dRSTAmAM sthira thaI jAya che. jema mATImAMthI niSpanna thayelo ghaDo mATImAM ja sthira thayelo che. te ja rIte dRSTAmAM utpanna thayeluM jJAna vRSTAmAM ja sthira thayuM che, tethI zAstrakAre tene abAdhya anubhava kahyo che. jo DraSTAmAM parivartana thAya ane koI karmavipAkathI teno anubhava laya pAme, to eka alaga vAta che. bAhya padArthathI te anubhava bAdhita thayA vinA arthAt bAdhA pAmyA vinA abAdhya rahe che, akhaMDa rahe che. zAstrakAre barAbara ja kahyuM che ke "abAdhya anubhava je rahe ahIM "anubhava" zabda lakhIne tRSTAnA jJAnAtmaka bhAvane pragaTa karyo che. arthAt dRSTA nirNaya karavAno adhikArI che. vRSTAe je rUpa joyuM che, te rUpano je anubhava karyo che, je nirNaya karyo che, te nirNaya STAnI aMdara avaziSTa che, tethI ja kavi kahe che ke "abAdhya anubhava je rahe arthAt padArtha dUra thavA chatAM anubhava dUra thato nathI, anubhava rahe che, te AtmAmAM sthira rahyo che. matijJAnamAM tene dhAraNA kahevAmAM Ave che. vRSTAnI je dhAraNA thaI che, te jJAnarUpe bacelI che. dhAraNA ja jJAnAtmaka saMpatti che ane AvuM je jJAnAtmaka rUpa che, te ja jIvAtmA che. Ama kavirAje trividha zreNInA pariNAme jIvAtmAnuM bhAna karAvyuM che. dRSTA, draSTi ane dRzya, e traNeya jayAM ghaTita thAya, te jIvAtmA che, te jIvanuM svarUpa che. svarUpa eTale potAnuM rUpa che. jema AkAzamAM AvelI pataMga punaH uDADanArAnA hAthamAM AvI jAya che, tema dRSTAe phelAvelI draSTi drazyano anubhava laIne punaH vRSTAnA hAthamAM AvI jAya che ane A AkhI kriyA jemAM thAya che, te jIvanuM svarUpa che. jIva kahetAM caitanyanuM svarUpa che. jue che te dRSTA che. jANe che te jJAtA che ane jIve che te jIva che paraMtu jIvamAM darzana ane jJAnanI kriyA ghaTita thAya che, mATe zAstrakAre AvA jJAnAtmaka anubhavane je jIvanuM lakSaNa mAnyuM che. pharI pharIne vAta kendra sudhI ja jAya che. kAraNa ke AkhI triguNamaya kriyA pudgala ke jaDamAM ghaTita thatI nathI. ghaDo phUTe che tenuM bhAna ghaDAne nathI. paNa jIvarUpI dRSTAne ja tenuM bhAna che. pudgalamAM kriyA thAya che paraMtu te pudgala dravya kriyAno jJAtA nathI jayAre AtmAmAM koI evI skUla kriyA thatI nathI paraMtu te kriyAonA jJAtA che, dRSTArUpe sAkSI che ane sAkSI rUpe te pudgalathI nyAro che. dRSTA potAnA anubhavanA baLe ja pote DraSTA che ema anubhave che. AvI A gUDhavAta ApaNA siddhikAre apUrva rIte eka ja gAthArmA mUkI dIdhI che. temanI kAvyakaLA, jJAnakaLA,ane vacanAmRta joIne natamaskata thaI javAya che. dhanya che ! A 51 mI AdhArabhUta gAthAnA racayitA kRpALu gurudevane. AdhyAtmika saMpUTa : ATalo gaMbhIra artha samajayA pachI AkhI gAthA keTalAka AdhyAtmika bhAvone spaSTa kare che. mULamAM e jANavAnuM che ke jene jIvAtmA ke dRSTA tarIke sthApita karyo che, te tattva vizvamAM kevI rIte astittva dharAve che ? te caitanyapiMDa mAyA tattvathI kevI rIte aprabhAvya che ? te svayaM akhaMDa rahIne badhI paristhitimAMthI pAra thaI nitya zAzvata sukhane paNa prApta karI zake che. AdhyAtmika sAdhaka yogIrAja athavA paramAtmA tatvane pAmavA mATe bhautika bhAvono sarvathA tyAga karI AtmabhAvamAM ramaNa karI rahyA che tevA sAdhako, sahunuM lakSa zuddha Atmatattva ja SSSSSSS S Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. te ja draSTA che. jema saMsAranA jeTalA kriyAkalApa cAlI rahyA che te badhA kriyAkalApathI nirALuM chatAM sarva kriyAkalApanA saMcAlanamAM paNa te ja kAraNa che. AvuM sAmAnya ke asAmAnya je caitanya tattva che, tene jANavA, pAmavA ane pArakhavA mATe bhagIratha prayatna thayA che. je pAmyA che, te siddha puruSo kahevAyA che. jene paribhASAmAM tene arihaMto kahe che. te dehayukata che, pachI dehane choDI siddhadazAne pAme che. ahIM mULamAM prazna e che ke A badhA sAdhako ane arihaMtoe evuM tattva prApta karyuM che ke jene meLavyA pachI badhI IcchA ane kAmanAono aMta thaI jAya che. A tattva akathya ane zabdAtIta che, vyAkhyAthI paNa para che, agocara ane avinAzI che. arUpI hovA chatAM potAnA rUpamAM sarvathA sadAkALa avasthita rahI a7dha ane abheda bhAve anaMtakALa TakI rahe che. bhakatAmara stotranA 24mAM zlokamA AcAryazrIe kahyuM ke : V"jJAna svarUpanamarsa pravRtti saMta" je kAMI che te jJAnanuM kendra che, phakata jJAnarUpa che. jene paribhASAmAM tene kevaLajJAna kahevAmAM Ave che. kevaLa eTale nirmaLa bhedarahita, milAvaTa rahita zuddhajJAnane kevaLajJAna kahe che. A tattva ja dRSTA che, mULabhUta pAyo che. AthI vadhAre kahI na zakAya tevuM akathya, aNamola tattva che, te vRSTA che. astu. - ahIM ATaluM kathana karI dRSTA pratye phakata aMgulI nirdeza karI zakAya che. sAkaranuM game tevuM varNana karo paNa sAkara jyAre khAya tyAre ja khAnArane sAco svAda maLe che. tema Atmatattva je pAme che, te ja tRSTAnA anubhavano AnaMda laI zake che. jene pArakhavA mATe A AkhI Atmasiddhi che. upasaMhAra : ApaNe A 51 mI gAthAnuM parisamApana karI teno sAra meLavI AgaLanI gAthAmAM praveza karIzuM. AgaLanI gAthA paNa AtmalakSI che. zAstrakAre bIjA paNa keTalAka tarka upasthita karIne kendrIbhUta AtmAne sAdhakanI draSTimAM mUkavAno prayAsa karyo che. 59 mI gAthAmAM ekaMdare kahevAmAM AvyuM che ke dRSTA e svayaM mULabhUta che. draSTi e tenuM eka upakaraNa che ane draSTithI te padArthanA rUpane paNa nihALe che ane potAnA svarUpane paNa jANe che. pramANazAstranuM jJAna sUtra A gAthAmAM saheje AvI gayuM che. "svara vyavasAyI jJAnuM pramANa5 " darzanazAstramAM pramANajJAnanuM A eka sacoTa lakSaNa che. je svaparano nirNaya karanAruM jJAna che, te pramANajJAna che arthAt jJAna sva ane para baMneno nirNaya kare che. ahIM paNa zAstrakAre kahyuM che ke vRSTA rUpane paNa jANe che ane svarupane paNa jANe che. samagra AtmasiddhimAM A 5 mI gAthA te motInA hAramAM rahelA moTA hIrAnA sthAne che. A eka ja gAthAne sarakhI vAgoLavAmAM Ave to AkhI Atmasiddhi A gALAmAM samAviSTa thaI jAya che. gAthA to gAthA ja che paraMtu A gAthAno svAdhyAya niraMtara karavAthI sAdhakane draSTA sudhI laI jAya, tevI samartha gAthA che. TUMkamAM 50 mI gAthAno mahimA kahIne AgaLanI gAthAno upoddAta karIe. \\\\\\\\\\SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS ) SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-para upoddAta : samagra jIva rAzi ekendriyathI ane paMcendriya sudhImAM vibhakata thayelI che. eka, be, traNa cAra ke pAMca, A pAMceya jAtinA jIvonI Indriyano krama nizcita che. saMsArI jIva mAtrane ochAmAM ochI eka sparzendriya to hoya ja che be IndriyamAM rasanAno umero thAya che. traNa IndriyamAM nAsikAno, cAramAM netra arthAt AMkha maLe che ane chellI pAMcamI zravaNendriya prApta thAya che. AvA paMcendriya sudhInA jIvo manarahita hoya che. jayAre AgaLa vadhatA chaThThI Indriya arthAt mana paNa prApta thAya che, A rIte manavALA paMcendriya jIvo astitvamAM Ave che. paMcendriya jIvo cAra bhAgamAM vibhakata che. narakanA jIvo, tiryaMcanA jIvo arthAt pazupakSInA jIvo, mAnava jAtinA jIvo ane devagaNa, saMjJI paMcendriyamAM samAviSTa thAya che. Indriya eka evuM upakaraNa sAdhana che ke tenA dvArA jIvano jagata sAthe vyavahAra joDAya che. A pAMca Indriyo jJAnendriya banIne viSayanuM jJAna meLave che ane jJAnano pravAha eka kendramAM saMyukata thAya che arthAt viSayanuM jJAna Indriyo dvArA AtmA sudhI pahoMce che. - A gAthAmAM siddhikAra viSayanI zarUAta pAMca IndriyothI kare che ane Indriyone jJAnendriya banAvIne arthAt viSayano sparza karI viSayanuM jJAna meLavI, te samagra jJAna AtmAne arpaNa kare che. AvA ekatrIbhUta jJAnano adhiSThAtA AtmA che. siddhikAra eka tarka ApIne AtmahattvanI sthApanA mATe eka navo viSaya prastuta karI rahyA che. have ApaNe mULa gAthAne lakSamAM laIne AtmA viSe adhika samaja meLavIe. ( che Indriya pratyekane nija nija viSayanuM jJAna 1 ( pAMca IndriyanA viSayanuM, paNa AtmAne bhAnAparA che Indriya pratyekane. A gAthA manuSyane lakSamAM rAkhIne arthAt pAMca IndriyavALA jIvane sAme rAkhIne uccAravAmAM Ave che ane bIjA padamAM pAMca Indriya evo ullekha paNa karyo che. Indriya jevA upakaraNathI viSayanuM jJAna thAya che. pratyeka Indriya svataMtra rIte pota potAnA viSayane jANanArI che. ema kahIne viSaya jJAnane pAMca bhAgamAM vibhakata karyuM che arthAt pAMce Indriya dvArA judA-judA viSayonuM svataMtra jJAna thAya che. prAkRtika rIte viSayanI zuM vyavasthA che? te ApaNe jANI zakatA nathI paraMtu jaDa jagata sAthe A cetana dravyano eka adbhuta sAmyayoga jovAmAM Ave che. je Azcaryajanaka che. manuSyane kAna che, to padArthamAM zabda che. AMkha che, to padArthamAM rUpa che. nAsikA che, to padArthamAM gaMdha che. rasendriya che arthAt jIhvA che, to padArthamAM rasa che. sparzendriya che, to padArthamAM garama ThaMDA ghaNA sparza che. A rIte pAMca Indriya ane pAMca viSayano kudaratI paraspara meLa che. A eka prakAranI IzvarI vyavasthA che arthAt prakRtinI racanA che. ahIM phakata 11::::::::::::::::: che (75) me SSSSSSSSSSSSSSSSS Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IST jJAnendriyano ullekha karyo che paraMtu A pAMce Indriyo jJAnendriya che, e rIte bhogendriya paNa che ane viSayanuM jJAna karIne temAM taTastha thAya, to yogendriya paNa che. IndriyarUpI upakaraNa viSayo sAthe athavA jaDa jagata sAthe jJAna dvArA potAno eka kAyama saMbaMdha sthApita kare che paraMtu A IndriyonI lAcArI che ke potAnA viSaya sivAya anya IndriyanA jJAnamAM joDAI zakatI nathI ane jo pAMce IndriyanuM jJAna eka sAthe na joDAya to, Akho vyApAra aTakI paDe tema che arthAta jJAnano koI adhiSThAtA na hoya, to jJAna khaMDa-khaMDa thaIne rahI jAya che. kapaDAnA nAnA nAnA TukaDAne bhegA karIne tene sIvI ApanAra darajI na hoya, to kapaDuM khaMDa-khaMDa rahI jAya che paraMtu eka suMdara vastra banatuM nathI. e ja rIte jo kArIgara na hoya to nAnA-moTA kalamurajA-arthAta khaMDa upakhaMDane paraspara goThavIne eka mazIna taiyAra thatuM nathI. astu. A pUla daSTAMta che. IndriyothI prApta thayelA khaMDa jJAnane kendrIbhUta karyA vinA arthAt te jJAna eka sthAnamAM ekatra thayA vinA AtmA zarIra rUpI ratha calAvI zakato nathI. samagra jJAtA tarIke AtmA pragaTa thaI zakato nathI ane jIvane paNa teno bodha thato nathI paraMtu pratyeka Indriyo je je viSayane jANe che, te te viSayonuM AtmAne eka sAthe samagra jJAna thAya che, jANa thAya che, bhAna thAya che, tema paNa kahI zakAya ke je huM sAMbhaLanAro chuM, te ja huM jonAra chuM ane je huM jonAra che te ja gaMdha-rasa-sparza ItyAdi guNono jANanAra chuM. Ama vyakti tarIke pAMceya Indriyono adhiSThAtA evo AtmA Indriya dvArA samagra jJAna prApta kare che. jANanAra, jonAra, sAMbhaLanAra ke gaMdha lenAra ItyAdi guNavAna pote jIva che, tevo tene jJAnabhAva pragaTa thAya che. hakIkatamAM to A AtmAnI ja zakti che. AtmAthI pravAhita thayeluM jJAna IndriyomAM vibhakta thaIne viSayanI jANakArI meLavI punaH AtmA sudhI pahoMce che. ahIM sidhdhikAre samajavA pUratuM ja lakhyuM che ke pratyeka Indriyane potAnA viSayanuM jJAna che. Indriyo svayaM eka jJAnAtmaka tattva che eTale ja zAstramAM IndriyanA be vibhAga karavAmAM AvyA che dravyendriya ane bhAvendriya. dravyendriya paNa be prakAranI che. (1) nivRtti Indriya - IndriyonI bAhya racanA rUpa dravyendriya ane (ra) upakaraNa Indriya - viSaya grahaNAtmaka paudgalika zakita rUpa dravyandriya. e ja rIte bhAvendriya paNa be prakAranI che, (1) labdhi Indriya - jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya karmanA kSayopazamajanya jJAnAtmaka zakita, te labdhi rU5 bhAvendriya che ane (2) upayoga Indriya - te jJAnAtmaka zakitanA vyApAra rUpa che. A rIte bhAvendriya jJAnasvarUpa ja che. jyAre ghAtikarmanA kSayopazama ane puNyanA udayathI jIvane dravyandriyo prApta thAya che. dravyendriya padgalikarUpa che paraMtu bhAvendriya jJAnAtmaka che. AtmAthI padArtha sudhI jato jJAnano eka pravAha ane padArthane sparza karIne punaH AtmA sudhI Avato jJAnano bIjo pravAha. eka ja pravAhanI be. bAju che. AtmAthI viSaya sudhI ane viSayathI AtmA sudhI. A baMne pravAhanA upakaraNa, te A Indriyo che. IndriyomAM potAnA viSayane ja grahaNa karavAnI zakti che ane viSayane grahaNa karyA pachI jJAnanI eka liMka hovAthI AtmAne tenuM jJAna thAya che. Indriyo dvArA viSayanuM grahaNa thAya che paNa huM jANakAra chuM evuM jJAna AtmA kare che ane jIvAtmAmAM pAMca pravAho ekatra Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAthI adhiSThAtA tarIke, eka jJAtA tarIke AtmA potAnuM pradarzana kare che. eka draSTie Indriyo jJAnanuM kAma kare che ane AtmA jJAtA bane che. jo ke hakIkatamAM to jJAna ane jJAtAno abheda che paraMtu IndriyonI apekSAe sAkAra upayoganA alaga alaga prakAra hovAthI jJAna jJAtAno bhinnabhAve viveka thAya che. zAstrakAre paNa kahyuM che ke "pAMca IndriyanA viSayanuM, paNa AtmAne bhAna' A padamAM "paNa" zabda ghaNo mahattvapUrNa che. jJAnano krama evo che ke viSayanuM paNa jJAna thAya che ane jJAnanuM paNa jJAna thAya che. A rIte jJAtA tarIke jJAnanuM jJAna bevaDAtuM jAya che paNa ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke Indriya dvArA viSayanuM je jJAna thayuM che, tenuM paNa AtmAne jJAna che arthAt viSayanA jJAnanuM jJAna AtmAne che. A rIte pAMca IndriyonA viSayonA jJAnanuM jJAna AtmAmAM saMkalita thAya che, tethI zarIrathI bhinna Indriyo che ane IndriyathI bhinna evo AtmA che. ahIM khyAla rAkhavo ghaTe che ke A gAthA ane e ja rIte AgaLanI gAthAo "AtmA dehathI bhinna che." tenI sAbiti mATe ja uccAravAmAM AvI che. deha athavA Indriya jo AtmA hoya, to Indriya dvArA je kAMI khaMDa-khaMDa jJAna thayuM che, te khaMDita ja rahI jAya ane koI eka akhaMDa dravyanuM astitva pragaTa na thAya. jo AtmAno abhAva hoya, to A badhI Indriyo belagAma ghoDA jevI akendrita hovAthI jIvanuM saMcAlana karI zakatI nathI, e ja rIte deha paNa jIvananuM saMcAlana karI zakato nathI paraMtu deha ane IndriyanuM suvyavasthita saMcAlana thaI rahyuM che, tethI AtmA pratyakSa che. IndriyothI bhale pratyakSa nathI paNa svayaM pote potAno anubhava kare che, tethI te pratyakSa che. zAstrakAre ahIM manano ullekha karyo nathI arthAt noIdriya evuM mana te paNa astitva dharAve che. hakIkatamAM pAMceya IndriyonA bhinna bhinna viSayanuM eka jJAnAtmaka kendra te mana che. ahIM Atmasidhdhino viSaya cAlato hovAthI manane saMkSepa karI, sIdhI rIte AtmAnuM grahaNa karyuM che paraMtu zAstrakArane te jANamAM che ke pAMceya IndriyonA viSayane ekatra karI mana AtmA sudhI jJAnano vyApAra kare che. hakIkatamAM mULabhUta AtmA ja jJAnanuM kendra che ane te jJAnathI mana saMcAlita thaIne IndriyonuM saMcAlana kare che. pAMceya Indriyo punaH mana sudhI potAno vyApAra pahoMcADI manarUpI maMtrIne AtmA rUpI rAjA sudhI javA mATe prerita kare che. vacce mana che. mana paNa AtmAnI sAbitI mATenuM eka prabaLa udAharaNa che. ahIM manane gauNa karIne mana ane IndriyonA badhA vyApArano saMgrAhaka evo AtmA che, tema kahyuM che. A gAthAmAM "jJAna" ane bhAna' tevA be zabdo matijJAna mATe vAparyA che. A be zabdo mahattvapUrNa paNa che. viSayanA saMparkathI Indriyone je jANa thAya ke bodha thAya, tenAthI Indriyone padArthanuM jJAna thAya che. te jJAnane punaH "bhAna'rUpe grahaNa karyuM che. arthAt jJAnanuM je bhAna che, te hakIkatamAM spaSTa jJAnarUpa che. A rIte jJAna ane jJAnanuM jJAna evA be zabdo je ApaNe upara kahyA te baMne bhAva ahIM paNa sidhdhikAre "bhAna" ane "jJAna" kahI vyakta karyA che. viSaya eTale zuM ? padArthanA jJAnane viSaya zAmATe kahevAmAM Ave che ? aMgrejImAM OBJECT kahe che. padArtha pote viSayarUpa nathI ane jJAna paNa viSayarUpa nathI, to ahIM viSaya Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdano prAdurbhAva kevI rIte thayo? A eka gUDha vAta che. viSaya te Asaktino bodha karAve che. hakIkatamAM Indriyo nirmaLa na hovAthI tathA pUrva saMskAranA prabhAve jJAnendriya paNa svaccha na hovAthI, te Indriyo bhogendriyanuM kAma kare che. padArthane jANyA pachI Indriyo phakta tenuM kAma karI aTakI jatI nathI paraMtu bIjI kSaNe te temAM AsaktirUpe sukha-duHkhAtmaka vRttino upabhoga kare che. eka rIte padArthane jANe che eTaluM ja nahi paraMtu padArthane bhogave paNa che. AvA rAgAtmaka pariNAmanA kAraNe Indriyo pravRtta thAya che ane viSayano AsvAda le che. A eka ati sUkSma bhedAtmaka rekhA che. prathama kSaNe Indriyo dvArA udbhavatuM matijJAna ane bIjI kSaNe padArthanA guNono upabhoga karavAnI mohajanya udayamAna vRtti, A baMne kSayopazama ane udayabhAva ati sUmabhAve sazaktabhAve joDAyelA che. A rIte padArtha dravya hovA chatAM ane Indriyo jJAnAtmaka hovA chatAM vacce kSaNika viSayano uddabhava thAya che, mATe zAstrakAro ane ApaNA kavirAja "viSaya' zabdano upayoga kare che. ahIM paNa sidhdhikAre che Indriya pratyekane, nija-nija viSayanuM jJAna nija-nija viSayanuM kahI 'viSaya' zabdano ullekha karyo che. nija-nija zabdanuM tAtparya - padArtha, viSaya ane Indriya A traNeya AlaMbanano sUkSma vyApAra lakSamAM rAkhavo joIe. ahIM nija-nija zabda mUkyo che, nija zabda vyavahAramAM potA mATe vaparAya che. nija eTale potAnuM nija zabdamAM eka prakAre mAlikI bhAvanI jhalaka che. ahIM Indriyo sAthe nija zabda Azcarya upajAve tevo che, chatAM paNa zAstrakAre bahu UMDAIthI gUDhabhAvane grahaNa karI A zabdano upayoga karyo che. Indriyo sAmAnya rIte padArthane mAtra jANe che tevuM nathI paraMtu Indriyo baLapUrvaka manane viSaya tarapha laI jAya che. kema jANe viSaya te IndriyonuM khAdha hoya tema viSayone grahaNa kare che ane viSaya upara AgrahapUrvaka potAno adhikAra sthApita kare che. gItAmAM paNa lakhyuM che ke, jJAnanI vAta to ghaNI sArI che paNa vAyu baLapUrvaka nAvane dizA-vidizAomAM kheMcI jAya che, e ja rIte Indriyo paNa jJAnanI paravAha karyA vinA manane paNa jANe kore mUkIne potAnA viSayamAM baLapUrvaka cAlI jAya che. viSaya upara potAno adhikAra hoya, te rIte varte che. dhanano lolupa mANasa dhana prApta karavA mATe nIti nyAyane kore mUkIne paNa pravAsa kare che. tevI rIte A Indriyo paNa dharma ane sAdhanAnI vAtone najara aMdAja karI viSayamAM ramaNa kare che. uparyukta vivecananA AdhAre kahI zakAya ke siddhikAre parokSa bhAve A gUDha vAta paNa kahI dIdhI che ke pratyeka Indriyo nija-nija viSayonuM jJAna kare che ane jJAna karyA pachI paNa viSayAtmaka bhAvane bhaje che. nija zabda IndriyonuM viSaya uparanuM svAmItva pragaTa kare che. AkhI gAthAmAM viSaya zabda be vAra vAparyo che. prathama padamAM pratyeka IndriyanA viSayano ullekha karyo che. jyAre uttarArdhamAM pAMce IndriyonA viSayono ullekha karyo che. baMne jagyAe "viSaya' zabdano prayoga karyo che. pratyeka zabdanuM tAtparya - pratyeka zabdano artha thAya che darekane eka-eka arthAt dareka Indriya athavA eka-eka Indriya potapotAnA bhAvane bhaje che. parokSa rIte ahIM ekendriyathI * (78) ILS SU Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laIne vikalendriya Adi jIvonuM kathana thayuM che. eka vyaktimAM pAMce Indriyo che. temAM pAMce Indriyo potapotAnI rIte kAma kare che. jyAre pRthvI, pANI vagere jIvo paNa je je Indriyo dharAve che pachI te ekendriya hoya ke vikalendriya hoya, tyAM paNa dareka Indriya svataMtra rIte potAnA viSayano sparza kare che. Ama pratyeka zabda kahevAthI ekendriyAdi jIvonuM paNa ahIM grahaNa karyuM che. zAstrakArano bhAva ekendriyAdi jIvo sAthe nathI paraMtu dareka Indriya pota-potAno vyApAra kare che, tema kahevAno Azaya che. pachI te ekendriya, beIndriya jIvamAM eka ke be Indriya hoya ke paMcendriya jIvamAM pAMca Indriya hoya, te potAnI rIte viSayanuM grahaNa kare che. ahIM kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke Indriyane potAnA viSayanI maryAdA che paraMtu e hakIkata ahIM parokSa rIte samajavAnI che ke badhI Indriyo samAna rUpe viSayano bodha karatI nathI. ekendriyAdi jIvonI sparzendriya ane manuSya Adi vikasita jIvonI paMcendriyanI viSaya grAhyatAmAM ghaNuM aMtara hoya che. pratyeka Indriya potAnA viSayane jANe che te barAbara che paraMtu te potAnA alpa, adhika kSayopazama pramANe jANe che. je Indriyo kuMThita thaI gaI che, te potAnA viSayane grahaNa karI zakatI nathI. kAraNake tene evI jAtanA karmonuM AvaraNa che. ahIM kathananuM tAtparya e che ke Indriyo potAnA kSayopazama pramANe ane puNyanA udaya pramANe viSayane grahaNa karI zake che. pratyeka Indriya potAnA viSayane jANe che, te eka arthamAM parAdhIna paNa che. pApano udaya hoya ane jJAnAvaraNIya Adi karmano kSayopazama na hoya to potAnA viSayane jANI zakatI nathI... astu. ahIM ApaNe pratyeka zabdanI vyAkhyA karI rahyA hatA ane e rIte zAstrakAranI vyApaka ane gaMbhIra dRSTino ullekha karyo che ke pratyeka zabda samagra jIva rAzine AvarI le che. jyAM jyAM je--je Indriyo che, tyAM tyAM te te Indriyo potapotAnuM kArya kare che. tyArabAda pAMceya Indriyono ullekha paNa karyo che. ahIM mukhyapaNe saMjJI paMcendriya jIvane dRSTigocara rAkhIne kathana karyuM che. pAMceya Indriyo je viSayane grahaNa kare che, te parokSa rIte padArthanA pAMce guNono paNa sparza kare che. padArthamAM pAMca guNa rahelA che. rUpa, rasa, gaMdha, zabda ane sparza. pAMce Indriyo pAMca viSayane eka sAthe paNa grahaNa karI zake che ane samayAMtare paNa grahaNa karI zake che. tattvadarzanamAM A prazna khUba ja sUkSma rIte varNavyo che. prazna e che ke zuM eka samayamAM be kriyA hoya ? eka vyakti eka sAthe rUpane paNa jANe ane rasane paNa jANe, zuM e saMbhava che ? tyAre uttara ApavAmAM Avyo che ke Indriyo eka sAthe be kriyA karI zake che. AMkha rUpa jue che ane kAna zabda sAMbhaLe che. baMne kriyA eka sAthe hovA chatAM jIvane aka sAthe baMneno upayoga hoto nathI, samayAMtare bodha thAya che. A sUkSma vAta vyaktine lakSamAM hovI joIe. ahIM pAMceya IndriyanA viSayanuM AtmAne je je bhAna thAya che, te eka sAthe thatuM nathI. samayAMtare AtmA pAMce IndriyanA viSayano samAgama karI pote pAMca viSayano jANakAra che, pAMca viSayane jANe che, tevo AtmAne anubhava thAya che. pAMca IndriyanA viSayanuM paNa AtmAne bhAna' A padamAM 'paNa' zabda je rIte mUkavAmAM Avyo che te khAsa bodhasUcaka che. pAMceya IndriyanA viSayanuM bhAna thAya ane na paNa thAya tevo aghyArtha che. koI samasta matijJAnavALo jIva hoya, to te pAMce (79) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayonuM jJAna eka sAthe paNa karI zake che. ahIM eka sAthe je kahevAmAM AvyuM che te kAlAMtare ke samayAMtare eka pAtramAM saMgrahita thAya che, te apekSAe kahyuM che. anyathA pAMceyane barAbara jANe tevuM nathI. Indriyo to phakta eka-eka viSayane ja jANe che. jyAre AtmA kramazaH be, traNa, cAra ane pAMca, ema badhI IndriyanA bodhane paNa pAmI zake che. 'paNa' zabda te pAMceya viSayone jANe che tevA nizcayano parihAra kare che ane ochAvattA aMze paNa viSayone jANe, teno sUcaka che. sArAMza e thayo ke IndriyonA jJAnanI maryAdA che. jyAre AtmA badhI IndriyonA alaga alaga jJAnane eka kendramAM jANIne tenuM samucita jJAna karI zake che. pachI te be Indriyono viSaya ke traNa, cAra ke pAMce Indriyono viSaya hoya. ahIM sidvikAre pAMce IndriyanA viSaya, ema lakhIne aMtima biMduno sparza karIne parokSa rIte ochI-vattI IndriyonA viSayane paNa AtmA sparze che, tevo adhyAhAra karyo che. adhyAtma saMpUTa AkhI gAthA AtmalakSI che. Indriyo upakaraNa che. jema ApaNe koI vyaktinA hAtha-paga Adi aMgonuM varNana karIe paNa A badhA aMgopAMga eka akhaMDa zarIramAM goThavAyelA che, te bodha thavo jarUrI che. khaMDa-khaMDa rahelA aMgopAMga zarIranI kriyA karI zakatA nathI. aMgopAMga dvArA eka zarIrano bodha karavAmAM Ave che. bodhanuM lakSa akhaMDa zarIra che. aMgopAMga tenA avayavo che. te ja rIte ahIM IndriyarUpI upakaraNathI ke avayavothI ane tenA khaMDa-khaMDa bodhathI eka akhaMDa bodhi svarUpa AtmAnuM bhAna karAvavuM, te A gAthAnuM mukhya lakSa che ane zAstrakAra spaSTa zabdamAM kahe che ke AtmAne bhAna' arthAt bhAna karanAra mukhya AtmA che. bodhano janaka paNa te ja che ane bodhano grAhaka paNa te ja che. bodhano sAmAnya upayoga ke nirAkAra upayoga AtmAthI prAraMbha thaIne padArthano bodha karI AtmAmAM pratiSThita thAya che. A thaI Indriya dvArA thatI jJAna vyApAranI AkhI prakriyA ane prakriyAno staMbha athavA jJAtA je che te AtmA che. AtmA nathI, to Indriya nathI. Indriya nathI, to jJAna vyApAra nathI. AtmA mULa AdhArabhUta che. AdhArastaMbhano bodha karAvavo, te A gAthAnuM spaSTa vaktavya che. samagra AtmasiddhizAstra eka prakAre adhyAtmazAstra che. Atmatattva dvArA paramAtmAnuM bhAna karAvavuM, AtmasvabhAvano nirNaya thayA pachI AtmaguNomAM ramaNa karavuM ane bAhyakriyAothI mukta thaI dravyAnusArI zuddha kriyAnuM avalaMbana laI karmone khAlI karI, akarma avasthAne prApta karavI, te ekamAtra lakSa che. A gAthA paNa adhyAtmalakSI che. Indriyo viSayane sparza kare che. viSayanuM jJAna te vibhAva che, A badhA vibhAvo AtmA sudhI pahoMce che paraMtu pAMce prakAranA viSayAtmaka vibhAvonuM jJAna, te padArthajanita jJAna che. AtmA te jJAnano paNa viveka kare che. eTale zAstrakAre ahIM lakhyuM che ke A AtmAne vibhAvanuM paNa jJAna che ane potAnuM paNa jJAna che. 'paNa' zabda mUkIne temaNe Indriyo dvArA prApta thayelo vibhAva ane tenuM jJAna tathA AtmAthI nipajatI zuddha paryAyanuM nirmaLa jJAna, e baMnenuM jJAna paNa AtmAne che, tema kahyuM che. AkhI gAthA adhyAtmabodhaka che. bhalene Indrayo viSayane jANatI hoya paNa AtmA to viSayone paNa jANe che ane potAne paNa jANe che. paNa AtmAne bhAna' ema kahIne kavirAje viSayonA bhAnane (80) Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alaga karyuM che, ane potAnA bhAnane paNa alaga karyuM che, A gAthAmAM tevo AtyaMtara dhvani udbhave che. thoDA zabdomAM zAstrakAranI A alaukika kathanazailI ane kAvyakaLA kharekhara marmasparzI che. siddhikAra vivekAtmaka bodha karAvavAnI sAthe sAthe AtmalakSI bodhanuM nizAna cUkatA nathI. jema AMdhaLA mANasane koI dorI Ape ane dorI pakaDIne te AMdhaLo mANasa gaMtavya sudhI pahoMce, te rIte ApaNA kavirAja jJAnAtmaka dorI ApIne ApaNane AtmA sudhI pahoMcADavA mATe saphaLa prayoga karI rahyA che. A prayoga hRdayasparzI che, AnaMdanI Urmi upajAve tevo che. have ApaNe A gAthAno upasaMhAra karIne AgaLa vadhazuM. - upasaMhAra : A gAthAmAM cAra AlaMbana che. (1) eka-eka Indriya (2) viSaya (3) pAMca Indriyono samagra viSaya (4) jJAna adhiSThAtA AtmA. - sAmAnya sAdhaka ke abhyAsIne mATe A gAthA eka vyApaka bodha karAve che. padArtha mAtra te zeya che, jANavA yogya che paraMtu te viSayarUpe paNa upasthita thAya che. viSaya ane jJAna baMneno sUkSma bheda ApaNe kahI gayA chIe. dehadhArInA dehamAM Indriyo pradhAnapaNe kAma kare che. tyArabAda viSaya kaho ke bodha kaho, te badhAnuM adhiSThAna, te Atmadravya che arthAt AtmA svayaM che. A rIte AkhI gAthA abhyAsIne mATe Avazyaka che. adhyAtmanI draSTie uttama Atmabodha karAvI rahI che. dehathI AtmA judo che ane te jJAnano dhAraka che. jJAna te ja AtmAnuM mukhya lakSaNa che, te rIte Atmabodha paNa karAve che. ATalo bodha ApyA pachI AtmasattAnI vyAkhyA mATe AgaLanI gAthA Avazyaka banI che, tethI pa3mI gAthAno upoddAta karIzuM. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-pa3 upoddAta : zAstrakAra punaH Atmatattvane samajavA mATe deha ane IndriyanuM vivecana kare che. AtmA ane dehanI vacce eka jJAna rekhAne aMkita kare che. ahIM dehanI sAthe Indriyone paNa gauNabhAve grahaNa karI che. baMneno ullekha karIne deha ane IndriyomAM phakta karaNa bhAva che paraMtu jJAnabhAva nathI tema kahIne punaH AtmAne zAtA tarIke darzAvyo che. AgaLanI gAthAnA bhAvane vadhAre spaSTa karavA mATe Atmatattva paNa eka saMcAlaka tattva che. tenA astitva ane preraNAthI AkhuM jaDayaMtra saMcAlita thAya che, tevo nimitta naimittika saMbaMdha jaNAvIne AtmAnI sattA sarvoparI sattA che, ema spaSTa karyuM che. A gAthA eka prakAre deha ane AtmAnA bhedajJAnanI puSTi karIne baMne vacce bheda pradarzita kare che. eka jJAna rahita tattva che, te deha ane Indriyo che ane eka dravya arthAt Atmadravya jJAnayukta to che ja paraMtu vizeSamAM te samagra saMcAlana zakti paNa dharAve che, tenuM saMcAlanapaNuM paNa naimittika che, evo IzAro paNa karyo che. ATalo upodghAta karIne have ApaNe pa3mI gAthAnA marmabhAvane sparza karavA prayAsa karazuM. deha na jANe tehane, jANe na Indriya prANa T AtmAnI sattA vaDe, teha pravata jaNa A pa3 TI deha, Indriya ane prANa : siddhikAre prathama padamAM deha zabdano ullekha karyo che. jo ke ahIM deha kahIne saMkSepa karyo che. dehanI racanA eka alaukika racanA che. deha e prakRtinuM eka anokhuM nirmANa che. dehamAM eka rAjataMtra jeTalI vyavasthA che. dehamAM paMcabhUta samAviSTa thayelAM che. cha paryApti dvArA nirmANa thayelo A deha athavA deharUpI devamaMdira eka adbhuta Azcarya rUpe kArya kare che. dehamAM asaMkhya nADItaMtra, asaMkhya graMthio potapotAnI jagyAe rahIne adbhuta rIte kAryazIla hoya che. moTA vaijJAniko, vaidyarAjo ke adhyetAo dehanI racanA joIne dimUDha thaI jAya , che. dehanI kAryazailI ati sUkSmabhAve nizcita siddhAMto para kAma kare che. jainadarzanamAM dehanI racanA mATe ATha karmamAMthI eka AkhuM karma mUkavAmAM AvyuM che, jene nAmakarma kahe che. nAmakarmanA zubhAzubha udaya pramANe dehano AkAra taiyAra thAya che. keTalAka viziSTa dehanA saMghayaNa ane saMsthAnA viSe vistArathI ullekha karyo che.. astu. ahIM deha viSe thoDI jANakArI ApyA pachI dehanI aMdara Indriyo rUpI yaMtro mUkelA che. A Indriyo paNa sAmAnya dravya nathI paNa adbhUta uccakoTinAM amUlya paramANuthI nirmANa thayelI che. te Indriyo je jhaDapathI kAma kare che ane padArthano nirNaya karavAmAM je rIte upakArI thAya che, te paNa eka agamya alaukika bhAvathI bharelo viSaya che. deha ane Indriyone kriyAzIla rAkhavA mATe hRdayarUpI dhamaNa niraMtara dhamadhame che. A dhamaNane calAvavA mATe prANazaktinuM grahaNa-mocana (thoDuM) cAlyA kare che. jene yaugika bhASAmAM pUraka ane recaka prANa kahevAmAM Ave che. A prANa vacalI kSaNomAM sthira thaIne kuMbhaka banIne potAnI samagra zakti dehane pradAna kare \\\\\\\\\\\\(82) Lil\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. manuSyanuM mastiSka, Indriyo ane deha, A traNe prANanA AdhAre jIvita rahe che. prANa te bAhya jagata sAthe vyaktinA jIvanane joDanArI eka prAkRtika adrazya zakti che. prANIonA zarIranI racanA ke bhASA bhinna bhinna hoya paraMtu eka prANa ja evI samAnatA bharelI kriyA che, je ekendriya Adi jIvothI laIne samagra jIvarAzimAM samAna rUpe vyApta che. eka kSaNano prANa jIvanane jIvavA mATe sAmarthya pradAna kare che ane jo prANa prApta na thAya, to jIva guMgaLAIne mRtyu pAme che. A rIte deha, Indriya ane prANa, manuSya jIvana ke jIvamAtra mATe kArya karI rahyA che. A traNeyane samajavA mATe, tenA guNadharmone pArakhavA mATe, tenAthI thatI kriyAonuM nivAraNa karavA mATe athavA deha, prANa ane Indriyone bAdhaka, rogAdi tattvanI vyAkhyA mATe hajAro zAstro racAyA che, bhinna-bhinna prakAranI vidyAo udbhavI che. deha phakta jIvana dhAraNa kare che eTaluM ja nahi paNa deha eka svayaM kalAmaMdira che, badhI kaLAno uddabhava dehathI athavA zarIrathI thayelo che. dehanI A kaLAmAM mana, mastiSka ane Indriyo raMga pUre che. samagra saMgItakalA, zilpakaLA, nRtyavidyA e badhA dehathI udbhavelA AyAma che. A sivAyanI keTalIka gupta vidyAo paNa dehamAM samAviSTa che. deha eka evuM vividha kalA ane zaktinuM upakaraNa che ke jenA AdhAre jIve potAno vistAra karyo che. deha na jANe tehane - paraMtu hakIkata e che ke A deha, prANa ane Indriyo koI evA tattvane jANatI nathI, jenA AdhAre te jIvita che ke saMcAlita che, A eka gUDha viSaya che. deha ane Indriyo mATe pahelI samasyA che. jenA AdhAre te svayaM AvI sUkSma kriyAo karI rahyA che, tenAthI te ajJAta che. dehane khabara nathI, e ja rIte Indriyone paNa khabara nathI ane dehano saMcAlaka prANa paNa tenAthI anabhijJa che. Ama traNe tattvo saMcAlana karanArane jANyA vinA khUba ja vyavasthita rIte pravartamAna che. ahIM zAstrakAre khUba ja khUbIthI ane potAnI divya kAvya kaLAthI A vAtano ullekha karyo che ke evI koI sattA che ke je sattAne AdhAre A traNeya zaktidharo pravartamAna che ane A sattA bIjI koI sattA nathI ema kahIne zAstrakAre te AtmasattA che, ema spaSTa kahyuM che. deha, prANa, Indriyo upara AtmasattAnI guptabhAve ke nimitta bhAve alaukika pakkaDa che. jo A sattA dUra thaI jAya, to traNeya tattvo niSkriya, niprANa banI jAya che, pravRttihIna banI jAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu vikRta banIne potAnuM svarUpa paNa khoI nAMkhe che, eka prakAre durgadhano bhaMDAra banI jAya che. je sattAthI te pravartamAna che, te sattAnI gerahAjarI thatAM tenuM koIpaNa mUlya rahetuM nathI. jenuM karoDothI paNa mUlyAMkana na thaI zake tevA deha, Indriya ke prANa mUlyahIna banI jAya che. eTaluM ja nahI turaMta ja teno nAza karavo paDe che. anyathA tenAthI bhayaMkara vikRti phelAI zake che. teha pravarte jANa - zAstrakAre khUba ja khUbIthI A gAthAnA uttarArdhamAM AtmAnI sattAthI traNe pravartamAna che, ema kahIne deha, prANa ane IndriyonI tathA AtmadravyanI vilakSaNa tulanA karI che. AkhI gAthAmAM mukhya be AlaMbana che. eka pakSamAM deha, Indriya ane prANa che jyAre Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA pakSamAM svayaM rAjAdhirAja AtmA che. baMnene potapotAnI jagyAe goThavIne teno viveka karavAmAM Avyo che. A vivekanuM mAdhyama khUba ja suMdara rIte pragaTa karyuM che. jIvanI A traNe zakti samartha ane suMdara hovA chatAM ane temAM ghaNA guNo hovA chatAM eka jJAna guNa nathI, tethI siddhikAre kahyuM che ke deha paNa tene jANato nathI ane prANa tathA Indriyo paNa tene jANatA nathI. tehane' kahIne kavirAje adrazyamAna evI bIjI sattAno ullekha karyo che. A traNe tene jANatA nathI arthAt kone jANatA nathI ? je tene saMcAlita kare che, tene jANatA nathI. A prathama padamAM svataMtra rIte be vAra jANatA nathI, bevaDAIne jANatA nathI, ema kahyuM che. jo ke ahIM ekavAra paNa kathana karavAnI zakyatA hatI. deha, prANa ane Indriyo tene jANatA nathI ema saMkSepamAM kahevAno avakAza hato, tema chatAM zAstrakAre A avakAzanuM ullaMghana karIne deha tene jANato nathI tema kahyuM ane pachI pharIthI prANa ane Indriyo, paNa tene jANatA nathI ema kahIne dvirukta bhAva pragaTa karyo che. A dvirukta bhAva pragaTa karavAmAM zAstrakAre eka svataMtra saMjJAno ullekha karyo che arthAt deha, prANa ane Indriyo, e traNene saMjJA nathI. dehanI saMjJA dehathI upajatA sukhaduHkhAdi bhAvo sudhI sImita che ane dehamAM A badhA bhAvo hovA chatAM deha AtmasattAne oLakhato nathI. te potAnA sukhaduHkhanuM ja vedana kare che. jyAre prANa ane IndriyonI saMjJA dehanI saMjJA karatA viziSTa che. temAM padArthane pArakhavAnI zakti che paraMtu A pArakhanAra koNa che tene oLakhatA nathI. deha karatA Indriya ane prANanI cetanA vadhAre che, chatAM tene je caitanya pradAna kare che, te caitanyadAtAthI te ajANa che. zAstrakAre khUba ja khUbIthI dehamAM kAma karatI AtmasattA ane Indriya tathA prANamAM kAma karatI AtmasattA, badhAnA sAmarthya ane kAryazelIno sAmAnya ullekha karIne ema kahyuM che ke dehanI je gupta zakti che tathA prANa, IndriyanI je gupta zakti che, A sUkSma ane gupta zaktino pradAtA zaktimAna, e traNethI bhinna che ane A traNe bApaDA tene jANatA nathI, tevo te aNu aNumAM sattArUpe vyApta rahIne A traNe aMgone pravartamAna kare che. je AtmasattAnI divyatA che. khAsa vAta H deha, prANa tathA Indriyo "tehane" eTale AtmAne jANatA nathI, kAraNake temAM jJAna sattA nathI ema spaSTa darzAvyuM che paraMtu A jJAna sattA AtmAmAM che tema viparIta bhAve kahevuM joItuM hatuM ane paraspara eka pakSamAM jJAnano sadbhAva ane bIjA pakSamAM jJAnano abhAva, tevo zAstrakArano abhiprAya hato paraMtu tevo spaSTa ullekha na karatAM zAstrakAre phakta AtmAnI sattAnI ja vAta karI che arthAt eka tarapha jJAnano abhAva che ane bIjA pakSamAM AtmAnI sattA che, ema kahyuM che. jJAnasattA ema na kahetA AtmasattA ema kahevAmAM zAstrakArano eka rahasyabhAva pragaTa thAya che. zAstrakAra ema kahevA mAge che ke deha, prANa ane Indriyo, jJAna na hovA chatAM pravartamAna thAya che. tene pravartamAna thavAmAM AtmadravyanI phakta upasthiti mAtra kAraNa che. hakIkatamAM jJAnasattA e koIpaNa bIjA dravyamAM kAraNabhUta nathI. nizcayanayathI jJAna e niSkriya kevala darzaka tattva che. jJAnamAM potAnI kriyA choDIne anya padArthanuM kartavya saMbhava nathI ane te ja rIte nizcayanaya pramANe AtmA bIjA dravyano kartA paNa nathI, tethI ahIM jJAnasattA ke AtmAne kartA ( Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarIke na batAvIne phakta AtmAnI hAjarI mAtrane ja pravartamAna thavAmAM kAraNabhUta mAnI che. AtmA kazuM kare ke na kare, e ja rIte jJAnasattA kazuM kare ke na kare paraMtu te dravyanI hAjarI mAtrathI, saMyogabhAve deha sAthe rahevA mAtrathI deha ane Indriyo pravartamAna thAya che ane jo AtmAnI hAjarI na hoya to te viSaya pAmatA nathI. jyAM sudhI AtmAnI hAjarI che tyAM sudhI tenuM jIvana zAstrakAre bahu ja khUbIthI A rahasyamaya vAta thoDA zabdomAM darzAvI che. deha ane AtmA paraspara kartavyabhAve joDAyA vinA eka saMyoga mAtrathI athavA hAjarI mAtrathI A aMgopAMga, dehAdi gatizIla paNa rahe che ane jIvita paNa rahe che. AtmA nimita-naimitika bhAve dehano pragaTa kartA che. jema sUryano udaya thatAM arthAt sUryanI upasthiti mAtrathI vizvanA prANIo pravartamAna thAya che, jAgRta thAya che, potAnA kAma karavA lAge che. A rIte ghaNA dravyo paraspara kartA ke karma na hovA chatAM saMyoga bhAve pravartamAna hoya che. viyoga thatAM svataH niSNANa ane niSkriya banI jAya che. A gUDha vAtane zAstrakAre AtmanI sattA vaDe ema kahIne AtmAnuM katva pragaTa karyA vinA mAtra nimitta bhAve dehanI aMdara AtmAnI siddhi karI che arthAt AtmA che to deha che, AtmA che to prANa che ane e ja rIte AtmA che to Indriyo che. sAdhaka jyAre A rahasyane prApta karI le che, tyAre deha, prANa ane Indriyono saMyoga hovA chatAM tenA adhiSThAtA tarIke AtmadevanA darzana kare che. te uparAMta ahIM eka rahasyamaya vAta che, je parokSa bhAve A padathI ApaNe samajavA prayAsa karIe. jyAM sudhI AtmadevanA darzana karyA nathI, tyAM sudhI prANa ane Indriyono pravAha viSaya sanmukha hato ane AtmAnI hAjarI hovA chatAM paNa AtmAne jANyA vinA jJAna paNa viSayAbhimukha hatuM paraMtu jyAre AtmAne vibhakta jANyo ane tenI upasthiti mAtrathI tenI divyatAne oLakhI, tyAre prANa ane Indriyo viSayAbhimukha na thatAM AtmAbhimukha thAya che arthAt potAno krama badale che atyAra sudhI prANa ane Indriyo viSayane ja jANanArA hatA ane temAM moha bhAva bharelo hato. have AtmAnI sattAne jANyA pachI prANa ane IndriyomAM paNa AtmajJAnano pravAha pravAhita thAya che ane gati badalavAthI prANa ane Indriyo UrdhvagAmI bane che. atyAra sudhI je adhogAmI hatA, te have UrdhvagAmI bane che. zAstrakAre "AtmAnI sattA vaDe teha pravarte jANa' ema kahIne deha ane prANa tathA IndriyonI urdhvagAmitAne parokSa bhAve pragaTa karI che. AtmasattA vaDe pravartamAna thAya che tema kahevAmAM tenuM AdhyAtmika tAtparya e che ke AtmAne alaga jANyA pachI AkhI paristhiti badalAya che. dehane ja AtmA mAnyo hato, tyAM sudhInI sthiti ane dehathI AtmAne alaga oLakhyo, te sthitimAM moTe bhAva parivartana thAya che. sAmAnyapaNe to sAdhAraNa vyakti paNa jANe che ke deha ane AtmA alaga che kAraNake najaranI sAme koI vyaktinuM mRtyu thAya che, tyAre mANasone saheje samajAya che ke jIvarAma judo hato ane tenA javAthI badhu zUnya thaI gayuM che, nAza pAmI gayuM che, deha nizcaSTa thaI gayo che paraMtu A samajaNa phakta maraNakALa sudhInI samajaNa che. jIvana jIvatA Atmadevane spaSTarUpe oLakhIne tenI upAsanA karavAnI zakti prApta thatI \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ \\\\\N (85) \\\ Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI, tethI kavizrI AtmasattAnA darzana karavA mATe preraNA Ape che. AtmasattA karmasatA vaDe pravartamAna thAya che, temAM samajavAnuM e che ke AtmasattA sAthe karmasattA joDAyelI che. ahIM Atmasiddhino prasaMga hovAthI phakta AtmasattAnI vAta karI che paraMtu temAM karmasattAno adhyArtha che arthAt dehAdi je pravartamAna thAya che te phakta AtmasattAthI ja pravartamAna thAya che, tema nathI. zuddha AtmasattA to koIne pravartamAna karI zaktI nathI paraMtu karmasattA sAthe joDAIne AtmasattA dehAdi samagra bAhya bhAvone pravartamAna kare che. saMkSepamAM AtmasattAnI upasthitimAM karmasattAnA AdhAre deha, Indriya ane prANa pravartamAna thAya che. ahIM siddhikAre kahyuM che ke "AtmAnI sattA vaDe teha pravarte jANa" temAM AtmasattA ane karmasattA saMyukta che. AtmasattAnI gerahAjarI thAya che, tyAre karmasattAnI paNa gerahAjarI thAya che ane A baMne saMyukta sattAnI gerahAjarImAM ja mana, prANa, Indriyo nizcaSTa bane che. arthAt pravRttihIna bane che. karmasattA paNa AtmasattAne AdhAre ja pravartamAna che paraMtu tyAM nizcayanI dRSTie bhUtakALa nI karmasattA ja vartamAna kALanA karmone saMcAlita kare che. hakIkatamAM to AtmasattAnI hAjarI mAtra sarvatra nimitta bane che. tattvanuM A rahasya samajI levAthI badhA bhAva nirALA nirALA joI zakAya che, tethI AgaLanI gAthAmAM kavirAja svayaM te nirALo che ema kahIne A vAtano spaSTa ullekha karavAnA che. astu. AdhyAtmika saMpUTa : A gAthAno sAra AtmA che. AtmA dehathI judo che ema kahevAnuM tAtparya e hatuM ke vyakti dehane ja pradhAna mAnI dehanI pUjAmAM ke deha dvArA bhogomAM lIna banI rahe che. AvA deharUpI maMdiramAM te devano anubhava karato nathI ane te Atmadeva dehanI sAthe hovA chatAM dehathI nirALo che. tenI sattA mAtra samagra jIvanazaktino AdhAra che, e samajaNa ApavA mATe A gAthAmAM bhArapUrvaka spaSTatA karI che ane kahyuM che ke deha AtmAne oLakhato nathI. hakIkatamAM deha oLakhAto nathI ema kahevAmAM dehadhArI vyakti oLakhAto nathI ema kahevAno Azaya che kAraNa ke deha to jaDa che. deha AtmAne na oLakhe, e to svabhAvika che. A kathana dehane saMbodhIne kahevAmAM AvyuM che. hakIkatamAM pote potAne oLakhato nathI. upalakSaNamAM prANa ane Indriyo thoDA caitanyadhArI che paraMtu temAM paNa AtmAne oLakhavAnI zakti nathI tyAM bhAvArtha bIjo che. Indriyo thoDuM ghaNuM oLakhI zake tema che, mana tenAthI thoDuM vadhAre oLakhI zake tema che paraMtu A badhA upakaraNonI oLakha viSayonI oLakha karavAmAM samApta thaI jAya che. eTale teo jANavA chatAM tene eTale AtmAne oLakhatAM nathI. padArthane oLakhe te oLakha AtmAnI oLakhathI judI che. A rIte AkhI gAthAmAM deha, prANa ane Indriyo tene oLakhI zaktA nathI ema kahIne parihAra karyo che ane eka rIte jJAnacetanAne prerita karelI che. chevaTe AtmasattAne oLakhaze koNa ? e prazna adhUro rahI jAya che. deha, prANa ane Indriyo oLakhatA nathI, chatAM paNa zAstrakAre te sarvathI bhinna evI AtmasattAne oLakhavA mATe \\\\\\\\\\\\\\\N (86) SS Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A gAthAmAM ubodhana karyuM che athavA AtmasattAne oLakhAvI che. to ema kahI zakAya ke A oLakha jJAnacetanA karI zake tema che. jJAnacetanAmAM aMtaHkaraNa, citta tathA mana Adi ochA-vadhatA aMze joDAyelA che. sau prathama jJAnacetanAmAM jJAnaparyAya udbhave, te adhyavasAya rUpe pariName, tyArapachI tenuM pratibiMba cittamAM paDe che ane tyAra pachI e jJAnabhAvano manamAM saMcAra thAya che. A rIte upajatI jJAnaparyAyamAM ke jJAnacetanAmAM AtmasattAno AbhAsa thAya che. dehathI bhinna evI AtmasattAnuM bhAna thavuM, te A gAthAnuM mukhya lakSya che. koNa bhAna karaze ? te adhyAhAra che paraMtu spaSTa che ke A gAthA je sAMbhaLe che, te ja AtmasattAnuM bhAna karaze. sAMbhaLanAro, samajanAro ke A viveka bhAva karanAro AtmA ja che. jema AMdhaLo mANasa potAno hAtha potAnA zarIra para pheravI zarIranI oLakhANa kare che, te rIte jJAnaparyAyarUpa aMtaHkaraNathI UrdhvagAmI banelI cetanA potAnA tarapha vaLIne AtmAne oLakhe che, teno agamya anubhava kare che. AtmasattAno AbhAsa thatAM deha, prANa ane IndriyonuM sAcuM mUlyAMkana thAya che. AtmasattAnI oLakha vinA A badhA dravya upakaraNo pradhAna hatA ane teo mAlikane jANyA vinA potAnI rIte pravartamAna thaI rahyA hatA paraMtu jyAre AtmasattAnuM jJAna thayuM, tyAre teonI pravRttimAM paNa ghaNuM moTuM parivartana Ave che. bhAna thayA pachI paNa teo pravartamAna to rahevAnA ja che paraMtu AtmAno AbhAsa thayA pachI pravartamAna dazA paNa nirmohavALI hovAthI upakArI banI jAya che. upasaMhAra - AkhI gAthAno sAra e che ke pravartamAna jIvanataMtrane calAvanAra ane jenI hAjarIthI jIvanataMtra cAle che teno sAkSAtkAra karavo, e amRta biMdu upara manane laI javAnuM che. mATI ane sonuM eka sAthe bhaLelA che. mATI sonAne oLakhatI nathI paraMtu svarNakAra sonAne oLakhe che ane A sonAnI hAjarIthI ja mATI mUlyavAna hatI. mATI to mATI ja che paNa sonu sArabhUta che. tema dravya upakaraNo ane dehAdi to hakIkatamAM mATI ja che paNa AtmarUpI kaMcana te ja guNavAna che. kahevAnuM tAtparya e che ke deha uparathI dRSTi haTAvIne AtmasattA upara dRSTi javI joIe. AtmasattAnI hAjarInuM bhAna thatAM jIvane potAnuM bhAna thaze ane ajara amara evI AtmasattAne oLakhatAM ja pote ajara amara che, tevuM jJAna thatAM, sarva bhayathI svayaM vimukta thaI jaze. ATalA upasaMhArathI ane spaSTatAthI gAthAnuM maMtavya tathA AtmasattA paNa spaSTa thaI jAya che ane sAdhaka AtmasiddhimAM eka pagaluM AgaLa vadhe che. have pachInI badhI gAthAo paNa AtmalakSI che. alaga-alaga tarkathI AtmAnuM ja lakSya kare che, AtmAnI oLakha Ape che. SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-pa4 upodghAta : A gAthAmAM zAstrakAra svayaM caitanyabhAvanA lakSaNo pragaTa karI rahyA che. AgAmI gAthA sAdhakane potAnI badhI avasthAonuM nirIkSaNa karavA mATe preraNA ApI rahI che. samagra gAthAno AdhAra vizvanI be mahAna kviAo sAthe saMbaMdha dharAve che. mokSazAstramAM lakhyuM che ke, "utpAdu vyaya thrauvyayuvatam tuM / vat sat tam Tram " ahIM satnI vyAkhyA karI che. satno artha zAzvata dravya che. pachI te jaDa hoya ke caitanya. utpatti, sthiti ane laya, e traNa kriyAomAM ja samagra vizvano kriyAkalpa samAviSTa thAya che. utpatti ane laya, e baMne paryAya avasthA che ane sthiti athavA zAzvata dhrauvya te dravyano bhAva che. koIpaNa zAzvata dravya potAnAmAM eka parivartana karatuM rahe che. jene jainadarzanamAM dravyanI paryAya kahe che. kyAreka guNa paryAya paNa bolAya che. avasthA zabda paryAyavAcI che. badhI avasthAno je sAkSI che, te dhruva Atmadravya che. te zAzvatabhAve nirALo ne nirALo rahe che. pote paryAya karato hovA chatAM badhI paryAyamAM pote sAkSI rUpe jIvita rahe che. ahIM AtmadravyanI athavA AtmatattvanI vAta cAle che. saMsArI AtmA dehadhArI hovAthI tenI dehAdinI avasthA paNa pravartamAna che, tethI saMyukta avasthA badalAtI rahe che, parivartana pAme che. janmathI laIne mRtyu sudhI AvI karoDo avasthAone anubhavavA chatAM AtmA tenAthI nirALo rahe che. sarva avasthAne viSe." ema kahIne zAstrakAra gAthAnuM udghATana kare che. avasthAone najara sAme rAkhIne, avasthAnA pravAhane dRSTigocara karIne eka rIte svayaM A gAthAmAM eka praznano ja uttara Ape che ke A badhI avasthAomAM teno dRSTA koNa che ? A badhI avasthA badalAtI hovA chatAM evo koNa che ke jenA upara avasthAono prabhAva paDato nathI. pravAhamAna badhI kriyAo astitvamAM hovA chatAM jene sparza karI zakAto nathI, evo aspaSTa ane nirALo bhAva che, kavirAja teno eka paricaya mAtra Ape che ane tenA keTalAka pragaTa lakSaNo viSe paNa IzAro kare che. saMpUrNa gAthA avasthA ane avasthA sAthe je saMkaLAyelo che, te sarva avasthAthI nirALo che taviSayaka che, tenA keTalAka lakSaNo che, tema kahIne baMnenuM bhAna karAve che. kavizrIe paryAya rUpa avasthAonuM digdarzana karAvIne zAzvata aprAbhavya evA dravyanA nAmano ullekha karyA vinA tene viSe eka sUcaka IzAro karyo che. have ApaNe pa4mI gAthAno sparza karIe ane tenA UMDA bhAvone nihALIe. sarva avasthAne viSe, nyAro sadA jaNAya ! pragaTa rUpa cetanyamaya, e edhANa sadAya pas II Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva avasthAne viSe." sarva avasthAno artha e che ke dravyamAtra paryAyazIla che ane dravyamAM kSaNe kSaNe avasthAMtara cAlatuM rahe che. sAmAnya gAthAmAM padArtha parivartanazIla che, tema kahevAmAM Ave che. parivartanazIla avasthA te jana sAdhAraNane paNa draSTigocara thAya che. padArthanI A paryAyazIlatAmAM kALane nimitta mAnavAmAM Avyo che. pUchavAmAM Ave che ke kALa zuM kAma kare che? to kahe che ke jUnAne navuM kare che ane navAne jUnuM kare che paraMtu hakIkatamAM to dravyano svabhAva ja parivartanazIla che. dravya potAnA dhruva aMzane kAyama rAkhIne eka pachI eka kramabadhdha paryAya pragaTa karatuM rahe che. avasthA e eka prakAre zAzvato krama che. ahIM je avasthAno ullekha karyo che te karmayukta dehAdi bhAva ane je saMyoga che tenI paNa badhI avasthAono ullekha karyo che. mana, vacana ane kAyAnA traNe yogo potapotAnI avasthAthI pAra thatA rahe che ane A badhI avasthAo badalAya che. A avasthAno jJAtA AtmA sAkSI bhAve nirALo rahIne kartA bane che. hakIkatamAM to dravyanuM upAdAna kAraNa ja kartA che paraMtu A badhI avasthAno sAkSI evo AtmA potAnI aMdara phakta jJAna avasthAnuM ja parivartana kare che. arthAt jema bAhya padArthanI paryAya badalAya che, tema jJAna paryAya paNa badalAtI rahe che. AvI koIpaNa avasthAne viSe AtmA sAkSI mAtra hovAthI, vRSTA mAtra hovAthI, jJAtA bhAve potAnuM astittva kAyama rAkhI nirALo ane nirALo ja rahe che. nyAro sadA jaNAya - nirALo rahe che eTale zuM ? te badhA bhAvothI aprabhAvita che. 'nyAro' zabda gujarAtI bhASAno eka khAsa vilakSaNa zabda che. kavirAje kAvyakalAne anusarIne AvA gujarAtI bhASAnA ghaNAM jUnA zabdono sArthaka prayoga karIne kavitAmAM opa caDAvyo che. nyAro sadA jaNAya" - nirALuM rahevuM eTale zuM? bIjA dravyono prabhAva mULa dravya para na paDe ane badhI avasthAmAM sAtha ApavA chatAM te avasthAthI dUra rahI teno sAkSI mAtra bane, tyAre nirALo kahI zakAya. ja ahIM AvA nirALApaNAnA bhAvamAM AdhyAtmika karma sthiti zuM che, te paNa samajavI jarUrI che. ahIM lakSa e rAkhavAnuM che ke AtmA sarva dravyathI nirALo che ane te nirALo che, tevo bodha A baMne jarUrI che. badhA dravyo nirALA che tema Atmadravya paNa nirALuM che. zAstrakAranuM lakSa nirALAno bodha thavo, te ja che. ghauMne kAMkarA judA to che ja, paNa baMne judA che tevo bodha thavo, te ja mahattvapUrNa che. nirALA rahevuM, te dravyanI svAbhAvika kriyA che. koI nirALA karI zakatuM nathI. tema badhA padArthane koI eka paNa karI zakatA nathI. badhA dravyo svataMtra sattA bhogave che. karmanA udayabhAvanA kAraNe jIvane je dehAdi saMyoga thayo che temAM zubhAzubha avasthAo pragaTa thatI rahe che ane tyAre AtmA paNa nimittabhAve karmano kartA ane bhokatA bane che paraMtu tyAM jJAnacetanAnA abhAvanA kAraNe A badhI avasthAthI pote nirALo che evuM bhAna tene thatuM nathI. bhAna na thavAmAM ghAtI karmano udayamAna bhAva kAraNabhUta che. AtmA svayaM to jJAnapiMDa che. jJAna svarUpamananam pravati santaH " AtmA svayaM nirmaLa jJAnano piMDa che paraMtu Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAvaraNIya Adi karmonA udayabhAve jJAna AvRtta rahe che. tenAthI paNa vadhAre ghAtaka darzana mohanIyanuM kArya che. jJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI jJAnano udbhava thAya paraMtu darzanamohanIyanA AvaraNathI jJAnacetanA svataMtra AtmadravyanuM bhAna karI zakatI nathI, samyaguSTi prApta thatI nathI ane pote A badhI avasthAothI nirALo che, evI zraddhA paNa thatI nathI. nirALo hovA chatAM svayaM nirALo che evo bodha thato nathI ane tevo saikAlika nirNaya paNa thato nathI. pote potAnA paricayathI ajANa rahe che. maMgaLadAsa, maMgaLadAsane oLakhato nathI. rAmalAla, rAmalAlane oLakhato nathI. jagatane oLakhe che paNa pote potAne oLakhato nathI. paragAmI draSTi hovAthI tene AtmalakSa thatuM nathI. bahAramAM rakhaDI gayelo ke bhUlo paDelo hovAthI te durbhAgyathI ghara sudhI pahoMcI zakato nathI. eTaluM ja nahIM paraMtu tene gharanI yAda paNa AvatI nathI. pote potAnuM nAma ane paricaya bhUlI gayo che, pote potAthI bhaTakI gayo che, bAhya avasthAomAM khovAI gayo che, te avasthAnA kAraNe ja sukhaduHkha mAne che eTaluM ja nahIM sidhdhikAra camakI Ape che ke he bhAI ! tuM badhI avasthAthI nirALo che. avasthA potAnA kAraNothI badalAtI rahe che, zubhAzubha karmo avasthAne utpanna kare che. tuM phakata te avasthAno jJAtA-draSTA cho, tenAthI nirALo che, tAro eka aMza paNa khaMDita thayo nathI. tArA AtmAnA mULa svarUpamAM jarA paNa uNapa AvI nathI. medAna upara ramanAro mANasa ramata pUrI thAya eTale ramatathI pote chUTo paDe che. ramata ane ramanAro eka nathI. ramata te eka avasthA che ane ramanAro teno sAkSI mAtra che. ahIM kavirAja kahe che ke tuM lIlAdhara cho, avasthA e karmasattAnI lIlA che ane badhI avasthA viSe AtmAnuM astitva kAyama che, tethI avasthAne mahattva na ApatAM avasthAno je DraSTA che, tene ja mahattva ApavAnuM che, tethI ja sidhdhikAra ahIM kahe che ke "sarva avasthAne viSe nyAro sadA jaNAya" nyAro sadA jaNAya, ema kahevAmAM prazna adhyArtha che. kone nyAro jaNAya ? teno uttara Apyo nathI. jaNAya che eTaluM ja kahyuM che paraMtu khulAso spaSTa che je jANakAra che, tene ja jaNAya che. bIjA kone jaNAya? A jANakAra koNa che ? te nirALo jJAtA che. AraMbhamAM nirALo kahIne nirALo jaNAya che, tema kahyuM che. arthAt jJAnanI kaLA khIle to te jJAnamAM AtmAnA mukata bhAva joI zakAya che. jema darpaNamAM manuSyane potAnuM mukha dekhAya che, tema darpaNa rUpI svaccha jJAnakaLA khIlI hoya, to temAM AtmA pote potAnA rUpane jue che. A prathama padamAM triveNI bhAva samAviSTa karavAmAM Avyo che. (1) jANanAra nirALo ja che, te jJAtA (2) je svarUpa jaNAya che, te zeya (3) jANavA mATe je jJAnarUpI upakaraNa che te, arthAt jJAtA badhI avasthAothI bhinna thaI jJAnacetanAmAM potAnuM divya svarUpa nihALe che. jJAtA-jJAna ane zeyanI triveNI pravAhamAna thAya che. jJAna bAhya badhI avasthAono parihAra karI badhI avasthAone viSe taTastha ane nirALo che, tene paNa nihALe che. AtmAnuM A nirALApaNuM e eka prakAre mukitano bhAva che. sAkSAt mukita to badhA karmono kSaya thayA pachI jayAre mukita thaze tyAre thaze paraMtu A sAkSAt pratyakSa mukita sidhdhikAra bahu ja sUkSmabhAve vAcakone pIrasI rahyA che. arthAt nirALApaNAnuM bhAna thatAM mAno badhA baMdhanothI tame mukata thaI gayA cho. mukata to hatA ja paNa mukata hovAnuM bhAna na hatuM ane tethI baMdhAyelI avasthAmAM svayaM baMdhAyelo che tevuM ajJAnamUlaka Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAna hovAthI vinA kAraNe mukata hovA chatAM paNa baMdhAyelo hato. jemAM koI vyakitane smRtibhraMza thavAthI lAge che ke pote kayAMka jakaDAyelo che, tene bAMdhI dIdho che. mukata hovA chatAM te baMdhAyelo che, tema ahIM darzanamohanIyanA prabhAvathI nirALo hovA chatAM pote mukata che, tema jaNAtuM nathI. paraMtu A hakIkata jJAnIne jaNAya che. vaidyarAja jANe che ke te baMdhAyelo nathI paNa rogathI baMdhAyelo che. tema ahIM jJAnIne nirALo jaNAya che. "sarva avasthAne viSe nyAro sadA jaNAya" svayaMne na jaNAya to paNa jJAnI gurune to jaNAya ja che ane tethI te pokArIne kahe che ke badhI avasthAne vize tuM nyAro cho arthAt AtmA nyAro che. avasthAo kSaNika che ane AtmA akSayanidhi che. avasthAnA guNadharmo paNa laya pAmI jAya che. jayAre AtmAnA guNadharmo zAzvata che. kaI draSTie avasthA ane avasthAno jJAtA AtmA nyArA-nyArA che ? badhA padArtho sattAnI dRSTie eka ja che. saMgrahanayanI dRSTie sAmAnya guNadharmanA AdhAre koIpaNa be avasthA nyArI hotI nathI ane be dravyo paNa nyArA hotA nathI. pariNAmikabhAve badhA dravyono astitva guNa samAna che. ahIM zAstrakAra jJAtAne avasthAthI nyAro jaNAvIne tenuM zAzvata svarUpa "sadA' kahIne pragaTa karI rahyA che. "sadA' zabda ja tenuM zAzvata svarUpe pragaTa karI rahyo che "sadA' zabda zAzvatavAcI che. jema avasthA ane AtmA jadA che. tema badhI avasthA paNa AtmAthI jadI che. ahIM prayojana na hovAthI te bhAva pragaTa karyo nathI paraMtu vizeSa guNonA kAraNe badhA dravyo ane badhI paryAyo ekabIjAthI nyArA che ane svataMtra rUpe kSaNika ane zAzvata badhA bhAvone bhajatA rahe che. nyArApaNe oLakhavAnI draSTi jo prApta thAya to jema retImAM paDeluM motI jANakAranI najaramAM camake che ane jANakAra tene motI mAnIne grahaNa kare che, te ja rIte kaMkara jevI A badhI avasthAone vize motI jevo A AtmA camakI rahyo che. motIne oLakhanAra ja motInI kiMmata karI zake che, te ja rIte tene grahaNa karI zake che. siddhikAre paNa ahIM jJAna vRSTie phaDaco-vibhAga karyo che ane motI rUpa AtmAne grahaNa karavAnI parokSabhAve preraNA ApI che. A gAthAonA keTalAka gUDhabhAvonuM paNa ApaNe paridarzana karIe. uparanI gAthAmAM sarva avasthAomAM je nyAro che, te koNa che ? tenuM pramANa ApatA kavizrI kahe che ke "pragaTa rUpa caitanyamaya e eMdhANe sadAya'. eMdhANano artha lakSaNa thAya che. sarva avasthAmAM je Atmadravya nyAruM che, te kema svIkArI zakAya ? tenA koI lakSaNo hovA joIe. athavA evo koI bhAva ke spaSTa prabhAva hovo joIe ke tenA dvArA AtmAne nyAro jANIne teno svIkAra karI zakAya. phUlamAM jema sugaMdha che to ApaNe ghANendriya dvArA te sugaMdhanA astitvano svIkAra karIe chIe. sugaMdha che to sugaMdhano anubhava thAya che. tema ahIM badhI avasthAmAM je nyAro che evo AtmA che, to teno paNa anubhava thavo joIe. jo ke AtmA svayaM buddhigamya nathI, te IndriyAtIta che paraMtu tenA astitvanA je kAMI lakSaNo che, te to buddhigamya thaI zake che. zAstrakAre paNa ahIM AvA spaSTa pragaTa lakSaNa che ema kahyuM che. dUdhamAM navanIta arthAt mAkhaNa raheluM che. dUdhamAM mAkhaNano spaSTa anubhava thAya che. koIpaNa dravyamAM ke tenI avasthAomAM ja bIjuM anya dravya upasthita che, to tenA lakSaNothI tenI hAjarI \\\\\(91) L\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ s , Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa spaSTa thAya che. dehamAM AtmA che ke nahi ? athavA mANasa jIvato che ke nahi ? te jANavA mATe AtmA dekhAto na hovA chatAM tenA lakSaNo dekhAya che ane sAmAnya mANasa paNa samajI zake che ke zarIramAM jIvana che ke nahIM ? gUDha dravyo athavA agamya, adruzya dravyo je parAtpara che, tene sAkSAt pratyakSa karI zakatA nathI paraMtu jAgRta AtmA tenA lakSaNone pratyakSa karI zake che. darzana zAstra pramANe tenA lakSaNone pratyakSa karI zake che. darzanazAstra pramANe hetu pratyakSa hoya, tyAM sAdhyanuM anumAna thAya che ane A badhA pratyakSa hetuo sAdhyanA astitvanuM bhAna karAve che. ahIM paNa sidhdhikAra kahe che ke caitanya arthAt cetanA pragaTa che arthAt pratyakSa che, anubhavI zakAya tema che. AtmAnI caitanyasattA, te tenuM vizeSa lakSaNa che. sAdhaka A caitanyane buddhigamya karI zake che, tenA prabhAvane paNa joI zake che. caitanya eka cetanA che. caitanya viSe prathama thoDuM jANIe. caitanyanuM svarUpa : caitanyanuM svarUpa zuM che ? pudgala dravya, varNa, gaMdha, rasa sparza ItyAdi bhautika guNothI bharapUra che ane A badhA viSayone sparza karanArI Indriyo paNa astitva dharAve che. Indriyo viSayAbhimukha thAya che, viSayanuM jJAna kare che. ahIM e prazna thAya che ke Indriyagamya tattva te viSaya che paraMtu A viSayanuM bhAna karanAra ke anubhava karanAra koNa che ke je IndriyamAM vyApta thaIne Indriya dvArA sArA narasAno nirNaya kare che ? mana athavA Indriya padArthanuM grahaNa kare che paraMtu temAM bIjI viveka zakita nathI. to mana tathA IndriyanI upara viSayane grahaNa karyA pachI tenA saMbaMdhamAM sAru, narasa, grAhya, agrAhya upAdeya ke heya, evA badhA bhAvono nirNaya karanAra koNa che ? mana ane IndriyonI vacce A koI mahAna vivekI deva beTho che athavA evuM koI adbhUta tattva che, je nirNaya karIne padArtha saMbaMdhI eka spaSTabhAva AtmAmAM aMkita kare che. juo, A vivekazIla tattva e ja caitanya che, te ja cetanA che. A cetanA ja AtmArUpI paramAtmA dvArA viveka karanAruM alaukikayaMtra che. tharmomITara lagADayA pachI jema jvaranI parIkSA thAya che, tema A caitanya paNa parIkSA karIne pramANa Ape che. AtmA vastu viSe, vizva viSe ke agocara dravya viSe caitanya dvArA nirNaya karI gopya, agopya e badhA bhAvone pragaTa kare che. bhUmimAM pANI kayAM che ? tenA jANakAra bhUmi kholyA vinA paNa lakSaNothI bhUminA udaramAM rahelA gupta jala bhaMDArane eka rIte pratyakSa karI Ape che. A sAmAnya jJAnacetanA paNa AvA hajAro gUDha bhAvone pragaTa kare che. khUbInI vAta to e che ke A pragaTa karanAruM caitanya svayaM eka jJAna dipaka che. jema dIpaka svayaM prakAzita rahIne anya padArthone paNa prakAzita kare che, dIpakane prakAzita karavA mATe anya dIpakanI jarUra nathI. dIpaka svayaM pragaTa che ane pratyakSa rahIne prakAzarUpa lakSaNothI te potAnuM astitva paNa jAhera kare che. e ja rIte ahIM caitanya tattva svayaM eka jJAna dIpaka che ane pratyakSa anubhavAya che. bIjA anya dravyone paNa te pratyakSa karI Ape che. athavA zudhdha anumAnathI gupta sAdhyonI sidhdhi karI Ape che. A caitanyane oLakhavA mATe have anya caitanyanI jarUra nathI. te svayaM prakAzamAna che. sidhdhikAre A padamAM "pragaTa rUpa" arthAt jenuM rUpa pragaTa che. ahIM rUpano artha rUpa nathI paNa svarUpa che. ahIM cakSugamya sthUla rU5 levAnuM nathI. LLLLS (92) .... \\\\\\\\\\\\SSSSSSS Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu jenuM rUpa arthAt jeno anubhava pragaTa che, dekhAya che, jema vaidyarAja nADI grahaNa kare che tyAre vaidhane te nADImAM jIvananuM rUpa pragaTa thAya che. te ja rIte jenuM rUpa pragaTa che tevuM A caitanya svayaM potAnA lakSaNothI sadA potAnA astitvanuM bhAna karAve che. ' pragaTarUpa caitanyamaya - A AkhI jJAnacetanA che. manuSya jIvanamAM ke prANI mAtramAM karmacetanA ane jJAnacetanA, be cetanAo kriyAzIla che. karmacetanAthI arthAt karmanA prabhAvathI udayamAna avasthAo jIvane udayabhAva dvArA prerita kare che ane udayabhAva anusAra bhoga-upabhoga dvArA viSayomAM ramaNa kare che. tenAthI nipajatA anukULa-pratikULa pratyAghAtonA kAraNe rAgadveSanA jhaMjhAvAtamAM phasAIne punaH karmanI parAdhInatAmAM vRddhi kare che. eka rIte karmacetanA tenA jIvananI pUrI lagAma banI jAya che. bIjI bAju karmacetanAnA prabhAvathI sarvathA mukta tevI jJAnacetanA paNa pravartamAna thAya che. karmacetanAnA te bhogAtmaka che, jayAre jJAnacetanA te vivekazIla che. jJAnacetanA jAgRta thatAM te viSayothI upara uThIne adhiSThAtA evA Atmadeva tarapha dRSTipAta kare che. jJAnacetanA svAbhimukha bane che, tyAre navI vRSTi khule che. A jJAna cetanA te ja caitanyatattva che, jIvaMta tattva che. tenA para phakata draSTi ja javI joIe. AthI ja sidhdhikAra kahe che ke "pragaTa rUpa caitanya" A caitanya tattva potAnA lakSaNothI sadA mATe camakatuM rahe che. tethI zAstrakAra Azcaryajanaka prazna kare che ke zuM AvuM pragaTa jenuM rUpa che, te caitanya tamane dekhAtuM nathI? AvuM sahaja pragaTa caitanya e konuM lakSaNa che ? konA astitvanuM bhAna karAve che ? he bhAI ! tuM AvI aneka avasthAone viSe tathA anubhavanI avasthAono viSe rokAI rahyo che paraMtu jenA pragaTa lakSaNo che tathA badhI avasthAone viSe je nyAro che evA dehamaMdiranA beThelA devatAne kema jANI zakato nathI ? A pragaTa khajAno jarApaNa DhaMkAyelo nathI. caitanyarU5 bharapUra lakSaNovALo e badhI avasthAne viSe nyAro che ane chUTo dekhAya che. chUTo pADavAnI jarUra nathI, e to sadA chUTo ja che paraMtu caitanya rUpa lakSaNone pArakhIne athavA caitanyatattvanuM avalaMbana laIne e chUTo che ema jANavAnI jarUra che. padArtho potAnA guNadharmothI paripUrNa ane potAnA astitvamAM sadAne mATe samAviSTa che. koIpaNa dravya bIjA dravyamAM bhaLeluM nathI ane e ja rIte dareka dravya ghaNI avasthAo karavA chatAM badhI avasthAmAM te svataMtra ane nyAruM paNa rahe che. ajJAnanA kAraNe ja AvA svataMtra ane nirALA Atmadevane paNa nirALo jANyA vinA ke tene samajayA vinA jIva avasthAono gulAma banI avasthArUpa pravAhamAM taNAto rahe che. dhanya che sidhdhikArane ! jenuM rU5 spaSTa pragaTa che tevA caitanyanI dorI sAdhakane samajavA mATe arpaNa karI che ane avasthAothI avasthAvAna avasthAno kartA hovA chatAM tenAthI nyAro che. je avasthAno adhiSThAtA che, te spaSTa judo che tene jANavA mATe preraNA ApI che, ajJAnano paDado uMcakavA mATe spaSTa nizAna sAdhyuM che ane ATalA nAnA padamAM ATalI moTI vilakSaNa vAta kahIne sidhdhikAre eka kAvyakaLAno uttama namUno pradarzita karyo A kAvya te manoraMjana kAvya nathI paraMtu jJAnaguMjana kArya che. eka prakAranuM te nayananuM aMjana Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, netra jyoti che, dRSTi ApanAruM eka alaukika pada che, je tamArA potAnA ja pragaTarUpa caitanya motI jenAthI tame ajANa cho te ja tamane hAthamAM soMpe che ane kahe che ke bhAI ! A tAro potAno khajAno che ane te saMbhALa. khajAnAnuM rUpa spaSTa ane pratyakSa che. kayAMya tene gotavA javuM paDe tema nathI. tenA mATe anya pramANanI jarUra nathI. svayaM pramANasidhdha che. A gAthAno uttarArdha hetu rUpa caitanyane pratyakSa karI AtmArUpI devanuM zudhdha anumAna karI Ape che. pUrvapadamAM sAdhya che ane uttarapadamAM hetu che. hetu pratyakSa thavAthI sAdhya paNa pratyakSa thAya che. je-je anumAnanA viSaya che te te anumAna sidhdha hovA chatAM jJAnamAM pratyakSa thAya che, tene zAstromAM zrutajJAna kahevAya che. padArthanA bAhyarUpane pragaTa kare, te matijJAna che ane padArthanA AtyaMtararUpane pragaTa kare, te zrutajJAna che. matijJAna te dUdha che ane zrutajJAna te dUdhanuM navanIta che... astu. ahIM paNa avasthAothI bhinna nyAro evo AtmA zrutajJAnano viSaya che. tenA je pragaTa lakSaNo che, te matijJAnano viSaya che. AvuM nirmaLa matijJAna manane viSayothI vimukata karI AtmAnA zrutajJAna sudhI pahoMcADe che. jJAnanI lIlA paNa aparaMpAra che. ahIM caitanya zabdano upayoga karyo che. te caitanya eka prakAranI jJAnacetanA che chatAM paNa caitanya ane jJAna athavA jJAnacetanA, temAM artha saMbaMdhI eka sUkSma bhedarekhA paNa che. caitanyajJAna rUpa che ane jJAna caitanyarUpa che. Ama hakIkata hovA chatAM caitanya zabda jJAna karatAM vadhAre vyApaka che. jIvAtmAmAM jJAnathI bhinna bIjA keTalAka bhAvo paNa astitva dharAve che. kSamA, dayA, tyAga, vairAgya, sukha duHkhanI lAgaNI, bhakita, paramAtmA pratyeno prema, A badhA bhAvono caitanyamAM samAveza thAya che. caitanya eTale jIvaMta tattva che. je jIvanA guNanI sAkSI Ape che. jJAna ochuM hoya to paNa vizALa mAtrAmAM caitanyabhAvo ubharAtA hoya che. jayAre caitanyanA anya guNo na hoya to AtmasidhdhinA prAraMbhamAM jema sidhdhikAre zuSkajJAnano prayoga karyo che, tevuM jJAna caitanyanuM sAkSAt rUpa hotuM nathI. zudhdhajJAna athavA jemAM zuSkatA nathI evuM bhAvapUrNa jJAna, te caitanya tattva che, tethI ja ahIM zAstrakAre caitanyane ja "eMdhANa" mAnyuM che ane spaSTa kahyuM che ke caitanya e ja eMdhANa athavA nizAna che. tyAM bhAvane gauNa karI caitanya bhAvane pramukhatA ApI che. hakIkatamAM jIvanuM je caitanya che te ja tenI pratyakSabhUta pUMjI che ane A caitanya te ja gUDha avRzya AtmAne pragaTa karatI eka alaukika saMpatti che. jJAna paNa caitanyanuM bhAgIdAra che. jJAnacetanA e ja caitanyanuM rUpAMtara che. Ama caitanyabhAna sAdhakanI eka aNamola pagadaMDI che. A gAthAmAM zAstrakAra AvI pragaTarUpa pagadaMDI arthAt keDIne AMgaLI cIMdhIne batAvI rahyA che. saMpUrNa gAthA eka sAMkaLarUpe pragaTa karelI che. sAMkaLanA be cheDA che. eka cheDe je kAMI bAMdhyuM che, te gupta che, adrazya che, jayAre sAMkaLano bIjo cheDo te vyakitanA hAthamAM che ane te pratyakSa che. A udAharaNa pachI ApaNe ahIM be bhAvanuM darzana karIe. je cheDo AtmA che, te bhAvane be bhAgamAM vibhakata karIne juo, eka bhAga sAMkaLane aDelo che, sparza karelo che paraMtu tenA upara teno koI jJAnAtmaka prabhAva nathI. arthAt tene jANa nathI. je caitanya rUpa pragaTa che ane dehamAM sparza pAmeluM che paraMtu tene bhAna nathI ke AvI koI sattA SSSSSSSSSS (94) ... Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI sAthe joDAyelI che. arthAt cheDAno ajJAta bhAve sparza che athavA hAthamAM hovA chatAM te hAthamAM nathI. jema koInA gharamAM khajAno che paraMtu tene jANa nathI, to khajAno hovA chatAM khajAno nathI. jyAre bIjo bhAga jAgRta khaMDa che ane mana tathA prANa cetI gayA che ke koI ajJAta zakita jene mArA jIvanano eka cheDo aDelo che, te ajJAta zakitano mane sparza che ane mArA jIvanamAM te caitanyarUpe pragaTa che, tethI te cheDo tenA hAthamAM che. ahIM eka prazna thAya ke zAstrakAre ahIM caitanyamaya pragaTa che, eTaluM ja kahyuM che. paraMtu te caitanyamaya pragaTarUpa svAdhIna che ke nahi, te adhyArtha rAkhe che. hakIkatamAM caitanyamaya pragaTa rUpa IcchAzakitane AdhIna paNa che ane jyAM IcchAnI prabhutA nathI tevuM paNa te caitanyamaya pragaTa rUpa vyApta che. udAharaNa rUpe gautamasvAmI pUche che he prabho ! zuM jIva potAnI IcchA pramANe kArya karI zake? tyAM prabhu apekSAe javAba Ape che ke jo karmano kSayopazama thayo hoya ane tethI sAthe kArya karavAnI zakti rUpa vIryaMtarAyakarmano paNa kSayopazama thayo hoya, to jIva jeTaluM zakya hoya, teTaluM kArya IcchA pramANe karI zake che paraMtu karmono kSayopazama thayo na hoya ane vIAMtarAyakarmano udaya hoya, tyAre jIva potAnI IcchA pramANe vartI zakato nathI paraMtu jJAna dvArA badhA caitanyamaya rUpo pratyakSa thatA hoya che. jJAnano jeTalo AvirbhAva hoya te pramANe pragaTarUpane jANI zake che. jJAnanuM sAmarthya na hoya to pragaTa hovA chatAM apragaTa che. zAstrakAranuM maMtavya e che ke caitanyarUpe pragaTa che. koI jANe ke samaje ke na samaje. tenuM prAgaTaya AvRtta nathI, DhaMkAyeluM nathI, spaSTa che. AkAzamAM sUrya che paraMtu jeNe AMkha baMdha rAkhI che, tenA mATe te apragaTa che. ahIM je pragaTapaNuM kahyuM che, te padArthanI apekSAe kahyuM che. pratyakSa rUpa astitva che, tethI pragaTa kahyuM che. caitanyamaya kahevAnuM tAtparya e che ke badhA padArtho potapotAnA rUpe pragaTa che. caitanyamaya rUpano artha che AvuM jIvaMta rUpa caitanyano svAmI anaMta zakitano svAmI evo je AtmA che, tenI sAthe joDAyeluM che. AtmA sUrya samAna che, to caitanya tenAM kiraNo che, AtmA puSpa samAna che, to caitanya tenI sugaMdha che, A rIte koIpaNa gUDha dravyo AMzika bhAve pragaTa thaIne potAnuM astitva batAvatA hoya che, tethI zAstrakAra kahe che ke caitanyamaya rUpa arthAt je rUpamAM caitanya bhaLeluM che, je rUpamAM cetanA che, eka prakAre jJAnazakita che, kAryazakita paNa che. tevuM ja rUpa che, te caitanyamaya rUpa che. A caitanyamaya rUpa sAdhaka AtmAnI pAMkha che. e eMdhANe sadAya : ahIM gAthAmAM "e" zabda mUkavAmAM Avyo che. 'e' darzaka sarvanAma che arthAt je padArtho dekhAI rahyA che te batAvavA mATe "e" zabda vaparAya che. zAstrakAre je lakSaNo che, tene kahIne darzaka sarvanAma mUkayuM che. teno artha e che ke te najare dekhAya che, sAme UbhA che, AMgaLI cIMdhI zakAya tema che, tevuM ja rUpa che tene "e" kahIne sAdhakane batAvyuM che. arthAt e lakSaNo zuM dekhAtA nathI ? AvA pragaTa lakSaNo zuM joI zakAtA nathI ? sAme hovA chatAM zuM AMkha baMdha rAkhI che ? A badhA praznone pragaTa karavA mATe "e" zabda paryApta che, ema kahIne zAstrakAra caiitanya dvArA kendranI oLakhANa Ape che. jema koI kahe ke e mANasa to ghaNo parAkramI che. to tyAM "e" zabdathI tenA samagra parivArano paricaya ApavAmAM Ave che. e ja rIte A caitanyamaya Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pragaTarUpa phakata pragaTa pUratuM paryApta nathI paraMtu apragaTa evA AtmAne paNa pragaTa kare che. zAstrakAranI A anokhI zailI ane UMcI kAvya padhdhati manamohaka che. adhyAtmazAstramAM kAvya kaLAno je prayoga thayo che, te sonA upara kotaraNI karavA jevuM che. arthAt sonAmAM kaLAno bhAva pragaTa karavAmAM Ave che.... astu. je lakSaNo che, te sadAya rahevAvALA che tema kahyuM che. koIpaNa dravyanAM lakSaNo zAzvata paNa che ane azAzvata paNa che. vikRti paryAyo athavA vikArIbhAvo azAzvata hoya che, paraMtu padArthanA svabhAvagata lakSaNo athavA avikArI bhAvo zAzvata hoya che. sAmAnyapaNe garama pANImAM tenI uSNatA asthAyI che. jayAre teno zItaLa svabhAva sthAyI che. AtmadravyamAM karmanA saMyogathI keTalAka vikArI lakSaNo paNa hoya che. krodhAdi vikArIbhAvo jIvanuM astitva batAve che paraMtu A badhA vikArIbhAvo zAzvata paNa nathI ane te AtmAnA svabhAvarUpe paNa nathI. zAstrakAre sadA rahenArA caitanyamaya bhAvone sAcA lakSaNa mAnyA che. e lakSaNo sadAne mATe potAnuM astitva jALavI rAkhe che ane pragaTarUpe paryAya pAmatA rahe che. avikArI paryAyo svasvarUpe ja paryAya kare che arthAt paryAyamAM rahelo dravyano svabhAva punaH utpanna thatI adhikArI paryAyamAM evo ne evo spaSTa jaLavAI rahe che. jayAre vikArI paryAyo potAnA bhAvamAM hAnivRdhdhi kare che ane zUnya paNa thaI jAya che. A siddhAMtanA AdhAre ahIM je caitanyamaya rUpa kahyuM che, te zuddha caitanyamaya rUpa levAnuM che, zuddha caitanyamaya svarUpa ja sadAkALa TakI rahe che. vikArI paryAyo sUkA pAMdaDAnI jema kharI jAya che. jayAre vRkSanA navA navA pAMdaDAM utpanna karavAno svabhAva zAzvata che. e ja rIte AtmAnuM caitanyarUpa badhA ajJAnamaya bhAvone athavA udayamAnabhAvone paDatA mUke che, dUra kare che, haTAvI che paraMtu potAnuM zAzvata rUpa jALavI rAkhe che. A gAthAmAM 'sadAya' zabda eTalo badho mahattvapUrNa che ke mAno AkhI gAthAno prANa che. sadAya na Take tevuM koI paNa rUpa dravyanuM zuddha lakSaNa banI zakatuM nathI. lakSaNa ane lakSya e banneno nitya saMbaMdha hoya, to ja tene lakSaNa mAnavAmAM Ave che. lakSathI je chuTuM paDe tene lakSaNa na kahI zakAya. anitya lakSaNone lakSaNa mAne to darzanazAstramAM tene bhramajJAna kahevAmAM Ave che. 'sadAya' zabda bhramAtmaka bhAvathI mukata rAkhI caitanyamaya rUpane sAcuM lakSaNa kahIne, lakSa lakSaNano nitya saMbaMdha ghoSita kare che. ahIM AtmA te lakSa che. uparamAM jema kahyuM che tema badhI avasthAmAM nyAro rahe che, tevo nirALo AtmA lakSarUpa che ane zarIramAM dekhAtI ke mana, prANa ke IndriyamAM camakArA mAratI cetanA te lakSanuM lakSaNa che. jo ke citta zabda paNa caitanyabhAvathI ja upajayo che. adhyAtmazAstramAM saccidAnaMda zabda prasidhdha che. temA sat, cit, AnaMda, evA traNa nAnA laghu zabdathI AtmAnI paristhitinuM bhAna karAvyuM che. AtmA te sat che, cita tenuM lakSaNa che. ciI ja caitanya bane che ane cid jayAre zudhdha svarUpe pragaTa thAya tyAre zudhdha AnaMdanuM paNa kAraNa che. cihno jemAM prakAzita che, te citta che ane cittathI je kAMI kriyAkalApo thAya che, te caitanya che. jeTalA bhAvo caitanyamAM samAviSTa thAya che, te caitanyanuM rUpa che. eTale zAstrakAre ahIM caitanyamaya evo zabda lIdho che ane dravyAtmaka sthULa rUpano parihAra karI caitanyamaya rUpanI sthApanA karI che. (96). Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caitanyamaya zabdanI vivecanA - "maya' zabda vyApaka bhAvane batAve che. koI vastu ke bhAva romaromamAM gUMthAyelo hoya to tene "maya' kahI zakAya che. jJAnamaya, bhakitamaya, mAdhuryamaya, vyAkaraNano "maya pratyakSa vyApaka bhAvomAM ja vaparAya che. badhI vibhakitano parihAra karI "maya" zabda dvArA tAdAsyabhAvanI sthApanA thAya che. sAteya vibhakitao saMbaMdhavAcI che, tethI vibhakitamAM tAdAsyabhAva upasato nathI. kartA, karma, karaNa, saMpradAna, apAdAna ane svAmItva saMbaMdha ke adhikaraNa, te padArthanA bIjA padArtha sAthenA saMbaMdhone ke kriyAtmakabhAvone pragaTa kare che paraMtu temAM tAdAsyabhAva nathI. je guNa kartA, karma, karaNa, ItyAdi badhA bhAvothI para hoya paNa padArthamAM vyApta thayelo hoya, tyAre tene "ma" zabda dvArA pragaTa karavAmAM Ave che. jema ke A kAvyarasamaya che. ema ghaNI rIte "maya' zabdano prayoga thAya che. zAstrakAre paNa ahIM caitanyamaya rUpa ema kahyuM che. teno e artha che ke caitanyabhAva ane tenuM rUpa tAdAsyabhAve joDAyelA che ane caitanyamaya jenuM lakSaNa che te paNa lakSanI sAthe tAdAsyabhAve joDAyeluM che. "maya' zabdanI vyApakatA dravyanA zAzvata svabhAvane pragaTa kare che. zAstrakAre bahu ja budhdhipUrvaka ane jJAnapUrvaka caitanyamaya zabdano prayoga karyo che. caitanya te koI dravyanuM karma nathI. tema koI dravya teno kartA nathI, te ja rIte te vAstavika karaNa paNa nathI. tene jANavA mATenuM upakaraNa kahI zakAya paraMtu hakIkatamAM te svayaM karaNa nathI. koInA mATe te astitva dharAve che, tevuM paNa nathI. koI anya padArthamAMthI pragaTa thayuM che, teno paNa niSedha che. caitanyanuM svAmItva paNa caitanyamAM ja che. caitanya svayaM AdhAra paNa che ane Adheya paNa che. A rIte kartA, karma, karaNa, saMpradAna, apAdAna Adi samagra bhAvono parihAra karI caitanyamaya rU5 AtmAnA lakSaNarUpe prakAzita thaI rahyuM che. gAthAnA pUrvapadamAM "sadA jaNAya' tema kahyuM che ane uttarapadamAM lakSaNo paNa sadA jaNAya che, tema kahyuM che. A rIte AtmA mATe ane tenA lakSaNa mATe, banne mATe "sadA' zabda vAparyo che. A rIte banemAM sAmyabhAva che, teno bhinna bhAve prayoga karyo che. AnuM vizleSaNa karatAM pahelA gAthAmAM nyAro sadA jaNAya' tema kahyuM che. to tyAM kone jaNAya che te prazna adhyArtha rahI jAya che. jene jaNAya che teno ullekha karyo nathI. ane je jANavA Icche che, tene jaNAto nathI. tema temAM dvighA bhAva rahelo che jayAre jANanArano ullekha karyo nathI, tyAre te pada sAmAnyabhAvonuM kathana kare che. ahIM "jaNAya' no artha jaNAI rahyo che, tema nathI. paraMtu "jaNAya' tevo artha che. badhI avasthAne viSe te judo jaNAya che. saMdehamAM paNa "jaNAya' zabda vaparAya che. jema raste janAra mANasane dUrathI thAMbhalo mANasa jevo jaNAya che. Ama jaNAya zabda saMdehAtmaka paNa che. jo ke A gAthAmAM zAstrakAre spaSTapaNe saMdehanuM nivAraNa karI hakIkatarUpe jaNAya' zabdano prayoga karyo che ane eTalA mATe "sadA' zabda mUkelo che. saMdehamAM je jaNAtuM hoya te thoDIvAra pUratuM ja hoya che. paraMtu satyanuM udghATana thatAM saMdehAtmaka bhAva laya pAme che. sidhdhikAre ahIM "sadA jaNAya" ema kahIne saMdehanuM nirAkaraNa karyuM che ane spaSTabhAve AtmAnuM nyArApaNuM sthApita karyuM che. eTale ahIM "sadA' zabda mUkavo bahu jarUrI hato. "sadA' zabda saikAlika avasthAnuM bhAna karAve SSA....S (7) SLLLLLS Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kone jaNAya che ? te koI vyakita vizeSa mATe kahyuM nathI paraMtu sAmAnya siddhAMta rUpe kahyuM che. A pRthvImAM nIce pANI jaNAya che. tyAM kone jaNAya che e hakIkata nathI paNa bhAva e che ke, jANakAra hoya tene jaNAya che. te ja rIte ahIM paNa je AtmadravyanA jANakAro che, temAM je rasa laI rahyA che, jaDa-cetananuM pRthakkaraNa kare che ane je avasthAothI upara uThIne avasthAvAnane gote che, tene jaNAya che. je jaNAya che, te sArvabhauma avasthA che ane zAstrakAra svayaM tene nyAro jANI rahyA che. eTale potAnA AtmavizvAsathI bolyA che ke "sadA nyAro" jaNAya che. AdhyAtmika saMpUTa - A gAthAmAM jema koI dadrinArAyaNane eka mUlyavAna ratna maLI jAya tyAre tene ratnanI kiMmata samajAya che, eTaluM ja nahIM paraMtu pachI zeSa sAdhAraNa dravyo nirmulya thaI jAya che. pachI bhale A ratna koI peTImAM mUkayuM hoya. ratnane sAcavavA mATe peTI jarUrI che paraMtu peTI ane ratna, baMne jUdA che, tenuM jJAna tenA svAmIne hoya che. te UMghamAMthI jAgRta thAya, tyAre paNa tene peTI ane ratnano bheda spaSTa jaNAya che. A bheda maTI zake tevo nathI. te ja rIte anaMtakALanA abhAgI A jIvane jyAre sadgurunI kRpAthI AtmArUpI ratna maLyuM che, bhale A ratna deha rUpI peTImAM praviSTa che paraMtu caitanyamUrti svarUpa A ratna sadA nyAruM dekhAya che. sukha-duHkhanI game te avasthAmAM hoya paraMtu te avasthAothI bhinna evA AtmAno Azraya hovAthI tenA aMtaramAM zAMtabhAvanuM jharaNuM vahetuM rahe che. caitanyamaya svarUpamAM te jarA paNa sAzaka nathI. zaMkAthI mukta thavuM, te AdhyAtmika AnaMdano pramukha pAyo che. caitanyanI jhAMkhI, te eka mAtra A AnaMda ApanAra tattvane oLakhavAnuM eka spaSTa eMdhANa-nizAna che. - upasaMhAra - Atmasiddhino AdhAra cha pada che. teno prathama pAyo AtmAnA astitvanI siddhi che. nAstikavAda te adharma ane pApanI jaDa che. bhautika jagatano svIkAra karyA pachI tenA bhoktAne na oLakhavo, tenA jANakArane mAnyatA na ApavI, te AMkhe pATA bAMdhIne kUvAmAM paDavo jevuM che. gADI cAle che ane DrAIvara nathI, tema kahevuM te eka prakAranI behozI che. samasta bhautika kriyAnuM adhiSThAna saMcAlaka tattva eka jJAnAtmaka zakti che. bIja vagara vRkSano vikAsa thato nathI, te ja rIte dehI vinA dehanI racanA thatI nathI. ghora atarkanA AdhAre upasthita thayelo nAstikavAda AtmAno svIkAra karato nathI, A gAthAmAM tenA upara pracaMDa prahAra karavAmAM Avyo che. AtmA ke paramAtmAnI svIkRti, te naitika jIvana, dhArmika jIvana, A loka ke paraloka, ubhayalokanA sukhanuM sAdhana che. jo AtmajJAnano svIkAra karavAmAM na Ave, to badhA vyavahArika saMbaMdho paNa duHSita banI jAya che. mAtA-pitA ke bhAI-bahena ke pati-patnI jevA saMbaMdho paNa arthahIna thaI javAthI sahu jaDajagatanA pUtaLA thaI jAya che. parama Avazyaka evA AtmadravyanI sthApanA te AtmasiddhinuM prathama sopAna che. \\\\\\\\\\\\\\\\\\\S (98) ISSSSSSSSSSSSSSSSS Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-55 upoddAta : je vAta pUrvagAthAmAM kahI che tene vadhAre puSTa karavA mATe kavirAja A gAthAmAM eka vizeSa tarka Ape che ane ajJAnI evA vyakitane "tuM' kahIne saMbodhe che. he bhAI ! tAruM jJAna kevuM che ? ItyAdi kathanathI badhI avasthAne vize je nyAro hato, te nyArA tattvanI A gAthAmAM thoDI oLakhANa Ape che ane je judo che tene jANakAra kahIne jJAtA tattvane pragaTa karavAno prayAsa karyo che. AkhI gAthAmAM AzcaryabhAva pragaTa karavAno prayAsa karyo che ane eka Azcarya alaMkArano Azraya laI AdhyAtmika dRSTie vyaMga bhASAmAM kavizrIe prabaLa tarka upasthita karyo che. gAthAmAM be jJAnaparyAyanI tulanA che. (1) dravyabhAve je padArtha drazyarUpe che, tenuM jJAna ane (2) dRzyano je DraSTA che, jANakAra che tenuM jJAna, banne jJAnaparyAyone sAma sAme rAkhI adhurA jJAtAne, je eka tarapha ja jue che, tene lalakArIne pUchayuM che ke, "tAruM A jJAna kevuM che?" AkhI gAthA jJAnabhAvanuM avalaMbana laI jJAtAne spaSTa karavA mATe tarkabadhdha rIte uccAravAmAM AvI che. sAmAnya manuSya potAnA bAhya jIvanathI paricita hoya che paraMtu AMtarika jIvanamAM dRSTipAta karavAno tene avasara hoto nathI ane ghaNI vakhata prayojana paNa hotuM nathI. te vyavahArika jJAnamAM nipuNa che paraMtu A dehadhArI A badhuM vyavahArajJAna zUnyamAM pheravAya jaze tenI paravAha karyA vinA, tene oLakhyA vinA punaH evA ja avatAramAM cAlyo jAya che ke jayAM dravyabhAve viSayajJAna ja tenA jIvanano mULamaMtra banI rahe che. have ApaNe gAthAmAM praveza karIe. ghaTa-paTa Adi jANa tuM, tethI tene mAna jANanAra te mAna nahi, kahIe kevuM jJAna? papA ghaTapaTa Adi jANa tuM... manuSya vizvanA badhA padArthone temAM paNa mukhyarUpe rUpI padArthone vadhAre jANe che paraMtu badhA padArthonuM eka sAthe kathana thaI zakatuM nathI, tethI samagra skUla dravyonA pratinidhi rUpe gAthAnA prathama caraNamAM ghaTapaTane grahaNa karIne kathana karyuM che paraMtu ghaTapaTa pUratI A vyAkhyA samApta thatI nathI. dezI bhASAmAM jene ghaDo ane vastra, kapaDAM, ItyAdi kahIe chIe, tene saMskRta bhASAmAM ghaTapaTa kahevAya che. ahIM phakata ghaTapaTanuM prayojana nathI. badhA rUpI dravyo mATe uccArelo A sAmAnya zabda che. ghaTapaTane "tuM" jANe che ema kahIne tenA sAmAnya bodhano ullekha karyo che. ghaTapaTane kevI rIte jANe che ? kayAre jANe che ? koNa jANI zake che ? te vyApaka prazno A padamAM joDAyelA che. ahIM phakata sAmAnya budhdhi dharAvatA manuSyanA lakSe ja gAthAnuM uccAraNa karavAmAM AvyuM che. jJAnavyApAra niraMtara samAna hoto nathI. vyakita vizeSanA karmaprabhAva anusAra, karmanA udaya ane kSayopazama anusAra jJAnano vyApAra udbhave che ane asta paNa thAya che. ahIM ghaTaghaTa Adine jANe che evo ja ullekha karyo che. te sAdhAraNa jJAna vyApArane anulakSIne karyo che. hakIkatamAM to manuSya koIpaNa padArthane pUro jANI zakato nathI. 2 (99) - Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA amuka aMzane ke rUpa raMgane jANe che. padArtha to anaMta dharmAtmaka, anaMta guNAtmaka che. vastutaH je padArthane pUrI rIte jANe, te AtmAne paNa pUrI rIte jANato hoya che paraMtu A TocanI (zikharanI) vAta che. atyAre to taLeTInI vAta cAle che. ghaTapaTane jANanAro vyakita phakata tenA rUparaMgane jANato hoya che, te paNa pUrNa rUpe jANato nathI. ahIM 'ghaTapaTa Adi jANa tuM' eno artha e che ke tuM ghaTapaTa Adine jANe che arthAt thoDA ghaNAM jANe che ane AvA alpajJAnathI tenA astitvanuM bhAna paNa kare che. tuM jeTaluM jANe che, teTaluM ja mAne che. vadhAre mAnavAnI tenI yogyatA paNa nathI. jANavuM ane mAnavuM e sAmAnya krama che. ahIM eka caubhaMgI vyakata karIe. (1) jANe che ane mAne che. (2) jANe che paNa mAnato nathI. (3) jANato nathI ane mAne che. (4) jANato nathI ane mAnato nathI. jANavuM ane mAnavuM : mAnavuM te zradhdhAno viSaya che. vyakita evI ghaNI vastune jANe che. paraMtu teno svIkAra karI zakato nathI. zradhdhAno viSaya te svIkAravAno viSaya che ane jANavuM te jJAnano viSaya che. svapna AdimAM joyelA padArtho asarUpe mAne che. arthAt te padArthonI svIkRti karato nathI. mAnavAno artha astitva sAthe saMbaMdha dharAve che. astitva be prakAranuM che. vartamAnakAlika paryAya rUpe pragaTa thayeluM astitva ane vaikAlika dravya bhAve sadA TakI rahetuM astitva arthAt padArthanuM zAzvatarUpa ane padArthanuM kSaNika rUpa, baMne rUpane jIva jANe che. je rIte jANe che, te rIte svIkArI paNa zake che paraMtu ahIM sAmAnya mANasa je ghaTapaTa Adi jANe che, te kSaNika astitvano viSaya che. dravyabhAve padArthanA traikAlika svarUpane samajayo nathI. mAne che paNa keTalAka samaya pUratuM kSaNikabhAve mAne che, tevuM jANavuM, te paryAyArthika che ane mAnavuM paNa paryAyArthika che. jainazAstromAM kevaLajJAnano viSaya saMpUrNa dravya ane tenI anaMta paryAya che. kevaLa jJAnInuM jJAna vyApaka mAnavAmAM AvyuM che. jene ame TocanuM jJAna kahIe chIe. kevaLajJAnathI ochI mAtrAvALA je kAMI jJAnanA paryAyo che te padArthane paNa ochI mAtrAmAM jANe che. eka rIte jJAna ane jJeyano sumeLa che. avadhijJAna ane mana:paryavajJAna jevA zreSThajJAnathI nIcenI kakSAnA jJAna zrutajJAna ane matijJAna hoya che. te paNa jeTalI kakSAnA hoya che, teTalA ja pramANamAM zeyane jANe che paraMtu bahuzruta ane samyagdaSTi jIvo jANe che, tenA karatAM tenuM mAnavAnuM kSetra vizALa che kAraNa ke zradhdhAthI te akhaMDa dravyano svIkAra kare che. jANavAnI ane mAnavAnI zreNImAM samyag bhAvanA kAraNe paraspara aMtara rahe che. A badhA UMcakoTinA zrutajJAna ane matijJAnavALA jIvo jANe che, tenA karatAM jInezvara bhagavAne pharamAvelAM badhA dravyo, bhAvo ane tattvone te mAne che. have AthI paNa nIcI jJAna kakSAmAM ramaNa karatAM jIvo je kAMI pratyakSabhUta padArtha che, teTalAM padArthane jANe che ane teTalA ja arthamAM tene mAne che. tenI jeTalI dRSTi che, teTalI ja svIkRti che. A nIcIkakSAnA jIvo sAmAnya anubhava choDI padArthanA vizeSa rUpane dhyAnamAM laI zakatA nathI arthAt dekhAya che, teTaluM mAne che. (100 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrakAra A gAthAmAM 'ghaTapaTa Adi' jANanAra vyakitanuM je citra batAve che te sAmAnyakakSAno jIva che. eTale te sthUla padArthone anubhave che ane mAne che. mAnavuM te zradhdhAno viSaya hovA chatAM ahIM zradhdhAnA abhAvamAM mAne che tema lakhyuM nathI. 'mAne che' teno artha te jIva je padArthane jANe che, teTalA ja padArthano svIkAra kare che ane je padArthane jANato nathI, teno svIkAra paNa karato nathI. Ama tenuM jJAna sImita che. ahIM sidhdhikAra AvA sAmAnya jIvanA AdhA2e samasta manuSyone lakSamAM rAkhIne eka navo ja tarka Ape che ane Azcarya pragaTa kare che ke juo to kharA ! Ama sAdhAraNa padArthane jANe che, mAne che paraMtu A bhAI, je jANanAra che, tene oLakhato nathI. je aMdarathI jJAna kare che, te jJAtA viSe tene jarA paNa khyAla nathI. A rIte Azcarya karIne kahe che ke, 'kaho, A to kevuM jJAna che ?' arthAt keTaluM TUMkuM jJAna che ? keTalI vicitra avasthA che ? kevo virtaka che ? ke jANanAra pote ja aMdhArAmAM che. A AzcaryamAM be prakAranA jJAnanI abhivyakita thaI che. (1) padArthanuM jJAna ane (2) jJAtAnuM jJAna. jJAna baMnene oLakhI zake che, gAthAmAM tevo spaSTabhAva che, je jJAna padArthane jANe che te jJAna svamukhI thAya arthAt potA tarapha vaLe ane Urdhva dRSTi kare, to jJAtAne paNa jANI zake che. je dRSTi dRzya tarapha hatI hatI te dRSTi parAvRta thaIne dRSTA tarapha vaLIne dRSTAne paNa jue che. AgaLanA padomAM je dRSTA che dRSTino, je jANe che rUpa' ItyAdi bhAvone sparza karanArI A gAthA punaH e ja bhAvone sparze che. A gAthAmAM kavi jJAtA ane jJAnane jJaptirUpe punaH abhivyakata kare che. ahIM sAthe sAthe Azcarya paNa karyuM che. kharuM pUcho to A Azcarya karUNA bhAvanuM dyotaka che. ahIM koInI hAMsI ke parihAsa karyo nathI paraMtu kRpAbhAva pragaTa karyo che. jIva jo jANanArane jANe, to padArthanA rakhaDapATathI pAcho vaLI kendra sudhI pahoMcI jAya ane jANanAranA svarUpane jANIne temAM ramaNa kare, to padArthanI mAyAmAMthI mukata thaI jAya tathA kSaNika sukhonA taraMgamAMthI vimukata thaIne zAzvata sukhanA AnaMda sAgaramAM snAna karI zake. kavizrInA AzcaryamAM Avo ati uttama viveka bharelo karUNAmaya udAttabhAva che ane tethI bolI UThe che ke 'kaho A kevuM jJAna che ?' arthAt kSaNikajJAna che te pariNAma zUnyajJAna che. jema koI mANasa yAtrA karI rahyo che te jyAM jyAM jAya che, tyAM tyAM phakata sthAnane ja jue che. paraMtu tene pUchavAmAM Ave ke kayAM javuM che ? to tene khabara nathI. to kaho ke A kevI yAtrA ??? arthAt lakSahIna yAtrA che. ahIM sidhdhikAra paNa kahe che ke 'kahIe A kevuM jJAna' arthAt A lakSa vagaranuM jJAna che. je sAme che teTaluM ja jUe che, paraMtu jJAnanI yAtrA jayAM paripUrNa thAya che, tevA jJAtA sudhI javAnuM ke tene jANavAnuM jJAna nathI ane te jANanArane jANato paNa nathI ke mAre jANanArane jANavo che, tevuM lakSa paNa nathI. to AvA apUrNajJAnathI tenI jIvanayAtrA apUrNa rahI javAnI che. prazna : sAmAnya rIte jIva padArthane jANe paNa jANanArane na jANe, to temAM tene zuM hAni thavAnI che ? jeTaluM jANe che teTaluM mAne che ane temAM teTaluM sukhaduHkha bhogave che to tene kaMI rItanI apUrNatA ke khAmI rahI jAya che ? (101), Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara : A prazna bALajIvane lAgu paDe tevo che. chatAM paNa tenA para dRSTipAta karIe to samajAze ke ATalI vAta bolavI suMdara lAge che paNa manuSya sukhano abhilASI che ane sukha padArthamAM ke tenA saMyogamAM nathI. padArtha ke saMyoga eka prakArano bAhya parigraha che eTale jIva temAM ThagAto rahe che ane AvA kSaNika sukhanI lAlasAmAM pApakarma karI vartamAna jIvanamAM ane AgAmI janmomAM tIvra du:khane pAme che. eTaluM ja nahIM paraMtu atyAre jANavAnI je thoDI ghaNI zakti prApta thaI che, te paNa gumAvIne ekendriyAdi nIcalI kakSAnA jJAnahIna janmomAM te jJAnathI vaMcita thaI ghora ajJAna sAgaramAM DUbI jAya che. uparanA praznomAM ATalo ja TUMko javAba che ke kSaNika mAnyatAnA AdhAre zAzvata sukhane choDI daI je jJAtA rUpe, ke jJAnanA bhaMDAra rUpe aMtaramAM birAjamAna che, tenAthI ajANa rahIne jIva eka prakAre vikalAMga athavA apaMga banI jAya che. kSaNika jJAnanI sAme anaMtajJAnIne na jANavo ke prayAsa na karavo te keTaluM badhuM Azcaryajanaka che ? je koI kheDUta taiyAra bhojananI thALIne joIne tenA badalAmAM AkhuM khetara jatuM kare arthAt 'hIrA jevo manuSya bhava koDI badale veMcAya jAya', te dharma sAhityanI prasidhdha vAta ahIM soLa AnA lAgu paDe che. sighdhikAra paNa A gAthAmAM AvI ja AzcaryanI abhivyakita kare che. 'kahIe kevuM jJAna' : 'ghaTapaTa' nuM jJAna thAya che, te jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazamathI thAya che. tattvadRSTie A nIcI kakSAnA jJAnane jJAna kahevAmAM AvyuM nathI. zAstrakAra tene mati ajJAna kahe che ane e ja rIte vadhAre jANanAranA jJAnane zrutaajJAna kahevAya che. 'ghaTapaTa' ne jANe che te ajJAnabhAve jANe che. ahIM jANavuM zabda te ajJAnAtmaka che. jIvane samyagdaSTi na thAya, tyAM sudhInuM badhuM jJAna pratyakSa pramANabhUta hovA chatAM ajJAna koTimAM samAviSTa thAya che. jainatattva dRSTimAM be prakAranuM ajJAna che. eka jJAnanA abhAvarUpa ajJAna arthAt abhAvAtmaka ajJAna ane bIjuM viparIta jJAna je ajJAna svarUpa che. viparIta jJAnane paNa ajJAna kahevAya che. kAraNa ke te jJAna zradhdhAnA saMpUTathI rahita, dravyanA traikAlika nirNayathI rahita, kSaNika sukhAtmaka hovAthI jInezvaroe te jJAnane ajJAna kahyuM che. sidhdhikAre ahIM 'ghaTapaTa Adi jANa tuM' ema je kahyuM che. tenuM jANavuM te paNa ajJAna svarUpa che, te bhUlavAnuM nathI ane AvA ajJAnamaya jJAnathI padArtha pratyenI mAnyatA paNa vivekahIna che. arthAt tenI mAnyatA paNa ajJAnamUlaka che. A prathama padamAM eka gUDha viSaya che. jANavuM ane mAnavuM, je kahyuM che te na jANavA ane na mAnavA barAbara che kAraNa ke AgaLanA padamAM kahyuM che ke, 'kahIe A kevuM jJAna ?' A jJAna nathI tema parokSa rUpe bolyA che. AthI uparanA doharAne A rIte pheravIne joIe, to bhAva vadhAre spaSTa thaze. "tuM na jANe ghaTapaTane, to tuM kayAMthI mAna ! to pachI jANanArane jANe kayAMthI ? A che kevuM ghora ajJAna' sidhdhikAra ghaTapaTanA jANanAra upara vyaMga karIne e ja kahevA mAMge che ke A kevuM ghora ajJAna che ? hakIkatamAM te padArthane paNa sAcI rIte jANato nathI ane mAnato paNa nathI. te (102). Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bApaDo jANakArathI vaMcita rahI kevA ghora ajJAnano bhoga banyo che. AkhI gAthAnuM kalejuM jIvanA ajJAna upara Azcarya pragaTa kare che. dhanya che kRpALudevanI A kAvyakalAne ! thoDA zabdomAM gAgaramAM sAgara bharI devAnI abhUta zailI ! je ghaNAM-ghaNAM dArzanika ane AdhyAtmika siddhAMtonuM digdarzana karAvI jAya che. ekendriyAdi jIvo to ghaTapaTa Adine jANatA nathI, te vikalAMga jIvo padArthane kayAMthI jANe ? matijJAnanA AvA abhAvamAMthI ane zrutajJAnanA AvA apUrNabhAvothI upara UThIne saMjJI paMcendriya manuSya Adi devagatimAM pahoMcyA pachI thoDo ghaNo jJAnano AviSkAra thAya che, tyAre jIvAtmA mAyAvI jagata sAthe vadhAre saMbaMdha bAMdhe che ane tenA jJAnano viSaya bhautika jagata bane che. gAthAnA pUrvArdhamAM siddhikAre A kakSAnA jIvonuM AkhyAna karyuM che. mAyAvI jagatamAM joDAyA pachI tenuM jJAna sImita thaI jAya che. jaDapadArthone svIkAryA pachI tene vAstavika mAnIne tyAM ja rokAI jAya che. jJAnano je AgaLano vikAsa che, temAM jJAna mAyAvI padArthothI paNa upara UThIne caitanyapuruSane lakSa kare che ane Atmadevane oLakhatuM UrdhvagAmI banIne kendra sudhI cAlyuM jAya che. nIcenA be padomAM jJAnanI zreNImAM aTakelA ane kevaLa bhautika jagatano ja svIkAra karanAra jIvone paNa lalakAryA che ane Azcarya vyakata karyuM che ke haju jJAnanI sImA pUrI thaI nathI. jema jaDa padArthone jANyA che tema tene jANanAra evA caitanyadevane paNa jANavAnuM che. jo tuM te na jANe, to tArA jJAnane kevuM kahevuM? arthAt jJAnanI zreNImAM AgaLa vadhavA mATe jIvane cetanA ApI che. AkhuM Azcarya cetanAmaya che. pUrvanA padomAM jJAna ane padArthanI svIkRti karI che. baMne pada vacce "tethI" zabda mUkIne kArya kAraNano saMbaMdha batAvyo che. arthAt jANavuM te kAraNa che. mAnavuM tenuM kArya che. jANe che mATe ja mAne che. "tethI" eTale jANavAthI, jANyA pachIthI, jANavAne kAraNe, evo artha thAya che. paraMtu ahIM dArzanika draSTie thoDuMka samAdhAna karavuM jarUrI che. zuM padArthane jANyA pachI ja tenI svIkRti thAya che ? evA ghaNAM gUDhabhAvo che ke ApaNe jANatAM nathI, paraMtu zraddhAthI mAnIe chIe ane evA ghaNA padArtho che, e jANyA pachI paNa teno svIkAra karavAmAM jIva ghaNo uhApoha kare che. zuM jANyuM che te sAcuM che ke khoTuM? jhAMjhavAnA jaLane jANe che paNa tene mAnI zakAtA nathI. A rIte vizeSa paristhitimAM uparanA siddhAMtamAM keTalAka vikalpo sAme Ave che paraMtu ahIM zAstrakAre vizeSa paristhitino parihAra karIne sAmAnya siddhAMta anusAra jANavuM ane mAnavuM, teno paraspara saMbaMdha sthApita karyo che. hakIkatamAM jANavAnA sAdhanomAM jo doSa hoya to paristhiti viparIta bane che ane mAnavAmAM paNa phera paDe che. jJAna paripakava hoya ane pUrNa aMze padArtha tarapha tenI draSTi na paDe to paNa vikalpa Ubho thAya che. ahIM je kathana karyuM che, temAM darzanazAstranI bhASAmAM kahevuM joIe ke jyAM pratibaMdhano abhAva che ane Indriyo potAnA guNadharmathI svastha che, to te kSaNika paryAyajJAna paNa padArthano ThIka nirNaya kare che ane Avo vyakita potAnA jJAnanA AdhAre padArthane mAne che. tyAM je jANe che te mAne che, te baMnemAM sumeLa che. adhyetAe A padane UMDAIthI vicArIne teno bhAvArtha grahaNa karavo joIe. paraMtu jyAM sudhI A manogata jJAnano prakAza vadhyo nathI, darzanamohanIyanAM paDaLa utaryA nathI ane bIjA mohanIyakarmanA udayabhAvo varte che, evI paristhitimAM padArthone jANyA pachI llllllllllllllln(3w1)lllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S tenI vRSTi jANanAra sudhI jatI nathI, tethI sidhdhikAra pUche che ke A kevuM jJAna gaNAya ? je jANanArane na jANe? A kevo nokara che ke mAlikanuM nAma jANato nathI ? phaLane jANe che. phaLa ApanAra vRkSa oLakhato nathI. AvuM jJAna to mohAdikabhAvothI abhibhUta thayeluM hoya che. jema darzanazAstramAM kahyuM che ke "na tat jJAnam jJAnam mavati vat jJAnam viSayamamUtam " te jJAna nathI, je jJAna viSayothI AkrAnta thayeluM che, viSayothI parAbhUta thayeluM che, jenA upara viSayano paDado che, tevuM A mohAviSTa jJAna che, jenA upara siddhikAra bhaMga kare che, Azcarya paNa kare che ane parokSabhAve tenI apUrNatAnuM kathana kare che. AvA mahAviSTa jJAnI upara kavirAja kRpAnI draSTie jue che ane kahe che ke A kevuM jJAna che ? A kevo mANasa che ke je potAnA gharane jANato nathI ? uttarArdhanA baMne pado AtmArthI mATe kahevAyA che ane jANanArane arthAta AtmAne jANavA mATe prerita kare che.... astu. AdhyAtmika saMpUTa : A kaDI parokSabhAve adhyAtmabhAvone pIrasI rahI che. je para padArthone jANe che, te temAM ramaNa kare che. hakIkatamAM padArthamAM ramaNa karato nathI paNa padArthathI je viSayonuM jJAna thayuM che, evA viSayomAM ramaNa kare che. jema bALaka bALa budhdhithI kAcanA TukaDAne hIrAmotI samajI saMgraha kare che ane tenA manamAM je Asakita che, tenAthI te prasannatA anubhave che. adhyAtmazAstra kahe che ke padArtha svayaM dUSita nathI temaja padArtha svayaM parigraha paNa nathI. paraMtu tenA saMbaMdhI jJAna ane tenAthI nIpajatI Asakita, te dUSita che ane te ja parigraha che. e parabhAvanuM ramaNa samApta karI jIva jayAre zAzvata jJAtAne oLakhe che, tyAre tenA ramaNanI dizA badalAya che. te vibhAvamAMthI svabhAvamAM ramaNa kare che. vibhAvAtmaka jJAna jIvane mAyAmAM rokI rAkhe che, jayAre AtmatattvanuM jJAna tene padArthathI chUTo pADIne eka alaukika yAtrAmAM prayANa karAve che, apUrva sthiti prApta kare che. AkhI gAthAnuM lakSa dehathI AtmAne jUdo batAvIne pote potAnA svarUpane prApta karAvavAnuM che. upasaMhAra - upasaMhAra karatA siddhikAra svayaM Azcarya anubhave che ke buddhinI A kevI paristhiti che. vyakita padArthane svIkAre che, padArthane oLakhe che paraMtu tenuM jene bhAna che, tevA jJAnanA svAmIne oLakhato nathI. zuM A paristhiti vicitra nathI ? beMkano menejara ema kahe ke beMkamAM rUpiyA jamA che paraMtu tenA mAlika koI nathI. jamA karanAra koI nathI. to zuM A behozI jevI vAta nathI ? padArtha karatAM padArthane avagata karanAranuM mUlya vadhAre che. pANI che paNa pInAra koI nathI, bhojana che paNa khAnAra koI nathI. AvA upAlaMbhathI siddhikAra nAstikavAdane vakhoDe che. gAthAno upasaMhAra e che ke jANanArane oLakhavAnI prathama jarUra che. jJAtA eka prakAre jIvanano Izvara che. Izvara samagra sRSTinA kartA hoya, tema A AtmArUpI Izvara samagra jIvananA saMcAlaka che. tene mAnyA vinA zarIra eka jaDa pUtaLuM banI jAya che. AtmAne na mAnIe to mRtadeha ane jIvaMta dehamAM koI aMtara raheze nahIM. A kevuM Azcarya che. A ja viSayane svayaM zrI sadguru vadhAre spaSTa kare che. ATaluM vivecana karyA pachI ApaNe 56mI gAthAmAM praveza karIe ane teno upodyAta karIe. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - pada upodyAta - pAchalI gAthAmAM deha ane AtmAnI bhinnatA viSe sidhdhikAre ghaNo prakAza nAMkhyo che ane deha tathA AtmAnA bheda viSe jIva kema ajJAta rahI jAya che, tenA kAraNo paNa samajAvyA che paraMtu je tarka ApavAmAM AvyA che te tarkane majabUta karavA mATe tathA dehavAdI punaH prazna kare che, teno paNa uttara ApavA mATe A gAthAnuM uccAraNa karavAmAM AvyuM che. dehavAdI kahe che ke tamo AtmAne je jJAnanuM kendra mAno che, tene badale zarIrane ja jJAnanuM kendra mAno. zarIra te ja AtmA che ane zarIrano jJAna sAthe sIdho saMbaMdha che, tevuM mAnIne cAlavAthI AtmAne alaga mAnavAnI AvazyakatA nathI. dehamAM jJAna nathI, te vAtane AdhAre tame dehane jaDa kaho cho ane dehathI bhinna evo AtmA cetanatattva che, ema kaho cho paraMtu dehane jaDa na kahetAM deha svayaM jJAnasvarUpa che tema mAnavAthI zuM pharaka paDe che? jJAnarUpI alaga tattvane mAnavAnI zI jarUra che? jJAnano AdhAra jo deha mAno, to dehathI alaga jANanAra ke jJAnIne mAnavAnI AvazyakatA nathI. pUrvapakSanA A praznono uttara ApavA mATe A gAthAnuM kathana che. papamI gAthAmAM jJAnanI vAta karI che ane jANanArane oLakhavAnI apIla karI che paraMtu jo dehane ja jJAnanuM kendra mAnIe, to bhinna jANakAranI jarUra nathI. papamI gAthAnA anusaMdhAnamAM ja A gAthA pravAhita thaI che. cAlo mULa gAthAne samajIe. parama buddhi kuza dehamAM, sthUla deha mati alpa, dela hoya AtamA ghaTe na Ama vikalpa pakA parama buddhi kRza dehamAM.. kaDInA AraMbhamAM ja "parama buddhi kRza dehamAM tema jaNAvyuM che, to hakIkatamAM buddhi dehamAM rahetI ja nathI. sAmAnya buddhi paNa dehamAM na hoya to paramabuddhi dehamAM hoya ja kyAMthI ? ahIM zAstrakAre dehamAM budhdhinI sthApanA kevI rIte karI ? gAthAno A pUrvapakSa upasthita karyA pachI uttarapakSamAM tenuM samAdhAna karaze ane te ja rIte bIjA padamAM e prazna che ke "yUla deha mati alpa'. jyAM sudhI deha buddhinuM bhojana nathI, tyAM sthUla zarIramAM thoDI buddhi kayAMthI saMbhave? deha ane buddhinI A sarakhAmaNI koI gUDhabhAvane anulakSIne kahI che. jeno khulAso Avazyaka che, je AgaLa karazuM. AgaLa cAlIne A ja gAthAmAM zAstrakAre deha te AtmA nathI. bIjI rIte AtmA te deha nathI, tema baMne vAta vidhi niSedhabhAve pragaTa thAya che. ahIM deha, te AtmA nathI, tema jaNAvyuM che. teno artha ema nathI ke deha sAthe AtmAno kazo saMbaMdha nathI. vaLI je A kathana che te audArika zarIrane draSTimAM rAkhIne karyuM che. zAstrIya draSTie deha paNa pAMca prakAranA che ane temAMya kArpaNa zarIra AtmA sAthe anAdikALano saMbaMdha dharAve che. tyAM karma ane AtmA paraspara vaNAyelA che paraMtu nizcayavRSTie sUkSma ane skUla badhA zarIrathI AtmA judo che. deha AtmAnuM svarUpa laI zakato nathI ane AtmA zarIranA AkAre pariNata thAya che chatAM potAnA svarUpano tyAga karato nathI. deha sAthe AtmAne anAdi saMbaMdha hovA chatAM te deharUpa banI gayo nathI ke banI zakato nathI. deharUpa banavAnI tenI yogyatA paNa nathI. AtmA eka AS(105). IN Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arUpI dravya che. deha te rUpI dravya che. arUpI dravyo rUpI dravyo rUpe badalatA nathI, A bhagavAna jinezvaroe sthApelo zAzvata siddhAMta che. A deha ane AtmAnI bhinnatAnuM bhAna sUkSma vRSTie paNa karavuM jarUrI che. ahIM zAstrakAre skUla dehane anulakSIne deha AtmA nathI, tevo ullekha karI AtmAnI bhinnatA pragaTa karI che temaja A bhinnatAne pramANita karavA mATe eka tarka Apelo che. kivizrI svayaM prazna kare che ke deha ane AtmAnuM aikaya hoya, to Avo arthAt uparamAM pradarzita karelo vikalpa kema ghaTita thaI zake? A "vikalpa' zabda paNa ghaNo ja mahattvapUrNa che. - pUrvapadomAM buddhinuM AlaMbana karyuM che ane uttarapadamAM AtmA zabda lIdho che. buddhinuM avalaMbana laIne AtmAne dehathI judo batAvyo che. je pramANe tarka karyo che e pramANe dehathI budhdhi bhinna che, ema kahIne budhdhi te deha nathI, tema krama pramANe bolavuM jarUrI hatuM, paraMtu tema na kahetA zAstrakAre praznamAM budhdhine lIdhI che ane uttaramAM AtmAne lIdho che to A zabdAMtara paNa eka avibhAjaya siddhAMtarUpa saMbaMdhane vyakata kare che jenuM vivecana Avazyaka che. gAthAmAM upara pramANe pUrvapakSanA praznono udbhava karI tenA uttarapakSane meLavI gAthAnuM sAMgopAMga navanIta tathA sArarUpa bodha che, tene jANavAthI sidhdhikAranuM bhAva rahasya pragaTa thAya che. - buddhi dvArA AtmAnI siddhi - be prakAranA saMbaMdha che (1) vibhAjaya (2) avibhAjaya. saMyoga saMbaMdha badhA vibhakata thaI zake che ane te saMbaMdha be dravyanA hoya che. jayAre tAdAbhyasaMbaMdha, te avibhAjaya saMbaMdha che. temAM guNa guNIno saMbaMdha hoya che. dravyanA zAzvata guNo che te vibhakata thaI zakatA nathI, tethI teno avibhAjaya saMbaMdha che. agni ane uSNatA, teno avibhAjaya saMbaMdha che. A udAharaNathI samajI zakAze ke jayAM avibhAjaya saMbaMdha hoya, tyAM guNa athavA guNInuM kaMthana karavAthI eka zabdathI baMnenI hAjarI jAhera thAya che. jyAM jJAna che tyAM AtmA che ane jayAM AtmA che tyAM jJAna che. A gAthAmAM buddhi ane AtmAno avibhAjaya saMbaMdha pragaTa karyo che. buddhi eka prakAre jJAnanuM manoyoga saMyukata tattva che. AtmAnI hAjarI hoya tyAM ja buddhino saMbaMdha che ane jayAM budhdhi hoya tyAM AtmAno saMbaMdha che. baMdha che. ' A siddhAMta anusAra zAstrakAre dehathI budhdhi bhinna che athavA pUla deha ke pAtaLo deha, teno budhdhi sAthe saMbaMdha nathI. A vikalpa dvArA budhdhine bhinna batAvIne uttarapadamAM AtmAnI sthApanA karI che. zAstrakAranuM lakSa buddhinI sthApanA pUratuM sImita nathI paNa budhdhi dvArA te buddhinuM avibhAjaya adhiSThAna evA AtmAnI sthApanA karavAnI che. kavizrIe buddhino Azraya laIne AtmAne ujAgara karyo che. hakIkatamAM to kRza dehamAM AtmAno ghaNo prakAza ane skUla dihamAM kuMThita AtmA joI zakAya che, tethI deha te AtmA nathI, ema kahevAno Azaya hato paraMtu buddhi e pratyakSa tattva che. sahu samajI zake tevI vAta che ane kAvyanI dRSTie paNa buddhi avalaMbe hatI, jethI karIne A gAthAmAM AtmAnI sAbitI mATe athavA tenA svataMtra astitva mATe buddhinuM avalaMbana karyuM che ane guNathI avibhAjya evA AtmadravyanI sthApanA karI che, tethI uparyukata doSano parihAra thaI jAya che ane kavinI manovAMchita bhAvanA arthAt AtmAnI sthApanA pragaTa Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSSSSSSSSSS thAya che. ' " have mULa prazna para AvIe siddhikAra kahe che. "parama buddhi kRza dehamAM A kathana zAstrIya kathana nathI paraMtu je dehavAdI vyakita che, te dehane ja sarvasva mAne che. deha sivAya bIjuM koI dravya nathI, teo tyAM sudhI AgaLa vadhIne kahe che ke dehano vikAsa thavAthI ja badhA guNono vikAsa thAya che. AvA detavAdI vyakitane lakSamAM laIne zAstrakAra kahe che ke paramabuddhi kRza eTale pAtaLA zarIramAM paNa jovAmAM Ave che. arthAt pAtaLA zarIrarUpa adhikaraNamAM buddhino dhAraka evo AtmA birAjamAna che paraMtu dehavAdIne dehadRSTi hovAthI tene pUche che ke pAtaLA zarIramAM parama buddhi kayAMthI AvI ? te kevI rIte saMbhave che? A kathanano artha e che ke parama budhdhi kRza dehamAM nathI ke koIpaNa dehamAM nathI ane alpa budhdhi paNa skUla zarIramAM nathI. prazna sUcaka bhAvamAM vidhibhAvano ullekha karIne hakIkatamAM niSedha bhAva ja pragaTa karyo che. koI ema kahe ke zuM pattharamAM sonuM che ? to praznakartAno bhAva e che ke patthara te sonuM nathI. tema ahIM sidhdhikAra A vikalpane praznArtha rUpe mUkIne hakIkatamAM koIpaNa prakAranA dehamAM budhdhi nathI. budhdhinuM adhiSThAna nyAruM che, to A vikalpa eTale Avo prazna ghaTita thato nathI. dehamAM budhdhi nathI ane deha paNa budhdhi nathI. A baMne bhAva eka ja vikalpane pragaTa kare. tethI dehamAM buddhino abhAva sAbita thAya che ane jo buddhi deha rUpa nathI to AtmA deharUpa hoya ja kayAMthI ? eka guNanI 'paNa hAjarI nathI, to samagra guNI evo AtmA hAjara hoya ja kayAMthI ? Ama AvA rahasyamaya bhAvathI ane tene samajavAthI pUrvapakSanuM nirAkaraNa thaI jAya che. "parama buddhikRza dehamAM ema je kahyuM che te samajavA khAtara kahevAyuM che. Akho sAra to e ja che ke buddhi dehamAM nathI. deha buddhi paNa nathI ane deha AtmA paNa nathI... astu. - vikalpa" zabdanuM rahasya : gAthAmAM prayukata vikalpa' zabda eka navo bodha ApI jAya che. tarkane khAtara je prazna ke je vicAra udbhave, paNa je vicAranuM dharAtala na hoya athavA nyAyayukata vicAro na hoya, tene dharmazAstramAM vikalpa kahevAmAM Ave che. jayAre vyAkaraNazAstramAM vikalpano artha Ama paNa hoya ane tema paNa hoya che. arthAt eka pratyayanI jagyAe anya pratyaye AvI zakato hoya, ekavacana ke bahuvacana baMne lAgu paDatA hoya athavA ubhaya lIMgI zabda hoya, to tyAM vikalpa vaparAya che. A adhyAtmazAstra che, dharmazAstra che eTale temAM vikalpa zabdano artha spaSTa pragaTe che ke buddhi dehamAM che ke nathI? te prazna nirAdhAra che. buddhi ane deha, te baMnenA svabhAva ane guNadharmo nirALA che. te baMnemAM koI ekatAnuM bhAna kare, to te koro vikalpa che ane Avo vikalpa ghaTita thato nathI arthAt saMbhava nathI. vikalpa zabda zudhdhabhAvamAM 'uccAraNa karelo che arthAt tarkayukata che. je dhAraNA che teno cheda uDADe che. A tarka aghaTita che koro vikalpa che, grahaNa karavA yogya nathI. AtmasAdhanAmAM vikalpa mAtra agrAhya hoya che. vikalpa te anirNayAtmaka avasthA che ane saMkalpa te nirNayAtmaka avasthA che, tethI vikalpamAMthI mukata thaI saMkalpa tarapha javuM, asthira ane aghaTita bhAvothI mukata thaI sthira ane zAzvatabhAvo tarapha javuM, te sAdhanAno mArga che. ahIM 'vikalpa" zabda dvArA Avo tarkavAda aghaTita che, tema kahIne S LS(107) Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnI sthApanA karI che paraMtu parokSa rIte vikalpamAMthI mukata thavAnI preraNA ApI che. aghaTita vikalponI jALamAM phasAyA vinA dehamaMdiramAM birAjamAna che, tevA Atmadeva upara dRSTi rAkhavAnI che. Avo nirmaLa bodha paNa A gAthAmAM samAyo che, je saMkalparUpa che. dareka gAthAmAM AdhyAtmika saMpUTa paNa hoya che. A kaMI ekAMte pramANazAstra nathI, paraMtu Atmasidhdhi jevuM adhyAtmadarzana zAstra che. jethI pratyeka gAthAmAM tarka sidhdha pramANanI sAthe sAthe parokSabhAve Atmabodhano paNa dhodha vahAvyo che, A gAthA AtmalakSmI che, kavirAje parama budhdhi evo zabda vAparyo che, ahIM phakata deha ane budhdhino vibheda batAvavAno hato, tyAM sAmAnya tIvra buddhi athavA adhikaddhi, e zabdathI ja alpabuddhino virodhI zabda pragaTa thato hato paraMtu zAstrakAre ahIM paramabuddhi' zabdano prayoga karyo che te ghaNuM ja rahasyamaya kathana che. deha ane buddhinI bhinnatA H zAstromAM AtmA te zuddha cetanya dravya che ane deha te zuddha jaDa padArtha che paraMtu A baMnenI vacce ghaNAM vikArobhAvo astitva dharAve che. hakIkatamAM tene AtmapakSamAM gaNI zakAtA nathI ane jaDa pakSamAM paNa gaNI zakAtA nathI. AvA asaMkhya vikArIbhAvo Azravatattva rUpe astitva dharAve che. jaina zAstrakAroe svataMtra Azravatattva mAnyuM che. jema ke krodha te AtmAno guNa nathI, to Avo A vikArIbhAva zuM che ? tene jaDa kahevo ke caiitanya kahevo ? te eka prakAre vikArIbhAva che. je jaDa-cetananA saMyogamAM udbhave che. tene zAstromAM karmano udayabhAva kahe che. viSayagrAmiNI buddhithI te prakArano vikArIbhAva thAya che. temAM karmano kSayopazama hovA chatAM miththAbuddhi gaNAya che. je buddhi AtmalakSI che, te buddhi paramabuddhi gaNAya che. paramabuddhi ane sAmAnya buddhimAM tAttvika bheda che. sAmAnya buddhimAM dehabhAvanI asara che, jayAre parama buddhi te sUkSma ane nirALI buddhi che. sidhdhikAre ahIM "parama buddhi kRza dehamAM ema kahyuM che. parama buddhi lakhavAnuM tAtparya e che ke A buddhi dehanI sAthe saMbaMdha dharAvatI nathI. parama eTale te utkaTa kSayopazamanuM pariNAma che. paramabuddhi zabdano prayoga karavAmAM ghaNuM rahasya che. zAstrakAre lakhyuM che ke "zadehamAM' arthAta pAtaLA zarIramAM ghaNI ja buddhi hoya che ane sthUladehamAM thoDI buddhi hoya che paraMtu A vikalpa che. arthAt eka rIte AvuM banI zake paraMtu kayAreka skUla zarIramAM paNa ghaNI buddhi hoya che ane pAtaLA zarIramAM alpabuddhi hoya che, tevo paNa vikalpa hoya che. vikalpano artha e che ke Ama paNa hoya zake ane tema paNa hoya zake. jo ke svAthyanA niyama anusAra buddhi sAthe dehano saMbaMdha che. svastha zarIramAM buddhino prabhAva vadhAre hoya che ane asvastha zarIramAM buddhino prabhAva alpa hoya che paraMtu A buddhi vyavahArika buddhi hoya zake che. eTalA mATe ja zAstrakAre ahIM parama buddhi zabdano prayoga karyo che. nirogI mANasamAM paNa paramabuddhi hotI nathI ane rogI mANasamAM AtmadraSTi hoya to parama buddhi saMbhavI zake che. spaSTa e thayuM ke parama baddhi dehathI nirALI che ane deha te parama buddhithI nirALo che. parama buddhino avibhAjaya saMbaMdha AtmA sAthe che, tethI zAstrakAre parama buddhinuM avalaMbana laI AtmatattvanI sthApanA karI che ane kahyuM ke deha hoya jo AtmA ghaTe na Ama vikalpa \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(108)\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRza deha kahevAnuM tAtparya zuM che ke deha kRza kayAre thAya? te jANIne tAtparya samajI zakAya. tapazcaryAthI deha kRza thAya che ane azAtA vedanIya karmanA udayathI paNa deha kRza thAya che. dehanA paramANuonI ke skaMdhonI svAbhAvika pariNatithI paNa deha kRza rahI zake che. A sivAya keTalIka manovyathA paNa dehanI kRzatAnuM kAraNa banI zake che. kRza deha te jIvanI udayabhAvathI prApta thayelI saMpatti che. A ja rIte sthUla dehanI aMdara paNa uparyukata badhA bhAva lAgu thaI zake che. skUla deha paNa karma udayanI pariNati che ane temAM pugalonI svAbhAvika pariNati paNa joDAyelI che, A rIte deha kRza hoya ke skUla ane kadAca deha kRza paNa na hoya ane sthUla paNa na hoya paraMtu madhyama pariNativALo deha paNa astitva dharAve che. sAmAnya vyAkhyA vikasendriyathI laI saMjJI paMcendriya jIvomAM pradhAnapaNe joI zakAya che. ekendriyAdi paMcabhUtonA dehanI kRzatA ke sthUlatAnI vyAkhyA karavI, te sAmAnya draSTie kaThina che, temAM paNa ekendriyAdi prANIonA zarIra vajamaya paNa hoya zake che ane phUla jevA komaLa paNa hoya zake che. zarIramAM kRzatA ane sthUlatA choDIne bIjA paNa ghaNA dharma tRSTigata thAya che. zarIranuM ATaluM lAMbu vivecana karavAnI jarUra na hatI paraMtu zAstrakAre kRza ane skUla evA be dehanuM upalakSaNathI phakata nAmagrahaNa karyuM che. kahevAno Azaya e che ke paramabuddhi te koI paNa dehano dharma nathI. ahIM koI evo artha na samajI jAya ke phakata be dehanI ja vAta karI che. ekendriyathI laIne paMcendriya sudhInA koIpaNa kRza ke sthUla athavA koIpaNa vaja jevA ke komaLa deha hoya athavA vaikriya zarIradhArI paNa kema na hoya, tenAthI AgaLa vadhIne AhAraka zarIra jevA divya zarIra paNa kema na hoya, AvA koIpaNa prakAranA deha parama buddhinA adhiSThAtA hotA nathI. ahIM "parama buddhi kRza dehamAM je kathana che, te niSedhAtmakabhAve che. sAra e che ke koIpaNa dehamAM parama buddhi hotI nathI. deha ane buddhino avibhAjaya paryAya thAya, tevo koIpaNa vikalpa nathI. jainadarzanamAM zarIranA dharmanuM vistRta varNana che. A badhA dehI jIvadhArI hovAthI sajIva che ane sajIva hovAthI temAM buddhino AvirbhAva paNa hoya che. A rIte badhuM saMyogAtmaka hovA chatAM nizcayamAM sarvathA svataMtra vyavasthA che. sidhdhakAre dehanI apekSAe buddhinuM kathana karIne aMte deha te AtmA nathI ema jaNAvyuM che. buddhi nathI to AtmA nathI ane AtmA nathI to buddhi nathI arthAt dehamAM saMyogarUpe buddhi ane AtmAnuM astitva hovA chatAM te baMne dehathI bhinna che. samagra gAthA buddhinA mAdhyamathI deha ane AtmAnuM vaibhinya pragaTa kare che. jo' zabdanuM tAtparya - gAthAmAM jo' zabda mUkayo che. arthAt "jo hoya to teno artha che ke Ama nathI. jo Ama na hoya to A vikalpa ghaTita thAya. arthAt baMnenI ekatA joI zakAya. paraMtu jo zabda mUkIne vidhi ane niSedha baMne bhAvanuM eka sAthe kathana che. "jo varasAda Avaze to paNa ati nahIM Ave. A vAkayamAM jo zabda vidhi ane niSedha baMnenuM eka sAthe kathana kare che arthAt sApekSa che. paraMtu A "jo' sAmAnya sthitino pradarzaka che. jayAre gAthAmAM "jo" mUkayo che, te saikAlika vidhi niSedhano vAcaka che. pAThaka mahAzaye jo' upara khAsa dhyAna ApavuM (109)\\\\\ Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarUrI che. "jo' zabda kahIne siddhikAra pote to nizcayAtmaka che paraMtu sAmo vyakita jene saMzaya che ke deha ane AtmA eka che ke alaga alaga ? tevA saMzayazIla AtmAne nizcayabhAva tarapha laI javA mATe "jo' zabda mUkelo che. parokSabhAve 'jo' zabda sAthe he bhAI ! evuM saMbodhana paNa joDAyeluM che. arthAt he bhAI ! jo Ama na hoya to Ama na hoya zake arthAt budhdhino prakalpa paNa Avo na hoya zake. "jo' zabda pramANa tarapha dRSTipAta karAve che. jo tame dharma karazo to mokSa maLaze. tyAM jo zabda kArya kAraNano bodhaka che. e ja rIte ahIM jo' zabda avibhAjaya saMbaMdhano vAcaka hovA chatAM vibhakta saMbaMdhane paNa pragaTa kare che. "jo' zabda gAthAmAM prakAza ApI rahyo che. jo' nI sAme to zabdano adhyArtha karyo che, paraMtu temAM "to' no bodha che. "jo" ane "to paraspara samayogI avayava che. jema ke jyAM ane tyAM, je ane te, jema ane tema, jeo ane teo, A badhA avayavonI jema jo ane to, e paNa paraspara joDAyelA che. Ama kahIne zAstrakAra dRSTigata pratyakSabhAve kathana karI rahyA che. "Ama" no artha AvI rIte, Avo vikalpa hoya na zake paraMtu ahIM je vikalpa che te deha ane buddhinI ekatAno vAcaka nathI. "Ama" zabda eka prakAre nizcayAtmaka kaMthana che. Ama to juo, Ama karAya, ItyAdi vyavahAramAM A zabdano prayoga thAya che. jayAre ahIM adhyAtmakSetramAM "Ama" zabda eka pratyakSabhUta che. zAstrakAre cUladehamAM alpabuddhino bhaMga karyo che. hakIkatamAM ghaNI vakhata AvA pUladehamAM jJAnanI mAtrA bahu ochAmAM ochI hoya che. ahIM alpa buddhi eTale keTalI alpa buddhi e prazna rahI jAya che ? zAstrakAre paNa svayaM alpanI sAme kaza dehamAM adhika baddhi evo prayoga karyo nathI. eka pakSamAM parama buddhi kahI che jyAre sAmA pakSamAM alpa buddhi kahI che. A rIte kathanamAM je aMtara rAkhavAmAM AvyuM che ane samatulA jALavI nathI, te sakAraNa che. buddhinI alpatA ke adhikatA e zuM che? ahIM alpa buddhi kahI che paNa keTalI alpa tenuM pramANa zuM gaNI zakAya? ane e ja rIte buddhinuM Adhikya zuM che ? te prazna Ubho rahe che. zAstrakAre to svayaM buddhinI adhikatAno parihAra karyo che ane tyAM parama buddhi ema jaNAvyuM che ane samatulAthI AgaLa vadhIne bIjI rIte tulanA karI che. parama buddhi vize thoDuM pAchaLa kahevAmAM AvyuM che ane parama buddhi te, vyavahArika buddhithI bhinna che, te spaSTa karyuM che. ahIM alpatA ane adhikatAno bhAva samajIne parama buddhi upara thoDo prakAza nAMkhIzuM. ka, alpa-adhika buddhi - jainadarzana anusAra nAnAmAM nAno je ekendriya jIva che temAM paNa akSarano anaMtamo bhAga kahI zakAya teTaluM jJAna to hoya ja che ane te alpa kahetA thoDAmAM thoDuM jJAna che. alpatAnI A aMtima sImA che. pachI jIvAtmA jema jema karmanA prabhAve AgaLanI gatiomAM praveza kare che tyAre jJAnanI mAtrAmAM vRddhi thatI jAya che ane saMjJI paMcendriyanI kakSAmAM AvyA pachI to pAMce IndriyothI ane manathI utpanna thatI viveka buddhinuM pramANa ghaNuM ja vadhyuM hoya che. mANasanI buddhimAM ghaNI vRddhi thayelI che. nimna gatinA jIvonI apekSAe mANasanI buddhi alpa nathI paNa adhika che paraMtu AgaLa jJAnAvaraNIya karmano tIvra kSayopazama thAya ane buddhimAM je sUkSmatA Ave athavA sUkSma buddhi prApta thAya, to tenA AdhAre sAdhAraNa mANasanI buddhi alpa LLLLLLLS(110) SLLLLS Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSSSSSSSSSSSSS gaNAya. alpatA ane adhikatA te apekSAkRta che. te anekAMtavAdanI zreNImAM Ave che. jema alpatAnuM aMtimabiMdu ekendriya jIvamAM che, tema buddhinI adhikatAnuM uparanuM biMdu kyAM gaNavuM te nizcita nathI. bahuzruta cauda pUrvadhArI jJAnAtmA vizALabuddhi dharAve che. jo tene ApaNe aMtima biMdu mAnIe, to te buddhinI vadhAremAM vadhAre adhikatAnuM dhotaka che. - parama buddhi juo, ahIM zAstrakAre bahu ja samajIne alpa buddhinI sAme adhika buddhi na kahetAM "parama buddhi' zabda vAparyo che. kAraNake temane vyavahArika adhika buddhinuM prayojana nathI. paraMtu AtmalakSI jJAnanuM prayojana che. zAstra paNa kahe che ke ghaNAM zAstrano jANakAra jIva jo mithyAdraSTi hoya ane eka gAthAno jANakAra samyavruSTi hoya, to saceMgadruSTi jIva ja vadhAre jJAnI gaNAya che kAraNake hakIkatamAM te vadhAre buddhivALo nathI paraMtu parama buddhivALo che. ahIM parama buddhine ja adhika buddhi mAnavAmAM AvI che. A rahasyane dhyAnamAM rAkhIne ja siddhikAre ahIM parama buddhi zabdano prayoga karyo che. paramabuddhi te ja dehanI bhinnatAnI vAcaka che. dehAdibhAvothI prabhAvita buddhi dehanA paramANu sAthe saMbaMdha dharAve che ane te game teTalI vadhAre hoya to paNa te alpa buddhi ja gaNAya che. buddhinI A rIte vyAkhyA karI che ane parama zabda mUkIne zAstrakAre bejoDa bhAva pradarzita karyo che, samatulAnuM ullaMghana karIne asamatulanA nahIM paNa parama tulanAno sparza karyo che. eka cheDe kathIra che ane bIje cheDe motI che. bannemAM tulanA hovA chatAM AvazyakatA anusAra motInA darzana karAvIne kavirAje potAno lakSavedha karyo che. parama zabda ane paramabuddhi zabda te ghaNo ja gaMbhIra ane bhAvAtmaka zabda che, e bhUlavuM na joIe. parama buddhinI zAbdika vyAkhyA karavI, te azakya che. bhAvathI samajI zakAya tema che ane pAchaLanA vivecanamAM bhAratIya saMskRtimAM parama zabdano je rIte prayoga thAya che, tenuM vivecana thaI gayuM che. parama zabda trIjI avasthAno dhotaka che. arthAt duHkhabuddhi paNa nathI ane sukhabuddhi paNa nathI. tevI du:khAtIta ane sukhAtIta avasthAmAM je anubhava thAya che, te paramabuddhi che. zabdahIna, zabdavAna ane zabdAtIta, rasahIna, rasavAna ane rasAtIta, A rIte adhyAtmazAstramAM sAmAnya be laMkAtmaka avasthAthI upara ThaMdra rahita evI avasthAno je anubhava che, te parama buddhi gaNAya che. bhagavatagItAmAM paNa kahevuM che ke darvimukto suvaravaze cha7mUDhA paHvya tat | adhyAya 15/5 he bhAI ! vaMdathI eTale AvA paraspara virodhI joDA je sukhaduHkhanA nAmathI oLakhAya che. tevA joDAthI mukta thayelA, virodha rUpe vimukta thayelA amUDha (mohathI rahita) jIvo, amUDha AtmAo arthAt je mUDha dazAthI rahita che, nirmoha che, tevA AtmAo avyaya padane prApta kare che. AvA anubhavane parama buddhi kahevAmAM Ave che. parama zabda AtmAnI trIjI dazAne pragaTa kare che. upasaMhAra :- A gALAmAM tAratamya bhAve deha, buddhi ane AtmAnI vyAkhyA karIne deha te AtmA nathI, tema nizcita bhAve jaNAvyuM che. deha pAtaLo ane jADo che te upalakSaNathI kahyuM (111)S Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che paraMtu deha dRSTi haTAvIne parama buddhinA mArge AtmA sudhI pahoMcavAnI vAta karI che. vikalpano artha vizeSa vicAra athavA vizeSa prakAranI tulanA thAya che. A tulanAmAM buddhi ane dehanI ekarUpatA ghaTita thatI nathI, tethI e vikalpane amAnya karyo che ane sUkSama prajJA vaDe paramabuddhi upara dhyAna sthira karI adhiSThAtA evo AtmA dehamAM hovA chatAM dehathI judo che tema spaSTapaNe jaNAvyuM che. vAsaNamAM rAkheluM dUdha vAsaNa hotuM nathI. e ja rIte koIpaNa dravya bIjA dravyane adhikaraNa rUpe prere che paraMtu tyAM adhikaraNa ane Adheya eka thatA nathI. to siddhikAre deha te eka nimitta mAtra adhikaraNa che. mATImAM raheluM bIja mATImAM aMkurita thavA chatAM mATInA guNadharmathI nyAruM rahe che. jyAre ahIM to AvuM arUpI tattva rUpI deharUpa ekatAne kyAMthI pAme ? saMpUrNa gAthA bheda vijJAnano IzAro kare che. adhyAtmasAdhanAmAM bheda vijJAna te prathama pAyo che. samayasArano AraMbha paNa bhedavijJAnathI ja thAya che. mAno ke A eka ja gAthAmAM samayasAranuM bhedavijJAna bharI dIdhuM che ane thoDA zabdomAM vistRta bhAvone saMkelyA che. ApaNe pAchaLanI vyAkhyAmAM A saMkeleluM kapaDuM kholIne cAre bAju tapAsIzuM... astu A gAthA paNa eka prakAranI bhedavijJAnanI spaSTa rekhA che paraMtu bhedanuM mAdhyama paramabuddhine sAdhana rUpe grahaNa karavAmAM AvI che. parama buddhi svayaM AtmAnuM eka pradhAna aMga hovAthI AtmatattvamAM virAma pAmI AtmAnA astitvane pragaTa kare che. ahIM sAdhana ane sAdhyano suMdara saMbaMdha sthApita karIne jJAna ane AtmAnI avibhAjya vyApti darzAvI che. have ApaNe navI gAthAno upoddAta karIe. SSSSSSSSSSSSS(11) SSSSSSSSS Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-pa0. upoddAta : A gAthA paNa bhedavijJAnanuM ja AkhyAna kare che. pAchalI gAthAomAM alaga alaga tarkathI bhedavijJAnane paripuSTa karavAmAM AvyuM hatuM. deha ane buddhino vikalpa ApyA pachI A gAthAmAM mULabhUta dravyanA svabhAvane grahaNa karI punaH bhedavijJAnano udghoSa karyo che kAraNa ke dravyo potAnA svabhAvathI bhraSTa thatAM nathI. zAstra kahe che ke "vatyu sadAvo gho arthAta vastuno svabhAva te vastuno dharma che. dharmanI sAthe svabhAvano sumeLa che. ahIM dharma zabdano artha padArthanA guNadharma thAya che. svabhAva eTale game te saMyogomAM paNa potAnA bhAvamAM sthira rahevuM. eka dravya bIjA dravyamAM nimitta bane che paraMtu svabhAva arpaNa karI zakato nathI. padArthano potAno svabhAva te dhruva mArga che. vizvanA badhA nItiniyamo padArthanA svabhAva para AdhArita che. jo padArtha potAno svabhAva badale, to vizvamAM moTo vizvAsaghAta thAya. padArthanI satyatA tenA svabhAvamAM ja samAyelI che. svabhAva zAzvata che, tethI ja satya paNa sanAtana che. A AgAmI gAthAmAM sidhdhikAre bhedavijJAnanI spaSTatA karavA mATe dRSTigata jaDa ane cetana, A be dravyanuM grahaNa karyuM che. bhAratavarSamAM advaitavAdIdarzana padArthanA be svarUpane zAzvata mAnatA nathI. tenuM ApaNe A gAthAmAM vivecana karazuM. ahIM eTaluM kahevAnuM che ke vaitavAdI jainadarzanamAM jaDa ane caitanya be dhruvataMbha che. tene zAzvata mAnI, tenA svabhAvane sthAyI mAnI A gAthAmAM siddhikAre AtmA saMbaMdhI AkhyAna karyuM che. jaDa ane cetana, A be tattvothI ja jaina darzananA nava tattvo ke cha dravyanI philosophI udbhavI che arthAt samagra jainadarzana A be dravya para AdhArita che. jaDa ane caitanya baMnene zAzvata dravyo mAnI, baMnenA svabhAvane sthira karI, tenI dArzanika draSTie vyAkhyA karI che.... astu. ATalI pUrvabhUmikA karyA pachI ApaNe mULagAthAne TolIye. jaDa cetanano bhinna che, kevaLa pragaTa svabhAva ekapaNuM pAmenahIM, traNe kALa AyabhAvApanA jaDa dravyano svabhAva : uparyukta gAthAnA AraMbhamAM ja jaDa ane cetana evA be zabdo dvArA zAstrakAra potAnuM maMtavya rajU karavA mAMge che. jo ke A be dravyomAM cetananI pradhAnatA che ane cetana e ja lakSa che, to ahIM prathama jaDane kema sthAna ApyuM? te prazna sahaja nathI kAraNake kAvyakalAmAM prAsa anurUpa zabdone sthAna ApavuM paDe che. chatAM paNa gaMbhIratAthI vicAra karIe to cetanano paricaya Ama to cetana ja ApI zake che. jaDane khabara nathI ke huM jaDa chuM paraMtu cetanane khabara che ke huM cetana chuM ane cetanane e paNa khabara che ke jaDa te jaDa che. A badhI jJAnAtmaka vyavasthA hovA chatAM vizvanA sUkSma ane skUla upakaraNa rUpe jaDatattvanI mahattA ghaNI ja vadhAre che. je kAMI upakaraNo che, te jaDanA AdhAre che. karmabaMdha thAya che, tyAre vikArI bhAvone karmabaMdha karavA mATe karmavargaNAnuM avalaMbana levuM paDe che. karmavargaNA rUpe jaDatattva nimitta banI ssssssss \\\\\\\\\\\\\\(113) LLLLLS Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samagra Azravatattvane baMdhamAM parivartita kare che. A rIte bhASAyoga ke manoyoga paNa bhASAvargaNA ke manovargaNA jevA jaDa sUkSma paramANunuM avalaMbana kare che. jaDa potAnA guNothI ane kriyAzIlatAthI paripUrNa che. jaDatattva jaDa hovA chatAM jANe badhuM cetanavaMtu kAma kare che. paraMtu jaDatattvano potAno eka khAsa svabhAva ke guNadharma paNa nizcita che. te potAnA guNadharmathI AgaLa vadhI zakatuM nathI. tenI eka maryAdA che. kyAreka te svayaM svabhAvathI pravartamAna che ane kyAreka cetanatattvanuM nimitta pAmIne pravartamAna thAya che paraMtu tenI ubhaya pravRtti jJAnayukta nathI. temAM kazo viveka nathI. jaDatattva svayaM koI viveka karI zakatuM nathI athavA temAM koI mAnavIya guNonI upasthiti nathI. jaDa dravya. ghaNAM guNothI paripUrNa hovA chatAM temAM cetana ke jJAnAtmaka evA AtmAnA guNo upalabdha nathI, mATe ahIM siddhikAra kahe che ke jaDano svabhAva nirALo che. e rIte cetanano svabhAva paNa nirALo che. ahIM ApaNe jaDanA svabhAvanI vAta karI rahyA chIe. ' che. zAstrakAre jeDano svabhAva zuM che? tenuM vivecana karyuM nathI ane tenuM prayojana paNa nathI. paraMtu jaDa svabhAva kahyuM che, to tenA svabhAva vize badhI dRSTithI samajI levuM jarUrI che. jaDano koI eka svabhAva nathI. tema badhA jaDa dravyo eka svabhAvathI kAma kare che, tema paNa nathI. sahunA svabhAva nirALA-nirALA che. jaDatattva be bhAgamAM vibhakta che. mUrti ane amUrta. amUrta dravyo te potAnA viziSTa svabhAvathI adazya rahIne paNa samagra vizvanuM niyaMtraNa kare che. jainadarzanamAM AvA traNa amUrtatatvanI sthApanA karI che. dharmAstikAya nAmanuM dravya gati sahAyaka che, adharmAstikAya nAmanuM dravya sthiti sahAyaka che ane AkAzAstikAya nAmanuM dravya avagAhanA pradAna kare che. jyAre, mUrtadravya dazyamAna rahI samagra viSayonuM AdhArabhUta banI mAyArUpe manuSyanA anubhavamAM Ave che. teno svabhAva saMyoga, viyoga, sarjana, visarjana, ItyAdi utpatti, sthitinI je pracaMDa kriyAo, cAle che, temAM te upAdAnarUpe kAma kare che ane paraspara nimitta bane che. zabda, rUpa, raMga, gaMdha, svAda ane sparzadi viSayothI eka vizALa mAyAjALanuM nimitta bane che. te koIne prerita karatuM nathI paraMtu cetanane prerita karavAnuM nimitta bane che. mUrta dravyano svabhAva ghaNo ja aTTapaTTo che. je loko jaDatattvanA svabhAvanuM adhyayana karatAM nathI, te lokone ema lAge che ke samagra kartRtva jaDa tattvanuM che. je e ja pradhAnatattva che. tenI vacce nirALA svabhAvavALuM jJAnAtmaka cetana tattva che, teno kyAreya khyAla Avato nathI paraMtu khyAla Ave ke na Ave, cetana te cetana che ane jaDa te jaDa che. AthI ApaNA zAstrakAra kahe che ke "jaDa cetana to bhinna che kevaLa pragaTa svabhAva arthAt baMnenA svabhAva spaSTa che paraMtu vRSTi javI joIe. tema zAstrakAre IzAro karyo che. ghaNI vakhata mANasane pragaTa vastuno paNa khyAla hoto nathI, to apragaTane to jANe ja kyAMthI ? khAsa karIne ahIM pragaTa zabda eTalA mATe mUkyo che ke Avo, pratyakSabhUta pragaTa svabhAva che chatAM kema dRSTi jatI nathI ? vRSTi jatI nathI te zAstrakArano pratyakSabhAva che. teoe pragaTe zabda mUkIne potAnI ciMtAne vyakta karI che. A ciMtA koI, sAMsArika ciMtA nathI paraMtu jagatanA jIvone dRSTi ApavAnI ciMtA che. caitanyatattvano svabhAva : jema ApaNe jaDanA svabhAvanI vAta karI tema ApaNe thoDo samAsopo pasApapapapapapapa papapapapapapa papapapaN(114) papapapapaNaULLLLS Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetanano svabhAva pArakhIe. tyAra pachI A gahana viSaya upara vizeSa prakAza nAMkhI zakAze. kAraNake A prazna samagra darzanazAstra ane bhAratIya AdhyAtmika ciMtanano pAyo che. vaitavAda ane advaitavAdanI vizALa UMDI philosophI A prazna upara AdhArita che. vaitavAdano nirNaya karavo te ghaNo ja kaThina viSaya che paraMtu jainadarzana dvaitavAdane AdhArabhUta mAnIne cAle che, tethI svaita draSTie ApaNe tulanA karI A gAthAnuM mUlyAMkana karazuM. astu . ', - : , ' " * cetananA svabhAva viSe lagabhaga be mata nathI. jene jainaMdarzanamAM athavA siddhikAra cetana kahe che. je jaDa dravyonI vacce rahIne saMcAlana kare che, saMcAlita thAya che ane je vicArAtmaka che, athavA jemAM vicAra karavAnI zakti che, tevuM AdhArabhUta AMtmatattva ke paramAtmatattva, te cetana che. tenAM svabhAva be jAtanA che. (1) vartamAna vyavahArika bhAvothI bharapUra svabhAva ane (2) AvA vacagALAnA svabhAvathI mukta thaI zAzvata sthitimAM rahI kevaLa dRSTArUpa svabhAvamAM sthita thavuM. atyAre A gAthAnA AdhAre zAstrakAre jaDathI bhinna evo je svabhAva batAvyo che, te cetananA baMne svabhAvane dRSTi sAme rAkhIne batAvyo che, tenuM ApaNe vivecana karIzuM. hAla turaMta to gAthAmAM pragaTa svabhAvanuM kathana karyuM che. tethI vyavahArika dazAmAM cetanano je svabhAva che, te svabhAvane anulakSIne bhedavijJAnanI rekhA pArakhazuM. cetanano paNa eka svabhAva nathI. jJAna vicAra ke baddhi, ciMtana, e to cetanano mukhya svabhAva che ja paraMtu te sivAya dayA, karUNA, kSamA, sAmarthya jevA guNo ane krodhAdhi jevA vikAre rU5 asaguNo e badhA cetananA vartamAna pragaTarUpa svabhAva che. jaDatattva je kAMI kAma karatuM nathI athavA temAM je guNonI hAjarI nathI tevA ghaNAM guNo spaSTarUpe cetanamAM dekhAya che. mATe ahIM zAstrakAra pragaTa svabhAva" ema kahe che. pragaTa svabhAva' kahevAnI sAthe bIjA ghaNAM apragaTa svabhAva che, tema parokSa rIte kaMthana thAya che. ApaNe pragaTa svabhAvane laIne ja jaDa-cetanano vicAra karI rahyA chIe. '' ' - jaDa-cetananI bhinnatA - ahIM zAstrakAre 'bhinna" zabda vAparyo che. to bhinna" zabdano Azaya zuM che ? zuM jaDa ane cetana tattva, baMne bhinna che ? ke baMnenA svabhAva bhinna che ? A bhinna' zabda jaDa-cetananuM vizeSaNa che ke svabhAvanuM vizeSaNa che? hakIkatamAM jaDa ane cetana dravya sarvathA bhinna kevI rIte hoI zake? kAraNake jainadarzananA anekAMtavAda anusAra bheda ane abheda te sApekSa siddhAMta che. sAmAnya dharmothI ane saMgrahAyanI daSTithI baMne abhinna che paraMtu vizeSa dharmothI ane vyavahAra draSTithI baMne bhinna che mATe zAstrakAre svabhAva zabda vAparyo che. svabhAva zabda sAmAnya dharma ane vizeSa dharma, baMnenuM avalaMbana laI zake che. ahIM vizeSa dharmanuM avalaMbana karI svabhAva dharma mUkyo che. ane dArzanika draSTie kahyuM che ke A baMne dravyo vizeSa guNonA AdhAre ekabIjAthI bhinna che. A bhinnatA pragaTarUpe dekhAya che. sAdhAraNa rIte samajI zakAya tevI bhinnatA che, tethI tene pragaTa kahI che. advaitavAdI mULabhUta be dravyono ke be tattvono svIkAra karatA nathI temaja jaDa ke cetananI bhedarekhA kheMcatA nathI. hakIkatamAM teo kahe che ke jaDa jevuM koI nyAruM tattva nathI. samagra jagata cetanamaya che paraMtu pratyakSa rIte jotAM je be bheda dekhAya che ane pragaTa rUpe tenA lakSaNo dekhAya Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che te brahma ane mAyA, evI be vastuno svIkAra kare che paraMtu mAyA te vAstavika tattva nathI. mithyAtattva che. te dekhAya che, mohita kare che paraMtu tenuM koI svataMtra astitva nathI. eTale mAyAno koI nirALo svabhAva nathI paraMtu mAyAno prabhAva che. dRSTAnI draSTi parivartita thatAM mAyA lupta thaI jAya che ane sarvatra advaita evA brahmanuM darzana thAya che. mAyAne jaDa gaNI zako to gaNo ane brahmathI teno prabhAva judo che. arthAt teno svabhAva paNa bhinna che. jyAre caitanyano jJAna svarUpa svabhAva pragaTa che. A rIte cetana tattvanuM svataMtra astitva dRSTigocara thAya che. A gAthAmAM jaDanI prabhutA nathI paraMtu cetananI prabhutA che. jaDathI judo cetana spaSTa anubhavamAM Ave che, mATe siddhikAra kahe che ke "jaDa cetanano bhinna che kevaLa pragaTa svabhAva' A rIte jaDathI nyAro batAvI ane tenA pragaTa lakSaNo upara dhyAna ApI tene ja kevaLa arthAt saMpUrNa rIte badhI apekSAothI nyAro che, tema kahyuM che. "kevaLa' zabdanI mahattA - "kevaLa'no anya paNe artha thaI zake che. kevaLa lakSaNathI ja bhinna che paNa dravyArthika nathI ke astitvanI daSTie bhinna nathI. kevaLa" zabda baMne apekSAne sArthaka kare che. uparamAM ApaNe kahI gayA tema anekAMtadaSTie ane dravyadaSTie jaDa ane cetana eka che paraMtu kevaLa lakSaNothI te bhinna che ane A bhedajJAna khUba jarUrI che, mATe siddhikAre ahIM bhedabhAvanuM vaktavya na karatAM bhinna bhAvanuM kathana karyuM che. jIvanAM kalyANa mATe A bhedajJAna khUba jarUrI che. dArzanikadaSTie kevaLa' zabda zuddhatAno paNa vAcaka che. ane bIjI apekSAonuM maunabhAve kathana kare che. ApaNe kahIe chIe ke kevaLajJAna', je jJAnamAM jarApaNa ajJAnano aMza nathI, mela nathI, tevuM parizuddha jJAna, te kevaLajJAna kahevAya che. parokSa bhAve kevaLa" zabda bahumukhI che. siddhikAre ahIM kahyuM che ke kevaLa pragaTa svabhAva' arthAt jenA je pragaTa lakSaNo che. te zuddha lakSaNo che ane avibhAjya lakSaNo che. arthAt kevaLa lakSaNa ja nathI paraMtu A lakSaNanI pAchaLa akhaMDa zAzvata dravya che. pragaTa lakSaNa dvArA lakSano paNa bodha karAvyo che. siddhikAranuM maMtavya paNa e ja che ke A lakSaNothI lakSa eTale caitanyane oLakho. kahyuM che ke "lakSaNathI guNadharma jANIe ane guNIne paNa paheMcAnIe" A bhAva ahIM spaSTa karyo che. pragaTa-apragaTa lakSaNo : ahIM kavizrIe pragaTa lakSaNa kahyA che to bIjA apragaTa lakSaNa hovA joIe. jinezvaroe pharamAvelA evA bIjA ghaNA apragaTa lakSaNo che, je kevaLIgamya che. anaMtajJAnI jaDa ane cetananA AvA sUkSmAtisUkSma anaMta guNadharmone jANe che. je ApaNI sAme pragaTa nathI paraMtu teno prabhAva che. AkhuM karyataMtra jaDa-cetananA bhAvothI bharapUra che. karmamAM cetananA paNa lakSaNa che ane jaDanA paNa lakSaNa che. arthAt karma jaDarUpa paNa che ane cetanarUpa paNa che. chatAM paNa pragaTa nathI, teno prabhAva joI zakAya che. evA apragaTa lakSaNono zraddhAthI svIkAra karavAno rahe che. zAstrakAranuM kathana e che ke apragaTa lakSaNo na dekhAya paraMtu pragaTa lakSaNo dekhAya che. kevaLa pragaTa che eTaluM ja nahIM paraMtu teno prabhAva paNa spaSTa dekhAya che. kevaLa pragaTa che eTale barAbara pragaTa rahe che. A lakSaNo evA nathI ke pragaTamAMthI apragaTa banI jAya ane pAchA khoTI rIte pragaTa thAya paraMtu kevaLa pragaTa che eTale barAbara pragaTa che. ahIM SSSSSSSSSSSSSSSSSS (16) Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLa' zabda zAzvata bhAvanuM kathana kare che. jema-jema vicAra karIe chIe tema tema zAstrakAre A padamAM mUkelA "kevaLa' zabdanuM gAMbhIrya pratIta thAya che. te aneka bhAvonA dyotaka che. A lakSaNo sadAya pragaTa che, tethI tene kevaLa pragaTa kahyA che. je rIte cetananA lakSaNo batAvyA che, te rIte jaDanA paNa lakSaNo batAvyA che. te lakSaNo kRtrima eTale banAvaTI nathI tema ja koIe utpanna karyA nathI. jaDa ane cetananA lakSaNo pragaTa che. eTaluM ja nahIM paraMtu tenA zAzvata guNadharma che. baMne dravyo te te lakSaNothI svataH paripUrNa che, anAdi anaMta che. baMne dravyo potAnA lakSaNanuM upAdAna che ane sAthe rahevA chatAM baMne bhinna che. A bhinnatA koI kSaNika bhinnatA nathI tethI zAstrakAre svayaM A bhinnatAno sthitikAla pragaTa karI mAno trikAlavartI dravyanuM darzana karAvavA gAthAmAM kevaLa zabda mUkyo che. "kevaLa pragaTa svabhAva kAvya draSTie lakhyuM che paraMtu pragaTa svabhAva kevaLa che eTaluM ja nahIM paraMtu bIjA ghaNA svabhAva cetanamAM samAyelA che, tema parokSa kathana karyuM che. pragaTa rUpa je bhedajJAna che athavA svabhAvano je bheda che, jaDa-cetana alaga alaga guNanA dhAraka che, A bheda spaSTa dekhAya che paraMtu kevaLa te tatkAla pUrato bheda nathI, saikAlika bheda che. siddhikAra svayaM AgaLanA padomAM kahe che ke ekapaNuM pAme nahIM "traNekALa drayabhAva' A rIte svabhAvanI bhinnatA zAzvata che. je ekatA che te sAmAnya che ane je anekatA arthAt bhinnatA che, te vizeSa dharma che. ahIM bhinnatAnuM ja prayojana che ane jaDanA guNothI vibhinna evo cetana potAnA svabhAve pragaTa rUpe astitva dharAve che, kevaLa astitva dharAve che, eTaluM ja nahIM paraMtu A svabhAva ekasarakho saikAlika che ane teno bhAva arthAt vibheda barAbara jaLavAI rahe che. jyAre juo tyAre baMne dvirUpe-be bhAve arthAta potapotAnA bhAve jANavA ane jovA maLe che. traNe kALa drayabhAva - trikAlapaNuM te sAmAnya buddhinuM jJAna nathI arthAt trikAlavartI padArthone jANI zake te buddhinuM sAmarthya nathI. zAstrakAre traNe kAlamAM dvibhAva jaLavAI rahe che, te kathana karyuM che, te kevaLajJAnanA Azraye karyuM che. kevaLI bhagavAna ja traNekALamAM vartato A bheda sAMgopAMga joI zake che, te zraddhAthI A kathana karavAmAM AvyuM che. Atmasiddhino mULa AdhAra jinezvara dvArA praNita mULamArga che ane te jJAnanA AdhAre ahIM A jaDa-cetana traNe kALa sudhI A ja rIte vartatA rahe che, tema jJAnIoe bhAkhyuM che. trikAla parvata je dvibhAva jaLavAI rahe che temAM zuM kALa kAraNa che ? kALa zuM jaDa - cetanano bheda barAbara jALavI rAkhe che ? ane kALe karIne zuM baMne eka thaI zake che? A zaMkAno parihAra karavA mATe ja trikALa zabdano upayoga karyo che. jo kALanuM kazuM paNa kartRtva hoya, to kALe karIne temAM parivartana thaI zake paraMtu tema parivartana thatuM nathI. kahevAnuM tAtparya e che ke koIpaNa kALamAM parivartana thatuM nathI. koIpaNa kALa khaMDa parivartana karI zakato nathI. trikALa zabdano artha traNa kALa sudhI maryAdita nathI. ahIM trikALa zabdano artha anaMta kALa che. kALa pote trikALa avasthAvALo che. bhUta, bhaviSya ane vartamAna, A trikALa to kSaNa-kSaNamAM pUro thaI zake che ane anaMtakAla sudhI cAlato paNa rahe che. trikAla zabdano jo TUMko artha karIe to vibheda paNa TUMko thaI jAya, tethI ahIM trikALano artha papapasubsis(117) LLLLLLLLLLLLS Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtakAla levAno che. anaMtakAla sudhI trikAlanI traNe paryAya cAlatI raheze paraMtu jaDa-cetanane eka karI zakaze nahIM athavA kALathI aprabhAvita rahIne A baMne tattvo kyAre paNa ekapaNuM na pAmatAM potAnI bhinna avasthAne jALavI rAkhe che. "ekapaNe pAme nahIM' ema kahIne baMne dravyonI prabaLatAnuM kathana karyuM che ane trikALa' zabdano prayoga karIne A baMne dravyo kALathI aprabhAvita che, ema jaNAvyuM che. trikALa to zuM paraMtu kALanA tenAthI paNa vadhAre khaMDo hoya, to paNa te khaMDa jaDa-cetanAnA svabhAvane badalI zakaze nahIM. kALa vizvanuM prabaLa tattva che. kALadravya aneka padArthonI vibhinna avasthAno sAkSI che paraMtu zAstrakAra kahe che ke jaDa-cetana baMne dravyo ImAnadArIpUrvaka kevaLa potAnA svabhAvane ja bhaje che ane kALa paNa sadAne mATe tenA svabhAvano sAkSI banI rahe che. chellA be padomAM siddhikAre kevaLajJAnInuM avalaMbana karIne DraDha vizvAsa sAthe jaDa-cetananA guNadharmo batAvyA che, temaja baMnenA akhaMDa svabhAvanuM kathana karIne jaDathI cetana nyAro che, tema AMgaLI cIMdhIne kahyuM che. siddhikAre jaDa-cetanano bheda batAvavA mATe punarukti karI, eka ja vAta, be vakhata kahI che. prathama padamAM kahyuM che ke jaDa ane cetana baMne bhinna che ane uttarapadamAM ekapaNuM pAme nahIM' tema kahyuM che. bhinna che ane ekapaNe pAme nahiM, be zabdanuM tAtparya eka ja che. chatAM be vakhata uccAraNa karIne bhedajJAna upara vajana ApavAmAM AvyuM che. bhinna che ema kahevAthI atyAre bhinna che paNa pharIthI abhinna banIne eka thaI zake che. A doSanuM nivAraNa karavA mATe ekapaNuM pAme nahIM, ema kahyuM che. arthAt baMne dravyo eka thaI jatA nathI. sAmAnya prajJA mATe ane bhedajJAnane nizcita karavA mATe A kathana jarUrI che. + hakIkatamAM to vizvanA koIpaNa mULabhUta padArtho sarvathA svataMtra hovAthI ekapaNuM pAmatA nathI. jaDa-cetana be bhinna dravyo to zuM paraMtu be cetana dravya paNa eka thatAM nathI, ane e ja rIte be paramANu skaMdharUpe sAthe rahevA chatAM sarvathA ekapaNuM pAmatAM nathI. potAnuM svataMtra astitva jALavIne punaH eka bIjAthI nyArA rahe che ahIM sidhdhikAre jaDa-cetananI ekatAno parihAra karyo che. jaDa-cetana baMne bhinna che paNa temAM koI evI AzA nathI ke Aje bhinna che ane punaH eka thaI zake. mATe ekapaNuM pAmatA nathI ema kahIne anaMtakALa sAthe rahevA chatAM jaDa sAthe rahelo jIva jaDa thaI gayo nathI ane jaDa paNa cetana thaI zakyuM nathI. A bhedavijJAna samajAvIne punaH siddhikArane haju saMtoSa na thayo hoya, tema traNe kALa baMne potapotAnA bhAvamAM rahe che, tema jaNAvI bhedavijJAna upara eka prakAre mekha mArI che. arthAtu draDhabhAva sthApita karyo che. jaDano moha choDe ane potAnI nirmoha dazA oLakhe, te mATe "ekapaNe pAme nahIM' ema kahI kavizrIe bIja vAvyuM che. jo A bIja sAcI rIte aMkurita thAya, to ja bhedajJAnanI latA pallavalita thAya ane bhedajJAnanI rekhA pallavalita thAya, to ja temAM nirmoha jevA madhurA phaLa AvI zake. AkhI gAthA A bheda vijJAnanA pAyA upara racAyelI che. eka rahasya - jaDa ane cetana evo ja bheda sthApita karyo che. te hakIkatamAM padArtha pUrato je dvaita bhAva nathI. ApaNe upara kahyuM che te pramANe badhA padArtho svataMtra che. jaDa hoya ke cetana koIpaNa ekapaNuM pAmatA nathI. te traNe kALa bhinna rahe che. to ahIM jaDa kahevAno khAsa koI artha somarAThIyApIThaSSISLSLSLLLLSSSSSSSSSSSSSS(118) SSSSSSSSSSSSSSS Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. AtmAne choDI bIjA je ajIva dravyo che. tene jaDa zA mATe kahevA? zuM kharA arthamAM A badhA dravyo jaDa che ? ane te jaDa hoya ke na hoya te padArthonI jaDatA to te dravyonI sAthe joDAyelI che. to tyAM ekapaNuM pAmavAnI koI zakyatA ja nathI. ahIM sidvikAre ekapaNuM pAme nahIM ema kahI zaMkA karI che ke kaI rIte ekapaNuM pAme che ke jeno ahIM niSedha karavAmAM Avyo che ? uparanA badhA praznono javAba sAcI rIte jaDa koNa che, tenI oLakhamAM samAyelo che. jaDatAnuM rahasya :- jaDanI sAcI oLakhANa karavAthI spaSTa thaze ke jaDa cetanano bheda zuM che ? jaDatAno artha che vivekazUnyatA, vicArono abhAva, viparIta pariNati ane IcchA viruddha phaLa ApI zake tevA vikAro ke vibhAvo, te badhA bhAvomAM jaDatA bharelI che. ajIva dravyomAM AvI koI jaDatA hotI nathI. te potAnA guNadharmothI paripUrNa che ane potAnA niyamAnusAra pariNati kare che. AtmA sAthe teo jarA paNa bhaLelA nathI. potapotAnI jagyAe saMsthita paraMtu jIva ajJAnanA kAraNe AvA bIjA dravyo pratye Asakti rAkhI viSaya bhAvothI prabhAvita thAya che ane te dravyo mArA sukhanuM kAraNa che, tevI dhAraNA kare che ane pote potAnA nirmaLa pariNAmano viveka khoIne jemAM je guNa nathI tevA bhAvone bhaje che, te sAcI jaDatA che. A jaDatA jIvamAM ekarUpa banI gaI che. vibhAvo je che te che paraMtu tenA pratye Asakti rAkhI kaDavA phaLa bhogavavA chatAM jIva te AsaktithI mukta thato nathI, te bahu ja moTI jaDatA che. A jaDa bhAvo ahaMkAranuM rUpa dhAraNa karI jANe pote ja astitva dharAvatA hoya ane AtmA jevI koI cIja nathI tevo mithyAbhAva Ubho karI mithyA pariNamana kare che. te AkhuM jaDayaMtra che. A jaDa ane cetanano svabhAva eTale kriyAzIlatA bilakula nyArI che. vibhAvo (jaDa) kyAreya cetananuM rUpa dhAraNa karI zakatA nathI ane cetana kyAreya vibhAva svarUpa banI zakato nathI. baMnenuM ekapaNuM saMbhavatuM nathI. eTale ja kavizrI kahe che ke 'ekapaNuM pAme nahI' arthAt A jaDatattva je vibhAva rUpe pariNamana karI rahyuM che, te anaMta kALathI sAthe hovA chatAM kyAreya cetanarUpa thaI zakatA nathI. traNe kALa dayabhAva arthAt baMnenuM dvaita jaLavAI rahe che. jJAnamAM jo A dvaitapaNuM samajAya to ja akhaMDa advaita evo AtmA nirALo spaSTa dRSTigata thAya. dhRtapaNuM pAme nahIM' teno artha ja e che ke AtmA advaita che, te koInI sAthe bhaLyo nathI ane akhaMDa advaita bhAve tenuM astitva jaLavAI rahyuM che. mATe siddhikAra praznakartAne kahe che ke tame je jaDa padArthane cetanarUpa mAnI lIdhA che. te ahIM jaDa padArthano artha che. jaDabhAva eTale vibhAva. je vivekazUnya tattvone grahIne jANe ekapaNuM pAmI gayA hoya, tenA mATe A zabda che ke bhAI ! tamArI aMdara jaDabhAva che, te judo che ane cetanabhAva judo che, baMne eka thayAM nathI, baMne svataMtra che. tethI ja kahyuM che ke 'ekapaNuM pAme nahIM traNe kALa' ema kahevAno artha e che, ke te baMne dravyo thoDA kALa mATe judA hoya ane pAchA eka thaI jAya evI sthiti nathI. zAzvata bhAve baMne nirALA che. traNa kALa zabda mUkI bhedajJAnanI rekhA zAzvata che ane A bhedajJAna paripakva thAya, to ja jIva bhinna tattvothI nirALo banI abhinna AtmAne bhajI zake che. ATalA vivecanathI samajI zakAze ke kRpALu gurudeva jaDa kone kahe che ? athavA zuM kahevA (119). Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMge che ? teoe dravyo judA che ema Takora karI nathI paNa svabhAva judA che ema kahyuM che ane svabhAvano artha pariNati thAya che. sAdhAraNa rIte je jaDadravyo che, vyavahAravRSTie ja teno jaDa svabhAva kahI zakAya, paraMtu ahIM je vibhAva che, tenA svabhAva viSe vicAra karavo jarUrI che. jema ke kaSAyano svabhAva zuM che ? mohano svabhAva zuM che? mithyA bhAvonA svabhAva kevA hoya? A badhA vibhAva dravyo viparIta svabhAvanA dhAraka che. tenA svabhAva paNa nizcita che. jyAre cetanano svabhAva paNa nizcita che. bAhya padArtho to potAnA svabhAvathI athavA guNadharmothI paripUrNa che ane rUpI hovAthI AtmAthI ghaNA dUra evA zUla dravyo che. te spaSTapaNe ekapaNuM pAmyA nathI, te nirALA che tema dekhAya che. ahIM zAstrakAre je ekapaNuM pAme nahIM ema kahI aMtaramAM vartatA jaDa bhAvane grahaNa karyA che temAM vAstavika jaDatA che. kadAca sthUla dravyathI pote judo che ema mAne to paNa vizeSa AdhyAtmika lAbha thAya tema kahI zakAya nahI. kAraNa ke bAhya dravya to nirALA che. jyAre AMtarika vibhAvAtmaka bhAvo te kharekhara jaDa che, evA jaDathI ane tenA svabhAvathI pote nirALo che ane potAno svabhAva paNa nirALo che e siddhAMta para Ave, to ja adhyAtmadaSTie tene lAbha thAya. eTaluM ja nahIM paNa eka karoDa Tanano bojo ocho thaI jAya. kAMkarAmAM paDelA motI, motI che. ema jANyuM nahIM ane badhAne kAMkarA gaNI vyavahAra kare, to AkhuM khoTa khAtu che. paNa jyAre viveka thAya ke kAMkarAmAM motI che ane tenuM mUlya samajAya to eka palamAM te dhanADhaya banI jAya che ane samasta daridratAno bojo laya pAmI jAya che. bAhya jaDa te judA ja che. temAM ekapaNuM pAmavAno savAla nathI paraMtu je AMtarika jaDa che. temAM ekapaNuM pAmyo che ane tene bhinna samajavA mATe A gAthAmAM eka ja vAtanuM punarAvartana karIne punaH punaH bhedajJAna upara daSTi sthira karI che. eka skUla jaDa dravyo che ane eka vibhAvAtmaka bhAvo te paNa jaDa tattvo che. pUla jaDa te dravyarUpe che, jyAre A vikArI bhAvo te jaDa tattva rUpa che. ahIM zAstrakAre dravya zabdano upayoga karyo nathI. paraMtu baMnenA svabhAvanI vAta karI che. vibhAvano svabhAva ane svabhAvano svabhAva ema jo kahezuM to ja spaSTa thaze. kAraNake vibhAvano svabhAva hAnikAraka che, jyAre svabhAvano svabhAva lAbhakArI che. vibhAva te jaDa che ane svabhAva te cetana che. A gUDha rahasya samajAya to ja jaDa cetanano bheda samajAze. ane to ja A gAthAnuM AMtarika maMtavya spaSTa thaze. AdhyAtmika saMpUTa : gAthA 56, 57 baMne gAthAmAM AdhyAtmika utkrAMtino eka sarakho taraMga che. cAra prakAranA bheda vijJAnamAM prathama deha ane AtmAnuM bhedavijJAna che. A bhedavijJAna spaSTa thAya, tyAre ja jIva adhyAtmakSetramAM kadama uThAvI zake che. dehanuM upAdAna alaga che, jyAre AtmA svayaM adhyAtmaguNonuM upAdAna che. deha jaDasvarUpa che ane vizvanuM jaDatattva to jaDa che ja. baMnenA jaDatattvamAM ekavAkayatA che. te baMnenA guNadharmo paNa IndriyonA viSayarUpa che paraMtu jaDarUpa dehamaMdiramAM nivAsa karato cetanyapuruSa te viSayAtIta che, IndriyothI para che. te Indriyono svAmI che. teno kriyAkalApa nirALo che. adhyAtmaraminuM eka kiraNa paNa jo pragaTa thAya, to baMnenA guNadharmone pArakhI zakAya che. svaguNane oLakhI, svaguNamAM ramaNa karavuM, saMpUrNa ramaNatA SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\S/120SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na paNa thAya, to paNa jJAnavRSTie bhedajJAnano udbhava karI, te jJAnamAM sthira thavuM, te baMne gAthAno eka svara che. jyAM jaDanA svara zAMta thaI jAya che. tyAM upazAMta evA AtmAnuM nirALa svarUpa dRzyamAna thAya che. A svarUpano nirNaya karavo, AtmasattAno svIkAra karavo, te karmanAzAnadIne oLaMgI gaMgAmAM snAna karavA jevI uttama ghaDI che. [* bhAratavarSamAM karmanAzA nAmanI nadI che. je AdaraNIya nathI. jemAM paga mUkavA mAtrathI puNya ane satkarmano nAza thaI jAya che evI lokamAnyatA che.] upasaMhAra :- AtmasiddhinI A mahattvapUrNa gAthA spaSTa prakAza ApanArI che. jema kAdavamAM paDelA hIrAne oLakhAvIne alaga karavAnI vAta kare che. parakhanAra hIrAne pArakhIne satya samajI jAya ane kAdavavALA hIrAne kAdava na samaje, baMnene bhinna samajIne hIrAnuM mUlyAMkana kare, to te eka nakkara hakIkata che, tema A gAthAmAM paNa bhedajJAnanI eka nakkara vAta spaSTa karI che. adhyAtmazAstramAM jema kahyuM che. kanaka kardamayoH AtyaMtika bhedaH / kardame patitaM kanakam kardama rUpeNa dRzyate / . kintu kardamo na kanakatvena pariNatam / kardamo na kanakatvena pariNataH tathaiva AtmakarmaNoH atyaMta bhedaH / kanaka ane kAdava baMne eka nathI. kAdavamAM paDeluM sonuM kAdava rUpe dekhAya che paraMtu baMneno AtyaMtika bheda che. sonuM kAdava rUpe pariNata thayuM nathI ane kAdava sonA rUpe pariNata nathI. baMne sarvathA bhinna che. e ja rIte AtmA ane karma sarvathA bhinna che. A gAthAmAM jaDa cetanano bheda batAvyo che. temAM ApaNe jaDanI je sUkSma vyAkhyA karI che, te ghaNI mahattvapUrNa che. Atmabodha mATe A bheda samajavo jarUrI che, tethI tenuM sAruM evuM vivecana karavAmAM AvyuM che. AtmasiddhinI keTalIka dhruva gAthA che. temAMnI A eka dhruva gAthA che. AtmasiddhinuM caNatara A badhI dhruva gAthAne AdhAre karavAmAM AvyuM che. A mahattvapUrNa padane vAgoLyA pachI ApaNe have 58mI gAthAmAM praveza karazuM. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA 58 upodghAta : zAstrakAra A gAthAmAM thoDuM viSayAMtara kare che. jaDathI bhinna evA AtmAnuM varNana karyA pachI AtmasvarUpanuM nirdhAraNa karavuM bahu jarUrI che. paraMtu sAmAnya dRSTAne A bAhya dazya jagata choDIne bIjo koI AtmA hoya tevuM dekhAtuM nathI ane kahe che ke AtmAne mAnavAnI jarUra zuM che ? AtmAnA astitvamAM koI pramANa lAgatuM nathI. Ama AtmAnI sthApanA karyA pachI zaMkAkAra potAnI zaMkA abhivyakta kare che, tyAre siddhikAra AzcaryabhAve javAba Ape che. eka prakAre madhura hAsya kare che ane jANe upahAsa karatA hoya, te rIte A gAthAno AraMbha kare che. jema koI rAmalAla nAmano mANasa pUche ke rAmalAla kyAM che ? mULa gAthA A pramANe che: AtmAnI zaMkA kare, AtmA pote Apa; zakAno karanAra te acaraja eha amApa paTI darzanazAstranI daSTie jJAnanA vividha prakAro jovA maLe che. jainadaSTie paNa A rIte vibhAjana kareluM che. prathama sAmAnya jJAna thAya che. jene sattAbodhaka jJAna kahevAya che. tyAra pachI jJAnamAM rUpAMtara thatAM 1. saMzayAtmaka jJAna 2. viparIta jJAna 3. pramANabhUta jJAna, ItyAdi vividha zreNInA jJAna hoya che. zaMkAnI vividha zreNI - A traNe prakAromAM saMzaya te kendramAM che. saMzaya thayA pachI buddhi kAM viparIta nirNaya kare athavA pramANabhUta nirNaya kare che. pramANabhUta nirNaya te satyarUpa che, jyAre viparIta nirNaya te asatya gaNAya che. zaMkA karavI ke saMzaya karavo, te eka svAbhAvika prakriyA che. saMzayanI traNa bhUmikA che. 1. che ke nahIM ? 2. zuM che ? athavA kevuM che? 3. tenA pariNAma zuM che? athavA tenA guNa zuM che? zaMkAno prathama aMza dravyane sparza kare che. zaMkAno bIjo aMza padArthanA svarUpane jANavA mAMge che ane zaMkAno trIjo aMza je padArthane jANyo che tenA guNadharma kevA che? athavA te zuM phaLa Ape che? tenuM pariNAma zuM che? tene jANavAno prayAsa kare che. A rIte zaMkA ke saMzaya tribhujI che. arthAt traNa bhUjA dharAve che. 1 mULabhUta saMzaya dravyasparzI che. arthAt saMsAramAM koI vAstavika padArtha che ke nahIM? A saMzayanA javAba rUpe ghaNAM darzanano udbhava thayelo che. jenI ApaNe AgaLa carcA karaze. ahIM je dravyasparzI saMzaya che, te svalakSI ane paralakSI che. paradravyo che ke nahi? tevI zaMkA kare, te paralakSI saMzaya che. jyAre svalakSI saMzaya potAnA astitva viSe zaMkA kare che. arthAt mArA zarIramAM AtmA jevuM koI tattva nathI. A zarIra bhautika ja che. pote che S KISS(122) SSSSS Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema bole che ane huM ane mAruM kahIne vAta paNa kare che chatAM paNa te huM chuM ke nahIM ? tevI zaMkA kare che je svalakSI saMzaya che. siddhikAra A bhUmikA upara ja upahAsa kare che ke A kevI navAInI vAta che ke je pote che ane huM chuM evo anubhava kare che chatAM potA viSe zaMkA kare che ane gAthAnI prathama paMktimAM A upahAsane ke A vicitra kathAne pragaTa karI che. 'AtmAnI zaMkA kare, AtmA pote Apa.' zaMkA zuM che ? tenuM thoDuM vivecana karIe ? tattvagraMthomAM jene prajJA kahevAya che, te eka buddhino prabhAvazALI aMza che. sAmAnya buddhine mati kahevAya che. anubhavarahita buddhine alpamati kahe che. jyAre zreSTha buddhine nirNayAtmaka pramANa kahevAmAM Ave che. buddhi ane jJAna paraspara joDAyelA bhAva che. jJAna te AtmAno eka zAzvata khajAno che. jyAre buddhi te jJAna rUpI vRkSanA pAMdaDA che. padArthanA saMyogamAM AvyA pachI buddhi pallavalita thaI bhinna bhinna prakAranuM bhAna karAve che. buddhinA A prakAramAM jene zAstra anusAra jJAnAvaraNIya karmano temAM khAsa karIne mati-zruta jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama mukhya bhAga bhajave che. kSayopazama nirmaLa hoya to buddhi sahajabhAve, zuddhabhAve pallavalita thaI zaMkAnA badhA kSetrone pAra karI sthira bhAvane sparza kare che paraMtu jo A kSayopazama kaluSita hoya, to budghi nirNayAtmaka na rahetA saMzayAtmaka banI rahe che, jema jhUlA para caDelo mANasa asthira bhAvane bhaje che, tema saMzayAtmaka buddhinA jhUlA para caDelo mANasa asthira bhAvomAM ja ramaNa kare che. zaMkA e buddhino eka taraMga che. jJAnanI prakriyAmAM je saMzaya thAya che, te kSaNika che, jene matijJAnanA prakAramAM avagraha ane IhAnI vaccenI sthiti batAvI che paraMtu A saMzaya, te buddhino kramika vikAsa che. jyAre sadAne mATe zaMkAzIla banI rahevuM athavA zaMkA karavI, te pApano udaya che, te eka prakAre udayamAna kaluSita pariNAma che. zaMkAmAM kadAca kSayopazama hoya, to paNa te ajJAnAtmaka kSayopazama hovAthI zAstromAM tene ajJAna ja kahyuM che. jJAnano abhAva te paNa ajJAna che ane jJAnanI viparIta sthiti athavA viparIta jANavuM ke saMzaya karavo,te paNa ajJAna che. ajJAna be prakAranuM che. (1) udayabhAvI ajJAna ane (2) kSayopazama bhAvI ajJAna. saMzaya, te kSayopazama bhAvI ajJAnano khAsa prakAra che. tene ja zaMkA kahevAmAM Ave che. ATalA vivaraNathI jANI zakAya ke zaMkA zuM che ? zaMkA e jJAnanuM bibhatsa pariNamana che. jo A zaMkA lAMbo TAIma rahe, to badhA puNyano vinAza kare che. bhagavadgItAmAM paNa kahyuM che ke, saMzayAtmA vinazyati / arthAt zaMkA ane saMzayamAM rahelo jIva vinAza pAme che. badhA guNothI bhraSTa thaI jAya che. bichAnAmAM raheto kAMTo jema zAMtipUrvaka zayana karavA deto nathI. AMkhamAM paDeluM kaNuM bhAre khaTakAro Ubho kare che, sarakhI rIte joI zakAtuM nathI, tema jainadarzanamAM zaMkA paNa zalyano eka prakAra che.... astu. zaMkA viSe ATaluM jANyA pachI te jIva kevI zaMkA kare che ane jyAre jIva mULabhUta dravya viSe ke svayaM AtmA ke paramAtmA viSe zaMkA kare, tyAre te moTI durgatimAM dhakelAya che, te samajavAnuM che. jyAre manuSya svayaM AtmA viSe zaMkA kare che, tyAre pote potAne eka nAzavAna paudgalika hADapiMjarano DhAMco mAnIne potAnuM svarUpa kurUpa kare che ane eka hAsyapradhAna dRSTAMta UbhuM kare (123) Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tethI ja zAstrakAra ahIM kahe che ke "AtmAnI zaMkA kare zaMkA te evI vicitra vastu che ke jema koI anADI mANasa suMdara citra upara ADI avaLI lITIo kheMcIne citrane kurUpa kare che, tema zaMkA e paNa buddhinI vAMkI cukI lITIo ja che. je AtmAnA zuddha svarUpane DhAMkavAmAM kAraNabhUta bane che. A gAthAmAM dravyasparza zaMkA che. Atma dravya che ke kema ? zarIramAM mAruM potAnuM svataMtra astitva che ke kema ? tevI zaMkA utpanna kare che. khUbI to e che ke zarIra jaDa che. te AvI zaMkA kare nahIM paraMtu je zaMkA kare che, te deha nathI, te spaSTa che. jo deha nathI to zaMkA karanAra pote svayaM je zaMkA kare che, te ja che. zaMkA karavA mAtrathI ja tenuM astitva spaSTa thAya che. eTale ja ahIM zAstrakAra kahe che ke "AtmA pote Apa" arthAt svayaMnA potAnA ja viSayamAM sAzaMka thaI jAya che. zuM A AzcaryanI vAta nathI ? kAraNake zaMkAno karanAra che, te svayaMsiddha AtmA che, te Azcarya upajAve tevuM che. eka prakAre upahAsajanaka che. zaMkAno karanAra koNa? zaMkA zuM che? te ApaNe kahI gayA. zaMkAno karanAra koNa che ? tenA uttara rUpe ahIM zAstrakAre AtmAne batAvyo che. ahIM mArmika prazna e thAya che ke zuM AtmA zaMkA karI zake ? ane je zaMkA kare te AtmA hoI zake ? hakIkatamAM to zaMkAno janaka vibhAva che ane vibhAva te AtmA nathI. vastutaH AtmA zaMkA karato ja nathI. AtmAmAM zaMkAne utpanna karavAno guNa nathI. AtmA to pramANabhUta jJAnanuM ja udgamasthAna che. pramANabhUta jJAnane choDIne je kAMI saMzaya ke viparIta pariNAma che, te vibhAvajanya che athavA karmajanya che. nizcayanayathI AtmA zaMkAthI nirALo che. A eka gUDha rahasya che paraMtu ahIM zAstrakAre AtmAnI zaMkA AtmA pote kare che, ema je kahyuM che, te udayabhAvanI apekSAe kahyuM che. vyavahAra draSTie AtmA karmano kartA che. pUrvamAM ApaNe "che kartA nija karma" te padanI vyAkhyAmAM UMDuM vivecana karI gayA chIe, tethI ahIM eTaluM ja samajavAnuM che ke vyavahArika daSTie saMsArI jIva je sAmo Ubho che, te zaMkA kare che ane te paNa AtmAne viSe zaMkA kare che, tethI te dravyadaSTie zaMkAno karanAra gaNI zakAya che. AtmA svayaM potAnA zuddha svarUpamAM hoya athavA jene AtmatattvanuM zuddha zrutajJAna thayuM che, tevo samyapha AtmA zaMkA karato nathI. je zaMkA kare che, te kaSAyAtmA che athavA vibhAvAtmaka pariNAmo che. A vivecana eTalA mATe karyuM che ke hakIkatamAM zaMkAno janaka koNa che, te jANavAthI zaMkA ane zaMkAno karanAra, baMne vacce paNa bhedajJAnanI rekhA kheMcAya che. A bhedarekhA kheMcANI nathI ane bhedajJAna nathI, te ja amApa AzcaryanuM kAraNa che. pUrvapakSa :- jo ke A gAthAmAM zaMkA karanAra mATe Azcarya pragaTa karyuM che paraMtu hakIkatamAM to AtmA viSe zaMkA karavI, te parama Avazyaka che. badhA zAstro ema kahe che ke huM koNa chuM ? te praznathI ja sAcA jJAnano udbhava thAya che. jene dehanI jaDatA samajANI che, te ja AtmAne zodhe che ane AtmA che ke nahIM tevI zaMkA utpanna karI Atmatattvane meLave che. "zodaY ? evA \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\LN(124) SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstravAkyo paNa jovA maLe che. je AtmA jAgRta nathI te to kyAreya AtmA viSe zaMkA karato nathI. zaMkA kare, te eka prakAranuM AtmajAgaraNa che, to ahIM siddhikAre AvI zaMkAno upahAsa kema karyo che ? jo ke anya padomAM svayaM gurudeve kahyuM che ke huM koNa chuM, kyAMthI thayo, zuM svarUpa che mAruM kharuM? Ama kRpALu deve svayaM AtmAne jANavA mATe preraNA ApI che ane A padamAM A zaMkA karavI te jarUrI che ema batAvyuM che. uttara pakSa :ahIM eka sUma rekhA aMkita thAya che. prazna ane zaMkA, baMne sAmAnya rUpe eka samAna dekhAya che paNa hakIkatamAM prazna te jijJAsuvRtti che ane zaMkA te mithyA avasthAno AbhAsa che. zaMkA karyA pachI te uttara levA mATe taiyAra nathI. zaMkA karIne aTakI jAya che. jyAre praznakartA satyane samajavA prayAsa kare che. tattvane samajavAnI tAlAvelI, te prazna che. jyAre tattvanI avahelanA kare, te zaMkAnuM svarUpa che. ahIM siddhikAre AvA jijJAsu praznakartA mATe A pada gAyuM nathI paraMtu saMzayamAM gherAyelo AtmA mithyAbhAvamAM ramaNa kare che, tene jAgRta karavA mATe Takora karI che. A koI praznano uttara nathI paraMtu jenA manamAM sAco prazna udbhavyo nathI chatAM paNa zaMkA karI bese che athavA AtmAnA svIkAranI avahelanA kare che, tenA mATe A pada ucita preraNA Ape che. huM koNa chuM ?" e jANavuM jeTaluM jarUrI che teTaluM ja huM chuM ke nahIM ? evI zaMkAno parityAga karavo jarUrI che. ahIM prazna ane zaMkA viSe je buddhigamya aMtara che, te samajavAthI ja zAstrakAranA maMtavyane nyAya ApI zakAya che. A rIte ahIM pUrvapakSano parihAra thaI jAya che. zaMkA kyAre thAya che? tenI AtyaMtara paristhiti zuM che? ane karmanA udayamAna pariNAma kevA che ? te ApaNe upara kahI gayA chIe. A viSayamAM eka prazna thAya che ke zaMkA karanAra svataMtra che ke koI karmanA prabhAvathI ja zaMkA thAya che ? zaMkA karanAra jo svataMtra na hoya to zaMkA kare ke na kare tema kahevAno koI artha nathI ane svataMtrapaNe zaMkA karI zake che, to tene ucita mArgadarzananI AvazyakatA che. hakIkatamAM buddhinA apramANabhUta je kAMI pramANo che te badhA mohajanita vikSepanA kAraNe hoya che. moha dvArA thatAM vikSepa buddhine paNa prabhAvita kare che. kahyuM cha / na tad jJAnaM jJAnaM bhavati, yad jJAnaM viSayAbhibhUtam / ' arthAt te jJAna jJAna nathI. je jJAna upara viSayono ke mohano prabhAva paDyo hoya ane Avo prabhAva thayA pachI ja jIva moha bhAve AtmA Adi tattvono nirNaya karI zakato nathI ane zaMkA jevA bIjA ghaNA vikalpo udbhave che. A eka parAdhIna avasthA che. parAdhIna avasthA hovA chatAM jenI jJAnacetanA jAgRta che, tene uddezIne ja upadeza ApavAmAM Ave che. kavirAja jJAnacetanAne kahe che ke A zuM Azcaryajanaka hakIkata nathI ? zuM tAro potAno adhiSThAtA evo AtmA potAnA viSe ja zaMkA kare che ? ahIM AvyaMtara sthitimAM be bhAva spaSTa karavAmAM AvyA che. (1) zaMkA karanAra vibhAva AtmA (2) Azcarya karanAra jJAnAtmA. ahIM jJAnAtmAne uddezIne kahevAmAM AvyuM che ke te jJAnAtmA ! tuM pote AtmA cho. jJAna svarUpa cho. tAruM divyarUpa pragaTa che. chatAM tArI aMdara ja svayaM tArA AdhAre ja Takelo A : SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS S SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAva AtmA kema zaMkA kare che ke tuM cho ke nahIM? taTastha rIte siddhikArane je Azcarya jaNAya che te, Azcarya jJAnAtmAe paNa ja jANavuM joIe. jJAnAtmA jANe, to ja A padanI sArthakatA che ke AtmAnI zaMkA karanAra AtmA svayaM che, te amApa Azcarya che. teno artha e che ke jJAnAtmA pragaTa thaIne svayaM potAnI aMdara ja vibhAvAtmAne kahe che ke mAruM astitva hovA chatAM mArA viSe arthAt tuM AtmA viSe kema zaMkA kare che ? vanapALa vanavagaDAmAM jaI rahyo che. te pote rastAno jANakAra paNa che. chatAM paNa te zaMkA kare che ke zuM A rasto sAco che ? Azcarya che ke pote rastAno jANakAra hovA chatAM pote ja zaMkA kare che zuM A rasto sAco che ? vanapALa pote potAnA jANelA mArga mATe zaMkA kare, te Azcaryajanaka che. lagabhaga AtmAnI zaMkA karanAra AvI ja paristhitimAM che. jo ke A udAharaNa paryApta nathI. chatAM paNa samajavA mATe mUkyuM che. tema ahIM jJAnI AtmA ema mAne che ke AtmAnI zaMkA karanAra AtmA che, te amApa Azcarya che. A AkhI aTapaTI vAta kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke zaMkA karanAra ane tenA pratye Azcarya karanAra, baMnenI AtyaMtara sthiti jUdI che paraMtu skUla rIte ApaNe AvA jIva mATe kahIe ke je zaMkA kare che, te ja AtmA che. chatAM pote potAnA viSe pUche che, te keTaluM badhuM acaraja che. saMpUrNa gAthA AtmalakSI hovAthI gAthAno mULa uddeza zaMkAnuM nivAraNa karavAno che. ane nivAraNa karyA pachI paNa dhruva AtmAno svIkAra karavAno che, tenA upara ja adhyAtma bhAvano vikAsa saMbhavita che te mULa maMtavya che. punaH pUrvapakSa :- ahIM jo vicArIe to ema lAge ke AtmAnI zaMkA to AtmA ja kare ne ! potAnI zaMkA pote ja karI zake ne ! bIjo anya AtmA zA mATe zaMkA kare? vaLI AtmAnI zaMkA kare che teno artha e che ke zaMkA karanAra AtmA che, ema mAnIne tenA astitva viSe zaMkA kare che arthAt teNe AtmA jevuM dravya svIkAryuM che. "AkAza kusumavat' jevI vAta nathI. AtmAnI zaMkA kare che teno artha evo che ke AtmAnA svarUpanI zaMkA kare che. zAstrakAre chaThThI vibhaktino prayoga karyo che ane AtmAnI zaMkA karanAra svayaM AtmA che, ema svIkAryuM che to temAM Azcaryajanaka zuM che? koIpaNa vyakti potAnA mATe zaMkA kare athavA zaMkA karanAra pote ja hoI zake. svayaM zaMkA na kare to bIjo koI zaMkA kare ke na kare, tenI sAthe A vyaktine koI saMbaMdha nathI. tema ahIM Azcaryajanaka kazuM hoya tema samajAtuM nathI. uttarapakSa : pUrvamAM ApaNe kahI gayA chIe ke A koI sAmAnya zaMkA nathI. paraMtu dravyasparza zaMkA che. jo UMDANamAM jaIne tapAsIe to vizvamAM Atmatattva jevuM tattva che ke nahIM? tevI mULabhUta Atmadravya viSenI zaMkA che ane A Atmadravya vyApaka hovAthI jema bIjA jIvonAM zarIramAM che tema Atmadravya viSe zaMkA karanAranA zarIramAM paNa che ane je kAMI jJAnAtmaka halanacalana thAya che, te badhuM AtmatattvanA AdhAre che. zaMkA to zuM, je kAMI vicAra praNAlikA che ke je kAMI cetanA che, athavA je kAMI ciMtana che te badhuM Atmadravya upara ja AdhArita che. jyAre LLLLLLLLLLLLLLLS(126) LLLLLLLLLLLLLLS Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetanA jAgRta thAya che, tyAre Atmadravya che ke kema? tevI zaMkA paNa jAgRta thAya che. A uparanA praznamAM kahevAmAM AvyuM che ke potA viSe pote ja zaMkA karI zake che ane te hakIkata paNa che paraMtu Azcarya e che ke zaMkA karanArane e khyAla Avato nathI ke A zaMkA karanAra koNa che ? zaMkA karanAra pote paNa svayaM eka astitva dharAvanAruM dravya che ane AvuM dravya hoya to ja zaMkA udbhave. zaMkAno AdhAra svayaM pote che. tene zaMkA che paNa zaMkAnA AdhAranuM jJAna nathI. te ja eka Azcarya che. pANImAM paDelo mANasa pANImAM tare che. tene tare che tevuM bhAna che, paNa jo te ema pUche ke zuM huM taruM chuM? to te Azcaryajanaka che. taranAra vyakti che to ja taravAnI kriyA thAya, pANImAM taranAra ja na hoya, to taravAnI kriyAno udbhava kyAMthI thAya ? zaMkA karanAra che eTale ja zaMkA janme che, paraMtu ahIM te vyakti zaMkA kare che, zaMkAne jANe che ane zaMkAnA AdhArabhUta tevA AtmAne oLakhAto nathI. to zuM A amApa Azcarya nathI ! arthAt asIma Azcarya che. amApa eTale khUba ja moTuM Azcarya che. vRkSanA phaLane jue che paNa vRkSane joto nathI. vRkSa vagara phaLa kyAMthI hoya? te ja rIte zaMkA kare che, zaMkArUpa phaLa udbhavyuM che, paNa zaMkArUpI phaLane utpanna karanAra AtmArUpI vRkSane joto nathI. to A keTaluM badhu Azcarya che. zaMkA karanAranI hAjarI vinA zaMkA thAya ja kyAMthI ? mA vagara dIkaro janma kyAMthI? tema AtmA vagara zaMkA kone thAya? eTale ja ahIM siddhikAra kahe che ke zaMkA karanAranI hAjarI vinA zaMkA thAya ja kyAMthI? chatAM paNa zaMkA karIne pote ja potAnA astitvano asvIkAra kare che athavA pote che ke nahIM tema pUche che. rAmalAla hAjara na hoya to A pUchanAra Ave ja kyAMthI ? rAmalAla che eTale ja pUche che ke huM rAmalAla che ke nahIM ? A eka adabhUta AzcaryakathA che. AtmA svayaM pUchI rahyo che ke zuM Atmatattva che ? AtmAnuM astitva che ? jJAnI uttara Ape che ke pUchanAra tuM pote ja AtmA cho ane Avo uttara ApIne jJAnI hase che ke potAnA viSe pote kevo prazna kare che ? pUrvapakSamAM jema kahyuM che ke zaMkA to pote ja karI zake. pote zaMkA kare te Azcarya nathI paraMtu zaMkA karanAra pote che ke nahIM? te zaMkA karavI te Azcaryajanaka che. jijJAsAvRttithI Atmatattvano svIkAra karavA mATe saMzodhana kare, te Azcaryajanaka nathI. paraMtu jijJAsA karanAra potAnI gerahAjarIno anubhava kare, te Azcaryajanaka che. gAthAmAM AtmA zabdano be vakhata prayoga karavAmAM Avyo che ane pote zabda paNa AtmavAcI che. A rIte traNe zabda svayaMdarzI che. temAM eka zaMkAnuM bhAjana che, eka mULa zuddha dravya che ane eka vibhAvAtmaka che. A rIte kavirAje eka ja dravyane traNa paristhitimAM pragaTa karyuM che. svayaM kartA paNa che, karma paNa che ane kriyAzIla paNa che. zaMkA karavI te kriyAzIlatA che. AtmAnI zaMkA karavI, tyAM AtmA karma che ane zaMkAno karanAra te kartA che. kartA, karma ane kriyA, traNeyano eka padamAM samAveza karyo che, tethI ja siddhikAra Azcarya anubhave che. lAkaDI svayaM lAkaDIne mAre che to tyAM eka ja daMDamAM karma ane kriyAno saMbhava nathI. te ja rIte ahIM paNa svayaM kartA banIne potAne ja karma banAvI zake nahIM. chatAM paNa karma mAnIne pote potAnA viSe zaMkA kare che paraMtu te saMbhava nathI, ane jo zaMkA kare to Azcaryajanaka che, ema ahIM AtmA chuM ke zuM huM \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(1ra) SSSSSSSSSSSSSSSLLLLLSL\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA chuM? dIvo ema kahe ke zuM huM prakAzavAna chuM to te kathana Azcaryajanaka che. te ja rIte A paNa eTaluM ja Azcaryajanaka che. AdhyAtmika saMpUTa - saMpUrNa gAthA kevA prakAranA AdhyAtmika bhAvanI abhivyakti kare che te samajavAthI amApa Azcarya paNa maTI jaze. je zAzvata dravya che, te badhA dravyo svayaM siddha che. tenI zAzvata siddhi mATe pramANa ApavAnI jarUra nathI. dareka dravyo potAnA guNadharmathI prakAzita thaI rahyA che. jyAre buddhi te khaMDajJAnano prakAra che. kevaLajJAna choDIne bAkI badhA jJAna khaMDajJAna che. temAMya mati, zruta ane avadhijJAnamAM viparIta pariNAmo paNa saMbhavita che arthAta te apramANabhUta nirNaya kare che. hakIkatamAM tene nirNaya na kahI zakAya, to A badhA khaMDajJAno athavA buddhinA prakAro te pANImAM UThatAM taraMga jevA che. jaLanI sthiti sAmAnyapaNe zAMta ane sthira che paraMtu nimitta kAraNane laIne temAM taraMgono janma thAya che. ahIM dArzanika daSTie prazna UThe che ke taraMga ane pANI baMne bhinna che ke eka che. bolavAmAM zAMta jaLa ane azAMta jaLa evA be vibhAga dekhAya che paraMtu hakIkatamAM eka ja dravyanI be sthiti che. taraMga te pANInI asthira, asAmAnya, azAzvata sthiti che arthAt kSaNika sthiti che. jyAre zAMta avasthA te tenI mULabhUta sthiti che. A udAharaNathI spaSTa thaze ke Atmadravya te zAMta jaLanI jema sAmAnya, zAzvata, sthira sthiti dharAve che arthAt tenuM astitva niraMtara che. jyAre buddhirUpe UThatAM taraMgo, tarka ke kutarkarUpI bauddhika prabhAvo kSaNika che ane A kSaNika tattvo sthira, zAzvatano nirNaya kyAMthI karI zake ? kadAca te nirNaya karavAno ahaMkAra kare, to te hAsyAspada che. kSaNika tattva zAzvatane zuM varNavI zake ? vaLI pote te zAzvatanA AdhAre ja utpanna thaIne jo zAzvatane ja pUche ke tAruM astitva che ke nahIM? to te ghaNuM ja hAsyAspada che. je adhyAtmane vAgoLe che tevA sAdhaka AtmAe samajI levuM joIe ke buddhinI A aNachAjatI tarkazelI jemAMthI te utpanna thayelI che ane pAchI jemAM zamI javAnI che, tevA AtmAno nirNaya karavAnI vAta kare che athavA zaMkA kare che. sAdhaka AtmA AvI badhI bauddhika zaMkAothI mukta thaI zaMkAno karanAra je svayaM Atmadeva che, tenA darzana kare, to kazuM Azcaryajanaka raheze nahIM. vastutaH A Azcarya AtmAnI zaMkA karanAra AtmA mATe nathI paraMtu svayaM je tene samajI zakato nathI, zaMkarUpa kriyAmAM karmone pArakhI zakato nathI ane zaMkA karanArane oLakhI zakato nathI, te ja eka moTuM amApa Azcarya che. saMpUrNa gAthA cAlI AvatI bhedajJAnanI rekhAne vadhAre majabUta kare che ane karma kartAnuM ekatva sthApita kare che arthAt kartAmAM paNa AtmA che ane karmamAM paNa AtmA che, mATe A baMnene eka samajI, zaMkAmAMthI mukta thaI niHzaMka banI Atmatattvane oLakhI, zaMkA karanArI buddhino upahAsa karI teno parityAga karI, svayaM pote je che temAM sthira thAya, te eka mAtra A gAthAnuM lakSa che. AtmA zabdano be vakhata upayoga karI kartA karmanuM ekatva pragaTa karyuM che. kAraNa ke "pote koI nirALo astitva dharAvanAra vyakti nathI ane chatAM te bole che ke AtmA che ke nahI ? mATe teno upahAsa karavAmAM Avyo che. parvata para ugeluM ghAsanuM taraNuM je kSaNika che, te pUche che ke parvata che ke nahIM? je parvata para te ugyuM che ane jenA L\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(128)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhAre che, te AdhAranI ja celenja kare che, te kevuM Azcarya che. e ja rIte ahIM AtmArUpI parvatamAMthI udbhavelI ghAsanA taNakhA jevI zaMkA AtmAne ja pUche che ke huM chuM ke nahIM ? tyAre hAsya thAya che ke vAha ! je pote che ane jenA AdhAre che, te AdhAra viSe zaMkA karI anucita prazna Ubho kare che, mATe A amApa Azcaryajanaka che. zaMkAthI mukta thavuM, te ja gAthAno mULabhUta AdhyAtmika saMpUTa che. gAthAmAM 'amApa' zabdano prayoga karyo che. amApano artha che, jenI tulanA na thaI zake tevuM. athavA jene mApI na zakAya tevuM athavA agamya, jenI kalpanA na karI zakAya tevuM akalpsa. jo ke Azcarya lagabhaga nAnA-moTA kSaNika hoya che. Azcarya amApa hoya ja na zake kAraNa ke satyanuM bhAna thatAM Azcarya gAyaba thaI jAya che. chatAM paNa ahIM sidvikAre amApa zabdano prayoga karyo che. jene vyApaka anubhava nathI tevA ajJAnI jIvo mATe te amApa ja che. dariyAne joIne koI kahe A pANIno kyAMya aMta nathI to te eka sAmAnya bhASA che. jainadarzanamAM aloka tathA keTalAka dravyonA bhAvone choDIne koIpaNa cIja anaMta hotI nathI ane je anaMta che te sAmAnya sthitivALuM tattva hotuM nathI. to Azcarya amApa to hoya ja kyAMthI zake ? paraMtu A evuM Azcarya che ke tene zabdathI mApI zakAya tema nathI. mATe amApa kahIne upahAsa karavAmAM Avyo che.... astu. pUrvanI gAthAmAM zAzvata AtmadravyanI sthApanA karyA pachI hakIkatamAM to zAstrakAra anya dravya upara ja prakAza nAMkhI AgaLa vadhI rahyA che ane te rIte 57 pachI je 59 mI gAthAno bhAva che, tenI ja jarUra hatI. A 58 gAthA bahu Avazyaka na hatI, paraMtu AtmasiddhinA doramAM AvI zaMkA karanAra koI vacamAM Ave, to tenuM nirAkaraNa karavuM paNa jarUrI che. jema pANImAM cAlatI nAva sIdhI rIte sAme kinAre jaI rahI che paraMtu pANImAM taratuM koI lAkaDuM rastAmAM ADuM Ave, to tene kore dhakelI devuM jarUrI che. tema ahIM AtmasiddhinI A naukA potAnA lakSa upara jaI rahI che paraMtu vacamAM zaMkArUpa kASTha AvI jatAM siddhikAre A gAthAno uccAra karI teno upahAsa karI kinAre karI dIdhI che ane AvA kutarkano spaSTa uttara ApI Atmasiddhino mArga spaSTa karyo che. bahu ja thoDA zabdomAM bahu ja moTuM nivAraNa karyuM che. kharuM pUcho to A gAthA dArzanikakSetramAM mahattvapUrNa che. AtmavAda ke brahmavAdanA astitva viSe je pracaMDa vivAda Ubho che, cArvIkamata jevo mata AtmAno asvIkAra kare che, bauddha darzana paNa anAtmavAdI hovAthI Atmatattvane mAnavAnI koI AvazyakatA nathI tema spaSTa karI zUnyavAda tarapha AgaLa vadhI zUnyavAdanI sthApanA kare che, jainadarzanamAM paNa akriyAvAda kahIne je matanuM nirAsana karavAmAM AvyuM che, e ja rIte bIjA keTalAka darzano je AtmavAdanI sthApanA kare che te pramANabhUta che, tema kahIne A eka ja gAthAmAM nAstikavAda, zUnyavAda ane akriyAvAdano parihAra karavAmAM Avyo che ane AtmavAdI darzanone pramANabhUta mAnI temAM eka prakAre tela pUryuM che. dArzanika daSTie vicAra karIe to A 58mI gAthA ghaNI ja Avazyaka ane samajavA yogya che. A gAthA dvArA badhA darzanone temaNe paDakAra karyo che ke tame pote ja tamArA astitvanI pAMkha kApo cho e keTaluM badhu Azcaryajanaka che. gAthAmAM AdhyAtmika saMpUTanI sAthe dArzanika saMpUTa paNa (129). Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNo ja mahatvapUrNa che. upasaMhAra :- je loko dharma ke astivAdathI ke Astika bhAvothI dUra che, tevA karoDo loko AtmA-paramAtmA viSe zaMkA karatA nathI, teo saMpUrNa mAyAvAdI che. A bhUmikA ekadama nIcI bhUmikA che. jyAre jIvAtmA thoDI uparanI bhUmikAmAM Ave che, tyAre tene dharmano sparza thAya che ane AtmA-paramAtmA viSe vicAra karI AsthA rAkhI dharmamAM prerita thAya che paraMtu A bIjI bhUmikAmAM buddhivAdano paNa udaya thayo hoya che. A buddhivAdI tArkika loko AsthAvAdathI haTIne AtmA-paramAtmAno niSedha karI bhautikavAdanI sthApanA kare che paraMtu A buddhijIvIomAM je saMpUrNa nAstika che te to AtmatattvanI viruddhamAM sacoTa pramANa ApI saMpUrNa anAtmavAdI banI jAya che. jyAre eka varga evo che ke buddhinA prabhAvathI thoDe aMze mukta thaI AtmA viSe ke koI evA adazya jJAnAtmaka 'sat tattva viSe' ke 'brahmaviSe' zaMkA utpanna kare che ane AtmA che ke nahiM, paramAtmA che ke nahIM, mAyAthI upara koI brahma tattva che ke nahIM ? evo prazna tenA manamAM udbhave che. ahIM siddhikAra saheje kahe che ke A zaMkA karanAra jaDa padArtha to che nahIM, acetana padArtho AvI zaMkA karI zakatA nathI ane jJAnarahita AvA padArtho je potAnA guNothI paripUrNa che, chatAM temAM zaMkA karavAnI ke vicAra karavAnI zaktino sarvathA abhAva che. to ahIM pUchyA vinA zAstrakAra Azcarya kare che ke bhAI ! A zaMkAno karanAra koNa che ? ane hasIne kahe che ke zaMkA karanAra tuM pote ja cho. tAruM astitva pragaTa hovA chatAM tuM pote tArA astitva mATe zaMkA kare che, te kevI navAInI vAta che. kharuM pUcho to anAtmavAdanI jagyA ja nathI arthAta anAtmavAdane praveza ApI zakAya tema nathI. anAtmavAdI paNa potAnI buddhi dvArA AtmavAdanI ja sthApanAM karI rahyA che. jema pathArImAM sUtelo mANasa ema kahe ke huM UMghI gayo chuM to teno artha ja e che ke te UMghyo nathI. jAgato mANasa ema kahI zake ke huM chuM ja nahIM, to keTaluM badhuM Azcarya che ? ATalA vivecana pachI ApaNe 58mI gAthAnI parisamApti karI AgaLanI gAthAno sparza karazuM. sa (130 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pa9 upoddAta : pUrvanI gAthAomAM bhinna bhinna draSTie AtmadravyanA astitva viSe sacoTa tarka ApI tattvanI sthApanA karavAmAM AvI che, ane zraddhA hoya to pratyakSabhUta thAya tevA bhAva pragaTa karavAmAM AvyA che, temaja aneka prakAre vivaraNa karIne Atmabodha karAvyo che. jo A astitva bhAva upara manuSyanuM mana sthira thAya, to AgaLa teno vikAsa thavAnI saMbhAvanA che. ucitta jagyAe vAveluM bIja anukULa nimitta maLatAM aMkurita thAya che, tema manuSyanuM mana ucita bhUmikAno sparza kare, to bIjA keTalAka tAttvika bhAvono vikAsa thAya che. saMbhava che ke jo AvA sthira vicAramAM jIvanI AsthA sthira thAya to mahAsthira evuM siddhapada paNa prApta karI zakAya che. te raste javAmAM AMtarika bhAvono sparza thAya che. kharuM pUcho to te AMtarika bhAvonI guphAmAM manano praveza thAya, to bAkInA rahasyo paNa khUlatA jAya che. A AgAmI gAthAmAM sidvikAre eka nizcaya vyakta karyA pachI tenA saMbhavita pariNAmo zuM che. te bAbata vicAra karyo che. eTaluM ja nahIM paraMtu teno mArga paNa kevo che, te viSe vicAra karyo che. A gAthA traNa prakAre vibhakta thayelI che. 1. AtmAnuM astitva 2. astitvane samajavAnA prakAra (je kahevAI gayA che), 3. saMbhavita pariNAmo ane teno mArga - je vyakti AMbA ke kerIne bilakula jANato na hoya, tene vividha prakAre varNana karI madhurA phaLa ApanAra AMbA jevuM vRkSa che, tema samajAvyuM. tyAra pachI jo AMbo vAvavAmAM Ave, to tenA saMbhavita pariNAmo sArA Ave, tene madhura phaLa cAkhavA maLe ane A phaLane prApta karavA mATe saMpUrNa vidhi tene samajAya te pramANe AcaraNa kare, to te vyakti AMbAne samaje che eTaluM ja nahIM paNa prApta karI sukhI thaI jAya che... astu. A gAthA AtmArUpI AmravRkSanuM vivaraNa karI vyaktine Astika banAve che, tyAre te vyakti svayaM bole che ke mane lAge che ke kharekhara vicAra karatAM, badhI rIte UMDANathI tapAsa karatAM, A madhurA phaLa meLavavAno rasto maLI zake che. ane AtmAnA zuddha svarUpa sudhI pahoMcI zakAya tema che. astu.... | AtmAnA astitvanA Ape kalA prakAra saMbhava teno thAya che, atara karyo vicAra TgAthA palA AtmA eka rahasya - gAthAnA prAraMbhamAM AtmA zabdano prayoga karavAmAM Avyo che. pUrvanI ghaNI gAthAomAM paNa AtmA zabda vaparAyo che ane tenA astitva viSe paNa carcA karI SSSSSSSSSSSSSSSS(131) SSSSSSS Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che paraMtu siddhikAre svayaM kahyuM nathI ke AtmA zuM che ? athavA tenuM svarUpa zuM che ? A gUDha bhAva adhyArtha cAlyo Ave che. jo ke gUDha bhAve kathana thatuM hoya che paraMtu rahasya to rahI ja jAya che. A gAthAmAM sarvaprathama ApaNe AtmA upara ciMtana karazuM. phakta jainazAstromAM ja nahIM paraMtu jyAM jyAM AtmA ke brahmanI carcA che, tyAM tyAM brahma ke AtmAne anirvacanIya athavA jJAnAtIta ke buddhithI pare che, tevuM tattva batAvyuM che. jainazAstromAM paNa AtmAnA svarUpa viSe niSedhAtmaka zabdo ja maLe che. tavA nattha na vinaH | tarka paNa tyAM pahoMcato nathI. vANI ane buddhi jyAM parAvarta thaI jAya che, tevuM guhya ke gUDha A rahasyamaya tattva che. svayaM siddhikAre paNa anya padomAM kahyuM che ke "kahI zakyA nahIM te paNa zrI bhagavAna jo." A rIte AtmAne eka prakAre annaya sthApita karyo che. vicitra vAta to e che ke je jANavA yogya che, tene ja jANI zakAya nahIM, te pramANe kahyuM che. AtmAnA saMbaMdhamAM A rIte ghaNA pravAho vidyamAna che. hakIkatamAM AtmA upara ghaNuM ja vajana mUkavAmAM AvyuM che ane Atmatattvane choDIne badhA anAtmatatvane agrAhya kahyA che. khUbInI vAta to e che ke je grAhya che athavA grahaNa karavA yogya che, te agrAhya banI rahyuM che. Ama AtmadarzanamAM eka vicitra rahasyavAda astitva dharAve che. AtmA te ja upAsya che, te nirvivAda satya che. je kAMI upAsanA thaI che, te paNa AtmalakSI ja thaI che. AtmAne dhruva satya mAnIne AtmavAdI darzano AgaLa vadhyA che. A AtmAno rahasyavAda vANIthI pare phakta zraddhAno viSaya banI rahyo che. bauddhadarzane to gUMgaLAIne AtmAne ja mUkI dIdho ane A rahasyano svIkAra na karatAM anAtmavAdane ja svIkArI lIdho. A rIte AtmA eka rahasya che. sAhityamAM paNa eka rahasyavAda cAlyo Ave che. kAvya adazya ke gupta tattvane pANImAM utAryA vinA tenA astitvanuM bhAna karAve che ane kAvya dvArA te rahasya paNa eka zraddhAno viSaya banI rahe che. A ja rIte adhyAtmazAstramAM paNa bhinna bhinna rUpe AtmatattvanI pratibhAnA varNana karI tenA astitvanuM bhAna karAvyuM che. A gAthAmAM paNa "AtmAnA astitvanA Ape kahyA prakAra' ema kahIne AtmAnA astitvanI ja jhAMkhI ApI che. AtmA che tenI svIkRti mATe aneka prakAre varNana karyuM che. AtmAnA astitva viSe niHzaMka banAvIne jenA astitvanI vAta karI che, tene jo ke bAju para rAkhelo che athavA gupta rAkhelo che. AtmAne sparza karyA vinA ja AtmAnA astitvanuM bhAna karAvyuM che, A paddhati navI nathI paraMtu tamAma adhyAtmazAstromAM A rahasyavAda akhaMDa bhAve cAlyo Ave che. ATaluM vivecana karyA pachI ahIM ApaNe paNa aTakI javuM paDe tevI sthiti che. jyAM hajAro mahArathIo tattvavettAo ke siddha puruSo ke svayaM prajJAdhArI puNyAtmAoe jeno anubhava karyo che paNa vyAkhyA karI zakyA nathI ane potAnuM asAmarthya pragaTa karyuM che, tyAM vadhAre ke vizeSa kahevAnuM sAmarthya dharAvanAra koNa? tevo prazna UThe che chatAM paNa game te daSTikoNathI vyAkhyA karavA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe prayAsa karazuM, to kaMIka aMze nyAya ApI zakAze tevI zraddhA che. jo ke A badhA mahAna AtmAo mauna rahI gayA che. vadhAremAM teo kahe che ke ame teno AnaMda laIe chIe, tyAre nirvicana karanAra prajJA ja zAMta thaI jAya che. zabdo daravAje UbhA rahI jAya che. buddhi be DagalAM AgaLa cAlIne cUpa thaI jAya che. kevaLa pratibiMbarUpa bhAva banI jaI AtmAne paramAtmAnuM jANe milana thayuM hoya, tevI ekarUpatA thaI jAya che. astu. prathama ApaNe keTalAka pramANa meLavIe. bhaktAmara jevA stotramAM kahyuM che ke "jJAna svapa mamatta pravati santo saMto Atmatattvane kevaLa jJAnarUpa mAne che. jainadarzanamAM paNa kevaLajJAna zabdano prayoga thayelo che. arthAt nirmaLa jJAna che, te AtmA che. jJAna Adheya che, AtmA teno AdhAra che. jJAna AtmAno guNa che, AtmA guNI che. A rIte AtmA to jJAna svarUpa che, kevaLajJAna svarUpa che. teno artha tyAM jJAna sivAya bIjuM kazuM nathI. tethI kevaLa eTale phakta jJAna ja che. A jJAnamAM koI prakArano DAgha nathI, uNapa nathI, koI ajJAnano aMza nathI. saMpUrNa aMzomAM te jJAna che, tethI zAstrakAro kevaLajJAnane saMpUrNa jJAna mAne che. jema koI kahe A alaMkAra kevaLa sonAnA ja che. teno artha e che ke temAM koI bheda nathI. arthAt zuddha kaMcana che, milAvaTa nathI. Azcarya e che ke AtmA AvuM agopya ane spaSTa jANI zakAya tevuM tattva che chatAM tene rahasyamaya zA mATe kahevAmAM Ave che. je jJAna che te ja AtmA che ane AtmA che te jJAna che. prANImAtramAM tenuM astitva spaSTa joI zakAya che, chatAM paNa sAdhaka mahAtmAoe khUba ja moNa nAMkhyuM che. svayaM siddhikAre paNa kahyuM che ke "jaDa cetanano bhinna che kevaLa pragaTa svabhAva" AtmA to spaSTa pratibiMbita che. moDhuM jovA mATe darpaNanI jarUra paDe che paraMtu AtmAne jovA mATe koI darpaNanI jarUra nathI. te svayaM eka darpaNa che. jemAM vizvanA padArtho zeyarUpe jhaLake che. jJAnathI ja vizvanuM astitva jANI zakAya che. AvA A spaSTa pratibiMba svarUpa divya AtmAne agocara zA mATe kahyo ? kharekhara agocara eTalA mATe che ke sAdhanAnI daSTie agocara che. jema jema sAdhanA kare, tema tema tenuM mahattva samajAya che paraMtu tenAM astitva viSe jarA paNa jora ApyA vinA heje jANI zakAya che. dhanya che A Atmadevane ! je pote sarvathA nirlipta hovA chatAM jJAna dvArA badhI zaktino saMcAlaka che. eka rIte te zaktimAna paNa che, tethI ja zAstrakAroe AtmAne anaMta zaktino bhAjana mAnyo che. jyAM jJAna ane zaktinuM saMmilana che, te ja AtmAnuM kendra che... astu. ATaluM kahIne ane AtmAnI spaSTa sthApanA karI rahasyavAdano ghaTasphoTa karyo che. AtmAnuM astitva : A gAthAmAM "AtmAnA astitvanA Ape kahyA prakAra' tema kahIne kavirAja punaH AtmAnA astitvane pradarzita karyuM che. hakIkatamAM to ghaNA prakAre kahevAnI AvazyakatA ja nathI paraMtu je loko samajI zakatA nathI athavA je navA nizALiyA che tenA mATe A badhA prakAro che ane bhinna bhinna prakAre jIva tattvanI hAjarInI spaSTatA karavAmAM Ave che. AtmA to hAjara \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(133). SL\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja che. jo tenuM astitva na hoya, to temAM koIpaNa prakAra lAgu paDe nahIM. dUdha hoya to ja dUdhanI miThAI banI zake che. tema AtmAnuM astitva hoya, to ja AtmA viSe ghaNA prakAre vArtAlApa karI zakAya che. ahIM AtmAnA astitvanA' ema kahIne AtmA tathA astitva, ema be zabdono prayoga che. zuM AtmAthI AtmAnuM astitva alaga che ? ane jo astitva alaga hoya to AtmAnI sAthe te kevI rIte baMdhabesatuM thAya ane baMne eka ja che to be zabdanA prayoganuM zuM mahattva? A praznano javAba e dravyanI vizvamAM je sattA che tenA AdhAre ApI zakAya tema che. astitva eTale sattA. ati zabda kriyAvAcaka che ane temAM tva'pratyayathI kriyAbhAva banI jAya che. arthAt kriyAtmaka bhAva che, tene astitva kahevAya che. jainazAstromAM paNa Astika darzanone kriyAvAdI kahyA che. astitva zabda ja kriyAtmaka bhAvano dyotaka che. AtmA te mULabhUta trikAzavartI dravya che. te zUnya, kriyAhIna ke bhAvahIna nathI. AtmA svayaM kriyAtmaka che ane A kriyA tenA potAnA guNonI che arthAt temAM jJAnAtmaka kriyA che, tethI astitva e AtmAno bhAva che ane AtmA teno AdhAra che. astitva ane AtmA baMne tAdAbhya bhAve rahelA che, tethI AtmAnA astitvane AtmAthI nirALuM na mAnatA astitva te AtmAno kriyAtmaka guNa che tema samajavAnuM che. Atmadravya svayaM kriyAzIla che ane te astitva dharAve che. teno artha e thayo ke e kriyAzIla che. jo AtmA svayaM sarvathA kriyAzUnya ke niSkriya hoya, to te hovA chatAM na hovA barAbara che. tenA astitvanuM koI mahattva nathI. A gaMbhIra bhAvane pragaTa karavA mATe siddhikAre "AtmAnA astitvanA" ema be zabdano prayoga karIne AtmA tathA tenI jJAnAtmaka kriyAzIlatAno ullekha karyo che. varanA "AtmAnA kahyA ghaNAM prakAra" tema kahevAthI paNa ziSya prazna karI zakato hato paraMtu prazrakAranA nimitte siddhikAre A baMne zabdano prayoga karyo che ane AtmAnuM divya svarUpa prakAzita karyuM che. te mATe anya prakAre paNa varNana karyuM che. A bIjA prakAra kyAM kyAM che? te upara thoDo daSTipAta karIe. kAraNake pUrvanI gAthAomAM je kAMI kathana karavAmAM AvyuM che, te badhuM AtmAne lagatuM ja che, jemAM deha ane AtmAnuM vivecana che. jaDa-cetananuM vivecana che. daSTA tarIke AtmAne jaNAvelo che ane sadguru tarIke jJAnano prakAza ApIne AtmAnuM pratibiMba spaSTa karyuM che. eTale praznakartA kahe che Ape ghaNA prakAre AtmA saMbaMdhI je je vAta karI che, te gaLe utare tevI lAge che athavA AtmAnI upasthitino saMbhava thAya che. ema baMne rIte saMbhavita bhAvo pragaTa karI anubhava vyakta karyo che. ' aMtara karyo vicAra - bhavano artha mavati ti parva | je thAya che te bhava che. samyaphaprakAre je ghaTita thAya che, tene saMbhava kahe che. anubhava zabdamAM paNa bhava zabda che. bhava eTale vAstavika hAjarI ane anubhava eTale tene anusaraNa karanArI buddhi arthAt satyarUpe hAjara rahelA padArthone je jANe che tene anubhava kahevAya che ane A anubhava jyAre samya arthAta mAnya karI zakAya tevo hoya, to tene saMbhava kahevAya che. saMbhavanA garbhamAM anubhava che. saMbhava che arthAta anubhavI zakAya tema lAge che. saMbhava thAya che teno matalaba keTalAka aMze (134).S S Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhavAya che. koIpaNa vastuno alpa aMze anubhava thAya, tyAre jo AMtarika rIte vicAra kare, to te anubhava vadhAre spaSTa thAya che. A rIte ahIM gAthAmAM "aMtara karyo vicAra' tema kahIne saMbhavane daDha karavA koziSa karI che. "aMtara vicAra' te kAraNarUpa che ane temAMthI je kAMI saMbhava thAya che, te tenuM kArya che. gAthAmAM "aMtara vicAra' te ghaNo mahattvapUrNa zabda che. sAmAnya manuSya dazyamAna jagatane nihALe che ane teno bhoga-upabhoga paNa kare che paraMtu tenA kAraNomAM UMDo utarato nathI. temAM koI prakArano vizeSa vicAra karato nathI. paraMtu jene tattva samajavAnI tAlAvelI che ane satya samajIne tenA AdhAre je kAMI nirNaya karavo che, te vyakti UMDo utarI kAraNa vidhimAM praveza kare che IzvaranuM taMtra kArya-kAraNarUpe cAle che. dazyamAna jagata kArya che ane mULa bhUta dravyo kAraNarUpe pravartamAna che. jyAre koI aMtaradaSTithI vicAra kare, tyAre paryAya uparathI tenI dRSTi haTIne guNa sudhI pahoMce che. ane guNadaSTi prApta thayA pachI zAzvata dravyone paNa nihALe che. aMtaradaSTithI vicAra karyA pachI tene ahobhAva jAgRta thAya che ane bolI uThe che ke vizvamAM koI mahAna caitanya dravya hoya tevo saMbhava che. ATalI svIkAra ukti pachI te sAcA mArge Avato jAya che. A gAthA paNa paryAyAtmaka dRSTine choDI guNAtmaka tattvaSTino ullekha kare che ane je kAMI kathana karavAmAM AvyuM che, te kathananA pariNAme jIva sat dravyano svIkAra karavA mATe aMtarathI vicAra karato thaI gayo che. hakIkatamAM AkhuM kathana AMtarika daSTi prApta karI tattvasparza thavA mATe preraNA Ape che, praznakartAnA bahAne hakIkatamAM zAstrakAra tattvasparzI daSTino ullekha karIne sAdhakone AMtarika kAraNono vicAra karavAnI preraNA Ape che. jo A preraNAnuM anusaraNa thAya, to jIvane samajAze ke vizvamAM mahAsattA jevI AtmasattAno saMbhava che. ahIM "Ape kahyA prakAra" ema kahyuM che paNa koNe kahyA che? teno ullekha nathI. Ape eTale gurune saMbodhyA hoya tevuM lAge che. A prakAra kahenAra koNa che ? te ghaNuM ja mahattvapUrNa prakaraNa che kAraNa ke je samajyA che, te ja samajAvI zake che. ahIM "Ape kahyA' tenAthI bodha thAya che ke sadguru eka AtmasiddhAMta upara sthira thayelA che ane te alaukika vyaktitvanA dhaNI che. jenA aMtaHsthalathI A AtmasiddhinI gaMgA pravAhita thaI che. mahAna vyaktitvanI sAthe teo paramapuNyano udaya dharAve che. temaja utkRSTa jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thavAthI nirmaLa jJAnanI pratibhAthI saMpanna che. sAmAnya puNya manuSyane vaibhava-vilAsa ane bIjA bhautika sukho upalabdha karAve che. jyAre parama puNya Atmatattvane anukULa tevA yogo UbhA karI, zuddha upayoga dhArAne pravAhita karavAmAM nimitta bane che. ahIM paNa jeoe AtmA saMbaMdhI ghaNA zuddha tarka ApyA che tevA sadguru pratibodha ApavAmAM saphaLa thayA hoya, te rIte A gALAmAM ziSyanI AMzika vinamratA pragaTa karAvI che ane have pratibodha pAmanAra jIva bolI uThe che ke "saMbhava teno thAya che paraMtu sAthe-sAthe A vinamra ziSya ema kahe che "aMtara karyo vicAra' arthAt AMtarika daSTithI vicAra karavAthI samajAya che. AMtara-bAhya vicAra - 'aMtara vicAra" zabdathI e spaSTa thAya che ke be prakAranA vicAra pa' \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(13pa) \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\N Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. 1) bAhya 2) ApyaMtara. teno artha e thayo ke be prakAranI dRSTi che. (1) bAhyadRSTi (2) AMtarika daSTi, jyAM sudhI manuSya AMtarika daSTie vicAra karato nathI, tyAM sudhI te dravyonI bAhya sthitimAM ramaNa kare che. bAhya padArthonuM nirIkSaNa kare che ane AvA kSaNika dazyane AdhAre nirNaya paNa kare che. hakIkatamAM teno nirNaya paNa kSaNika hoya che. bAhya vicAra padArthonA bhautika rUpone jue che, zarIranuM halanacalana jUe che paraMtu A halanacalana karanAra koNa che, teno vicAra karato nathI. dehane oLakhe che paNa dehadhArIne oLakhato nathI. bAhya daSTi ke bAhya vicAra paryAyasparzI hoya che. jyAre AMtara dRSTi khUle che athavA AMtarika rIte vicAra kare che, tyAre dRSTi dravyano sparza kare che, zAzvata ane nitya tattvono svIkAra kare che. paryAya uparathI haTIne guNa upara sthira thAya che ane guNonuM bhAjana evA akhaMDa dravyane nihALavA tatpara bane che. A AMtara ke bAhya dRSTi phakta buddhi ke jJAna sAthe saMbaMdha dharAve che evuM nathI paraMtu mohano udaya ke upazama, baMne dRSTimAM kAraNabhUta bane che. udayamAna moha jIvane paryAya dRSTithI AgaLa javA deto nathI ane je dazyamAna dhruva che, temAM ja Asakti rAkhI vicArazaktine bAhya bhAvamAM ja rokI rAkhe che paraMtu sadgurunA prabhAve athavA jIvanA koIpaNa suyoge jyAre mohano upazama thAya che, tyAre AMtaradRSTi khUle che. AMkha che ane caMdra paNa che paraMtu vacce vAdaLA hovAthI caMdra DhaMkAyelo rahe che, te ja rIte jJAnano kSayopazama che, tattva paNa che paraMtu vacce moharUpI vAdaLA hovAthI AMtaradRSTi khUlatI nathI ane jIva bAhyabhAvamAM ja ramaNa kare che. kahevAnuM tAtparya e che ke bodhanI sAthe moha paNa ghaTe tevo puruSArtha karavo joIe athavA AvA puruSArthanI AvazyakatA che. A gAthAmAM 'AMtara daSTi' zabda mUkIne zAstrakAre pratyakSa ane parokSa bhAve banne dRSTinuM kathana karyuM che. jo AMtiraka daSTi prApta thAya, to mArga upara caDelo vyakti jema lakSa sudhI pahoMce che ane tene vizvAsa thAya che ke lakSa najIka che. te rIte ziSya saMbhava teno thAya che' ema kahIne potAno vizvAsa pragaTa kare che. hakIkatamAM A vizvAsa paNa dvimukhI che. 1) tattva pratye vizvAsa thAya che. 2) tattvanuM kathana karanAra evA sadguru pratye paNa vizvAsa jAgRta thAya che. eka siddhAMta pache purUSa vizvAse vacana vizvAsaH na tu vacana vizvAse purUSa vizvAsaH / puruSanA vizvAsathI ja vacanano vizvAsa thAya che paraMtu vacanamAtrathI puruSano vizvAsa na karI zakAya. sadguruno vizvAsa thayo che eTale AMtaradRSTi khUlI che ane tattva che evo vizvAsa jAgRta thayo che. vizvAsa kaho ke zraddhA kaho, vyaktithI prAraMbha thaIne tattva sudhI sthira thAya che. anaMtajJAnI devAdhideva tIrthaMkaro jyAre zraddhAnuM pAtra bane che, tyAre temaNe prarUpelI tattva zreNI paNa AdaraNIya banI che. saMbhava teno thAya che' nirALuM amUlya pada che. astitvano jo svIkAra thAya, to temAM jenuM astitva che te tattvano sahaja svIkAra thAya che ahIM astitva zabda trikALavAcI che. astitva be prakAranA che ane te sApekSa che arthAt paryAya kSaNika che to tenuM astitva paNa kSaNika che. padArtha zAzvata che, to tenuM astitva paNa zAzvata 136) Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. paryAyanI apekSAe astitva nAstitvamAM parivartita thAya che paraMtu tattva ke dravyanI apekSAe astitva zAzvata che. eTale tyAM nAstitvanI guMjAIza nathI. gAthAmAM baMne pada mUkyA che. "AtmAnuM astitva' arthAt AtmA ane tenuM astitva, AtmA zAzvata che, to astitva paNa zAzvata che, gAthAnA "astitva' viSe sAvadhAna rahI A trikALavartI astitva che e bhUlavAnuM nathI. gUDha vicAra :- zuM astitva zabda ke bhAva ke kriyA koI sat dravyanA che ? jenA upara astitvano vicAra karI manuSya Astika bane che. koIpaNa vyakti astitvano svIkAra kare che tyAre Astika bane che. astitvano svIkAra na kare to te nAstika kahevAya che. A sat zuM che ? anaMta jJAnIoe vizvamAM koI evI akhaMDa sattAnA darzana karyA che. sattA vizvanI dharAtala che. A sattA bhinna-bhinna rUpa dhAraNa karatI hovAthI ane bhinna bhinna rUpe tenuM astitva hovAthI jJAnIoe tene dravyanI saMjJA ApI che. alaga alaga dravyamAM A sattAne vibhAjita karI che. sat eTale sthAyItattva ane tenI je kriyAzIlatA che te tuM arthAt paryAyAtmaka che. vedAMta darzanamAM sat ane 28, sthAyI ane kriyAzIla, evA be tattvono svIkAra karyo che. sat zabda padArthanI akhaMDa sattAne pragaTa kare che. jyAre Rtu tenI kriyAzIlatAne pragaTa kare che. A Rtune ja zAstramAM paryAya zakti kahI che paryAya karavAnI zakti paNa satnI ja zakti che. - AvA satnI paMktimAM Atmadravya paNa eka zAzvata dravya che. jema bIjA dravyo astitva dharAve che, tema AtmA paNa astitva dharAve che. bIjA dravyonI vacce AtmAnuM astitva vyaktinA jJAnamAM pragaTa thayuM na hatuM. astitva to che ja paraMtu jyAM sudhI jJAnamAM pragaTa na thAya, tyAM sudhI te vyakti mATe AtmAnuM astitva nathI. astitva paNa jJAnathI ja spaSTa thAya che. padArthamAM astitva che paNa buddhimAM astitvano svIkAra na thAya, tyAM sudhI vyakti evA divya astitvanA prabhAvathI paNa vaMcita rahe che. udAharaNa tarIke pati paradeza gayo che, patnIe putrane janma Apyo che paraMtu jyAM sudhI pitAne jANa na thAya ke mAre tyAM putrano janma thayo che, tyAM sudhI tenA jJAnamAM putrano janma thayo nathI ane tyAM sudhI tene putra prema paNa udbhavato nathI. te ja rIte te vyaktinA jJAnamAM padArthanuM astitva pratibiMbita thAya ane jhAkhuM-jhAkhuM pratibiMba dekhAya, tyAre te padArthano svIkAra karavA tatpara thAya che. gAthAmAM ziSyane paNa AtmAnuM astitva jJAnamAM jhAMkhuM jhAMkhuM paNa pratibiMbita thayuM che. ane tethI bole che ke "saMbhava teno thAya che teno eTale kono ? astitvano. astitva konuM? to kahe che AtmAnuM. Ama teno saMbhava arthAt AtmAno saMbhava. AtmAno svIkAra karyo ane tenA trikALavartI astitvano svIkAra karavA mATe udyata thayo che, tethI kahe che ke have mArI AMtara daSTi khUlI che. mane have je che, te dekhAya che. arthAt AtmAnI jhAMkhI thAya che, tenA saikAlika astitvanI paNa jhAMkhI thAya che. AdhyAtmika saMpUTa - AMtara draSTi te sUkSma jagatamAM praveza karavAnI eka uttama dorI che. \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(137) SSSSSSSSSSSSSSS SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRSTi jyAre bahirmukha hoya, tyAre te drazyone jue che paNa vRSTAne joI zakatI nathI. dRSTi jyAre aMtarmukhI thAya che, tyAre dRzyothI haTIne dRSTA upara sthira thAya che. dRzya karatA dRSTAnA rUparaMga nirALA che. prakRti jagatamAM mULa tattvone prakRtie svayaM chUpAvyA che. druzya eka AvaraNa che. vRSTi tRzyamAMthI nirmoha thAya, tyAre AMtaravRSTi banIne druSTAnA bahumukhI bhaMDArane joI zake che. diramaya patre vidita satyastha puravam ' vedAMtanuM A vAkya bahAranA AkarSaka sAdhanone AvaraNa mAne che. AMtaravRSTi te draSTino anupama guNa che. vRSTi svayaM jJAnamaya rekhA che. A rekhA nirmaLa thatAM AMtaradRSTi bane che. AMtaradRSTi dvArA sthAyI adhiSThAnarUpa trikAlavartI AtmadevanA darzana karavA, te ja gAthAno AdhyAtmika sArvopadeza che. upasaMhAra - gAthA ghaNI ja saraLa che paraMtu mULabhUta zabdo dArzanika tathA tattva grAhya che. jethI A kaDImAM "AtmA" ane "astitva' be zabda upara UMDuM vivecana karyuM che ane padArthanI sattA tathA AtmAnI sattA saMgrahanayanI daSTie eka hovA chatAM guNadharmanI dRSTie vibhakta thAya che. rUpI dravyonA astitva viSe vadhAre tarka ke buddhi calAvavAnI AvazyakatA nathI paraMtu AtmA jevA arUpI sat tattvane jANavA ane mAnavA mATe vizeSa jJAnanI jarUra che tethI A padamAM kahyuM che ke "Ape kahyA prakAra" prakArano artha che vividha prakAranA pAsA, aneka prakAranI rIti ane keTalAka tulanAtmaka bhAvo, Atmatattvane samajAvavA mATe badhI rItano upayoga karavAmAM Avyo che ane nyAyadaSTie AtmatattvanI sthApanA karavAmAM AvI che. A vAta vizvAsa yogya banavAthI ziSyane paNa thAya che ke jo AMtara daSTithI vicAra karIe, to AtmA satya jaNAya che. AMtarika vicAra hoya, to AtmAnI sattA spaSTa pragaTa thAya che. darpaNamAM jema mukha dekhAya, tema dehanI vacce AtmA dekhAya che. A gAthAnI pUrNAhUti AtmasiddhinuM eka-eka pagathiyuM caDatI jAya che. tema tenI sAkSI Ape che. A gAthAmAM ApaNe saikAlika astitvanI carcA karI che ane tenI sthApanA karI che paraMtu haju zaMkA karanAra AtmAnA astitvano svIkAra karyA pachI paNa astitva saikAlika nathI paraMtu dehanuM jeTaluM astitva che teTaluM ja jIvanuM astitva che, ema kahI AtmA zAzvata nathI, evI zaMkA kare che. A zaMkAnuM AkhyAna ApaNe 60mI gAthAmAM joI zakIzuM. ahIM A gAthAno upasaMhAra karIne AgaLa have siddhikAra svayaM je padane uccAre che, te padano upoddAta karazuM. SMS(138) Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada bIjuM: "AtmA nitya che" zaMkA-samAdhAna gAthAH 60 thI 70 gAthA: 60. upodghAta - AtmAnuM astitva AMzika rUpe siddha karyA pachI punaH e zaMkA thavI svAbhAvika che ke kadAca AtmA hoya zake paraMtu te zAzvata, nitya ke sthAyI tattva nathI. dehano nAza thayA pachI AtmA TakI raheto nathI. jema deha vilaya pAme che tema AtmA paNa vilaya pAme che. jo ApaNe tema mAnIe, to dharma sAdhanAno kazo artha raheto nathI, pachI AtmAne mAnavuM ke na mAnavuM barAbara che. cArvAka jevA nAstikamatamAM paNa jIva ke AtmA nathI ane che to paNa kAyamI nathI, eTale AtmAnuM koI mahattva nathI. A rIte anAtmavAdIno A bIjo pakSa che. (1) AtmA nathI te eka pakSa (2) AtmA che, to paNa kAyamI nathI, vilaya pAme che, A bIjo pakSa che. A baMne pakSa eka rIte anAtmavAdI che. A 60 mI gAthAmAM nAstikavAdano A bIjo pakSa sAme rAkhI zaMkA karavAmAM AvI che AkhI gAthA praznAtmaka bhAvathI bharelI che. ApaNe have tenuM vivecana karIe. bIjI zaMkA thAya tyAM, AtmA nahIM avinAzI deha cogathI upaje, deha viyoge nAza kao | saMsAramAM druzya ane atRzya, bane padArtho astitva dharAve che, te joI zakAya che, jANI zakAya che paraMtu te dravyo, padArtho ke tattvo anaMtakALa mATe zAzvata che, tevI sthApanA karavA mATe koI prabaLa sAdhana hoya tema jaNAtuM nathI. A eka sanAtana gUDha prazna che. A gALAmAM sAmAnya prazna tarIke zaMkAnI upasthiti karI che paraMtu dArzanika jagatamAM A zaMkA ke A prazna koI nAno sUno prazna nathI, A eka mahAgUDha prazna che kadAca buddhithI parano savAla hoya zake. hakIkatamAM padArthanA be aMzo draSTigocara thAya che. eka anitya bhAva ane eka sthAyIpaNuM. A prazna upara sAMkhyadarzana ane bauddhadarzana jevA darzano astitvamAM AvyA che. AtmA che te barAbara che. teno anubhava thAya che, te paNa ThIka che paraMtu te Atmadravya anaMta kALa sudhI TakI rahenAruM zAzvata tattva che ke kema, te bAbata zaMkA thavI ke prazna Ubho thavo, te mAnava mananI svAbhAvika prakriyA che. A gAthAnA bIjA padamAM bIjA pakSa mATe zaMkA utpanna karI che. A padamAM 'tyAM" zabda lakhyo che, je ghaNo mahattvapUrNa che. tyAM eTale kayAM ? uttaramAM ghaNA kendra vRSTi sAme Ave che. (1) manuSyanA manamAM zaMkA thAya che. (2) jayAM AtmavAdInI carcAo thAya che, tevI \\\\\\\\\\\\\\N(139)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhAmAM A zaMkA udbhave che. (3) sAmAnya manuSya samAjamAM je thoDA buddhizALI che, tene paNa A zaMkA thAya che. (4) prakRti jagatamAM jo vizeSa dRSTi na hoya, to badhu nAzavaMta che, tevo AbhAsa thAya che. prakRtinI lIlA joIne paNa AvI zaMkA udbhave che tathA ghaNA zAstro ke graMthomAM AvI zaMkAne sthAna maLyuM che. AthI zAstrakAre 'bIjI zaMkA thAya tyAM' ema 'tyAM' zabda mUkIne ghaNuM vyApaka kSetra AvarI lIdhuM che. 'bIjI' zabda kahevAthI nAstikavAdano prathama pakSa carcAI gayo che. have A bIjA pakSanuM udghATana kare che. A bIjA naMbaranI zaMkA A pramANe che AtmA che paraMtu te zAzvata nathI, te deha sAthe nAza pAme che. bIjI zaMkA thAya tyAM' gAthAmAM 'tyAM'nA je vyApaka kSetranuM kathana karyuM che, tenuM have vivaraNa karIe. - (1) tyAM eTale manuSyanuM mana jyAM sudhI manuSyanA mAnasika vicAro samyak prakAre udita thayA na hoya, tyAM sudhI adRzya ane sUkSma tattvono nirNaya thaI zakato nathI. kadAca thoDo ghaNo AMzika nirNaya thAya paraMtu pUrNa svarUpa pragaTa thaI zakatuM nathI. sAmAnya rIte manuSyanuM mana bhautika hoya che. te sthUla dravyo ane padArthomAM ramaNa kare che. vicAra kare to paNa dehamAM AtmA che tema samaje che paraMtu pachI zaMkA kare che ke kharekhara AtmA nitya che ke nahI ? tethI ahIM siphrikAre lakhyuM che 'bIjI zaMkA thAya tyAM' 'tyAM' no artha manuSyanA manamAM thAya. manuSyanA manamAM Ama zA mATe thAya che ? tenI AvyaMtara sthitino vicAra karIe, to amuka aMze utkRSTa jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thayo che, paraMtu mohanA udayajanya pariNAmo AtmAnI amara sthiti para dRSTipAta karavA detA nathI, dRzyamAna viSayamaya jagatamAM rokI rAkhe che. amuka puNyanA udaye AtmA viSe AvI zaMkA kare che, te paNa eka zubha lakSaNa che kAraNa ke tene uttara jANavAnI bhAvanA che. : (2) 'tyAM' eTale AtmavAdIonuM carcA sthAna tyAM'no bIjo artha evo che ke AtmavAdI--AtmAno nirNaya karanArAo ekatra thayA hoya ane AtmA che ke nahi tenI gaMbhIratAthI carcA thaI hoya, ghaNA praznotara pachI AtmA che, tema sAbita karyA pachI A tarkasabhAmAM have bIjI zaMkA UThAvavAmAM AvI che ke zuM Atmadravya zAzvata che ke nAzavaMta che. ? A rIte bIjI zaMkA A sabhAmAM thavAthI zAstrakAra kahe che ke 'tyAM' eTale A pariSadamAM bIjI zaMkA udbhava pAmI che. bhAratavarSamAM eka samaya evo hato ke AvI adhyAtmasabhA goThavAtI hatI ane tyAM tattvasparzI UMDI carcAo thatI hatI. dRzyamAna sthUla jagatathI upara UThIne sUkSma tattvo viSe carcA karavAmAM AvatI. A prathA AMzika rUpe haju paNa cAlu che. AdhyAtmika tattvo viSe vAda-vivAda thAya che. praznonI levaDa-devaDa thAya che ane zAstrIya zabdo dvArA dRSTinI bhUmikA taiyAra thAya che. kharuM pUcho to jenuM nikaTanA bhaviSyamAM kalyANa thavAnuM che, tevA puNyazALI jIvo ja AvI sabhAmAM bhAga laIne AgaLa vadhe che. viparIta nirNaya karIne haThAgrahapUrvaka tyAM aTakI javuM, te azubha lakSaNa che. paraMtu zaMkA karavI, te eka rIte zubha lakSaNa che. sidvikAre 'tyAM' zabda lakhyo che. 'tyAM' zabdano artha AvI dharmasabhA dRSTigata rAkhI che. jayAM 'bIjI zaMkA thAya tyAM' ema kahIne A sabhAmAM AtmAnI nityatA mATe zaMkA udbhavI che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (3) "tyAM eTale sAmAnya janasamUha - sAmAnya mANaso, jeo zradhdhALu che ane dharma karma paNa kare che paraMtu mULa vagaranuM vRkSa nirbaLa gaNAya che, tema AvA sAmAnya janasamAjanA manamAM zaMkA che ke ApaNe dharma karIe chIe, paNa koNa jANe che ke maryA pachI jIva Take che ke nahI ? Ama anizcayAtmaka avasthAmAM te zaMkAzIla banI rahe che, kayAreka AvI bIjI, zaMkAo paNa UThAvavAmAM Ave che ke AtmA amara lAgato nathI. sAmAnya janasamUhamAM AvI bIjI zaMkA thatI rahe che. . durbhAgyathI samAjamAM vivAda bharyA keTalAka prazno paraMparAthI cAlyA AvatA hoya che ane jIva AvA praznono nirNaya na kare, tyAM sudhI tenuM kalyANa thatuM nathI. A bIjI zaMkA AtmA nAzavaMta che, tevI AtmAghAtI zaMkA che. eTale siddhikAre A zaMkAne bIjI zaMkA ema kahI vajana ApyuM che. (4) "tyAM eTale prakRti darzana - A cothA prakAre je zaMkA upaje che te sahaja hakIkata jevI zaMkA dekhAya che. prakRti jagatamAM badhu nAzavAna che, tema spaSTa joI zakAya che. zAstro ane jJAnIjano ApaNane niraMtara kahetA AvyA che ke saMsAra kSaNabhaMgura ane nAzavaMta che. najara sAme paNa jagatanA prabaLa pravAho pralaya utpanna kare che, temAM badhA padArthonI sAthe jIva paNa nAza pAmato hoya, to temAM navAI zuM che ? tevI zaMkAno janma thAya che. A zaMkAne siddhikAre bIjI zaMkA tarIke pragaTa karI che. padamAM 'tyAM kahyuM to tyAM eTale kayAM ? prakRtidarzanamAM prakRtine jotAM A bIjI zaMkA udbhave che. zaMkAnuM ATaluM TUMkuM chatAM vyApaka kSetra batAvyA pachI ahIM bIjI zaMkA, ema kahyuM che. samajavuM ghaTe che ke dhArmika kSetramAM carcAnA be moTA dhruva biMdu che. (1) AtmA che ke nahIM ? (2) AtmA che to zAzvata che ke nahIM ? prathama zaMkA te eka naMbaranI moTI zaMkA che. jo AtmAnuM astitva svIkAre nahIM, to eka prakAre nAstikavAdane sIdho Azraya maLe che, tethI prathama zaMkA pachI je zaMkA thAya che, te paNa moTI zaMkA che, tethI zAstrakAre bIjI zaMkA ema kahIne saMbodhI che. zaMkAo to nAnI moTI hajAro prakAranI pravartamAna hoya che paraMtu te zaMkAnuM khAsa mUlya nathI. ahIM ApaNe have A zaMkA viSe vicAra karazuM, zaMkAno viSaya zuM che? ahIM zAstrakAra svayaM bIjA padamAM kahe che ke "AtmA nahIM avinAza' arthAt AtmA zAzvata dravya nathI. zaMkA kayAre thAya ? te jANavuM jarUrI che. je padArtho pratyakSabhUta che ane spaSTa dRSTigocara thAya che, tyAM lagabhaga zaMkAne sthAna nathI. paraMtu je dravyo pratyakSa spaSTa na hoya ane tenA bIjA koI lakSaNo paNa jaNAtA na hoya, tyAM te padArtha kevo che te viSe zaMkA udbhave che ane mana anizcita avasthAmAM koI eka pakSane potAno viSaya banAve che. A padamAM AtmA avinAzI che ke vinAzI, tevI zaMkAnA rUpe zaMkAkAra AtmA avinAzI nathI, tema kahIne viparIta pakSane grahaNa kare che. "AtmA nahIM avinAza" ema bolI UThe che. ahIM koI paNa dravya nitya che ke anitya, teno eka darzanika draSTie ghaNo UMDo vicAra thayo che. (141), Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anityavAdI darzano paramAtmA ke AtmAnI nityatAno ghora virodha kare che. anityavAdIno je viSaya che, te ja A bIjI zaMkAno viSaya che. A bAbatamAM vivaraNa karatA pahelAM ApaNe nityAnityavAda upara eka darzanika UMDI carcAnuM vivaraNa karI laIe. jaina tattvajJAnamAM nitya ane anitya sabaMdhamAM zuM nirNaya levAno che ane anekAMtavAda siddhAMta A vivAdamAM kevI rIte potAno pakSa raju kare che, te paNa jANI levuM jarUrI che. ghaNAM ja harSa ane AnaMdano viSaya che ke saMpUrNa AtmasiddhimAM ghaNI ja UMDI darzanika dRSTine khyAlamAM rAkhI prarUpaNA thaI che. kRpALu gurudevanuM nirmaLa ciMtana ane temanA zuddha adhyavasAyo A zAstramAM je rIte pragaTa thayA che, e ghaNAM ja Azcaryajanaka ane bhakitapradAna kare, tevA ja uccakoTinA che. eka dArzanika vivaraNa - nityavAdI darzana ema kahe che ke koI paNa vastu nAza pAmatI nathI. ArvibhAva ane tirobhAva rUpe pratyakSa thaI apratyakSa thaI jAya che. A siddhAMta anusAra bIjI zaMkA utpanna thaI zakatI nathI. AtmA avinAzI che, tema sAbita thAya che. sAMkhyadarzana paNa puruSa ane prakRtine nitya mAne che. eTale tyAM paNa zaMkAno saMbhava nathI. advaitavAdI AtmA athavA brahmatattvane nitya mAne che. te mata pramANe AtmA avinAzI che. jyAre jainadarzana anekAMtavraSTithI AtmAne nitya-anitya mAne che. AtmA nitya paNa che ane anitya paNa che. ahIM je darzana anityavAdI che, te paryAvRSTimAM ja aTakI gayA che. te AtmAne kSaNika athavA anitya samaje che. AvA paryAya dRSTivALA jIvo mATe bIjI zaMkAno udbhava thAya che. te zaMkA kare che ke "AtmA nahIM avinAza" arthAt AtmA sthAyI tattva nathI. tenI zaMkA paryAya dRSTie yogya hovA chatAM tyAM dravyavRSTino abhAva che ane AtmA akhaMDa avinAzI che, te na samajavAthI A bIjI zaMkA paNa aprAmANika che. A gAthAmAM dravyavRSTino bhAva pragaTa karyA vinA paryAyavRSTine sAme rAkhIne bIjI zaMkAne pragaTa karI che. astu. A rIte bIjI zaMkAmAM ekAMtavAdano ullekha karIne tene darzanika rUpa ApyuM che. hakIkatamAM A zaMkA samagra dharmazAstromAM badhA dharmano pAyo che. AtmA jo nitya ane sthAyI hoya, to dharma sAdhanAnuM mUlyAMkana thaI zake. jo ke A pachInI gAthAmAM trIjA naMbaranI zaMkA che. jyAM AtmAnuM astitva na hovA chatAM, te darzana dhArmika darzana banyuM che. tenI carcA ApaNe have pachI karIzuM. uparanA bane padamAM ApaNe zaMkAno sAMgopAMga vicAra karyo. zaMkA zuM che tenuM vizleSaNa karyuM. have bAkInA be padomAM zAstrakAra AvI zaMkA kema janme che tenA nimitta kAraNanuM vivaraNa Ape che. kavirAja kahe che ke "dehayogathI upaje, dehaviyoge nAza'. ahIM zaMkAnA kAraNomAM dehanI utpatti ane dehano vilaya, baMnene zaMkAno AdhAra mAnavAmAM Avyo che. deha to pratyakSa che ane teno yoga eTale utpatti paNa spaSTa che. dehadhArI jIvo janme che ane mare che. koI paNa deha amara nathI, sthAyI nathI ane dehano vilaya thatAM te jIva adgazya thaI jAya che. jIvanI je adrazyatA che, te ja bIjI zaMkAnuM mULa kAraNa che. sAmAnya rIte mANaso bole che ke paMDitajI marI Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayA, to paMDitano deha maryo, paMDitapaNe maryA. dehano ane paMDitano je AdhAra hato, te jIvAtmA adgazyabhAve sUkSma rIte palAyana thaI jAya che, te sAmAnya manuSyane najaramAM AvatuM nathI. sAmAnya rIte dhArmika mANasonI mAnyatA hoya che ke vyakita maryA pachI bIjI jagyAe janma dhAraNa kare che. A prakAranA zraddhALuone bIjI zaMkA thavAno saMbhava nathI paraMtu je nityavAdanA kSetramAM AvyA nathI, AtmA ke paramAtmAnuM svarUpa svIkAryuM nathI. tene lAge che ke deha mare che to tenI sAthe emAM rahelo jIva paNa vilaya pAme che. jIvano AdhAra deha che. A rIte bIjI zaMkAnuM mULa kAraNa dehanI utpatti ane dehano laya che. A baMne sthitimAM jIvanI koI svataMtra gati jaNAtI nathI. tethI dehanA viyoge AtmAno paNa nAza thaI jAya che, tema zaMkAkAra kahe che. ahIM ApaNe eka mULabhUta (phaMDAmenTala) siddhAMtano vicAra karIzuM A carcAmAM mULa viSaya dehanA AdhAre jIva che ke jIvane AdhAre deha che ? dehathI jIva utpanna thAya che ke jIva dehane utpanna kare che. A eka gaMbhIra viSaya che, jene ApaNe bArIkAIthI vizleSaNa karIzuM. bIjI zaMkA kayAre thAya che ? te zaMkAnuM nivAraNa kayAre thaI zake che? jo ke zAstrakAra nirAkaraNa karaze. ApaNe uparyukata gaMbhIra praznanI jhINavaTathI chaNAvaTa karIzuM, je koI paNa dhArmika vyakita mATe Avazyaka che. - deha ane AtmA :- sAmAnya rUpe prAkRtika DhaMgathI zarIranI je racanA thAya che, temAM Atmika zakita joDAyelI che. prazna e che ke AtmA zarIranuM nirmANa kare che ke dehathI AtmAnuM nirmANa thAya che? je pakSa ema kahe che ke AtmA anitya che, te dehanA saMyogamAM jIva utpanna thAya che, tema mAne che. jema loTamAM kIDA paDe che, tema zukra zoNitanA rasAyaNamAM jIva udbhave che ane punaH dehanI sAthe nAza pAme che. eTale ahIM zAstrakAre zaMkAnA rUpamAM kahyuM che ke deha yogathI upaje ane deha viyogathI nAza pAme che. tyAre zAstrIyapakSa kahe che ke jIvAtmA nitya zAzvata dravya che. te svayaM utpattisthAnamAM AvI karmAnusAra dehanI racanA kare che. racanA karavAmAM jIva nimitta kAraNa che. deha te upAdAna kAraNa che. dehanA pudgalo zarIra rUpe pariNAma pAmavAne yogya hoya, tyAre jIvanuM nimitta bane che. jIva jyAre karma raja sAthe utpattisthAnamAM Ave che, tyAre te sthUla deha rahita hoya che. tyAra pachI kramazaH skUla deha athavA bhautika zarIranI racanA kare che. A eka prakriyA jainazAstramAM prasiddha che. anya zAstro paNa jIvanuM AvAgamana mAnI, te deha dhAraNa kare che, te pramANe svIkAre che. - A AkhA tarkathI sAbita thAya che ke AtmA dehano nirmAtA che paraMtu jeo AtmAvAdI nathI, teo mAne che ke jyAre deha sthUla rUpe saMgaThita thAya che, tyAre temAM jIvanI utpatti thAya che. jema loTamAM dhaneDA utpanna thAya che, tema zarIramAM jIva utpanna thAya che. jo A prakriyAno svIkAra karIe, to dehanA nArA sAthe jIvano paNa nAza thAya che, pAchaLa kazuM bacatuM nathI. A bIjo pakSa dehathI AtmAnI utpatti mAne che ane bIjA pakSanA AdhAre ja zAstrakAre A gAthAmAM bIjI zaMkAnuM saMkalana karyuM che. pratyuttara to svayaM zAstrakAra Apaze. ahIM ApaNe zaMkAnI pUrvabhUmikAnuM nirIkSaNa karyuM che ane zaMkA zA mATe thAya che, tenA kAraNa rUpe dehanI prakriyA mUkavAmAM AvI che. ISLSLSLLIN(143)N Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bIjI zaMkA thavI svAbhAvika che kAraNa ke dehano viyoga pratyakSa che. hAlamAM dehano yoga eTalo pratyakSa nathI paraMtu buddhigrAhya che. jayAre pratyakSa rUpe dehano viyoga thAya che, tyAre phuggAmAMthI jema havA nIkaLI jAya tevuM dRzya thAya che. AtmAnI nityatA viSe pratyakSa pramANa nathI, kevaLa zraddhAthI paraloka gamana mAnavAmAM Ave che. je loko anAtmavAdI che athavA sahaja AtmajJAnanA vivaraNathI dUra che, tene uparyukata zaMkAnI prabaLa bhUmikA maLI rahe che. yoga ane viyoga : bhAratanA darzanomAM, zAstromAM, vyavahAramAM, ke sAdhanAmAM yoga zabda ghaNo ja pracalita thayo che. ahIM siddhikAre paNa yoga zabda grahaNa karyo che. e bAbata thoDu ciMtana karIe. | sAmAnya saMyogane paNa yoga kahevAmAM Ave che. yogano sAdhAraNa artha maLavApaNuM che. arthAt "ekatra thavuM evo thAya che. A yoga be bhAve joI zakAya che. be padArtha maLIne tadrupa thaI jAya, to paNa eka yoga che ane paraspara sparza pAmI svataMtra astitva dharAvatA hoya, tevA padArtho paNa yoganI kakSAmAM Ave che, tethI saMyoga zabda paNa vyavahAramAM Avyo che.. astu. ahIM dehayogathI AtmA upaje che, temAM deha paNa eka ghaNA yugala paramANunA saMyogathI banelo che, A deharUpI piMDane saMcAlita karavA mATe temAM jIvanI utpatti thAya che. hakIkatamAM ahIM yoga adhikaraNa rUpe vaparAyo che. deha te adhikaraNa che ane Avo deha saMgaThita thayA pachI temAM dehanA prabhAvathI jIvarUpI koI tattvano udbhava thAya che, jema pANImAM sevALanI utpatti thAya che athavA kAdavamAM deDakAnI utpatti thAya che. A sthUla udAharaNa karatAM paNa vadhAre sUkSma evI sattA bIjANumAM utpanna thAya che ane amuka prakAranI yogyatAvALo sthUla saMyoga thatAM temAM jIvanI utpatti thAya che. jainadarzanamAM AvA saMmuzkeima jIvonI vizALa vyAkhyA che. saMjJI paMcendriya jIvo choDIne bAkInI nIcenI kakSAnA anaMta jIvo samudghima bhAve pedA thAya che. te ja rIte vaikriya zarIrano saMyoga thatAM deva ane nArakI jIvonI utpatti thAya che. Ama A AkhI prakriyA dehanA saMyogathI jIvanI utpattinuM AkhyAna kare che. e ja rIte dehanuM vighaTana thatAM A jIva vilaya pAme che. arthAt tyAMthI cAlyo jAya che. ahIM ja moTI zaMkAnuM kendra che. zuM jIva dehanI jema dehanI sAthe sAthe vilaya pAme che ke akhaMDita rahI anya dehano Azraya karavA mATe palAyana thaI jAya che? e ja rIte utpatti samaye paNa AvI ja zaMkA janma pAme che ke dehanA saMyogathI temAM koI navo jIvarUpI kITANuM udabhavyo che ke ajara amara avinAzI AtmA ahIM AvIne dehano Azraya karI pragaTa thAya che ? utpatti samaye paNa te ArvibhAva pAmyo che ane vilaya samaye paNa te akhaMDa rahI adgazya thaI gayo che. utpatti ke vilaya te dehano dharma che, AtmAno nathI. jayAre zaMkAkAra ema kahe che ke AtmA jevuM koI amara tattva hoya, evuM jaNAtuM nathI. zaMkAnuM A pradhAna kAraNa sAme che paraMtu tAtkAlika tarkathI tenuM nivAraNa karI zakAya tevuM koI pramANa upalabdha nathI. tethI zaMkAkAra pUche che ke zuM AtmA dehanI sAthe nAza thaI jAya che ? \\\(144) .... Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vizada carcA : mULabhUta sanAtana prazna e che ke saMsAranA koI dravyo, tattvo ke saMpUrNa vizva anaMta kALa mATe sthAyI che, tema kahevA mATe zraddhA, Agama ane AptavANI sivAya bIjo koI prabaLa AdhAra nathI. nAzavaMta padArtha saMpUrNa nAza pAmatA nathI. tenuM rUpAMtara thaI jAya che. ghaDo phUTe che tyAre ThIkarA rUpe jIve che. ThIkarA phUTe to mATI rUpe jaNAya che. mATInuM rUpAMtara thAya, to te koI jaDatattvarUpe potAnuM astitva jALavI rAkhe che. A bAbatamAM jaina thiyarI tathA ArvibhAva tathA tirobhAvanA siddhAMtavALA darzano lagabhaga samAna che. arthAt vizvanA mULa dravyone zAzvata mAne che. e ja rIte pUrNa nityavAdI darzana AtmA athavA brahma tattvane nitya ane zAzvata mAne che. AjanuM vaijJAnika jagata paNa padArthanA mULa asvitvano svIkAra kare che. A thayo eka nityavAdI pakSa, akhaMDa avinAzI sthitino svIkAra kare tevuM darzana. jayAre vipakSamAM anityavAdI darzanano tarka e che ke koI cIja zAzvata rahetI ja nathI. saMpUrNa vizva paNa anitya che, nAzavaMta che, padArthano saMpUrNa nAza thaI jAya che, jema eka padArtha utpanna thAya che, tema kAlAMtaramAM lAkho padArtho pANInA parapoTAnI jema utpanna thAya che ane vilaya pAme che. teno koI AdhAra nathI. anityavAdI darzana evo prabaLa tarka dharAve che ke kadAca A vizvanI lIlA amuka kALa sudhI TakI rahe, tema mAnavAnI koI jarUra nathI. sarvana vinAzanam jene Izvara, AtmA ke jaDa padAtho kahevAmAM Ave che, te paNa sahu amuka kALa nA ja mahemAna che paraMtu anaMta kALa sudhI zAzvata rUpe TakI zake, tema kahevAnuM ke mAnavAnuM koI kAraNa nathI. kALa svayaM anitya che. A rIte AdhAra ane Adheya tathA tenuM jJAna karanArA badhA tattvo nAzavaMta che, A siddhAMtanA AdhAre A 60 mI gAthAmAM je zaMkAno udbhava karyo che, te nAnI sUnI zaMkA nathI. A vizvano eka sanAtana prazna che. A gAthAmAM zaMkAnuM vivaraNa che. tethI ApaNe zaMkA zA mATe thAya che, tenuM vizada vyAkhyAna karyu che. samAdhAna to svayaM zAstrakAra karaze. dehathI AtmA ke AtmAthI deha : uparamAM ApaNe kahI gayA chIe, A paNa eka vilakSaNa prazna che. dehathI AtmAnuM sarjana thAya che ke AtmA svayaM dehanuM sarjana kare che. ApaNe atyAre zaMkAkAranA pakSamAM vAta karI rahyA chIe, zaMkA e thaI ke jyAre dehanuM sarjana thAya, tyAre ja AtmA temAM utpanna thAya che. deha yogathI upaje tema kahevAmAM AvyuM che paNa dehano yoga kevI rIte banyo? dehayoga zuM che ke jenA yogathI zaMkAkAra AtmAnI utpatti batAve che, te jANavuM jarUrI che. anyadarzanomAM pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAza, A pAMca bhUta che ane tenA saMyogathI dehanuM sarjana thAya che, te pramANe mAne che. prazna e che ke paMcabhUtano saMyoga prAkRtika rIte thAya che ke IzvaranI preraNAthI thAya che ? keTalAka paMcabhUtanA saMyogane prAkRtika mAne che. jyAre IzvaravAdI ema mAne che ke IzvaranI preraNAthI A saMyoga thAya che. arthAt samagra deha SSC(145) ISSING Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirmANamAM Izvara pradhAna kAraNa che. jo ke ahIM paNa be mata che. (1) sAkSAta Izvara svayaM vizvarUpe pariNAma pAmI sRSTinI racanA kare che. jemAM dehanI sRSTi paNa thAya che. A rIte Izvarane pariNAmI kAraNa arthAt upAdAna kAraNa mAne che. (2) jayAre bIjo mata Izvarane nimitta kAraNa mAne che. jema kuMbhAra mATIthI ghaDo banAve che, tema Izvara A badhA nAnA moTA ghaDA jevA dehone utpanna kare che. Izvara svayaM dUra rahe che. eTale bhagavAnane prajApati paNa kahyA che. prajApatino artha paNa kuMbhakAra thAya che... astu. prAkRtika rIte athavA Izvara dvArA dehanI sRSTi thAya che, te anya dArzaniko siddhAMta che. jyAre jainadarzana anusAra paramANu pulo svayaM pariNAma pAmIne dehane anukuLa evI vargaNAone grahaNa karI temAMthI dehanuM sarjana thAya che. ahIM zaMkAkAra ema mAne che ke dehanuM sarjana thAya pachI temAM jema AkAzamAM vAdaLA Ave, tema jIvano udbhava thAya che. jayAre ApaNuM darzana ema kahe che ke A dehano ghaDavaiyo evo jIvAtmA karma sthiti anusAra jyAre pudgalanI vacce Ave che tyAre ja dehanuM nirmANa thAya che paraMtu A sUkSma vAta zaMkAkArane samajANI nathI, tethI sthULa rIte ema mAne che ke dehathI jIvanuM sarjana thAya che. drazyamAna jagatamAM paNa evuM jovAmAM Ave che ke nAnA moTA vikAra pAmelA dravyomAM ke rasAyaNomAM kITANuo utpanna thAya che athavA temAM jIva utpanna thAya che ane kIDA khadabadavA mAMDe che. pANI javuM paDayuM rahe, to temAM porA paDe che. e ja rIte jeTalA khAdya padArtho paNa saDe che, tyAre temAM jIva utpanna thaI jAya che. vanaspati vageremAM phaLo paNa saDI jAya, tyAre phaLo mAM jIva utpanna thaI jAya che. AkhI sRSTimAM A rIte dehanA saMyogathI jIva utpanna thatAM hoya, tevuM sthULa rIte jovAmAM Ave che, mATe zaMkAkAra ThIka ja kahe che ke dehanA yogathI jIva upaje che. jIvathI deha utpanna thato hoya, tevuM lAgatuM nathI. ahIM jo dehanA yogathI jIva upaje che ane dehano nAza thatAM jIvano paNa nAza thaI jAya che, deha zAzvata nathI, to temAM rahelo AdheyabhUta jIva zAzvata kayAMthI rahI zake? phUlano nAza thAya, to sugaMdhano paNa nAza thaI jAya che. guNIno nAza thAya, to guNano paNa nAza thaI jAya che. senA hArI jAya to vijaya kayAMthI thAya ? tema dehano vilaya thaI jAya, pachI bicAro AtmA kayAMthI Take? zaMkAkAranI deha vRSTi hovAthI A zaMkA ubhavI che ke AtmA hoya, to bhale hoya paNa te zAzvata nathI. - A rIte kavirAje A gAthAmAM sahaja bhAve eka bahu ja moTA sanAtana dArzanika praznane janma Apyo che. A zaMkA nathI paNa eka sanAtana dArzanika prazna che. upasaMhAra : 60 mI gAthAnuM vizada varNana karyA pachI saMkSepamAM A gAthAno sAra e che ke A gAthAmAM nAstikavAdano bIjo pakSa AtmA zAzvata nathI, tenI carcA karI che. hakIkatamAM A zaMkA nathI paNa sthULa dehadarzanathI udbhavatI buddhinuM AkhyAna che. sthULa draSTie vizvamAM dehanI pradhAnatA che ane dehano laya thayA pachI pAchaLa kazuM vadhe, ke na vadhe AtmA jAya ke na jAya, tenuM bahu mahattva nathI. sAmAnya manuSyo deha dRSTi sudhI buddhine sImita rAkhI jIvana calAve che. jayAre S SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS S SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLa vadhelo jIva koI zAzvata tattva che ke nahIM te bAbata vicAre che. tene ahIM zAstrakAre zaMkArUpe varNana karI, mAnava mananA AdhyAtmika vikAsanI eka rekhAne AgaLa vadhArI che. bahu ja thoDo zabdomAM vizALa vAtane rajU karI che. ahIM zaMkAnuM samAdhAna karavA karatA je zaMkA udbhavI che, te ghaNI ja mahatvapUrNa che, tene pAThaka jo barAbara samajI zake to ja AgaLanA samAdhAnane sArI rIte samajI zake. ApaNe vivaraNamAM zaMkAnA mULa sudhI pahoMcIne joI zakIe chIe ke bhAratIya darzano A prazna upara vibhakata thayelA che ane nityavAda ane anityavAdanA, be pakSamAM vibhAjita che. jyAM jainadarzanano nityAnityarUpa alaukika anekAMtavAda abhuta rIte prakAza pAthare che. 60 mI gAthAnI parisamApti karyA pachI have eka gAthAmAM aMtima zaMkAnuM vivaraNa karanArI 61 mI gAthAmAM praveza karIzuM. 60 mI gAthAnA kathana mATe mahAna vibhUti zrImadajInA caraNomAM koTi koTi vaMdana abhivyakata karIe chIe, jeoe ATalI saraLa gujarAtI bhASAmAM mahAna siddhAMtone saMkelyA che. ID(14) SSS Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-61 upoddAta : zaMkAkAre pUrvanI gAthAmAM dehanA vinAzanI sAthe ja AtmAno nAza thAya che, tema kathana karyuM che, have zaMkAkAra potAnI zaMkAne vadhAre dRDha karavA kSaNikavAdano Azraya kare che. zaMkAkAranA kathanAnusAra be rIte AtmAno nAza thAya che. (1) mRtyu samaye dehanA vinAzanI sAthe AtmAno vinAza thAya che. (2) kSaNe kSaNe vastunuM parivartana thAya, te parivartanamAM paNa AtmAno nAza thato hoya, tevuM jaNAya che. A rIte koIpaNa rIte AtmAnI nityatAno anubhava thato nathI. A bIjI zaMkAne majabUta karavA mATe A sahAyaka zaMkA paNa UbhI karavAmAM AvI che. bhAratavarSamAM bauddhadarzanano udaya kSaNikavAdanA AdhAre thayelo che. samagra bauddhadarzana AtmAnuM athavA bIjA koI paNa padArthonuM zAzvatapaNuM svIkAryA vinA sarva padArtho kSaNe kSaNe nAza pAme che, tevo kSaNika pralayavAda sthApita karIne AtmAnI koI paNa prakAranI nityatAne temaNe dhikkArI che. A gAthAmAM zaMkAkAre bauddhadarzananuM paNa avalaMbana lIdhuM che. have ApaNe mULagAthAnA vivaraNamAM kSaNikavAdano vistArathI vicAra karIzuM. athavA vastu kSaNika che, kSaNe kSaNe palaTAya ! e anubhavathI paNa nahI AtmA nitya jaNAyAkalA athavA" zabdanA vividha artha : gAthAnA AraMbhamAM "athavA' zabdano upayoga karIne zaMkAkAre bIjA eka tarkanuM avalaMbana lIdhuM che. "athavA' zabda vividha arthamAM prayukata thAya che. (1) koIpaNa vastuno vikalpa levAno hoya, tyAre athavA zabda vaparAya che. to A kAma karazo athavA na thAya to A rIte karazo. | (2) vividha kriyA paddhatimAM "athavA" zabda vaparAya che. jema ke koI viSa khAIne mare che athavA evI jherI vastu khAIne marI zake che. koI phaLAhAra laIne potAnI bhUkhane saMtoSe che athavA khAdha padArtha upara paNa jIve che. (3) be guNonI vacce "athavA zabdano prayoga thAya che. tamArAmAM vANInI mIThAzano guNa hoya athavA ImAnadArIno guNa hoya, to paNa tamAruM jIvana suMdara bane che. Ama guNAtmaka bhedamAM paNa athavA zabda vaparAya che. (4) e ja rIte be tarka vacce paNa athavA zabdano upayoga thAya che. tame bhagavAnane zraddhAthI mAno cho athavA buddhipUrvaka svIkAra karo cho. tamo e je yukita siddha karI che, te anitya bhAvane siddha kare che athavA bIjI yukitathI paNa anityabhAva siddha thaI zake che. (5) be tarka ke be prakAranA vacanomAM paNa athavA zabda vaparAya che. Ama 'athavA" zabda Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAno sAdhAraNa zabda che paraMtu darzanazAstramAM ke philosophImAM 'athavA" zabda pahADa jevo moTo che tamo vedAMtane svIkAro athavA bauddha darzanano svIkAra karo, baMne darzanamAM be cheDA che. eTale ahIM athavA' kahevAthI tame koI eka biMdu para pahoMcI zakatA nathI. bauddhadarzanano svIkAra karo, to vinAzavAdI darzananA gartamAM cAlyA jAo ane vedAMtavAdano svIkAra karo, to saMpUrNa nityavAdamAM pahoMcI zako cho. ahIM "athavA' zabda be darzana vaccenI moTI khAI che. . (6) jyAre A ja "athavA zabda jainadarzanamAM eka samatolapaNa lAvanAra trAjanuM kAma kare che. jainadarzana kahe che ke padArtha dravya draSTie nitya che athavA paryAya draSTie anitya che. nityAnityavAdano je anekAMta siddhAMta che te paNa 'athavA' jevA bhAva upara AdhArita che. Ama che athavA Ama paNa che. eka ja vyakita mAmA paNa che athavA kAkA paNa che. uparyukata bArIka vivaraNathI samajI zakAya che ke "athavA' zabda samatolapaNAno paNa AdhAra che ane be viparIta dizAno paNa bodha apAve che. A athavA zabda jevo tevo nathI. vyavahAramAM paNa "athavA' zabdano khUbaja upayoga thAya che. patnI paNa che athavA mitra paNa che. ahIM vyavahArika dRSTie eka vyakitanI be pratimAne "athavA' zabdathI abhivyakata karavAmAM Ave che. have ApaNe mULa viSaya para AvIe. ahIM kapALa gurudeve gAthAnA AraMbhamAM ja "athavA' zabdanuM uccAraNa karyuM che. zaMkAkAre eka sAmAnya buddhithI je tarka Apyo hato, te tarkane vizeSa rUpe samajavA mATe tarkanI bIjI bAjune paNa sparza karavAmAM Avyo che. eka ja vastunI be bAjune paNa athavA zabdathI kahevAmAM Ave che. ahIM siddhikAre AtmAnI anityatA mATe dehotsarga ke dehavilaya jevA je sAmAnya tarka ApyA che, tenI bIjI je sUkSma dhAra che, tene "athavA' zabdathI sparza karIne zaMkAne samajavA mATe punaH eka evI draSTi ApI che. A draSTi che kSaNikavAda. zaMkAkAra kahe che ke phakata AtmA dehanI sAthe ja mare che, tevuM nathI paraMtu kSaNe kSaNe te parivartana pAme che, tethI tenuM astitva paNa kSaNika che. eTale ahIM siddhikAra kahe che, "athavA vastu kSaNika che'. A vAkaya zaMkAkAranuM che. kSaNikavAda zuM che : bhAratavarSamAM je darzana ane tattvajJAnano abhyadaya thayo che, temAM lagabhaga Izvara, AtmA, brahma, vagere zAzvata padArthonI sthApanA karavAmAM AvI che. anitya kSaNabhaMgura, mAyAvI saMsAramAMthI nIkaLI ajara amara evA avinAzI AtmAnuM avalaMbana grahaNa karIne mukatadazAmAM rahI nirvikAra avasthAne bhogavavI, te nityavAdI darzananuM lakSa che. AnAthI viparIta anityavAdI darzanano abhyadaya thayo, e darzane paDakAra karyo ke Izvara, AtmA ke brahma jevA koI zAzvata, nitya padArtho astitva dharAvatA nathI temaja bIjA koI jaDa padArtha paNa zAzvata astitva dharAvatA nathI. samagra vizva anitya bhAvathI bhareluM che. temAM koI sthAyI tattva nathI. je kAMI dekhAya che, te badhu kSaNika che, parivartanazIla che, nAzavaMta che, mATe anityabhAvane samajI levA ane kSaNikavAdano svIkAra karavo, te ja samyajJAna che. - A rIte nityavAda ane anityavAdanI be spaSTa dhArAo dArzanikakSetramAM pravAhita thaI che. '\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ \\\\\\\\\\(149) SLLLLSLLLLLLS Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI spaSTa che ke jo kSaNikavAdano Azraya kare, to AtmA jevI koI nitya vastune mAnavAnI AvazyakatA nathI. kSaNika eTale eka kSaNano Azraya karI padArtha potAnuM rUpa pragaTa kare che ane turaMta ja laya pAme che. bIjI kSaNe bIjuM rUpa astitvamAM Ave che. be avasthAne joDanAruM koI sthAyI tattva nathI. mALAnA badhA maNakA judA judA che, temAM koI doro nathI. A maNakAo svayaM eka rekhAmAM cAlatA hoya, to mithyA akhaMDa mALAnA darzana thAya che. jema pANInA parapoTA eka pachI eka udbhava pAmI laya pAme che. be parapoTA vacce koI akhaMDa dravya nathI. te ja rIte kSaNika avasthAo svayaM pAra thatI hoya che. be avasthA viSe sAdRzya bhAva hovAthI baMne samAna dekhAya che paraMtu banne vacce koI sthAyI sabaMdha nathI. Ama kSaNikavAdI buddhinI tIvratAnA AdhAre badhA padArthamAM saMpUrNa bhedanA darzana kare che. te akhaMDa, abhedha, avicchinna tattvano cheda uDADe che. A che kSaNikavAda. jainadarzanamAM je paryAyavAda che, te paNa kSaNika rUpanuM darzana karAve che paraMtu jainadarzana AvI kSaNika paryAyanA AdhAra rUpe zAzvata dravyano svIkAra kare che. khUbInI vAta e che ke phakata paryAya ja pratyakSa anubhavamAM Ave che. arthAt paryAyane jANI joI zakAya che. zAzvata dravyano anubhava kevaLajJAnI AtmA sivAya anya koI karI zakatA nathI. zAstrathI, anubhavathI ke zraddhAthI ja zAzvata dravyano svIkAra karavAmAM Ave che. ahIM zaMkAkAra AvA zAstrajJAna ane anubhavavihIna hovAthI phakata paryAyanA AdhAre ema kahe che. 'athavA vastu kSaNika che.' ane kSaNe kSaNe palaTAya ane nAza pAme che. jJAna vihIna zaMkAkArane zAzrvatano anubhava thato nathI. eTale ja siddhikAra trIjA padamAM kahe che ke 'e anubhavathI paNa nahI' ahIM 'e' no artha evuM koI nitya dravya athavA Avo koI anubhava thato nathI ke jethI te nitya AtmAno svIkAra kare athavA AtmAnI nityatAne samaje. jo ke vairAgyazAstramAM paNa saMsAra anitya che, kSaNabhaMgura che, badhu nAzavaMta che. 'Attei nor pattitte tor / ' arthAt Akho loka saLagI rahyo che. tevuM vidhAna karIne saMsAranI anityatAno pATha bhaNAvyo che. vastunI kSaNika sthiti vairAgyanuM nimitta che paraMtu jIva jo samyag dRSTi na hoya, to saMsAranI kSaNikatAmAMthI pAra thaIne je zAzvata dravyane svIkAravuM joIe, te svIkArI zakato nathI. AgaLamAM svayaM kRpALudeve kahyuM che ke 'aTake tyAga vairAgyamAM to bhUle nija bhAna.' zaMkAkArane saMsAranI kSaNika avasthAno anubhava thAya che, A anityanA anubhavanA AdhAre AtmAne paNa anitya mAnavA prerAya che. A eka evu biMdu che ke jyAM anitya ane nityano bheda karI bhedavijJAna prApta thayA pachI abheda akhaMDa evA avinAzI nitya dravyane svIkAre ane nitya dravyomAM paNa jJAnayukata zAzvata Atmadravyano svIkAra kare. A rIte samyagadRSTi jIva nitya AtmAmAM sthira thaI mukata thAya che. A AkhI 61 mI gAthA AtmAnA astitvano svIkAra na karanArI badhI zaMkAonuM parisamApana karI, have nitya bhAvo tarapha vALI 62 mI gAthAmAM zAstrakAra yathArtha bodhano AraMbha (150) Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaze. A gAthA sudhImAM nAstika bhAvanA traNa biMduo spaSTa karyA che. (1) AtmA nathI arthAt AtmAnuM astitva nathI. AtmA jevuM koI dravya nathI. tene mAnavAnI jarUra paNa nathI. A prathama zaMkA che. (2) AtmA che paraMtu te zAzvata nathI. te koI sthAyI tattva nathI, deha sAthe utpanna thayelo eka kITANuM che. te eka prakAre dehano vikAra che. temAM buddhinI utpatti hovAthI 'huM chuM' evo svIkAra kare paraMtu te huM zAzvata ke nitya nathI. deha maravAnI sAthe ahaMkAra karanAra AtmA paNa marI jAya che. A bIjI zaMkA che, bIjI zaMkAnA AdhAre eka trIjI zaMkAno paNa udbhava karavAmAM Avyo che. (3) jo AtmA zAzvata hoya, to anubhava thavo joIe. paraMtu jema vastu kSaNika che, tema AtmA paNa kSaNika che ane be kSaNika avasthAnI vacce koI sthAyI tattva nathI. jo hoya, to teno anubhava thavo joIe paraMtu anubhava thato nathI, mATe AtmA nathI, A trIjI zaMkA che, ane te zAzvata to che ja nahi. Ama ahIM badhI zaMkAonuM parisamApana karyuM che. atyAra sudhI 61gAthA sudhI vipakSanuM varNana che. AtmAnA astitva viSayaka vipakSanI keTalI keTalI dalIlo che, tenuM zaMkAkAra rUpe varNana upasthita karyuM che. A badhI zaMkAo kevI rIte thAya che, tenuM ApaNe AMtarika nirIkSaNa karyuM che. arthAt mAnava buddhizALI hovA chatAM evA kayA AMtarika kAraNothI te satya bodhathI dUra rahI jAya che. ahIM ApaNe thoDI AMtarika sthitinuM vivecana karI AMtarika kAraNono AbhAsa ApazuM. sahu prathama jJAnAvaraNIya karmano udaya ajJAnano paDado Ubho kare che. jyAre jJAnAvaraNIya karmano kSayoyazama thAya che, tyAre AtmA eka eka ajJAna khaMDano parihAra karI keTaloka bodha prApta kare che paraMtu A ajJAna khaMDa bhinna bhinna prakArano hovAthI teno kSayopazama paNa alaga alaga kendramAM alaga alaga rIte prakAza Ape che. mAnava jayAre thoDo AgaLa vadhe che ane ajJAnakhaMDano vilaya thAya che, tyAre nIti ane dharmano svIkAra kare che paraMtu ATalA mAtrathI ajJAna khaMDanuM nivAraNa thatuM nathI. ajJAna khaMDa sUkSma hovAthI te buddhimAna manuSyane paNa tattvabodhathI dUra rAkhe che. jayAre thoDo puNyano udaya thAya, tyAre AvA ajJAnakhaMDanuM ullaMdhana karI navo kSayopazama prApta karI, tattvano bodha prApta kare, tyArapachI paNa tene zAzvata bhAvono svIkAra karI zake tevI prajJA khIlI hotI nathI. tyAM evA prakArano ajJAna khaMDa palAMThI mArIne beThelo che ke jIvAtmAne zAzvata tattvamAM praveza karavA deto nathI, tattvabodhanI UMcI sthitimAM gayA pachI paNa jIvane zAzvata tattvanA nirNaya karavAthI dUra rAkhe che. jo ke AmAM ekaluM jJAnAvaraNIya karma kAma karatuM nathI. jJAnAvaraNIya karmanA AvA bhinna bhinna ajJAna khaMDono udbhava thavAmAM mohanIya karmano pradhAna hAtha che. mohanIyakarma mohadazAne utpanna karI jJAnanA prakAzane paNa gherI rAkhe che. eTale ja kuMdakudAcArya jevA mahAna AcArye lakheluM che ane jenI upara TIkA karatAM amRtacaMdrAcAryajIe kahyuM che ke moDayamnAniita arthAt A vizvanA phalaka upara moha ja nAcI rahyo che. bAkI badhA dravyo pota potAnI jagyAe prakAzI rahyA che paraMtu moha moTo mahAraMbha karI (151 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navA navA druzyo Ubho karI buddhine bhUlAvAmAM nAMkhe che.. astu. jIvAtmAnI AMtarika karma avasthAmAM bhinna bhinna prakAranA karmanA udaya pravAho prajJA upara potAno paNa prabhAva pAthare che ane mULa zuddha dravya sudhI na pahoMcavAmAM pUro bhAga bhajave che, tethI mAnava nAstika bhAva, ke viparIta bhAvonA khArA sAgaramAM taNAto rahe che. 61 mI gAthA sudhI siddhikAre jIvanI A viparItadazAnuM saraLa gujarAtI bhASAmAM varNana karIne eka prakAre te jIvonuM mAnasacitra taiyAra karyuM che ane ajJAnamUlaka prajJAnA prabhAvane pradarzita karI vAstavika sAmAjika sthitinuM varNana karI 62 mI gAthAthI siddhikAra svayaM yathArtha bodhano sparza karAvaze. A gAthAmAM eka prazna vicAraNIya che. prathama padamAM lakhyuM che ke vastu kSaNika che ane tenA pariNAma svarUpe AtmA nitya dekhAto nathI. to zuM AtmAne vastu mAnI che ke vastune AtmA mAnyo che ? hakIkatamAM eka khAsa vAta samajavAnI che. vastuno artha badhA padArtha ke badhA dravyo thAya che. badhA dravyo kharekhara vastu che ane vastu tarIke zaMkAkAre tene kSaNika batAvI che arthAta zaMkAkAra badhA dravyone kSaNika mAne che ane badhA dravyonI aMdara Atmadravyano paNa samAveza thAya che. hakIkatamAM A rIte lakhavuM ghaTe ke vastu kSaNika che, to te anubhavathI paNa nahi, vastu nitya jaNAya. vastu kSaNika che, to vastunI nityatAno parihAra karavo jarUrI hato paraMtu zAstrakAre zaMkAkAranA uttaramAM AtmAnI nityatAno parihAra karyo che. Ama zaMkAnA kAraNa-kAryamAM vibheda dekhAya che. jayAre tarka anusAra praznane anukuLa uttara hovA joIe. ahIM AtmAnI nityatAnuM prakaraNa cAle che ane zaMkAkAra badhI vastu kSaNika che ema kahe to AtmAnI nityatA to anubhavamAM Ave ja kayAMthI? koI ema kahe che ke A rogIne koI paNa phaLa ApavAthI vikAra thaze, to tene kerI to Apazo ja nahi. badhA phaLano niSedha karyo, tyAM kerIno svataH niSedha thaI jAya che. chatAM vaidharAja ema kahe che ane kerI khAvI ke na khAvI te prazna cAle che. eTale sAmAnya niSedhamAM vizeSano niSedha thaI jAya che chatAM paNa jenuM prakaraNa cAlatuM hoya, tenuM nAma levuM ghaTe che. ahIM paNa vastu kSaNika che temAM badhI vastunI nityatAno sAmAnya rIte niSedha thaI gayo che. chatAM vizeSa rUpe AtmAnI nityatAno ullekha karyo che, tenuM kAraNa A Akho graMtha Atmasiddhino graMtha che. eTale mukhyatve AtmAnulakSI vyavahAra thAya che. tArkika draSTie A koI doSa nathI. sAmAnya niSedhamAM vizeSa niSedhano tarkazAstrano siddhAMta A gAthAmAM jaLavAI rahyo che. hakIkatamAM badhA padArtho vastu che, to AtmA paNa eka jJAnayukata vastu che ane vastu tarIke te vAstavika dravya che. vastu zabda paNa vAstavika bhAvonuM kathana kare che, tethI ApaNA siddhinAre vastune kSaNika batAvI zaMkAkAranA mukhethI AtmAnI nityatAno niSedha prastuta karyo che. te eka prakAre madhyama koTino alaMkAra che. zaMkAkAra kahe che ke "kSaNe kSaNe vastu palaTAya" paraMtu A palaTAya zabda evo che ke vagara bolya koI sthAyI vastuno bodha karAve che. tyAM koI vastu che, to ja te kSaNe kSaNe palaTAya che. palaTAya zabdamAM nityatAno bodha samAyelo che. koI kahe ke A abhinetA ghaDIe ghaDIe navA veSa palaTe che, to teno artha e che ke veSa palaTAya che paraMtu te palaTanAro barAbara hAjara che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyathA koNa veSa palaTe che ? e prazna Ubho raheze. te ja rIte zaMkAkAra kahe che ke kSaNe kSaNe palaTAya, temAM palaTAvAthI je rUpa thAya che, te dekhAya che paNa je palaTAya che, te to tyAM hovo joIe ne ? arthAt koI vastunuM astitva che, te ja kSaNe kSaNe palaTAya che. jainadarzanamAM Ane dravyAthirkanaya kahevAmAM Ave che. utpAd ya ghauvyayukta sat | mokSazAstramAM A vAkaya utpatti ane laya sivAya padArthanA dhruva aMzanuM vivecana kare che paraMtu A dhruva aMza najarathI ojala che. te sAmAnya buddhi ke kevaLajJAnane choDIne bIjA koI jJAnano viSaya nathI. e dhrauvya aMzane anumAnathI svIkAravA mATe haju zaMkAkAranI dRSTi khUlI nathI. eTale te kevaLa palaTAtI avasthAne joIne ema kahe che ke AtmA jevI koI nitya vastuno anubhava thato nathI. hakIkatamAM A dravyArthinanaya e ja zAzvata dravyono mULa AdhAra che. jenuM vivecana AgaLa Avaze. ahIM ApaNe phakata zaMkAkAranI zaMkAnuM sAMgopAMga vivecana karyuM che. ' ; AdhyAtmika saMpUTa gAthA-60, 1 : A gAthAmAM padArthanI kSaNabhaMguratAno ullekha che, temAM bhale AtmAno InkAra karavA mATe kSaNabhaMguratAno Azraya karyo che paraMtu hakIkatamAM vizvanI ke dRzyamAna jagatanI kSaNabhaMguratA jo draSTigocara thAya, to ja AtmAnA astitvano bodha thavo saMbhava che. A gAthA parokSabhAve kSaNabhaMgura bhAvothI upara UThIne zAzvatabhAvone nihALavAnI preraNA Ape che. pratipakSI kSaNavAdanA AdhAre je nirNaya kare che, te ghaNo ja apUrNa che. sAcA arthamAM kSaNavAda ja virakitanuM mukhya kAraNa che. kSaNikabhAvonuM darzana thatAM akSaNika, akSara evA AtmAnI svataH sthApanA thAya che. kSat akSaro jJAya? | pharavRSTi je mohAnvita che, te kSaNabhaMgura bhAvone nihALe che. jyAre akSaradRSTi je nirmoha che, te zAzvatabhAvone nihALe che. bhale praznakAranA mukhathI A gAthA anityavAdanI dhotaka hoya paraMtu teno svara nitya AtmAno pratibodha karAve che. baMne gAthAmAM eka sarakho AdhyAtmika bhAva samAviSTa che. " ApaNe paNa ahIM 61 mI gAthA sudhInuM bArIka vivaraNa karyA pachI teno upasaMhAra karI yathArtha bhAvo tarapha vaLI dara mI gAthAnuM udghATana karIe. . upasaMhAra : uparyukata je kAMI varNana karyuM che, teno sArAMza e che ke jyAM sudhI sAcuM pramANa na maLe, tyAM sudhI mAnavanI buddhi zaMkAmAM aTavAI rahe che. A zaMkA sUma tattvono svIkAra karyA pachI paNa anyathA bodha karI anitya bhAvamAM aTakI jAya che. bhagavAna buddha jevA mahAna vibhUti sAranAthamAM bahuja tapasyA karyA pachI jayAre sUkSma prajJAno udbhava thayo, tyAre vizvanI paryAyanuM darzana karI paryAyarUpa kSaNikavAdamAM aTakI gayA ane eka AkhuM kSaNikadarzana upasthita karI vizvane kSaNika bhAvothI prabhAvita karyuM. A gALAmAM paNa siddhikAre koI paNa darzananuM nAma lIdhA vinA eka zaMkAkArane AdhAre parokSabhAve anityavAdI darzano tarapha IzAro karyo che. jene ApaNe vivaraNa karI gayA chIe. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke mAnavanI buddhi kevA kevA bhAvamAM pravAhita thAya che, A gAthAmAM tenuM spaSTa citra ApyuM che. , 5 1 , SSSSSSSSSSSSSSSSSSS( pa ) SSSSSSSSSSSSSS YA lllllllllllllllllll Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-ra upodghAta : A gAthAmAM siddhikAre be svataMtra dravyono phaLaco karyo che. (1) jaDa pariNAmI deha che. (2) cetana pariNAmI jJAna tattva che, jeno AdhAra Atmadravya che. teo svayaM kahe che ke deha to eka pudgalono pUMja che. jema kuMbhAra mATI, pANI ane retIne bhegI karI ITanuM nirmANa kare che. e ja rIte kuMbhAra mATInI aMdara jarUrI bIjA jaDa dravyonI meLavaNI karI ghaDo taiyAra kare che. AvA koI paNa AkAro ke dehAdi piMDo pulanA saMyogathI janme che. tenI eka svataMtra prakriyA che. jayAre bIjI bAju cetanatattva svayaM utpatti laya pAmI jJAnanA AdhAre arthAt jJAnane vazIbhUta pariNAma pAme che. A pariNAma pAmavAmAM jaDa dravyono kazo upakAra nathI. svayaM tenuM upAdAna nirALuM che. AkhI gAthA jaDa cetananI pariNatine gUDhabhAve pragaTa karI jANakArane jANe prazna pUchavo hoya, te rIte mAthAnA bhAvanI rajUAta karI che. ATalo upodghAta karyA pachI ApaNe mULa gAthAne akSarazaH nihALIe. ( deha mAtra saMyoga che. vaLI jaDa rUpI drazya cetananA utpatti laya, konA anubhavavazya? IkarA deha mAtra saMyoga che... ahIM dehanI utpatti bAbata sAMyogika kAraNanuM vivecana karyuM che. Ama to deha sivAyanA je koI paNa padArtha utpanna thAya che, te badhAne mATe A ja zAzvata niyama che ke badhA padArthonuM nirmANa saMyoga mAtrathI thAya che paraMtu ahIM mukhya rUpe dehathI dehInI vyAkhyA karavAnuM prayojana hovAthI dehane lakSamAM rAkhyo che. deha eka sAMyogika kriyAthI utpanna thAya che, tema ahIM kavirAja sAdhAraNa rIte bodha Ape che. hakIkatamAM deha mAtra paMca bhUtono saMyoga ja che. jo ke jenadarzanamAM paMcabhUta jevo zabda vAparyo nathI paraMtu dehanI utpattimAM pRthvI, pANI, agni ItyAdi padArthono saMyoga hoya che. jo ke jainadarzana anusAra evA paNa deha che ke jemAM paMcabhUtono saMyoga hoto nathI, tene vaikriya zarIra kahevAmAM Ave che. devo ane nArakIone AvA zarIra upalabdha hoya che. jo ke A badhA devonA tathA nArakIonA zarIra paNa eka saMyoga mAtra che arthAt sAMyogika kriyA che pachI te paMcabhUtano saMyoga hoya athavA koI svataMtra vaikriya vargaNAnA pudgala hoya paraMtu A deha saMyogathI ja udbhavyo che. A sthULa deha sivAya zAstromAM kArmaNa zarIra, tejasa zarIra, AhAraka zarIra evA sUkSma ane vilakSaNa zarIronuM varNana che. te badhA deho paNa hakIkatamAM eka saMyoga mAtra che. ahIM sAmAnya rIte deha zabdano prayoga karyo che. sthULa ke sUma je koI zarIra che, te mAtra eka saMyoga che ane saMyogathI ja deha udbhavyA hoya evo ullekha karyo che. A gAthAmAM eka gUDha prazna adhyArtha che. "deha mAtra saMyoga' ema lakhyuM che paraMtu kono saMyoga, te jaNAvyuM nathI. phakata jaDa padArthono saMyoga che tevuM spaSTa karyuM nathI. AgaLanA padamAM 'vaLI jaDa rUpI dRzya' ema kahIne akathitabhAva rAkhI dIdho che. uparAMta "mAtra' kahIne phakata saMyogane ja kAraNa batAvyuM che. tattva \\\\\\\\\\\\\\\\\\(1pa4) \\\\\\\\\\\\S Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTie Akho prazna gaMbhIra ane vicAraNIya banI gayo che. mATe ApaNe ahIM UMDAIthI ghaTasphoTa karazuM. koI paNa vastu saMyoga mAtrathI utpanna thatI nathI. sAmAnya bhAve game te be cAra padArthone saMyukata karavA mAtrathI koI avayavanI ke akhaMDa navA padArthanI racanA thatI nathI. saMyoga mAtra kAraNa na banI zake paraMtu jayAre sAMyogika dravyamAM navA padArthanI racanA karavAnI yogyatA hoya ane te kAraNabhUta dravyomAM ane AvA sAMyogika dravyamAM yogya guNadharma niSpanna thAya, tyAre padArthanI racanA thAya che. ekalo saMyoga kAraNa banI zakato nathI paraMtu ahIM zAstrakAre "deha mAtra saMyoga" ema kahIne deha eka saMyoga ja che, koI saMyogavazAta utpanna thaI gayo che, tevo bhAva abhivyakata karyo che. Ama "mAtra' zabda nizcayavAdI zabda banyo che. ahIM "matra' zabdano artha evo thaze ke deha mAtra nizcita saMyogarUpI koI kAraNathI udbhavyo che. ahIM saMyoga mAtra tema lakhyuM nathI. paNa "mAtra saMyoga' ema lakhyuM che. saMyoga mAtra kahevAthI koIpaNa saMyoga, evo artha nIkaLI zakato hato. paraMtu ahIM mAtra saMyoga' lakhyuM che. eTale koI eka khAsa viziSTa saMyogathI deha pragaTa thayo che. A rIte zuddha artha karavAthI ane vAkayano bhAva samajavAthI koI prakAranI zAstrIya pratikULatA AvatI nathI. hakIkatamAM kevaLa jaDanA saMyogathI dehanI racanA thatI nathI. jyAM sudhI jIvAtmAno e pudgalonI sAthe saMyoga na thAya, tyAM sudhI koI paNa paryAptinuM nirmANa thatuM nathI. yogya guNadharmavALA pudgalonI vacce jayAre jIvAtmA pUrvakarmanA udayathI tyAM AvI pahoMce che ane te karmanA prabhAve nizcita sthAnamAM Avelo jIva te pugalone zarIra rUpe grahaNa kare che, A rIte jIva ane pugalono saMyoga thAya che, tyAre A be dravyanA saMyogathI dehanI racanA thAya che. pachI te garbhaja deha hoya, samudghima hoya ke vaikriya hoya, koI paNa prakAranA sthULa deha jIva ane pudgalanA saMyogathI udbhave che. mATe ja siddhikAra ahIM kahe che ke "deha mAtra saMyoga che." konA saMyoga pachI utpanna thAya che ? to tyAM jIva dravya ane jaDa dravya baMneno saMyoga grahaNa karavAno che. ahIM mAtra' no artha "sivAya' thAya che. arthAt jaDa-cetana, baMnenA saMyoga sivAya A deha banyo nathI. je banyo che te deha eka mAtra saMyoga che. arthAt khAsa saMyogathI niSpanna thayo che. Ama saMyoga zabda je adhyArtha hato. tenA garbhamAM phakata koI jaDano ja saMyoga na samaje, te ahIM khAsa samajavAnuM che ane jaDa-cetanano saMyoga e eka mAtra saMyoga, tema eka nizcita bhAve siddhikAre deha racanAnI abhivyakita karI che. bahu ja siphatathI thoDo zabdamAM A eka tAttvika ke zAstrIya siddhAMtanI sthApanA karI, dehane saMyogika batAvI, dehanI racanA upara eka gUDha prakAza nAMkhyo che. A thaI sthULa dehanI racanA paraMtu A sivAyanA kAryaNazarIra ane tejasa zarIra jevA sUkSma deha che, te paNa eka prakAre anaMtakALathI jIva sAthe sAMyogika saMbaMdha dharAve che. te badhA sUkSma zarIro paNa eka mAtra saMyoga che. teno ghaNo ja UMDo artha che. jUo, ApaNe ahIM AdhyAtmika draSTie A zabdano bhAvArtha samajIe. kArmaNazarIra ke bIjA koI paNa vaibhAvika zarIro anaMtakALa ke Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI jIva sAthe hovA chatAM jIva rUpe pariNata thayA nathI, te spaSTa nirALA che. AtmA te AtmA che ane karma zarIra te karma zarIra che. karma zarIramAM AtmAno koI guNadharma nathI ke tenuM koI tAdAbhya aMga nathI. anaMta kALathI sAthe hovA chatAM bane mAtra saMyoga bhAve rahelA che. karmanuM zarIra eka mAtra saMyoga che. je saMyukata hoya, te chUTuM paDI zake che. loDhAnI jaMjIre hAthI baMdhAyelo hovA chatAM hAthI te hAthI che, ane jaMjIra te jaMjIra che. jaMjIra ane hAthIno mAtra saMyoga che ane jaMjIra tUTe ke khUle to baMne vimukata thAya, paraspara chUTA paDI jAya che. chUTA na paDe, tyAM sudhI mAtra saMyoga che. kavizrIe mAtra' zabda kahIne ahIM alaukika siddhAMtanI sthApanA karI che. have ApaNe mULa vAta para jaIe, deha mAtra saMyoga" te padamAM be prakAranA Azaya che. deha svayaM eka pudgalono saMyoga che. deha koI saMyoga mAtrathI udbhavyo che. (2) bIjo Azaya che ke deha te jIvanI sAthe eka mAtra saMyoga rUpe che. arthAt dehano AtmA sAthe eka mAtra saMyoga sabaMdha che, bIjo koI sabaMdha nathI. jo bIjo koI tAdAmya ke tadrupa sabaMdha hoya athavA guNaguNI jevo sabaMdha hoya, to dehanuM svataMtra astitva rahetuM nathI ke te chUTo paNa paDI zakato nathI, tethI kavirAja kahe che ke deha mAtra eka saMyoga che. tenAthI vizeSa kazuM nathI. Ama jIvAtmAno ane dehano mAtra saMyoga che, tethI kAdavamAM paDeluM sonuM jema kAdava rUpa dekhAya che chatAM alaga che. kAdava te kAdava che ane sonuM te sonuM che. kAdava kanakano eka mAtra saMyoga che. eka loTo pANI paDe, to baMne nirALA banI jAya che, tema deha ane AtmA baMne saMyogathI TakelA che. temAM bIjo koI pariNAma sabaMdha nathI, pachI te sUkSma kArpaNa zarIra hoya ke sthULa zarIra hoya, zarIra ane AtmA mAtra saMyoga bhAva TakelA che. deha te deha che, AtmA te AtmA che. Ama teno bheda saikAlika zAzvata che. te ja eka mAtra mokSano daravAjo che, mATe A gAthAmAM deha mAtra saMyoga" ema kahIne siddhikAre AtmatattvanI sthApanA karavAnI sAthe sAthe AdhyAtmika upAsanAno eka pramukha siddhAMta paNa pIrasI dIdho che. dhanya che, kRpALudevane ! ahobhAva ! evA zabdo manathI sarI paDe che. vaLI jaDa rUpI dRzya : dehanI sAMyogika sthitinI vAta pUrI karyA pachI bIjA padamAM zAstrakAra kahe che. "vaLI jaDarUpI dRzya" "vaLI'no artha A badhu sUkSmabhAve hovA chatAM skUlabuddhinA jIvane kevaLa jaDa zarIranA ja darzana thAya che. tene jaDa zarIra ja drazyamAna thAya che. je draSTimAM Ave che, te saMyogathI udbhavelo ane saMyogathI jIva sAthe Takelo evo eka jaDa ane rUpI deha drazyamAna che arthAt dRSTimAM Ave che. ahIM "vaLI' kahevAno artha e che ke pUla buddhivALA jIvone uparanI sAMyogika kriyAnuM jJAna nathI ane te kriyA to je rUpe cAle che tema cAlatI rahe che paraMtu "vaLI'no artha jIva te kriyA na jANavAthI jaDa ane drazyane ja jue che. hakIkatamAM je rUpI dravyo che, te badhA jaDa hoya che ane je jaDa che, te ja vRzyamAna thaI zake che. A padamAM paNa bahu ja hisAbI rIte thoDA zabdomAM rUpI dravyonI ane jaDa dravyonI ekatA rUpa sthApanA karI dRzyamAna jagata te jaDa che. ema kahIne zAstrakAra sthULa draSTino parihAra karavA mAMge che. A bIjuM pada paNa ApaNe sAMgopAga bhAve vicArazuM. jainadarzanamAM vizvanI mULabhUta saMpatti rUpe che Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyanI sthApanA karavAmAM AvI che. mokSazAstra vagere graMthomAM pAMca dravyonuM ja nirUpaNa che. kAlane sthAyI dravya tarIke ghaNA AcAryoe svIkAra karyo nathI. prAyaH digaMbara paraMparAmAM kALa eka svataMtra dravya che, tevuM AcAryAnuM maMtavya che... astu. ahIM ApaNe eTaluM ja kahevA mAMgIe chIe ke A badhA dravyo be bhAgamAM vibhakata thAya che, jaDa ane cetana. bIjI yukitathI paNa dravyo be bhAgamAM vibhakata thAya che, rUpI ane arUpI. prathama vibhAgamAM Atmatattvane choDIne badhA dravyo jaDa che. jaDano artha jJAna rahita thAya che ane bIjA pakSamAM Atmatattva eka ja cetana dravya che ane te jJAna sahita che. paMratu bIjI rIte vibhakata karatA rUpI dravyamAM eka pudgala dravya ja che. bAkInA pAMceya dravyo arUpI che. A vibhAjana sarakhI rIte samajI levAthI ApaNI dara mI gAthAnA A baMne pado vadhAre spaSTa thaze. zAstrakAre ahIM dehane mAtra eka saMyoga batAvyo che. arthAt koI paNa prakAranA bhautika saMyoga ke karmanA saMyogathI A dehanuM nirmANa thayuM che. ATaluM kahyA pachI A deha je jaDa dravyathI nirmANa thayo che, te jaDa dravya rUpI paNa che arthAt pulAstikAya che. pugalano piMDa mAtra dRzyamAna rUpI dravya che. padArtha svayaM drazya ke adrazya hoto nathI paraMtu jJAnendriyavALo jIva jyAre padArthanA darzana kare che, tyAre te padArtha tene drazyarUpe pratibhASita thAya che. A AdhyAtmika UMDo bhAva khAsa samajavAno che. ahIM jaDa rUpI' ema lakhyuM che paraMtu hakIkatamAM A rUpI jaDa dravya dRzyamAna bane che. sAmAnya manuSyanI Indriyo rUpI padArthane choDIne koI paNa bIjA dravyane potAno viSaya banAvI zakatI nathI ane druzya paNa banAvI zakatI nathI. phakata A jJAnendriyo rUpI jaDa dravyane ja drazyamAna karI zake che. ahIM zAstrakAranI draSTi padArtha karatA phakata jaDa dravya upara AdhAra rAkhI zaMkAkAranI chULa buddhinuM AkhyAna kare che. zarIra eka mAtra saMyogarUpa che ane te jaDa rUpI dravyothI banelo che. je vyakti phakta tene ja jUe che, te tyAM aTakI jAya che. te dehane ja pradhAna tattva gaNe che. tenA mATe dehanuM drazya mukhya dRzya banI jAya che paraMtu ahIM zAstrakAra kahe che A phakata jaDa rUpI drazya che, te Atmatattvane grahaNa karI zakatuM nathI. ahIM dRzya ane dRSTA e bane jJAnanA AdhAre che paraMtu dRSTAno viveka na hoya, tyAM sudhI AvA jaDa druzyone pradhAnatA Ape che. ahIM A padamAM deha te viSaya che ane draSTA che te jJAtA che. arthAt dRSTA dehane dRzyamAna kare che. eTale siddhikAra kahe che ke vaLI A saMyoga paNa jaDa che, rUpI che ane druzya che. cetananA utpatti laya - A samasyAnuM nivAraNa karavA mATe AgaLanA padamAM zAstrakAra kahe che ke zarIranI aMdara raheluM je jJAnamaya tattva che ane tenA utpatti ane laya thAya che, te utpatti ane laya zarIranI utpatti ane laya sAthe saMbaMdha dharAvatA nathI. deha bhautika pudgalonA saMyogathI udbhavya che ane te pugalo vikharAtA laya pAme che. dehanI utpatti ane dehamAM utpana thanAra jIvanI utpatti baMne nirALI kriyA che. e ja rIte dehanI utpatti ane vilaye nirALI kriyA che. dehano vilaya te pudgalono asaMgaThita prabhAva che. jayAre AtmAno vilaya te hakIkatamAM vilaya nathI paraMtu sthAnAMtara rUpa vilaya che. AtmAnI utpatti arthAt AtmAnI sRSTi \\\\\\\\\\\\\(1pa7) NMMS NSSSSS Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI paraMtu eka dehathI bIjA dehamAM thatuM Agamana che. Ama dehanA utpatti laya ane cetananA utpatti laya, baMne nirALA che. eTale zAstrakAra ahIM pUche che ke zuM A cetananA utpatti-laya kayA jJAnanA AdhAre samajAya che ? dehanA utpatti-laya to buddhithI samajAya che. jayAre A cetananA utpatti laya kayA anubhavanA AdhAre samajAya che ? konA anubhavane vazIbhUta che ? Ama svayaM praznArtha karIne be anubhavano phaLaco kare che. eka cetananA utpatti-laya ane teno anubhava ane eka saMyoga mAtrathI utpanna thayelA dehanA utpatti-laya ane teno anubhava. hakIkatamAM A praznomAM ghaNI uMDAI che. dehano anubhava to dRzya mAtra che. jyAre cetanAnA utpatti-laya eka dRSTAnA AdhAre che. eka anubhava dRzya mAtra che. jayAre A bIjo anubhava te dRSTAnI sAkSI Ape che. A anubhava kone vazya che ? ema pUchIne prazna adhyArtha mUkayo che paNa kahevAnuM tAtparya e che ke A anubhava dRSTAne vazya che. dRSTA svayaM potAnA anubhavane pArakhe che. dRSTAno anubhava te dRSTAnI potAnI saMpatti che. dRSTAnA A badhA anubhavo temanA jJAnane vazIbhUta thayelA che. te anubhava phakata dRzya mAtra nathI paraMtu dRzyathI upara UThIne dRSTAne sparza kare, tevI tIvra dRSTi che. dehanA AdhAre karelo anubhava te kevaLa sAmAnya dRzyano anubhava che. vAghane joIne koI sAmAnya manuSya Dare to tene vAghanuM eka dRzya mAtra pratyakSa che paraMtu ahIM jJAnI jIva hoya, to A DaranAro koNa che ? te vAghane choDIne DaranArane pratyakSa kare che. arthAt dRzyane choDIne tRSTA sudhI pahoMcavAnI koziSa kare che. A gAthAmAM eka gUDha siddhAMta pragaTa karyo che. ahIM ApaNe eka zloka prastuta karazuM, to ucita gaNAze. dRSTAram vihAya kevalama dRzyama pazyati / sa sarvama pazyannapi na pazyati / kintu dRzyaM vihAya yo dRSTAram pazyati / sa na pazyannapi sarvama pazyati / / je vyakita phakata dRzyone ja jue che. arthAt jene mAyAvI jagata ja dekhAya che paNa jonAro koNa che tene jANato nathI, arthAt jANanAra pratye tenI dRSTi ja nathI, Avo vyakita badhuM jovA chatAM kazuM ja joto nathI paMratu je vyakita dRzyathI najara upADIne dRSTAne jue che arthAt jonArane jue che, te kadAca kazuM na joI zakato hoya, to paNa kharA arthamAM badhu jue che. jonArane jovo, te ja samyagdarzana che. ahIM ApaNe dRSTA dRzyanI carcA karI rahyA hatA. zAstrakAra kahe che ke dehadarzana eka dRzya mAtra che, tenAthI vizeSa kazuM nathI paraMtu aMdara jIvanuM je AvAgamana thAya che, tenA utpatti layane samaje che ane Avo anubhava jene vazIbhUta che, te phakata eka nirALo, svataMtra, Atmadeva che, te ja A badhA anubhavano rAjA hoI zake che. konA anubhava vazya ahIM zAstrakAre zaMkA karanAranA samAdhAna rUpe A gAthAnI zarUAta karI prathama bhUmikA rajU karI che. zaMkAkAra deha darzanathI ja aTakI gayo hato ane dehanA utpatti-laya sAthe zaMkAkAre AtmAnI utpatti-laya paNa joDI dIdhA hatA, tenuM nivAraNa karavA mATe A prathama pagaluM che. zAstrakAra kahe che ke he bhAI ? eka saMyoga mAtrathI utpanna thato deha -- Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayA? ane A anubhavano kartA evo Atmadeva kayA ? dehane bicArAne kazo anubhava che ja nahi. to A anubhava konA AdhAre che ? arthAt anubhava konA vazamAM che ? jenA vazamAM che. te koI nirALuM tattva hovuM joIe, mATe ciMtApUrvaka zAstrakAra kahe che ke he zaMkAkAra ! Avo chabaraDo na vALa. je anubhava potAne vazIbhUta che. te anubhavano kartA deha hoI zake nahIM ane phakata dehano anubhava, te paNa paryApta anubhava nathI. dehane jANavo jarUrI che. te jaDa ane rUpI hovAthI saheje jaNAya che paraMtu A rUpI dravyanI AMtarika bhUmikAmAM anubhava karanAra cetanadravya che, tene dRSTimAM lAvavo jarUrI che. zAstrakAra zaMkAkArane svayaM pUche che ke vicAra karo ke bhAI ! A anubhava kone thAya che ? anubhava konA vazamAM che ? anubhavamAM je parivartana thAya che, teno AdhAra deha hoI zake nahIM. deha to potAnuM nirALuM rUpa dharAvI jaDa paNe astitva dharAve che arthAt te jaDa che. jyAre anubhavano AdhAra jJAna che ane jJAnano AdhAra AtmA che. Ama anubhava jene vazIbhUta che, arthAt anubhava jenA niyaMtraNamAM che, te koNa che ? A prazna mAtrathI ja dehathI AtmA chUTo jhaLakavA mAMDaze. jema sonAnI vIMTImAM lAgeluM motI potAnI alaga kiMmata dharAve che paraMtu jene motInuM jJAna nathI, te sonAnI vIMTI tarIke ja tenuM mUlyAMkana kare che ane A sonAnI vIMTI che, ema bole che paraMtu A lAkhonuM motI sonAmAM jaDeluM che ane te motIno jANakAra phakata vIMTIne sonAnI vIMTI samajato nathI. sonAne sonuM samaje che ane motIne motI samaje che. A udAharaNathI spaSTa thAya che ke deha sonA jevo che paraMtu temAM birAjamAna AtmA te karoDonuM motI che. dehanA bhAve jo motI veMcAya to te ghora ajJAna che. dehane deha jANIne ane AtmA rUpI motIne motI rUpe jANe che, teno anubhava kare che, te sAco jhaverI che. aMtima padamAM "konA anubhava vazya' ahIM 'vazya" zabda samajavA yogya che. vazya arthAta vazIbhUta. "konA vazya' arthAt A anubhava kayA dravyane vazIbhUta che ? koNa A anubhavane potAnA vazamAM rAkhe che ? vazya te karma che ane jenA vazamAM che, te kartA che. te vazIbhUta karanAra che. jema kArya ane kartA be zabdamAM eka karma che ane eka kartA che. gamya ane gaMtA, A be zabdamAM gamya te karma che ane gaMtA te janAra vyakita karyA che. vyAkaraNanI dRSTie AvA asaMkhya kartA-karmanA zabda udbhave che. bhogya ane bhokatA, dRzya ane vRSTA. grAhya ane grAhaka. Ama kartA-karmano vyApaka saMbaMdha vizvamAM vyApta che. e rIte ahIM vazya eTale vazamAM karanAra, vazIkartA. ahIM tenA karmanuM uccAraNa karyuM che. tyAre konA vazIbhUta, ema kahIne kartAne adhyArtha rAkhyo che. je anubhava thAya che te dehane thaI zakato nathI. deha to jaDa padArtha che. sAmAnya rUpe jaDa padArtho koI prakArano anubhava karatA nathI. to pachI dehamAM je kAMI anubhava thAya che. te konA AdhAre che ? A anubhavano AdhAra deha hoI zake nahIM, tethI zAstrakAre ahIM praznarUpe samAdhAna ApyuM che. jo deha anubhava karato nathI, to A anubhava konA vazamAM che? jenA vazamAM che, te dehathI nirALo hovo joIe. A rIte praznAtmaka tarka dvArA samAdhAnanI zarUAta karI che ane jene INS(159) SS SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava thAya che tene oLakhavA mATe A gAthA pharaja pADe che. deha anubhava karato nathI te vAta sAmAnya che. vaijJAniko paNa kahe che ke anubhava karanAra anubhavI sarvathI judo svataMtra hovo joIe ane tenA potAnA guNono kabajo potAnA vazamAM che. tema te guNa guNIno avinAbhAva saMbaMdha ahIM pradarzita karyo che. juo to kharA ! zAstrakAra hAsya kare che ke tijorImAM dhana rAkhyuM che to zuM tijorI dhananI mAlika che ? athavA zuM dhana tijorIne vazIbhUta che? bhale tijorImAM dhana rAkhyuM che paNa dhana jene vazIbhUta che athavA jenA vazamAM che, te mAlika nirALo che. tijorI to eka mAtra saMyoga che. dhana ane tijorIno saMyoga thayo che. tijorIne jJAna nathI ke huM tijorI chuM ke dhanane jJAna nathI ke huM dhana chuM. dhana ane tijorI baMneno anubhava jene vazIbhUta che, te mAlike nirALo che. te mAlika che, tene ja tijorI ane dhanano anubhava thAya che. anubhava paNa mAlikanI ja saMpatti che. ahIM bahu gahana vAta e che ke anubhava e ja sAcI saMpatti che. anubhavanA AdhAre ja padArthanuM astitva pragaTa thAya che. padArthanuM jeTaluM mUlya nathI, tenA karatAM anubhavanuM mUlya hajAro gaNuM vadhAre che. anubhava te pradhAna tattva che. anubhavano je viSaya che, te anubhavanuM karma che. e sAmAnya tattva che, tethI ja ahIM zAstrakAra jora daIne bole che, ke he bhAI ? jarA vicAra kara ke A anubhava konA vazamAM che? anubhavano mAlika koNa che? anubhava koNa kare che? anubhava karanAranI jagyAe dehane tuM AtmA mAne che? to te keTaluM hAsyAspada che? koThImAM raheluM tela koThI banI zakatuM nathI. adhikaraNa ane Adheya jyAM nirALA che, tyAM baMnenuM aikaya saMbhava nathI. jayAM adhikaraNa ane Adheya eka rUpa che, tyAM ja Adheya adhikaraNane vazIbhUta che paraMtu saMyoga sabaMdhathI rahelA Adheya ane adhikaraNa eka thaI zakatA nathI. A eka vizALa dArzanika tarka che. A tarka eTalo prabaLa che ke tenuM ullaMghana karI zakAya tema nathI, mATe zAstrakAra kahe che ke jarA AMkha kholIne juo, deha to eka mAtra saMyoga che. dehano saMyoga thavAthI deha, te AtmA thaI zakato nathI. jIvAtmA phakata saMyogI che ane tene potAno anubhava potAnI saMpatti rUpe jaNAya che. te anubhava jIvAtmAne ja vazIbhUta che. vazya' zabda vazIbhUtano dhotaka che. padArthavijJAna ema kahe che ke je dravyo tAdAmya rUpe je guNonA adhikaraNa che arthAt je guNo tAdAbhya bhAve je dravyanI saMpatti che, te guNo tenA ja vazamAM rahe che. dravyane choDIne A guNo anyatra rahI zakatA nathI. phUlanI suMgadha phUlane vazIbhUta che. sAkaranI mIThAza sAkaramAM rahelI che. jayAM sAkara che, tyAM mIThAza che ane tevI viziSTa mIThAza jayAM che, tyAM sAkara che. gukha muLInaH vinAmAva savaMdhaH | guNo guNInA vazamAM che. A prakaraNamAM anubhava te jJAna guNa che ane jIvAtmA te jJAnano mAlika che, te mAlika jJAnano AdhAra che, tethI jyAM anubhava che, anubhava jenA vazamAM che, tyAM tenI svataMtra upasthiti paNa che. siddhikAre 'vazya' zabda mUkIne sahaja bhAve padArtha vijJAnano eka alaukika siddhAMta A gAthAmAM samAviSTa karyo che. eka eka padano vicAra karatA nata mastaka thaI \\\\\\\\\\\\\\(16)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\S Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javAya che. AkhI gAthA zaMkAkAranI zaMkAnuM nirAkaraNa karavA mATe paheluM tIra choDI rahe che. ahIM prazna rUpe prahAra karIne zaMkAnA mULanA ghA karavAmAM Avyo che. anubhavanA AdhAre deha ane AtmAnA bheda vijJAnano phaLaco karyo che. bAhya anubhavano viSaya bAhya padArtha che. jayAre AMtara anubhavano viSaya svayaM anubhavakartA AtmA pote che. svamukhI anubhava anubhavonA guNasamudra rUpa AtmAno anubhava kare che. ahIM zAstrakAra Avo alaukika anubhava darzAvIne spaSTa rUpe dehathI bhinna evA AtmadravyanI AMgaLI cIMdhIne oLakhANa karAve che. AdhyAtmika saMpUTa : bhale A gAthA zaMkAnA samAdhAna svarUpa hoya paraMtu parokSa bhAve temAM siddhikA2e AdhyAtmika saMpUTano niveza paNa karyo che. 'konA anubhava vazya' ema kahIne zAstrakAre jemAM vizvanA badhA padArthonA anubhavo samAyelA che tevA anubhavanA mahAsAgara tarapha IzAro karyo che. AvA nAnA moTA da2eka anubhavo tene vazIbhUta che. jJAnano Azraya thAya, tyAre ja te jJeya kahevAya che. nizcaya siddhAMta anusAra zeya mAtra jJAnamAM samAyelA che ane jJAna jyAre vizeSa rUpa dhAraNa kare che, tyAre anubhavazIla thAya che. anubhava to eka mAtra jJAnanI paryAya che. jJAnanI AvI anaMta paryAyo jJAnInA adhikAramAM che. jema ghoDA gADInA cAlakanA hAthamAM lagAma che. lagAmanA AdhAre ghoDo paNa vazIbhUta che, te ja rIte A anubhavanI samagra lIlA AtmAnA adhikAramAM che. ahIM zAstrakAra anubhavanA AdhAre anubhava niyaMtAne samajavA mATe AMgaLI cIMdhe che. Ama A gAthAmAM AtmadarzananI paNa jhAkhI karAvI che. upasaMhAra : saMpUrNa gAthA eka prakAre AdhyAtmika kSetranuM eka alaukika pratibiMba che. eka tarapha saMyoga mAtra evo deha che ane bIjI bAju anubhavI evo AtmarAja che. deha ane AtmA vaccenuM bhedavijJAna te AdhyAtmika sopAnanI prathama sIDI che. sAmAnya rIte manuSyo mAne che ke koI mare che, tyAre jIva nIkaLI jAya che. Ama deha ane AtmAne judA mAne che paraMtu svarUpanI dRSTie bhedavijJAna na thAya tyAM sudhI samyagdaSTi prApta thatI nathI. A gAthA A prathama bhUmikAne spaSTa kare che ane zaMkAkArane ja prazna pUchIne temAMthI ja kema jANe javAba meLavavAnI koziSa karI hoya, te rIte gAthAnuM uccAraNa karyuM che. tAdAtmya bhAve rahelA dravyonA ane tenA guNonA bhAva abhivyakata karI nizcita guNathI nizcita guNIno paricaya karAve che. have zAstrakAra svayaM A ja bhAvone punaH spaSTa karIne 63 mI gAthAnuM uccAraNa karI rahyA che. to ApaNe ahIM 62 mI gAthAne parisamApta karIne 63 mI gAthAmAM praveza karIe. A badhI gAthAomAM parokSa rIte bIjA ghaNA gUDha AdhyAtmika bhAvonI paNa abhivyakita che. saMbhava haze tyAM te bhAvanI carcA karavA prayAsa karazuM. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-63 upodyAta : A gAthA marma bharelI gAthA che. temAM marmasparza bhAvo pragaTa karavA mATe prayAsa karavAmAM Avyo che. temAM bhedavijJAnanI jhalaka che. pUrva gAthAmAM je kahyuM che, te tyAM prazna rUpe pragaTa karyuM hatuM, ahIM kavirAja teno pharIthI ullekha karI nizcaya hakIkatarUpe AkhyAna kare che. manuSyanI je jJAnAtmaka kriyA che athavA buddhi dvArA ke jJAnendriya dvArA mananI sahAyatAthI ane mana vinAnA prANIo oghasaMjJAthI je kAMI jANe che, te anubhave che. te anubhavakartA adrazya hovA chatAM potAnI hAjarInuM bhAna karAve che. AkhI gAthA adrazya evA draSTAne tarka dvArA sthApita karI joya ane jJAnanuM vibhAjana kare che. utpatti ane laya, te jJaya mAtra arthAt jANavA yogya che. utpatti ane laya padArthamAM thAya che. padArthane potAne khabara nathI ke pote udbhave che ane laya pAme che paraMtu utpanna ane layanuM je kAMI sAMkaLa rUpa jJAna che, te anubhavakartAne che. anubhava te jJAna che, utpatti ane laya, te zeya che. AgaLa vadhIne gAthAnA uttarArdhamAM paNa A ja bhedanuM spaSTIkaraNa kare che. jo A bheda na samaje to anya koI paNa prakAre viveka thavo saMbhava nathI. saMkSepamAM A gAthA bhedavijJAnanuM spaSTa citra Ape che. ATalo upodaghAta karI have ApaNe gAthAnA AMtara bhAvone nihALIe. jenA anubhava vazya e, utpanna lacanuM jJAna ! - te tethI judA vinA, thAya ne tene bhAna II 93 I zAstrakAra utpatti ane layane najara sAme rAkhI, e samagra kriyAne jANanAra, utpatti ane layanI kaDIne joDanAra, anusaMdhAna karanAra, taTastha, jJAna prakiyAnA adhiSThAtA, evA AtmAne jJAnanA svAmI tarIke pragaTa kare che. juo, A gAthAno marma. utpatti ane laya to svayaM ghaTita thaI rahyA che. arthAt padArtha parivartanazIla che ane parivartana e utpatti ane layanuM pariNAma che paraMtu vizvanA padArtho svayaM potAnI kriyAthI anabhijJa che kAraNa ke padArthamAM jJAnano abhAva che. te jaDa tattva che. A padArtho parivartana pAme che, tema kahenAra koNa che ? tene jANanAra koNa che ? tyAre spaSTa thAya che ke parivartananI kriyAnuM je gaNita che, teno AdhAra to jJAna che. eka udAharaNa : AkAzamAM eka vimAna mahAtIvra gatithI jaI rahyuM che. tenA badhA mazIno kAma karI rahyA che paraMtu vimAnane khabara nathI ke huM cAluM chuM, mAre javuM che tenI paNa tene khabara nathI. vimAnanI gatino jANanAra je cAlaka che. te ja tenI gatinI sAMkaLa che. AgaLa pAchaLa je kAMI parivartana thAya che teno jANanAra paNa te cAlaka che. gati vimAnamAM che paNa gatino anubhava cAlakane vazIbhUta che. Ama padArthanI kriyA eka hakIkata che ane padArthanI kriyAnuM jJAna, te bIjI hakIkata che. ahiM paNa saMsAramAM je kAMI utpatti-laya ke parivartana thAya che, e badhu parivartana jenA anubhavane vazIbhUta che, te jJAtA jANanAra che. Avo jANanAra te parivartananI kriyAthI judo che. kriyA te zeyanA kSetramAM che ane jANanAra jJAtAnA kSetramAM che. jJAtA ane jJAnanuM bhedajJAna (162) Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na thAya arthAt jJAtA-jJAnano bheda na jaNAya to bIjA koI upAyathI jIvane bhAna thaI zake tema nathI, tethI zAstrakAra kahe che. ke "keme na thAya bhAna" arthAt mArga jANyA vinA keme na thAya bhAna. mArga jANyA vinA keme na pahoMcAya siddhapura. zAstrakAra bhArapUrvaka e vastu spaSTa karavA mAMge che ke padArthanI kriyA padArthamAM che ane tenA anubhavanI kriyA AtmAmAM che. deha athavA padArthane ke jIvane eka mAnavA, te koI paNa hisAbe saMbhavita nathI. jo dehamAM koI judo anubhavI na hoya to pUrvamAM huM Ama hato, atyAre mArI sthiti A che, tevo bodha thato nathI. tema kahenAro sAkSIbhUta sAMkaLarUpa eka jJAtA hovo joIe. deha pote to potAno ItihAsa batAvato nathI. te phakata parivartanazIla che paraMtu jJAtA evo mahAtmA je jJAnano bhaMDAra che, anubhava mAtra tene vazIbhUta che, te ja badhI kriyAne saLaMga rUpe jANe che, te ja bhUtakALa ane vartamAnakALanI liMka joDe che. juo, zAstramAM vizvaprasiddha mahArAjA janaka ane aSTAvakrajIno saMvAda che. ekavAra janakane svapna AvyuM. jAgRta thayA pachI aSTAvakrajIne pUche che ke A sAcuM ke te sAcuM ? tyAre aSTAvakrajI kahe che ke A paNa sAcuM nathI ane te paNa sAcuM nathI. jo A sAcuM che, to te sAcuM che ane te sAcuM che, to A sAcuM che. aMte aSTAvakrajI kahe che ke A eka vikArI kriyA che ane te paNa eka vikArI kriyA che paraMtu baMnenI vacce je jANanAra che, te nyAro che ane te ja satya che. svapnanI kriyA judI che. svapnano jANanAra judo che. A gAthAmAM paNa kRpALu gurudeva potAnI saraLa gujarAtI zailImAM A ja parama satya samajAvI rahyA che. je kAMI utpatti ane laya che, te bAhya kriyA che paNa teno jene anubhava che. te anubhavakartA judo che ane jo baMne judA hoya, to ja e bhAna thaI zake che. jo judA na hoya to te bhAna thavuM saMbhava nathI ane joya jJAtAnI liMka banI zakatI nathI. mATe zAstrakAra kahe che ke he bhAI ? AvuM jJAna jenA vazamAM che. arthAt jJAnanI lagAma jenA hAthamAM che, te svAmI judo che ane tenI prakriyA ane padArthanI kriyA svataMtra che paraMtu baMnemAM viSaya ane viSayIno saMbaMdha che. utpatti-laya ItyAdi parivartano te viSaya che, jyAre anubhava te viSayI che. anubhava ane anubhavya baMne eka kevI rIte thaI zake? tenuM je ekatva che, te nizcayabhAve che paraMtu sAkSAta padArtha rUpe baMneno bheda che. mATe kahe che ke te tethI judA thayA vinA" arthAt padArtha ane jJAna baMne judA na hoya, to padArthano anubhava thavo saMbhava nathI. pANI ane pANIno pInAra baMne bhinna bhinna che. dhana ane dhanI baMne nyArA che. dhanI te dhanano svAmI che paNa te dhana rUpa nathI. A bhedajJAnanI je rekhA che, e ghaNI ja vyApaka che. sthaLa ane sUma baMne rIte A pAtaLI ane jADI rekhA samagra vizvane AvarIne beThelI che. jema padArthamAM taMtu taMtu che, kaNa kaNa che. aMza aMza che, te ja rIte jJAnamAM paNa ethI vadhAre jJAnAtmaka sUma taMtuo che, je padArthanA taMtuone oLakhe che. vastramAM ghaNA taMtuo vastra rUpe pariNamyA che paraMtu vastrano vaNakara te badhA taMtuone potAnA jJAnamAM pArakhe che ane samAviSTa paNa kare che. padArtha te vartamAna avasthAmAM paryAya pAme che. jayAre khUbInI vAta e che ke jJAna padArthanI saikAlika avasthAne paNa jANI zake che, mATe (163) Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM siddhikAra kahe che ke pariNAma pAmanArA padArtho ane anubhava karanAra jJAtA, baMne svataMtra che temaja A anubhava padArthane vazIbhUta nathI paNa jJAnane vazIbhUta che. A bhAvane pragaTa karavA mATe siddhikAre pAchaLanI gAthAmAM 'vazya' zabdano prayoga karyo hato ane A gAthAmAM paNa punaH "vazya' zabdano prayoga karyo che. "vazya' arthAt anubhava jene vazIbhUta che, te tattvane oLakhavA mATe vAraMvAra bhArapUrvaka kathana karyuM che. vazyano marma : 'vazya" zabdano mArmika artha zuM che? be guNo ke be padArtho jayAM sammilita hoya, tyAM eka tattva adhikArI hoya ane bIjuM tattva adhikArya hoya. adhikArInA bhAva pramANe pariNamana thatuM hoya, te adhikArya che. adhikArIno artha adhikaraNa paNa che ane adhikartA paNa che. je tattva upara adhikartAnI prabhutA che, te tattva adhikArya che athavA je karma rUpa paNa che athavA kArya rUpa paNa che. adhikAryanA karanAra adhikArI che. A rIte adhikArI ane adhikArya, A be tattvamAM eka tattva bIjAne vazIbhUta che. je vazIbhUta che te vazya che. A vazya jene tAbe che, te vazvano svAmI athavA vazIkartA, adhikartA che. A AkhI philosophI dArzanika che. have ApaNe A siddhiAMtane tAtvika rIte joIe, nizcayanaya pramANe dareka pariNamana svataMtra hoya che. dareka padArtha potAnA guNadharma anusAra pariNamana pAme che. koI koIne vazIbhUta nathI. koIpaNa padArthamAM evo guNa ke evI zakita nathI ke anya padArthane vazIbhUta karI zake. dareka padArthanuM svataMtra astitva che. A draSTie vazya zabda saiddhAntika nathI, tethI ApaNe ahIM vadhAre UMDAIthI A siddhAMtane vAgoLavo rahyo. hakIkatamAM be padArtha bhale svataMtra hoya zake paraMtu dareka dravyanA guNadharmo nizcita che ane potAnA guNadharma pramANe te padArthanI paryAya arthAt tenuM rUpAMtara te padArthane vazIbhUta che. padArtha pote potAnI paryAyone potAnA vazamAM rAkhe che. je padArthanA jevA guNo che, te padArthanI paryAya paNa te guNane anusarIne ja thAya che. guNane anusarIne cAlavuM te paryAya mATe guNanA vazamAM rahevAnI nizcita prakriyA che, tethI te paryAya te guNanuM vazya tattva che. A rIte paryAya potAnA guNane vazIbhUta che. aMtara nihita gUDha artha : uparyukata kathanano sAra e che ke A vazIbhUta paryAya bIjA dravyonA vazamAM hotI nathI. jenI je paryAya che athavA je kAMI rUpAMtara che, te rUpAMtara tenA adhikArI dravyanI sAkSI Ape che. vazIkartA dekhAto nathI paraMtu vazya tattva tenI hAjarInuM bhAna karAve che. jo A guNa guNIno saMbaMdha anubhavamAM na hoya ane sthaLa buddhivALo manuSya padArthanI utpatti sthitino vijJAtA evA AtmAne jo judo na mAne, to tyAM bhedajJAna thatuM nathI ane te baMnene judA mAnyA vinA keme karIne athavA koIpaNa upAyathI AvA manuSyano jJAnano daravAjo khUlato nathI. eka prakAre tenuM jJAna kuMThita thaI jAya che. ghaNI vakhata ghoDo amuka jagyAe aTakato hoya ke bhaDakato hoya, to tyAM ghoDesavAra ghaNI ceSTA kare, to paNa ghoDo AgaLa vadhato nathI. ghoDAnA manamAM kaMIka bhrama che, tethI vagara kAraNe aTake che, kema karIne AgaLa vadhato nathI. A sAmAnya udAharaNathI samajI zakAya che ke jyAM sudhI Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirNaya karanAra manuSyane be dravyonI svataMtra sthitinuM jJAna thayuM nathI, tyAM sudhI tenI buddhi padArthane judA mAnyA vinA koI rIte tattvanuM bhAna karI zakatI nathI ane je paryAya jene vazIbhUta che, teno nirNaya karyA vinA eka paryAyane anyathA rUpe bIjA dravyanuM pariNamana mAnI le che. jJAnanA pariNamanano AdhAra dehane mAnI le che. jJAna te dehane vazIbhUta hotuM nathI kAraNa ke te jJAnano adhikArI nathI. phakata dehanA utpatti ane laya ja dehanA vazamAM che. utpatti ane layanuM jJAna te dehanuM 'vazya' nathI. je jenuM vazya nathI te teno adhikArI nathI. jJAna te cetana dravyane ja vazIbhUta che. jJAna AtmadravyanuM ja "vazya' che, tethI ahIM zAstrakAra svayaM kahe che ke "jenA anubhava vazya" to jenA eTale konA ? ahIM jJAnane vazamAM rAkhI zake tevo koI paNa jaDa padArtha dekhAto nathI ane e adhikArI paNa thaI zakato nathI. to jJAna jevuM divya tattva jaDane vazya kayAMthI hoya ? athavA jene vazya hoya te dravya paNa jaDa kayAMthI hoya? Ama paraspara emeLa che paraMtu jo je vyakita A bemeLano siddhAMta samajI zake ane vazya tathA vazyano sAco adhikArI koNa hoya zake, te samajI le, A baMne judA che arthAt jJAna ane jJAnano viSaya paraspara bhinna che, tevuM samajI le, to tenA jJAnano daravAjo khUle paraMtu tene judA mAnyA vinA A ajJAnamAMthI nIkaLavAno athavA sAcuM bhAna prApta karavAno bIjo koI rasto lAgato nathI. zAstrakAre ghaNI ja dArzanika zailImAM A vAta karI che ke keme karI bhAna na thAya. "thAya na keme bhAna' ahIM khullo niSedha karyo nathI paraMtu saMzaya bhAve A vAtane adhyArtha rAkhI che. matalaba e thayo ke mukhya rUpe judA mAnyA vinA sAcuM bhAna thatuM nathI. paraMtu "thAya na keme bhAna' ema kahevAthI bIjo koI nAno moTo upAya hoya paNa zake che. sarvathA niSedha karyo nathI. mokSazAstramAM paNa kahyuM che ke tanidhi mad vA . te samyagdarzana nisarga eTale prAkRtika rIte paNa thaI zake che, potAnA kramamAM pragaTa thaI jAya che athavA koI adhigama arthAt nimitta maLavAthI samyagdarzana pragaTa thaI zake che. adhigama e paNa eka rasto che jayAre nisarga e svAbhAvika kriyA che. tema ahIM paNa evA koI kramamAM jIvane bhAna thavAnI saMbhAvanA che ane bhAna thayA pachI jaDa-cetananA bhedane vadhAre samajI zake che, tethI zAstrakAre ahIM saMbhAvanAtmaka zailImAM "thAya na keme bhAna' tema kahyuM che. kema karIne na thAya. kadAca koI kAraNathI thaI paNa zake, tethI adhyArtha bhAva rAkhIne anubhavakartA AtmAne dehathI chUTo pADayo che. hakIkatamAM A bhedajJAna te ja AdhyAtmika jJAnano pAyo che. zAstrakAre 'vazya' zabdano upayoga karIne eka gUDha siddhAMtano AbhAsa Apyo che. vizvanA mULabhUta dravyo svataMtra che. tethI eka dravya bIjA dravyane sarvathA vazIbhUta thatuM nathI paraMtu je dravyo potAnA zAzvata guNadharmathI kamazaH rUpAMtaro abhivyakata kare che arthAt rUpAMtaro ArvibhAva pAme che. zrImada bhagavadgItAnI vANImAM kahIe to acaMti mitta | je vyakata nathI, ubhuta nathI, dRSTigocara nathI, tevuM te vizvanuM adruzya tattva yathAsamaye potAnA guNadharmane athavA potAnA rUpAMtarane vyakata kare che. AvA vyakata thayelA rUpAMtaro potAno kALa pUro thatAM punaH avyakata thaI jAya che. avyakata tattva siddhAMtahIna nathI. A vizvamAM badhA ja guNadharmo ane tenA rUpAMtaro nizcita che. je guNadharmo je padArtha sAthe joDAyelA che, te guNadharmo potAnA adhikArI dravyane vazIbhUta che. eTalA mATe ahIM kRpALu gurudeve (16pa)) Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke vazya' zabdano prayoga karyo che. A "vazya' tattva, te anumAnano mukhya hetu che. baMnene arthAtuM. vazya ane vazIkartAnA sabaMdhane je jANe che, te ja vazyane joIne vazIkartAno nirNaya kare che paraMtu jo A sabaMdhane jANato na hoya, to dehane jJAnano AdhAra mAnI Atmatattvane svataMtra rIte svIkArI zakAto nathI. mULabhUta vAta e ja che ke dehathI AtmAne judo mAnavAmAM evo bIjo koI prabaLa tarka nathI paraMtu anubhavanA AdhAre ane saiddhAMtika rIte vicAra kare, to deha te eka saMyoga che, te pariNAma pAme che paraMtu te jJAnahIna jaDadravya che ane dehano adhiSThAtA saMjJAzIla hovAthI ane teno anubhava karanAra hovAthI, sahaja rIte judo ja hovo joIe. zuM nathI lAgatuM ke naTa je dorInA AdhAre nAce che, te dorI naTano AdhAra che, dorI e sAdhana mAtra che. nAcanAra judo che. nAcanAra naTa zuM dorI hoya zake ? e ja rIte deha te eka sAdhana mAtra che. dehanuM saMcAlana karanAra naTavara dehathI judo che. zuM Avo jJAnI AtmA jaDarUpa deha hoya zake ? deha dehano avinAbhAva asaMbhava che. zAstramAM kahyuM che ke deha kSara che ane dehI akSara che. akSara eTale avicaLa, nAza na pAmanAro ane kSara eTale kaNa kaNa thaI vikharAI jAya che, mATe A gAthAmAM siddhikAra bhedavijJAna para bhAra mUke che, te baMne judA che, tema mAnyA vinA AtmajJAnanI sIDI upara ke sAdhanAnA sopAna upara eka kadama paNa AgaLa vadhI zakAya tema nathI. te tethI judA vinA : trIjA padamAM te tethI judA vinA" ema kahyuM che. te' eTale koNa? tethI' eTale konAthI? zAstrakAra kahe che ke te tethI judA vinA te' mAM kartA vibhakita che. ane tethI' mAM pAMcamI apAdAna vibhakita che. jyAM eka dravyamAMthI bIjo bhAva chUTo paDe che, tyAre apAdAnano prayoga thAya che. jema ke taLAvamAMthI pANI lIdhuM, AMbAmAMthI kerI paDI, tijorImAMthI dhana lIdhuM. manamAMthI vicAra kADhI nAMkhyo, AvA lAkho prayoga apAdAna vibhikatanA thatAM hoya che, taLAva ane pANI be vastu che. eka adhiSThAna che ane eka adhiSkraya che. vRkSa adhiSThAna che ane kerI tenuM adhiSThaya che. baMne jyAre chUTA paDe, tyAre apAdAnano prayoga thAya che. tijorI te adhiSThAna che ane dhana te adhiSThaya che. baMneno vibheda batAvavA mATe apAdAnano Azraya karavAmAM Ave che. astu. ahIM zAstrakAre "tethI judA vinA" "tethI' mAM sarvanAmano prayoga karyo che. A sarvanAma konA mATe che, te samajavAnuM che. te' zabda paNa sarvanAma che. to "te' zabda konA mATe vaparAya che ? uparanA baMne padamAM eka kartA che ane bIjI vastu tenAthI alaga che, tema kahevAno Azaya che. jenA anubhava vazya" temAM vazIkartA adhyArtha che, anubhavanA AdhAre prathama pakSamAM anubhava kartAnuM AkhyAna karyuM che. AvA anubhavakartAone nIcenA padamAM 'te' kahIne pokAryo che. te eTale koNa ? uttaramAM anubhavakartA AtmAo arthAt Atmadravya ane utpatti ane laya, e baMne kriyA jemAM thAya che, tene paNa ahIM adhyArtha rAkhyA che arthAt utpatti ane layanI kriyA jemAM thAya che, te jaDatattva dehAdika che, tene bIjA pakSamAM lIdhA che, tethI spaSTa thayuM ke anubhava kartAthI A badhA utpatti sthitivALA tattvo judA mAnavA bahu jarUrI che. anubhavakartA te adhiSThAna SSSSSSSSSSSSSSSSS LLLLLLL(166) SS Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane utpatti-laya jemAM che, te adhiSThaya che. adhiSThAnamAM adhiSThayanuM jJAna che paraMtu adhiSThAtA adhiSThaya nathI, phakata teno anubhava karanAra che. Ama baMne tattvone arthAt viSayane spaSTa karanAra viSayI ane jenuM jJAna thAya che te viSaya, baMne paraspara judA che. sApanuM jJAna karanAra vyakita sApanuM jJAna kare che paraMtu svayaM sApa nathI. sApanuM jJAna karanAra ane sApa baMnene judA mAnavA jarUrI che. 'te' eTale anubhava karanAra ane "tethI" eTale jeno anubhava thAya che, te. Ama "te" ane "tethI', bannene judA mAnavA jarUrI che. 'te' ane 'tethI', bannene judA mAnyA vinA sAcuM bhAna kayAMthI thAya ? mATe zAstrakAra kahe che ke "thAya na keme bhAna' arthAt bhAna kayAMthI thAya ? bhAna kevI rIte thaI zake che ? zuM rasoI karanAra ane rasoI eka hoI zake ? bannenI ekatA saMbhava nathI. banneno bheda je jANe che, te ja sAco viveka karI zake che. ahIM zAstrakAra zaMkA kare che ke A bannene judA na mAnanArA hakIkatamAM bhAna vagaranA vivekahIna AtmAo che. jyAM sudhI vivekanI AMkha na khUle, tyAM sudhI te avinAzI ane vinAzI, evA be bhAvonuM jJAna karI zakato nathI. vinAzI dravyanI sAthe avinAzIne paNa vinAzI mAnavAnI bhUla kare che. A gAthAmAM pUrvanI gAthAnI zaMkAno uttara ApavA mATe sacoTa dalIla karI che. - pUrvanI gAthAomAM "deha yogathI upaje ane deha viyoge nAza' ema je zaMkA karI hatI, deha ane AtmAnuM ekatva mAnyuM hatuM, tenA uttararUpe A gAthAonI abhivyakita thaI che ane spaSTa karavAmAM AvyuM che ke te tethI judA vinA' ema kahIne bhedajJAna vinA sAco viveka thaI zakato nathI, tema spaSTa udghoSa karyo che. ahIM Atmadravya ane jJAnamAM jhaLakatA padArtho baMne eka nathI paraMtu jJAna te jJAna che ane padArtha te padArtha che. jJAnanA viSaya rUpa padArthane eka mAnI levA, te bhUla che. jo ke A kathana jaDa dravyone anulakSIne kahevAmAM AvyuM che. jJAna jyAre svayaM pote potAne jANe che ane jJAna svayaM svano eTale AtmAno nirNaya kare che, tevI avasthAmAM jJAtA-jJAna ane zeya triveNI eka rUpa che, te bhUlavAnuM nathI. atyAre to zaMkAkAranI zaMkAnA nivAraNa mATe AkhyAna thaI rahyuM che ane jaDatattvane anulakSIne jJAna ane viSayano bheda batAvyo che. arthAt dehanuM jJAna karanAra dehI ane deha baMne judA che, e ja kahevAnuM tAtparya che. tenA saMdarbhamAM ja 'te tethI judA vinA bhAna na thAya' tema kahevAmAM AvyuM che... astu. A jJAna jayAre caramadazAmAM pariNAma pAmI anya padArthanI jema potAno paNa jayAre viveka kare che, tyAre sthiti badalAya jAya che. ApaNe vadhAre spaSTa karavA mATe nIce be prakAranA tribhaMga spaSTa karIe chIe. prathama tribhaMgI : (1) AtmA (2) AtmAmAM raheluM jJAna tattva (3) jJAnamAM jhaLakatA jaDa padArtho, A tribhaMgamAM AtmA ane jJAna ekarUpa che ane padArtha tenAthI judA che. bIjI tribhaMgI : (1) jJAna karanAra AtmA (2) jJAna karanAra sAdhana ke upakaraNarUpa jJAna (3) jenuM jJAna thAya che, te joya rU5 AtmA. jJAna svarUpI AtmA, jJAnathI potAne jANe Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A tribhaMgImAM kartA, karma ane karaNa, te traNe eka rU5 che. A tribhaMgI adhyAtmazreNInuM uccatama zikhara che paraMtu tyAM khUbI e che ke jJAna karanAra paNa avinAzI che, jenuM jJAna thAya che, te paNa avinAzI che ane jJAna svayaM paNa saikAlika paryAyanI apekSAe avinAzI che. jayAre prathama tribhaMgamAM avinAzI vinAzIne jANe che, tethI tyAM avinAzI ane vinAzI ekarUpa nathI, mATe zAstrakAre prathama tribhaMgane lakSamAM rAkhIne utpAduM ane layanuM jJAna karanAra, te judo che, tema kahIne bIjI tribhaMgIno samajapUrvaka parihAra karyo che tathA utpatti-laya jemAM thAya che, evA je padArtho che, te jJAnano viSaya hovA chatAM jJAnathI bhinna che ane AvA jaDa padArthono viveka karavo, baMnene eka na mAnavA, tevuM zaMkAkAranuM spaSTa maMtavya che. A maMtavyathI zaMkAkAranI zaMkAnuM nivAraNa thAya che. sAmAnya jIva mATe AgaLa vadhavAmAM jaDa cetananuM bhedavijJAna atyaMta jarUrI che. A gAthAmAM tene anulakSIne ja kahyuM che ke te baMnene judA mAnyA vinA bIjA koI upAyathI jJAna thavuM zakaya nathI. AkhI gAthA ghaNI dArzanika zailIthI kahevAmAM AvI che ane "vazya' zabda mUkIne guNa guNIno je saikAlika sabaMdha che, tenA upara eka prakAre mahora chApa mArI che. dhanya che kRpALu gurudeva nI A anokhI kavitAne ! AdhyAtmika saMpUTa - Ama juo to AkhI gAthA spaSTa rIte adhyAtma tattvano sparza kare che. jJAna ane darzana jene vazIbhUta che, evA anaMta jJAnI AtmAno parokSa rIte ullekha karyo che. sAdhake jJAnanI dorI pakaDIne AtmA sudhI pahoMcavAnuM che, jayAre manuSya anubhavanA sAgaramAM DUbe che, tyAre bAhya padArthonA viSayarUpa anubhavo vilupta thaI jAya che ane jJAnAtmaka anubhavono rAjA evA AtmadevanA kSetramAM vihAra karI zake che. vastutaH bAhya jagata paNa manuSyanI buddhinA AdhAre ja sAkSIbhUta che. jayAre vicArazakita svamukhI thAya, tyAre aMdarano A khajAno prApta thAya che. A saMpUrNa gAthA mAtra noleja nahIM paraMtu mAsTara opha nolejano paricaya karAve che. A AdhyAtmika bhAvone spaSTa karavAmAM A gAthA pUrNa upakArI che. upasaMhAra : 63 mI gAthAnuM parisamApana karatAM ApaNe jANyuM ke pUrvanI gAthAmAM zAstrakAre svayaM je zaMkAno udbhava karI ajJAna cetanAnuM darzana karAvyuM hatuM. paraMtu A gAthA have jJAna cetanAno sparza karI zaMkAnuM nivAraNa karavA mATe vizeSa bhAvonuM kathana kare che. jema meluM kapaDuM ane mela ekarUpa dekhAya che paraMtu pANI ane sAbuno sparza thatAM baMne chUTA paDe che. melA pANImAM phaTakaDI nAMkhatA jema mela tarI Ave che, mAkhaNane garama karavAthI kITu alaga thaI jAya che. e rIte tRSTA ke jJAtAnuM bhAna thatAM jaDa cetanano viveka spaSTa ubharI Ave che. A gAthAmAM zAstrakAre jJAnacetanAnA prathama caraNane sparza karyo che ane adhyArthabhAve bhedavijJAna pragaTa karI zaMkAnuM nivAraNa karyuM che. ISLSSSSSSSSS(168) ISIS Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSSSSSSSSSSSSSSS gAthA-4 upoddAta : pUrvanI gAthAnuM anusaMdhAna karI 64 mI gAthAmAM punaH e vAtanuM punarAvartana karavAmAM Ave che. zAzvata nitya AtmA je pratyakSa rUpa che, tene DhAMkI zakAya tema nathI. manuSya saMyogonA AdhAre nirNaya kare che paraMtu saMyoga jonArane thoDuM ghaNuM jJAna hoya, to te jANI zake che ke saMyoga alaga che ane saMyoganuM anubhavayukata drazya jJAnAtmaka hovAthI alaga che. koI paNa sAmAnya manuSya bakarI ane bakarInA jJAnane eka mAnato nathI. maMdiramAM mUrti che paraMtu mUrtinuM jJAna anubhavamAM che. to mUrti ane mUrtinuM jJAna eka thaI zake nahIM. A gAthA padArtha ane jJAnanA bhedane anulakSIne sacoTa rIte nitya AtmA judo che tema dRDhatApUrvaka ghoSaNA kare che. je saMyogo dekhie te te anubhava drazya, upaje nahi saMgathI, AtmAnitya pratyakSIka je saMyogo dekhIe - prathama padamAM ja kahevAmAM AvyuM che ke je je saMyogo dekhIe arthAt je saMyogo ApaNe joI rahyA chIe, saMyogo ApaNI jovAnI zakitamAM pratibiMbita thAya che ane te pratibiMbanA AdhAre ja saMyoganuM darzana thAya che. saMyoga potAnI jagyAe che paraMtu jovAnI zakitamAM jo nyUnatA hoya, to padArthanuM rUpa yathArtha rIte jANI zakAtuM nathI. kamaLAnA rogIne padArtha pILo dekhAya che. padArtha ane padArthane jovAnI zakita, baMne talavAra ane myAna jevI svataMtra che. rAjA ane mugaTa eka na hoya zake, mugaTa dhAraNa karyo che, mATe te rAjA che ema dekhAya che paraMtu mugaTa ane rAjA eka nathI. A rIte jJAnazakita vikasita avasthAmAM saMyogane nimitta rUpe vibhinna kare che. saMyoga te saMyoganA jJAnamAM nimita mAtra che paraMtu nimittane nimittanuM jJAna nathI. jIvamAM jJAnazakitano vikAsa na thayo hoya, to buddhi saMyogamAM ja aTakI jAya che. jema nAnuM bALaka prasAda khAvAmAM ja mugdha hoya, to bALakane prasAda mAtra ja dekhAya che. A prasAda che ane huM khAnAra chuM, evo bALakamAM viveka hoto nathI. bahu ja sAdhAraNa bhUmikAmAM buddhi saMyoganuM kSetra oLaMgI zakatI nathI. je je saMyoga dekhAya che, eTalA pUratI ja buddhi kuMThita thaI jAya che paraMtu thoDuM paNa jJAna vadhe, tyAre saMyoga ane saMyogano anubhava karanAra, Avo bheda pratyakSa thAya che. A gAthAmAM vikasita bhUmikA pachInuM manuSyanuM bauddhika rUpAMtara thAya ane tenA AdhAre je viveka thavo ghaTe, tenuM AkhyAna karavAmAM AvyuM che. AkhI gAthA eka bhUmikAne AdhAre upasthita thaI che. A bhUmikA evI che ke zaMkAkAra ajJAnadazAmAMthI saMzaya bhUmikAmAM Avyo hato. tene have AgaLa vadhArIne nirNayAtmaka bhUmikAmAM laI javA mATe spaSTa nirdeza karyo che. vivekapUrvaka saMyogonuM darzana karI dRSTA judo paDe, vRSTA judo to che ja paraMtu jJAnavRSTimAM judo paDe, te upara dhyAna ApavAmAM AvyuM che. have ApaNe saMyoga zuM che, teno vicAra karIe. saMyoga zuM che ? : saMyoga zabda sAMbhaLatA ja ghaNA prazno udbhave che. je saMyogo dekhAya NSSSSSSSSS169) IN Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, te zuM Akasmika saMyoga che? zuM te koI vizeSa kriyAnA pariNAma svarUpa udbhavyA che ? saMyoga te zuM koI paMcabhUtanI lIlA che athavA zuM IzvarakRta che ? zuM koI padArthanI prAkRtika kriyAnuM pariNAma che. ? saMyoga zA mATe racAya che ? zA mATe vikhAya che ? zuM saMyoga upara vRSTAnuM koI niyaMtraNa che? saMyoga ane saMyogano jJAtA baMne nirALA che ke baMnene paraspara kArya kAraNano sabaMdha che ? A ane AvA saMkhyAbaMdha prazno udbhave che. badhA praznonuM sAMgopAMga Alekhana karIe, to eka Akho graMtha thAya paraMtu ahIM jarUra pUratI thoDI vyAkhyA karI saMkSepamAM jeTaluM prayojana che, te pramANe nirdezana karazuM. jainadarzana anusAra jIva rUpe utpanna thanAra karmayukata jIvano jyAM sudhI pudgala sAthe sabaMdha thato nathI, tyAM sudhI koI paNa dehano saMyoga thato nathI. deha paNa pagalono eka saMyoga che paraMtu jainadarzana kahe che ke jyAM sudhI jIvanI utpatti na thaI hoya, tyAM sudhI paramANuo ane tenA nAnA moTA skaMdho prAkRtika rIte saMyoga pAme paraMtu temAMthI dehanuM nirmANa thatuM nathI. jo ke A saMyoga sarvathA Akasmika hoto nathI paraMtu niyamAnusAra pudagalanA mULa guNadharmone anusarIne ekabIjAne anukuLa hoya, tevA pudgalo saMyoga pAme che, paraspara saMyukata thAya che paraMtu je pudgala skaMdhonA guNadharma anukuLa na hoya, te paraspara athaDAIne, sparzIne ekabIjAthI vikhUTA paDI jAya che, teno koI saMyoga banato nathI. niyamAnusAra pugalapiMDo taiyAra thAya, pachI jIvAtmA temAM nivAsa karIne potAnA karma anusAra prakriyA zarU kare che. jo ke tyAM AMtarika paristhitimAM paNa karmano saMyoga to che ja, Ama karmasaMyoga, jIvasaMyoga ane pudgalasaMyoga, trividha rIte pariNAma pAmI cULa saMyogone UbhA kare che ane AvA saMyogathI ja paMcabhUtonI racanA dRzyamAna thAya che arthAt pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati jagata astitvamAM Ave che. A AkhI sAMyogika kriyA che. IzvaravAdI darzana A badhA saMyogomAM Izvarano hAtha mAne che athavA Izvara nimitta bhAve ke pariNAma bhAve A badhA saMyoganuM kAraNa bane che paraMtu tyAM paNa hakIkata e ja che ke paMcabhUto nirALA che ane Izvara nirALA che. paMcabhUta te kSara tattvo che jyAre kuTastha AtmA akSara che. A rIte IzvaravAda paNa saMyogone jeTaluM mahattva ApatA nathI, tenAthI vadhAre saMyogane jANanAra jJAnAtmAne ja mahattva Ape che. saMyoga ane tenA anubhavanI bhinnatA : ahIM siddhikAre je saMyogo dekhIe" ema kahIne pratyakSa sthULa saMyogonI vAta karI che ane saMyogathI upara UThIne saMyogathI nirALuM drazya je anubhavane vazIbhUta che. te anubhavanI mahattA pradarzita karI che. arthAt dRzya ane anubhava, bannene judA pADe che. vizvanA koI paNa saMyoga vyApaka hoya ke nAnA moTA padArtha rUpe dRSTigata thatAM hoya paraMtu badhA saMyoga koI siddhAMta anusAra saMyukata thayelA che. temAM tamAruM dekhavA mAtranuM ja kartutva che arthAt tame saMyogane mAtra dekhI zako cho paMratu saMyoganI saMracanA potAnA INS(170) Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paribaLanA AdhAre che. tenA ghaNA kAraNo che ane tenA upara vizALa vivAda paNa che. ahIM zAstrakAra eTaluM ja kahevA mAMge che ke "je saMyoga dekhIe" arthAt tame dekhavAnA ja adhikArI cho. A badhA drazyo je anubhavathI drazyamAna thAya che, te anubhava jJAnAtmaka hovAthI nirALo che. dhanya che kRpALudevanI A adbhuta vANIne ! bahu ja thoDA gujarAtI zabdomAM A addabhUta sUkSma bhedavijJAna pragaTa karyuM che. saMyogonuM darzana ane tenI dRzyamAna sthiti, te saMyoganI saMpatti che ane tenAthI utpanna thato anubhava te saMyogathI nirALo che. saMyogathI anutpanna, jemAM saMyoganuM kartutva nathI, tevo A anubhava spaSTa rUpe koI bIjI mahAna zakitanA astitvano AbhAsa Ape che. A zakita te pratyakSa, nitya, zAzvata AtmA che, jJAnAtmA che. anubhavano karanAra zAzvata devAtmA che. Ama dRzya ane anubhava baMneno phaLaco karIne azAzvata evA saMyoga uparathI draSTi haTAvIne nitya zAzvata evA jJAnAtmAne kendrIbhUta karI samagra dRSTinuM nizAna AtmA upara sthira karyuM che. saMyogo dekhAya che paraMtu zuM saMyogone khabara che ke huM drazyamAna chuM? e to potAnI rIte prAkRtika pariNAma pAme che. A to anubhava karanAra koI siddhAtmA hAjara che, eTale ema kahe che ke A saMyogo che. saMyogone dekhIne athavA saMyogane dekhavA mAtrathI dekhAnAra saMyoga rUpa thaI jato nathI. dekhanAra te viSaya SUBJECT che ane saMyoga ta OBJECT che. dekhanAra che, te jJAnakartA che ane padArtha te dRzya rUpI karmanuM eka nimitta mAtra che. rastA upara UbhelI gADIne joIne koI kahe ke ahIM gADI UbhI che. gADIne thoDI khabara che ke huM UbhI chuM. gADI to eka paudgalika pariNAma mAtra che. gADIne potAnI sthiti viSe koI jJAna paNa nathI ane tene tevA jJAnanI koI AvazyakatA paNa nathI paraMtu jonAra ja gADInA astitvanI abhivyakita kare che. Ama jJAna te mukhya che. A jJAna anubhavAtmaka che ane AvA anubhavono bhaMDAra te nitya pratyakSa AtmA che. kavirAje sacoTa rIte A 64 mI gAthAmAM bhavyabhAve "AtmA nitya pratyakSa' kahIne eka Thosa nakkara hakIkatanuM udghATana karyuM che ane e paNa kahyuM che ke saMyoga mAtra dekhAya che paraMtu saMyogono anubhava te ja mahatvapUrNa tattva che. A anubhavanuM karma eka dRzya mAtra saMyoga che. sAdhaka jo saMyogathI upara UThIne anubhava tarapha jue, to sarcalAITa denAra jJAnano prakAzaka dinamaNI razmikAMta AtmA dekhAya che. jyAre buddhi nirmaLa thaI hoya, tyAre potAnuM paDakhuM badalI te saMyoganA anubhavanA AdhAre saMyogane paDato mUkI anubhavakartAno anubhava kare che. nizcita hakIkata e che ke saMyoga te AtmAnuM utpattisthAna nathI. saMyogathI AtmA utpanna thato nathI. je sthAnamAM AtmA dehadhArI rUpe utpanna thAya che, tyAM saMyoga mAtra tenuM nimitta che. saMyoga e AtmAnuM upAdAna kAraNa nathI. vyavahAra tRSTie to jyAM saMyoga hoya, tyAM ja jIva zarIra dhAraNa kare che. saMyoga te eka prakAranI jIvayoni athavA utpattisthAna che. upaje nahI saMyogathI - ahIM trIjA padamAM kahyuM che ke "upaje nahi saMyogathI' tenAthI papapapapapapapapapapa(171) paN Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThaka bhramamAM paDI zake che kAraNe ke jIvamAtra jyAM saMyoga hoya, tyAM ja utpanna thAya che. upaje nahi saMyogathI' te vAkaya nizcayanayanA AdhAre che. jIva to utpanna thato ja nathI, te to anAdi, zAzvata, nitya dravya che, tethI jIvane utpanna thavAnI vAta ja nathI. 'upaje nahi saMyogathI' ema kahevAno matalaba koI ema na samaje ke bIjA koI kAraNothI AtmA utpanna thAya che. hakIkatamAM te utpanna paNa thato nathI ane marato paNa nathI. ahIM Atmadravyane lakSamAM rAkhIne A kathana karyuM che, dehadhArIne lakSamAM rAkhIne kathana nathI. saMyoga saMyogane ja utpanna karI zake che. jainadarzana anusAra koI paNa dravyanI utpatti thatI nathI. chae dravyo zAzvata che. eka navuM paramANu paNa banI zakatuM nathI. je che, te zAzvata che. utpatti-laya phakata paryAyanA AdhAre ane saMyogathI thatA anitya bhAvonA AdhAre che. jaDa dravya paNa jo utpana thatuM nathI, to anaMta zakitanA dhAraka AtmAne koNa utpanna karI zake ? mATe cothA padamAM kahyuM che ke "AtmA nitya pratyakSa' arthAt pratyakSa rIte AtmA nitya dekhAya che. AtmA nitya pratyakSa : ahIM pratyakSa zabda mUkayo che. te zuM sUcave che ? nitya evo AtmA IndriyothI pratyakSa thato nathI. vyavahAramAM pAMca Indriya ane mana pratyakSano AdhAra che. te sivAya avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna e sAkSAta pratyakSano AdhAra che. zAstrIya draSTie mana ane Indriyajanya jJAnane paNa parokSa jJAna kahyuM che. eTale ahIM AtmA nitya pratyakSa kahyuM che, te UMDo vicAra mAMgI le che. pratyakSa e konuM vizeSaNa che? "AtmA nitya pratyakSa' e vAkayamAM AtmA svayaM pratyakSano AdhAra che. arthAt AtmA pratyakSa badhuM jANI zake, tevo kevaLajJAnano svAmI che. Ama pratyakSane AtmAnuM vizeSaNa mAnIne jo artha karavAmAM Ave, to artha ghaTita thAya che. varanA AtmA pratyakSa che, tema kahevAmAM sAmAnya vyavahAra yukita che ane pratyakSa dekhAya che ke saMyogathI AtmA utpanna thato nathI. thoDo paNa vicAra karIe, to pratyakSa samajAya tevuM che ke Atma nitya che, zAzvata che. sAmAnya vyavahAranI draSTie artha ghaTita karavAthI pratyakSa zabda nyAyocita che. tAttvika draSTie artha karavAthI pratyakSa e AtmAnuM vizeSaNa hovAthI zuddha nyAyocita kathana che. have ApaNe pratyakSa zabda upara thoDo vicAra karIe. pratyakSa eTale zuM ? prati+akSaka pratyakSa. akSa zabdanA be artha thAya che. (1) akSa eTale AMkha. ahIM AMkha zabda kevaLa netravAcaka nathI paraMtu pAMce Indriyano vAcaka che. (2) akSa eTale je kSayagAmI nathI, te akSa che arthAt AtmA akSa che. A rIte akSanA be arthanI apekSAe pratyakSanI vyAkhyA be prakAre thAya che. je jJAna sAkSAt pAMca Indriya ane manathI thAya che, te pratyakSa jJAna che. Ama pratyakSa zabda pAMca IndriyonA guNadharmane ujAgara kare che paraMtu pAMce IndriyanuM sAmarthya paripUrNa nathI, tethI zAstrakAra sAkSAt AtmAthI thatAM jJAnane pratyakSajJAna kahe che. vAstavika rIte AtmasparzI jJAnane ja pratyakSa kahevAmAM Ave che. ATaluM vivaraNa karavAthI baMne bhAva dRSTigocara thAya che. je pratyakSa jJAnano bhaMDAra che, je pratyakSa jJAnano anubhava kare che, te AtmA che, tethI ApaNA siddhikAra SSSSSSSSSSS \\\\\\\\\\\\\\\\\\(172)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ GSSSSSSSSSSSSSSSS Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che ke "AtmA nitya pratyakSa' ahIM AdhAra rUpa akSane sAme rAkhIne AtmAne sAkSAta pratyakSa gaNAvyo che. dhanya che A AtmasiddhinA ghaDavaiyA mahAtmAne ? jemaNe bahu ja TUMkA zabdomAM ghaNA ghaNA UMDA bhAvo ATopyA che. AdhyAtmika saMpUTa : saMpUrNa gAthA AdhyAtmika bhAvothI bharapUra che, jethI AdhyAtmika saMpUTa kathana karavAno avakAza raheto nathI paraMtu eTaluM ja kahI zakAya che. AkhI gAthA saMyogathI upara UThI nAste na priyate | A upaniSadgA vAkayane jANe sArthaka karatI hoya, tevA ajara, amara, utpatti-layathI vimukata tevA AtmapuruSanuM darzana karAve che ane akSara evo AtmA saMyogathI chUTo joI zakAya tevuM darzana Ape che. A rIte sAdhaka adhyAtmika bhAvano sparza karI paramAnaMda meLavI zake che. upasaMhAra : A gAthAnI ghaNI ghaNI vizada vyAkhyA karyA pachI paNa evuM lAge che ke jANe haju paryApta vyAkhyA karavAno avasara maLyo nathI. ati vistAranA bhayathI vyAkhyAne ATopI levAmAM AvI che. gAthA ghaNI ja mahattvapUrNa che. (1) saMyoga (2) anubhava (3) nitya AtmA, A trividhabhAva upara anero prakAza nAMkhI saMyoganI vibhinnatA pragaTa karIne anubhava ane AtmAnuM tAdAbhya batAvI Atmasiddhi upara eka sonerI opa Apyo che ane zraddhALu AtmAne svaccha samajAya tevo IzAro karI gAthAmAM amRta pIrasyuM che. SSSSS(17)SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-5 upoddAta : zAstrakAre pUrvamAM je je vAto adhyArtha bhAve kahelI hatI, te badhA bhAvonI tAravaNI karIne have A gALAmAM spaSTa rIte potAnuM maMtavya jaNAve che. ullekha e rIte karyo che ke koI paNa thoDo ghaNo buddhizALI hoya to tene Avo ulTo anubhava kayAreya paNa thato nathI. arthAt lagabhaga thato nathI. Ama sAdhAraNa buddhizALI manuSyane najaramAM rAkhI eka sAmAnya buddhinA AdhAre eka zAzvata siddhAMtonuM udghATana karavAmAM AvyuM che. advaitavAdI siddhAMta vizvanA AdhArabhUta jaDa ane cetana tevA be dravyono svIkAra karato nathI paraMtu je vaitavAdI darzana che, te vizvanA AdhArabhUta jaDa ane cetana tevA be dravyono svIkAra kare che. jenadarzana paNa spaSTa dvaitavAdI che, tethI A gAthAmAM vaitavAdInuM avalaMbana karI eka trikAlavartI siddhAMtanI ghoSaNA karI jaDathI cetana upaje, cetanathI jaDa thAya, evo anubhava koIna, kayAre kadina thAyA para je vAtano parihAra karavo che te vAtano prathama padamAM vidhibhAvathI uccAra karI zAstrakAra AgaLa vadhe che. arthAt "jaDathI cetana upaje" ema kahyuM che. ATaluM ja pada jo vAMcIe, to evo AbhAsa thAya che ke jaDathI cetana upaje che. Ama prathama vidhibhAvanI sthApanA karavAno siddhikAra no hetu zuM che, e samajavuM ghaTe che. bhAvArtha e che ke A jAtano matavAda dhArmika kSetramAM ke tattvaciMtananA kSetramAM prasiddha che. ane te mata ema kahe che ke jaDathI cetana upaje che. jo ke AvA matavAdIne koI anubhava thato nathI ke tene ekatA anekatAno vicAra nathI paraMtu loTamAM jema ghaDA paDe che, to loTathI ghaneDA pedA thayA che, tema sAmAnya buddhithI anubhave che ane jyAM jyAM cetanA upaje che, tyAM badhe jaDanuM nimitta che ja, tethI eka prabaLa mAnyatA astitvamAM AvI che ke A badhA jaDa padArtho jIvanI utpattinuM kAraNa che, tethI ahIM zAstrakAre A matavAdane prathama lakSamAM lIdho che ane prathama padamAM ja te jAtano ullekha karyo che. tenAthI viruddha bIjo matavAda paNa astitvamAM che ke cetanathI jaDa upaje che, to baMne vidhi padone sAme rAkhyA pachI ekasAthe zAstrakAra parihAra karaze paraMtu parihArane samajatA pahelA A banne matavAdanuM vizleSaNa jarUrI che. (1) jaDathI cetana upaje (2) cetanathI jaDa upaje. jaDathI cetana upaje... jaDathI cetana upaje arthAtu jaDa padArthothI A jIvanI utpatti thAya, te sAmAnya mAnyatA prasiddhi pAmI che paraMtu "cetanathI jaDa thAya", A kathana ghaNu UMDAI bhareluM che. sAmAnya rIte jIvAtmA koI jaDa padArthanuM nirmANa karato hoya, tevuM vyavahArakSetramAM paNa jovAmAM AvatuM nathI. A pUrvapakSane ja najaraaMdAja rAkhI prazna thAya che ke cetanathI jaDa upaje te pravAda prasiddha nathI, to teno parihAra karavAnuM prayojana zuM? mATe ahIM ApaNe A bIjA \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(174) NITIONS N Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ matavAdano gUDhArtha samajIe "je dro dvitIya nAsti' arthAt advaitavAdI eka cetana tattvane ja brahma kahIne vizvavyApaka mAne che. vizvavyApI brahya mAyAnuM rUpa dhAraNa karIne jaDa padArtha rUpe pariNAma pAme che. hakIkatamAM A vicAradhArA pramANe koI jaDa tattva nathI paraMtu saMjJA rahita je padArtho anubhavamAM Ave che, tene avAstavika jaDa padArtho tarIke svIkAra kare che ane kahe che ke A badhI jaDa sRSTi cetanAthI utpanna thaI che. hakIkatamAM siddhikAre A dArzanika vAtane paNa bahuja khUbIthI jALavI rAkhI che. prathama padamAM "jaDa thI cetana upaje ema kahyuM che. jayAre ahIM cetanathI jaDa upaje', ema na kahetAM "cetanathI jaDa thAya', e rIte AkhyAna karyuM che ane brahmavAdano mata A "thAya' zabdamAM AvI jAya che. arthAt cetanathI jaDa thAya che. jaDa utpanna thatuM nathI paraMtu cetana jaDa rUpe badalAya che. Ama pariNAmavAdano ullekha karI parivartananA siddhAMtano bhAva pradarzita karyo che... astu. gAthAnA A bane pado baMne vidhivAdI matono ullekha karI jAya che. jeno zAstrakAra niSegha karavA mAMge che. tenuM dharAtala spaSTa rIte sAme rAkhyuM che ane jaDa cetananA paraspara utpattivAdano ullekha karIne vizvamAnyatAnuM vivaraNa kahyuM che. have ApaNe A baMne mAnyatAne vadhAre UMDAIthI vAgoLIe. - "jaDathI cetana upaje A padamAM jaDa ane cetana be mukhya abhigama che. jaDa zabda ghaNA arthamAM vaparAya che paraMtu dArzanikakSetramAM jaDa zabdanA be rIte prayoga jovA maLe che. eka jJAna rahita tattva ane eka saMzAzUnya tattva. saMjJAzUnya padArtho acetana avasthAmAM hovAthI sukhaduHkhanI lAgaNIno anubhava karI zakatA nathI. suSupta cetanAvALA jIvone sAmAnya rIte jaDa kahevAmAM Ave che. manuSya ke koI paNa prANI ghaNI avasthAmAM ane ghaNA biMduo upara AvI jaDatAno zikAra bane che. jo ke A jaDatA sImita che, tenI cetana avasthA jAgRta thAya, to jaDatva lupta thaI jAya che. astu. A jaDatA sivAya je sArvabhoma jaDatA che arthAt padArthanuM saikAlika jaDatva barAbara banI rahe che, te vAstavika jaDa che. AvA jaDa padArtho jJAnahIna hoya che. sUtra vAkaya che ke jJAnahInAvavuM naDatvama | je padArthamAM jJAna nathI, te jaDa che paraMtu sAthe sAthe sukhaduHkhanI lAgaNI, mAna, apamAnanI lAgaNI athavA jIvana-maraNano saMyoga jemAM nathI, te jaDa che. jo ke padArthanuM jaDatva, padArtha pote svIkAra karato nathI. jaDapadArthane khabara nathI ke huM jaDa chuM paraMtu jJAnavAna vyakita potAnA jJAnanA AdhAre tene jaDa kahe che. padArthanI jaDatA paNa manuSyanA jJAnamAM aMkita thayelI che. potAnA bauddhika anubhavanA AdhAre padArthane jaDa kahevA mATe prerita thAya che. hakIkatamAM AvA dekhAtA jaDa padArthomAM sUkSma caitanya aMza hoya, to te sAmAnya buddhithI agrAhya che. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke padArthanI jaDatA te buddhino eka prakalpita nirNaya che. buddhi jyAM sudhI teno svIkAra na kare, tyAM sudhI padArthanI jaDatA paNa saMdehazIla banI rahe che. ATalA UMDA vivecana pachI spaSTa thAya che ke padArthano jaDa bhAva paNa eka pariskRta \\\\\\\\\\\\\\\(17pa)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnano prabhAva che. jaDa thI cetana upaje A padanA baMne bhAva samajavAnA che. (1) jaDamAM cetana upaje arthAt jaDanA saMyogomAM cetana upaje che. (2) jaDatattva dvArA cetana tattva nirmANa pAme che. jo sAmAnya rIte prathama vyAkhyA grahaNa kare, to jaDathI cetana upaje, te hakIkata banI jAya che. arthAt jaDamAM jIvonI utpatti thAya che. jaDano saMyoga na hoya tyAM sudhI dehadhArI jIvo janma dhAraNa karatA nathI, A sAmAnya vyAkhyA che. paraMtu zAstrakAra to je bIjI nizcaya vyAkhyA che, teno ghaTasphoTa karI rahyA che. arthAt jaDathI cetana upaje eTale jaDadravya cetanadravyanuM nirmANa kare che. A bIjA bhAvano parihAra karavA mATe ahIM ullekha karyo che. jaDatattva svayaM jJAnahIna acetana che. jaDanA badhA lakSaNo saMvedana rahita che. jemAM saMvedana nathI, te jaDa che ane A jaDanI vyAkhyAnA AdhAre siddhikAra kahe che ke jaDathI cetana upaje, tevo anubhava thato nathI. cetanathI jaDa upaje ApaNe jema jaDanI vyAkhyA karI, tema cetananI paNa thoDI vivecanA karIe. cetana tattva saMpUrNa saMvedanazIla tattva che, jJAnAtmaka dravya che. eTale zAstromAM tene jIva dravya kahevAmAM Ave che. je jIve che, te jIva che. jemAM cetanA che, te caitanya che ane je cittavRttinuM saMcAlana karI jJAnasarjana kare che, te jJAnano AdhAra paNa cetana che, eTale zAstramAM tene jJAnacetanA kahevAmAM Ave che. jJAnacetanA te jIvanI svataMtra saMpatti che. cetana te jJAnanuM adhiSThAna che. jJAnanI baMne prakriyA athavA dvividha avasthA jANI levI joIe. jJAnanI pUrva avasthA sAmAnya hoya che ane uttara avasthA vizeSa hoya che. jema dUdha te dUdha rUpe hoya, tyAre tenI pUrva avasthA che paNa e dUdha pariNAma pAmIne khIra ItyAdi bane che, tyAre tenI uttara avasthA eka vizeSa avasthA banI jAya che. jJAna te jIvano sAmAnya guNa che arthAt jIva svayaM jJAnano piMDa che. jJAna svayaM AtmA rUpa che. je AtmA che, te ja cetana che. A cetana jayAre jJAnano upayoga karatuM nathI, tyAre tenI sAmAnya avasthA, te nirvikalpa avasthA arthAt darzana avasthA che. vikalpAtmaka jJAna, te jJAnanI uttara avasthA arthAt vizeSa avasthA che. tevI ja rIte kahyuM che ke jJAnanA vikalpothI pAchuM vaLavuM, te dhyAna che. sAmAnya nirvikalpa jJAnapiMDamAM sthira thavuM, te dhyAna che. dhyAna eka prakAre jJAnanI mULa avasthA che. baMne avasthAmAM cetana dravya cetanA rUpe pariNAma pAme che. cetana dravyanI potAnI kriyA sarvathA achUtI che, aspaSTa che. AtmAne choDIne bIjA koI dravya jJAnacetanAne pravAhita karI zakatA nathI ane khUbInI vAta to e che ke A cetana dravya jema bIjA dravyothI aspaSTa che, tema bIjA dravyo paNa cetanadravyathI nirALA che arthAt cetana jaDa dravyomAM koI paNa kriyAtmaka sRSTi karatuM nathI. A nizcaya hakIkatane lakSamAM laI siddhikAra kahe che ke cetanathI jaDa upaje, te paNa anubhavagamya nathI. Ama cetanadravyanI ane jaDadravyanI baMnenI maulika avasthA, aMtaraMga paryAyo sarvathA svataMtra che, baMne dravyomAM kevaLa saMyogAtmaka bhAva che Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu paraspara ekabIjAnuM sarjana kare ke eka dravya bIjA dravyane janma Ape, tevI koI paNa saMbhAvanA buddhigrAhya nathI. AthI ja zAstrakAra kahe che ke "jaDa thI cetana upaje, cetanathI jaDa thAya', A baMne bhAva anubhavahIna che. sAmAnya anubhavagamya nathI. je jIvanI kakSA thoDI ghaNI AgaLa che tevI vyakita AvA bhAvane samajI zake che. A gAthAmAM siddhikAre spaSTa rUpe dvaitavAdanI sthApanA karI che ane spaSTa rIte advaitavAdano parihAra karyo che. A dvaitavAda te jainadarzanano mukhya pAyo che. jaDa ane cetana athavA jIva-ajIva, tevA be prakAranA dravyonA AdhAre samagra darzana vistAra pAmyuM che. zAstromAM paNa jIvAjIvAbhigama evA vizeSaNa TheraThera jovA maLe che. arthAt jIva ane ajIvanuM jJAna spaSTa na thAya, tyAM sudhI jIvAtmA jaDa pariNatithI mukata thaI zakato nathI. jIva daitavAdano spaSTa svIkAra kare, to ja kAMkarAmAM paDeluM motI najaramAM AvyA pachI ane motI tarIke oLakhyA pachI, te jJAna motI ane kAMkarAno viveka kare che. tema jaDa dravyonI vacce rahelo jIvAtmA motI svarUpe potAnuM zAzvata rUpa jALavI rAkhe che ane jaDanI vacce rahevA chatAM pote jaDathI upajayo nathI ane svayaM pote koI paNa jaDa padArthane utpana karyuM nathI. baMne dravyo svataMtra rIte potAnA kriyAkalApane dhAraNa karI svaguNone akhaMDa rAkhI pota potAnI rIte pariNamana pAmatA rahe che. A gAthAmAM A satyane spaSTa rIte ujAgara karI kRpALu gurudeva kahe che ke zuM koIne Avo anubhava thAya che ke jaDa-cetana ekabIjAne upajAvI zake che ? jenI vivekabuddhi ajJAnadazAnI keTalIka bhUmikAne pAra karI jJAnadazAno sparza karatI hoya, tene ja Avo anubhava thAya ke jaDa ane cetana, baMne eka bIjAthI nirALA che ane ekabIjAthI upaje che, tevo anubhava thato nathI. A anubhavanI bevaDI bAju lakSamAM rAkhavAnI che. khoTo anubhava thato nathI, tyAM ja sAcA anubhavanI bhUmikA taiyAra thAya che. bhAratanA mahAna darzanika vAcaspati mizre kahyuM che ke vRddhatu tattvapakSapatinI ! buddhi nirmaLa avasthAmAM hoya, to apramANano asvIkAra kare che ane pramANano ja svIkAra kare che. arthAt asatyane navagrahe che ane satyane grahe che. Avo buddhino svabhAva che. je hakIkata ghaTita thatI nathI, mULamAM ja jenuM astitva nathI, teno anubhava koIne paNa zI rIte thaI zake? A gAthAmAM siddhikAra kahe che ke baMne dravyo ekabIjAne utpanna kare, te hakIkata ja nathI. to koIne anubhava kyAMthI thAya ? arthAt anubhava na thAya. gAthAnA be pAchalA padamAM apramANane navagrahe, tevo anubhavAtmaka jJAnano ullekha karyo che ane te paNa spaSTa rIte kahe che ke Avo anubhava koIne paNa kayAreya thato nathI. A rIte A gAthAmAM nirNayAtmaka pheMsalo karIne AtmajJAnano pAyo majabUta karavAmAM Avyo che. AtmasiddhinuM A paheluM sopAna che. evo anubhava : ahIM "evo anubhava lakhyuM che. temAM "evo' zabda sarvanAma rUpe mUkyo che "evo' arthAt kevo ? zuM jovA jevo ke jANavA jevo? hakIkatamAM jaDa-cetananI je sUkSma kriyA che, te to anubhavagamya ja nathI ane sAdhAraNa mANasanA Indriyajanya sthaLa matijJAnamAM to te kriyA grahI zakAya tema ja nathI. to A "evo anubhava kahevAnuM tAtparya zuM che? baMne dravyono saMdhikALa paNa joI zakAto nathI, vaLI cetana to arUpI dravya che. te kayAre upaje che ane te kayAre LLLLLLSLLLLS(177) NMMS Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vilaya pAme che, teno paryAyAtmaka pravAha palaTAya che, te paNa baddhigamya nathI. mULamAM to jIva dravya utpanna thatuM ja nathI. potAnI paryAya rUpe palaTAya che. jayAre jaDanuM rUpAMtara sthaLa che, bhaitika che. arUpI jaDa dravyone choDI rUpI jaDa dravyonI kriyA ane tenA pAMca guNo varNa, rasa, gaMdha, sparza, ItyAdi buddhigamya thAya che. ahIM jaDa upaje ane vilaya pAme, te saMyoga draSTie ane svaparyAyanI dRSTie, baMne rIte ghaTita thAya che. jaDa dravyo bhegA thAya, tyAre eka avayavIne janma Ape che. saMyoga vikherAya, tyAre laya pAme che. bAkI jaDa dravya paNa svayaM kayAreya utpanna thatuM nathI. te paNa zAzvata ane anAdi anaMta che. ahIM upajavAnI kriyA che ane "upaje evo je zabda lakhyo che e zabda padArthanI paryAyanA AdhAre lakhyo hoya, tema jaNAtuM nathI. paraMtu ahIM upajavAnI kriyAno niSedha karyo che. arthAt jaDathI cetana upajatuM nathI ane cetanathI jaDa upajatuM nathI. baMne prakAranI upajavAnI kriyAno abhAva dAkhave che. ahIM "evo'no artha A pramANe che ke Avo upajavAno spaSTa abhAva che. to tenAthI viparIta evo anubhava kayAMthI thaI zake ? "evo' zabda ghaNo marmapUrNa che. athavA tarkazUnya apramANabhUta tevA jJAnane grahe evo. "evo zabda anubhavanuM vizeSaNa che. anubhava ghaNI jAtanA thAya che ane bIjI keTalIka upajavAnI kriyAo anubhavamAM Ave paNa che. paraMtu ahIM zAstrakAra Azcarya kare che ke evo arthAt Avo vivekazUnya anubhava koIne paNa thato nathI ane AgaLa vadhIne kahe che ke kayAreya paNa thato nathI. have ApaNe "kayAre' zabdano marma samajazuM. kyAre kadi na thAya - koIne anubhava thato nathI e barAbara che paraMtu kayAreya anubhava thato nathI. te kALavAcI zabda che. arthAt koI paNa kALe Avo anubhava thato nathI. ahIM kALa vAcI zabda mUkavAnuM prayojana e che ke eka ja vyakitane Avo anubhava thato nathI tema kahevAthI paryApta pramANa maLatuM nathI paraMtu koI paNa samaye koIne paNa ema kahevAthI samagra kALa ane samagra vyakitaonuM grahaNa thAya che. kayAre' zabda bhUtakALanA ke vartamAnakALamAM je koI vyakitao thaI gayA che, te badhAno bodha karAve che. kayAre zabda svayaM kALavAcI hovA chatAM kALa bodhanI sAthe te te kALamAM rahelA vyakitaono paNa bodha karAve che. traNe kALamAM rahelI koI paNa vyaktine Avo viparIta anubhava thato nathI. kayAre zabda upara vajana devA mATe "kadi' zabda joDavAmAM Avyo che. kadi ane kayAre baMne samayavAcI zabda che, paraMtu mImAMsAzAstra kahe che ke eka ja arthavAcaka be zabdo mUkayA hoya, to tenuM tAtparya paNa kaMIka hoya ja che. ahIM siddhikAre A dvirukata zabdano upayoga karyo che, temAM eka zabda kSetravAcI che ane bIjo zabda samayavAcI che. arthAt koI vyaktine, koIpaNa kSetramAM, koI paNa kALe Avo anubhava thato nathI ke jaDa cetana eka hoya, Ama siddhikArano gUDhArtha samajavAthI arthanI vyApakatA vRSTigocara thAya che. astu. saMpUrNa gAthA eka prakAranA nirNayAtmaka bhAvano uddaghoSa kare che ane te udghoSanA pramANabhUta kathana mATe samasta anubhavazIla vyakitaone sAthe rAkhavAmAM AvyA che. kadAca koI kahe ke mane Avo paraspara akartRtvano anubhava thato nathI paraMtu huM mAnuM chuM ke ekabIjAnI LLLLuuuuuuN(178) NAS SSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraspara utpatti thAya che to A kathana paNa navuM nathI. AvA bhAva upara cArvAka darzana jevA nAstika darzano paNa UbhA che. Ano uttara eTalo ja che ke Avo ulTo anubhava karanAra vyakita nyAyazIla anubhavIonI paMkitamAM UbhA rahI zake tema nathI arthAt te vivekazUnya anubhava karanArA viparIta jJAnInI koTimAM Ave che. jainadarzanamAM viparIta jJAnano eka Akho ajJAna khaMDa paNa mUkelo che, tethI AvA viparIta jJAnInA AdhAre saiddhAntika sthApanA thatI nathI. ApaNe AgaLa kahI gayA tema advaitavAda cetanathI bhinna evA jaDa dravyono svIkAra karato nathI paraMtu te sAcA arthamAM advaitavAdI nathI. kuMdakuMdAcArya jevA mahAna AdhyAtmika jJAnI puruSe paNa advaitavAdano Azraya karyo che paraMtu advaitavAda AdhyAtmika dRSTie samajavAno che. arthAt jayAre sAdhanA paripUrNa thAya ane jIva nirvikalpa avasthAmAM sthita thaI zaileSIkaraNa karI akhaMDa AtmAnI jyAre anubhUti kare che, tyAre dravya, guNa ane paryAyanI je bhinnatA hatI, jJAtAnuM ane zeyanuM je vibhAjana hatuM, khaMDajJAnanA je bhedo hatA, te badhI bhedarekhAo bhUMsAya jAya ane samagra bhAvone AtmaniSTha karI zudgha dravyArthikanayanuM avalaMbana laI, bhAvanikSepanI carama sImAno jayAre sparza kare che, tyAre akhaMDa advaita sAdhanAnuM aMtima biMdu banI rahe che. A che sAcA arthamAM advaita. jaDa hoya ke na hoya paNa jaDatattvanuM je jJAna che, te AtmAnI saMpatti che. have jaDatattvanuM pariNamana mUkI jJAna jayAre jJAnamAM samAI jAya, tyAre tyAM svayaM eka advaita banI rahe che. sAdhanAnA aMtima zikhara upara 'eka tuM, eka tuM' arthAt ekatvanA zuddha zukaladhyAna upara AtmA sthira banI jAya che. zuddha advaitavAdI darzana paNa AvA sAcA arthamAM advaitanuM AkhyAna kare che. dravyadRSTie vyavahAra jagatamAM jIva ane ajIva, jaDa ane cetana, tevA vibhakata dravyo pota-potAnA guNadharma anusAra kArya karI rahyA che, tethI siddhikAra ahIM sacoTa AkhyAna kare che ke jaDathI cetana na upaje ane cetanathI jaDa na thAya, tevo anubhava sadA sarvane thAya. zAstrakAranI gAthAne vidhi bhASAmAM uccArIe chIe ane punaH kahIe chIe ke, jaDathI cetana na upaje, cetanathI jaDa na thAya, Avo anubhava sadA sarvane barAbara jaNAya // A rIte zAstrakAranuM kathana spaSTa thaI jAya che. ane dvaitavAdanI philosophI eka hakIkata rUpe dRSTigocara thAya che. AdhyAtmika saMpUTa : A gAthAmAM vaijJAnika rIte jaDa-cetananI bhinnatA mATeno tarka Apyo che paraMtu gAthAno garbhita bhAva nirALo che. jaDathI cetana upaje ke na upaje, paraMtu hakIkatamAM cetana koIthI upajato nathI, tenI anutpanna avasthA, te AtmAnuM marmasthaLa che. jaDa bhale ne potAnI meLe upaje ane viNase. tenI sAthe AtmAne upajavAnI ke vilaya thavAnI koIpaNa kriyA saMbaMdha dharAvatI nathI. cetananI anutpanna avasthA, te tenI zAzvata sthitinI paricAyaka che. zAzvata sthitinA darzana thayA pachI buddhi virAma pAme che. tarka ane saMzaya zUnya thaI jAya che. vinaz2eSu sarva saMzayeSu avaziSToDayuM dhAtupuruSo jevAM paramAnaMva hetupUto / 179 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpatti ane layathI parenI sthitinuM digdazana, te A gAthArUpI AmraphaLano madhura rasa che. chatta rRA rasajJAna aminAyate, rasapAne tu parama saMtuSTi / jyAre jIva potAnI abhaMga sthitino jANakAra banI abhaMgI AtmAnA zAzvata pradezomAM praviSTa thAya che, tyAre phakata te jaDa jagatanA utpatti-sthitivALA uchaLatA sAgaranA darzana karI svayaM tenAthI achUto che, tevo apUrva AnaMda mAne che. svanI akSaya sthitinuM nidarzana, te A gAthAno abhiSTa AdhyAtmika saMpUTa che. upasaMhAra : vivecanamAM badho sAra AvI gayo che. siddhikAranuM kathana spaSTa rUpe kavitAmAM joI zakAya che. eka dravya bIjA dravyane utpanna karatuM nathI. A gAthA AkhI AtmasiddhinI bhIMta che. kharA arthamAM te AkhA darzanano pAyo che. baMne dravyo svataMtra che ane eka bIjAne jo utpanna na kare, to ja AtmA mukatadazAne prApta kare che. prakRtinI kevI vyavasthA che ke dravyo ekabIjAne bAdhaka banatA nathI. arthAt tenA guNadharmamAM bAdhA nAMkhI zakatA nathI. badhA dravyo zAzvata ane nitya che. tethI paraspara utpatti karavAnuM kArya saMbhavita nathI. A che gAthAno spaSTa sArabhUta upadeza. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-66 upodghAta : 65 mI gAthAnA anusaMdhAnamAM siddhikAra punaH utpattivAdano Azraya karI AtmAnI nitya zAzvata avasthA viSe bhArapUrvaka kathana karI rahyA che. anutpattivAda te eka saiddhAttika dRSTi che. pUrvanI gAthAomAM paNa ApaNe vyAkhyA karI gayA chIe ke ArvibhAva ane tirobhAva mAnanArA darzana utpattivAdano sarvathA uccheda kare che. jainadarzana utpattivAdano spaSTa ullekha kare che paraMtu jenadarzana dravyanI utpatti mAnatuM nathI. paryAyanA AdhAre utpatti ane laya mAne che. A 66 mI gAthAmAM zAstrakAra A anutpattivAdane spaSTa kare che. jo anutpattivAda nizcita hoya, to AtmA paNa nitya che ane e ja rIte bIjA dravyo paNa nitya che. AtmasiddhimAM AtmadravyanI pramukhatA che eTale AtmAnI nityatAne pramukhatA ApavAmAM AvI che, mATe have gAthAne ja bolavA daIe. koI saMyogothI nahi, jenI utpatti thAya T nAza na teno koImAM tethI nitya sadAyAkalA koI saMyogothI nahi - bIjA padamAM jenI utpatti thAya' tema kahIne pUrva padamAM koI paNa saMyoga AtmAnI utpattinA janaka nathI, to jenI arthAt AtmAnI utpatti ke koIpaNa zAzvata dravyanI utpatti kayAMthI thAya ? saMyogone dRSTigata rAkhI AkhuM vAkaya A pramANe goThavAyeluM che - jenI utpatti koI paNa saMyogathI thatI nathI, tema kahIne kavirAja kArya kAraNanI sAMkaLano viccheda karI rahyA che. je dravya viSe te kahevA mAMge che, te dravya ane bAhya saMyogo, e baMnenI vacce kArya kAraNano sabaMdha nathI, janaka janya bhAva paNa nathI. utpatti te janya bhAva che ane anutpatti te janaka-janya bhAvano viccheda kare che. ahIM A gAthAmAM saMyogathI jenI utpatti na thAya, tema uccAraNa karIne "utpatti ane "nahI', ane zabdono artha che anutpatti. AtmA arthAt dravyo utpanna thayA ja nathI, to saMyogo koIpaNa dravyane kyAMthI utpanna karI zake? siddhikAra kahe che ke saMyogothI jenI utpatti thatI nathI, tevo anutpanna, zAzvata, nitya AtmA jJAnamAM pratibhASita thaI rahyo che. jo anutpanna che, to teno nAza paNa kyAMthI thAya arthAta saMyogothI janma paNa nathI ane saMyogomAM vilaya paNa pAmato nathI. Avo utpatti ane vilayathI nirALo sadA nitya AtmA jJAnanA kSetramAM jhaLake che, jaNAya che, teno artha anubhavamAM Ave che. jema AtmA anutpanna che, tema avinAzI paNa che, mATe anutpativAda ane aluptavAda e bane nitya padArthanI be dhruva bAjuo che, baMne majabUta paDakhAM che. A baMne pakSa bole che ke AtmA utpanna thayo nathI ane kayAreya vinAza paNa thato nathI. pUrvanI gAthAmAM paNa "saMyogo' zabdano ullekha karyo che ane A gAthAmAM paNa "saMyogo' zabdano prayoga che. je hakIkata pUrvamAM kahevAmAM AvI che, te vAtane pramANabhUta karavA mATe punaH keTalAka tarka ApI siddha karavA vadhAre prayAsa karyo che ane AtmA nitya jaNAya tevuM kahyuM che. \\\\\\\\\\\\\\\\\(181) \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA nitya jaNAya - chellA padamAM "AtmA nitya jaNAya' tema kahIne AtmAnuM astitva anumAna upara paNa AdhArita che, te spaSTa karyuM che. AtmA arUpI sUkSma tattva hovAthI sAmAnya matijJAnAdi jJAna dvArA pratyakSa thaI zakatuM nathI. te arUpI dravya che, tenuM sUkSmAtisUkSma svarUpa che, eTale ahIM "jaNAya" evo zabda mUkayo che. jaNAya che, mATe lAge che. buddhithI spaSTa thAya che ane pUvorkata anumAnanA AdhAre te pratyakSa na hovA chatAM hetuthI jema sAdhya siddha thAya, tema Atma tattva paNa siddha thAya che. AkhuM pramANa A padamAM vyakata karavAmAM AvyuM che. je caiitanyanuM astitva che, te koI saMyogathI thaI zakatuM nathI. jenI utpatti saMyogathI thatI nathI ane chatAM che tevuM jaNAya che, jJAnamAM Ave che, vaLI jo saMyogathI utpanna thato nathI ane saMyogomAM vilIna paNa thato nathI. saMyogo sAthe teno koI kAryakAraNa sabaMdha dekhAto nathI. chatAM te jJAnAtmaka kArya karI rahyo che, tethI lAge che ke A koI nitya tattva che. saMyogo vacce Ave che ane saMyogo vilIna thatAM te chUTo paDI jAya che. Ama saMyogo vacce rahevA chatAM tenI sAthe utpatti ane vinAzano sabaMdha nathI, utpatti ane vinAzanI kriyA saMyogonI potAnI che. temAM A AtmA sAthe koI prakArano utpatti-layano saMbaMdha nathI. Ama saMyogo ane Atmadravyane A abhAva pramANathI vibhakata karavAmAM Avyo che. jema ApaNe pUrvamAM kahyuM che, tema kAdavamAM paDeluM sonu kAdavanI utpatti ane laya sAthe saMbaMdha dharAvatuM nathI. kAdavamAM paDayuM tyAre paNa te sonuM ja hatuM ane kAdava dhovAI gayo, tyAre paNa te sonuM ja che. kAdavanI kriyA sonA sAthe saMbaMdha dharAvatI nathI. baMneno eka saMyoga mAtra che. tema ahIM zAstrakAra kahe che ke koI saMyogothI nahIM jenI utpatti thAya" arthAt saMyogo AtmAne janma ApI zakatA nathI. A bAbatamAM A gAthAnA AdhAre anumAna pramANa A rIte lakhI zakAya-AtmA nitya dravya che kAraNa ke te saMyogathI utpanna thatuM nathI. je dravya saMyogothI utpanna thatuM nathI. te dravya nitya hoya che, jemake AkAza. AkAza saMyogathI utpanna thatuM nathI, tethI te nitya che. te ja rIte AtmA paNa saMyogathI utpano thato nathI, tethI nitya che. A rIte bIjuM anumAna paNa avinAzI bhAvanA AdhAre pragaTa karI zakAya che. AtmA nitya dravya che, kAraNa ke saMyogonA vinAze teno vinAza thato nathI. je je dravya saMyogano vinAza thavAthI vinAza pAmatuM nathI, te te nitya hoya che, jema ke AkAza. Atmadravya paNa saMyoganA vinAzathI vinAza pAmatuM nathI, tethI te nitya che. A rIte anutpatti ane avinAza AtmadravyanI nityatA mATe sacoTa pramANa che. jo ke A pramANazAstranI draSTie ke tarkanI vRSTie paripUrNa na paNa utare, to paNa Astika zraddhAvAna jIvo mATe preraka che ane AtmAnI nityatAne samajavA mATe sAmAnya sarala bhAvo pragaTa karyA che kAraNa ke jenI utpatti saMyogathI na thAya, te nitya ja hoya tema prabaLatApUrvaka ghora nAstika mATe samaja ApavI kaThina che. ahIM ApaNe sAmAnya pramANabhUta hakIkatanuM zAstrakAranA zabdonuM avalaMbana karIne AkhyAna karyuM che. vAstavika kathana evuM che ke koI paNa saMyogo drazyamAna che, te badhA kSaNabhaMgura che. paryAya rUpe pratyakSa thayelA che. AvA paryAyabhUta kSaNika saMyogo akSara evA AtmAne sparzI zakatA SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. prathama padamAM AtmA che, ema ApaNe svakArI lIdhuM che. A gAthAmAM AtmAnI nityatA viSe carcA che. je AtmA che, te potAnA guNadharmathI paripUrNa che ane saMyoganA guNadharma sAthe teno koI meLa nathI. saMyoga varNa, gaMdha, rasa ityAdi viSayothI bharapUra che. jayAre Atmadravya viSaya rahita che. saMyogo acetana che, jayAre AtmA cetana dravya che. saMyogo paryAyarUpa hovAthI parivartana pAme che paraMtu AtmA parivartana pAmato nathI. saMyogo ekabIjAthI chUTA paDe che, jayAre Atmadravya akhaMDa hovAthI khaMDita thato nathI, to AvA guNadharmathI nirALuM, je Atmadravya che, tenI koIpaNa saMyogothI utpatti na thAya ema kahyuM che, te barAbara che. saMyogo kadAca dhAre, to paNa AtmAne utpanna karI zake tevuM temAM upAdAna nathI. sarve paryAyaH 3pa9nAna anurUpa | arthAta paryAya mAtra upAdAnane AdhAre ja pariNAma pAme che. upAdAna kAraNano abhAva hoya, to tevuM upAdana rahita koI paNa dravya anyathA paryAyane pedA karI zakatuM nathI. saMyogomAM paNa evuM koI upAdAna nathI, je AtmAne utpanna karI zake. koI kahe ke A agnimAM ThaMDaka ApavAnuM upAdAna ja nathI. tenuM saMpUrNa upAdAna uSNatA dharmathI bhareluM che, tethI koIpaNa saMyogomAM te ThaMDI ApI zakatuM nathI. A rIte saMyogo AtmAne janma ApI zakatA nathI, tethI ahIM siddhikAra kahe che ke koI saMyogathI nahIM jenI utpatti thAya" hakIkatamAM utpatti thAya ja kayAMthI ? saMyogI dravyo asaMyogI evA AtmAne utpanna na karI zake, te svAbhAvika che ane AvA saMyogo eno laya paNa karI zakatA nathI. je saMyogoe AtmAne utpanna karyo nathI, tevA saMyogomAM AtmA laya paNa zuM kAma pAme ? AtmAmAM laya pAmavAnuM upAdAna nathI, to laya pAmanAra saMyogo vacce te kevI rIte lupta thAya? Ama baMne pakSamAM upAdAnano abhAva che. arthAt saMyogomAM utpattinuM upAdAna nathI, mATe A gAthAmAM prabaLa rIte baMne tarka upasthita karI AtmA nitya jaNAya che, tema zraddhApUrvaka uccAraNa karyuM che. AtmA pratyakSa to thaze tyAre thaze paraMtu atyAre te nitya rUpe nirmaLa buddhimAM jhabakI rahyo che. zarata eka ja che ke saMyogone dUra karI nihALavAnI dRSTi jarUrI che, mATe ja bhagavadgItAmAM kahyuM che ke vimUDhanAnupati pati jJAnavapuSaH | adhyAya-15/3 arthAt je viSayomAM mohita thayelA che ane saMyogothI gherAyelA che, tevA mUDha loko A AtmAne joI zakatA nathI paraMtu je jJAnarUpI AMkhavALA che ane je saMyogothI upara UThayA che, tevA jJAnI jIvo A AtmAne joI zake che. saMyoganI vividhatA : A gALAmAM ane pUrvanI gAthAomAM saMyoga zabda be thI traNa vakhata vaparAyo che. kavizrI dravyonuM nAma lIdhA vinA saMyoga zabdano prayoga kare che. hakIkatamAM temanA kathanano sAra e che ke koI dravyothI tenI utpatti thatI nathI ane paraspara A badhA dravyo paNa ekabIjAne utpanna karI zakatA nathI paraMtu ahIM dravyanI jagyAe saMyoga zabdanA AkhyAna pAchaLa thoDuM tattvajJAna ane bhAvAtmaka tAtparya samAyeluM che, mATe ApaNe A saMyogo zuM che ? tenI chaNAvaTa karIe. darzanazAstromAM badhA sabaMdhonI jema eka saMyoga sabaMdha paNa mAnavAmAM Avyo che. tAdAbhya sabaMdha, svarUpasabaMdha, ke guNAtmaka saMbaMdha, e badhA saMbaMdho koIpaNa eka dravyanA AMtaraguNono NilkulS\\\\\\N(183)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\S Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparza karI guNa ane guNIno meLa besADe che. hakIkatamAM A badhA sabaMdho be dravya vacce hotA nathI. be dravyo maLavAthI koI eka navA dravyono udbhava thato nathI paraMtu badhA dravyo paraspara ekabIjAnA saMparkamAM mAtra Ave che ane vikhUTA paNa paDe che. A yoga ane viyoganI vyAkhyA karavA mATe saMyoga sabaMdha astitvamAM Avyo che. saMyoga sabaMdhane alaga alaga draSTikoNathI be, traNa vibhAgamAM ApaNe joI zakIe chIe. (1) sparza saMyoga : eka dravya bIjAno mAtra sparza karIne alaga thaI jAya, athavA sparza bhAve sAthe rahe paraMtu baMne dravyamAM koI prakArano vikAra na thAya, AvA saMyogone sparzasaMyoga kahe che. jema ke eka AkAzapradeza para paramANu sthita thAya, tyAre mAtra sparzabhAve ja sAthe rahe che. temAM baMne dravyamAM koI vikAra thato nathI. (2) avayavI saMyoga : pudgala dravyamAM paramANu piMDo ekabIjA sAthe maLIne eka skaMdhane taiyAra kare che ane baMne dravyo eka avayavI tarIke pariNAma pAme che. pariNAma pAmavA chatAM potAnA astitvano vilaya thato nathI. kAlAMtare avayavIno laya thatAM sthiti pUrNa thatAM badhA sAMyogika dravyo vikhUTA paDe che. AvA saMyogone avayavI saMyoga kahI zakAya che. (3) prabhAvika saMyoga : be dravyo paraspara spaSTa thayA pachI mAtra sparzarUpa na rahetAM ekabIjAne prabhAvita karI zake che ane e ja rIte paraspara saMyoga thavAthI keTalIka guNAtmaka paryAyano ArvibhAva paNa karI zake che. saMsAramAM A trIjA prakArano saMyoga vizALa ane virATa rUpe kAma kare che. A prabhAvika saMyogane ApaNe udAharaNathI samajIe. sUryanA tApano sparza thavAthI vanaspatino vikAsa thAya che. prANavAyuno aMtaramAM praveza thavAthI jIvana cAlu rahe che. A rIte karoDo padArtho ekabIjAne prabhAvita karI sRSTinuM nirmANa kare che paraMtu A prabhAvaka ke prabhAvya dravyo potAnA astitvano nAza karatA nathI. ATalA vivecanathI samajI zakAya che ke saMyoga zuM che ane A badhA saMyogo paraspara maLIne nAnI moTI bhinna bhinna paryAyone utpanna kare che. ahIM kavirAja kahevA mAMge che ke koI saMyogothI nahIM' arthAt A badhA jaDAtmaka saMyogo bhale bIjA guNAtmaka bhAvo utpanna karatA hoya paraMtu A saMyogo jJAnAtmaka Atmadravyane utpanna karI zakatA nathI. e ja rIte Atmadravyano koI saMyogathI nAza paNa thaI zakato nathI. Ama kavizrIe saMyogo dvArA AtmAnI utpatti ane nAzano abhAva vyakata karyo che paraMtu A vAkayanA garbhamAM rahI jAya che ke saMyogo bhale AtmAne utpanna na karI zake paraMtu A saMyogo bIjA koI bhAvone utpanna karI zake che ke kema? athavA paraspara saMyogo utpatti-layanuM kAraNa bane che ke kema ? te gAthAmAM adhyArtha bhAve mUkI devAmAM AvyuM che. koIpaNa saMyogo bIjAne utpanna karatA hoya ke na karatA hoya, tenA vivecanamAM na jatAM ahIM eTaluM ja kahevAmAM AvyuM che ke A saMyogo AtmAne utpanna karI zakatA nathI paraMtu ApaNe saMyogonI vyAkhyAmAM kahI gayA chIe tema saMyogo paraspara nimitta bhAve kArya kAraNa banI zake che. SSSS(18 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S saMyoga zabda kahevAnI pAchaLa tAtparya e hatuM ke vizvanA badhA saMyogo svataH ghaTita thatA hoya che. prakRti svayaM bhinna bhinna prakAranA nAnA moTA ane virATa saMyogone UbhA kare che. sRSTimAM manuSyakRta kriyAtmaka saMyogo sivAya prakRti jagatanA virATa pravAho niraMtara cAlu rahe che. ane dravyo paMca bhUtonuM rUpa dhAraNa karI sRSTimAM eka prakAranuM sarjana ane vinAza kare che. pratyeka kSaNe arabo prANIo janme che, mare che tathA acetana-jaDapadArtho nirmANa pAme che ane laya pAme che, ema A saMyogonuM eka moTuM tophAna cAlatuM rahe che. - kavizrIe taTastha bhAve A badhA saMyogone sAme rAkhIne nyAyanI dRSTie adhyayana karyuM che. ane saMyogono bahuvacanamAM upayoga karyo che. ghaNI jAtanA saMyogo jJAtAnI draSTimAM samAyelA che paraMtu A badhA saMyogothI cetana dravyanI utpatti thatI nathI, tema jJAnAtmAne spaSTa jaNAya che ane saMyogathI nAza paNa thato nathI, te paNa spaSTa thayeluM che, tethI svayaM spaSTa svaramAM kahe che ke A saMyogothI jenI utpatti paNa nathI ane jeno nAza paNa nathI. tevuM akhaMDa dravya zAzvata nitya rUpe anubhavamAM Ave che, jaNAya che. arthAt buddhimAM samajAya che, anumAnathI paNa siddhi karI zakAya che. saMyogo ane AtmA, A baMneno koI prakArano utpattijanya janaka bhAva nathI. tethI spaSTa thAya che ke A nitya dravya saMyogonI vacce hovA chatAM saMyogathI nirALuM che. patti jJAnavazuSaH | adhyAya-15 gItA. jJAnanetravALA jIvo ja tene joI zake che. viSayamAM ramaNa karatA vizeSa mohavALA jIvo A Atmadravyane saMyogothI nirALuM jotA nathI. tenI dRSTi saMyogathI upara jatI nathI. AkhI gAthAmAM e saMketa Ave che ke saMyogothI draSTi haTAvIne athavA saMyogothI upara UThIne anubhava karanAra evA draSTAne jo nihALavAno prayAsa karavAmAM Ave, to te nitya jaNAya che arthAt zAzvatarUpe dekhAya che. ApaNe saMyogothI upara UThavAnuM che, eTaluM ja nahIM paraMtu bannenI tulanA karavAnI che. saMyogo kSaNabhaMgura che, nAzavAna che. jayAre AtmA akSara, akhaMDa, zAzvata nitya jaNAya che. baMnenI tulanA karyA pachI cothA padamAM spaSTa kahevAyuM che, tethI nitya sadAya" saMyogothI chUTo che, eTaluM ja nahIM paraMtu saMyogonA nAzanI sAthe tene kazuM levA devA nathI. saMyogo nAza pAme, to bhale pAme paraMtu A AtmA bhagavAna akhaMDa jayoti rUpa banI rahe che, teno nAza thato nathI. A jJAnasUtra motImAM doro parovavAnI preraNA Ape che. motI to che ja tema paraMtu temAM tamArI dRSTirUpI doro parovavAthI te motI dorAne AdhIna thaze arthAt tamArI dRSTimAM samAviSTa thaze. cothA padamAM kahyuM che ke sadAne mATe A dravya nitya che. nitya ane "sadAya' zabdanI sArthakatA-pUrvapakSa : nitya kahevuM, teno artha ja che ke sadAne mATe rahevuM to punaH ahIM "sadAya' zabdaprayoganI zI jarUra hatI ? A dvirukta bhAva vyartha che. je nitya che, te sadA rahe che ane je sadA rahe che, te nitya che. baMne zabdo ekaja kathanane spaSTa kare che. A kAvyamAM A pada vyartha lAge che. uttarapakSa H hakIkatamAM sAmAnya graMtho ke kavitAmAM Avo dvirukatabhAva Avazyaka hoto nathI. (185) Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu zAstromAM ke AdhyAtmika graMthomAM koI paNa dvirukata bhAvonuM khAsa tAtparya hoya che, tethI zAstrakAra eka ja bhAva bevaDI rIte kahevA prerAya che. sAmAnya vyavahAramAM lAMbI sthitivALA dravyone nitya kahevAmAM Ave che ane keTalAka prakRtigata racanA pAmelA padArtho paNa ghaNA samaya sudhI TakI rahe che, tene paNa nitya samaje che. A nityatA vyavahArika che ane zAstromAM bIjA prakAranI nityatAne samajavA mATe zAzvata zabdano prayoga karavAmAM Ave che athavA trikAlavartI nitya bhAvone zAzvata kahevAmAM Ave che. sadAkALano artha che trikALavartI. zAzvata AtmA nitya che paraMtu te sadAkALa TakI rahe tevo nitya che arthAt zAzvata nitya che. tenAthI paNa vadhAre sUkSmadraSTie vicAra karatAM vizvanI amuka racanAo nitya bhAva TakelI che ane zAzvata paNa che. jayAre dravyanI nityatA te utpAd ane vyayane sAthe rAkhIne paNa potAno dhruva aMza jALavI rAkhe che. jene dhrauvya kahevAmAM Ave che. mokSazAstramAM kahyuM che ke satyam vyaya dhrauvya yukta sat ! ahIM A sat sadAkALa nitya rahevAvALuM dravya che. tenI nityatAne samajavA mATe baMne zabdo Avazyaka che. kavizrIe ahIM 'nitya sadAya" ema je kahyuM che, te dravyanA potAnA zAzvata nitya aMzone lakSamAM rAkhIne kahyuM che. A rIte cothuM pada vyartha nathI paraMtu gaMbhIra arthathI bhareluM che ane te gUDha partha pragaTa karavA mATe zabdano bevaDo prayoga karyo che. A padamAM be vakhata koI zabdano prayoga karyo che. koI saMyogathIane "nAza na teno koImAM saMyogo sAthe koI zabda lakhavAnI zuM AvazyakatA hatI ? jenI utpatti saMyogothI thatI nathI. eTaluM ja kahevAnuM tAtparya hatuM paraMtu A sAmAnya prayogane vizeSa rUpa ApavA mATe "koI saMyoga' ema lakhyuM che. AthI spaSTa thAya che ke siddhikAranI draSTimAM ghaNA saMyogo che ane te paNa bhinna bhinna prakAranA che. ApaNe pUrvamAM vizleSaNa karyuM che, to paNa ahIM pharI thoDuM gaMbhIratAthI vicArIe. - prathama to saMyoga zabdanI vyAkhyA karIe. yogano artha maLavApaNuM che. saMyoga kahetA samyaka prakAre je maLe che athavA niyamAnusAra paraspara yoga thAya, tene saMyoga kahevAmAM Ave che. saMyoganA nirmAtA svayaM saMyogI dravya hoya che, je saMyoganuM upAdAna che paraMtu siddhAMta anusAra vinA nimitte vArtha na niSpadyanta | arthAt jeTalA kAryo che ane je koI saMyogo che, te badhA koI paNa nimittano Azraya kare che, tethI mULa dravyo sAthe nimittanuM kartRttva joDAya che. A utpattinI AkhI zreNI che ane tevI rIte padArthanA vilayano paNa Avo ja prakAra che. nimittane prApta karI padArtha vyaya paNa pAme che. kSaNe kSaNe padArthanI je paryAya palaTAya che, te zUnyathI laI anaMta guNarUpa vRddhi pAme che ane anaMtaguNamAMthI punaH zUnya rUpe pariName che, AvA kAraNothI saMyogomAM asaMkhya prakAranI vibhinnatA jovAmAM Ave che. A badhA saMyogo potAne anurUpa evA bIjA saMyogone janma paNa Ape che. sadgaza ane vidraza ghaNA padArthone utpanna kare che ane e ja rIte bIjA saMyogonA nAzanuM kAraNa bane che. ghaNA saMyoga ghaNI rIte ghaNA padArthone bhinna bhinna prakAre utpanna karI bhinna bhinna prakAre laya pamADe che. AthI zAstrakAra badhA saMyogonI utpatti praNAlIne dRSTigata rAkhIne koI paNa saMyoga Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetanane utpanna karato nathI. te nizcaya para pahoMcyA che ane tethI ja spaSTa kahe che ke "koI saMyogothI nahIM jenI utpatti thAya', AvuM dRDha vAkaya bolIne sAthe sAthe kahe che ke A badhA saMyogomAM cetanane nAza karavAnuM paNa sAmarthya nathI. koI paNa saMyogomAM te lupta thato nathI. ahIM nAza na teno koImAM' arthAt koI paNa saMyogamAM sAtamI vibhakitano prayoga karyo che. arthAt "koImAM ema kahyuM che. teno artha "koI kAraNathI" evo thAya che arthAt koI kAraNathI teno nAza thato nathI, jema sAkara pANImAM gaLI jAya, tema cetana koI padArthamAM gaLI paNa jato nathI pIgaLI paNa jato nathI. ahIM sAtamI vibhakita kAraNa rUpe ane adhikaraNa rUpe prayakata thaI che. - siddhikAranI A zabdakaLA che ke Thera Thera gujarAtInA thoDA zabdomAM bevaDA bevaDA arthano saMgraha karyo che. saMyogomAM utpatti ane vinAza e baMne paryAyo cAlu hoya che paraMtu A baMne paryAyo AtmAthI dUra che. AtmA saMyoganA A utpatti ane vilayanA baLathI prabhAvita thato nathI. saMyoganuM paribaLa saMyogomAM ja samAya che. Avo gahana siddhAMta temaNe spaSTa vANImAM uccAryo che ane tyArapachI sadAne mATe nitya evA AtmAne nizAna banAvI saMyogothI chUTo pADI teno lakSavedha karavAmAM Avyo che. AdhyAtmika saMpUTa : nitya ane zAzvata tattva e AdhyAtmika upAsanAnuM mukhya lakSa rahyuM che. jaina ane jainettaradarzana paNa zAzvata tattvane lakSa mAne che. jo ke bauddha darzanamAM zAzvata tattvano InkAra karyo che, chatAM abhAvAtmaka mukitane svIkArI che ane A mukita zAzvata che. je svayaM utpanna thato nathI ane laya paNa pAmato nathI, tevo anutpana ane nirbhaya AtmA zAzcata AnaMda ApI zake che. zAzvata nitya tattvamAM zAzvata paramAnaMdanI parikalpanA karI che. AtmA zAzvata hoya chatAM zAzcata AnaMda na ApI zake, to te nirmUlya che. A gAthAmAM anutpanna AtmAno bhAva vyakata karyo che paraMtu parokSamAM paramANuno zAzvatabhAva paNa A kathanano upahAra che. AdhyAtmika garbhamAM ane zAzvata sthitimAM zAzvata sukhanA darzana karavA, te A gAthA rUpI peTImAM mUkelo ranahAra che. peTI upara "nitya' lakhyuM che paraMtu nityamAM bIjuM ghaNuM nityatattva samAyeluM che. dahIMmAM jema navanIta bhareluM che, tema nitya AtmAmAM parama sukhanuM navanIta bhareluM che. kSaNika sukha manuSyane kSaNabharanuM sukha ApI anaMtakALanuM duHkha arpaNa karI jAya che. pANImAM UThatA parapoTA jema koI mahattva dharAvatA nathI, tema kSaNika taraMgo anaMtanI yAtrAmAM mUlyahIna che. anaMtanI yAtrAmAM anaMta sthAyI tattva ja sAtha ApI zake che ane te che nitya AtmAnuM bahumUlya navanIta. e ja che A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa. upasaMhAra : A gAthAmAM utpatti ane nAza, e be bhAvo upara mukhya lakSa che. utpatti ane nAzano mukhya AdhAra bAhya saMyogo che paraMtu jenI utpatti paNa nathI ane jeno nAza paNa nathI, teno mukhya AdhAra AtmA che. pradhAnapaNe AtmA utpanna thato nathI ane teno nAza paNa thato nathI. saMyogo AtmAne utpanna karI zakatA nathI ane teno nAza paNa karI zakatA nathI. A rIte caumukhI siddhAMta dvArA AtmA sadA kALa mATe nitya che, tema jaNAvyuM che. LAN(187) SS Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | utpatti ane vinAza te vizvanI pratyeka kriyAomAM thAya che ane te kriyAo pravAha rUpe saMyogomAM ghaTita thatI hoya che paNa AtmavAdI darzana kahe che ke A utpatti ane nAzano prabhAva cetana dravya upara paDato nathI. te nirALuM dravya che ane tenI zAzvata sthiti che. AkhI gAthAmAM siddhikAre anutpatti ane avinAza, e baMne kriyAo upara dhyAna rAkhI AtmAne dhruva batAvyo che, Avo dhruva AtmA te AtmasAdhanAno AdhAra che. dhruva AtmAnuM lakSa thAya, to ja manuSya anitya ane kSaNika bhAvothI virakata thaI zake. AtmAnI nityatAno nirNaya te sAdhanAnuM prathama maMgalamaya sopAna che. have ApaNe 67 mI gAthAno upodghAta karIe. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-60 upoddAta : A gAthAmAM siddhikAranI draSTimAM je be bhAvo samAviSTa che, tenI rajuAta kare che, ane temAM tarkayukata dRSTAMta ApavAno prayAsa karyo che. te be bhAva A pramANe che. (1) AtmAnI nityAtAnI je vAta cAle che, tene haju pramANothI vadhAre supramANita karavI. (2) bhAratavarSamAM jIvAtmAnA pUrvajanma ane AgAmI janmo thatAM hoya, tevI mAnyatA pracalita che paraMtu chatAM paNa keTalAka mANaso pUrvajanmano svIkAra karatA nathI, tenA mATe paNa tarka ApavAmAM Avyo che. eka ja tarkathI ane eka ja udAharaNathI A baMne bhAvonuM AkhyAna karyuM che ane 66 mI gAthAnuM je aMtima pada hatuM te ja bhAvone ahIM paNa cothA padamAM dvirukata karIne nityatAno vicAra vRDha karavAmAM Avyo che. astu. have ApaNe mULa gAthAno sparza karIe. krodhAdi taratamyatA, sapAdikanI mAya T pUrvajanma saMskAra te, jIva nityatA tyAMya II 60 I tAratamya bhAva : 'taratamatA' no artha thAya che. vadhaghaTa-ochuM thavuM ane vadhavuM. paraspara be guNonI tulanAmAM je kaMI nyUnatA ane adhikatA hoya che, tene tAratamya bhAva kahevAmAM Ave che. spaSTapaNe jainadarzanano eka dArzanika nirNaya che ke koI paNa padArthanA bhAvonI je kAMI tAratamyatA che, te padArthanI paryAyanA AdhAre che. mULa dravyanI sthiti zAzvata ane dhruva hovAthI temAM koI tAratamya bhAvo ghaTita thatA nathI. tAratamya zabda ja spaSTa kare che ke te eka prakAranI padArthanI paryAya che. jenadarzanano je mahAna siddhAMta che SaguNahAnivRddhi arthAt cha prakAre je hAni vRddhi thAya che, te paNa tAratamya bhAvone pragaTa kare che. astu. kahevAno matalaba e che ke tAratamyabhAva, te paryAyanI prakriyA che. AvI tAratamyatA koI paNa svAbhAvika paryAyo ke vaibhAvika paryAyamAM pratyakSa thatI hoya che. AtmAnI sAthe joDAyelA karma jayAre udayamAna thAya che, tyAre amuka ghAtI karmo evA che ke vibhAvone janma Ape che ane AkSepa-vikSepanI kriyAno prAraMbha thAya che. A rIte karmanA udayanI prabaLatA ke maMdatA anusAra udayamAna pariNAmomAM tAratamyatA thAya che arthAt te bhAvomAM prabaLatA-maMdatA, nyUnatA ke adhikatA, adhika vIryatA ke nyUna vIryatA, tevA bhAvo joDAyelA hoya che. A rIte A badhA vibhAvomAM tAratamyatA arthAt pratyakSa vadhaghaTanA darzana thAya che. ahIM zAstrakAre gAthAnA prathama padamAM ja AvA eka vibhAvanuM nAma laI arthAt krodhane anulakSIne tenI tAratamyatA viSe uccAraNa karyuM che. krodhano tAratamya bhAva mohanIya karmanA udayane AdhAre che ane A tAratamya bhAva sthitinI apekSAe, anubhavanI apekSAe ke pradeza baMdhanI apekSAe ocho-vatto thAya che. paraMtu krodhano tAratamyabhAva mukhya anubhavanA AdhAre vRSTigata karavAmAM Ave che arthAt tIvra krodha papapapapapapapapapapapapapa(189) papapapapapapaS Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke maMda krodha, te krodhano tAratamya bhAva che. sarpAdikanI mAMya : krodhadikanA A tAratamya bhAvo paNa tene anukULa evI jIvAyonimAM vizeSa rUpe ke maMda rUpe hoya che kAraNa ke corAzIlAkha jIvAyoni che ane badhA jIvonA bhinna bhinna prakAranA deha ane dehanI racanA alaga alaga prakAranI hoya che. A badhI jIvAyonimAMthI karmanI prabaLatAno tadrurUpa bhoga karavA mATe jIvAtmA tevI yonimAM janma pAme che. A eka dhArmika gUDha siddhAMta che. eTale sAmAnya bhASAmAM paNa bolAya ke bahu krodhI mANasa sApanI yonimAM jAya che. tene sApano janma levo paDe che. AvA bIjA bhAvo viSe paNa paraMparA pracalita che. hakIkatamAM bhAvonI guNavattAno bhoga karavA mATe jIvane tevA prakAranA zarIra maLe che ane jIva tevA zarIramAM karma bhoga karavA mATe jAya che. tethI ahIM ApaNA siddhikAra kahe che ke A krodhAdika bhAvonI taratamattA, sarpa Adi yonimAM vizeSa rUpe jovAmAM Ave che. "sarpAdikanI mAMya' kahyuM che. "mAMya' zabda paNa AtyaMtara tattvano bodhaka che. "sarpAdikanI mAMya" eTale aMdaramAM athavA sarpa jevA bIjA koI paNa jIva hoya, to te jIvomAM krodhAdikano tAratamyabhAva che, te tenA dehanA AdhAre nathI paraMtu dehamAM nivAsa karanArA jIvanA AdhAre che. sarpAdika kahIne sarpane mukhya rUpe draSTimAM rAkhyo che kAraNa ke te krodhanuM adhika bhAjana che. sarpa potAnI rakSA mATe jaldI chaMcheDAya che. sarpamAM krodhanI pradhAnanA mAnI lIdhI che paraMtu hakIkatamAM to ahIM siddhikAre sarpAdika kahIne sarpa jevA badhA prANIone ane bhAvavRSTie vicAra karIe to manuSyane paNa A kathana lAgu paDe che kAraNa ke te paNa tIvra krodhanuM adhikaraNa bane che. astu. sarpAdika mAMya" ema kahyuM che, teno artha e che ke A krodhanA saMskAra keTalAka janmathI sAthe cAlyA AvyA che. sarpamAM koI navo krodha utpanna thato nathI paraMtu pUrvajanmamAMthI koI saMskAra laIne Avelo caitanya aMza ahIM tIvra bhAve krodhano abhinaya kare che arthAt krodhane pragaTa kare che. sarpane evuM koI lakSa nathI ke amuka vyakita para huM krodha karuM paNa chatAM pravAha rUpe temAM krodhanI tIvratA jaNAya che. jayAre bIjA keTalAka jAnavaromAM krodhanI maMdatA paNa jaNAya che. tyAM paNa maMda krodhano AdhAra, teno deha nathI paraMtu krodhanI je maMdatA che, te jIvanA pUrva saMskArathI che. Ama tIvratA ane maMdatA baMne saMskArajanya che. A bhAvo ja pUrvajanma ke uttarajanmamAM ke badhA janmonI utpattimAM nimitta bane che, tethI ja zAstrakAra kahe che ke pUrvajanma saMskAra" arthAt jIvomAM krodhAdibhAvonI je taratamAtA pratIta thAya che, te jIvanA pUrva saMskAranA kAraNe hoya che. ane A nitya AtmA potAnA saMskAro sAthe janma-janmanI yAtrA karato sarpAdi koIpaNa yonimAM paribhramaNa kare che ane tyAM bhAvonI tIvratA ane maMdatAnA darzana karAve che. te badhA pUrva janmanA saMskAro sAbita kare che ke deha jUdo che ane dehano yAtrI jUdo che. zAstrakAra pUrvajanmanA saMskAra zabdanA AdhAre janma janmAMtaranI paNa sthApanA kare che. A rIte eka ja zabdamAM baMne bhAvonI abhivyakita karI che. eTale ja ApaNe barAbara kahetA AvyA chIe ke dhanya che A kAvyakaLAne ane dhanya che gujarAtI bhASAnA sAmAnya zabdane gUDhabhAve pragaTa karanAra gurudevane ! ahIM sarpa pa...(190) Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdanuM uccAraNa sarpa mATe nathI paraMtu sarpAdika jevI jIvAyonInA jIvo mATe che ane krodhAdika bhAvonI je vadhaghaTa dekhAya che, temAM sarpamAM je tIvratA dekhAya che athavA evA bIjA koI jIvomAM ke manuSya AdimAM paNa krodhanI je tIvratA dekhAya che, te tIvratAnuM kAraNa koI pUrvajanmanA saMskAra hovA joIe kAraNake sarpa vagara kAraNe AvA krodhano zikAra zAmATe bane ? tenuM zarIra to atyaMta mulAyama ane nirmaLa dekhAya che. to temAM je tIvra krodha pragaTa thAya che, te tenA pUrva janmanA saMskAranuM ja phaLa che. pUrva janmanA saMskAra" zabdanA AdhAre spaSTa thAya che ke koI paNa jIva saMskArone sAthe laIne janma janmAMtaranI yAtrA kare che. temAM paNa krodhanA saMskAranI prabaLatA thAya, tyAre sarpa jevI yonimAM janma dhAraNa kare che. A rIte kavirAjanA A udAharaNathI pUrvajanmanI siddhi thAya che ane jIvanI nityatA paNa sAbita thAya che. A gAthAmAM pUrva saMskAra te mahattvapUrNa che. saMskAranI prakriyA : pUrva saMskAra zuM che? te viSe ApaNe have UMDAIthI vicAra karIzuM. zAstrakAre phakata pUrvasaMskAra zabda mUkayo che. pUrvasaMskArano sIdho artha AgaLanA saMskAra evo thAya che paraMtu saMskAra zuM che? te jANavuM bahu jarUrI che. saMskAra zabdano zabdArtha to graMthomAM prasiddha che. saMskAra eTale koI vastune sArI avasthAmAM mUkavI athavA padArthane eka avasthAmAMthI bIjI uttama avasthAmAM laI javAnI je kriyA ane te kriyAnuM je phaLa che, te saMskAra che. sabhya praznAre kriyette ti saMskAra | kriyAyaH kuttama saMskAra | saMskArano A zabdArtha che. jayAre bhAvArthamAM koI paNa abhyAsa jIvamAM sthira thaI jAya, eka kriyAne vAraMvAra karavAthI yogomAM je punarAvRttinA bhAva utpanna thAya, tene saMskAra kahevAmAM Ave che. arthAt pyAlo saMraH | je bIjamAMthI vAraMvAra kriyA utpanna thAya, te kriyAbIjane paNa saMskAra kahevAmAM Ave che. saMskAra eka prakAranI pratikriyAtmaka chApa che, te paNa koI kriyAnI AvRttinuM phaLa che. jemake eka mANasa gALo bolato hoya, to dhIre dhIre tene gALa bolavAnA saMskAra utpanna thAya che ane karmanI sattAmAM paNa A saMskAra utpanna thAya che ane karmanI sattAmAM paNa A saMskAra pravezI jAya che, pachI janma janmAMtaramAM paNa A saMskAra pravezI jAya che ane janma janmAMtaramAM A saMskArabIja punaH pragaTa thavA, mAthu UMcu karavA koziSa kare che. saMskAranuM utpatti sthAna alaga che ane sattAmAM paDelA saMskAro bIjI yonimAM, bIjA janmamAM paNa phaLa ApI zake che. ghaNI jagyAe jaDa dravyo paNa amuka saMskArane prApta kare che. ahIM ApaNe jIvanA saMskAranI vAta karI rahyA chIe. jIvanA saMskAranA mULamAM jJAna, IcchA ane kRti arthAt yatna, A triveNI saMyukata thAya che jJAna, IcchA ane yatnanI triveNI jayAre AvRtti kare, tyAre saMskAra niSpanna thAya che. Ama saMskAra te sUma kriyAzIlatAnuM phaLa che. jo A triveNI zubha hoya, to zubha saMskAra niSpanna kare che paraMtu jJAnamAM viparItatA hoya, mAThI IcchA hoya ane yatna paNa hiMsAtmaka hoya, to A melI triveNI azubha saMskArane janma Ape che. jayAre nirmaLa jJAna, zubha IcchA, ane dayAmaya pravRti, A triveNI zubha saMskArane janma Ape che. saMskAra e jIvanI potAnI saMpatti banI jAya che. saMskAra karma sAthe saMcita thAya che. LLLLLS(191)... Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azcarya e che ke saMskAranuM ATaluM badhu vyApaka kSetra hovA chatAM ane jainagraMthomAM saMskAra zabdano ullekha hovA chatAM saiddhAMtika rIte saMskAranuM vivecana karavAmAM AvyuM nathI. navatattva, AThakarma, ke cha dravya ItyAdi viSayonuM je sUkSma vivecana prApta thAya che, tema saMskAra vize koI nizcita siddhAMta sthApita karavAmAM Avyo nathI. A bhAva jainadarzanamAM adhyArtha cAlyo Ave che paraMtu saMskAra eka hakIkata che. eka khAsa kriyAonA vAstavika bIja che. jIvo je karmabaMdhana kare che, te paNa pUrvajanmanA saMskAranA AdhAre thato hoya che ane A vartamAna janmamAM paNa koI kriyAnI punaH punaH AvRtti thAya, to temAMthI je saMskAra udbhave che, te A janmamAM ke anya janmamAM paNa phaLa ApI zake che. saMskAra zuM che te ApaNe zabdArtha ane bhAvArtha baMne rIte vizleSaNa karI, have tenA vadhAre UMDA AdhyAtmika bhAvomAM praveza karIe. zAstrakAre je pUrvasaMskAra' lakhyuM che, te vadhAre spaSTa karazuM. pUrvasaMskAra : saMskAranI vyAkhyA to thaI paNa pUrvasaMskAra eTale zuM ? jema pUrva saMskAra hoya, ema zuM apUrva saMskAra paNa che ? e ja rIte zuM uttarasaMskAra paNa joI zakAya che ? zuM pUrvakarma ane pUrvasaMskAra eka ja vastu che ? karma ane saMskAramAM zuM zuM vizeSa aMtara che ? je saMskAro niSpanna thAya che, te karmanA prabhAvathI thAya che ke karma karavAnI sAthe ja teno udbhava thAya che ? AvA thoDA prazno karyA pachI ApaNe tenI mImAMsAne tattvataH tapAsIe. pUrva saMskAra ke saMskAra te baMnemAM thoDuM aMtara che. vartamAna jIvanamAM paNa keTalAka saMskAra thAya che. sanAtana dharmamAM to soLa saMskAra prasiddha paNa che. jo ke A to bAhya ane kRtrima saMskAra che paraMtu te sivAyanA vartamAna jIvanamAM paNa nitya ane anitya sArA narasA kAryo athavA tevA kArya karavAnI Adata thavI, te paNa eka saMskAra che. A badhA saMskAro sAmAnya saMskAra che. tene pUrva saMskAra kahI na zakAya. pUrva saMskAra e eka vizeSa avasthAnuM AkhyAna kare che. bhUtakALamAM jIvAtmAe je kAMI kAmo karyA che, tenA AdhAre saMskAra praNAlInuM nirmANa thAya che. hakIkatamAM bhUtakALanA karma ane saMskAra, baMne eka sikkAnI be bAju jevA che. pratyeka karma pote eka saMskArane janma Ape che. Azrava bhAvane AdhIna thayelA jIva jayAre karma karavA prerita thAya che ane te je kAMI zubhAzubha karma kare che, te karmamAM teno svArtha uparAMta eka AsvAda paNa hoya che. pApa karma kare, tyAre tene mIThuM lAge che ane puNya karma kare che, tyAre dAna, dayA Adi zubhabhAvathI paNa eka AhlAda utpanna thAya che. A eka ghaNI ja gUDha vAta che. Azrava bhAvothI karma thAya che, tema kahIne zAstra aTakI jAya che paNa karmanA svAda viSe vadhAre carcA karI nathI. A bAbata keTalAka zabdo ane bhAvo maLI Ave che paraMtu hakIkatamAM jIva je sthULa karma kare che, teno kaDavo ke mITho koI prakArano AsvAda jIvane viSayabhAve sparza kare che. Azrava te karmanuM mULa che ane saMskAra te karmanuM phaLa che. baMnenI ekaja paraMparA hovA chatA baMnemAM thoDuM rUpAMtara paNa che. Azravajanya karma ane karmajanya saMskAra. jIva je karma kare che tenA AsvAdika bhAvothI jIvamAM eka sUkSma bhAva aMkita thAya che. jene pratikriyA kahevAya che. jema vAsaNa upara 192) Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hathoDI mAro to vAsaNa upara ghobA paDe che. mANasa retImAM cAle, to temAM pagalA paDe che. A jagatamAM je kAMI kriyA che, tenI pratikriyA rUpe sarala bhASAmAM kahIe, to koI ne koI nizAna athavA sUkSma bhASAmAM kahIe to tenA saMskAra thAya che. bhAvathI pratibhAva aMkita thAya che. AthI ApaNA praznano javAba AvI jAya che ke karma ane saMskAra baMne eka hovA chatA baMne vacce mULa ane phaLanuM aMtara che. arthAt eka bhAvo karmane janma Ape che ane karma saMskArane janma Ape che. pUrva saMskAra eTale pUrvamAM je kAI karmo karyA che, te karmonA AdhAre jIvamAM saMskAra paDe che ane jayAre karmanA AdhAre jIva bIjI yonimAM jaIne karma bhogave che, tyAre te pUrvajanmanA saMskAro paNa sAthe sAthe jAgRta thAya che, mATe ahIM tene pUrvasaMskAra kahyA che. pUrvasaMskAra apUrva kArya karatA hoya che. hakIkatamAM apUrvasaMskArano artha vartamAna jIvanamAM niSpanna thatAM saMskAra ke evA koI paNa saMskAra, jeno bhUtakALanA karmo sAthe vizeSa sabaMdha nathI. tevA bolatA cAlatA saMskAro. apUrvano artha Azcaryajanaka nahi paNa pUrvamAM nathI, te apUrva. AvA apUrva saMskAra paNa jIvamAM hoya che paraMtu siddhikAre je pUrva saMskAra kahyA che. te karmajanya saMskAra che. A saMskAromAM prabaLatA hoya che. vartamAnakALanA saMskArone jaldI bhUMsI zakAya che, badalI zakAya che athavA saMskArano vilaya paNa karI zakAya che paraMtu pUrvanA saMskAra ghaNA ja prabaLa hoya che, jethI tene jaldI badalI zakAtA nathI. AvA saMskArane parva saMskAro kahyA che. vacamAM uttara saMskAra evo prazna pUchayo che. vastutaH je saMskAro che, te pUrvamAMthI cAlyA Ave che, tema tene jo tapobaLathI ke kAI sAdhanAthI khArIja karyA na hoya, temAM parivartana karyuM na hoya, to te saMskAro AgaLanI yonimAM jIva jyAM janma dhAraNa kare, tyAM paNa sAthe javAnA che. AvA sAthe janAra saMskAra uttarasaMskAra kahI zakAya. pUrvasaMskAra te bhUtakALanI hakIkata che jyAre uttarasaMskAra te bhaviSyakALa sAthe saMbaMdha dharAve che. pUrvasaMskAra ane uttarasaMskAra, baMnemAM ghaNI vadhaghaTa thaI zake che. tenA tAratamyabhAvothI tenuM pramANa paNa parivartita thAya che. saMskAronA svabhAvamAM paNa rUpAMtara thavAnI zakayatA che. A rIte pUrvasaMskAra, uttarasaMskAra rUpe gati kare, to paNa temAM ghaNI vizeSatA AvatI hoya che. chatAM mULabhUta saMskAramAM sAmyabhAva hoya, tyAre saMskArone uttarasaMskAra kahI zakAya che. A che saMskAranI lIlA. saMkSepamAM saMskArano artha che sthAyI pratikriyA. koIpaNa kriyA kSaNika hoya che paNa tenI pratikriyAno prabhAva lAMbI sthitino hoya che. A pRthvInA paththaro upara paNa kAlAMtaramAM paDelA nizAno hajI paNa potAnuM svarUpa pragaTa karatA hoya che. jema jIvamAM saMskAra che, tema jaDa padArthomAM paNa saMskAranI kriyA vizvavyApI che. AthI ApaNA siddhikAra kahe che ke pUrva saMskAranA AdhAre je bhAvo pragaTa thAya che, te bhAvono AdhArabhUta jIvAtmA che, te eka svataMtra tattva che. te dehAdimAM saMskAro pragaTa kare che. dehano vilaya thatAM punaH e saMskAra anya sthaLe jAgRta thAya che. A saMskArano svAmI evo AtmA jIvarUpe hovA chatAM te zAzvata paramAtmA che. saMskAranA prabhAvothI prApta thatAM bhAvonA AdhAre jIvanI nityatA spaSTa jovAmAM Ave che. dehanA guNadharmamAM AvA koI krodhAdika bhAvo nathI. vibhAvonI je tAratamyatA che, te dehanA AdhAre nathI paraMtu te bhAvanA adhikaraNa evA AtmAnA AdhAre che, mATe ahIM zAstrakAra kahe che ke "jIva nityatA tyAMya' eTale kayAM ? A saMskAra pravAhamAM jIvanI nityatA svayaM pragaTa SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS(193)SSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che pUrva saMskAranA kAraNe je bhAvo dRzyamAna thAya che, te bhAvonI ane vartamAna jIvananI tulanA karavAthI spaSTa thAya che ke jIvana ane jIvAtmA baMne nirALA che. jIvana dehAdinuM che, jayAre jIvAtmA bhAvothI bharapUra che. A gAthAmAM zAstrakAre jIvanI nityatAnuM punaH uccAraNa karIne nityatA upara jora ApyuM che. jo ke pUrvanI gAthAomAM paNa jIvanI nityatAne prAmANika siddha karI che chatAM paNa A gAthAmAM paNa bIjo navo tarka ApIne punaH jIvanI nityatAne dRSTigata karI che. AdhyAtmika saMpUTa : saMpUrNa gAthA AdhyAtmika bhAvathI bharapUra che. teno sAra e che ke anitya uparathI vRSTi haTAvI nitya upara dRSTi sthira karavAnI che. badhA nityabhAvo mAyAvI che ane nityabhAvo mukatadazAnA paricAyaka che. anityanA anubhava ane tenAthI upajatuM duHkha, te paNa anitya che. sukha ane duHkha baMnethI para thavA mATe nitya bhAvono sAkSAtkAra parama Avazyaka che. nityano nirNaya thAya, tyAre jIvAtmA bephikara banI zake che. jema pelo masta sAdhu kahe che ke, phikarakI phAkI karI, pAmyo sukha anaMta." hakIkatamAM nitya bhAvono sparza thAya, pachI badhI ciMtAo svayaM kharI paDe che. ciMtAnI sthiti jyAM sudhI hoya, tyAM sudhI yogomAM tenI azAMta kriyA cAlu rahe che paraMtu je jIve nitya bhAvo vAgoLyA che, te A badhI kSaNika kriyAonA paNa vRSTA banI rahe che. nitya ane anitya vizvanA be bhAvo che. te jJAnavRSTie pArakhI levAnA che. anityabhAvo jIvanI sAthe ThagAI karI anitya bhAvonA aMdhArA kUvAmAM ghasaDI jAya che. jayAre A gAthAmAM vastutaH "jIva nityatA tyAMya" lakhyuM che. 'tyAMya' eTale AtmapradezomAM, AdhyAtmika kSetromAM A nityatA sparzI jAya, tyAre gAthAmAM mUkelo 'tyAMya' spaSTa sArthaka bane che. A nitya darzananI gAthAnuM sAMgopAMga vivecana karyA pachI ane tenA AdhyAtmika bhAvone spaSTa karyA pachI teno upasaMhAra karIne viramazuM. upasaMhAra : vibhAvonI tAratamyatA arthAt taratamabhAvone draSTimAM rAkhIne siddhikAre jIvanI nityatA siddha karavAno bharapUra prayAsa karyo che. sarpano to eka mAtra ullekha che. hakIkatamAM ahIM sarpanuM koI prayojana nathI. sarpa jevA krodhapradhAna prANIonA pratinidhi tarIke sarpano ullekha karyo che ane tyAM "sarpAdika' ema kahIne spaSTa paNa karyuM che. vibhAvo te paraMparAgata koI nitya tattva sAthe joDAyelA che, nAzavAna deha sAthe nahIM. A nitya tattva te jIvAtmA che. jIvAtmA ajIva vacce paNa potAnI saMpattine akhaMDa rAkhIne rame che. te vastu A gAthAmAM spaSTa karI che. gAthAno sAra jIvanI nityatA sAbita karavAno che. sAthe sAthe e paNa kathana AvI gayuM che ke ekendriyathI paMcendriya sudhInA koI paNa jIvo hoya, tenA zarIromAM arthAt tenI deharUpa paryAyamAM vividhatA che. paraMtu A badhA zarIromAM AtmA samAna rUpe che. AtmavRSTi keLavavI, te samyagadarzananuM lakSaNa che. guru bhagavaMte svayaM kahyuM che ke "sarvAtmamAM samadaSTi dho" A vacanathI paNa A gAthAnI puSTi thAya che. sAra rUpa ApeluM navanIta tAravyA pachI ApaNe have AgaLanI gAthAmAM DUbakI mArazu. (194) papapapapapapapapapapapasi s Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-68 upodyAta - siddhikAra have sAmAnya tarkonI carcA karyA pachI jainadarzananA mULa dArzanika siddhAMtano sparza kare che. zvetAMbara, digaMbara baMne paraMparAnA nyAyanA graMthomAM A siddhAMta vyApaka rUpe phelAyelo che. kharA arthamAM te jainadarzananI be dhArA che. dravyArthikanaya ane paryAyArthikanaya. AkhuM jenadarzana dravya ane paryAyanA AdhAre badhA nirNayo kare che. jenadarzanano anekAMtavAda A siddhAMtanA AdhAre che. dravya eTale mULa zAzvata cIja ane paryAya eTale tenuM parivartanazIla rU5. anya darzanomAM paNa paryAyane avasthA kahIne ullekha karyo che. koIpaNa padArthanI avasthA, te tenI paryAya che. paryAya kSaNika ane maryAdita sthitivALI che ane dravya zAzvata, akhaMDa, ane niraMtara sthitivALuM che. dravya upara kALa ane kSetrano prabhAva nathI. ahIM to ATaluM ja kahIne aTakazuM kAraNa ke saMpUrNa vivecana to eka mahAgraMthanI apekSA rAkhe che. eTale ahIM upoddhAtano saMkSepa karI mULa gAthAne vRSTimAM laIne |AtamAM traNe nitya che pacAse palaTAyA bALAdi vaya traNanuM jJAna ekane thAya IT08T - AtmA dravya nitya che : A gAthAmAM zrImadajIe taLapadI gujarAtI bhASAnuM avalaMbana karyuM che. eTale karaNa ke upakaraNa vibhakitamAM adhikaraNa vibhakitano ghaNI jagyAe prayoga jovA maLe che. A gAthAmAM paNa dravya" kahyuM che. dravyamAM sAtamI vibhakitano prayoga che. teno bhAva karaNa arthe trIjI vibhakitano che. taLapadI gujarAtI bhASAmAM A prakAranA prayoga thAya che. jethI ahIM kahyuM che ke 'Atma dravya nitya che.' arthAt dravyanI apekSAe AtmA nitya che. AtmAnI nityatAmAM dravya AdhArabhUta che. AtmA paNa eka dravya che. je potAnA guNadharmone kAyama jALa vI rAkhe che. rUpAMtara thAya paraMtu padArthano nAza na thAya, tene dravya kahevAmAM Ave che. mokSamArgamAM kahyuM che ke, 'zupAyavat sUtram arthAt guNa ane paryAyano AdhAra dravya che. je dravita thAya che, je drave che, zrave che, jhare che, te dravya che. temAMthI paryAyanuM dravaNa thAya che arthAt paryAya udbhave che paraMtu svayaM dravya dravatuM nathI. eTale eka dArzanike kahyuM che ke 'dravyam svaye yamadUtram arthAta temAMthI dravita thAya che paNa pote dravita thatuM nathI. jema rAma dAna Ape che paMratu pote kAyama rahe che. A sthaLa udAharaNa che. vastutaH sthAyI tattvanA AdhAre ja anitya bhAvono nAza thAya che. anitya bhAvane jainadarzanamAM paryAya kahe che. parivartana ke rUpAMtarano koI sthira AdhAra hovo ja joIe. A je sthira AdhAra che, te dravya che ane parivartana che, te paryAya che. siddhikAra ahIM AtmAne dravya draSTie nihALI rahyA che. AtmAmAM je Atmatva-jIvatva che, te teno vizeSa guNa che paraMtu AtmA dravya paNa che. dravya te sAmAnya dharma che. AtmA te dravya che paraMtu badhA dravyo AtmA hotA nathI. AtmAmAM dravyatvanI vyaMjanA che ane dravyamAM AtmatvanI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajanA che. dravyamAM baMne prakAranA dravyo che. jaDa ane cetana arthAt jJAnayukta dravyo ane jJAnahIna dravyo. jJAnavALuM eka cetana dravya che, te Atmadravya che, jIva tattva che, cetana tattva che, te sukha duHkhanuM bhAjana che. AvuM dravya te Atmatattva che. ahIM zAstrakArane AtmadravyanuM prayojana che. eTale dravyadraSTie AtmAne nitya kahyo che. bAkI to dravya draSTie badhA dravyo nitya che. jo badhA dravya nitya che to Atmadravya paNa nitya che, te siddha thAya che. dravyadraSTie AtmAnI nityatA nihALyA pachI zAstrakAra svayaM bIjI zaMkAnuM nivAraNa kare che. paryAye palaTAya jo AtmA nitya che, to temAM ATalA badhA bhAva parivartana kema thAya che? alaga alaga yoniomAM deha dhAraNa karI navA navA rUpAMtaranI kriyA kema thAya che? AtmA nitya hovA chatAM temAM ghaNI jAtanA palaTA Ave che arthAt te palaTAto rahe che, badalAto rahe che, navA navA rUpa dhAraNa kare che. zuM nitya tattvamAM AvA anitya bhAvono saMbhava che ? A badhA praznono javAba svayaM gurudeva Ape che ke "paryAye palaTAya" arthAt he bhAI ? je rUpAMtara thAya che, te dravyanI avasthAo che ane paryAya rUpa AvI avasthAonA AdhAre tenA bAhA kalevaramAM anitya bhAvo jovAmAM Ave che paraMtu A anitya bhAvo te dravyanI sthAyI avasthA nathI. dravyamAM evI zakita che ke AvI asaMkhya avasthAne utpanna karI zake che. maMca upara AvelA nRtyakAra alaga alaga avasthAonA kapaDA paherIne rAjArANI ke raMkanA rUpa dhAraNa kare che. hakIkatamAM tenA kapaDAM badalAya che paraMtu te naTa to barAbara eno e ja che. baraphamAMthI pANI thAya, pANInI varALa thAya, Ama pANInI judI judI avasthAo pragaTa thAya che, paNa mULamAM pANI te pANI ja che. A rIte dravya A vizvanA raMgamaca upara paryAya rUpe avasthAo badalIne vizvanATaka UbhuM kare che, A badhuM rUpAMtara thatuM rahe che, dRzyo palaTAtA rahe che paraMtu mULa dravyo yathAvat zAzvatarUpe vyavasthita che mATe ahIM bIjA padamAM zAstrakAra kahe che. paryAye palaTAya" arthAt avasthAnA AdhAre palaTo thAya che. dravya svayaM palaTAtuM nathI. ahIM AtmAnuM vivecana cAle che. tethI dravyadraSTie AtmA nitya che paraMtu te paNa karma saMyogonA kAraNe vibhAva rUpe aneka jAtanA palaTA kare che. hakIkatamAM vaibhAvika paryAyono palaTo thAya che, te paryAyanI utpatti ane nAza, A be kriyAo cAlu rahe che. jayAre dravyanI anutpatti ane avinAza arthAt tenI utpatti ane nAza nathI. te nitya che. pUrvanI gAthAomAM A hakIkata vistAra sAthe kahevAmAM AvI che. eTale nitya zuM che te spaSTa thayuM che paraMtu A gAthAmAM nityatAno AdhAra dravyadraSTi che, tema kahIne dArzanika siddhAMta abhivyakata karyo che... astu. ApaNe have paryAye palaTAye' teno thoDo gahana vicAra karIe. paryAya te avasthA che, te jANyA pachI A avasthAo zuM kramika che ke koI kramano AdhAra rAkhyA vinA akramika bhAve palaTo mAre che ? arthAta je palaTo Ave che, te koI siddhAMtanA AdhAre che, koI niyamanA AdhAre che ke aniyamita che? anya darzanomAM paNa rUpAMtara vize ghaNuM gahana ciMtana jovA maLe che. tyAM utpatti ane vilayano svIkAra karyA vinA ArvibhAva ane tirobhAva evo siddhAMta tAravyo che. arthAt mULa tattva ke padArtha kAyama rahe che ane te potAnI avasthAone pragaTa kare che. AvI SS(196). SSSS Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karoDo avasthAo padArthamAM saMcita che, nitya che, zAzvata che. te avasthAo kALanuM avalaMbana laI ArvibhAva pAme che arthAt pragaTa thAya che, paraMtu punaH te avasthAono nAza thato nathI. paraMtu badhI avasthAo te padArthamAM tirohita thaI jAya che, samAya jAya che, adRzya bhAve punaH potAnuM sthAna grahaNa karI le che. lAkaDAnA eka TUkaDAmAM gaNezajI beThA che. kArIgare AjubAjuno binajarUrI kASTano cUro dUra karI dIdho eTale gaNezajI pragaTa thayA arthAt te lAkaDAmAM hatA ja, nimitta prApta thatAM ArvibhUta thAya, viparIta nimitta thatAM temAM samAI jAya che, jene laukika bhASAmAM nAza thayo, tema kahe che. Ama ArvibhAva ane tirobhAvanA siddhAMte padArthamAM palaTAo Ave che. mULa padArtha kAyama rahe che. ahIM ApaNA zAstrakAre A siddhAMtane khaMDita karyA vinA ane jainadarzananA siddhAMtane paNa kAyama rAkhI eka ja nAnuM vAkaya mUkI dIdhuM ke 'paryAye palaTAya'. avasthAne AdhAre palaTo thAya che, tema anya darzana paNa mAne che paraMtu kathana karavAnI zailI alaga alaga che. mULa dravya kAyama rahe che. temAM lagabhaga badhA darzana eka mata che. A sthAyI bhAva AtmAnI sthAyI zAzvata avasthA che. jene nitya avasthA kahI zakAya, bAkI je kAMI palaTo thAya che. te paryAyanA AdhAre thAya che. paryAyanI kramikatA :- have ApaNA prazna para AvIe. zuM paryAya kramika che ? zuM paryAyanuM rUpa AgaLathI nizcita che ? zuM bhinna bhinna prakAranI paryAyo thAya che, temAM koI kAraNono hastakSepa che ke svataMtra rUpe udbhava thAya che ? adhyAtmazAstrano A bahu ja gahana prazna che. keTalAka ciMtanakAroe kramabaddha paryAyano svIkAra karyo che ane badhI paryAyono eka nizcita krama goThavAyelo che. paryAyo svataMtra rIte utpanna thatI nathI paraMtu krama anusAra arthAt tenA mULamAM je kAMI krama nizcita thayelo che, te krama anusAra ja parivartana thAya che. AMbAmAM lAgelI kerInI prAthamika zarUAta dhIre dhIre kramAnusAra vikAsa pAme che. kerImAM turApaNu, khaTAza e badhA bhAvo palaTAtA palaTAtA kerIno eka nizcita deha pragaTa thAya che ane kramAnusAra tenA rUpa, raMga khIle che. chevaTe madhura rasa pedA thAya che, A badhA prakRti jagatanA kramo sAkSAta nihALI zakAya che. bALaka, kizora, taruNa, yuvaka, AdheDa ane vRddha, A badho zarIrano eka kramabaddha palaTo thAya che. AthI ApaNe mAnavuM rahyuM ke je kAMI avasthA ke paryAya che te kramanA siddhAMtane jALave che athavA krama anusAra thAya che. lagabhaga kramamAM vyutkrama jovAmAM Avato nathI. kadAca koI vyutkrama thAya, to paNa koI niyama ke siddhAMtanA AdhAre thato hoya che. prakRti jagatanA A badhA palaTAo hakIkatamAM koI satnA AdhAre che ane parivartanazIla jagatamAM jJAnataMtra khUle, to satyanA darzana paNa thAya che. paryAyanI kramikatAnuM kAraNa paryAyano eka cokkasa krama to thayo paraMtu A kramanA nizcayamAM athavA A kramanI racanAmAM koI kAraNa paNa hovuM joIe. akAraNa game te rIte A krama goThavAI zakato nathI. ApaNe ahIM AtmAnI avasthAonI vicAraNA karI rahyA chIe. te avasthAnA mULamAM jainadarzana karmane kAraNabhUta mAne che. A karma bIja che ane avasthAo te temAMthI aMkurita thayelI latAo che. A karmabIja kAMTAvALI latAone paNa pedA kare che ane madhura 197) Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLavALI latAo paNa utpanna kare che. karmanA zubhAzubha bhAva pramANe A badhI paryAyono eka gaNita karelo hisAba kramabaddha pragaTa thAya che. paryAyanA mULamAM khAsa karIne jIvanI paryAyanA mULa mAM karmasattA kAraNabhUta che. jema bAhya avasthAomAM krama goThavAyelo che, tema karmavipAkamAM paNa eka saLaMga krama nizcita thayelo che, te karmasattAnuM potAnuM paribaLa che. arthAt karmano Azrava, karmanI sattA, karmano abAdhAkALa, karmanA vipAkano paripAka ane karmanA udayabhAvo, ema karmasattA ghaNA rUpomAM karmakalevarane vikasAvIne jIvanI avasthAomAM kAraNabhUta bane che. zarIranA je kAMI rUpAMtara, bhAvonA rUpAMtara, sukha duHkhanI avasthAo, saMyoga, viyoganA vicitra palaTAo, vagere AkhuM jIvana nATaka UbhuM thAya che. tenA mULamAM A karmasattA kAraNabhUta che. karmasatAno mULa AdhAra jIvAtmAmAM rahelA AdikALanA vibhAvarUpa pariNAmo kAraNabhUta bane che. Ama vibhAvathI laI karmasattArUpI bIjamAMthI aneka prakAranI paryAyonI niSpatti thayA pachI tenA pariNAma svarUpe jIvanA ane tenI avasthAonA badhA palaTAo paryAya rUpe draSTigocara thAya che. siddhikAre eka ja zabdamAM kahyuM che ke paryAye palaTAya'. jo paryAyano Akho krama sUkSma draSTithI nihALavAmAM Ave to badhA dArzanika siddhAMtono sAra ane adhyAtmazAstranuM je kAMI navanIta che, te pragaTa thaI Thosa samyagadarzanane janma Ape che. jayAM sudhI zAzvata bhAvavALI dravyadraSTi ane anitya bhAvavALI paryAya vRSTi, baMne draSTiono spaSTa viveka thato nathI, tyAM sudhI samyagadarzanano saMbhava nathI. samyagdarzanane dharmane pAyo mAnyo che. tenuM kAraNa e ja che ke emAM dravya ane paryAyanA zAzvata nirNayo thayA pachI khaMDa ane akhaMDanuM bhAna thayA pachI, dravya dRSTie AtmA nitya che ane paryAyanI dRSTie palaTAya che, te bhAvone vAgoLyA pachI ja AtmA AtmAmAM ja sthira thavA pusvArthazIla bane che. jema hajAro mAIlanI yAtrA karyA pachI UDI UDIne thAkeluM pakSI koI sthira DALa upara sthira bhAve besIne potAnA thAkano aMta karIne, AnaMdano anubhava kare che, tema anitya bhAvomAM hajAro janma sudhI rakhaDapATa karI AtmArUpI zAzvata DALa upara A jJAnopayoga rUpI pakSI jayAre sthira bese che, sthira thaI jAya che, tyAre karoDo janmono thAka utaryo hoya, tema te paramAnaMdane anubhave che. siddhikAre ahIM dravyadraSTi ane paryAyavruSTinI abhivyakita karIne jJAtAne A badhI avasthAothI chUTo pADI eka sAkSI bhAve pote kevaLajJAna svarUpa che, tema AgaLanA padomAM suMdara abhivyakita karI che. ahIM ApaNe e kahevA mAMgIe chIe ke dravyadraSTi ane paryAvadraSTi sAmAnyaSTi ke vizeSatRSTi, saMgrahanaya ke vibhAjita naya, khaMDabhAva ane akhaMDabhAva, e baMne darzanazAstranI tathA adhyAtmazAstranI upAsanAnI be prabaLa dhArA che. A dhArAonA abhyAsathI samagra vizvadarzana pragaTa thAya che, mATe ApaNe paryAyanI vAta karI rahyA chIe athavA paryAye palaTAya' te sUtranA gahanabhAvomAM DUbakI mArI khArA samudramAMthI ratna meLavI zakAya, tema A baMne pado atyaMta mUlyavAna che. SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS(18 SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM eka bIjo gahanabhAva pragaTa thAya che, je khUba ja jANavA jevo che. tenI ApaNe abhivyakita karazuM te che paryAyaonI paraspara jovAmAM AvatI sadRzatA ane visa%0zatA. te atyaMta ciMtanazIla che 'paryAye palaTAya' je kahyuM che, to kharekhara koNa palaTAya che ? teno sAco tAga meLavavAno che. AtmA nitya che ane paryAya palaTAya che. je palaTAya che te koNa che ? dravyadRSTimAM AtmA nitya che tema jANI zakayA. paryAyamAM anitya koNa che ? te aghyArtha rahI jAya che. zuM paryAya pote ja anitya che, eTaluM ja kahevAnuM tAtparya che ke paryAya dvArA koI anitya bhAvo tarapha IzAro karavAmAM Avyo che ? A vAtane samajavA mATe paryAyanI satkRzatA-visadRzatAno siddhAMta nizcita karavo jarUrI che, jeno vicAra karIe. paryAyanI sadRzatA ke visa%0zatA dareka paryAya kramazaH utpanna thaIne vilaya pAme che. paraMtu A paryAyanuM svarUpa samajavA jevuM che. paryAya be prakAre rUpAMtara kare che. zuddha guNa ke bhAvanI paryAya eka sarakhI paraspara sadRza hoya che. jayAre udayabhAvathI raMgAyelI paryAya athavA nimitta kAraNothI prabhAvita thayelI paryAya rUpAMtara pAmI anyarUpe ke virUpe ke visadRzarUpe pragaTa thAya che. udAharaNa rUpe zuddha dUdhanI varNa, gaMdhanI paryAya zuddha bhAve pragaTa thAya che. jyAM sudhI dUdha upara nimitta kAraNano prabhAva na paDe, tyAM sudhI te zuddha paryAya svasvarUpe ke samAna rUpe pragaTa thatI rahe che paraMtu jayAre tenA upara nimitta kAraNano prabhAva paDe che, tyAre A paryAya svayaM palaTo khAya che ane virUpe pragaTa thAya che. tenA varNa, gaMdha, rasa badalAya jAya che. te ja rIte AtmaguNanI zuddha paryAya samAna bhAve pragaTa thatI rahe che. temAM vikRti AvatI nathI paraMtu karmano udayabhAva paryAyanI sAthe joDAya, tyAre AvI udayabhAvI paryAya vikRta thaI jAya che ane vibhAva rUpe pragaTa thAya che. paryAyanA svabhAvamAM rUpAMtara thaI jAya che. paryAyanI A be dhArA lagabhaga ciMtana kSetramAM prasiddha thaI nathI, jethI sAmAnya ciMtaka paryAya kahIne aTakI jAya che paraMtu paryAyanA paNa potAnA svataMtra guNadharma hoya che, te vAta lakSamAM AvatI nathI. zuddha AtmA paNa paryAyathI vimukata nathI. e ja rIte padArtha paNa paryAya rahita hoto nathI. zuddha paryAyanI dhArAmAM zuddha padArthanuM pratibiMba hoya che ane vikArI paryAyamAM vikArI bhAvonuM pratibiMba paDe che. paryAya saMbaMdhanuM A gUDha ciMtana te AdhyAtmika kSetranA eka vizeSa sopAna jevuM che. A sopAnano sparza karIne sAdhaka paryAyanA svarUpane pArakhI zake che. - je paryAya utpanna thAya che, te pravAha rUpe utpanna thAya che. jema nadIno pravAha vividha prakAranA AkAra vikArane bhajavA chatAM zuddha pANI rUpe vahyA kare che paraMtu te pANImAM bahArathI koI padArtha nAMkhavAmAM Ave, pachI te sugaMdhI padArtha hoya ke durgaMdhI padArtha hoya, te pANInI sAthe bhaLI javAthI pANInuM svarUpa badale che. varanA zuddha pANI zuddha bhAve vahetuM rahe che, tema jo zuddha dravya hoya, to temAMthI zuddha paryAyano pravAha vaheto rahe che. jema siddha bhagavAnanuM kevaLajJAna sarvathA zuddha hovAthI kevaLajJAnanI paryAyo samAnarUpe pravAhita thatI rahe che. e ja rIte koI paNa zuddha AtmAnI ke cAritranI zreNIe caDhelA apramattadazAvALA sAdhakanI paryAya paNa cAritra bhAvane bhajatI rahe che. jemAM karmanA udayanA prabhAvanI saMbhAvanA hoya, te paryAyanA svarUpane badalavAnI 199 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbhAvanA che. A rIte paryAyano pravAha samAnabhAve ane vibhAve pravAhita thAya che. ahIM siddhakAre eTaluM ja lakhyuM che ke "paryAye palaTAya teno sAmAnya artha e che ke paryAyanA AdhAre padArtha badalAya che paNa vAstavika artha e che ke paryAyamAM ja palaTo Ave che. paryAya pote badalAya che. nizcayathI paryAyanA AdhAre padArtha badalAto nathI. vyavahAra draSTie ema kahI zakAya ke svabhAva badalAyo hoya, to mANasa badalAI gayo ema bole che paraMtu hakIkatamAM mANasa badalAyo nathI paNa teno vyavahAra badalAyo che. mULa paryAyano dravya sAthe saMbaMdha hovAthI guNa paryAyanA parivartanano dravya upara Aropa karavAmAM Ave che. AvA samagra Aropita bhAvo vyavahAranaya gaNAya che. paryAye palaTAya" te padano nizcaya artha paNa jANavo jarUrI che. AkhuM pada A rIte che ke dravyanayanI apekSAe AtmA nitya che ane paryAyanayanI apekSAe tenI avasthA palaTAya che. ahIM zAstrakAre dhyAna rAkhIne dravya palaTAya che, tema kahyuM nathI paraMtu ghaNI ja sAvadhAnIpUrvaka ullekha karyo che ke paryAyanA kAraNe parivartana thAya che. padArthanI judI judI avasthAnA darzana thAya che. hakIkatamAM to dravyano dhruva aMza te matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ke mana:paryavajJAnano viSaya nathI, te phakata kevaLajJAnano viSaya che. padArthano dhruva aMza buddhithI sadA gupta rahe che arthAt brauvyapaNuM te buddhithI grahI zakAya tevuM tattva nathI. kevaLa utpatti ane vilaya ja hRzyamAna che. utpatti ane vilayanA AdhAre ja zAzvata dravyano nirNaya karavAmAM Ave che. bALAdi vaya traNanuM jJAna ekane thAya - mokSazAstramAM kahyuM che ke "utpan aya dhrauvyayu sat ' zAzvata padArthamAM traNa aMzo joDAyelA che. utpatti, vyaya ane sthiti, A traNa guNonA AdhAre ja padArtha sat che arthAt vAstavika che. ahIM zAstrakAre paNa paryAyanayano Azraya laIne paryAyanA parivartanane ja dRSTigata rAkhI AtmAnA dhrauvya aMzanuM AkhyAna karyuM che ane kahyuM che ke 'AtmA dravya nitya che ane paryAye palaTAya.' darzanazAstranA dhruva siddhAMtano Azraya karIne siddhikAre dravyanI nityatAnI sthApanA karI che. have AgaLa cAlIne kahe che ke jJAne karanAro jJAtA svataMtra che, nirALo che, avasthAo badalAya che paNa bhinna bhinna badhI avasthAone samajIne jANanAro eka jJAtA alaga che, tethI zAstrakAra ahIM AtmAnI nityatA viSe bIjo A mahAna tarka upasthita kare che ane kahe che ke "bALAdi vaya traNanuM jJAna ekane thAya" udAharaNa rUpe siddhikAre manuSyanI potAnI avasthAone ja prastuta karI che, kAraNa ke A udAharaNa potAnuM nijI hovAthI vyakita potAnA jIvanane AdhAre paNa pramANa ApI zake che paraMtu A udAharaNa phakata vaya pUratuM sImita nathI. manuSyanA lAMbA jIvanamAM te hajAro padArthanI traNe avasthAno anubhava karato hoya che. ghaNI vakhata te kahe che ke ahIM eka moTuM rAjamahela jevuM makAna hatuM, paraMtu mArI sAmeja paDIne khaMDera thaI gayuM ane tyAM Aje navo baMgalo baMdhAyo che. A makAnanI traNe avasthAno jonAra sAkSI eka ja vyakita che. te nirALo rahIne phakata potAnuM jJAna pragaTa kare che. avasthA to padArthanI thaI che. AvA bIjA paNa seMkaDo udAharaNa mUkI zakAya S SSSSSSSSSS(20 ONNNNN Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM siddhikAre svayaM manuSyanI bALa avasthA, kizora avasthA ke yuvA Adi avasthA, ema mukhyatve traNa avasthAnA dhAraka jIvAtmAne sAkSI rUpa mUkayo che. te sAkSI traNe avasthAmAM ekano eka che. sAkSI judA judA hoya to huM nAno hato, tyAre Ama thayeluM, te vAta kahI zake nahIM. jo jANakAra vyakti avasthAnI sAthe ja vilaya pAmyo hoya, to bIjI avasthAno jJAtA ane A prathama avasthAno jJAtA, banneno eka samayAntara choDI paraspara anubhava kahevAno avasara ja Avato nathI mATe kahe che ke avasthA ghaNI che paNa avasthAno jANakAra ekano eka che, huM nAno hato tyAre meM joyuM hatuM ane atyAre huM Ama joI rahyo chuM, A rIte bolanAro ekano eka che ane sAkSI bhAve potAnA anubhavanuM khyAna kare che. A rIte avasthAne sAkSI bhAve nihALato Avo sAkSI AtmA pote avasthAthI bhinna che ane ghaNI avasthAno jJAtA pote sAkSI rUpe eka no eka che. mALAnA maNakA ghaNA che paNa temAM parovAyelo doro eka ja che ane dorAnA AdhAre maNakAo AMgaLI upara phare, eka pachI eka pAra thAya che, e ja rIte A avasthArUpI pArA kALa rUpI AMgaLI upara dorArUpI sAkSInA AdhAre pAra thatAM hoya che paraMtu A badhI avasthAmAM doro eka no eka che. A Akho sAkSI bhAva upAsanAnA kSetramAM bIjI rIte paNa ghaNuM mahattva dharAve che. eka apekSAe A udAharaNa parokSa rUpe A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa che. avasthAo padArthamAM thAya che ane jIva sAkSI rUpe teno anubhava kare che. padArthamAM jema avasthA thAya che, tema jANavA rUpa jJAnamAM paNa avasthA thAya che. A eka sUkSma AdhyAtmika vijJAna che. AtmA rUpa sAkSI jema padArthanI avasthAno jANakAra che, tema jJAnanI avasthAno paNa jANakAra che. jJAnanI avasthAno paNa te sAkSI mAtra che. padArthanI avasthAne anubhavamAM lenArI je jJAna paryAya che, te eka prakArano vikalpa che.... astu. ahIM ApaNe viSayAMtara na karatAM mULa vAta para AvIe ke jIvAtmA sAkSI rUpe avasthAno anubhava karI pote ekano eka hovAthI svayaM nitya che, e paNa sAbita thaI jAya che. siddhikAre ApeluM jIvanI nityatAnuM samarthana karanAra A udAharaNa paNa anupama che. - A zarIranI traNa avasthAno krama bALapaNuM, kizora, yuvA Adi konA AdhAre thAya che ? te ghaNo ja mahattvapUrNa UMDo viSaya che. upAdAna rUpe pudgala paramANunI vipAka pAmelI paryAyo zubhAzubha nAmakarmanuM nimitta meLavI dehanI avasthAmAM rUpAMtara kare che ane vizvanA tamAma zarIradhArI jIvo para A yugalanI vipAka pAmelI paryAyono prabhAva kALanA nimitte paDato hoya che. jIvAtmA sAthe nAmakarmano udaya joDAyelo che. jayAre jaDa padArthanI paryAyomAM kALa ItyAdi dravyono prabhAva kAma karato hoya che. - manuSyanI bALapaNa ItyAdi traNe avasthAo karmAdhIna che. A eTalo badho prakRtino sakhata niyama che ke rAjA ke raMkathI laI koI paNa vidvAna ke ajJAnI, svarUpavAna ke arUpavAna, guNI ke avaguNI, badhAne A niyama lAgu paDe che. A badhI avasthAo jIvana sAthe paNa saMbaMdha dharAve Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. bALapaNanI nAnI avasthAmAM kevaLajJAna thatuM hoya tevuM sAMbhaLavAmAM AvatuM nathI. arthAt avasthAno paripAka paNa puSTa thAya, tyAre jIva potAnI avasthAno sAkSI bane che, e ja rIte amuka vikAro paNa mukhyapaNe avasthA sAthe saMbaMdha dharAve che. zarIranI A badhI avasthAo prAkRtika kriyAo che. temAM jIvanA karmo paNa kAma kare che paraMtu A badhu nATaka hovA chatAM jIva to teno eka sAkSI mAtra che. teno mAtra anubhavakartA che. anubhava e ja jIvanI pUMjI che ane anubhavanA AdhAre te badhI avasthAono jJAtA che. siddhikAre bIjo tarka Apyo che, temAM bahu khUbIthI anubhavakartAne nirALo karyo che. anubhavakartA nirALo paNa che ane sthAyI paNa che, tema sAbita karyuM che. AtmAsiddhinA A aNamola kAvyanI AvI ghaNI ghaNI khUbIo manane moha upajAvI AnaMda pamADanArI che ane sAthe sAthe tIvajJAna cetanAne paNa jAgRta kare che. ApaNI pAse evuM zuM che ke AvA mahAna AtmajJAnI kAvyakArane arpaNa karIe ? teozrIne abhinaMdana sivAya zuM ApI zakIe ? tenA mArga para kayA motI vikherI zakIe ? vAMcatA ane vivecana karatAM mana praphullita thAya che. traNa avasthA : prazna thAya ke siddhikAra avasthAmAM traNanI saMkhyAno ullekha kema karyo che? avasthAo to ghaNI hoya che ane dArzanika vRSTie vicAra karavAmAM Ave, to kSaNe kSaNe avasthA badalAya che ane asaMkhya avasthAno pravAha cAlato hoya che. asaMkhya paryAyonI mALA gUMthAtI hoya che. svayaM siddhikAre "bahu puNya kerA puMjathI' padamAM "kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAva maraNe kAM aho rAcI raho'. ahIM svayaM kSaNika avasthAno ullekha karyo che, to ahIM traNa avasthA kahIne avasthAno saMkSepa zA mATe karyo che ? ahIM saMkSepamAM traNanA aMkane kema pradhAnatA maLI che ? bhAratIya saMskRtimAM traNa tattva ghaNuM mahattva dharAve che. bhUta bhaviSya ane vartamAna, e kALa nI traNa avasthA, Urdhva, adho ane madhyama, ema lokanA kSetranI traNa sthiti; mana, vacana, ane kAyA, A yoga dravyanA traNa vibhAga; bAhya, AtyaMtara ane garbhagRha, maMdiranA traNa kalevara; bahirAtmA, aMtarAtmA ane paramAtmA, A cetanAnI traNa avasthA; sukha duHkha ane tenAthI para-evI traNa avasthAo; mUDhadazA, jAgRta dazA, ane parama svarUpa siddhadazA; Ama jIvAtmAnI sAdhanAnA traNa sopAna; lAge che ke samagra darzana ane saMskRtimAM traNanA aMke potAnI prabhutA jALavI rAkhI che. ahIM paNa ApaNA siddhikAre avasthAone traNa vibhAgamAM vibhakata karavAnuM yogya mAnyuM che. bALa avasthA, yuvA avasthA ane vRddhAvasthA, A traNa avasthA kahevAthI samAdhAna maLI jAya che. astu. kavirAje AtmAnI nityatA sAbita karatAM karatAM A zarIrano tuM phakata jANakAra che paNa zarIranI gati tArA hAthamAM nathI teno paNa parokSa IzAro karIne deha chatAM jenI dazA varte dehAtIta', te bhAva lAvavA draSTipAta karyo che. AdhyAtmika saMpUTa : adhyAtmazAstromAM zuddha dravyArthikanayano mahimA ghaNo ja che. zrIkuMdakuMdAcArya jevA mahAna tattvavettAe samasta bhedajJAnane pAra karI abheda, akhaMDa, zuddha dravyArthikanayanI sthApanA karI che. jJAna to paryAyAtmaka rahevAnuM ja che paraMtu jJAnanA viSayabhUta S(202) SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akhaMDa abhinna evo AtmA paramAtmA rUpe prakAzita thAya che. badhA dravyo paryAya kare che, te tenI prAkRtika sattA che ane paryAyanuM AdhArabhUta dravya te zAzvata sattA che. jIva jyAre paryAya uparathI vRSTi haTAvIne dravya upara dRSTi kare che, tyAre dravya ane paryAyane jANanAra jJAtA svayaM eka prakAranI AnaMdAnubhUti kare che. bhale ne ! dravya paryAya karatuM hoya, bhale paryAyomAM dravya AdhArabhUta hoya paraMtu A baMneno arthAta eka ekano ane ubhayano jJAtA evo cetanapuruSa sUtra rUpe traNe bhaMgonI vacce ekano eka che. khUbInI vAta to e che ke jema te dravya-paryAyane jANe che, tema jANanArane paNa jANe che. te jANanAra bIjo koI nahIM paraMtu te svayaM sattArUpa parama AtmA ja zuM nathI lAgatuM ke dravya-paryAyanI bhaMgALa, te ja saMsAracakranI avirata gati che paraMtu jANakAra tenAthI nirALo che. saMsAracakrathI vimukata thaI jJAtAmAM samAviSTa thaI javuM, te A gAthAno marma che. te ja che A gAthAno AdhyAtmika mukatahAra. - upasaMhAra : A gAthA saMpUrNa AtmasiddhimAM dhruvapada samAna che. temAM varNavelI dravya paryAyavruSTinuM vadhAre vivecana karatA to Akho graMtha lakhavo paDe chatAM paNa ahIM zakaya eTaluM vivecana karI vadhAre vivecana mATe saMkoca karyo che ane temAM teTalA ja Adhyatmika bhAvo paNa bhArobhAra bharyA che. TUMkamAM saMpUrNa gAthA nityatA ane anityatAnuM je nATaka cAle che, tenA upara sarcalAITa jevuM prakAza kiraNa pheMkI rahI che ane dravyAnuyoganI draSTie keTalAka jJAna biMduo upara sthira karI samyagdarzanano mArga udghATita kare che. A upasaMhArane vyakata karI AgaLa siddhikAranA abhivyakata thayelA uttama bhAvone jANavA navAdhika SaSThI arthAt sATha upara nava tevA aMkavALI gAthAne gUMthIne punaH kSaNikavAda ane nityavAdanA pravAhamAM snAna karIe. ' OU ) Assississsssssssssssssssssssssb\\\\\\\(203)NICS Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-69 upodghAta siddhikAra 68mI gAthAnA viSayanI carcAthI saMtuSTa thayA nathI. te viSayane vadhAre spaSTa karavA ane te viSayanA AMtarika garbhamAM bIjA paNa keTalAka kSaNika bhAvo bharelA che, tenuM vivecana karavA mATe A 69 mI gAthA potAnuM eka netra khole che ane siddhikAra te netramAMthI nIkaLatI dRSTi dvArA sUkSma tattvabhAvono AbhAsa Ape che. kharuM pUcho to A gAthA pUrvamAM kahelA bhAvonuM mUlyAMkana kare che, eTaluM nahi paraMtu sAthe sAthe bIjA paNa keTalAka bhAvone ujAgara kare che. jema koI jhaverI kahe che ke A motI dasa lAkhanI kimatanuM che, tyAre sAMbhaLIne motI pratye ahobhAva thAya che paMratu pharIthI jhaverI ema kahe che ke A motI phakata mUlyavAna che eTaluM nahi paraMtu temAM bIjA keTalAka camatkAro paNa che. A motIne dhAraNa karavAthI koI amaMgaLa tattva prahAra karI zakatuM nathI. A sAMbhaLatA motI pratye bIjo ahobhAva jAge che. atra motInI keTalIka amUlya khUbIo pragaTa thAya che, e ja rIte A gAthA pUrvamAM sthApelA siddhAMtanuM mUlya to gaNe ja che paraMtu sAthe sAthe bIjA paNa sUkSma bhAvonuM kathana karIne punaH jIvAtmAne eka navuM birUda Ape che. ATalo upodghAta karI gAthAnA eka eka prastarane ane tenA bhAvone jANavA koziSa karazuM. athavA jJAna kSaNikanuM, jANI vadanAra, vadanAro te kSaNika nahi, kara anubhava nirdhAra | 69 ahIM zAstrakAre padArthanuM je kSaNika rUpa che, tene viSaya tarIke grahaNa karyuM che. jo ke padArthanuM kSaNika rUpa paNa che ane akSaNika rUpa paNa che paraMtu te carcA ahIM Avazyaka nathI. ApaNe atyAre padArthanA kSaNika rUpane dhyAnamAM rAkhIne A gAthAnuM vizleSaNa karazuM. kSaNikano sAmAnya artha nAzavAna thAya che paraMtu zAstrIya bhASAmAM kSaNikanA be rUpa che. (1) je sthitivALA padArtho che, te paNa kSaNika kahevAya che ane (2) kSaNe kSaNe je paryAya udbhavIne laya pAme che, tene paNa kSaNika kahevAya che. sAmAnya sthitinI apekSAe kSaNika ane tattva dRSTie kSaNika, A baMne kSaNika nAzavaMta sthitinA dyotaka che. ApaNe baMne bhAve tenuM vivecana karavA koziSa karazuM. 'athavA' zabdanI mImAMsA : ahIM zAstrakAra 'athavA' kahIne je siddhAMtano AraMbha kare che, teno artha e che ke pUrvamAM kareluM kathana je viSayane sparze che, te ja viSayano zAstrakAra bIjI rIte paNa sparza kare che. pUrvamAM kahyuM che ke bALAdi vaya traNanuM' kahI tenA anubhavakartAno ullekha karIne te eka ja che, ema kahyuM che. te ja bhAvane 'athavA' kahIne vadanAro paNa eka ja che ane te viSaya rUpa nathI, tema kahIne anubhavakartAne viSayathI chUTo pADayo che. pUrvanI gAthAmAM avasthAno anubhava karanArane chUTo pADayo che. jayAre ahIM kSaNika jJAna karanArane vadanAro kahIne chUTo pADayo che. A rIte kavirAje svayaM 'athavA' kahIne A baMne vAta eka rUpa che, tema siddha karavA prayAsa karyo che. rAma jAya athavA kRSNa jAya, temAM janAra karatA javAnI kriyAnI pradhAnatA (204). Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. 'athavA' zabda samatulanAtmaka che. ahIM paNa siddhikAre 'athavA' zabda mUkIne gAthAnI samatulA apanAvI che ane A samatulAnuM AkhyAna banne alaga alaga AlaMbana laIne karyuM che. 'athavA' zabda baMne gAthAnA bhAvane joDanAra hovAthI saheje mahattva dharAve che. 'athavA' zabdamAM be zabda che, athavA. saMskRta sAhityamAM koIpaNa navA prakaraNano ke navA graMthano AraMbha thAya, tyAre 'atha'no upayoga thAya che. jemake 'atha yogo prarUpayate' have yogazAstranuM varNana karazuM. A arthamAM gujarAtImAM 'have' vaparAya che. tema saMskRtamAM atha avyaya vaparAya che ane 'vA' no artha vikalpa thAya che. eka ja cIja be rIte kAmamAM AvatI hoya to tyAM vikalpa zabda kahevAmAM Ave che. vyAkaraNamAM vikalpano artha Ama paNa thaI zake ane tema paNa thaI zake. adhyAtmazAstramAM vikalpano artha kSaNika kalpanA athavA vicArane vikalpa kahevAmAM Ave che. jayAre bhASAzAstramAM vikalpano artha be prakAranI yogyatAne pragaTa kare che. Ama vikalpa zabdono prayoga eka ja vAtane bIjI rIte pragaTa karavA mATe prayukata che. 'athavA' zabdano Akho artha e thayo ke je vAta ame kahI gayA chIe, te vAtane have punaH pharIthI bIjI rIte kahIe chIe. vAta eka ja che paNa baMne gAthAmAM tarka judA judA che, mATe kavirAja ahIM 'athavA' kahIne A gAthAno AraMbha kare che. pUrvanI gAthAmAM kahyuM hatuM ke je kSaNika avasthAo che, te avasthAne je jANe che, te eka vyakita che. A gAthAmAM kahe che ke kSaNikanuM je jJAna kare che, te bolanAro jJAnano anubhava laIne tenuM kathana kare che, tethI te svayaM kSaNika nathI. ahIM vadanAranI bhinnatA batAvI che. jayAre AgalI gAthAmAM jANanAranI ekatA batAvI che. Ama jJAtAne akhaMDa batAvIne viSayathI te vibhakata che, tema pharIthI batAvavA mATe A padano ullekha karyo che arthAt jJAtA ane jJeya dravyanI dRSTie alaga alaga che. ahIM prazna e thAya che ke siddhikAre vadanAro kahIne jJAtAno ullekha karyo che paraMtu padArtha jema kSaNika che, tema tenuM jJAna paNa kSaNika che, te vAta pradarzita karI nathI. jayAre AdhyAtmajJAnamAM A biMdu ghaNuM ja mahattvapUrNa che, mATe ApaNe temAM thoDu UMDAIthI nirIkSaNa karI ghaTasphoTa karIzuM. AkhA padamAM sAmAnya rIte be AlaMbana dekhAya che. (1) kSaNikanuM jJAna ane (2) vadanAra. jayAre hakIkatamAM A padamAM traNa AlaMbana che. (1) kSaNika padArtha (2) kSaNikanuM jJAna (3) zAtA arthAt bolanAra vakatA bIju AlaMbana te adhyAhAra rahI jAya che, kAraNa ke sidvikAre 'jJAna kSaNika'nuM ema kahyuM che paraMtu kSaNikanuM jJAna kevuM che, te vAta prakAzita karI nathI paraMtu sIdho jJAtAne ja grahaNa karyo che ane te paNa "vadanAro" kahIne grahaNa karyo che. bIju AlaMbana te eka bahu ja moTI bhUmikA bhajave che. ahIM ApaNe eka caubhaMgI banAvIe. (1) padArtha kSaNika ane jJAna paNa kSaNika (2) padArtha paNa akSaNika ane jJAna paNa akSaNika. (205) Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) padArtha kSaNika ane jJAna akSaNika (4) padArtha akSaNika ane jJAna kSaNika jJAtA ane zeyanI eka joDI che. tenA upara vicAra karatA pahelA bIjA keTalAka darzanazAstrono abhiprAya pragaTa karIe. (1) padArtha kSaNika ane jJAna kSaNika - koI darzanano evo abhiprAya che ke jJAna thAya che, te svapnavat mAyAvI mithyAjJAna hoya che. bAhya jagatanuM je jJAna che, te anarthanuM mULa che. hakIkatamAM padArthanuM astitva nathI paraMtu vyakitanuM jJAna vikAra pAme che ane jJAnamAM samagra mAyAvI jagata pratibhAsita thAya che arthAt padArtha che ke nahi, tenuM koI pramANa nathI paraMtu padArtha viSenuM je jJAna che, te kSaNika ane mAyAvI che. Ama kSaNika jJAnamAM mithyA joya samAyeluM che jethI teo padArthano lopa karIne phakata kSaNika jJAnanI sthApanA kare che. jayAre kSaNikavAdI darzana padArthane paNa kSaNika mAne che ane jJAnane paNa kSaNika mAne che. jJAnano svAmI jJAtA phakata jJAna svarUpa che ane jo jJAtAne mAne, to te paNa kSaNika che kAraNake jJAna ja jJAtA che ane jJAna kSaNika che to jJAtA paNa kSaNika che. arthAt "sarvekSaNam akSaNika kazuM ja nathI. (2) padArtha akSaNika - jJAna akSaNika - jayAre nityavAdI darzana ema kahe che ke jJAna akhaMDa ane akSaNika che. jJAna svayaM AtmasvarUpa che, tethI akhaMDa jJAnanuM bhAna thAya to, vizva paNa akSaNika rUpe vRSTigata thAya che. kSaNika kazuM nathI. bAhya jagata paNa akSaNika che, jJAna paNa akSaNika che ane jJAnano jJAtA evo paramAtmA paNa akSaNika che. (3) padArtha kSaNika - jJAna akSaNika - have jo jJAnane guNa rUpe grahaNa karI jJAnano akSaNika bhAva dRSTimAM rAkho ane padArthanI paryAyano kSaNika bhAva dRSTigata rAkho to jJAna akSaNika ane zeya padArtha kSaNika. A bhaMga thAya che. (4) padArtha akSaNika - jJAna kSaNika - dravyanuM nitya svarUpa khyAlamAM rAkhyA pachI nitya svarUpanuM jJAna jANI zakatuM nathI. jJAnanI paryAya mAtra pote kSaNikabhAve padArthanA saikAlika rUpano svIkAra kare che. A bhaMga lagabhaga nAstikavAdanI apekSAe astitva dharAve che arthAta vizvanA badhA jaDa padArtho che paNa tenuM jJAna karanAra koI jJAtA ke tenuM jJAna nitya nathI. A rIte nAstikavAda padArthane asImita mAnI jJAnano asvIkAra kare che athavA kSaNika mAne che. A rIte ApaNe upara varNavelI cabhaMgInA eka eka bhaMgAnuM avalaMbana karI eka eka virATa darzana UbhA che. jainadarzana AtmatatvanA avibhAjaya guNarUpa jJAnano svIkAra kare che. jJAna kSaNika dravyonuM bhAna kare che ane zraddhAthI akSaNika dravyone paNa svIkAre che. kSaNika padArthanuM je jJAna thAya che, te jJAnanI eka mAtra paryAya hovAthI te jJAna paNa kSaNika che. jJAna guNa kSaNika nathI. jJAna guNanI paryAya kSaNika che arthAt je padArtha kSaNika che, tene jANanArI jJAna paryAya paNa kSaNika che. \\\\\\\\\\\\\\\\\\(206)\\\\\\S Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama paryAyanI apekSAe jJAna-jJeya baMne eka koTimAM Ave paNa jJAna guNanI apekSAe padArtha kSaNika che paraMtu tenuM jJAna akSaNika che. jo ke A siddhAMta jJeyarUpa padArthamAM paNa lAgu paDe che, arthAt je kSaNikanuM jJAna thAya che te dravyanI eka paryAya mAtra che, padArthamAM paNa paryAyanI apekSAe kSaNika jJAna-jJeyanI joDI pratyakSa thAya che paraMtu dravyanI apekSAe akSaNika jJAna-zeyanI joDI paNa astitva dharAve che. jainadarzanano abhiprAya ApaNe vyakata karI gayA chIe jemAM sApekSa bhAve kSaNika ane akSaNika baMne bhAvonI carcA che. have ahIM siddhikAra ema kahe che ke 'athavA jJAna kSaNikanuM' A padamAM teoe dravyanI kSaNika paryAyano svIkAra karI te paryAyane jANanAra jJAna akSaNika che, tevo adhyAhAra rAkhyo che. te kathana spaSTa karyuM nathI kAraNa ke ahIM siddhikAranI dRSTi jJAtA upara che.... astu. kSaNika padArthanuM je jJAna che, te jJAnanuM avalaMbana karI anubhavakartAne chUTo pADI kSaNika padArthane zeya rUpe darzAvIne jJAtA svayaM ema kahe che ke badhuM kSaNika che ane mane badhuM kSaNika svarUpa dekhAya che. potAno anubhava zabdamAM utAre che, ethI zAstrakAre ahIM 'vadanAra' evo zabdaprayoga karyo che. pUrvanI gAthAomAM jJAtA tarIke AtmAnI nityatA pragaTa karI che. jayAre ahIM eka pagaluM AgaLa vadhIne A jJAtA potAno anubhava bole che. eTale bolanAra tarIke AtmAnI nityatA pragaTa karI che. 'jANanAra' ane 'bolanAra' baMne eka ane akhaMDa che, tevuM A badhI gAthAomAM darzAvyuM che. ahIM e prazna thaze ke AtmA jJAtA che te barAbara che paraMtu bolanAro paNa zuM AtmA che ? kAraNa ke AtmadravyanI apekSAe AtmA bolato nathI ane bole che, te AtmA nathI. Ama jANakAra ane vadanAra baMne eka kakSAmAM kevI rIte AvI zake ? A prazna samajavA mATe ghaNI ja UMDAImAM DUbakI mAravI paDaze. zrutajJAnanA bhedamAM akSarazruta, te mukhya bhaMga che. A akSara traNa prakAranA che. yathA (1) saMjJA ke saMketa akSara, (2) vyaMjanAkSara ane (3) labdhi akSara, A traNa prakAranA akSaramAM be akSara arthAt vyaMjanAkSara ane saMketa akSara, te pudgala svarUpa che. jayAre labdhi akSara, te caitanya svarUpa che. A rIte IndrayonA vibhAgamAM paNa dravyendriya ane bhAvendriya, tevA be bhAga karyA che. tyAM paNa dravyendriya jaDa svarUpa che, pudgala rUpa che, jayAre labdhi ane upayoga rUpa bhAvendriya cetanarUpa che. A rIte bhAvendriya paNa AtmasvarUpa che ane labdhi akSara paNa AtmasvarUpa che. AnI aMdara eka mahattvapUrNa vAta e che ke saMjJA akSara ke vyaMjanAkSara, A baMne akSaro pudgala rUpa hovAthI zAzvata nathI. jayAre labdhi akSara zAzvata che. jema guNa nitya che, tema A akSara paNa guNAtmaka hovAthI nitya rUpe AtmAnuM aMga che. AtmAthI avibhAjaya che. bhagavadgItAmAM paNa kSara ane akSaranuM vibhAjana karI "chuTaththo akSara invarate' tema kahIne A akSarapuruSane nitya kahyo che. vANInA mULamAM A labdhi akSaro ja sUkSma ane pAramArthika kAraNa (207) Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jayAre A akSaronI paryAyo khIle che, tyAre bIjA dravyonI jema upakaraNa rUpe bhASA vargaNAno upayoga kare che. pAThakane spaSTa thavuM joIe ke bhASAnA pudgalo jaDa svarUpa che paraMtu tene bolanAro, vyavahAramAM lAvanAro akSarapuruSa caitanya svarUpa che. e jANIne vadanAra - vadanAra eTale bolanAra, kathana karanAra, vastune jANyA pachI kathana kare che. A rIte jANIne kathana karanAra ke vadanArano eka prakAra thayo, jayAre vagara jANyuM ke koI paNa prakAranI jJAnAtmaka preraNA maLyA vinA bhASAnA udayabhAvathI karmanA prabhAve paNa vadanAra mANaso jovAmAM Ave che, ethI ja zAstrakAre ahIM jANIne, eTale bhAna karIne je bolanAro che tene lakSamAM lIdho che. vagara jANe bhASAnA udayamAna pravAhothI bolanAro prANI samUha ghaNo vizALa che. tiryaMcamAM paNa prANIo je avAja kare che, temAM keTalAka prANIo koI saMjJAnA AdhAre bole che, jayAre keTalAka prANIo svabhAvathI ja bolatAM hoya che. manuSyamAM paNa AvA be prakAra jovAmAM Ave che. je vadanAra che, te amuka bhAvone jANyA pachI bhASAmAM utAre che, jayAre keTalAka manuSyo kazuM ya jANyA vinA paNa karmAdhIna bhAve bolatAM hoya che. bIjA prakAranA bolanArA jIvomAM mohano atireka hoya che, jayAre prathama prakAramAM jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama vadhAre che. Ama AMtarika paristhitinA kAraNe vadanAra yogya ane ayogya baMne rIte bhAva pragaTa kare che. zAstrakAre ahIM "jANIne vadanAra' ema lakhyuM che arthAt je jIve kSaNika tattvanuM jJAna karyuM che. kSaNika tattvone jANyA che ane tyArapachI A badhA bhAvo kSaNika che, tema bole che. A paristhitimAM siddhikAranuM maMtavya che ke kSaNika padArthane jANIne bolanAra vyakita pote nirALo svataMtra che, tevuM tene bhAna hovuM joIe kAraNa ke bolanAra to kSaNika nathI. ahIM svayaM pote samajAvavA prayAsa karyo che ke bhAI? je kSaNikanuM jJAna kare che ane tenI vAta kare che, te vAta karanAro kSaNika avasthAne jANyA pachI bole che paraMtu te pote kSaNika nathI te saheje spaSTa thAya che. bhASAno udayabhAva - jenA AdhAre jIva vadanAra bane che, bolanAra bane che, bolI zake che. akSara ane anakSara game tevI bhASA uccAre che, te bhASAno udayabhAva zuM che? jainadarzanamAM jIva jayAre utpanna thAya che, tyAre jema bIjA aMgopAMga bane che, tema bhASA paryApti paNa bAMdhe che. bhASA paryApti te eka zakti che. tenAthI zabdanuM ke avAjanuM nirmANa karavAnI zakti pragaTa thAya che. jainadarzanamAM bhASA sabaMdhI UMDuM adhyayana che. jIva jayAre bhASAparyAptirUpa zakti dvArA kAyayogano prayoga kare che, tyAre vizvamAM svataH nirmANa thayelA bhASA vargaNAnA sUkSma skaMdho khecAya che. tenuM grahaNa ane vimocana, te baMne kriyA bhASAparyApti ane bhASA vargaNAnA pugalanA AdhAre cAlu thAya che. e vakhate zabdanI utpatti thAya che. zabda eka paudgalika dharma che paNa tenuM saMcAlana karanAro jIvAtmA che. ahIM samajavAnuM e che ke bolanAro jIvAtmA che paraMtu je bolAya che, te badhA kSaNika bhAvo che. ApaNA zAstrakAra ahIM kahe che ke je bolanAro jIvAtmA che, te svayaM pote bolavAnuM karma nathI athavA je kSaNika kriyA kare che, te kSaNika kriyAthI pote nirALo che ane svayaM akSaNika che eTale pote preraNA Ape che ke he bhAI ? sUkSma draSTithI tuM pote A baMne Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvono anubhava kara ane tArA potAnA anubhavanA AdhAre vadanAra svataMtra ane akhaMDa che, evo nirNaya kara. vadanAro te kSaNika nahIM ATalI badhI UMDAIne vAgoLyA pachI ApaNA siddhikA2e kSaNika jJAnane anubhavamAM laIne vadanArane, nitya AtmapuruSane akSara puruSa tarIke sthApita karyo che. vadanAra te bIjo koI nahIM paNa akSara puruSa che. gAthAnA baMne padamAM matijJAna ane zrutajJAnanI pariNatinuM AkhyAna karyuM che. kSaNikane jANavuM te matijJAnanI paryAya che ane vadanAra te zrutajJAnano paryAya che. A baMne jJAna paryAyano adhiSThAtA 'vadanAra' te akSara puruSa svayaM AtmA che, eTale trIjA padamAM siddhikAra jANe potAne oDakAra Avyo hoya te rIte kahe che ke bhAI ! vadanAro kSaNika nathI. padArthanI badhI paryAyo kSaNika hoI zake paraMtu vadanAra A akSara puruSa che. je bolanAro che, te kSaNika nathI. phakata kSaNikanuM bhAna karanAra che. tALu ane tALAne baMdha karanAra baMne eka kayAMthI hoI zake ? rasoI ane rasoI karanArI baMne eka kayAMthI hoI zake ? Ama eka prakAre hAsya bhAve siddhikAra kahe che ke zuM kSaNika padArtha ane teno vadanAra, te baMne eka hoI zake ? arthAt eka kyAMthI hoI zake ? mATe kahe che ke kartA karmanI khIcaDI na karo. karma juduM che ane kartA judo che. kSaNika padArtha judA che ane teno vadanAra te jJAnano kartA che. A rIte A gAthAmAM pUrvamAM je bhAvo kahayA hatA tene pharIthI adhika spaSTa karI AtmAnI nityatA pragaTa karI che ane nirdhAra eTale ThokIne nirNaya karavAnI vAta karI che. koI bena ghaDo kharIdavA jAya, tene TakorA mArIne kharIde che, tema ahIM siddhikAra kahe che ke tArA anubhavarUpa TakorA vagADIne pAko nirNaya kara arthAt vANIthI AgaLa vadhIne vakatA koNa che ? vadanAra koNa che ? tenI parIkSA karI le ane tyAra pachI potAnA anubhavanA AdhAre nirNaya karavAno che. bIjAnA sAMbhaLa lA zabdonA AdhAre phakata nirNaya karavAno nathI paMratu anubhavamAM levAnI vAta che. kara anubhava nirdhAra ahIM kavirAje 'nirdhAra' zabdano prayoga karyo che, satyano nirNaya thAya, tyAre sAco nirdhAra gaNAya che. vyakita svayaM potAnA anubhavanA AdhAre nirNaya kare, tyAre Avo nirNaya thAya che, tyArapachI tene sthAyI rUpa samajAya che ane AvA nirdhArathI samyagdarzananA bIja aMkurita thAya che. A nirdhAra koI sAmAnya nirdhAra nathI. potAnuM ja mUlyAMkana karI potAnA svarUpano nirNaya karI pote akhaMDa traikAlika nitya tattva che, tevA dRDha bhAvo sthApita karI anaMta kALanI musApharIno aMta karI de, tevo che. jema rAjayAbhiSeka thAya ane rAjA gAdI upara bese che, tema AtmasvarUpano nirNaya jIvane sAcI rAjagAdI apAve che. A nirNaya pachI tene svataMtra ane akhaMDa AtmarAjaya prApta thAya che. vadanAro pote have vadanAro maTIne eka zakitano svAmI, anaMta zakitano dhAraka che, tevA bhAva sAthe AMtara cetanapuruSane pragaTa kare che. kSaNika bhAvathI nirALo thayelo pote kSaNika nathI paNa pote phakata kSaNika bhAvono jANanAra che ane kSaNikanI vyAkhyA karanAra che. A rIte vyAkhyAnathI chUTo paDelo vakatA potAnA anubhava dvArA sacoTa nirNayane prApta karI, evo anubhava kare che ke pote bagIcAnA phUlano saMghanAra ke (209). Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMda lenAra che paraMtu pote phUlathI judo evo sugaMdhano svAmI che. siddhikAre ahIM eka alaukika prakaraNa pradarzita karyuM che... astu. gAthAmAM kara anubhava evo Adeza Apyo che. to zuM anubhava svataH thAya che ke karavo paDe che? hakIkatamAM sAmAnya rIte mana ane Indriyo je vastu sAme Ave che, teno saheje anubhava karatI hoya che. anubhava karavA mATe koI alaga prayAsa karavo paDato nathI paraMtu vyavahAramAM keTalAka vizeSa anubhavo levA mATe prekaTIkala nolejanI thiyarI che arthAt prayoga karIne jANavAnI ke anubhava karavAnI eka rIta che paraMtu ahIM zAstrakAre "kara anubhava' ema kahIne uparanA baMne prakAranA anubhavono parihAra karyo che. ahIM je anubhava karavA mATe Adeza Apyo che, te eka AkhI hisAba mAMDavAnI vAta che. jayAre manuSya potAnA vicAronuM gaNita kare che ane pote je kAMI jANyuM che temAM sAcA khoTAnI tAravaNI kare che, svayaM jJAnAtmaka tarkathI je kAMI jJAna meLavyuM che teno nicoDa kADhe che, tyAre te svayaM jema dahIMmAMthI mAkhaNa kADhavAmAM Ave, te ja rIte A vicAronuM navanIta kADhe che. arthAt anubhavamAMthI kADheluM nizcayAtmaka anubhavarUpa navanIta che, mATe ahIM zAstrakAra je anubhava karavAno Adeza Ape che te svayaM A buddhimAna prANIone potAnA anubhavanA AdhAre sAco anubhava meLavavAnI preraNA Ape che ane kahe che ke amArA kahevAthI nahI, tuM svayaM tArA anubhavonA AdhAre A nirNayAtmaka jJAnarUpI suphaLane meLava. mATe kahe che ke 'kara anubhava' arthAt tArA potAnA ja bauddhika purUSArthane jAgRta karI, buddhino upayoga karI, sanmati rUpI je sAco mArga che, e mArgano tuM sAco yAtrI che. tevo nirNaya kara. koInA kahevAthI nahIM paNa jAta anubhava meLavI le. A che kRpALu gurudevanI udAratA. teo svayaM potAnA vicAro lAdI rahayA nathI paraMtu jIvane ja jAgRta thavA mATe paDakAra karyo che. gAthAnA eka eka zabda alaga alaga bhAvanAne abhivyakata karI je preraNA ApI rahayA che, te cAMdInI thALImAM camakatA motI jevA che. A sonu che, ema koInA kahevAthI sonI svIkAra karato nathI paraMtu jANakAra sonI sonAne kasoTI upara nAMkhI svayaM potAnA anubhavanA AdhAre nirNaya kare che ke A sAcuM sonuM che. e ja rIte A gAthAmAM vyakitane je vicAro maLyA che, tene kasoTI upara mUkIne pUrI tapAsa karyA pachI grahaNa karavAnI ane nirNaya karavAnI vAta kare che. A rIte A da9mI gAthA-da0 upara navamI gAthA, temAM rahelA navanA akhaMDa AMka jevI A akhaMDa AtmAnI akhaMDa sthitino nirNaya karavAnI sUcanA Ape che. AdhyAtmika saMpUTa : kAlakramamAM jovAmAM Ave che, ke jIvAtmA athavA buddhimAna vyakita zabdomAM ramaNa kare che. jenadarzanamAM Akho eka zabdanaya mUkavAmAM Avyo che. zabdanAya te vANIzAstrano eka prakAra che. manuSyanA jJAnamAM jema padArtha moTo bhAga bhajave che, tevI rIte zabdo paNa moTo bhAga bhajave che. jainadarzana ema kahe che ke "vita saMtAgAna zabda ' zabdamAM saMketa ane zakita baMne bhAva rahelA che. sAmAnya dArzaniko zabdane kevaLa saMketa mAne che paraMtu zabdamAM eka potAnI svataMtra zakita hoya . saMta vinAbAbhAvee kahyuM che ke ApaNe tyAM (210) SSSSSSSSS SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti zabda che ane teno aMgrejI anuvAda "pIsa' thAya che paraMtu 'OM zAMti' bolavAthI je zAMtino saMcAra thAya che, te 'OM pIsa' bolavAthI thato nathI. "pIsa'mAM zAMtino saMketa che paNa zakita nathI. jainadarzana A vAtane pramANabhUta mAne che ane zabdanayane ghaNo prabaLa paNa mAne che. RjusUtranaya karatA paNa tene UMco naMbara Apyo che.... astu. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke zabda ghaNA rasa ane bhAvothI paripUrNa che paraMtu je jIva zabdomAM ja ramaNa kare ane zabdonI sImAmAM aTakI jAya, to te aMtarajJAnane ane A zabdonA svAmI evA zrutajJAnI AtmAne oLakhI zakato nathI. zabdonuM ramaNa ane tenuM jJAna jarUrI che. paraMtu zabda jemAMthI upaje che, te zabdonI gaMgotrIne paNa pUjavAnI jarUra che. loko gaMgAne pUjya mAnyA pachI dhIre dhIre gaMgotrI sudhI paNa pahoMcyA che. A gAthA paNa AdhyAtmika saMdeza ApI rahI che ke bhAI ? koI paNa prakAranuM kSaNika ke zAbdika jJAna meLavI rahyo che, te jJAnamAM aTakI na jatAM je jJAnano bhaMDAra che ane je bolanAro che, jemAMthI niraMtara jJAnanA pravAho ane zabdonI dhArAo pravAhita thaI che, tevA maMjulamaya akhaMDa avinAzI caitanya puruSa ke akSara puruSanA bhAvone nihALI teno aMza mAtra paNa sAkSAt anubhava laIne te puruSottamane oLakho. jeNe jJAnanI gAthAo gAI che ane parvata jevA saMkhyAbaMdha zAstrone nirmita karyA che, jeno kSaya thato nathI, tevA te asaMkhya nirmAtAnA paNa darzana karIne tene oLakhavAnI jarUra che. ahIM "vadanAra" zabda mUkyo che, te bahuja gaMbhIra bhAve mUkyo che. vadanAra eTale sAmAnya bole che, evo nathI. paraMtu AkhuM vADagamaya jagata ke vANIzAstra jeNe vadayuM che ane badhA bhAvone jeNe vANImAM AvarI lIdhA che, tevA te akhaMDa A zrutakevalI ke kevaLI tevA puruSane oLakhIne kSaNika jagatathI tene alaga karIne tenuM tuM darzana kara. A che gAthAno AdhyAtmika bhAva. upasaMhAra : 70mAM eka ocho evA naMbarathI zobhatI A gAthAnuM ApaNe yathAsaMbhava vivecana karyA pachI gAthAno sArabhAga pragaTa karIe chIe. AkhI gAthA be tattvo upara vibhakata karI che. eka kSaNika padArtha ane bIjo kSaNikane bolanAra. bolanAra kartA che ane kSaNika padArtha karma che. kartA ane karmano vibheda karavo, te gAthAnuM lakSa che. pANImAM taranAro pote pANI nathI. tevuM bhAna karAvanArI A vilakSaNa gAthA che. temAM vadanAra rUpI je kartA che. tene lakSamAM levA mATe mukhya preraNA ApavAmAM AvI che. koI suMdara bagIcA karatA mAlikanI Ijajata vadhAre che. A padamAM gurudeva kSaNika bhAvonA bagIcAmAM ramato evo akSaNika ane bolanAro evo vakatA, je bagIcAno mAlika che, tenI oLakhANa karAvI rahyA che ane zAzvata evA mAlikane dRSTigata rAkhIne AkhI gAthA eka nizcayAtmaka kendrabiMdu upara sthira thavAnI bhalAmaNa kare che. A che gAthAno mukhya sArabhAga. mUrti suMdara che, kaLA suMdara che, to kalAkArane paNa oLakhavo jarUrI che. nRtya joIne naTavarane oLakhavAnI vAta che. vakatavya sAMbhaLIne vakatAnA guNone pArakhavAnA che. saMkSepamAM A gAthA karmathI kartA sudhI, pahoMcavAnI vAta kare che ane Avo nirNaya karavA mATe bhArapUrvaka preraNA Ape che... astu. \\\\\\\\\\\\\\(211)\\\\\) Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-00 upodghAta - pUrvanI gAthAmAM kSaNika bhAvo ane anitya bhAvonI carcA karyA pachI have siddhikAra zAzvata ane avinAzI bhAvo tarapha lakSa ApI rahyA che. pUrvamAM paNa ApaNe kahI gayA chIe ke AvirbhAva ane tirobhAvanA siddhAMta anusAra koI paNa vastuno nAza thato nathI paraMtu padArtha tirohita thaI jAya che arthAt draSTithI adgazya thaI jAya che. A tirohita bhAvano siddhAMta bhautika jagata ane AdhyAtmika jagata baMnemAM suprasiddha che. bhagavadgItAmAM paNa kahyuM che ke cAt avyavanti je pragaTa che te punaH adgazya thaI jAya che. vaijJAnika jagatamAM paNa lagabhaga Avo ja siddhAMta vyApaka che, jayAre jainadarzanamAM dravyavRSTie koI paNa padArthano kayAreya nAza thato nathI. ApaNA siddhikAra A gAthAmAM A avinAza bhAvanI bhUmikA upara maMtavya rajU karI rahyA che. nityane jANavuM athavA nitya upara zraddhA karavI, te ja jJAnanuM mukhya lakSya che. ApaNe A upodghAta karyA pachI gAthAnA mULa zabdone grahaNa karIe. kayAre koI vastuno, kevaLa hoya na nAza | cetana pAme nAza to, jemAM bhaLe tapAsa II 00 RT padArthanuM nirUpaNa karavAmAM kSetra ane kALanI bhUmikA mukhya bhAga bhajavatI hoya che. jainadarzanamAM to dravya, kSetra, kALa ane bhAva, A cAreya aMza koI paNa padArthanA nirUpaNamAM mukhya rUpe bhUmikA adA kare che. A gAthAmAM paNa be aMzano sparza kayo che. kayAreya te samayavAcI che ane 'vastu' te dravyavAcI che. Ama dravya ane samayane sparza karIne vastu nAza pAmatI nathI, tevuM padArthanuM avinAzIpaNuM pragaTa karyuM che. koI vastu arthAt koI paNa dravya dravyabhAve nAza pAmatA nathI, to koI kALamAM paNa nAza pAmatA nathI. A rIte samaya dvArA avinAzI bhAva pragaTa karavAmAM Ave che. je vastu aMta sudhI nAza na pAmatI hoya athavA koI paNa samaya evo na Avato hoya, jayAre vastuno nAza thAya ane vastu svayaM potAnA guNadharmone jALavI rAkhI, kALathI aprabhAvita rahe, tyAre tene vinAza sparzI zakato nathI. gAthAmAM traNa AlaMbana che. (1) kALa-samaya (2) vastu ane (3) avinAza. zAstrakAre A traNa tattvanA AdhAre nirNaya pradarzita karyo che ane traNeya AlaMbanane eka sUtramAM arthAtu eka mALAmAM parovyA che. vastu evI prabaLa che ke jene kALano ke vinAzano sparza thato nathI kAraNake koIpaNa vastunA vinAzamAM kALa e pradhAna tattva che. kALe karIne ja vastuno nAza thAya che. jo tene kALano sparza na thAya, to ja te vastu vinAzathI aspRzya rahI zake che. A gAthAnI AgaLa nA banne padomAM A siddhAMtane bedhaDaka pragaTa karyo che. kevaLa hoya na nAza : je vastuno nAza thAya che, tenI ahIM carcA nathI. hakIkatamAM kavirAja koIpaNa vastu' ema kahIne badhI vastune dravyabhAve avinAzI batAvI che kAraNa ke saMsAramAM vinAzanI lIlA to pratyakSapaNe pragaTa rUpe joI zakAya che, eTale ekAeka ema kahevuM ke koI \\\\\\\\(212)SSS Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 paNa vastuno kayAreya paNa nAza thato nathI, te sAhasa bhareluM kathana che paraMtu ApaNA siddhikAra to jAgRta AtmA che, eTale teoe padamAM kevaLa' zabda mUkIne ema spaSTa karyuM che ke koI paNa vastuno samULo ekAMta nAza thato nathI. A kevaLa' zabda mUkIne anekAMtavAdano Azraya laI padArthanI nityatAnuM kathana karyuM che. kevaLa' arthAt pUrepUro nAza thato nathI, teno artha e che ke nAza to thAya ja che paraMtu pUro nAza thato nathI. paryAyano nAza thAya che. kUtarAno AtmA zAzvata che, e ja rIte tenA dehanA pugala paramANu paNa zAzvata che. eTale kevaLa kUtarAno nAza thayo nathI, pUrepUro nAza thayo nathI. nAzanI sAthe avinAza joDAyelo che. A che anekAMtavAdanuM rahasya ! cAlu bhajanomAM paNa bhAIo baheno gAya che ke "rajakaNa tArA rakhaDaze, jema rakhaDatI reta' arthAt manuSyanA mRtyu pachI paNa tenA zarIranA pudgalo rajakaNa rUpe astitva dharAve che, teno sarvathA nAza thato nathI. * "kevaLa hoya na nAza' teno bIjo e paNa bhAva che ke saMsAramAM kevaLa nAza na thavAnI ja kriyA nathI, nAza paNa thAya che arthAt nAza ekalo nathI. nAza ane avinAza e baMnenI joDI che. dravya ane paryAya eka sAthe joDAyelA che, mATe kavirAja kahe che ke kevaLa hoya na nAza' nAzanI sAthe akhaMDatA joDAyelI che ane bAhAbhAve nAzanI kiyA paNa pravAhita hoya che. A nityapaNuM ane anityapaNuM eka alaukika DhaMgathI joDAyelA che. vinAzanI lIlA sAthe avinAzI dravyo zAzvata sthitimAM TakI rahe che. ghaDo phUTe che, eTale ThIkarA banI rahe che. ThIkarA tUTI jAya, to mATI banI rahe che ane chevaTe A paramANuo svarUpe anaMtakALa sudhI TakI rahe, tevI kSamatA dharAve che. anAdikALathI badhA paramANuo astitvamAM hatA. vartamAnakALe nAnA moTA rUpo dhAraNa karI pragaTa thayA, eka rIte A mAyAvI rUpa che, punaH bhaviSyakALamAM paNa potAnuM astitva jALavI rAkhavAnA che, mATe mAthAmAM kahyuM che ke "kevaLa hoya na nAza' phakata nAza ja thato nathI paraMtu vastunA AkAra ke rUpa raMgano ke koI vartamAna paryAyano palaTo thAya che, padArtha potAnuM akhaMDa svarUpa jALavI rAkhe che. A siddhAMta koI eka ja vastu mATe nathI paraMtu sakaLa dravyomAM lAgu paDe che, pachI te jaDa hoya ke cetana, rUpI hoya ke arUpI, eka hoya ke asaMkhya hoya, A sAmAnya niyama e zAzvata niyama che. prazna e che ke arUpano nAza kevI rIte thAya ? AkAza, dharmAstikAya, adharmAstikAya Adi dravyo zAzvata, nitya che, eka rUpa che, acalita che, aparivartanazIla che, to A arUpI dravyamAM nAzanI lIlA zuM ghaTita thAya che? ahIM zAstrakAro apekSAkRta paryAya parivartanano ullekha kare che. kAraNa ke te calAyamAna, gatizIla rUpI pudgala dravya ane Atmadravya sAthe saMbaMdha dharAve che. A badhA dravyonI kriyAzIlatAmAM kALa nimitta rUpa che. kALa palaTAto jAya che, tema A badhA arUpI dravyo sAthe saMyogamAM rahelA rUpI dravyo paNa saMyoga viyoganI kriyA utpanna kare che arthAt koI eka paramANu eka AkAza pradezamAM saMyukata thAya che ane punaH tyAMthI viyukata thAya che. cetanadravya paNa AkAza dravyanA alaga alaga pradezono sparza kare che, punaH sparzano lopa paNa \\\\\\\LCS(2013) Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che, e rIte dharmAstikAya Adi dravyo paNa nimitta bhAve bIjA dravyanI apekSAe saMyoga-viyoganI apekSAe anitya paryAyano bhAga bhajave che. hakIkatamAM A arUpI dravyo kayAreya paNa nAza pAmatA nathI. siddhikAre padamAM kahyuM che ke 'koI paNa vastuno' A vAkayamAM saiddhAMtika rUpe badhA dravyone vastu rUpe pragaTa karyA che ane A siddhAMta paNa badhA dravyone lAgu karyo che. jo vastuno sAmAnya artha karIe, to ghaTa--paTa, makAna ItyAdi sthULa parigraha paNa kevaLa nAza pAmato nathI, te padArtho paNa mULa dravya rUpe TakI rahe che. A siddhAMta sUkSma ane sthULa badhA dravyo upara barAbara ghaTita thAya che. kavizrInI najara nAzanI lIlA upara nathI paNa avinAzI tattva upara sthira thayelI che. teo nAzanI vacce je avinAzI che, tenA darzana karAvavA mAMge che, AthI trIjA padamAM koI paNa jaDa dravyano ullekha karyA vinA spaSTa rIte cetana dravyanuM nAma lIdhuM che. badhA dravyo nAza pAmatA nathI, tenuM zAstrakArane eTaluM prayojana nathI, jeTaluM prayojana akhaMDa ane zAzvata evA cetanadravyanuM che, tethI ja cetana dravyane jJAnavRSTithI jovAnuM kahe che. ahIM spaSTa rIte kahyuM ke cetana pAme nAza to' A vAkayamAM pUrvanA vAkaya sAthe sIdho sabaMdha jaLavAto nathI. koI vastu kevaLa nAza na pAme ema kahIne 'cetana jo nAza pAme to' ItyAdi carcA karI che arthAt uparanA vAkayamAM nAzanA abhAvanuM darzana che ane tyAra bAda cetananA prakaraNamAM nAzanA sadbhAvanI zaMkA karI ane sIdho ja prazna karyo che. ke 'cetana pAme nAza to' Ama kahIne cetana paNa nAzathI nirALo che, tema adhyArtha bhAve kathana karyuM che. A aTapaTA bhAvamAM thoDuM rahasya che. jenu ApaNe thoDuM vivecana karIe. cetana pAme nAza to... badhI vastuno kevaLa nAza nathI, to zuM cetanano nAza thAya che ke nAza thato nathI ? te prazna najara sAme rAkhyo che. mANasa mare che, jAnavaro mare che ane mRtyunI eka pracaMDa paraMparA vizvaparivartananuM nimitta bane che. sAdhAraNa rIte dehadhArI prANIo mare to temAM rahelA jIva paNa zuM mare che ke nahIM, te zaMkAnuM nivAraNa karavA mATe kavirAja padArthanuM avinAzapaNuM pragaTa karIne ema kahevA mAMge che ke bhAI ! cetana paNa jo nAza pAme, to jAya kayAM ? je vastu vilaya pAme che, teno koI sthAne samAveza to thavo joIe ne ! jema paMcabhUtathI nirmANa thayelA zarIra jayAre vilaya pAme che, tyAre yogI loko kahe che ke zarIranuM pANI ke zarIranI pRthvI, zarIramAM raheluM AkAza ane zarIranI agni chUTI paDIne pota potAnA bhUtomAM cAlI jAya che ane aMdaramAM rahelo jIvAtmA paMcabhUtathI nyAro hovAthI teno samAveza brahmamAM thaI jAya che arthAt te akhaMDa AtmAmAM samAya jAya che. A prakAranI vicAradhArAthI cetananA vinAzano parihAra karavAmAM Avyo che. ahIM ApaNA zAstrakAra paNa kahe che ke badhI vastuno kevaLa nAza thato nathI, to cetana dravyano nAza zuM kAma thAya ? ane cetana nAza pAme to jAya kayAM ? A sUkSma dravyano koI paNa anya dravyomAM samAveza thavAnI saMbhAvanA nathI. eTale sIdho javAba e che ke cetana koI paNa anya dravyamAM bhaLI zakato nathI. jo ke nAza pAmato nathI, to koI dravyamAM bhaLavAno savAla ja Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI ane paryAvRSTie nAza pAme, to A cetanA akhaMDa AtmadravyamAM ja samAya jAya che. cetana cetanamAM ja bhaLI zake che, A vAtane adhika spaSTa karavA mATe ApaNe ahIM eka bahumukhI caubhaMgIno vicAra karIe. vinAza-avinAzanI caubhaMgI : (1) vastuno nAza ane tenI akhaMDatA. (sAmAnya badhA dravyo mATe) A prathama bhAMgo ema kahe che ke je je vastuno nAza thAya che, te te badhI vastuo potAnA mULa dravyamAM bhaLI jAya che. arthAt rUpI jaDa padArthonA AkAra- vikAra nAza thayA pachI te paramANumAM bhaLI jAya che. (ra) padArtha avinAzI che paraMtu temAM bhaLelA vikAro vastu rUpe pragaTa thAya che. A bIjA bhaMgamAM mULa dravyomAMthI azAzvata padArthano janma thAya che, tenuM darzana karAvyuM che. banne bhAMgA vastuno uddabhava ane punaH vastumAM bhaLI javuM, te bhAvane pradarzita kare che. mATIno ghaDo mATImAM bhaLI jAya che. (3) cetana rUpe dekhAtA dehadhArIo mare che ke vilaya pAme che, tyAre te koI paNa anya dravyamAM bhaLI zakatA nathI. jaDamAM jaDa bhaLe ane cetanamAM cetana bhaLe, AvI vyavasthA joI zakAya (4) cetanathI udbhavelA bhAvo ke cetananI paryAyo bhinna bhinna rUpe dekhAya paraMtu A paryAya nAza pAme to jAya kayAM ? A trIjA ane cothA bhaMgamAM cetananA karmacetanAnA AdhAre udbhavatA bhAvo ane punaH sthiti pUrNa thatAM upazamI jatAM bhAvo, cetanamAM ja jaLavAI rahe che. sAra e thayo ke jaDa jaDanI lIlA kare che ane cetananI lIlA kare che. mATe ahIM zAstrakAra pUche che cetana pAme nAza to" A vAkayamAM baMne bhaMga samAviSTa che. eka to cetanano nAza thato ja nathI, e prathama dravya dRSTi che ane paryAya vRSTie nAza pAme, to te cetanamAM ja bhaLe che, bIjA koImAM bhaLI zakato nathI. AkhI gAthA khUba ja gUDha che. bevaDA ane trevaDA arthane A gAthAmAM lapeTI levAmAM AvyA che, tethI ja samajanArane paDakAra karyo che ke tuM tArI buddhithI tapAsa kara, samajavA prayAsa kara. zuM cetana bIjA koImAM bhaLI zake? sIdho artha e che ke cetana nAza pAmato paNa nathI ane koI anya dravyamAM bhaLato paNa nathI. A jIvAtmA nirALo rahe che. AtmA svayaM bIja rUpa che. temAM ghaNA janmonI lIlApragaTa thAya che ane mRtyu samaye lIlA saMkelI le che paraMtu janma ane mRtyunI lIlA uparachallI che. pote to akhaMDa avinAzI lIlAdhara che, mATe ja kavirAja kahe che ke tapAsa kara. pUrvanI gAthAmAM paNa A ja rIte nirdhAra karavA mATe avAja uThAvyo hato. punaH e ja vAtano ahIM paDakAra karyo che. kyAre zabdamImAMsA - pUrvamAM A gAthAnA traNa AlaMbana kahyA che. kayAre' zabda samayanuM uddhodhana kare che. hakIkatamAM dArzanika zAstromAM e prazna gaMbhIratApUrvaka uThelo che ke zuM vastu svayaM nAza pAme che ? ke temAM kALanuM kAMI karatuta che ? kALa dravya sarva dravya para varte che. SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS S SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM-jUnuM ane janma-mRtyu e badhAmAM kALa nimitta che. hakIkatamAM padArtha pote ja potAnI paryAya pAme che paraMtu padArthamAM eka sAthe badhI paryAyo utpanna thavAno jo guNa Ave, to prakRti jagatamAM ghora avyavasthA thAya. ahIM A eka ati sUkSma vAta samajI levAnI che ke parivartana to padArthanuM ja thAya che ane padArtha svayaM potAnuM parivartana karI zake tevI tenI guNadharmitA che paraMtu kALa dravya eka daravAjo che. badhI paryAyo eka sAthe pragaTa na thAya, tenuM niyAmaka kALa che. jema eka rUmamAM pAMcaso mANaso beThA che, badhAne nIkaLavuM che paraMtu daravAjo eka che ane daravAjAmAMthI eka pachI eka nIkaLI zake, tevI vyavasthA che. nIkaLanArA to manuSya ja che paraMtu nIkaLavAnI kriyAmAM daravAjo niyAmaka che. tema ahIM paryAya to dravya ja kare che. dravyamAM eka sAthe ghaNI paryAyono ubharo AvI zake che paraMtu A badhI paryAyone kramika pragaTa thavA mATe kALa dravya te niyAmaka che. eTale vastumAtramAM ke koI paNa kriyAkalApamAM samayanuM niyAmakapaNuM svataH AvI jAya che. vyavahAramAM paNa samayanuM dhyAna rAkhavuM paDe che. relagADI to potAnA baLe ja cAle che paraMtu kaI gADIne kyAre cAlavuM, teno niyAmaka samaya che. kALadravya sUkSma paryAyonA udbhavamAM ane sthULa vyavahArika jagatamAM paNa samAnarUpe kArya kare che, tethI ahIM siddhikAra kahe che ke " kayAre koI vastuno' hakIkatamAM to "kayAre kahevAnI jarUra ja nathI. eTaluM ja kahyuM hoya ke koI vastuno kevaLa nAza thato nathI, to paNa pUrA bhAva pragaTa thavAnI zakayatA hatI, chatAM paNa ahIM kayAre' zabda mUkIne nAzamAM paNa kALa niyAmaka che ane avinAzamAM paNa kALa sAkSI che, te gUDha bhAva "kayAre' zabda mUkIne pragaTa karavAmAM Avyo che. A rIte prakRti jagatamAM kALanuM kriyAtmaka rU5 che, tenA dvArA "kayAre' zabdanuM mahattva samajI zakAya che. "koI zabdanuM mahattva - "kayAre' pachI kavirAje gAthAmAM koI zabda mUkayo che. koI zabda vAparyA vinA vAkayanuM anusaMdhAna thaI zakatuM hatuM. arthAt jyAre vastuno nAza hoto nathI. koI zabda vAparyA vinA paNa vAkaya bodhadAyaka banI zakatuM hatuM. to ahIM koI zabdanuM zuM mahattva che? te viSe vicAra karazuM. phakata vastuno nAza kahevAthI sArvabhauma siddhAMta niSpanna thato na hato. vastuno kevaLa nAza na thAya, tema kahevAthI vastu mAtrano nAza na thAya, tevo dhvani niSpanna thato nathI. jaMgalamAM vRkSo marI jAya che, tema kahevAthI koI roganA kAraNe amuka vRkSo mare che tevo sAmAnya bhAva samajAya che paraMtu badhA ja vRkSo mare che athavA vRkSa mAtra marI jAya che, tevo sArvabhauma bodha thato nathI. jo ema kahevAmAM Ave ke koI vRkSa paNa bacatuM nathI, to niSedhabhAve sArvabhauma siddhAMta pragaTa thaI jAya che. uparanA vivecana anusAra kavizrIe ahIM siddhAMtanI sArvabhaumikatA pradarzita karavA koI vastuno" A zabdanuM uccAraNa karIne vastu mAtra kevaLa nAza pAmatI nathI. vastu mAtra nAza pAme che paraMtu sarvathA nAza pAmatI nathI. A rIte koI ane kevaLa' baMne zabda mUkIne koI paNa vastumAM paryAyanI apekSAe nAza ane dravyanI apekSAe avinAza, tevo dravyAnuyogano mahAsiddhAMta abhivyakata karyo che, tema A sAmAnya zabdomAM nihALI zakAya che. siddhikAre badhA zabdo kema jANe vajana karIne ane mApatola karIne mUkayA hoya, tevA bhAva pratyakSa nihALI zakAya che. \\\\\\\\\\\\\\\(21) LLLLLLLLLLLLLLLLSLLLS Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastu zabdanI sArthakatA - gAthAmAM vastuzabda dravya vAcaka che, jainadarzanamAM je padArthone dravya kahevAmAM Ave che, tene A gAthAmAM "vastu' kahIne saMbodhana karavAmAM AvyuM che. dravyanI jagyAe "vastu' zabdanuM kathana zuM sUcave che ? zuM vastu e dravya karatAM vadhAre vyApaka che ? arthAta dravya zabdanI je arthasImA che, tenA karatAM zuM vastunI artha sImA vadhAre vyApaka che ? ApaNe jarA "vastu' zabdanI nADI tapAsIe. vyavahAramAM je astitva dharAve che, tene vastu kahevAya che. AkAra, nAma ane rUpane laIne vizvamAM je padArtho pragaTa thAya che, tene loko vastu mAnIne grahaNa kare che. Ama to 'vastu' zabda jaDa padArtho mATe vadhAre vaparAya che. jIvaMta dehadhArI jIvane sAmAnya rIte vastu kahevAmAM AvatI nathI paraMtu je koI vastuo che, te badhI koI zAzvata dravyanA AdhAre udbhavelI che. vastuno AkAra rUpI dravya tarIke dRSTigocara thAya che. pramukhapaNe pudgala dravyathI utpanna thayelA vizeSa padArtho vasturUpe potAnuM mUlya dharAve che. A vAtane lakSamAM rAkhI siddhikAre 'vastu' zabda grahaNa karyo che. A badhI vastuo bhale nAza pAmatI dekhAtI hoya, paraMtu teno kevaLa nAza thato nathI. "vastu" dravya rUpe punaH potAnA gharamAM praveza karIne jIvatI rahe che. 'vastu' zabda kahevAnuM tAtparya e hatuM ke nAzavAna padArtho vastu rUpe pragaTa che paraMtu A vastuono sUkSma bhAve vinAza thato nathI ane dArzanika draSTie dravyo paNa eka prakAranI sUkSma vastuo che, te zAzvata dravyane mATe kavizrIe "vastu' zabda mUkIne dravya karatAM paNa jenI arthasImA vyApaka hatI tevo bodhadAyaka zabda mUkayo che. dravya zabda phakata dravyanA zAzvata bhAvone ja sparze che, jayAre vastu zabda dravyonA bhAvonI sAthe sAthe paryAyarUpe pragaTa thayelA padArthano paNa bodha karAve che, mATe kahyuM che ke koI vastuno kevaLa hoya na nAza. AkhuM kAvya ke A pada kALa ane dravya baMne AlaMbanane AdhAre zAzvata avinAzI tattvono bodha karAve che ane tyAra pachI "cetana pAme nAza to" e padanI uccAraNA Ave che. A padano dhvani evo che ke koI paNa vastuno kevaLa nAza thato nathI, to cetana zA mATe nAza pAme ? kadAca koI tArkika ema mAnI le ke jaDa sRSTi avinAzI che paraMtu tenI vacce jIva utpana thaIne nAza pAmI jAya che arthAt vastu bhale avinAzI hoya paraMtu temAM cetana jevuM tattva jaDanA prabhAve udbhave che ane pAchuM te nAza pAmI jAya che. A kuTila tarkane najaramAM rAkhIne kavizrI buddhimAna vyakitane sIdho prazna kare che ke bhAI ! badhI vastu nAza pAmatI nathI, to cetana paNa nAza pAmatuM nathI, chatAM tuM kahe che ke "cetana nAza pAme', gAthAmAM prayukata 'to' zabda vicAraNIya che. arthAta buddhithI pare che, mATe tapAsa karIne, tarkayukata vicAra karIne, zuddha anubhavano AdhAra laIne cetana dravya upara vRSTipAta karavAmAM Ave to e prazna Ubho rahe che ke cetana nAza pAmIne kayAM jAya ? koIpaNa vastu udbhavI che te vastu nAza pAmIne te dravyamAM punaH zAzvata bhAve samAI jAya che, to A cetana to jaDadravyathI udbhavyuM ja nathI. jaDamAM evo koI yoga nathI ke evI koI guNadharmitA nathI ke cetanane utpanna karI zake to jaDa tenuM mULa ghara nathI, mATe jo cetana nAza pAme to jAya kayAM? kemAM bhaLe? zuM te dravya sAthe joDAya ? jIva tarIke chaTapaTato karmabhogI AtmA S SSSSSSSSS \\\\\\\(217) NMLLLLLLLLLLLLLLLLS Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyadehano tyAga kare, to paNa te AtmA rUpe, jIvadravya rUpe je dravya astitva dharAve che, temAM te punaH AtmA rUpe pariNAma pAme che. bIjA koI dravyamAM bhaLavAnI zakyatA nathI, mATe tapAsa karatA eka ja tAravaNI thAya che ke cetana paNa akhaMDa avinAzI zAzvata tattva che. teno vilaya thato nathI ane te bIjA koI dravyamAM bhaLI zakato nathI. AMgaLImAM paherelI sonAnI vIMTI sonAmAM ja pariNAma pAme che. te vIMTI AMgaLI rUpe badalAtI nathI. saMyoga saMbaMdhanA kAraNe vIMTI AMgaLImAM che paNa zuddha tarkadraSTie ane avibhAjaya saMbaMdhe vIMTI AMgaLImAM nathI paNa sonAmAM ja che. vIMTIno nAza thato nathI, nAza thAya to paNa te sonAmAM ja bhaLe che. AkAra rUpe vIMTIno nAza thAya paNa suvarNabhAve nAza thato nathI. te ja rIte cetananI paryAya badalAtI hoya che paraMtu cetanano nAza thato nathI. paryAyano nAza thAya to paNa te AtmAmAM ja bhaLI jAya che. A AkhuM pada ghaNuM ja aTapaTuM che ane temAM gUDha bhAvonuM kathana kareluM che. temAM keTalAka bhAvo adhyArtha rahI gayA che. phaLamAM rahelA rasanI jema A gAthAmAM ghaNo artharasa bharelo che. zabda thoDA che ane praznAtmaka paNa che, tethI bhAva samajavA mATe pUrepUrI sAvadhAnInI AvazyakatA che. jo sarakhI rIte artha bodha karavAmAM na Ave to buddhinI parIkSA thAya, tevI rIte gADI ADe pATe caDI javAnI saMbhAvanA che. vizvanI je sthULa ane sUkSma vyApaka kiyAzIlatA che, vizvanuM je nATaka thaI rahyuM che ane temAM cetana nAza pAmyA vinA je rIte paryAyAtmaka bhAga bhajave che, tenuM A gAthAmAM vilakSaNa bhAve gUMthana karyuM che. chatAM paNa eTaluM kahevuM ghaTe che ke amoe tAravaNI karIne je vicAra pragaTa karyA che te kharekhara siddhikArane anukULa haze ke kema ? ane ApaNe siddhikAranA mULabhUta maMtavyane raju karI zakayA chIe ke kema ? tevI bauddhika zaMkA banI rahe che. kemAM bhaLe tapAsa - A gAthAmAM kemAM bhaLe' e zabda kevA lakSyArthavALo che te samajavuM kaThina che. bhaLavAnI vAta karI che, tyAM zAstrakAranuM zuM maMtavya che te pragaTa thatuM nathI. pote nizcayarUpe kahe che ke cetana koI paNa vastumAM bhaLI zakato nathI. vyavahAramAM cetana bIjA dravyamAM bhaLI zakato hoya tevI koI mAnyatA paNa astitva dharAvatI nathI. to ahIM kemAM bhaLe ? ema kahIne cetana koI bIjA dravyamAM laya pAme che, tevI koI virodhI mAnyatAno ullekha karyo hoya tevuM lAge che. vaLI bhaLavAnI athavA maLI javAnI athavA ekameka thaI javAnI je kriyA che, te ghaNA prakAranI che ane ghaNA saMbaMdho dharAve che. bhaLyA pachI potAnuM astitva jALavI rAkhe che. bhaLavuM, te laukika dRSTie ane jJAnadraSTie alaga alaga mImAMsAne avakAza Ape che, tethI ja A vAtane tapAsavA mATe "tapAsa' zabda kahIne UMDAIthI vicAra karavAnI preraNA ApI che. kemAM bhaLe' e zabdanI mImAMsA karatAM ke enuM arthaghaTana karatAM svayaM siddhikAranA maMtavyane jarA paNa anyAya to thato nathI ne? tevo bhaya banI rahe che. kSamA sAthe kahevAnuM ke yathAsaMbhava vyavahAradraSTie, dArzanika draSTie ane AdhyAtmika rIte A gAthAnuM yathAsaMbhava arthaghaTana karavA mATe pUro prayAsa karavAmAM Avyo che ane kharekhara amAruM arthaghaTana nyAyayukata haze, to \\\\\\(218)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S kRpALu gurudevanI kRpA avazya varasatI raheze. AkhI gAthAmAM 'nAza' zabdano be vakhata ullekha karavAmAM Avyo che. vastuno nAza ane cetanano nAza, baMne nAzano ullekha karIne avinAzI bhAva pragaTa karavAmAM Avyo che. kAvyadraSTi e eka ja padamAM eka ja zabdanI dvirukita thAya, tyAre tenuM vizeSa mahattva hoya che. sAmAnya rIte AvI dvirukita kAvyadoSa gaNAya che paraMtu mahAprajJa ke mahAkavi jayAre dvirukitano upayoga kare, tyAre tenI pAchaLa koI khAsa tAtparya hoya che. ahIM nAza zabda cetana sAthe paNa joDAyelo che ane vastu sAthe paNa joDAyelo che. eka rIte cetanano vastumAM samAveza karelo che, tethI kavirAja kahe che ke vastu nAza pAmatI nathI ane cetana jo nAza pAme to ? evo prazna pragaTa karyo che. hakIkatamAM nAzanI lIlA paNa bahu vizALa rUpa dharAve che. sanAtanadarzanamAM ane laukika dharmazAstromAM utpatti, sthiti ane nAza, A traNa mahAna kriyAo mATe traNa devanI sRSTi karI che. brahmA, viSNu ane maheza. mahAdeva zaMkara jevA vyakitane nAzano A kAryabhAra saMpUrNapaNe suprata karyo che. teone saMsAranI vinAzalIlAnA adhikArI banAvyA che. AthI samajAya che ke nAza keTaluM badhuM mahattvapUrNa kArya che. - gautamasvAmI bhagavAna mahAvIrane pUche che ke A samagra sRSTino krama zuM che ? tyAre bhagavAna uttara Ape che. upane vA vA vA vAM. vizvanI traNa kriyA mukhya che. utpatti sthiti ane laya. laya arthAt nAzanI kriyA che. kahevata paNa che sarvaka vinazyati arthAt badhuM nAza pAme che. bhagavadgItAmAM paNa kahyuM che. ' ano 7 ma9i arthAt eka evuM tattva che, ke jeno aMta paNa nathI ane Adi paNa nathI. jayAre vipakSamAM aMtavALA tattvo paNa che ane AdivALA paNa che. Ama aMta rahita tattvo sAthe paNa nAza joDAyelo che. ahIM siddhikAre "nA" zabdano be vAra upayoga karyo che. hakIkatamAM utpatti ane nAza zuM che ? vizvanA je dravyo ke padArtho che, tenI eka nizcita guNadharmitA che. "TLIne 7 guNa tu parivartanazItA" sAmAnya rIte anya darzanomAM paNa sattvaguNa, rajoguNa ane tamoguNa, triguNamayI mAyA kahI che. eno artha e che ke guNo svayaM parivartanazIla che. parivartana zabda sUcave che, ke utpatti ane laya thAya, to ja parivartana thaI zake. jo dravya sthira hoya ane utpatti-laya na hoya, to AkhuM vizva sthagita thaI jAya che. samagra kriyAzIlatAno abhAva thaI jAya. utpatti ane laya, be kriyAo evI che ke je samagra vizvane saMcAlita rAkhe che. rahasyaH A nAzanI kriyA dvividha che. (1) svataH nAza ane (2) naimittika nAza. svataH nAza dravyano mULabhUta svabhAva che. jayAre bIjA prakArano nAza te nimittabhAve thato hoya che. agni prajvalita thAya che, tyAre agnino udbhava thAya che ane kASTano nAza thAya che paraMtu agnine jo pANInuM nimitta maLe, to agnino nAza thAya che ane kASTano nAza aTakI jAya che. nAzanI kriyA bahu ja aTapaTI che paraMtu tenA mukhya be prakAra samajAya tevA che, tethI ja ahIM siddhikAre nAza mATe dvirukita karI che ane A cetana dravya te baMne nAzathI nirALuM che. cetanano (219) SS Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULabhUta nAza thaI zakato nathI ane naimittika nAza paNa thato nathI. te sarvathA avinAzI che. AthI ja gurubhagavaMta kahe che ke cetananI nADI tapAsI le. te nAza pAmI zakatuM nathI ane nAza pAme to temAM bhaLe? arthAt kayAM samAya ? tene vilaya thavAnI koI jagyA ja nathI. cetana paNa akhaMDa dravyonI paMkitamAM UbheluM eka zAzvata, akhaMDa, avinAzI dravya che. A cetana dravyanA darzana karAvavA, te eka mAtra A gAthAno uddeza che. have ApaNe gAthAno AdhyAtmika saMpUTa jANI laIe. AdhyAtmika saMpUTa : samagra AtmasiddhizAstra kevaLa Atmadarzana karAvanAruM zAstra nathI paraMtu AtmAnI badhI siddhione ujAgara karanAruM zAstra che. te ja lakSe A gAthA paNa AtmA vRSTine nirmaLa karI jIva dravyanI eka alaukika zakita upara dRSTipAta karavAnI sUcanA Ape che. jo manuSya aDola tattvano svIkAra kare, to tenuM mana paNa aDola banI jAya che. nItivAkaya paNa che ke 'tita vatAyamAna sthiti vAna sthiti sthiti vacce vaIRTH ' gItA vAkaya paNa che ke 'mazAMta7 suto suratanuM je vyakita azAMta che, tene sukha kayAMthI hoya? sthira darpaNamAM ja sukhanuM sthira pratibiMba joI zakAya che. jo darpaNa calAyamAna hoya, to mukhanuM pratibiMba sthira thaI zakatuM nathI. AtmA eka acaLa, nirmaLa, zuddha, zAzvata, akhaMDa, jyotirmaya darpaNa che ane te darpaNamAM vyakita svayaM potAnuM pratibiMba nihALe che ane jema darpaNa sthira thAya che, tema svayaM temAM sthira thaI potAnA bhAvone paNa akhaMDa karI zake che. 'vaMDe savaMte avaMDe maravaMDa khaMDamAM adhurA darzana thAya che. khaMDa khaMDa bhAvo ArAdhanAne paNa khaMDa khaMDa karI nAMkhe che paraMtu akhaMDabhAvo ArAdhanAne akhaMDa karI akhaMDa sthitine utpanna kare che. A gAthAno A AdhyAtmika saMpUTa che. jIvAtmA dravyonI sthitinuM vivecana karIne padArthonuM pRthakakaraNa karIne, jema sonI zuddha sonu gALIne alaga kare che, tema svayaM potAne zuddha bhAvomAM meLave, bheLave ke sthira kare ane zAzvata AnaMdanI prApti kare che. upasaMhAra : gAthAnI pUrNa mImAMsA to eka AkhA graMthanI apekSA rAkhe che paraMtu ApaNe ahIM ghaNo ja saMkSepa karIne mULabhUta vAtono ullekha karyo che. AkhI gAthA padArthano kevaLa nAza thato nathI, te bhAva upara sthira thayelI che arthAt nAza thAya che, te uparachallo che. jeno nAza thato nathI, te zAzvata che. A siddhAMta A gAthAnuM hArda che ane sAthe sAthe cetanane paNa e ja zAzvata mukitamAM mUkIne prazna rUpe adhyAhAra mUkI dIdho che ke cetana jo nAza pAme, to zemAM bhaLe ? Ama kahIne ciMtanakAranI buddhi upara bharoso rAkhI tapAsa karavAnI preraNA ApI che. vaidarAje je davA batAvI che, tenA upara pUrNa vizvAsa karI A davA sAcI che, tevuM tapAsIne davAnA guNono nirNaya karavAno che. ATalo upasaMhAra karIne ApaNe 70 mI gAthAnuM parisamApana karI rahayA chIe. zakaya teTaluM vivecana karavAmAM AvyuM che. have AgaLanI 71mI gAthAne sparza karazuM. A gAthAmAM avinAzapaNuM pragaTa karyuM che. AgAmI gAthAmAM akartApaNuM jaNAvyuM che. te baMnenI samAlocanA na karatAM navI gAthAno upoddAta karIzu. SSSSSSSSS LLLL\\\\(220) SSSSSS Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada trIjuM "che kata nijakarma gAthA-91 thI 08 gAthA - 01 upoddAta : dArzanika ke nAstika jagatamAM A eka moTo dhruva savAla che ke A vizvano kartA koNa ? A dehano nirmAtA koNa? A karma karAvanAra koNa? athavA kartA che ke nahIM? zuM badhuM potAnI meLe ja cAle che ? kartAnA viSayamAM AvA ghaNA prazno carcAspada banyA che. keTalAka darzanoe kartAno cheda paNa uDADayo che. jayAre Astika darzanoe kartA tarIke IzvaranI sthApanA karI che ane izvara pratyeka dehamAM jIva rUpe paNa birAje che. A rIte paNa ochomAM ochuM jIva potAnA karmano kartA bane che. Ama katvano prazna pULa ke sUkSma dRSTie ghaNo ja ciMtanIya banyo che. 43 mI gAthAmAM zAstrakAre cha bola sthApita karyA hatA ane temAM jaNAvyuM hatuM ke che kartA nija karma arthAt AtmA che, te nitya che ane te potAnA karmano kartA paNa che. A siddhAMtanI virUddhamAM zaMkAkAra AtmAnuM akatRtva sthApita karIne A siddhAMtano cheda uDADavA mAMge che ane jo kartA hoya, to kone mAnavA? prastuta gAthAmAM tad viSayaka cAra vikalpo UbhA karyA che. A cAreya vikalpo sAmAnya vikalpa nathI paraMtu keTalIka anya darzanonI ke adhyAtmadarzananI vicAradhArAne grahaNa karIne pragaTa karyA che. ATalo upoddAta karIne siddhikAre zaMkAkAranI zaMkAnuM je Akalana karyuM che, tenA upara vicAra karIe. katAM jIva na karmano, karma ja katAM karma | athavA sahaja svabhAva kAM, karma jIvano dharma II 01 | kartA jIva na karmano prathama caraNamAM ja zaMkAkAra kahe che. kartA jIva na karmano... arthAta jIva che, te nitya che to paNa te karmano kartA hoya tevuM sAbita thatuM nathI. jo ke akartA kahevAmAM zaMkAkAranuM koI khAsa maMtavya nathI paraMtu karmanI zRMkhalAthI jo jIva alaga thAya, to pApa-puNyanI AkhI lIlA svIkArI zakAya nahIM. temaja jIva akartA hovAthI koIpaNa prakAranA pApakarmano paNa javAbadAra banI rahe nahIM. akartA kahevAthI nAstikavAdano bhAva pragaTa thAya che. anyathA jIva kartA hoya ke akartA hoya, zaMkAkAranA pakSano bIjo koI sArthaka bhAva phalita thato nathI. zaMkAkAra kaI vAtane lakSamAM rAkhIne jIvane akartA sthApita kare che, te jANavuM jarUrI che. zaMkAkArano udgha jo spaSTa thAya, to ja A zaMkAnuM mahattva samajI zakAya, tethI ApaNe jIvane akartA kahevAnI pAchaLa zaMkAkAranuM zuM lakSa che, te upara thoDuM dhyAna ApIe. bhAratavarSamAM jeTalA Astika darzano che tathA dharmanA siddhAMtane mAnanArI prajA che, te pradhAnapaNe pApa ane puNya evA be prakAranA karma mAne che. pApakarma te A loka ke paralokamAM NSSSSS(221) Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhI jagyAe hAnikAraka che. jayAre puNya te manuSyanuM kartavya paNa che ane te A loka ane paraloka baMnemAM sAruM phaLa Ape che. je koI dharmanA graMtho, dharmanA anuSThAna che, teno mukhya AdhAra karma che. karmanA be vibhAga che. pApa ane puNya, pratyakSa rIte paNa vyAkhyA karI zakAya tevA tattvo che. jainadarzananA navatattvamAM puNya-pApane be svataMtra tattva tarIke sthApita karyA che. bIjA darzana paNa potAnI mati anusAra ane prAcIna zAstronA AdhAre pApa puNyanA siddhAMtono ullekha kare che. kahevAnuM tAtpartha e che ke samagra dharmano pAyo karma para AdhArita che. paraloka ke adrazya sUkSma tattvo joI zakAya ke mAnI zakAya tenuM pratyakSa pramANa nathI, paraMtu karma to pratyakSa kriyA che ane sAdhAraNa rIte karma ja jIvanA sukha duHkhano AdhAra bane che. bhAratavarSanI traNa upAsanAmAM jJAnayoga, bhakitayoga ane karmayoga, te rIte vibhAjana karI karmane mukhya sthAna ApavAmAM AvyuM che. jayAre jainadarzanamAM to karma sabaMdhI atisUkSma chaNAvaTa karI karmanuM sAMgopAga darzana pragaTa karyuM jo A karmano kartA jIva na hoya to AkhI karma philosophI athavA karmanuM tattvadarzana vyartha banI jAya che ane jIvane karmano kartA na mAnavo, te nAstikavAdano pAyo che. ahIM zaMkAkAra kahe che ke "kartA jIva na karmano zaMkAkAre jIvane akartA kahyA pachI paNa svayaM kartutvano parihAra karatA nathI. jo jIva kartA nathI, to karmano kartA koNa che? tevo prazna pratyakSa rUpe zaMkAkAranI sAme Ubho thAya che ane tene javAba devAnI paNa pharaja paDe che ke karmano kartA karma ja che arthAt karmano AdhAra jIva nathI paraMtu svayaM karma ja che. dariyAmAM uchaLatA mojAno AdhAra mojA pote ja che. eka karma bIjA karmane janma Ape che. Ama zaMkAkAra kartutvano kaLaza karma upara DhoLIne potAnI vAta majabUta kare che paraMtu jayAre temanI sAme e prazna Ave ke karma pote karma zA mATe kare ? zuM karmamAM bIjA karma karavAnuM jJAna che ? karma zA mATe karma rUpe saMcAlita thAya che. ? zuM putranuM kAraNa putra pote hoI zake ? te saMbhava nathI. te rIte karma svayaM karmane kevI rIte janma ApI zake ? zuM vRkSanA pAMdaDA potAnI meLe halavA mAMDe che ? karmano kartA karma kevI rIte che ? hakIkatamAM zaMkAkAra pote ja spaSTa nathI ane saiddhAntika paNa nathI. eTale zaMkAkAra muMjhAIne kahe che ke karmano kartA karma na hoya ema mAnIe, to karmano sahaja svabhAva che, tema mAnavuM rahyuM arthAt A eka karmano svabhAva che ane tethI svataH karma thayA kare che. zaMkAkAranA pakSamAM siddhikAre sahaja zabda vAparyo che. siddhikAra svayaM sahaja svabhAva para draSTi rAkhI vyakitane rAgadveSathI nirALA rahevAnI preraNA Ape che. Ama siddhikAre zaMkAkAranA pakSamAM paNa sahaja zabda mUkayo che paraMtu hakIkatamAM sahaja je kriyAo thAya che, tenI eka maryAdA che, karmanA kSetramAM sahaja svabhAva mUkIne karma svataH thatA nathI, tema siddha karavA mATe A zaMkA UbhI karI che.. astu. karma bhale sahaja bhAve na thatAM hoya paraMtu ApaNe taTastha rIte thoDuM vicArI e ke sahaja svabhAva zuM che ? \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(222)\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzanamAM gautamasvAmI pUche che he prabho ! A vizvanI badhI kriyAo kevI rIte thAya che? prabhu javAba Ape che ke aho gautama? ghaNI badhI kriyAo vignasA eTale sahaja svabhAve thatI hoya che, te ja rIte keTalIka prayogathI arthAt yatnathI thAya che ane keTalIka kriyAmAM mizrabhAva che. A rIte jainadarzanamAM sahaja svabhAvano pAyo nAMkhavAmAM Avyo che arthAt sahaja svabhAvane mAnya rAkhyo che. sahaja svabhAvano artha che, upAdAnanI yogyatA paripakava thatAM svataH te parivartana kare che. arthAt upAdAna svayaM pote potAnA rUpe paryAya kare che. A rIte je kriyAo thAya che te badhI sahaja pariNAmI kriyAo che. kAcI kerIno rasa aMdaramAM thatAM svataH pariNamanathI ja miSTabhAve pariNAma pAme che. sahaja svabhAva eka prakAre vizvaniyatAnuM pada dharAve che. ATha vargaNAo sahaja bhAve taiyAra thAya che. AthI samajI zakAya che ke sahaja svabhAva zuM che ? paraMtu ahIM zaMkAkAranA pakSamAM sahaja svabhAva lAgu paDato nathI. zaMkAkAra kahevA mAMge che ke karmano paripAka, karmano vipAka ke karmabaMdhanI kriyA svAbhAvika thatI rahe che. temAM jIvane kAMI levA-devA nathI. jIvanA akartRtva mATe zaMkAkAre sahaja svabhAvano tarka Apyo che paraMtu punaH zaMkAkAra svayaM A zaMkAne apUrNa mAnato hoya, tema vaLI eka navuM samAdhAna Ape che ane kahevA mAMge che ke mAno ke jIva karmano karyA che, to paNa tamArI mukita thaze nahIM kAraNake jIva jo karmano kartA hoya, to karma karavAno teno AdikALano dharma che arthAt svabhAva che. siddhikAre ahIM 'karma jIvano dharma' ema kahIne zaMkAkAranI trIjI AvRttinuM samApana karyuM che. jo jIva potAnA svabhAva ke potAnA dharma pramANe karma kare, to anAdi anaMtakAla sudhI karma karato ja rahe che kAraNa ke karma jIvano dharma banI jAya che. jema sugaMdha te phUlano dharma che, to suMgadhane phUlathI chUTI na pADI zakAya. uSNatA agnino dharma che, to anAdi anaMtakALa sudhI agni uSNa banI ja che. tema ja vastuno je dharma che, te niraMtara tenI sAthe TakI rahe che. zaMkAkAranI cAreya AvRtinuM koSTaka nIce mujaba che. (1) jIva karmano kartA nathI. (ra) karma ja karmano kartA che. (3) karma sahaja svabhAve thAya che. (4) jo karmano kartA jIva che to karma jIvano dharma banI jAya che. Ama traNa AvRti pachI cotho tarka ApIne pApa-puNyanI lIlA mATe koI javAbadAra nathI. badhu prakRtigata che, ema mAnI zaMkAkAra nAstika bhAvano prAdurbhAva kare che. zaMkAono darzanika draSTikoNa : ahIM je zaMkA utpanna karI che, te koI sAdhAraNa vAtacIta rUpe karI nathI. tema ja zaMkAne khAtara zaMkA karI nathI. paraMtu bhAratavarSamAM ke vizvanA ciMtanakSetramAM je je bhAvo pravartamAna che ane siddhAMta rUpe te bhAvonA ghaNA UMDA mULa paNa nAMkhavAmAM AvyA che. AvA siddhAMtanA AdhAre vikasita thayelA saMpradAyo hiMsA Adi karmathI vyAvRtta thatAM nathI paraMtu kalpita siddhAMtonA AdhAre ghaNA anarthakArI karmone janma Ape che, mATe tenA mULamAM je ciMtana raheluM che, te ciMtanane kavizrIe thoDA zabdomAM IzArA rUpe ahIM saMgrahita karyuM che ane sAmAnya zaMkA rUpe viparIta darzanone sthAna ApyuM che. temaja ApaNane samajavA mATe avakAza Apyo che LLLLLSL(223) paUS Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI paNa dharma ke saMpradAyano mULa AdhAra tenuM sUkSma ciMtana hoya che. ciMtananA AdhAre siddhAMta ane siddhAMtanA AdhAre vyavasthA, A rIte Akhu taMtra cAle che. kartA jIva na karmano' gAthAnA prathama padamAM je zaMkA karI che ke "jIva karmano kartA nathI' A mata sAMkhyadarzanano che. sAMkhyadarzana jIvane puruSa kahe che ane puruSane sarvathA akartA tathA niSkriya mAne che, eTale jIva kAMI paNa karI zakato nathI. tevI sAMkhyadarzananI saiddhAntika vyavasthAne AdhArita A zaMkA ahIM utpanna karI che. A rIte keTalAka jainadarzananA AdhyAtmika parama siddhAMto jIvAtmAne akartA mAne che. teo kartutvano bhAra vibhAva upara mUke che ane vibhAvo te AtmA nathI paraMtu te eka prakAranuM azuddha upAdAna che. jenA AdhAre karma thatAM rahe che. A rIte zuddha dazAmAM jIvane akartA mAnyo che ane chevaTe jIva mukata thAya che. prastuta prasaMgamAM zaMkAkAranI zaMkAmAM jainadarzananA adhyAtmavAdano siddhAMta AdhArabhUta nathI paraMtu A AkhI zaMkA sAMkhyadarzananA bhAvonI sUcaka che, tethI A padamAM 'kartA jIva na karmano' ema kahIne parokSa bhAve sAMkhya bhAva prati IzAro karyo che. A zaMkAnI upasthiti thatAMnI sAthe ja zaMkAkAranI sAme prazna thAya che ke jIva kartA nathI, to kartA koNa che ? karma ja kartA karma H zaMkAkAranA praznanA javAba rUpe siddhikAra zaMkAnI puSTi karatA punaH A bIjuM pada uccAre che ke karmano kartA karma che. zaMkAkAra kahe che ke jIvane kartA na mAnavAthI paNa kartutvanuM samAdhAna thAya che, karma svayaM karmane janma Ape che ane A rIte karmanI paryAya cAlyA kare che. jIvane karmanI sAthe kAMI levA devA nathI. bauddhadarzanamAM paNa parokSabhAve Avo ja mata che ke kSaNika parivartanano pravAha cAlyA ja kare che. vAsanA rUpI eka karmakSaNa uttarakSaNane janma ApIne laya pAme che. koIne kartA mAnavAnI jarUra nathI. svayaM vAsanA rUpI karmathI uttarakAlIna karma utpanna thAya che arthAt karmano kartA karma ja che. jIvane vacamAM lAvavAnI jarUra nathI. sAMkhyanA praznano javAba sAMkhya svayaM Ape che. "puSag mata pravRtig # arthAt jIva karma karato nathI kAraNa ke te akartA che paraMtu prakRti svayaM karma kare che. prakRti svayaM karma rUpa che. eTale ema kaho ke karmano kartA karma ja che. athavA sahaja svabhAva - A rIte darzanika siddhAMtonuM Avartana karIne svayaM siddhikAra zaMkAkAranI trIjI bhUmikAne janma Ape che ane temanI sAme prazna mUkAya che ke karma zA mATe karma karyA kare ? karmano kartA karma kema banI zake? karmamAM evuM koI jJAna nathI ke te bIjA karmane janma ApI zake. jIvanI gerahAjarI che ane karma vicArahIna che, to AvuM jJAnahIna ane saMjJAhIna karma bIjA karmane karavAno bojo kevI rIte laI zake? karmamAM evo koI guNa nathI ke karma karmane pragaTa kare ? - tyAre zaMkAkAranI zaMkAnuM avalaMbana karIne siddhikAra kahe che ke koI paNa karma vicArapUrvaka karma karatuM nathI. karma karavAmAM jIvanI ke bIjA koI sAdhananI jarUra nathI kAraNa ke karma thavuM te karmanI svabhAvika prakriyA che. lokhaMDamAM kATa potAnI meLe lAge che, pANImAM sevALa potAnI meLe thAya che, AkAzamAM vAdaLA svayaM gherAya che. jema prakRtinA A badhA kAryo svayaM sahaja rIte thAya che, tema A karma paNa sahaja svabhAve thatAM rahe che. karmane utpanna thavAmAM koI kAraNa LLLLLLL(224) ISLLLLLS Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS mAnavAnI jarUra nathI. jIva paNa karmano kartA nathI ane karma paNa karmano kartA nathI paraMtu zaMkAkAra kahe che ke karma sahajabhAve udbhave che ane laya pAme che. A karmano svabhAva ja che ke te karma rUpe pariNata thayA kare. Ama A trIjI bhUmikAmAM zaMkAkAre potAno mata majabUta karavA mATe bharapUra prayAsa karyo che. karma jIvano dharma - prazna thAya ke ahIM ekaluM karma to nathI. karmanI sAthe jIvanuM astitva dekhAya che, to jIva karma karato nathI, tema kema kahI zakAya ? vaLI jIva je karma kare che, te karma zA mATe kare ? tyAre zaMkAkAra kahe che ke tamAre jo koI paNa kartA mAnavo hoya ane karmanI lIlAne samajavI hoya, to eTaluM ja kahI zakAya ke A karmanI paraMparA paNa jIvano eka svabhAva che, jIvano dharma che. karmane jIvathI chUTA pADI zakAya tema nathI. AgaLanA vivaraNamAM paNa ApaNe kahI gayA chIe ke dharma ane dharma vibhakata thaI zakatA nathI. agni ane prakAzane chUTA pADI zakAtA nathI. te ja rIte karmanI paraMparA te jIvano guNadharma che, tema mAnI lyo ane AkhI karma paraMparA jIvanA svabhAva rUpe cAlI rahI che. A cothI bhUmikAmAM siddhikAre nAstikadarzanano abhiprAya vyakata karyo che. nAstikadarzana kahe che ke puNya kare ke pApa kare paNa karmathI chUTo paDI karma jALa thI vimukata thAya, tevo koI avakAza nathI. jayAM sudhI jIva che, tyAM sudhI karma thatAM rahe che. jo jIva mAno to karma paNa jIvano dharma che, tema mAnavuM rahyuM. ahIM dharmano artha svabhAva che. jema kAreluM samajaNapUrvaka potAnI aMdara kaDavAza pedA karatuM nathI paraMtu kaDavAza te kArelAno dharma che. kAreluM che, tyAM kaDavAza che. e rIte jIva karma rahita rahI zakato nathI. karma e jIvano dharma che. Ama A zaMkAkAranI cothI bhUmikAmAM paNa siddhikAre parokSabhAve nAstika darzanano abhiprAya vyakata karyo che. ' ahIM zaMkAkAre karmanA eka pachI pAsAone sparza karIne mAno ke zaMkAno eka saMpUTa raju karyo che. tenA cAre aMzano ApaNe AraMbhamAM ullekha karyo che ane pravartamAna ciMtanamAM astitva dharAvatA vicAronI abhivyakita zaMkA dvArA karI che. AgaLa cAlIne jo ciMtananA mULa ja khoTA hoya, to khoTA ciMtananA AdhAre AkhI ArAdhanA paNa miththArUpa banI jAya che, tethI A gathA ciMtananA kSetramAM mahattvapUrNa parivartana lAvavA mATe karmanI bAbatamAM je sUkSma ciMtana che, teno ullekha kare che. dharma zabda : "dharma' zabda vyavahAramAM to khUba ja vaparAya che. zAstromAM paNa bhinna bhinna sAdhanAo mATe "dharma' zabdano ullekha che paraMtu AgaLa vadhIne dharma' zabda dArzanikagraMthomAM paNa praveza pAmyo che. jyAM jyAM dharma zabdano prayoga thayo che, tyAM tyAM tenA arthamAM ghaNuM rUpAMtara thayuM che. tAMtrika graMthomAM jyAM bali karavAnI prathA che, jIvahiMsA thAya che, tyAM paNa dharmanA nAme ja bhayaMkara rakatapAta thAya che ane dharmanA AdhAre A tAMtrika zAstra cAle che. saMpradAyanA kriyAkAMDo ke yajJayAga ke pUjA pATha, te paNa badhI dharmavidhio tathA dharmanA anuSThAno astitvamAM AvyA che. je thoDe ghaNe aMze sArthaka hatA ane anarthakArI paNa hatA paraMtu NSSSSSSS(225) . Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha ane anartha, nyAya ane anyAya, satya ane asatya, e badhu mizrita thaIne dharmanA udaramAM samAI jatuM hatuM. AgaLa cAlIne yoganI prakriyAo AdhyAtmika sAdhanAo ane bhinna bhinna prakAranA jJAnAtmaka siddhAMto paNa dharmanA nAme vikAsa pAmyA che. Ama "dharma' zabda aneka arthamAM prayukata thato rahayo che. darzanazAstramAM dharmano praveza thayA pachI dharmano artha svabhAva banI gayo che. jainazAstromAM paNa kahyuM che ke 'vatyu sadAvo ghammo je vastuno je svabhAva che, te teno dharma che. jema ke uSNatA agnino dharma che. zItaLatA pANIno dharma che. A rIte dravyamAM rahelA prakRtigata je guNo hatA tene paNa dravyanA dharma tarIke saMbodhyA che. bAkInA je kAMI dAna, zIla, Adi vyavahArika guNo che, te paNa dAnadharma, zIladharma, tapadharma ane yogadharma kahevAya che. A rIte dharmanI vyAkhyA vizALa thaI gaI che. A gAthAmAM kavirAja 'karma jIvano dharma' ema kahIne dharma no dArzanika artha karyo che ane svabhAva rUpe dharma' zabda grahaNa karyo che. tarka draSTie lAge che ke svabhAva ane dharma paraspara tAdAbhya bhAve rahelA che. have ApaNe A gAthAnuM parisamApana karIzuM. jo ke zaMkAkAranI A gAthA che. eTale temAM AdhyAtmika saMpUTa sIdhI rIte joI zakAya tema nathI paraMtu hakIkatamAM A badhI ciMtanayukata zaMkAo AdhyAtmikabhAvone ujAgara kare che, tethI saMkSepamAM ja A saMpUTano ullekha karazuM. AdhyAtmika saMpUTa : ahIM chellA padamAM karma jIvano dharma' evI je zaMkA karI che, temAM jIva karmano kartA nathI, te pramANe kahyuM che, hakIkatamAM jIva vibhAvadazAmAM ja karmano karyA che, tenI svabhAvadazAmAM karmano kartA nathI arthAt karma te jIvano dharma nathI, tema teno nitya svabhAva paNa nathI. vibhAvadazA zAMta thatAM karma nirALA thAya che. jIvano dharma to jJAnasvarUpa che, jJAnAtmaka pariNati che. jo karmane jIvano dharma mAne, to zuddha AtmAnuM astitva ja maTI jAya, AtmasAdhanAnuM koI paNa prayojana na rahe, mATe karma e jIvano dharma thaI zake nahIM. parokSabhAve ahIM karmane jIvano dharma na mAnIne vibhAvadazAthI mukata thavAnI preraNA ApI che ane zaMkAkAranI zaMkAne nirasta karavA lAyaka mAnI che. upasaMhAra : gAthAmAM cAra pAyA anya darzanonI mAnyatAne ujAgara kare che ane kramazaH zuddha caitanayamaya AtmasvarUpane ujAgara kare che, jethI cAre pAyA zaMkArUpe prastuta karyA che. jIvanA akartutvathI laIne kartutvano Topalo karma para ADhoDI athavA prakRtigata samasta kriyAo sahaja cAlI rahI che, tema mAno athavA jIva ane karma, paraspara sadAne mATe joDAyelA che, tema mAno paraMtu AtmAne nirALo, alaga, jJAna svarUpa mAnavAnI AvazyakatA nathI, tevI prabaLa zaMkAono udbhava karI vyakitane ciMtana karavAnI pharaja pADe che. ASSIS.................(226) Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dng-<Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevo nirALo ja che, ema mAnIne jo jIvane svayaMsiddha asaMga mAne, to dharma sAdhanAnI koI AvazyakatA nathI ane pApakarmano javAbadAra koI vyakita nathI, pApa karma svayaM thayA kare che. tenI sAthe jIvane kAMI levA devA nathI. te karmane aTakAvavAno prazna Ubho thato nathI kAraNa ke jIva asaMga che ane abaMdha che. temAM koI AsakitabhAva nathI, tethI virakitanI paNa jarUra nathI. A rIte asaMganI miththA vyAkhyA karavAthI jIva kema jANe badhI javAbadArIthI mukata hoya, tevo bhAva pragaTa thAya che. A tarka dvArA koI paNa uttama bhAvanAnI miththA vyAkhyA thaI zake che. eka satI strIne koI evA brahmajJAnI puruSe kahyuM che ke badhA puruSa brahma svarUpa che. temAM koI bheda nathI, tyAre te satI ema vicAre che ke have pativratanI zuM jarUra che ? badhA puruSa to barAbara che. jema A brahmavAdanI mithyA vyAkhyA che. te rIte uttama bhAvone paNa mithyAbhAva rUpe samajavA, tene ja jainadarzanamAM mithyAtva athavA mithyAdarzana kahe che. padArtha potAnA savarUpe ThIka ja che. tene samajavAmAM bhUla karavI, te ja mithyAdarzana che ahIM zaMkAkAra asaMga zabdano mizrabhAva pragaTa karIne ema kahe che ke AtmA to sadA asaMga che, saMga rahita che, tethI tene karma lAge nahi. jo ke ahIM zaMkAkAre AtmAno svIkAra to karI lIdho che ane sadA mATe te asaMga che arthAt AtmA nitya che, tenI svIkRti AvI gaI che. zaMkAkAra svayaM AtmAnA svarUpanI sthApanA kare che. AtmA che, e dharAtala para AtmAnA svarUpanI vyAkhyA kare che ke AtmA asaMga che. ahIM eka ciMtanIya adhyAtma vicAra H hakIkatamAM nizcayanayanA AdhAre AtmA asaMga ja che ane tenuM svarUpa paNa koIno saMga karanAruM nathI. svayaM svamAM pariNata thayA kare che. AtmA jJAnasvarUpa che. jJAna phakata jANavAnI prakriyA kare che. jJAna koI cIjano saMga karatuM nathI. ane kyAMya saMsakate thatuM nathI. je saMga kare che, te moha che ane moha te AtmA nathI. nizcayavRSTimAM A prakAre bhedajJAna thavAthI jIva sarvathA asaMga joI zakAya che. asaMgabhAva, te jIvanuM svayaM zAzvata svarUpa che ane jIva asaMga che, te lakSa upara ja adhyAtmasAdhanAno Akho rAjamahela Ubho che. asaMga rUpI Toca para caDavA mATe tyAga, vairAgya, vrata, niyama, mauna, Asana, prANAyAma, vagere tenA pagathiyA che. sAdhanAnI aMtima Toca, te asaMgabhAva che, Avo asaMgabhAva te hakIkatamAM mukita che athavA mukitanuM kAraNa che. asaMgabhAva badhA mamatvabhAvano viccheda karIne nirmamatva ane nirUpAdhika sthiti sudhI laI jAya che. bhagavad gItAmAM paNa kahyuM che. ke " aLa dRDhe chatva' arthAt draDhIbhUta thayelA che, UMDA utarelA che, jenA mULiyA evA saMsArane asaMgarUpI zastrathI chedI zakAya che. asaMga eka mAtra sAdhana che. A rIte asaMga e lakSa paNa che, sAdhya paNa che ane sAdhana paNa che. pUrNa virakita ke saMpUrNa asaMgadazA te sAdhya che. jayAre virakitanI sAdhanA karavI ane saMgano parihAra karIne saMgathI bacavA mATe mArga grahaNa karavo te sAdhana che. A hakIkatamAM AtmA zuddhadazAmAM asaMga to che ja paraMtu badhI paristhitimAM ke vyavahAradazAmAM tene asaMga mAnI duSkarma mATe paNa kartA na mAnavo ke javAbadAra na mAnavo, te sAdhanA para paSSSSSSSSSS\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(228)\\ Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuThArAghAta karavA jevuM che. ahIM zaMkAkAranA pakSamAM siddhikAre je "asaMga' zabda mUkayo che, te A rIte mUkyo che athavA "asaMga' no mithyA artha pragaTa karanArI A zaMkA che. kare prakRti baMdha : zaMkAkAra sAme punaH prazna Ubho ja che ke jo jIva asaMga che ane karmano kartA nathI athavA baMdhano kartA nathI, to karmabaMdha karanAra koNa che ? tyAre zaMkAkAra bIjA sTejamAM potAnI zaMkAne majabUta karatA ema kahe che ke je kAMI baMdha thAya che ke kriyA thAya che, karma thAya che, teno AdhAra prakRti che. prakRtino artha svabhAva paNa che ane necara eTale kudarata paNa che. vizvamAM phelAyelA dravyono ke padArthono samUha che, te paNa prakRti gaNAya che ane dareka padArthamAM je kAMI guNadharma che, te paNa padArthanI prakRti gaNAya che. Ama prakRti zabda paNa vyApaka arthano dhotaka che. prakRti sarvatra vyApaka che. zaMkAkAra ema kahevA mAge che ke karma baMdhAvA ke baMdha thavo, te tenI prakRti che athavA prAkRtika rIte svataH baMdha thayA kare che. jema jamInamAM svataH ghAsa ugyA kare che. AkAzamAM vAdaLo gherAyA kare che, marelA jAnavaronA kalevaro svayaM saDavA lAge che, A badhI prAkRtika kriyAo che, te ja rIte keTalIka ujaLI kriyAo paNa prAkRtika DhaMgathI thatI hoya che. phaLomAM mIThAsa thAya che, phUlomAM sugaMdha thAya che, agni svayaM uSNatA Ape che, te ja rIte karmabaMdha paNa svataH prAkRtika rUpe thayA kare che. eTale bIjI zaMkAmAM kahyuM che ke "kare prakRti baMdha', baMdha thavAmAM jIvane kAMI levA-devA nathI. karmabaMdhamAM jIvane vacce lAvavAnI jarUra nathI. prAkRtika rIte karmazreNI baMdhAya che ane vikhAya che. temAM jIva zuM karI zake ? zaMkAkAra jIvane sarvathA pApa-puNyanI kriyAthI mukata rAkhI jANe dharma upAsanAno lopa karI rahyA che. siddhikAre bahu thoDA zabdomAM zaMkA rUpe eka vizALa dArzanika siddhAMtane pragaTa karyo che. "kare prakRti baMdhae nAnuM sunuM vAkaya nathI. tenuM pUrNa vivecana karIe, to Akho graMtha racAya paraMtu ahIM saMkSepamAM A vAkayanI abhivyakitano AbhAsa Apyo che ane zaMkAkAra zA mATe prakRtine kartA mAne che tenA AMtarika kAraNono paNa ullekha karyo che. mAno ke koI mana bhAve zaMkAkAranI A zaMkA svIkAravA taiyAra nathI temaja zaMkA sAMbhaLanArane jANe samAdhAna maLyuM nathI, te rIte te zrotA nirUttara rahevAthI zaMkAkAra hajI AgaLa vadhIne punaH e ja vAtane anyathA ghaTita karavA mAMge che. zaMkAkAranI sAme mauna prazna e che ke prAkRtika rIte Avo baMdha zAmATe thAya? kartAnI IcchA vinA badhA kAryo saMpanna thatA nathI. AkhuM vizva kriyamANa koI eka mahAsattAne AdhIna che ane tenI IcchA vagara ke tenA hastakSepa vinA prakRti paNa baMdha karI na zake, to "kare prakRti baMdha" e zaMkA vyartha che. svataH zaMkAkAre jANe A praznono anubhava kare che, te rIte punaH trIjA padamAM ema kahevA mAMge che ke prakRti baMdha na kare to na kare paraMtu te mATe jIvane javAbadAra gaNavo nahIM paraMtu A badhI kriyA Izvara kare che, tema mAnavuM, je mahAzakita che, te Izvara che. badhu IzvaranI IcchAne AdhIna che, eTale ahIM siddhikAre A zaMkAne trIjI bhUmikAmAM vyakata karI che ke 'athavA Izvara preraNA' arthAt IzvaranI preraNAthI, IzvarathI IcchAthI badhI kriyAo thAya che. tema karmabaMdha paNa IzvaranI IcchAthI thAya che. jyAM sudhI Izvara che, tyAM sudhI sadAne mATe Izvara preraNAthI A karmalIlA cAlatI rahevAnI che, mATe NSS(229)\\ Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane temAM vacamAM lAvavAnI jarUra nathI. jIva to bApaDo eka kIDI jevo che. te AvuM virATa kAma kayAMthI karI zake ? je thAya che te IzvaranI preraNAthI thAya che. Izvara preraNA eTale zuM ? : bhAratamAM jeTalA IzvaravAdI darzano che, te darzanoe bhinna-bhinna rUpe IzvaranI sthApanA karI che. Izvara viSe thoDuM samajI levAthI ke teno ItihAsa jANI levAthI IzvaranI preraNA paNa samajI zakAze. bhAratanA mULabhUta prAcIna graMtho vedamAM ke anyatra kayAMya paNa Izvarano ullekha nathI. badhA vedagraMtho, maMtrazakita ane karmazakita tathA padArthanI zakitane mAnIne adgazya evI divyazakitano AbhAsa Ape che paraMtu vedakALa pachInA graMthomAM Izvarano udbhava thayo che ane sarvamAnya mahAzakita rUpe mahAtmAoe IzvaranuM svarUpa nizcita karI, IzvaranI sthApanA karI, vizvataMtranA saMcAlaka tarIke anAdi anaMta evA brahma svarUpa vizvapUjaya Izvarane mAnyA che, temaja tenI bhakita karIne jIva mukata thaI zake che, evo siddhAMta abhivyakata karyo che. - tattvadarzanamAM IzvaranI mImAsAM karatAM keTalAka IzvaravAdI darzana bhagavAnane nimitta kAraNa mAne che, jyAre bIjA keTalAka darzano Izvarane vizvanuM upAdAna kAraNa mAne che ane bIjI vyAkhyA pramANe kaNakaNamAM aNu aNumAM Izvara birAjamAna che, te rIte Izvaradarzana kare che. paraMtu mahAzakita rUpe je kendramAMthI IzvaranI IcchA pravAhita thAya che, tad anusAra vizvanuM parivartana thatuM rahe che. utpatti, sthiti ane laya, A traNeya mahAkriyAo IzvaranI preraNAthI cAlatI rahe che. IzvarapreraNA eTale jJAnAtmaka saMkalpa. je pracaMDa ane aDola evo saMkalpa che, te IzvarapreraNA che. Izvara jeTalA mahAna che, teTalI ja tenI preraNA prabaLa che. sUrya jema tejasvI che, tema tenA kiraNo paNa teTalA ja tejasvI che. eka rIte Izvara preraNA rUpe samasta vizvano sparza kare che. manuSyanA manane paNa utkAMti tarapha laI janAra A Izvara preraNA ja che. jeTalA moTA zakitazALI graha ke kendro che, te paNa Izvara preraNAnA moTA dhAma che. temAM sUryane paNa Izvarano pratinidhi mAnavAmAM Ave che ane te potAnA kiraNo rUpa preraNAthI jagatane jagADe che, saprerita kare che. prAcIna gAyatrI maMtramAM paNa A bhAva spaSTa rUpe pragaTa karyo che.. astu. uparanA vivaraNathI samajI zakAya ke Izvara preraNA zuM che? siddhikAre prakRtine javAbadAra mAnI athavA Izvara preraNAne javAbadAra mAnI, baMne rIte zaMkAno udbhava karyo che ane zaMkAkAranI zaMkAne spaSTa karI che. A pada paNa nAnuM sUnuM nathI. Izvara preraNA zabda dArzanika jagatanA UMDA sAgaramAM DUbakI mAravAnI preraNA Ape che. A rIte zaMkAkArano A trIjo khaMDa paNa zaMkAnI draSTie ghaNo ja mahattvano banI rahe che. zaMkAkAra ahIM Izvarano AdhAra laI punaH jIvane sAcI kirtavya praNAlIthI mukata rAkhavAnI vakIlAta kare che. zaMkAkAre je kAMI zaMkAo karI che ane upara pramANe je tarka Apyo che, te tarkanA AdhAre ema kahe che ke jIva to sarvathA abaMdha che, jIvanuM abaMdhakatva te ja zaMkAkAranuM mukhya lakSa che. A abaMdha bhAvane siddha karavA mATe ja badhA tarko ApyA hatA. jIvane abaMdha mAnavAnuM dhyeya e che ke jIva jo abaMdha hoya, to tene pApa- puNya ke bIjA koI paNa sArA-narasA karmo sAthe zuM levA devA che ? je kAMI thAya che, te pANImAM parapoTA LLLLSLLLLLS(230) papapapapapapapapa SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udbhave ane zamI jAya, tema A badhA karmo paNa udbhavIne zamI jAya che. jIva temAM kAraNabhUta nathI ane jIva jo kAraNabhUta na hoya, to tene svarga ke naraka jevA sArA narasA phaLa paNa maLatA nathI. jIvane sajA bhogavavI paDatI nathI. A rIte abaMdhabhAvamAM parokSa rIte nAstikabhAva samAyelo che. siddhikAra svayaM abaMdhabhAva mAnavAnA duSTa pariNAmonI vyAkhyA 73 mI gAthAmAM karavAnA che. astu. - ahIM ApaNe eTaluM ja kahevAnuM che ke A abaMdha bhAva vyavahAradazAmAM ghaTita thato nathI. paraMtu svAdhyAyakartAe khAsa dhyAna rAkhavAnuM che ke hakIkatamAM nizcayavRSTie jIva abaMdhaka che. jIvamAM karmabaMdha karavAno koI svataMtra saikAlika potAno guNa nathI. jyAre karmadazA samApta thaze, tyAre AtmA sarva prakAre abaMdha banI jaze. abaMdhabhAva te sAdhanAnuM mukhya lakSa che. ahIM siddhikAre je abaMdha bhAvano niSedha karyo che ane zaMkAkAranA mukhathI baMdhabhAvano parihAra karyo che, te vyavahAradazAnuM AkhyAna che. jIva jyAM sudhI vyavahAramAM che, tyAM sudhI tene abaMdha mAnI na zakAya. karma bAMdhyA che, to badhI zubhAzubha lIlA cAlu che. vyavahAradazAmAM jIva abaMdha hoya, to bIja vagaranA ropA kayAMthI uge ? ane pANI vagarano barapha zeno bane ? vaIRLa anupasthite ti the vArtha saMmata : ? arthAt kAraNanI gerahAjarImAM kArya saMpAdana kevI rIte thaI zake ? loTa vagara roTalI kyAMthI bane ? tema jIvamAM jo koI prakAranA baMdha bhAva na hoya ane karmanA bIja na vAvyA hoya, to A zubhAzubha latAo kayAMthI pAMgare? mATe vyavahAradazAmAM jIva abaMdha nathI, baMdhayukta che, tema mAnavuM rahyuM. zuddhadazAmAM jIva abaMdha thaze. tenuM svarUpa abaMdha che paraMtu atyAre abaMdha nathI. (1) jIva Adi kALathI baMdhayukata che. (2) vartamAnakALe janma mRtyu thatAM hovAthI baMdhayukata che. (3) bhaviSyamAM karma kSaya na thAya, tyAM sudhI baMdha dazA raheze. A rIte jIva abaMdha dazA arthAt mukatadazA pragaTa thaI nathI, tyAM sudhI jIva saikAlika baMdhayukata che. jyAre mukatadazA pragaTa thaze, tyAre bhaviSyamAM abaMdhadazA thaze. bhUtakALamAM baMdha rahita na hato. vartamAna kALe paNa baMdha rahita nathI. bhaviSyakALa paNa karma kSaya thAya, tyAre ja abaMdha dazA pragaTa thaze, mATe A cothA padamAM zaMkAkAre jIvane je abaMdha TharAvyo che te abaMdha bhAva siddha thaI zake tema nathI paraMtu zaMkAkAre prakRti athavA Izvarane kAraNabhUta mAnI jIvane abaMdha kahayo che. cothA padanuM tAtparya jJAnapUrvaka samajavuM jarUrI che. baMdhanI prakriyA : baMdha zuM che? tenA upara thoDo vicAra karIe. baMdha eka prakArano alaukika sabaMdha che. je draSTigata thaI zakato nathI. sthUla rIte baMdha joI zakAto nathI. baMdha eka prakAranI prakriyA che. jema mATImAM sonuM pragaTa thAya che. ahIM prazna thaze ke mATI ane sonAno saMbaMdha kayAre thayo? Ano uttara ghaNo sUkSma che. jaDa padArthamAM paNa eka AvI sUkSma prakriyA che ke parasparanA \\\\\$\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(231)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sajAtIya ke vijAtIya paramANuono amuka yogyatAnA AdhAre ke sUkSma kALagatinA prabhAve, paraspara jene tAdAtya na kahI zakAya tevo tad rUpa saMbaMdha utpanna thAya che. A ja prakriyA jIva ane pudgalanI vacce astitva dharAve che. jIva jyAre potAnA vaibhAvika bhAvothI pariNata thAya che, tyAre karma paramANuo paNa tadrupa tevA pariNAmo kare che. pariNAmo kare che eTaluM ja nahi, paraMtu te jIvanI sAthe joDAya che. jIva to arUpI che, eTale te paramANuo sAkSAt jIva sAthe joDAI zakatA nathI paraMtu jIvanA AdhAre AvA bhUtakAlIna je kAMI baMdha cAlyA AvatA hatA, tenI sAthe te baMdhAya che. A badhA baMdhonI vacce jIva svayaM baMdhAyelo rahe che, temAMthI karmabIjanuM nirmANa thAya che. te sUkSma bIjanA AdhAre pratyakSa sthUla rUpe ekendriyathI laIne paMcendriya sudhInA dehonuM nirmANa thaI samagra saMsAralIlA cAlu rahe che. AthI ApaNe joI zakIe chIe ke baMdhalIlA zuM che? ane jIvane baMdhayukata mAnavo zA mATe jarUrI che ? piMjarAmAM pUrAyelo popaTa piMjarAnI aMdara to svataMtra che. piMjaruM baMdhAyeluM che. popaTane koIe bAMdhyo nathI. piMjaruM baMdhAyuM che paNa piMjarAnA AdhAre popaTa paNa baMdhAyelo che. kapaDAmAM lAgelo DAgha ane kapaDuM baMne judA che paraMtu kapaDuM DAghanuM AdhAra banyuM che, tethI kapaDuM meluM che, DAghavALuM che, tema mAnavuM rahyuM. jIva paNa baMdhathI nirALo che paraMtu jyAM jIva che, tyAM ja baMdha zakaya che. jIvanA AdhAre ja baMdha che. popaTane mATe ja pAMjaruM che, mATe jIva baMdhAyelo che te hakIkata satyathI dUra nathI. nizcayavRSTie satya na hovA chatAM vyavahAravRSTie satya na mAnIe, to mithyAvAdano janma thAya che, tethI jIva abaMdha che, te zaMkAkAranuM lakSa saiddhAMtika rIte ayogya che. jenuM nirAkaraNa svayaM siddhikAra karaze. - AdhyAtmika saMpUTa : zaMkAkAranI A gAthA zaMkAne spaSTa to kare che paNa sAthe ghaNA AdhyAtmika bhAvone pragaTa kare che. bhAratavarSamAM sAdhanAno je dhorI mArga che, temAM kevA kevA prabaLa tattvo, kayA kayA kendramAM joDAyelA che, jemake prakRti, Izvara, karma ItyAdi tattvono khyAla Ape che. A badhA prabaLa tattvo pota potAnI jagyAe kendrita che ane jIva badhA kendro sAthe saMsakatA che. jIva potAnI saMsakitane jANe, to ja AsakitathI mukata thaI zake. dorIthI baMdhAyelo manuSya huM dorIthI baMdhAyelo chuM, evuM jo bhAna kare, to ja dorIthI chUTavAnI tene IrachA thAya ane chUTavAnI kriyA paNa kare. te rIte A gAthAmAM A badhA saMsakata kendronuM varNana jIvanI vyAvahArikadazAno AbhAsa Ape che, zaMkAkAra jeno parihAra kare che. hakIkatamAM te badhI vastuo astitva dharAve che. koI zaMkA kare ke agni garama nathI, to hakIkatamAM teno artha e che ke agni garama che. e draSTie A gAthAne jovAthI jIvanA badhA saMsakata bhAvo ane temAMthI nIpajatI Asakita pragaTa thAya che. tenAthI mukata thavuM, te ja A gAthAno AdhyAtmika saMdeza che.. upasaMhAra H siddhikAranA je je zaMkA sthAno che te badhAno krama cAlu che. siddhikAre badhA tarko dvArA pratipakSIne bolato karyo che ane kamazaH eka pachI eka zaMkA pragaTa thaI rahI che. AgaLa nI ghaNI gAthAomAM paNa AvA zaMkA-samAdhAnanA varNano AvI gayA che. te ja kramamAM A 7ramI gAthA paNa keTalIka zaMkAonuM AkhyAna kare che. je je tarka ApyA che, te badhA tarka dArzanika jagatane sparza kare, tevA ghaNA mahattvapUrNa che. 72 mI gAthAmAM jIvane abaMdha kahIne gAthAnI pUrNAhuti kare S(232)> SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che paraMtu hajI zaMkAnI pUrNAhUti thaI nathI, tethI A gAthAno upasaMhAra eTalo ja che ke zaMkAnI A vaitaraNI ghaNAM sthAnone sparzIne AgaLa vadhI rahI che paraMtu hajI samudra sudhI pahoMcI nathI. jo ke A nadI gaMgA nathI paNa vaitaraNI che, te dhyAna rAkhI gAthAno upasaMhAra thayo che. pash\\\\\\\\\\\\A\\\\\\Dha\\\\n\\\\\N(233) Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-3 upodghAta : A gAthAmAM pratipakSI chevaTe potAnuM saMpUrNa maMtavya rajU kare che. pUrvanI gAthAomAM je kAMI kutarko ApyA che, te tarkanA AdhAre pratipakSI mokSanA maMdirane jamInadosta karavA mAMge che. arthAt mokSanI koI AvazyakatA nathI, mokSa te kAlpanika vastu che, te pratipakSInuM aMtima lakSa che. mokSa nathI to sAdhanA nathI ane sAdhanAnA sAdhanarUpa dharma paNa nathI ema kalpanAthI racAyelo A dharmano rAjamahela kalpanAmAM samAya jAya che. mokSanI prApti mATe koI kartavya karavAnI AvazyakatA ja nathI. khetara vAvyuM ja nathI to laNavAnuM kayAMthI ? Ama pratipakSI mokSa ane dharma pratye parihAsa kare che, AkhI dharma upAsanAne hAsyapAtra mAne che. gujarAtI bhASAnA A mahAyogIrAje bahu thoDA zabdomAM pratipakSInuM aMtima lakSa pragaTa karIne nAstika manuSyomAM pravartamAna eka pravAhanuM citra pragaTa karyuM che. have ApaNe te citranA darzana karIe. mATe mokSa upAyano, koI na hetu jaNAya / karmataNuM katapiNuM, kAM nahi, kAM nahi jAya // 3 // bhAratavarSamAM lagabhaga badhA saMpradAyo ke sAdhakonuM aMtima lakSa mokSa che. mukita kaho ke mokSa kaho, baMne eka ja che. saMsArathI sarvathA nirALuM, janma mRtyuthI pare, evuM koI divya kendrasthAna che, mukata thayelA jIvo tyAM jAya che ane tyAM gayA pachI punaH saMsAracakramAM AvatA nathI. zrImad bhagavad gItAmAM paNa kahyuM che ke, tataH padaM tatparimArgitavyaM, yasmingatA na nivartanti bhUyaH / tameva cAdyaM puruSaM prapadye yataH pravRttiH prasRtA purANI // (adhyAya-15/4) arthAt evuM pada che ke je manuSya jANavuM joIe, samajavuM joIe ane tenuM ArAdhana paNa karavuM joIe. je padane pAmyA pachI jIva tyAMthI punaH pAcho saMsAramAM Avato nathI. mokSa viSe ApaNe ghaNI ja carcA karI cUkayA chIe. ahIM eTaluM ja kahevAnuM che ke mokSa te bhAratIya saMskRtinuM khAsa karIne jainadarzananuM dhruva lakSa che. mokSane lakSa karIne samasta sAdhanAnuM ghaDatara thayuM che. mATe mokSa upAyano - jo mokSane na mAnavAmAM Ave to ja dharma saMskRti para UMDo prahAra thaI zake. mokSa e eka adRzya tattva che. manuSyanI jJAnacetanAmAM tenuM svarUpa samAyeluM che. A svarUpanA AdhAre mokSanA upAyanI athavA ArAdhanAnA mArgonI racanA karavAmAM AvI che. 72mI gAthAmAM jIvane abaMdha kahyo che. to je jIva abaMdha che, tene mokSanI jarUra nathI ane mokSa nathI to mokSanA upAyanI paNa jarUra nathI. vAMsa na hoya to vAMsaLI kayAMthI vAge ? vyakita nathI to paDachAyo paDe kyAMthI ? pahADa nathI to caDavAnA upAyanI racanA zA mATe karavI ? mokSa nathI, to mokSanA upAyanI jarUra nathI. eTale zaMkAkAra mokSano abhAva adhyAhAra rAkhIne sIdhI rIte 234 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSanA upAyano parihAra kare che ane mokSanA upAya badhA anAvazyaka che, temAM prathama padamAM ghoSaNA kare che, e ja rIte bIjA padamAM e ja vAtanI pUrti karI che athatuM upAyanA paNa kAraNonI jarUra nathI. gAthAmAM hetu' zabda mUkayo che. hetu eTale sAdhana ane hetu eTale kAraNa. Ama "hetu" zabda kAraNavAcI paNa che ane sAdhanavAcI paNa che. anumAna pramANamAM hetu' te anumAnanuM mukhya aMga che. A padamAM hetu zabda sAmAnyabhAve vaparAyo che, mATe mokSanA je upAya che, te upAya paNa koI lakSavedhI hovA joIe. eka tarapha mokSa che ane bIjI tarapha tenA sAdhana rUpa upAya che. A upAya ane upAdeya baMnenI vacce vyakitanuM koI prayojana hoya che, jo mukita sukharUpa che, te te mATe prayatna karavo, te paNa eTalo ja jarUrI che. mokSamAM je sukhaprApti che, te ja mukhya hetu che. - sukhaprApti mATe sukhaprApti rUpa hetuthI arthAt prayojanathI jIva upAya karavA mATe prerita thAya che. mokSa ane tenA upAya, baMnenI vacce hetu mukhya che. jema bhojana ane bhojana kartAnI vacce bhUkhanI upazAMti te mukhya hetu che. jo bhUkhanI upazAMti na hoya athavA bhojanathI te upazAMti thatI na hoya, to bhojana rUpa upAya vyartha che. TUMkamAM A sAdhAraNa udAharaNathI e samajI zakAya che ke hetu eTale zuM? ahIM hetu eTale sukhaprAptinuM lakSa. jo mokSa nathI, to tenA upAya karavAno koI hetu nathI arthAt tenuM koI prayojana nathI. temAM koI svArtha nathI, zAMti maLavAno koI avakAza nathI ane hetu siddha na thAya, to mokSa ane hetu, baMne vyartha che. - A baMne padamAM mokSa, upAya ane hetu, tenI triveNIno saMgama draSTigocara thAya che. mokSa che, to upAya che ane upAya che to teno hetu siddha thAya che. mokSa nathI, to tenA upAya paNa vyartha che ane te upAyathI koI hetu paNa sarato nathI. Ama anukaLa ane pratikULa, sakArAtmaka ane nakArAtmaka, A triveNInuM ahIM darzana karAvyuM che. pratipakSI nakArAtmaka triveNIno svIkAra karI sIdho prahAra kare che ke A upAya vyartha che, to karmanuM kartApaNuM paNa svIkAravA yogya nathI, ane karmanuM kartApaNuM kema na jAya? "kAM nahIM jAya' e gujarAtI bhASAno prayoga che. gAthAno jhUkAva karma ane kartAnI kaDI toDavAno che. pratipakSI cAhe che ke kartA-karmanI kaDI tUTe, to mola ane tenA upAyanI badhI prapaMcajALa anAvazyaka banI jAya. mokSanA upAya mATe koI sacoTa hetu paNa jaNAto nathI. mULamAM AdhyAtmika zAstro jIvAtmAne karmathI chUTA pADavAnI vAta kare che. saravALe to jIva karmano kartA na bane ane karma karavAnuM baMdha thAya, karmathI vikhUTo thAya, tyAre ja te mukitanA mArge jaI zake che. ahIM khAsa samajavAnI vAta e che ke jIva karmano kartA na bane, te ja sAdhanAnuM lakSa che. paraMtu jo jIva karmano kartA hoya, to ja karmathI vikhUTA paDavAno pusvArtha rahe. jayAre pratipakSIo ema kahe ke jIva karmano kartA ja nathI. te karmathI vikhUTo ja che, to have karmathI chUTA paDavAno koI paNa pusnArtha binajarUrI che. rasaprada vAta to e che ke ApaNuM paNa lakSa to e ja che ke jIva karmano kartA na bane, jayAre pratipakSI ema kahe che ke jIva to chUTo ja che, mATe A tamAruM lakSa to svayaM siddha che. kevI majAnI vAta che? je ApaNe IcchIe chIe, tenuM gaNita pratipakSIe (235) INS SSSSSSSSSSS SSSSSSSS Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamathI ja pragaTa karyuM che ane jIvane abaMdha mAnI, karmano kartA na mAnI, kartRtvano sarvathA abhAva che, ema batAvIne kahe che ke A badhu agAuthI taiyAra ja che to mokSanA upAya karavAnI zI jarUra che ? mokSano upAya to tyAre ghaTe che ke jIva jo karmathI baMdhAyelo hoya ane karmano kartA hoya, to ja mukitanI vAta che. jenA lagna thayA nathI, tenA chUTAcheDA karavAnI vAta asthAne che. AtmA karmathI nirALo che, to mokSanA upAya zA mATe ? eTale ahIM aMtima padamAM siddhikAra svayaM pratipakSanA abhiprAyane vyakata karatAM kahe che ke karmataNuM kartApaNuM arthAt karmanuM kartRtva lupta thaI jAya che. karma svataMtra che ane kartA paNa svataMtra che. jema nadI kinAre Ubhelo mANasa ema kahe ke huM pANI vahAvI rahyo chuM, to te mithyAvAda che. pANI potAnI meLe vahI rahyuM che. jonAro svataMtra che. pANInA pravAhanI kriyA sAthe A mANasane kAMI levA devA nathI. mithyAbhAve te kartA bane che, te ja rIte ahIM pratipakSI kahe che ke karmano pravAha svayaM pravAhita che, jIvane tenI sAthe koI saMbaMdha nathI, chatAM parANe te kartA kema banI zake? astu. AkhI gAthA upara ApaNe eka saLaMga dRSTipAta karIe. gAthAmAM pAMca avalaMbana abhivyakata karyA che. - (1) mokSa (2) mokSanA upAya (3) tenA hetu (4) karma (5) kartutva hakIkatamAM A pAMce avalaMbana AdaraNIya che. tenI eka mALA che. AkhI A mALA adhyAtma sAdhanAno AdhAra che. jayAre tenA upara zaMkA karI pratipakSa Ubho karI tarkavitarka karI A mALAne jo khaMDita karavAmAM Ave, vyartha sAbita karavAmAM Ave, to mokSamArganA sopAnanI vimArgaNAno kazo artha na rahe. ApaNe tyAM mokSanI je sthApanA thaI che, te jIvanI karma avasthAne lakSamAM rAkhIne tathA tenA zubhAzubha pariNAmone joI anaMtajJAnIoe pharamAvelI che. jo ke siddhikAra svayaM A vastune spaSTa karaze paraMtu atyAre A gAthAmAM mokSa sAdhanAnA AdhArabhUta karmanuM je kartutva che, teno zaMkA rUpe virodhI sUra pragaTa karyo che. juo, have A mALA A rIte tUTe che. kartutva-kriyAzakita e jIvano potAno guNa che. karmanuM kartutva jIvamAM nathI. jIva jo karmano kartA nathI to karma paNa jIvanA nathI. arthAt karma hoya to bhale hoya paNa te jIvanI saMpati nathI ane jIva jo karmano kartA na hoya, to jIvane alaga karavAno koI hetu nathI. arthAt tenAthI koI phaLa maLe tema nathI ane jo hetu nathI, to upAya zA mATe ? koI kalAkArane kASTamAMthI gaNezajInI mUrti karavI hoya, to gaNezajIne banAvavAno teno hetu hoya, to ja te kalAkAra upAya kare, kAragirI kare, hathiyArano prayoga kare, paraMtu jo tene mUrti na ja karavI hoya, to te upAya zA mATe kare ? tema jIvane mokSa maLavAno nathI, tenAthI sukha maLavAno koI hetu nathI, to upAya zA kare ? ane jIva svayaM abaMdha che, to mokSa kyAMthI thAya ? Ama A AkhI mALA dharmanI AvazyakatA nathI, te bhItti para aMkita karavAmAM AvI che ane siddhikAra kahe che ke uparanA koI tattvo na hoya, to karmanuM paNa kartApaNuM Take ja kyAMthI ? "kAM nahIM jAya, kAM nahIM jAya ?" ema be vakhata kahyuM che. \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\226)SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be vakhata kahevAno bhAva zuM che? prathama vAra prayukata "kAM nahIM jAya teno matalaba che ke jIva abaMdha che, to mokSa nathI. to kartApaNuM kema na jAya? ane bIjI vakhate kAM na jAya ? kahyuM che, teno artha kartutvano niSedha kare che. mokSano upAya nathI, tethI paNa kartutva TakI zakatuM nathI ane karma svataMtra che tethI paNa kartutva TakI zakatuM nathI mATe bhArapUrvaka pratipakSInI zaMkAne vyakata karI che. astu. "kAM nahIM jAya' e eka prakAra gujarAtI bhASAno bhaMga che arthAt bhalene kartApaNuM na jAya, to paNa mokSanA upAyanI jarUra nathI. cAlu bhASAmAM jUnI DhabamAM bolAtuM ke "kAM nahIM jAya' teno artha bhale ne na jAya paNa tene kAMI maLavAnuM nathI. A rIte vyaMgabhAve vidhi kriyAne nakArAtmaka bhAve bolavAnI prathA che. alaga alaga draSTie ApaNe A gAthAnA badhA avalaMbanane tapAsyA. have eka ja vastune spaSTa karIne A gAthAnuM samApana karIzuM. siddhikAre ahIM A pratipakSa Akho zaMkArUpe vyakata karyo che, tenuM mULa kAraNa zuM che ? kharekhara, zuM koI Avo pratipakSa astitva dharAve che ? zuM A jAtano vivAda sAdhanAnA kSetramAM prasiddha che ? athavA tevI mAnyatAne AdhAre bIjA koI saMpradAyo hakIkatamAM ghaTita thayelA che ? ane kharekhara jo koI Avo vAda-vivAda, samAja ke saMpradAya astitvamAM che ke hoya, to tenA paNa zuM kAraNa che ? koI paNa jIva vivAdanI A bhUmikAno kayAre sparza kare che ? ane mokSa ane mokSanA upAyothI kayAre dUra bhAge che ? ke jenA AdhAre A 73 mI gAthAnI zaMkAo pradarzita thaI che tevA aneka prazno thAya che. (1) kSaNikavAda athavA zUnyavAda mokSane mAnatA nathI. mokSane mAne che, to AtmAno sarvathA nAza thaI jAya ane kAMIpaNa zeSa na rahe, tevo zUnyarUpa mokSa mAne che. mokSano pratipakSI kSaNikavAda ane tenuM darzana astitva dharAve che ane tenA AdhAre saMpradAya paNa cAle che. (2) je loko mokSane mAne che, to tenA upAya paNa ghaNA hiMsaka, parigrahayukta, anarthakArI upAya hoya che. jema balidAna jevI prathAo paNa astitva dharAve che ane ajJAnayukta dhULa upAyothI mokSanI sAdhanA cAlatI hoya che. bhAratamAM Avo dhUmamArga astitvamAM che, jene avadhUta mArga paNa kahI zakAya che. A mArganI sAdhanAmAM cAritranI hInatAnA ja upAyo hoya che. te mArgamAM madhapAna ane kAmavAsanAone upAya tarIke svIkArelI hoya che. (3) mokSanA nAme, sAdhanAnA nAme moTA moTA pralobhano ApavAmAM Ave che. saMpatti ane sattA pragaTa thAya, tevA hetu pragaTa karavAmAM Ave che. duzmanone nAza karavAnA, tene parAsta karavAnA hetuo pradarzita karyA hoya che. (4) jIva je kAMI pApa karma kare che. te karmano kartA jIva nathI. tema kahI te atyAcAra bharelA karmone jArI rAkhavAnI preraNA Ape che. karmanA zubhAzubhatvano koI nirNaya nathI, A rIte SINS.(237) SS Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmahInatA, pralobhana, cAritrahInatA ane kSaNikabhAvono Azraya karIne ghaNA mata ane saMpradAyo astitva dharAve che. >> badhA mate ane vivAdanA mULamAM kAraNabhUta Asakita ane parigrahanA bhAvo ke bhogAtmaka bhAtho bharelA hoya che. samagra dharma virodhi athavA azuddha mArganI sthApanA karanArA je koI siddhAMto che, tenA mULamAM saMsAra bharelo che, bhoga ane Asakita bharelA che. AvA vibhAvonA AdhAre, saMpradAyanA jhaMDAo pharake che. !- A gAthAmAM bahu ja saMkSepamAM A badhA vivodonA kAraNabhUta je mithyA vicAro che, tenI abhivyakita karI che. atyAra sudhI pratipakSInI ghaNI zaMkAo ane vicAraNAone vyakata karyA pachI siddhikAra svayaM adhyAtma mArganA eka pachI eka sopAna pradarzita karavA tatpara thayA che, jenuM ApaNe AgaLanI gAthAomAM darzana karIe. AdhyAtmikasaMpUTa - Ama to A gAthA zaMkAnA pakSanI che paraMtu adhyAtma zreNIe caDelA sAdhaka mATe A badhI zaMkAo thavI jarUrI che ane eka prakAre te jAgRta avasthAnI paricAyaka che. saMsAramAM moha bharelA mUDha mANaso to AvI koI zaMkAmAM utaratA nathI. temaja kalyANano vicAra paNa karatA nathI paraMtu jIva jAgRta thAya, tyAre eka pachI eka nirNaya karIne AgaLa vadhe che, sAco mArga zuM che, te jANavA maLe che. koI sAco mArga batAve, to te mArga sAco che ke kema? tenI zaMkA dvArA parIkSA kare che ane paripakava buddhi thayA pachI AgaLa vadhe che. karma ke AtmA viSe vicAraNA karavAthI ke tattvono vicAra karavAthI manuSyanuM mana vAsanAthI mukata thAya che. sAMsArika vAsanAno kSaya thayA pachI jJAnavAsanA udbhave che. jene zAstramAM jJAnacetanA kahI che. A AkhI gAthA eka prakAranuM jJAnanuM jAgaraNa che. A prakAranI jAgRti paNa nirjarAno hetu che. zaMkA karavI, te eka prakArano prazna che. prazna e svAdhyAyanuM aMga che. eTale ja vAMcanA, pRcchanA, ItyAdi bhAvo svAdhyAya tapamAM mUkayA che. ATalI gAthAnI ujaLI bAju adhyAtma bhAvone pragaTa kare che... astu. upasaMhAra : mokSanA upAyanA kAraNono parihAra karIne jIvanuM kartApaNuM binajarUrI che. athavA kadAca kartA paNa bhale ne rahe, teno koI artha nathI. A rIte gAthAmAM adhyAtmatattvane samajavA mATe prazna utpanna karyo che. prazna spaSTa thavAthI uttaranI paNa apekSA rahe che. gAthA sApekSa bhAvane vyakata karIne buddhi pratibhAne sparza karI rahI che paraMtu buddhi ekapakSI hoya che. jene jainadarzanamAM naya kahevAmAM Ave che. tattvasparzI vRSTi che, te naya che ane atattvasparzI dRSTi te nayAbhAsa che. A gAthA nayAbhAsanuM spaSTa udAharaNa che. nayAbhAsa jayAre bAju pherave che, tyAre naya tarapha pherave che athavA mithyAbhAva tarapha vaLI zake che. A gAthAmAM ujaLo nayAbhAsa che. ApaNe ATalo upasaMhAra karIne AgaLa "nayeSTinA darzana karIe. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-04 upoddAta : zAstrakAra je kathana karavA mAMge che, tene anubhavanI daSTie vicArIne tattvano nirNaya karavAnI vAta kare che. gAthAmAM "juo vicArI" ema kahyuM che. keTalAka bhAvo tarka sidhdha hoya che. jyAre keTaluMka satya vicArapUrvaka dhyAna ApavAthI samajAya che. vicArIne nirNaya karavo, te jJAnavRSTinuM paricAyaka che. A gAthAmAM je kAMI nirNaya karavAno che te vicArapUrvaka zAnadRSTithI karavAno che. sarva prathama jIvAtmAnuM astitva mAnI lIdhuM che, to prazna Ubho thAya che ke jIvAtmAnI je kriyA thAya che, temAM zuM jIvanI koI AMtarika gati-vidhi hoya che ke nahIM? zuM kazuM AMtarika halana calana na hoya, to zuM jIvane lagatI kriyA thavAno saMbhava che ? A gUDha prazna upara ja A gAthAnuM nirmANa che ane te bAbatamAM zAstrakAra svayaM nirNaya karanArane kahe che ke tamArI buddhine ja pUchI jUo ke AvI AMtarika kriyAzIlatA vinA karyagrahaNanI kriyA zuM thaI zake ? ane uttaramAM pUche che ke zuM vagara preraNAe jaDa padArtha potAnI meLe halanacalana karI zake? athavA jIvane lagatI koI kriyA zuM svayaM thAya? lekhaka lekhanIthI lakhI rahyo che, to zuM jIvanI koIpaNa kriyAzIlatA ke preraNA vinA lekhanI potAnI meLe lakhavA mAMDe ? A gAthAmAM A badhA praznonA samAdhAna meLavavA mATe svayaM nirNaya karavAnI sUcanA ApavAmAM AvI che ane jIvAtmA svayaM karmane mATe javAbadAra che tevuM unbodhana karyuM che. hoya ne cetana dharaNA koNa rahe to te A jaDavabhAva nahi paraNA, jo vicArI jamIkanI gAthAnA prathama padamAM hoya ne cetana preraNA' lakhyuM che, to cetana preraNA zuM che te samajavA jevuM che. cetana preraNA : A cetana preraNA zuM che ? zuM eka zabda kahevA mAtrathI athavA cetana preraNA kahevA mAtrathI cetananI bAhya-AtyaMtara badhI preraNAonI abhivyakti thaI jAya che ? cetanapreraNA te ghaNo ja gUDha prazna che. cetana kahetA jIvAtmA. zarIramAM nivAsa karato eka jJAnAtmaka AtmA che. have juo ! preraNA eTale zuM? jIvane AraMbhathI laIne aMta sudhI ghaNI jAtanI phUraNAo thAya che. jyAre jJAnanuM phUraNa thAya, tyAre sAthe mohAtmaka vAsanAnuM paNa phUraNa thAya che. sarva prathama jIvanA AtyaMtara kSetramAM udayamAna karmo bhinna bhinna prakAranA bhAvono sAthiyo pUre che ane jJAnAtmaka skUraNAnI sAthe anya karmano udayabhAva joDAya, tyAre te preraNAnuM rUpa bane che arthAt AtmA prerita thAya che, jo bIjo udayabhAva sAthe na joDAya to . jJAnanuM skUraNa nirmaLa rahI jAya che, preraNA banatI nathI. preraNAmAM AkAMkSA che, IcchA che koI lisA che ane tenA AdhAre ja jIva prerita thAya che, mATe tene cetana preraNA kahe che. hakIkatamAM preraNAnI sAthe apreraNA zuM che? te dhyAnamAM rAkhavAnI jarUra che. jema gADInA cAlakane enjina sTArTa karavAnI jANakArI jarUrI che, tema brekanI paNa jANakArI eTalI ja jarUrI che. su\\(239) MS Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM preraNA ane apreraNA baMne vacceno sUma bheda jANavo jarUrI che. apreraNA te jJAnAtmaka skUraNano zAMtabhAva che arthAt zAMta avasthA che. jyAre preraNA te jIvanI prAthamika caMcaLatA utpanna karanArI kriyA che. A kriyA mATe karmanA anya udayabhAva paNa joDAya che. divAsaLI bALyA pachI tene kerosIna ke evI koI paNa sahayogI sAmagrI na maLe, to divAsaLI pote saLagIne tyAM ja TharI jAya che athavA potAnI maryAdAmAM sImita rahe che paraMtu jyAre sayogI sAmagrI maLe, tyAre ja bhaDako thAya che. ApaNe ahIM kahyuM ke jJAnAtmaka skUraNanI sAthe anya udayabhAvI sAmagrI sahayogI bane, tyAre te skUraNa preraNAnuM rUpa dhAraNa kare che. A che jIvanI AMtarika cetanapreraNA. . have AgaLa vadhIe, jyAre prAthamika preraNAnuM sUkSma rUpa taiyAra thAya, tyAre vIryaMtarAya karmanA kSayopazamathI utpanna thayelI zakti preraNAne vadhAre prajvalita karavA nimitta bane che ane tenA kAraNe yogomAM saMcAlana thAya che. Ane ApaNe yogajanita preraNA kahIzuM. hakIkatamAM to AMtarika preraNA ja yogone saMcAlita kare che. AMtarika preraNA yogomAM utarI AvI che, tethI yoganI ja saMpatti banI jAya che arthAt yoga sAthe preraNA joDAya che ane preraNA sAthe yoga joDAya che. '- 1 : : : : : : : - je jIvo manoyogevALA che temAM mAnasika preraNA ubhave che. je jIvo manayogavALA nathI, vacanayogavALA che, tenAM vacanamAM paNa vacanayoganI preraNA AkAra pAme che ane je jIvo mAtra kAyayogavALA che, tevA ekendriya jIvonI kAyAmAM te preraNA AkAra pAme che. saMkSepamAM ekendriyathI laI paMcendriya sudhInA, jIvo che, tenI kAyAmAM rahelI Indriyo, potAnA viSayane anukULa preraNA utpanna kare che arthAt Indriyo viSaya prati prerAya che ane cetanathI ke cetananI preraNAthI viSayane grahaNa kare che ' , ' . bhagavadgItAmAM paNa kahyuM che ke "dhaSThAya nacAve viSayAnupasevatte ' arthAt yogonuM avalaMbana laIne IndriyorUpI upakaraNathI prerita thayelo jIva viSayone grahaNa kare che. A rIte jJAnacetanAthI AraMbha thayelI preraNA karmacetanAmAM vyApta thAya che. A preraNA be prakAranI che. (1) sAmAnya jIvane karmanA udayabhAvane AdhArita thatI preraNA ane (2) anya vyaktinA upadezathI ke AdezathI athavA koI nimitta kAraNathI thatI preraNA, te paraprerita che, bahAranAM kAraNothI udbhavelI je preraNA che, tene vyAkaraNamAM kAraka kriyA kahevAya che. koI mANasa kriyA karAvavA mATe preraNA Ape che ane jIvAtmA jyAre tenI AjJAne avagrahe che, tyAre te AjJAne potAnI preraNArUpe pragaTa kare che. ane ' ; ; ; " preraNAnA be prakAra : ATalA UMDA vicaraNa pachI samajAya che ke cetana preraNA zuM che? jaina paribhASAmAM tenA sIdhA be bheda thAya che. (1) bhAvapreraNA (ra) dravyapreraNA. arthAt sUmapreraNA ane zUlapreraNA. sUmabhAva ane bAdarabhAva. jainaparibhASAmAM sthUlabhAvone bAdarabhAva kahevAmAM Ave che. te rIte preraNAnA baMne svarUpa ApaNe svIkAryA. have juo ! karma NB(240SSSSSS Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa prakAranA che. (1) je sUkSma karmaraja AtmapradezomAM karmarUpe baMdhAya che. te paNa karma che. ane (2) jIvAtmA sthUla zarIranuM ke yoganuM avalaMbana laI je kAMI zubhAzubha kriyA kare che, te paNa karma che. sUkSma karma mATe sUkSma preraNA AdhArabhUta che ane bAhya sthUla karma mATe yogajanita sthUla preraNA AdhArabhUta che. A baMne sthaLe cetananI hAjarI che. jethI A badhI cetananI preraNA che mATe kavirAja ahIM prathama padamAM kahe che ke hoya na cetana preraNA koNa grahe to karma ?' A padamAM sthUla ane sUkSma preraNA, sthUla ane sUkSma karma, baMnemAM cetananI preraNA Avazyaka che, tema kahyuM che. cetananI preraNA vinA sUkSma ke sthUla koIpaNa prakAranI kriyA thatI nathI, mATe svayaM buddhine pUche che ke jo cetananI preraNA na hoya, to karma koNa grahaNa kare ? te prazna pUchIne cetananI preraNAnI sthApanA karI che. cAre bAju cetana preraNA che. cetananI preraNA vinA karma na thAya, te siddhAMtanI abhivyakti karI che. cetananI vividha avasthA : cetana zabda zuddha Atmatattvano bodha kare che ane jIvanI vyAvahArikadazAno paNa bodha kare che. Atmadravya aneka kakSAmAM rUpAMtarita thaI kriyAyukta bane che ane kriyAhIna paNa bane che. bahu ja prAraMbhika ajJAnadazAmAM jene jainadarzanamAM avyavahAra rAzi kahe che, evA aMdhakAramaya yugamAM Atmatattva anaMtakALa sudhI sthira rahI potAnuM astittva jALavI zakyuM che ane tyAM paNa akSaranA anaMtamA bhAge je sUkSmajJAna paryAya hato, tenA AdhAre tene cetanadravya kahyuM che. jJAnaparyAyanA AdhAre Atmadravya cetananI kakSAmAM Ave che. cetananuM je caitanya che, te jJAnAtmaka sphUraNa che. A sphUraNanA AdhAre arthAt jJAnaparyAyamAM vRddhi thatAM cetana vyavahAra kakSAmAM Ave che ane jIvasaMjJAne prApta kare che. eka pachI eka jJAnAtmaka IndriyonAM udghATanathI jIvAtmA uparanI kakSAne sparza karato jAya che, tyAre paNa tenI cetana avasthA che. jema jema jJAnAtmaka paryAyamAM vRddhi thAya che, tema tema tenA mohAtmaka bhAvamAM paNa vRddhi thAya che ane karmabhoganA kAraNe akAmanirjarAnA pariNAme jIvanAM vIryamAM paNa vRddhi thAya che arthAt vIryaMtarAya karmano paNa kSayopazama thAya che. jJAnanI sAthe sAthe vIrya paryAya, te paNa cetananuM mukhya lakSaNa che. cetana zabda jJAnAtmakabhAvonI ane zaktirUpa bhAvonI abhivyakti kare che. AgaLa vadhIne jIvAtmA deva ane manuSyanI gatimAM paNa janma dhAraNa karIne zubhAzubha parAkrama kare che. A badhI cetananI kriyA che. tyArabAda zrutajJAna paryAyano udaya thatAM cetana cetanane oLakhe che, ane bAhya kriyAothI nirALo thaI kriyAonuM samApana thatAM jIva ucca zreNIne prApta thAya che. tyAre je sAdhanAmaya dazA che, te paNa cetananuM ja parAkrama che, chevaTe yogAtIta banIne cetana sarvathA niSkriya thaI zudhdha caitanyabhAvamAM ramaNa karI siddhadazAne prApta thAya che. A badhI avasthAmAM zUnyathI laIne siddhi sudhI cetananI asaMkhya avasthAo udbhave che ane zame che. cetana zabda ghaNo bodhadAyaka che. koNa grahe karma ? jyAre cetananI preraNA vAsanAyukta hoya che, tyAre teno karma sAthe saMbaMdha joDAya che. karmanI vizad vyAkhyA ApaNe pUrvamAM karI gayA chIe. ahIM eTaluM ja kahezuM ke kriyA karavAnI bhAvanA, svayaM kriyA ane kriyAnuM phaLa, te traNe avasthAo karma ja gaNAya che. ahIM 241 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NSSSSSSSSSS sidhdhikAra kahe che ke "hoya na cetana preraNA preraNA eka svayaM bhAvakarma che ane bhAva karmanI utpatti thatAM ja karmanI AgaLanI avasthAo zarU thAya che. jema bALakanI sAme mIThAI rAkhI che. bALaka mIThAI jue che, khAvA mATe lalacAya che ane tyArabAda mIThAIne grahaNa kare che. jo bALakamAM preraNA ja na hoya, khAvAnI IcchA ja na hoya, to mIThAIne koNa grahe ? arthAt koI grahI zake ja nahIM. A sthUla udAharaNamAM samajAya che ke preraNA pachI ja grahaNanI kriyA zarU thAya che. mAMDavAmAM beThelA vararAjAmAM sAMsArika bhAvanA hoya, tyAre ja kanyAno hAtha grahaNa kare che. grahaNanI kriyA paNa eka karma che. preraNA ane grahaNa baMne karmanuM rUpa che, mATe siddhikAra pUche che ke cetananI preraNA na hoya, to karma koNa grahaNa kare ? arthAt karyagrahaNa ja na kare ane A karyagrahaNa karavAnI preraNA phakta cetanamAM ja che kAraNake cetana te jJAnAtmaka tattva che. jJAna padArthane jANe che, jue che, tenA guNadharmane vicAre che, temAM sukhaduHkhanI kalpanA kare che. A badhA bhAvonA kAraNe cetananA AMtarika jagatamAM zubhAzubha bhAvanuM saMcAlana thAya che. badhA mazIno ane bhautika sAdhano hAjara che paraMtu vIjaLI na hoya to A mazIno cAlatA nathI. vidhutano pravAha paMkhAne saMcAlita kare che, te ja rIte cetana jJAna ane zaktinA AdhAre skUrAyamAna preraNAne ke IcchAne pravAhita kare che ane karmanuM yaMtra cAlu thAya che. mULamAM jo jIvanI cetanA na hoya athavA cetananI kriyAzIlatA na hoya, to karma thatAM nathI, mATe siddhikAra, tarka Ape che ke cetananI preraNA vinA karma koNa grahe ? ahIM grAhya, grAhaka ane grahaNa A traNa bhAvonI upasthiti che. grAhaka cetana che. grAhya te karma che ane grahaNa te kriyA che. A traNeya tattvomAM cetananI sUkSma kriyA kAraNabhUta che, tene ja kavirAja preraNA kahe che. eka viparIta prazna : zuM cetananI gerahAjarI hoya, tyAM Avo grAhaka grAhya bhAva hoto nathI ? nA, tema ekAMta nathI. lohacuMbaka jaDa che chatAM lokhaMDane grahaNa kare che. jaDa padArtho paNa potAne anukULa evA bIjA padArthone grahaNa kare che. pudagala jagatamAM paNa potAne anukULa evA bIjA padArthonuM grahaNa thAya che. pudagala jagatamAM paNa jyAM cetananI hAjarI nathI, tyAM paNa sUkSma skaMdho paraspara ekabIjAne grahaNa kare che. A rIte jotAM jaDa jagatamAM paNa grAhya grAhakanI vizALa kriyA vRSTigocara thAya che ane te paNa vizvanuM ke prakRtinuM karma che, kArya che, to ahIM cetana na hoya to karma koNa grahaNa kare? te siddhAMtane ekAMte svIkArI zakAya tema nathI, tethI tene UMDANathI samajavo rahyo. yogya uttara : uparamAM je prazna uThayo che te barAbara che ane jaDa jagatamAM kriyAtmaka kArya svataH thaI rahyuM che, te paNa hakIkata che paraMtu te kAryone karmasaMjJA ApI zakAya tema nathI. karmano artha phakta kriyA ja nathI. karmamAM phaLa devAnI zakti che athavA karmamAM je zubhAzubha tattvanI sthApanA thAya che, te jIvanAM pariNAmanA AdhAre thAya che. jaDa padArthanI thatI kriyAo ke karmano koI nizcita saiddhAMtika vAhaka nathI. temAM kaDavAM mIThAM phaLa devAnI yogyatA nathI. temaja te karmano karanAra koI bhAvapUrNa cetana tatva na hovAthI te karma khAlI DabbA jevuM che. temAM bhAvano koI rasa AN(242)ITICS SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. tema te karmanI koI nizcita prakRti ke sthiti nathI. e karma svayaM ubhave che ane vilase che. jyAre zAstrakAre jene karmasaMjJA ApI che, te karma vilakSaNa che. vizvanA prakRtigata karmathI nyAruM che. jema pANImAM nAkheluM patAsuM, pANImAM ogaLI jAya che. eka rIte pANI patAsAne gaLI jAya che paraMtu gaLanArane koI AsvAda nathI. temaja tenuM koI vizeSa pariNAma nathI paraMtu e ja patAsuM koI manuSya bhakSaNa kare che, tyAre temAM rasAsvAdano anubhava kare che eTaluM nahIM temAM Asakti kare che ane bhojya padArtha sAthe te navo saMbaMdha bAMdhe che. patAsAno rasAsvAda tenA bhAvakarma sAthe joDAyelo che. A udAharaNathI samajI zakAya che ke patAsAnuM jaDa bhakSaNa ane cetana bhakSaNamAM spaSTa aMtara dekhAya che. jo cetana na hoya, to jene ame karmasaMjJA ApI che, tevuM karma jaDa padArtha karI zakatuM nathI. jaDa svabhAva nahIM preraNA : tethI ja AgaLa cAlIne zAstrakAra kahe che ke jaDano A svabhAva paNa nathI ane jaDamAM koI preraNA paNa nathI, tethI preraNA vihIna jaDa padArtho AvA viziSTa karma grahaNa na karI zake. A rIte cetananI preraNA vinA karma na thAya, te sidhdhAMta akhaMDa rahe che. gAthAmAM spaSTa karavA mAMge che ke jIva paNa che, jaDa paNa che ane karma che paraMtu phakta jIvarUpI cetana karmane grahaNa karI zake che. jaDa padArtha karmane grahaNa karatuM nathI ane grahaNa karavAmAM jIvanI preraNA kAraNabhUta che, temaja grahaNa na karavAmAM preraNAno abhAva che. ApaNe A trikoNAtmaka vyavasthAnuM koSTaka karIe. (1) cetana ane preraNA (2) cetana ane preraNAno abhAva (3) preraNA ane karma (4) jaDa ane preraNAno abhAva (5) jaDa ane karmano abhAva A uparanA bhAvothI spaSTa karI zakAya che ke cetana, preraNA ane karma eka paMktimAM che. jyAre jaDa, apreraNA ane akarma te bIjI paMktimAM che. jyAM cetana nathI, tyAM preraNA paNa nathI ane tethI karma paNa nathI. AkhI gAthAmAM A trikoNa samajavAthI sidhdhAMtanI spaSTatA thaI jAya che. cetana che ane preraNA na kare, to paNa karma na thAya te paNa triguNAtmaka sthiti che, paraMtu A gAthAmAM tenuM prayojana che. jaDa svabhAva nahi" je vAkya che te jaDano potAno eka svataMtra svabhAva che, tema sUcita kare che. jaDanA svabhAvamAM preraNA nathI. jaDano svabhAva : jaDano svabhAva zuM che te ApaNe jANIe. sidhdhikAre jaDatatvano svIkAra karyo che. tenA svabhAvano paNa svIkAra karyo che ane jaDanA svabhAvamAM preraNA nathI tema jaNAvyuM che. hakIkatamAM to astitva dharAvanArA badhA padArthono eka nizcita svabhAva hoya che. svabhAva rahita padArtha saMbhavato nathI. jo ke ahIM siddhikAra ema kahI zakatA hatA ke jaDamAM preraNA hotI nathI, to paNa kahevAnuM tAtparya spaSTa thaI zakatuM hatuM paraMtu tema na kahetA jaDa svabhAvamAM kyAMthI Ave ? eTale svabhAva zabda umeravAnI vizeSa jarUra che ke jaDamAM paNa kyAreka preraNA dekhAya che athavA dehadhArInuM zarIra jaDa che chatAM paNa te deha dvArA badhI ja preraNAo pragaTa kare che. te badhI jaDanI preraNA hoya tevuM lAge che, tethI A vAtane spaSTa karavAmAM temanI svabhAvajanya preraNA nathI LLLLLLLLLLLLLLLLLS(243) LLLLLLLLS N Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu tenI pAchaLa koI cetananI preraNA hovI joIe. tethI saiddhAMtika rIte ane dArzanika bhAve ahIM kahyuM che ke jaDanA svabhAvamAM preraNA nathI. jaDamAM preraNA dekhAya to te uparachallI che. jaDanA svabhAvathI niSpanna thayelI nathI kAraNa ke jaDanA svabhAvamAM preraNA nathI. koI mANasa talavArathI koInuM mAthuM kApe che to talavAra mAthuM kApe che paNa talavAramAM mAthuM kApavAno svabhAva nathI athavA talavAranA svabhAvamAM mAthuM kApavAnI vRtti nathI ke preraNA nathI. talavAra mAtra eka upakaraNa che. upakaraNane potAno eka alaga svabhAva che paraMtu tenA svabhAvamAM koI preraNA nathI. A rIte zAstrakAra spaSTa karavA mAMge che ke jaDatattva kriyAtmaka hoya to paNa tenA svabhAvamAM koI preraNA nathI. A rIte zAstrakAra spaSTa karavA mAMge che ke preraNA te cetanano guNa che. cetananA guNanA AdhAre ja vizeSa karmo nirmANa thAya che ane temAM zubhAzubhattva Ave che. nadInuM pANI vahe che. pANI pravahaNanuM karma kare che paraMtu temAM zubhAzubhattva nathI kAraNake pANInuM karma phakta kriyAtmaka che, karmasaMjJAne prApta thatuM nathI. A badhA UMDA bhAvonI nADI tapAsIne ApaNA kRpALu gurudeve ahIM sacoTa siddhAMtanI sthApanA karI ke cetananI preraNA vinA karma koNa grahaNa kare ? koIpaNa preraNA grahaNa karI zake, tevo jaDano svabhAva nathI. Ama zAstrakAre sidhdhAMtanuM vidheyAtmaka ane niSedhAtmaka rUpe pragaTa karyuM che. prathama be padamAM vidhirUpa che, jyAre trIjA padamAM niSedharUpa che. have cothA padamAM teo A siddhAMtane vicAravA mATe avakAza Ape che. siddhAMtane vAgoLavAnI bhalAmaNa kare che ane kahe che ke badhA padArthonA dharma eTale tenA svabhAvano vicAra karo. svayaM potAnI buddhithI vicAro ke karma koNa grahI zake? kaI vastuno kevo dharma che? tenuM kevuM kriyAtmaka rUpa che ? te svayaM vicArI juo. vicAravAnI zakti, te manuSyane maLelI prakRti jagatanI anupama bheTa che. AtmAnI alaukika zakti che. vicAravAnI zakti te vizvane samajavAno ane tattvano nirNaya karavAno prabaLa pAyo che. padArtha padArthanI jagyAe che paNa jo vicAravAnI zakti na hoya, to jIva tenA guNadharmothI vaMcita rahe che. vicAravAnI zakti zuM che? AvA vicAra svayaM zuM che ? te upara ApaNe thoDo prakAza nAMkhazuM. vicArazakti H jainadarzana anusAra jJAnAtmaka paryAya manoyoga sudhI Ave che, tyAre vicArazakti jAgRta thAya che. zAstramAM zabda maLe che ke sabsalviA, viMti, patthA, nava mopa arthAt adhyAtma kSetramAM je adhyavyavasAya utpanna thayA che, te adhyavyasAya ciMtana ane IcchAnA kSetrane pAra karIne manogata arthAt manoyoga sudhI pahoMce che. manoyoga te mAnasika ciMtananuM sUma sAdhana che. jema koI bena soyanI aNIthI motI parove che, to motI parovavAnI kriyAmAM soyanI je sUkSma aNI che, te upakaraNa che, te ja rIte adhyavasAyane ke IcchAne pravAhita karavA mATe, vicAranA kSetramAM mUkavA mATe manoyoga te sUkSma upakaraNa che. ahIM be bhAvonuM milana che. vicAra te kSayopazama bhAva che ane manoyoga te udayabhAva che. udayabhAvanA kAraNathI je sAdhana maLyuM che, jIva te sAdhanano potAnA kSayopazama dvArA prayoga kare che, A che mAnasika kriyA, jene ApaNe vicArazakti tarIke oLakhIe chIe. vicAra te ekalI jJAnAtmaka kriyA nathI paraMtu SSSSSSSSSSSSSS llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll''shd`lllllllllll Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe temAM vIrya eTale zakti paNa joDAyelI che. vIAMtarAya karmano kSayopazama, jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama ane manoyogarUpI udayabhAva, A triveNI che, te vicAra zakti che. vicArazaktimAM keTalIka bhUta-vartamAna ane bhaviSyanI avasthA che. bhUtakALanI vItI gayelI ghaTanA para paNa vicAra karI teno ItihAsa meLavI jJAnanI tAravaNI kare che. e ja rIte vartamAnakALamAM je kAMI kriyAkalApa cAlI rahyA che. tenA upara ciMtana karI ghaNAM siddhAMto sthApita kare che. padArthanI guNadharmitA ane grahonA halanacalananA AdhAre vicArazaktithI bhaviSyavANI paNa kahI zake che. vicArazakti traNe kALane sparza kare che. e ja rIte dravya ane kSetra tathA padArthanA sUkSmabhAvone paNa nihALIne tattvanI anveSaNA karI tattavRSTi meLave che, vicArazakti e manuSyanuM sArvabhauma sAdhana siddhikAre paNa ahIM vicArane ujAgara karavAnI bhalAmaNa karI che ane padArthonA svabhAvane oLakhavA mATe spaSTa kahyuM che ke "juo vicArI dharma' arthAt jaDa-cetanano zuM svabhAva che tene oLakhavAnuM kahe che kAraNa ke ahIM jaDa ane cetananuM prakaraNa cAlI rahyuM che ane be vastu sAme rAkhavAmAM AvI che. cetananI preraNA ane jaDamAM preraNAno abhAva, A baMne vastu draSTigocara rAkhIne vicAravAnuM kahe che. jema ApaNI sAme pANI ane agni, baMne hoya tyAre koI prazna pUche che ke uSNatA kyAM che ? to saheje samajAya tevuM che ke agnimAM uSNatA che ane pANImAM uSNatAno abhAva che. baMne dravyano svabhAva spaSTa ane pragaTa che, bahu vadhAre vicAravuM paDe tema nathI. chatAM paNa na samajAya to vicAravAnI bhalAmaNa kare che. e ja rIte ahIM spaSTa che ke cetanamAM preraNA che ane jaDamAM nathI. temAM vicAra karavAnI jarUra nathI, chatAM paNa na samajAya to "juo vicArI dharma ema kahe che arthAt padArthanA svabhAvane oLakho. koI vyaktine tAva Avyo che te spaSTa dekhAya che chatAM paNa nADI tapAsIne nirNaya karavAnI jarUra che. ahIM zAstrakAra kahe che ke padArthanI nADa tapAsIne jo, to samajAze ke baMneno dharma zuM che ? jainadarzanamAM paNa kahyuM che ke "vatyu sadAvo ghampo vastuno je svabhAva che, te ja dharma che. padArthanA svabhAvano nirNaya karavo, te kharekhara samyagdarzanano mULa pAyo che. jaDa hoya ke cetana, vizvanA padArthano nirNaya karavo, tenA svabhAvano nirNaya karavo ane temAMthI satyanI tAravaNI karavI, te samyagdarzana che. padArthano svabhAva zuM che? svabhAvano nirNaya zuM che? te ciMtanano mukhya viSaya che. ahIM svabhAva jANavo eTale je pratyakSa dekhAya che, tenA guNadharma jANI levA, teTalI mAtra tenI sImA nathI. pratyakSa je kAMI anubhava thAya, te padArthanI vartamAnakAlIna paryAya hoya che. te jANI levA mAtrathI svabhAvanuM jJAna paripUrNa thatuM nathI. viSa arthAta jherane jovAthI ke cAkhavA mAtrathI viSano pUrNa svabhAva pragaTa thato nathI. mAtra tenI kSaNika paryAyonuM jJAna thAya che. jyAre teno guNadharma jANyA pachI tenuM pariNAma zuM Ave che? pariNAmanI pratikriyA cetana upara zuM thAya che ane tenA guNanA prabhAvathI mukta thaI zakAya ke kema? te samagra prakriyA jANavI ane dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA AdhAre padArthano tathA tenA svabhAvano vicArapUrvaka paripUrNa nirNaya karavo, te svabhAva saMbaMdhI jJAna che ane te nirNaya upara zradhdhA paNa thAya che, tyAre te samyagdarzana papapapapapa papapapapapa papapapapapapapapapapapapapapapapa (245) pIpIpI pahaALS S Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI jAya che. juo vicArI dharma' ema kahIne siddhikAre samyagdarzanano nirNaya karavAnI vAta karI che. A jaDa-cetananuM prakaraNa baMnene paraspara thatAM asvAbhAvika saMyoga, tyArabAda jJAnanA AdhAre thatAM svAbhAvika viyoga athavA viyaktibhAva, sAcuM kaho to muktibhAva, te samagra sAdhanAno AdhAra A gAthAmAM paNa kavirAja jaDa-cetananI vAta karIne, jIvanI preraNAno ullekha karIne svabhAvano nirNaya karavA mATe svayaM paNa eka preraNA ApI rahyA che. cetananI preraNA sidhdha karavA mATe svayaM pAThakane vicAravAnI preraNA ApI rahyA che. preraNA e cetananuM ke jIvanuM mUrtarUpa che. jyAM jIva che, tyAM preraNA che ane preraNA che tyAM jIva che. jemAM preraNA nathI te jIva nathI ane je jIva nathI, temAM preraNA nathI. Ama sacoTa rIte vidhi-niSedhano ullekha karI zAstrakAre cetananA svabhAvanI sthApanA karI che. ane cetanane preraNAnuM adhikaraNa mAnI preraNAnA AdhAre te karma kare che. te rIte karmalIlAno upayoga karyo che. have ApaNe uparyukta gAthAno upasaMhAra karIzuM. upasaMhAra : A AkhI gAthA ja adhyAtmabhAvothI bharelI che. eTale adhyAtma saMpUTa alaga lakhavAnI vyavasthA rahI nathI. pAchaLamAM je zaMkAo pragaTa karavAmAM AvI hatI, tenA pratyuttara rUpe A gAthAno zubhAraMbha thayo che ane jIva athavA cetana vyavahAradazAmAM karmano kartA jo sAbita thAya, to ja puNya pApano vicAra karavAnI jarUra rahe ane mukta thavAnI sAdhanA jarUrI bane. gAthAmAM te hakIkatane siddha karIne badhA nirNayo karavAnI preraNA ApI che. \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(246 4)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-75 upoddAta : pAchaLanI gAthAmAM arthAt jaDa karma karI zakatuM nathI, te vAtano ullekha karyA pachI siddhikAra A gAthAmAM punaH te hakIkatane vadhAre spaSTa kare che ane saiddhAMtika rIte pharIthI te bhAvone ujAgara kare che. gAthAmAM cetananI jo koI kriyA na hoya arthAt cetana kriyAhIna hoya athavA niSkriya hoya, to kriyAnA abhAve te kartA paNa thato nathI. bIjamAM jo kriyA na hoya, to phakta pANInuM siMcana karavAthI te aMkurita thatAM nathI. kAMkarAne pANImAM DUbAvIne rAkhe athavA tenA upara pANInuM siMcana kare, to kAMkarA aMkurita thatA nathI kAraNa ke te kriyAvanta nathI. bIjamAM kriyA thAya che, tethI aMkura phUTe che. cetananI kriyAne vRSTigata rAkhIne temAM karmarUpI aMkuro kevI rIte phUTe che ane jo kriyA na hoya to aMkura na phUTe te vAtane AdhAra mAnI A gAthAno ullekha karavAmAM Avyo che ane pUrvamAM sthApelo siddhAMta dRDhatA sAthe abhivyakta karavAmAM Avyo che. cAlo have ApaNe siddhikAranI A abhivyaktino rasAsvAda karIe. cetanAnakathIrAnagI banI to karmanuM tethI sahaja savabhAva nahi, temaja nahiUvadhamailoSA gAthAnA AraMbhamAM cetanarUpI pAyAno patthara pradarzita karyo che. cetana zuM che? tenI ghaNI vyAkhyA ApaNe karI gayA chIe. chatAM TUMkamAM eTaluM ja kahezuM ke jemAM cetanA che, te cetana che. paraMtu ahIM yAda rAkhavAnuM che ke A cetanA be prakAranI che. (1) jJAnacetanA ane (2) karmacetanA. ahIM cetana sAthe je kriyAno saMbaMdha sthApita karavAmAM Avyo che, te karmacetanAnA AdhAre che. jJAnacetanA te kriyAtmaka nathI. arthAt jJAnacetanAnI koI kriyA nathI. jo jJAnacetanA paNa kriyAtmaka hoya, to te phakta jJAnanI je kriyA kare che. svayaM jJAna jJAnarUpe rUpAMtara kare che. te jJAnanI kriyA kare che arthAt jJAnacetanAmAM bIjI koI kriyA nathI. jyAre karmacetanA, te kriyAtmaka che. temAM kAMIka karavAnI zakti che. te je kare che te karma che paraMtu A karmacetanA te cetananI vyAvahArika dazA che. - jo cetana karatuM nathI ke A gAthAnA AraMbhamAM kahyuM che ke jo cetana karatuM nathI. arthAt cetana jo kriyArUpa nathI arthAt temAM kriyA thatI nathI to karma paNa thatuM nathI. ahIM je kriyAno sadbhAva sthApita karavA mAMge che ane "jo cetana karatuM nathI' ema "jo' kahIne cetana kriyA kare che, tevo ahIM ullekha karyo che, te vyavahAradazAyukta cetanane pradarzita karyo che. A cetana jo kriyA na kare, to karmarUpa pariNAma na Ave. bIja na vAve, to khetI na thAya. manuSya cAle nahIM, to gaMtavya sthAne na pahoMcI zake, cakkI cAle nahIM, to dANAM na pIsAya. tala na pIMsAya, to tela na nIkaLe. jema A badhA padArthomAM kriyA phaLane utpanna kare che, kriyA pariNAmanI janaka bane che. te ja rIte zAstrakAra ahIM kahe che ke cetanamAM jo kriyA na hoya, to karmarUpa pariNAma na Ave. arthAt karmano janma na thAya. llll` SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS(247) SSSSSS Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA karmanI janetA che ane kriyAno janaka cetana che. Ama cetana ane cetananI kriyArUpa mAtA-pitA karmarUpI bALakane janma Ape che. bALakanA janaka ane janetA kriyAzIla banIne bALakane janma Ape che. te ja rIte cetana ane tenI kriyA baMne kriyAtmaka banI karmane utpanna kare che. siddhikAra kahe che ke juo, A kriyA ja na hoya ane cetana kazuM karatuM na hoya, to gAthAmAM jema kahyuM che "jo cetana karatuM nathI." temAM zuM karatuM nathI, te adhyAhAra rahI jAya che. arthAt kazuM karatuM nathI. athavA koI kriyA karatuM nathI. cetanamAM koIpaNa prakAranuM halanacalana thatuM nathI. jo cetana sarvathA sthita bhAve hoya, temAM kriyAtmaka paryAya na hoya, to cetananI sAthe karmano saMbaMdha baMdhabesato nathI, mATe siddhikAre A padamAM cetana kriyAzIla che, tema anyathA bhAve kahyuM che. siddhikAra ema kahe che ke "jo cetana karatuM nathI." arthAt jo cetanano hoTha paNa pharakato nathI, to vANI kyAMthI nIkaLe ? je kUvAmAM pANI nathI te kUvAmAM bAlaTI kyAMthI DUbe? tema A vAkyamAM kavirAje adhyArthabhAva rAkhIne ghaNA gaMbhIra bhAvono nathI karatuM' jevA niSedhAtmaka zabdothI ullekha karyo che. "nathI karatuM' eTale kare che, ane kare che to zuM nathI thatuM? ahIM niSedha zailIthI karmanuM ulkAvana karyuM che. prathama padamAM "jo' kahIne cetana akriyAtmaka che, to karma paNa akriyAtmaka che, ema paraspara baMnenA abhAvanI puSTi karI che. eka prakAre saiddhAMtika zaratavALo bhAva mUkyo che. AkAza nathI, to caMdra paNa nathI ane pRthvI nathI, to jaMgala paNa nathI. Ama karoDo abhAvonI sRSTi thaI zake che ane tene pariNAme samagra vizva zUnya rahI zake che. abhAva-abhAvano janaka che. te siddhAMta upara A gAthAnI abhivyakti karI che. bhagavadgItAmAM paNa kahyuM che ke "nI sato. vidyate bhAvo nAbhAvato vidyate stoH'| arthAta je asata che tenAthI koI sadbhAva pragaTa thato nathI. te sidhdhAMta upara ApaNA siddhikAra kahe che ke jo kriyAno abhAva che, to karmano paNa sadbhAva thaI zakato nathI. A abhAvAtmaka kathanathI kahevAnuM tAtparya e che ke cetana kAMIka kare che. cetanamAM kriyA che. ahIM ApaNe thoDA UMDANathI vicAra karIe ke cetanamAM kaI jAtanI kriyA che ? cetananI kriyA svayaM cetana para AdhArita che ke cetanamAM je kriyA thAya che temAM kazuM nimittabhUta kAraNa che ? ekaluM cetana A kriyA kare che ke tyAM vaitabhAva che ? vaLI bIjo prazna e che ke cetananI A kriyA IcchApUrvaka thAya che ke IcchAnI paravAha karyA vinA baLapUrvaka thAya che? je jIvomAM IcchAzakti nathI, tyAM paNa cetana kriyAtmaka che, tethI ema lAge che ke cetananI A kriyA IcchAnI apekSA vinA cAle che. astu. svataMtra ekaluM cetana kazI kriyA karI zake nahIM kAraNake te jJAnAtmaka tattva che ane jJAna niSkriya che mATe ApaNe pUrvamAM kahI gayA chIe te pramANe karmacetanAne AdhAre kriyA thAya che. karmacetanAmAM bhUtakALanA karma kAraNabhUta che. ahIM ApaNo prazna e hato ke cetananI A kriyA kyA prakAranI che ? jo ke A buddhinA kSetrathI para ati gUDha sUkSma prazna che, paraMtu cetanamAM je kriyA thAya che, te yogajanita kriyA che. je jIvane manavacananA yoga nathI, tevA ekendriya jIvone kAyAno yoga to che ja. yoga svayaM spaMdanazIla che, temAM gatizIlatA che, kaMpanI che. A kaMpana \\\\\\\\\\\(248) SSSSS Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te ja yogano svabhAva che athavA tevuM tenuM nirmANa che. jema bhamaraDo jamIna upara pheMkavAmAM Ave, tyAre te pharato rahe che, gatizIla rahe che. te ja rIte yogano janma thatAM ja te gatidhAraNa kare che. Ama yoganuM spaMdana te cetananI maulika kriyA che arthAt cetana yogAtmaka kriyA kare che. jo manoyoga hoya, to IcchAnI hAjarI hoI zake che paraMtu cetananI A sUkSma kriyA IcchApUrvaka thatI nathI. * cetananI sUkSma kriyAnA dvividha bhAvo che. kaSAyAtmaka ane viSayAtmaka. kaSAyAtmaka pariNAmo te moharUpa che ane viSayAtmaka bhAvo, te bhogarUpa che. Ama to kaSAya ane viSaya baMne mohanI ja be bAju che. samajavA mATe be bhAva batAvyA che. cetananI A kriyA tenA vIrya sAthe ke zakti sAthe saMbaMdha dharAve che, tethI cetananI kriyA eka samAna nathI ane eka kakSAnI paNa nathI. temAM padgaNa hAnivRddhino krama samAyelo che. eka guNathI laI asaMkhya ke anaMta guNAtmaka vRddhi thayA pachI punaH hAni paNa thatI rahe che. cetananI A kriyAnI utpattimAM ekaluM cetana kAryazIla banI zakatuM nathI. tyAM vaitabhAva che, jenuM ApaNe vivaraNa karyuM. cetananI A kriyA lakSahIna hoya che paraMtu jainazAstra kahe che ke temAM sUkSma oghasaMjJA samAyelI che ane jIvanI A saMjJA che, te cetananI mULabhUta saMjJA che. saMjJA e saMskAranuM sUkSma bIje che. jema vaDalAnA jhINA bIjo rajakaNa rUpa che paNa temAM Akho vaDalo samAyelo che. cetananI A sUma kriyA jyAre skUlarUpa dhAraNa kare che, tyAre virATarUpe karma kare che ane karmanuM baMdhana paNa kare che. cetananI A kriyA khUba ja samajavA yogya che, tethI ja ApaNA zAstrakAra kahe che ke cetanamAM AvI kazI kriyA na hoya to A karmajALa UbhI thaI zake nahIM. vizALarUpe phelAyelI latA eka nAnakaDA bIjanuM pragaTarUpa che, tethI cetananI kriyAthI karmarUpI latAo pAMgare che. dharmazAstranuM A vidhAna sarvasAmAnya che. jeno zAstrakAre ahIM ullekha karyo che. ' "tethI sahaja svabhAva nahI have jo koI prazna kare ke cetananI kriyA mAnavAnI jarUra nathI. paraMtu sahaja bhAve karma thatAM rahe che, to A vAta tarkasaMgata nathI. tema kahIne siddhikAra teno pratikAra kare che. kAraNa vagara kArya thaI na zake. karmano koI evo svabhAva nathI ke kAraNa vagara te TakI zake. vinA peTrole gADI cAlatI nathI. baLataNa nAMkhyA vinA Aga saLagatI nathI. havAnA jhapATA vinA pAMdaDA halatAM nathI. dareka padArthano sahaja nizcita svabhAva hoya che. te jyAre kriyAtmaka bane che, tyAre karmarUpe pariNata thAya che ane karma che, to tenA AdhArabhUta kAraNa paNa avazya hoya che. dUdhano sahaja svabhAva madhuratA che paraMtu dUdhamAMthI potAnI meLe khIra banatI nathI. ahIM eka sUkSma vijJAnaSTi che, je lakSamAM rAkhavAnI che. guNAtmaka bhAva ane kriyAtmaka bhAva : guNAtmaka bhAva sahaja svabhAva hoI zake paraMtu kriyAtmaka bhAvamAM ane khAsa karIne karmarUpa kriyAmAM sahaja svabhAva saMbhava nathI. temAM cetananI kriyAzIlatA kAraNabhUta che. sahaja svabhAva mAnavAmAM bIjo doSa A pramANe Ave che. karma thavAmAM sahaja svabhAva hoya, LLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLL(249) LLLLLLLLLLLLLLLLLLLLS Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to badhA karmamAM ekarUpatA hovI joIe. vividha prakAranA sukha ane duHkha utpanna kare, tevAM karmanA bhinna bhinna sahaja svabhAva hotA nathI, ke karmano alaga alaga rUpe paripAka thato nathI temaja karma aneka prakAranA vividha phaLa paNa ApatA nathI. sahaja svabhAvano artha e che ke samAna rUpe kriyA karatuM rahe paraMtu ahIM evuM jovAmAM AvatuM nathI. vaLI sahaja svabhAva hoya, to tenI utpatti ane sthiti niyata hoya, nizcita hoya. karmamAM AvI koI sahaja svabhAvavALI sthiti ke utpatti jovAmAM AvatI nathI. cetananI kriyAnA AdhAre ja karmanI sthitinuM nirmANa thAya che ane teno vilaya paNa cetananA purUSArtha sAthe saMbaMdhita che, to AvA parAvalaMbI karmane sahaja svabhAvavALuM svataMtra tattva kema mAnI zakAya? je vAMsaLI vAge che, te sahaja svabhAvavALI na hoI zake. sahaja svabhAvavALI hoya to kAM to vAgyA kare athavA potAnI meLe vAge ane baMdha thAya paraMtu evuM nathI. vAMsaLI vAge che, te vagADanAra para AdhArita che. koI vagADe che, tyAre ja vAge che, te teno sahaja svabhAva saMbhava nathI. vAha re vAha !! karmane sahaja svabhAva mAnIe to AkhuM vizva eka kriyA karatuM jaDa taMtra banI jAya. temAM lAbhahAnino koI prazna ja na rahe. karmano sahaja svabhAva mAnavo te buddhine kuMThita karavA jevI vAta che, tethI ApaNA siddhikAra jorapUrvaka kahe che ke "tethI sahaja svabhAva nahi sahaja svabhAva : sahaja svabhAva te eka uttama zabda che. sAdhanAnuM aMga paNa che. jo ke ahIM karmano sahaja svabhAva nathI, te vAta yogya che. paraMtu sahaja svabhAva sarvathA tyAjya che, tema kahevAno koI Azaya nathI. sahaja svabhAva, sahajabhAva ane saheje thatAM pariNAmo, e badhAno svIkAra karavAthI jIva rAga-dveSathI mukta thaI zake che. zrImad darzana paNa sahajabhAvano khUba ja Adara kare che ane rAgadveSathI mukta thaI saheje je thatuM hoya tene mAnya kare, to jIva AzA-tRSNA ane lipsAthI mukta thaI jAya. sahaja bhAvanI svIkRti te dharma ArAdhanAnuM eka uttama sAdhana che. A sahajabhAva te ArAdhanAnuM aMga che paraMtu e sahajabhAva athavA sahaja svabhAva badhA tattvomAM saMbhavita nathI. vizeSa rUpe karmano to sahaja svabhAva saMbhava ja nathI, tethI trIjA padamAM sahaja svabhAvano je pratikAra karyo che, te apekSAkRta che. karmanA kSetramAM ja teno pratikAra che. jaDasRSTimAM je karmo che te sahaja svabhAvavALA hoI zake che. jema ke paramANuonuM paraspara maLavuM, skaMdha rUpe pariNata thavuM, vikherAvuM vagere kriyA sahaja thAya che paraMtu cetana sAthe joDAyelA karmo cetananI kriyA vinA utpanna thaI zakatA nathI. astu. tema ja nahIM jIvadharma : trIjA padamAM sahaja svabhAvano pratikAra karyA vinA punaH zAstrakAra svayaM eka bIjA praznano uttara Ape che ke A jIvano dharma paNa nathI. zAstrakAra je A cothuM pada bolyA che, tenI ghaNI vizad mImAMsA karavAthI teno ghaTasphoTa thaI zake tema che. jo teno UMDAIthI vicAra na karIe, to trIjuM pada ane cothuM pada eka prakAre samAna kathana karanAruM banI jAya che kAraNa ke dharma zabda paNa svabhAvavAcI che ane karmano sahaja svabhAva nathI te ja rIte jIvano paNa sahaja svabhAva nathI, te vAta lagabhaga eka ja banI jAya che, tethI anumAna thaI zake che ke A cothA padamAM koI eka khAsa gaMbhIra vAtano ullekha karavAmAM Avyo che ane koI Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmane jIvano dharma mAnI le, to teno paNa pratikAra thaI rahyo che. arthAt karmano paNa sahaja svabhAva nathI. ane karma thavA, te paNa jIvano svabhAva ke dharma nathI. A rIte baMne zaMkAnuM nivAraNa karavA mATe A baMne padanI abhivyakti thaI che. have dhyAnathI juo : eka tarapha ema kahevAmAM AvyuM che ke cetanakriyA kare che, tyAre ja karma thAya che ane punaH ema kahevAmAM AvyuM che ke karma karavA, te jIvano svabhAva nathI. A baMne vAta paraspara virodhI lAge che. ApaNe ahIM pUrvapakSa tarIke tarka karIe chIe. zAstrakAre paraspara virodhI vAta kema lakhI che ? cetana kriyA kare che ane karma karavAno jIvano svabhAva nathI. A vAta baMdhabesatI nathI. rAmalAla bhojana kare che paNa tene bhojananI IcchA nathI. cora corI kare che paNa tene corI karavAno bhAva nathI. jema A sAmAnya vAto paraspara virodhI lAge che, tema A prathama pada ane cothuM pada paraspara virodhI vAta rajU kare che. jIvano karma karavAno svabhAva nathI to jIvarUpa cetana kriyA zA mATe kare? ane jo cetana kriyA kare che to teno svabhAva mAnavo rahyo. ahIM svabhAva te IcchAsUcaka che, mATe ApaNe uttarapakSamAM thoDI UMDAIthI DUbakI mArI zAstrakAre A cothuM pada zA mATe sthApita karyuM athavA teno zA mATe ullekha karyo te vAtane samajavA koziSa karIe. zAstrakAre karmanA sahaja svabhAvane to TALyo ane e rIte jIvano karma karavAno dharma nathI. tema kahIne jIvanA karma karavAnA svabhAvano paNa pratikAra karyo che, tethI ahIM spaSTa thAya che ke cetana je kAMI kriyA kare che te cetananI kSaNika kriyA che, tAtkAlika kriyA che, udayabhAvI kriyA che, dvaitabhAvanAnA AdhAre sarjAyelI kriyA che paraMtu te jIvano dharma nathI, tevo teno svabhAva nathI. A rIte zAstrakAre atisUkSma kriyAtmaka bhAvanI bhedarekhAnuM aMkana karyuM che. TUMkamAM sAra A thayo ke cetana je kAMI IcchA kare che, te karmAdhIna avasthAmAM kare che paraMtu jIvano karma karavAno svabhAva nathI. kUtaro koI nimitta joIne bhase che paraMtu niraMtara bhasavAno teno svabhAva nathI, teno svabhAva zAMta rahevAno che. tema jIvano paNa zAMta rahevAno ane karma na karavAno svabhAva che. te koI nimittabhAve karma kare che. koI vibhAvo ke vikAronA Azraye karma kare che paraMtu karma karavAno teno dharma nathI. karmahIna avasthA athavA karma na karavAno teno dharma che. jo jIvane karma karavAnA svabhAvavALo mAnI laIe, to jIva kyAreya karmathI vimukta na thaI zake. A doSane lakSamAM rAkhIne zAstrakAre cetana karma kare che, ema kahyA pachI turaMta ja teno saikAlika svabhAva nathI ane karma karavAno svabhAva nathI tema siddha karyuM cheH A che cothA padanuM rahasya. vibhedanI sUkSmarekhA spaSTa thayA pachI A gAthAnA apUrvabhAve uccArelA cAre pado motInI jema camakavA lAge che. ApaNA zAstrakAra mahAkavi che, eTale niSedha kAryathI vidhinuM suMdara pratipAdana karyuM che ane mULa bhUta darzanazAstranI niSedhAtmaka kathana karavAnI praNAlIne jALavI rAkhI che. AkhI gAthAmAM cAra nakAra che. be vakhata "nathI', "nathI ane be vakhata "nahi', "nahi" che. ApaNe cAre nakAranuM mahattva samajazuM. A cAreya niSedhabhAvo hakIkatamAM vidhinI abhivyakti kare che. te A pramANe che(1) cetananI kriyA nathI. (2) karma banatA nathI. (3) karmano potAnI meLe thavAno AS....(251) SSSSSSSS Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAva nathI. (4) karma banavA te jIvano dharma nathI. ' A rIte cAreya nakArAtmaka bhAvo bodhAtmaka che ane niSedha bhAve guNonuM kathana kare che. (1) cetanamAM kriyA che. (2) tethI karma paNa bane che. (3) karmano potAno nirALo svabhAva che. (4) ane jIvano paNa dharma nirALo che. niSedha be prakAranA che. (1) sarvathA abhAva (2) sApekSa abhAva. - A cAreya nakAramAM badhA nakAra samAna nathI. temAMthI keTalAka niSedha sApekSa abhAvavALA che. Ama to saptabhaMgInA nyAye syAd asti nAsti paraspara joDAyelA che. jethI sApekSa niSedha ja vadhAre vyApaka che. jaDamAM jJAna nathI, siddha bhagavAnamAM karma nathI, AkAzamAM rUpa nathI vagere niSedhabhAvo sarvathA abhAvasUcaka che. jyAre bAkInA niSedha sApekSa niSedha che. A gAthAmAM lagabhaga prathamanA be nakAra spaSTa sApekSa che. jyAre be niSedha sarvathA abhAvanI kakSAvALA che. paraMtu saptabhaMgInA nyAye temAM vidhino paNa bodha thAya che. jemake karmano A sahaja svabhAva nathI. te sApekSa niSedha che. jo karmamAM koI jAtano svabhAva na hoya, to karmanuM rUpa na bane. ahIM je svabhAva nathI, tema kahyuM che te jIvanI sAthe baMdhAvAno teno svabhAva nathI paraMtu apekSAkRta karmano anya sahaja svabhAva hoI zake che. e rIte jIvano dharma nathI, te paNa sApekSa niSedha che. jyAM sudhI jIva mukta thato nathI tyAM sudhI to karma bAMdhavAno teno svabhAva che. AgaLanI gAthAmAM svayaM sidhdhikAra paNa A vAta kahevAnA che. astu. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke badhA nakArAtmaka bhAvone sakArAtmaka bhAve samajavA ghaTe che. darzanazAstramAM tene niSedha vyApti kahevAmAM Ave che. agni nathI to dhUmADo nathI. agnino potAnI meLe baLavAno svabhAva nathI. nimitta maLatAM te baLe che. tema cUlAno paNa agnine utpanna karavAno dharma nathI. A AkhI niSedha vyApti phakta abhAvanI sthApanA kare che, tevuM nathI. paNa vidhi vyAptinuM udabodhana kare che. dhUmADo che, tyAM agni che ane agni che to tyAM baLataNa che. agni ane baLataNa che, tyAM tene pragaTa karanAra paNa koIka che. A rIte AkhI niSedha vyApti vidhibhAvamAM pragaTa thAya che. - AdhyAtmika saMpUTa : jIva svayaM jJAtA che. jJAtRbhAve te nirALo banIne svayaM potAnI kriyAonuM nirIkSaNa karI zake che. ahIM jIva jJAtAbhAve svayaM cetananI kriyAnuM nirIkSaNa kare, tyAre cetananA garbhamAM zuM zuM kriyA cAlI rahI che, tenuM tene bhAna thAya che. svayaM jJAtRbhAve akartA banIne cetananI je kAMI kriyA che ane cetanamAM je kAMI kartutva che teno bodha kare che. adhyAtma pravezanI A uttama avasthA che. jema mANasa darpaNamAM potAnuM mukha joIne mukhanuM adhyayana kare che. potAnuM ja pratibiMba hovA chatAM pratibiMbane nirALuM rAkhIne temAM zuM guNadoSa che, te jUe che. te rIte AdhyAtmika vyakti cetanarUpI darpaNamAM potAnuM pratibiMba jUe che ane temAM kaI jAtanI kriyA cAle che, temAM zuM guNadoSa che, tenuM nirIkSaNa kare che. pote akartA hovA chatAM karmanA karanArane kartArUpe joIne hase che. svayaM vibhakta banIne vikArI cetana karmano kartA kevI rIte bane che ane \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(2pa2)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM kartRtvano kevo ahaMkAra che, teno bodha kare che. sAdhaka AkhI karmanI sAMkaLane nihALIne karmathI nirALo banI akarmabhAvanI avasthAne prApta karavA purUSArtha kare che. A gAthA parokSabhAve adhyAtmakSetramAM praveza karavAnI uttama abhivyakti karI rahI che. upasaMhAra : pUrvanI zaMkAnA samAdhAna rUpe siddhikAra svayaM eka pachI eka zaMkAonA samAdhAna karIne sacoTa tarka pragaTa karI rahyA che. tema A gAthAmAM paNa saiddhAMtika tarka Apyo che ke jIvanI vyavahAradazA zuM che ane karmanuM je baMdhana thAya che, athavA karmanI je racanA thAya che, tenA je zubhAzubha bhAva khIle che, tenA mULamAM cetana svayaM kriyAtmaka che te vAta spaSTa karavAmAM AvI che ane potAno tarka anya tarkathI khaMDita thAya, to teno paNa sacoTa uttara Apyo che ke jIvAtmA pote mULamAM karma karavAnA svabhAvavALo nathI. chatAM paNa potAnI vikRta kriyAothI karmabaMdhana kare che. TUMkamAM AkhI gAthAno sAra e che ke vibhAvadazAmAM jIva karmano kartA che. karma svayaM baMdhAtA nathI. mATe karma bAMdhavAnI javAbadArI jIvanI ja che. Ama jIvane jo karmanA javAbadAra mAne, to je temAMthI mukta thavAno mArga zodhavo jarUrI bane... astu. ATalo upasaMhAra karyA pachI ApaNe siddhikAre pUrvanI zaMkAnA bIjA keTalAka uttama samAdhAna ApyAM che teno AgaLanI gAthAmAM vicAra karazuM. papapapapapapapapapapapapapapapapapapapapapapapapapapapapapa(253) S Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-06 upoddAta : A gAthAno mukhya viSaya jIvanI asaMgadazA pragaTa karavAno che. hakIkatamAM jIva asaMga che ane sidhdhikAre svayaM svIkAra karyo che ke paramArthathI te asaMga che. paramArthathI asaMga bhale hoya paraMtu vyavahAradazAmAM te asaMga nathI, tethI A gAthAmAM baLapUrvaka sthApanA karI che. kapaDuM svabhAvathI meluM nathI paraMtu atyAre meluM che, kAraNa ke meluM dekhAya che, tethI tene meluM mAnavuM rahyuM. Ama rahasyAtmaka bhAva ane yathArthabhAva baMneno saMgharSa ciMtanakSetramAM cAlyo ja Ave che. je yathArthavAdI nathI, phakta jagatane kAlpanika mAne che, tenA pratyuttara rUpe A padamAM yathArthavAdanI sthApanA karI che. yathArthavAdano artha che hakIkatamAM satya zuM che? ane vartamAnakAlIna sthiti zuM che? te baMne sthitine jANavI. jema A sApa che, te IzvaranuM rUpa che, arihaMtano AtmA che, te paramArthika satya che paraMtu yathArthamAM te sApa che. tene samajyA vagara jo sApano sparza kare, to pariNAma bibhatsa Ave. yathArthavAda te vizvanI vAstavika sthitino bodha kare che. jainadarzana pUrNa rIte yathArthavAdI che. keTalAka darzana "brahma satya jagatamithyA' arthAt vizvanI badhI racanAne kAlpanika mAne che. hakIkatamAM kAMI ja nathI paNa khAlI vikArI bhAva che. tenA pratyuttaramAM jainadarzana yathArthavAdanI sthApanA kare che ane je dekhAya che, te satya paNa che. ApaNA siddhikAre A gAthAmAM yathArthavAdanI sthApanA karIne jIva sarvathA asaMga nathI, vartamAnakALe jIvanI je sthiti che, te asaMgadazAno bodha karAvatI nathI. paramArthathI bhale jIva asaMga hoya. A vAtane gAthAmAM gaMbhIratApUrvaka pratibhAsita karI che, mATe ApaNe A gAthAnI gaMgAmAM DUbakI mArIe. kevaLa hota asaMga che, bhArata tane na kema ? asaMga che paramArthathI, paNa nija bhAve temAM kevaLa" zabdanuM rahasya : gAthAno AraMbha ja kevaLa zabdathI karyo che. kevaLa zabda vividha arthamAM prayakata thAya che. jema kevaLa zabda saMpUrNatAno paNa bodha karAve che ane koI eka apekSAnI rekhAne paNa aMkita kare che. jainadarzanamAM jJAna sAthe paNa kevaLa zabda joDAyelo che. arthAt kevaLajJAna zabda bane che. ahIM kevaLano artha paripUrNajJAna athavA zudhdha jJAna che. aMgrejImAM A rIte kahI zakAya Only Knowledge - phakta jJAna ane Perfect knowledge paripUrNa jJAna. gujarAtI bhASAmAM ane saMskRta sAhityamAM ke darzanazAstramAM paNa kevaLa zabda ghaNA arthamAM vaparAyo che. kevaLa zabda apekSAvAdI che. mANasa kevaLa mUrkha hota, to potAnuM hita jarA paNa na vicArI zakata. ahIM kevaLano artha e che ke ghaNI mAtrAmAM mUrkhatA che paNa keTalIka mAtrAmAM mUrkhatA nathI Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevo bodha thAya che. alaMkAra joIne koI kahI zake che ke A kevaLa sonuM nathI, kevaLa sonuM nathI tema kahevAmAM bIjA dravyano mizraNabhAva pragaTa thAya che. A kevaLa sonuM che ema kahevAmAM pUrNa zuddhabhAva pragaTa thAya che. AthI samajI zakAya che ke kevaLa zabda badhI rIte anekAMtavAdI zabda che. kevaLa zabdamAM syAdvAdano samAveza thAya che. saMsAramAM kevaLa sukha nathI teno artha e che ke saMsAra sukha duHkha rUpa che. koIpaNa padArthanAM svarUpanI eka ja avasthAno niSedha karavA mATe kevaLa zabda sarcalAITa jevo che. ekAMtavAdano niSedha, te jainadarzananuM jJAnanetra che. A kevaLa zabda pUrI rIte ekAMtavAdano niSedha kare che. jo ke kevaLa zabdanA prayogamAM pUro upayoga rAkhavAmAM na Ave, to kevaLa zabdano anarthakArI prayoga paNa thaI zake. jemake koI kahe ke ghI to kevaLa puSTidAyaka che. arthAt ghI zaktivardhaka che paNa kevaLa zaktivardhaka che, ema mAnIne khAvA mAMDe to bimAra ja paDe. ahIM kevaLano artha adhika bhAvamAM che. sAra e thayo ke kevaLa zabda 1) pUrNatAno vAcaka che, 2) zuddhino bodhaka che, 3) paryApta bhAvone vyakta kare che, 4) syAdvAdano paNa dyotaka che ane vastunI ekAMta avasthAno virodha paNa kare che. A rIte kevaLa' zabda bahudhA bhAvonuM paNa AkhyAna kare . ApaNA siddhikAre bahu samajIne gAthAnA AraMbhamAM kevaLa zabda mUkyo che ane prazna pUche che ke jIvAtmA "kevaLa asaMga hota to;" ahIM kevaLa zabda pUrNatAno bodhaka che. A praznathI jIva sarvathA asaMga nathI, tevuM sUcana karyuM che. ahIM jIvanI saMpUrNa asaMgatAno niSedha karavA mATe kevaLa zabdano prayoga karyo che. AgaLanA padomAM lakhe che ke jIva paramArthathI asaMga che paraMtu vartamAnakALe asaMga nathI. te mATe kevaLa zabdano prayoga karyo che. paramArthathI asaMga che paraMtu te sthiti saikAlika nathI. paramArtha paNa sArthaka che arthAt bhaviSyamAM te sarvathA asaMga banI zake che. kAraNake mULamAM teno svabhAva asaMga che paraMtu sadAne mATe, game te sthitimAM, vartamAnakALamAM te asaMga nathI ane vartamAnakALe asaMga hoya, to asaMgabhAve tenuM darzana thavuM joIe. kevaLa asaMga hoya to asaMgabhAve pratyakSa thAya. paraMtu asaMga nathI, tethI sasaMgabhAve-saMga sahita ja pratyakSa thAya che. kevaLa asaMga nathI, teno artha e thAya che ke jIva atyAre sasaMga che ane satsaMgano ja AbhAsa thAya che. A gAthAmAM paNa zaratI niSedhabhAvano prayoga karavAmAM Avyo che ane pUche che ke "bhArata tane na kema ?" asaMgabhAva dekhAto nathI ane sasaMgabhAva bhAse che. asaMgabhAva che te zuM che ? jIvAtmAmAM adhyavasAyika kSetramAM be jAtanA pravAha pravAhita hoya che. (1) zuddhAtmAthI nIkaLatA jJAnakaNa (2) karmanA udayabhAvathI utpanna thato udayamAna kaNa. A baMne kaNa eka ja kSaNe sammilita thavAthI jIvAtmAmAM saMgano udbhava thAya che. saMga eTale Asakti. saMga eTale moha mizrita bhAva, saMga eTale bAhya prabhAvanuM nimitta ane AgaLa cAlIne kaho, to A saMga kriyAtmaka rUpa paNa dhAraNa kare che paraMtu zubhalakSaNa e che ke Avo saMga thavA chatAM jIvanA mULabhUta svarUpano nAza thato nathI. vizvanA padArthomAM be jAtanA parivartano draSTigocara thAya che. eka parivartana thayA pachI, ekabIjAmAM bhaLyA pachI punaH mULa sthitimAM ANSLLLSLLLL(2papa) SSS Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI zakatA nathI. jyAre bIjI jAtanA parivartanamAM be padArtho paraspara saMzakta thayA pachI te padArtha potAnuM mULarUpa jALavI rAkhe che. pANIthI varALa bane che paraMtu punaH varALanuM pANI banI zake che. Ama koIpaNa saMgathI utpanna thayeluM parivartana padArthanA svarUpano nAza karI zakatuM nathI. tevA padArtho mULamAM asaMga che. koI kAraNathI sApekSa bhAve vyavahAradazAmAM saMgayukta banyA che paraMtu svabhAve sarvathA asaMga che. Azcarya e che ke vyavahAradazAmAM jyAre jIva asaMga nathI, tyAre tenuM asaMgapaNuM pratyakSa thatuM nathI. AthI paramArthathI asaMga hovA chatAM vyavahAradazAmAM te asaMgabhAva pratibhAsita thato nathI. tethI ApaNA zAstrakAra kahe che ke kevaLa hota asaMga jo' arthAt asaMgabhAva pratyakSa thavo jarUrI hato paraMtu asaMgabhAva pratyakSa thato nathI, teno artha e che ke atyAre jIvAtmA asaMga sthitimAM nathI, tethI bIjA padamAM je prazna kare che ke "bhAsata tane na kema ?' arthAt vartamAnakALe jo asaMga hota, to he bhAI ! he pratipakSI baMdhu ! tane pratyakSa kema dekhAto nathI ? arthAt dekhAvo joIe. A rIte zAstrakAre vyavahAradazAmAM jIvanI asaMgadazAno pratikAra karyo che paraMtu trIjA padamAM kahe che ke nizcayathI to jIva asaMga che. paramArtha eTale nizcayanaya, paramArtha eTale paramadazA, paramArthathI eTale saravALe jIva asaMga che paraMtu te asaMgadazA vyavahArika avasthAmAM siddha thatI nathI. jo vyavahArika dazAmAM paNa asaMga hoya, to AkhuM kriyamANa aTakI jAya che. karma karavAnI ke koI paNa bIjI kriyA karavAnI sthiti niSpanna thatI nathI. gAthAnA traNa padamAM nizcayanaya ane vyavahAranaya baMne nayathI jIvanuM asaMgapaNuM arthAt gupta asaMgapaNuM ane pragaTa sasaMgapaNuM, A baMne bhAva vyakta karyA che. vyavahAramAM jIvanuM asaMgapaNuM guptabhAve che. arthAt asaMgapaNuM tirohita che, tethI asaMgapaNuM daSTigocara thatuM nathI. ane nizcayathI asaMgapaNuM trikALavartI che. asaMgabhAva te sAdhanAno mukhya pAyo che. asaMgabhAvane prApta karavuM, te pradhAnalakSa che paraMtu kharekhara atyAre paNa jo asaMga hoya, to sAdhanAnI AvazyakatA rahetI nathI. mATImAM sonuM che, te hakIkata che paraMtu vartamAnakALe zuddha sonA rUpe pragaTa nathI. jo zudhdha sonA rUpe pragaTa hoya, to sonuM gALavAnI athavA sonAne pragaTa karavAnI koI kriyA ke prakriyAnI AvazyakatA rahetI nathI. sonuM che paNa vartamAne tenI aMzudhdha avasthA che. tema jIva asaMga che paNa atyAre azudhdha avasthA che arthAt karmano saMga che, karmathI udaya pAmatA bhAvono paNa saMga che, e ja rIte viSayonA AsvAdano paNa tene saMga che. A badhA mAyAmaya bhAvone kAraNe pragaTa thayelA saMskArono sauthI moTo saMga che. Avo saMga te ja AsaktinuM kAraNa che, tethI karmAdhIna jIvane asaMgapaNuM kyAMthI bhAse? arthAt kyAMthI dekhAya? mATe siddhikAra pUche che ke "bhAsata tane na kema ?' - bhAsata tane na kema? jo ke AvI ajJAnadazAmAM paNa jJAtA-draSTA svayaM jJAna bhAve judo hoya che. ajJAnI jIva paNa bole che ke huM jouM chuM, huM mAnuM chuM, huM bhogavuM chuM, huM A pramANe kAma karuM chuM. ItyAdi bhAvomAM huM kahIne jJAtA tarIke svayaM nirALo che, te spaSTa kare che. zAstrakAre paNa A vAta lakSamAM rAkhIne tuMkAro karIne "bhArata tane na kema ?" ema pUchyuM che. A SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS(256) SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padathI e vyaMjanA spaSTa thAya che ke bhAsyamAna jIva asaMgarUpe tene dekhAto nathI. jene dekhAto nathI, tene "tane' kahIne bolAve che. teno artha e che ke jene "tane kahevAmAM Avyo che. te jJAtA svataMtra che ane tene je bhAsyamAna thAya che, te tenuM jJayatattva che. ajJAnI jIvane paNa ahIM jJAtA-zaya alaga karIne bhArata tane na kema ?' evo prazna pUchyo che. tane eTale kone? A sarvanAma jenA mATe mUkyuM che, te dvitIya puruSa najarathI ojhala che paraMtu tenA mATe jANe sAme Ubho hoya te rIte prazna karyo che. siddhikAra kahevA mAMge che ke tane eTale kone ? hakIkatamAM A "tane' zabda koI khAsa vyakti mATe nathI, paraMtu siddhikAre "tane' zabda dvArA je tuMkAro karyo che, te vizabhAvathI karelo che. je vyakita jIvane sarvathA asaMga mAne che, tene saMbodhIne tuMkAro karyo che. arthAt dvitIya puruSa tarIke tene sAme rAkhyo che. vyAkaraNamAM traNa puruSa hoya che. prathama puruSa, dvitIya puruSa ane tRtIya puruSa. huM, tuM ane te. kharI rIte vyAkaraNanA niyamAnusAra saMbodhana che te bIjA puruSa mATe hovuM joIe. je vyakti athavA je dArzaniko jIvane sarvathA asaMga mAnatA hoya, teo tRtIya puruSanI kakSAmAM che paraMtu A sAhitya zreNInuM ullaMghana karIne kavirAja A tharDa pArTI mATe arthAt tRtIya zreNInA jIvo mATe dvitIya puruSano prayoga karyo che ane te jIvo sAme ja hoya, tema tuMkAro karI "bhAsata tane na kema ?" ema pUchayuM che. ullaMghananuM kAraNa e che ke sAmAnya rIte je spaSTa dekhAya che, te sAmenI vyaktine spaSTa dekhAtuM nathI. tyAre tenI-vRttine utejitta karavA mATe tene cetanA ApavAmAM Ave che ke bhAI ! tane kema dekhAtuM nathI ? bIjI vastu e che ke jonAra jJAtA sadAne mATe ekavacanamAM hoya che. vyakti tarIke AtmA ekavacana rUpe potAnuM vyaktitva jAhera kare che, tethI te vyakti sAme che, ema mAnIne ekavacanamAM bahuvacanano saMzleSa karyo che. tane eTale kone ? teno sAco javAba e che ke jeone AtmA asaMga rUpe pratibhAsita na thayo hoya ane chatAM asaMga che, ema bolatA hoya tenA mATe "tane A vyApaka saMbodhana che. have ApaNe "tane mATe UMDANathI joIe to AtmA pote ja potAnA manane pUche che ke he mana ! jo AtmA sarvathA asaMga hoya, to tane arthAt manane kema pratibhAsita na thAya ? , hakIkatamAM AtmA ane manano saMbaMdha che. potAnuM mana jyAre mAnI beThuM hoya ke AtmA asaMga che. to doSa kyAMthI lAge ? jo te asaMga che to kartA kyAMthI bane ? asaMgane karma sAthe zuM levA devA ? AvA prazno manamAM samAhita hoya, tyAre jAgRta thayelo jJAnAtmA potAnAM mana sAthe vAto kare che ane manane ja kahe che ke tane kema dekhAtuM nathI ke zuM sthiti che ? AvA mahAna siddhikAra je adhyAtmazreNImAM birAjamAna che, te samAjanA vyaktine tuMkAro kahIne avagaNanA na kare paraMtu temaNe kAvyakaLAthI AtmA ane manano praznotarI bhAva pragaTa karIne potAnA manane dvitIya puruSa ekavacanamAM mUkyuM che athavA bhalAmaNa kare che ke bhAI ! tame tamArA manane pUchI jUo ke tane kema kAMI dekhAtuM nathI ? A padamAM "tane' zabda ghaNo ja AMtarika bhAvano dhotaka che. sAmAnya kakSAmAM "tane kahevAmAM AvyuM nathI. zAstromAM ke saMskRta sAhityamAM paNa A rIte tvam zabdano prayoga karavAnI prathA che. vaLI AthI AgaLa vadhIne joIe to "tane" LLLLLLLLLLLLLLS(257) LLLLLLLS SSSSSSSSSSSSSS Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSSSSSSSSS zabda premabhAvanI Urmine vyakta kare che. pitA jema putrane kahe che ke tane kema samajAtuM nathI? to tyAM pitRbhAvano snehapAtra putra che ane te snehabhAve paNa tuMkAro Ave che. ApaNA kRpALu gurudeva kRpAthI bharapUra che, temaNe paNa sneha UrmithI tuMkAro kahIne jIvane jAgRta karyA hoya tevuM anumAna karavAmAM jarApaNa saMkoca karavAnI jarUra nathI. TUMkamAM eTaluM ja kahevAnuM che ke kavirAje "tane' zabda dvArA jAgRtinA skUraNa mATe paDakArarUpe pokAra karyo che.. astu. A ja rIte gAthAmAM "bhAsata' zabda che. bhAsata eTale dekhavuM, jovuM, jANavuM, samajavuM ane AtmajJAna karavuM, te badhA bhAvono pratibodhaka zabda che. jainadarzananI zreNI kaho ke vizvanA koIpaNa darzana kaho, badhA zAstro jJAnanI pUrvamAM sAmAnyarUpa darzana thAya che, te darzanano svIkAra kare che arthAt darzana vinA jJAna thatuM nathI. phUlanI pAMkhaDI ughaDe nahi, tyAM sudhI tenI sugaMdha phelAtI nathI. te rIte darzana che, te jJAnanI eka prAthamika kriyA che ane A kriyAne pradarzita karavA mATe bhAsa, bhAsavuM, ItyAdi zabdano prayoga thAya che. tene vizeSa pragaTa karavA mATe AbhAsa, pratibhAsa evA zabdo paNa che. AvuM darzana phakta AMkhathI ke koI eka ja IndriyathI thAya che, evuM nathI. jJAnanAM je kAMI upakaraNo che, aMtaHkaraNathI laIne skUla Indriyo ane mana sudhInAM je sAdhano che, te sAdhano dvArA prathama kSaNe je bodha thAya te bodha bhAsyamAna sthitimAM Ave che. ahIM ApaNA sidhdhikAre bahu samajIne "bhAsata' zabda mUkyo che ane kahe che ke AvuM sAmAnya jJAna paNa tane kema pragaTa thatuM nathI ? AtmA jo asaMga hota, to tArA sAmAnya jJAnano viSaya kema na banI jAta ? paraMtu tArA eTale ke jIvanA vartamAnakALanA je upakaraNo che te asaMga AtmAne joI zakatA nathI. tene pratyakSa karI zakatA nathI, mATe kahe che ke "kevaLa hota asaMga to bhArata tane na kema ?" evo A padono bhAva spaSTa thAya che. prazna pUchavAno sAra e che ke sAdhAraNa manuSya jIvanI vyavahAradazAnuM avalokana karyA vinA ke teno svIkAra karyA vinA kevaLa paramArthanI vAta kare, to te ghaNI asthAne che. vyavahAradazAnuM nirIkSaNa karyA pachI ja potAnI sthiti zuM che, e jANyA pachI ja jo nizcayanuM jJAna kare, to nizcayanayanA jJAnanA AdhAre A vyAvahArikadazAne choDavA mATeno prayatna thAya paraMtu vyAvahArika dazAno svIkAra karyA vinA phakta zuddhAtmAnI vAta karI, te aTakI jAya, to karmathI vimukha thavuM, to dUra rahyuM paraMtu bekhaTake te viSayamAM ramato ja rahI jAya. A vastune lakSamAM rAkhIne ja jIvane asaMgapaNuM dekhAtuM nathI ane sasaMgapaNAno nirNaya karato nathI to te jIva "saMzayAtmA vinazyati jevI sthitimAM rahI jAya che. A sthitithI mukta thavA mATe zAstrakAre cetanA ApIne tarka pragaTa karyo che ke jIva sarvathA jo asaMga hoya, zudhdha hoya ke nirALo hoya, to jIvane pratyakSa thavo joIe. pratyakSa thato nathI arthAt te saMgathI mukta nathI. te karmano karyA che tema mAnavuM rahyuM. asaMga che paramArthathI : TUMkamAM prathama be pada jIvanI vyavahAradazAnuM spaSTapaNe bhAna karAve che paraMtu zAstrakAra svayaM zaMkita che ke vyavahAradazAnuM bhAna karAvatAM zuddhadazAno pratibodha DhaMkAI na jAya, tema ja zudhdhadazAnuM avalokana aTakI na jAya. jema sAmAnya rIte jIva azudhdha che, karmayukta che, kaSAyayukta che ane viSayamAM rakta che. ema kahenArA upadezako zudhdha AtmAno pakshL\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(258) \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibodha karavAnuM jANe bhUlI gayA hoya, te rIte vyavahAradazAnuM ja varNana karatAM hoya che paraMtu ApaNA sidhdhikAra jAgRta AtmA che. vyavahAradazAno bodha karAvavAnI sAthe sAthe jIvanI mULabhUta sthiti zuM che? te paNa pragaTa karI rahyA che. vyavahAradazA te vartamAna hakIkata che. jyAre zuddha dazA te saikAlika che. te saikAlika avasthAne ja paramArtha kahevAmAM Ave che, tethI zAstrakAra turaMta ja bolI UThayA che ke bhAI ! ame vyavahAradazAnuM varNana karyuM che ane vyavahAramAM te asaMga nathI tema kahyuM che paraMtu A sApekSabhAva che. nizcayathI to AtmA asaMga che. paramArthathI zudhdha svarUpa che. ane A paramArthane prApta karavA mATe ja ame sasaMgabhAvanI sthApanA karI che. saMsaMgabhAvamAM rahevA mATe sasaMganuM varNana karyuM nathI paraMtu sasaMgabhAvamAMthI chUTIne paramArtha rUpa je asaMgabhAva che, te asaMgabhAvane prApta thavuM, te ja lakSa che tethI trIjA padamAM zAstrakAre "asaMga che paramArthathI ema kahIne lakSavedha karyo che. upaniSadomAM paNa kahyuM che ke jo lakSavedha na thAya arthAt lakSane nizAna na mAne, to bAkI badhA prayatno vyartha che. lakSavedha e ja dhyAnanuM kendra che.. A vRSTie A gAthA jIvanA azuddha lakSaNonI sAthe zuddha lakSaNonuM paNa AkhyAna kare che. ahIM sAdhana ane sAdhyano bodha eka ja gAthAmAM samAviSTa karyo che. AgaLa cAlIne kahe che ke A asaMgapaNuM e AtmAnuM bhAna thayA pachI arthAt AtmAnuM svarUpa jANyA pachI pragaTa thAya che. cothA padamAM kahe che ke "paNa nija bhAne tema". paNa nija bhAve tema : nijabhAnano artha svarUpanuM bhAna, potAnuM bhAna, svayaM koNa che, tenuM jJAna. deha ane IndriyathI chUTA paDelA dehanA adhiSThAnarUpa trikALavartI cetanadravyanuM bhAna, tene nijabhAna kahIne ahIM TUMkamAM padane ATopI levAmAM AvyuM che. paNa zabda zaratavAcI che. saraLa vAkya A rIte lakhI zakAya. "paramArthathI AtmA asaMga che paNa te tyAre ja jANI zakAya, jyAre jIvane potAnuM bhAna thayuM hoya. trIjuM ane cothuM pada uparyukta bhAvone vyakta kare che. jo ke A cothA padamAM nijane jJaya mAnyo che ane bhAna te jJAnAtmaka karma che. teno draSTA svayaM AtmA che arthAt AtmA jJAnathI svayaM potAne jue che. jema vyakti darpaNamAM svayaM potAne jue che. A viSayamAM ApaNe pUrvamAM ghaNuM kahI gayA chIe. ahIM TUMkamAM eTaluM ja kahevAnuM che ke nijabhAna eTale nijanuM, AtmAnuM, jIvanuM athavA je adhiSThAna che, tenuM bhAna thavuM eTale jJAna thavuM, jANavuM, tene nija bhAna kahe che. bhAna zabda phakta jJAna pUrato sImita nathI paraMtu temAM zradhdhAno samAveza che. jethI zAstrakAre ahIM nijajJAna na kahetAM nija bhAna ema kahyuM che. je jJAnamAM zradhdhAno saMpUTa hoya tene bhAna kahevAmAM Ave che. koI ema kahe ke huM jANato hato paNa mane bhAna na hatuM. to Ano artha e thAya che ke jANapaNuM hatuM paNa vizvAsa beTho na hato. vizvAsa bese eTale jJAnamAMthI bhAna thAya che. bhAna zabda sArvabhauma sattAno svIkAra karAve che. badhI rIte oLakhavuM te bhAna che. saheje jANavuM te jJAna che. A rIte bhAna zabda te vyApaka arthamAM sambodhita karAvanAra artha che. mATe siddhikAre nija bhAna' evo zabda mUkayo che. AtmA che eTaluM kahevAthI patI jatuM nathI. AtmA che eTaluM jANavAthI AtmAnI sArvabhauma sattAnuM jJAna thatuM nathI. padArthanuM jJAna thayA pachI tenI guNadharmitAno vicAra karavo, guNadharmitAne \\\\\\\\\\\\(25) NALAUNNNNNN Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhAre je pariNAma pragaTa thAya che, teno bodha pragaTa karavo ane pote je bodha karyo che te bodha para vizvAsa karavo. ATalo badho gUDha artha "bhAna' zabdamAM paDyo che, mATe ahIM nijabhAna' ' evo zabda vAparyo che. jyAre Takoro mArIne koI cIja laIe chIe, tyAre tenA guNo para vizvAsa karIe chIe. ema buddhinA ke tarkanA badhA TakorA mAryA pachI AtmaguNo pratye jyAre vizvAsa pedA thAya, tyAre Avo bodha bhAnanI kakSAmAM AvI jAya che. gaMbhIra bhAvathI bharelo thelImAM rAkhelA motI jevo A "bhAna' zabda kharekhara bhAna karavA jevo che. jJAna hovA chatAM bebhAna hoya, to te jJAnanI kakSAthI dUra che. mATe bebhAna maTI sabhAna thavuM, te arthamAM A "bhAna zabda che. astu. - AdhyAtmika saMpUTa H gAthAmAM svayaM zAstrakAre AdhyAtmika saMpUTano IzAro karyo che. AtmA paramArthathI asaMga che. tenuM svayaM nirIkSaNa karI zradhdhAyukta bhAna karavuM, te ja A gAthAnI adhyAtma phUlanI maMjarI che. vyavahAradazAne choDavA mATe je saMdarbha banAvyo che, te paNa sAdhanAnI prAthamika bhUmikA che. saMsAra anitya ane kSaNabhaMgura che, tema badhA sAdhako ane zAstro bolatA hoya che paraMtu kyAM javuM che ane zuM meLavavuM che? te paramArtha pragaTa karI zakatA nathI, tethI jIva sAdhanAnI pahelI bhUmikAmAM ja rokAI jAya che. sIDImAM aTavAyelo jIva maMjhila kyAMthI meLave? paramArthathI asaMga tattva che. te ja lakSa che. jo ke ahIM "asaMga che paramArthathI', tema kahyuM paraMtu te samajAvavA mATe che. hakIkatamAM asaMga ane paramArtha be vastu nathI. je asaMga che te ja paramArtha che ane paramArtha che te ja asaMga che. kevaLa be zabdano prayoga karyo che. dhAnya che te khAdha che, te samajavA pUratuM ja che paraMtu khAdya te dhAnya che ane dhAnya te khAdya che. te baMne ekarUpa che, e ja rIte paramArtha che, te asaMga che ane asaMga che, te ja paramArtha che. ahIM paNa baMnenuM advaita che. parama e arthanuM vizeSaNa che ane asaMganuM paNa vizeSaNa che. jo sAdhAraNa asaMga hoya, to cora-DAku paNa gharano saMga choDe che paraMtu te parama asaMga nathI. parama asaMga e che ke jene jJAnapUrvaka potAnA svarUpano nirNaya karI AtmAne sarvathA asaMga jAmyo che ane AsaktinI vyAvRti karI che, te asaMga che. AkhI gAthA adhyAtmabhAvathI bharapUra che. - upasaMhAra : A gAthAmAM vyavahAranaya ane nizcayanayano pratibodha che. kavirAje spaSTa bhAve zaMkAno pratyuttara karavA mATe bharapUra prayAsa karyo che ane cImakI ApI che ke vyavahAra dazAmAM rAcatA parigrahathI bharapUra tevA AcAryo ke mahaMto ke evA koI zAstro pUrNa asaMganI vAta karIne sAdhAraNa jIvanI durdazA banI rahe tevA upadezane AdhIna na thAya te mATe sacoTa dizA nirdeza karyo che ane saMbodhana karIne kahyuM che ke jo vyavahAradazAmAM asaMga hoya to tane dekhAya kema nahIM ? ema kahIne nyAyavruSTinuM udbodhana karyuM che. saMpUrNa gAthA baMne nayanuM spaSTa pratipAdana karIne pUrI thAya che. chelle cothA caraNamAM nijanA bhAnano khyAla Apyo che ane svaccha rItithI kahyuM che ke nijabhAna hoya, to asaMga bhAse ane nijabhAna na hoya, to asaMga pratibhAsita na thaI zake. A rIte vidhi ane niSedha baMne bhAve AkhyAna karIne have zAstrakAra AgaLa vadhe che. llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll'wag)lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gAthA-00 upoddAta : A AkhI gAthA pratipakSI bhAve kahIe to anAdhikAra ceSTA jevI che. Izvara viSe abhiprAya Apavo te nAnI sUnI vAta nathI. jo ke bhAratanA ATha darzano bahudhA anIzvaravAdI che, chatAM IzvaravAdanuM ghaNuM ja prAbalya che. veda pachInA badhA graMthomAM ane bhaktiyoganA udaya pachI IzvaravAda e bhAratIya saMskRtinuM AdhArabhUta jIvana banI gayuM che. Izvara sarvatra vyApta che. kartA-hartA Izvara che. phakta bhAratIya saMskRtimAM ja nahIM paNa bhAratathI bahAranA dezomAM je saMpradAya che, temAM paNa IzvaravAda soLa kaLAe khIlyo che. AvA pracaMDa IzvaravAdane paDakAravo ke tenA para TippaNI karavI, te bahu ja UMcA adhikAranI vAta che. mATe A gAthAne ApaNe dharAtalathI tapAsazuM. gAthAmAM IzvaradoSa prabhAva ItyAdi bhAvo che, jeno vizeSa artha samajavAnI jarUra che. Izvara para doSa na lagADavo tevo paNa IzvaradoSano prabhAva che. jenuM vizleSaNa karazuM. astu... - have gAthAnA mULamAM ja praveza karIe. kita Izvara koI nahi, Izvara zudhdha havabhAvaA athavA preraka te gaye, Izvara doSa prabhAva II 0 - kartA Izvara koI nahIM ? ahIM IzvarakartRtvano niSedha karavAmAM Avyo che paraMtu khUbInI vAta e che ke jIvane kartA mAnavAmAM Avyo che. to jIva zuM IzvarathI nirALo che? AtmAmAM paramAtmA che, e jainadarzana ane sAmAnya bhaktiyogI darzanano abhiprAya che. Izvara ane jIvane chUTA pADI zakAya tema nathI kAraNake jIva e jJAnayukta tattva che. jyAre Izvara e mahAjJAnayukta tattva che. jainazAstromAM tIrthakarone paNa vAraMvAra bhagavAna kahyA che. vaLI AtmasidhdhizAstra paNa jIvAtmAne choDIne badhA dravyone jaDa mAne che, to zuM Izvara jaDa koTimAM Ave che ? te saMbhava nathI. Izvarano artha ja che ke mahAcetanyayukta tattva.. ahIM Izvarano kartA tarIke je pratikAra karyo che, te sAdhAraNa rIte uttarakALamAM AcAryoe anIzvaravAdano je pracAra karyo che, tenA AdhAre che paraMtu tarkadraSTie jo prazna karavAmAM Ave to Izvara kartA nathI' ema kahevAmAM Izvarano svIkAra karI levAmAM Ave che. jenA kAryano pratikAra thAya che, te vizvamAM che, tevuM tarkathI siddha thaI jAya che jo vyakti hoya ke Izvara hoya, to te kartA nathI tema kahevuM paDe che. A rIte sahajabhAve IzvaranuM astitva siddha thaI jAya che. kalAkAre sarakhuM kAma karyuM nathI, tema kahevAmAM kalAkAranA astitvano pratibodha thAya che. Izvara kartA nathI. tema kahevAthI Izvara che te siddha thAya che....astu. A tarkanA AdhAre zAstrakAra jANe ke ajANe IzvaranA astitvano bodha karAvI gayA che. jIva ane Izvara eka ja che to jIvanI draSTie Izvara kartA bane che paraMtu sAmAnya dRSTi (261). Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NS pramANe koI rAjA rAja calAve che. te rIte Izvara nirALA rahIne AkhA vizvanuM taMtra calAve che. AvI je mAnyatA che tenA AdhAre bhale kahevAmAM Ave ke Izvara kartA nathI paraMtu A mAnyatAno koI AdhAra nathI. IzvaravAdI badhAM darzanonA matAnusAra aNu-aNumAM Izvara vyApta che. Izvara sarvatra birAjamAna che ane Izvarano vAsa sarvatra che, to jIvAtmA paNa IzvaranuM adhiSThAna che. jIva je kAMI kare che tene IzvaranI kriyA kahevAmAM koI bAdhA AvatI nathI. rAmAyaNamAM paNa kahyuM che ke Izvara aMza jIva avinAzI" A copAImAM Izvara ane jIvanuM tAdAbhya pragaTa karavAmAM AvyuM che. IzvaranA kartutvano pratikAra karavAmAM koI ucita tarka upalabdha nathI. ATalI bhUmikAno vicAra karyA pachI ApaNe siddhikAranA A pada upara ciMtana karIe. kartA Izvara koI nahi te vAkyamAM kahevAnuM tAtparya zuM che? te samajavuM ghaTe che. mANasa sAmAnya rIte potAnI javAbadArI mUkIne Izvara upara doSano Topalo oDhADavA mAMge che. Izvarane kartA mAnIne jIva potAnI javAbadArIthI nIkaLI javA mAMge che. A hetuthI badhI jagyAe upadezakoe jIvane javAbadArI mAnavA mATe ane pote potAnA karma kare che, e siddha karavA mATe Izvara kartA nathI tema kahyuM che. koI mANasa bIDI-sIgareTa, dArU pIve che athavA koI anucita karma kare che ane kahe ke huM karato nathI, badhuM Izvara karAve che, to A keTalI bibhatsa vAta che !. ahIM jIvane ja kartA mAnavo paDe che ane AvA koI karma mATe Izvarane kartA na gaNI zakAya. rAmAyaNamAM paNa kahyuM che ke "kALa hI karma hI Izvara hI mithyA doSa lagAyA." Izvara kartA che. Izvara badhuM karAve che. A rIte Izvara upara ke kALa upara doSano Aropa kare che ane jIva pote potAnA pApathI bacavA mAMge che athavA ajJAnapUrvaka AvI bhASA bole che. zrImad bhagavad gItAmAM paNa kahyuM che ke pravartA adam ! he arjuna ! huM kartA nathI Izvara kartA nathI, "mAvatuM pravartata' A badho prapaMca potAnA svabhAvathI cAle che. Ama sAkSAt IzvaranuM akartutva pragaTa karavAmAM AvyuM che. ApaNA zAstrakAra paNa IzvaravAda ke anIzvaravAdanI UMDI tarkalIlAmAM gayA nathI paraMtu ahIM jIvAtmA potAnA karmano kartA che, eTaluM kathana karavA mATe sAmAnya bhAve kahyuM che ke "kartA Izvara koI nahIM jIvanA karma mATe jIva pote ja javAbadAra che. AvuM sthUla kartutva je jIvanI sAthe joDAyeluM che, teno pratyakSa virodha karIne Izvarane kartA mAnavA, te potAnI pratichAyAne mithyA kahevA jevI vAta che. mANasa pANImAM tarI rahyo che ane kahe ke huM tarato nathI, to pratyakSa virodha che. kadAca koI bhaktibhAve ema kahe ke Izvare mane taravAnI zakti ApI che, to te nyAyocita gaNI zakAya che. te rIte jIvamAM je kAMI zakti che te IzvarIya zakti che ane IzvarIya zakti hovAthI te zakti dvArA jIva karma kare che paraMtu karmano javAbadAra to jIva ja che. IzvarIya zakti pApamAM ane puNyamAM baMnemAM vAparI zakAya ane tenA kAraNabhUta jJAna ke ajJAna e badhI jIvanI potAnI saMpatti che. jIva jo pote potAnA karmano karyA che, ema na mAne to pApa-puNyanI AkhI zRMkhalA vikSipta thaI jAya che ane koIpaNa vyakti koIpaNa kAryano javAbadAra banato nathI. pachI to rAMdhanArI bena ema kahe ke rasoI bagaDI che, tenI javAbadAra huM nathI, bhagavAna che, to AkhuM naitika kartavya paNa avyavasthita banI jAya che. S..... ...(262) NIL Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM zAstrakAra jIvane upadeza Ape che ke kartA koI alaga Izvara nathI paNa tuM pote ja tArA karmano kartA che. Izvara to potAnA zudhdha svabhAvamAM saMsthita che. Izvara e zaktidhara, nirmaLa jJAnAtmaka tattva che. sAMsArika prapaMcathI dUra thaI bhagavAna potAnA svabhAvamAM birAjamAna che. A rIte Izvara, e upAsyatattva che, pUjya tattva che, divya tattva che. tene AvA mAyAvI sAMsArika kAryamAM kartA mAnIne jo koI chaTakI jAya, to te dharmathI viruddha che. eTale ja gAthAnA bIjA padamAM zAstrakAre svayaM Izvarano svIkAra karyo che ane kahe che ke Izvara zuddha svabhAva' A vAkyathI pratibodha thAya che ke ahIM IzvaravAdano virodha karavAmAM Avyo nathI. Izvara e zuddha tatva che. potAnI divya pratibhAthI saMsArane Alokita - prakAzita kare che. namottharaM stotramAM devAdhideva mATe lokapaIvANaM' arthAt "samasta lokane prakAza ApanArA', zabdano prayoga che. Izvara potAnI nirmaLa sattAthI sAkSAt svayaM aprabhAvya avasthAmAM prakAzamAna rahe che. tethI Izvarane zuddha svabhAva kahIne parokSa bhAve prabhunA guNAnuvAda karyA che. "kartA Izvara koI nahIM A gAthAmAM " koI zabdano je prayoga che, te eka prakArano vizeSa dizAnirdeza che. anyathA gALAmAM koI bolavAnI jarUra na hatI. - Izvara kartA nahi eTaluM kahevAthI paNa maMtavya pragaTa thaI zakatuM hatuM. to koI' kahevAnuM zuM tAtparya che ? gujarAtI bhASAmAM koI zabda "phoDa athavA "de je koIpaNa koI zabda AzcaryavAcaka sarvanAma che. je tattvane ApaNe jANatA nathI tenA mATe A sarvanAmano prayoga thAya che. jemake koI AvyuM nathI. tyAM AvanAra koNa che, teno koI bodha nathI. AvA agamya tattva mATe koI zabda vaparAya che. koI javAnuM nathI, koI bolavAnuM nathI. A badhA vAkyomAM bolanAra ke janAra aspaSTa che, te rIte ahIM Izvara nAmanI koI vyakti spaSTa nathI. Izvara nAmanI koI sattA spaSTa nathI, mATe pratyakSa bhAve pratikAra karavAmAM Avyo che. parokSa bhAve bhale ne Izvara kartA hoI zake. ahIM koI zabda mUkavAno artha e che ke pratyakSa dRSTigocara koI kartA nathI. A rIte pratyakSa pratikAra karavA mATe koI zabdano prayoga karavAmAM Avyo che. koI dekhAtuM nathI tema kahevAmAM pratyakSa koI dekhAtuM nathI, tevo artha thAya che. sUkSma sthiti zuM che ? te agamya che. adrazya bhAvono parihAra karI drazyabhAve je kAMI ghaTita thatuM hoya, tyAM "koI zabdano prayoga karavo paDe che. koI jaNAtuM nathI. teno artha e che ke pratyakSa koI jaNAtuM nathI... astu.. A ja bhAvomAM zAstrakAra kahe che ke "kartA Izvara koI nahI' pratyakSa rUpe jIvanA karmono kartA Izvara nathI paraMtu sUkSma bhAve jIva ane AtmAne eka mAnIe to kartA banI zake che. jenadarzana anekAMtavAdI che te spaSTa che. A AtmasiddhizAstramAM siddhikAre syAdvAdano pUro prayoga karyo che ane ekAMtavAdane TALavA bharapUra prayAsa karyo che. to ahIM paNa AtmAthI Izvarane jo alaga mAnavAmAM Ave to bheda draSTie Izvara kartA nathI, te spaSTa che ane bhedavRSTinA avalaMbanathI pratyakSa rUpe kartA Izvara koI nahi' ema kahyuM che. A gAthAmAM IzvaranI carcA mukhya nathI paraMtu kartutvanI carcA mukhya che. kartutva eTale karmano (263) INS Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karanAra koNa che ? tenuM darzana karAvavAno hetu che. karmano kartA jIva che, te spaSTa bhAve kahIne zAstrakAra pratipakSIne javAba ApI rahyA che ke, "bhAI ! Izvarane kartA na mAnI zakAya. teo potAnA zudhdha svabhAvamAM sthita, jagatathI nyArA, maMgaLamaya tattvarUpe birAjamAna che. Ama jIva ane Izvarano bheda mAnIne jIva mAyAvI che ane Izvara mAyAthI para che, tevo spaSTa nirdeza karyo jo Izvarane karmano preraka mAnavAmAM Ave, to jIva nirdoSa banI jAya che ane badho doSa IzvaranA pakSamAM cAlyo jAya che. Izvara doSa prabhAva : Izvara doSa e zuM che? nAsamajathI koI evo artha kare che ke Izvarane preraka mAne to doSanA bhAgI Izvara bane che paraMtu hakIkatamAM Avo artha nathI. doSa jIva kare, pApa jIva kare ane doSanA ke pApanA bhAgI Izvarane kahe, to A behUdI vAta che, nyAyathI asaMgata vAta che. korTa kacerImAM koI cora kahe ke sAheba, "meM corI nathI karI. corInA javAbadAra Izvara che. Izvare corI karavAnI buddhi ApI, Izvare corI karavAnI preraNA ApI, tyAre meM corI karI," to A vAta nyAyasaMgata che ? zuM nyAyAdhIza A vAtane mAnavA taiyAra thAya ? kadAca nyAyadhIza paNa Izvarabhakta hoya ane A vAtano svIkAra kare, to pariNAma zuM Ave? badho durAcAra ane anAcAra paNa Izvarane mAthe oDhADavAmAM Ave, to dharmanI zuM jarUra ? Izvara badhuM karAve, to pApa paNa karAve che tema mAnavuM rahyuM"Izvara doSa prabhAva' zabda stutikAre je rIte lakhyo che, teno gaMbhIra artha e che ke doSano udbhava athavA doSanuM je kuphaLa che, teno saMbaMdha jIva sAthe che, Izvara sAthe nathI. DrAIvara gADI calAvavAmAM bhUla kare ane kahe ke A gADInA mAlikano doSa che, to te sarvathA ayogya che. te rIte jIva kukarma kare ane Izvarano doSa che, to te sarvathA ayogya che. Izvara doSa prabhAvano artha e che ke doSano prabhAva, doSa saMbaMdhI je kAMI. kriyA che, te kriyAnA javAbadAra Izvara nathI. jIvane kartA na mAne to uparanI badhI vAto nyAyasaMgata na banatA anyAyayukta bane che ane khoTI rIte bhagavAna sAthe dUSita karmone joDavAmAM Ave che. A che gAthAnuM tAtparya. zAstrakAre bahu ja saraLatAthI ane caturAIthI IzvaranA svarUpane akhaMDa ane zuddha rAkhI, jIvAtmA potAnA karmathI Izvarane dUSita na kare, tevA bhaktiyoga sAthe jJAnayogano prakAza karyo che. gAthAmAM traNa tattvo che (1) Izvara (2) jIva ane (3) karma A traNa tattvomAM gAthAkAra siddhAMta ane tarkanA AdhAre spaSTa karavA mAMge che ke karma ane jIvano saMbaMdha che. karmano kartA jIva che. Izvara nirALA che. te potAnA zuddha bhAvothI bharapUra che. Izvara karmathI mukta che. teo karma akarmanuM jJAna ApanArA che paraMtu jJAnAtmaka upadeza pachI karma karavAnI preraNA ke kartRtvamAM, Izvarano saMbaMdha nathI. teno jIva sAthe saMbaMdha che, jema vaidyarAja davAnA guNadharma batAvI, pathyanA niyamanuM jJAna Ape paNa tyArapachI davA khAvI ke na khAvI, pathya pALavuM ke na pALavuM, teno javAbadAra rogI svayaM che. te rIte ahIM zAstrakAra kahe che ke paramAtmA lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllln'shas)llllllllllllll Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudhdha svabhAva ane jJAnathI yukta che. jJAnanI prarUpaNA karIne pote potAnI sImAnuM ullaMghana karatA nathI. jJAnano dhAraka jIva che. have jIva te jJAnane anusare ke na anusare, tenuM kartRtva jIvanuM che. jo kartApaNuM bhagavAna upara mUkavAmAM Ave, to jIva jaDa banI jAya athavA karmano javAbadAra na bane ane karmano bhogavAnAra paNa na bane paraMtu pratyakSa dekhAya che ke jIva pote ja karma bhogave che. sukhaduHkhano bhAgI pote ja bane che. mATe zAstrakAre bulaMdIthI kahyuM ke 'kartA Izvara koI nahi' tArA karmano kartA tuM che, te hakIkata DaMko vagADIne kahevA mAMge che... astu. AkhI gAthAno zabdArtha karyA pachI ApaNe tenA gUDhArtha ke bhAvArthamAM praveza karazuM. darzanazAstramAM dArzanika rIte A badhI gaMbhIra carcAo thatI rahe che. paraMtu AtmasidhdhizAstra koI dArzanikazAstra nathI paNa adhyAtmazAstra che, tethI badhA padonuM adhyAtmadRSTie mUlyAMkana karavuM ghaTe che. kartRtvano parihAra karavo ane jIva akartA che. e samagra adhyAtmazAstrono sAra che athavA lakSa che, ema kaho to paNa khoTuM nathI. huM karuM, huM karuM, te ja ajJAnatA' sAmAnya saMto ke adhyAtma upAsako che, te ahaMkArano tyAga karavAnI vAta kare che. jIva jo akartA sAbita thAya, to ja teno ahaMkAra jAya. kartRtva te ahaMkAranuM bIja che. ahIM je kartRtvanI vAta karI che, te ahaMkAranA pakSamAM nathI. chevaTe to jIvane mULasvarUpe akartA mAnyo che ane dareka padArtho svataMtra rIte potAnA paryAya kare che. ahIM je kartRtvanI sthApanA karI che, te paNa gUDha bhAve jIvanA akartRtvanI ja vyAkhyA che. kartRtva vyavahAradazA che ane vyavahAradazAmAM ja ahaMkAra udbhave che. eTale ahIM jIvane je kartA kahyo che, te tenA ahaMkArane pradarzita kare che. hakIkatamAM A avasthA tyAjya che. te gAthAnI vyaMjanA che arthAt gUDhArtha che. pApa karanAra mANasane ApaNe kahIe ke A pApI che to e kathanano sAra e che ke pApa choDavA jevuM che ane pApI niSpApa bane, te kathanano uddeza che. vidhi-kathana sApekSa che ane te vartamAna kSaNika bhAvone pragaTa kare che. jema koI kahe ke A manuSya vadhAre paDatuM bole che, to A kathanano sAra e che ke teNe maunanI upAsanA karavI joIe. mauna te teno sthAyI sAkSAt guNa banI zake che. vadhAre bolavAnI Teva te asthAyI che. e ja rIte A gAthAmAM Izvara kartA nathI ane te preraka paNa nathI ema kahIne jIva kartA che ane preraka che, te kathana karyuM che paraMtu hakIkatamAM jIva sadAne mATe karmano kartA nathI ane sadAne mATe preraka paNa nathI. atyAre vibhAvadazAmAM ja A baMne kriyAo ghaTita thAya che. vibhAva dazA tyAjya che ane jema Izvara zuddha svabhAva che, tema jIva paNa zuddha svabhAva che. A rIte jIva ane Izvara eka ja che, tevI parokSa vyaMjanA che. A kartRtvarUpa doSa jema IzvaranI sAthe lAgu thato nathI tema zudgha jIva sAthe paNa lAgu thato nathI. kevaLa azuddha AtmAno ja vikAra che ane te ja preraka ane kartA rUpe pravRtti kare che evuM zAstrakAranuM gUDha maMtavya che. AdhyAtmika saMpUTa : svAdhyAyakartAe dhyAna rAkhavAnuM che ke saMpUrNa AtmasidhdhizAstra pratyakSa ke parokSa rIte adhyAtma bhAvone ja ujAgara kare che. hakIkatamAM kathananA A zabdone pakaDavAnA nathI paraMtu kathananuM tAtparya samajyA pachI te bhAvo kaMI dizAmAM dorI jAya che, te mahattvapUrNa che. jaMgalamAM hIrAnI khANa che. hIrAnI khANa kyAM che ? te jaMgalano nakazo ghaNI (265) Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rekhAothI aMkita karyo che. A badhI ja rekhAonuM adhyayana karyA pachI te rekhAo hIrAnI khANa pratye dizAsUcana kare che, jo te lakSa upara javAya to nakazo sArthaka bane che. te ja rIte ahIM zudhdhAtmAno nirNaya karavo, te parama satya che, aMtima lakSa che, ekamAtra sAdhya che. bAkInA badhA zabdo sAdhana mAtra che. A gAthAmAM Izvara zadhdha svabhAva" e je zabda mUkyo che, te sArabhUta zabda che. Izvara zabda choDI daIe to paNa zudhdha svabhAva e svayaM parama lakSane IMgita kare che. padArthanA be svabhAva hoya che. (1) vikArI ane (2) avikArI. jaDa padArthamAM paNa vikRta paryAya ane guNAtmaka paryAya jovAmAM Ave che. jemake madhura dUdha ane bagaDeluM dUdha. sAruM phaLa ane saDeluM phaLa. jema jaDamAM vikArI paryAyo che, te ja rIte jIvAtmA jo sAdhanAhIna hoya, to temAM paNa vikArI paryAyo praveza kare che. vikArI paryAyo te svabhAva nathI. paNa eka prakArano azuddha vikAra che. ahIM zuddha svabhAva lakhyuM che, te samajavA mATe che. varanA svabhAva zuddha ja hoya, vibhAva azuddha ja hoya paraMtu sAmAnya rIte svabhAva zabdano artha koI samajI na zake. mATe zuddha svabhAva zabdano prayoga karyo che... astu. adhyAtmasAra e thayo ke zuddha svabhAva te parama AdaraNIya che ane Izvara jema zuddha svabhAvavALA che, tema jIvamAM paNa zudhdha svabhAvanuM astitva che ane te ja sAdhanAnuM lakSa che, sAdhya che. te ja aMtima kendra biMdu che. A che gAthAno adhyAtma saMpUTa. zabdonI pagadaMDI choDIne cAre bAju je bhAvo vikharAyelA che, tenuM darzana karatAM pagadaMDI para cAlavuM, te gatinuM vadhAre sAruM lakSaNa che. astu. ApaNAM kRpALu gurudeve potAnI kAvya saritAmAM cAre bAju sahaja bhAve motI veryA che ane te motI paNa khoTA nathI paraMtu sAcA che. pArakhavA mATe vRSTinI jarUra che. upasaMhAra : A gAthAmAM jIvanI vyavahArikadazAnuM varNana che. AtmA ja svayaM Izvara che, chatAM jo Izvarane nyArA mAne, to te potAnA zuddha svabhAvamAM ramaNa kare che, mATe jIvanI jA javAbadArI che ke jIva svayaM zubhAzubha karmano kartA che. jo ke jIva paNa IcchA pramANe badhA karmo karI zakato nathI paraMtu je kAMI kartutva che, te jIvanuM che, mATe Izvarane vacamAM lAvavAthI doSano prabhAva jaNAya che, Izvara dUSita thAya che athavA Izvara upara doSa mUkavAthI jIva dUSita thAya che. gAthAnuM tAtparya e ja che ke jIvAtmA pote potAnA karmano janaka che cAhe te bhUtakALanAM karmo, hoya ke vartamAnakALanAM karmo hoya, sattAniSTha karma hoya ke udayamAna karma hoya, saMkSepamAM ahIM Izvarane doSathI mukta rAkhI jIvanI vyavahAradazAnuM bhAna karAvyuM che. (266) Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-98 upodghAta : 77mI gAthAmAM jIvanuM kartApaNuM sthApyA pachI paNa mULabhUta prazna Ubho rahI jAya che. A mahAprazna e che ke, (1) zuM jIva sadAne mATe karmano kartA che ? (2) zuM jIvanuM kartApaNuM TaLI zake che ke kema? (3) jIva jo karmano karyA che to kyAre che ? ane karmano kartA nathI to kyAre nathI? (4) kartApaNAnuM ane akartApaNAnuM vAstavika kAraNa zuM che? A cAreya gUDha praznono pratyuttara A gALAmAM samAyelo che. kavirAje bahu ja thoDA zabdomAM gahana vicAra abhivyakta karyo che. jenadarzana dvaitavAdI darzana che. te jaDa ane cetana, A be dravyonI vizvanA mULabhUta dravyo tarIke sthApanA karIne ciMtana kare che. jainadarzananAM tattva vibhAjanamAM jIvatattva ane ajIvatattva e be mukhya pradhAna tattvo che. A gAthAmAM paNa cetanadravyano svIkAra karIne AdhyAtmika ciMtana karavAmAM AvyuM che ane cetananA svabhAva viSe prakAza nAMkhavAmAM Avyo che. have ApaNe uparanA praznono pratyuttara gAthAthI meLavIe. cetana jo nijabhAnamAM, kartA Apa svabhAva; || varta nahi nijabhAnamAM, kata kamI prabhAva I 08 IT cetananuM pariNamana : gAthAnA prAraMbhamAM ja cetananI pariNatinuM vibhAjana karavAmAM AvyuM che. cetanane nitya tattva mAnIne paNa pariNAmI tattva mAnavAmAM AvyuM che. te sarvathA niSkriya nathI, kriyAzIla che. cetananA pariNAmano svIkAra karIne ja tenA viSe nizcita abhiprAya ApavAmAM Avyo che. pUrvamAM paNa kahevAI gayuM che ke cetana te jJAnAtmaka tattva che. AvuM jJAnAtmaka tattva jJAnanuM pariNAma kare che. te jJAnano viSaya zuM che? jenonAM pramANazAstromAM paNa kahyuM che ke "a para vyavasAyI ne praHT | sva ane para baMneno nirNaya kare, te jJAna pramANabhUta manAya che. pramANazAstranA A nirNayathI samajI zakAya che ke jJAna jema para padArthano bodha kare che tema potAno, svayaMno, cetanano paNa bodha kare che. jJAna ubhaya pariNAmI che. parane paNa jANI zake ane svane paNa jANI zake che. AvuM A viziSTa cetana dravya sva ane para baMnene jANyA pachI punaH sva ane paranI guNadharmitAno paNa nirNaya kare che ane guNadharmitAno nirNaya karyA pachI cetanane svayaM samajAya che ke nijabhAnamAM rahevuM arthAt potAnA jJAna svabhAvano Azraya laIne svabhAvamAM eka prakAre sthiratA karavI. para te para che ane sva te sva che. para dravyo potAnA guNadharmothI paripUrNa che ane cetana dravya potAnA guNadharmothI paripUrNa che. A baMnenuM nizcayAtmaka jJAna thavAthI rAgAtmaka ane mahAtmaka bhAvono laya thAya che. jyAre cetana potAnA svabhAvamAM ramaNa karato hoya athavA svayaM nizcayAtmaka jJAnano anubhava karato hoya, tyAre te karmano kartA maTI jAya che. bAhya karmane mUkIne potAno je jJAnAtmaka Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAya che, teno ja kartA rahe che. kartApaNuM che paraMtu karmanuM kartApaNuM nathI, jJAnanuM kartApaNuM che. A rIte pariNAmanuM vibhAjana thavAthI ane te vibhAjana pratye pote zraddhAyukta banI svapariNAmone AdaraNIya gaNe che, tyAre teno zaktipravAha arthAt yogono vIrdhAtmaka pravAha svamukhI banI jJAna paryAyano kartA banI jAya che. tyArapachI te sthUla karmano kartA raheto nathI. - cetana jo nijabhAnamAM : zAstrakAra kahe che ke "cetana jo nijabhAnamAM" arthAt cetana jyAre potAnA svamukhI pariNAmamAM saMkelAyo hoya, badhA jJAnAtmaka pariNAmone jJAnamAM samAvI rAkhyA hoya, tyAre te jIva potAnA svabhAvano arthAt jJAna paryAyano ja kartA che paraMtu bIjo prazna e hato ke karmano kartA kyAre bane che? to sAthosAtha zAstrakAra javAba Ape che ke jo potAnA svabhAvamAM varte nahIM arthAt svabhAva viSe nirNaya karyA vinA jJAnane belagAma kare, paramukhI kare ane svabhAvamAM na varte, arthAt vibhAvamAM varte ane vibhAvane svabhAva jevo mAnI temAM mohAtmaka pariNAmo kare, to te cetana karmano kartA bane che. Ama pariNatino bIjo bhAga te bAhya karmano kartA che ane prathama bhAga te svabhAvano kartA che. baMne pariNatinuM kArya spaSTa batAvyuM che. zudhdha pariNati te jJAna svabhAvano kartA che ane vibhAva pariNati te bAhya karmano kartA che. arthAta baMdhananuM kAraNa che. A rIte zAstrakAre A gAthAmAM mULabhUta praznano suMdara pratyuttara Apyo che. jo jIva svabhAvamAM ramaNa kare ane sva pariNAmano kartA bane, to te karmano kartA nathI. A vAtano svIkAra karavAthI spaSTa thAya che ke jIva sadAne mATe karmano kartA nathI ane tethI ja karmanuM kartApaNuM TaLI zake che, te vAta paNa siddha thaI jAya che. sAra e thayo ke cetana svabhAvamAM hoya, tyAre jJAna-paryAyano kartA che. sadAne mATe te karmano kartA rahetI nathI. sAbita e thayuM ke karmano kartAbhAva TaLI zake che. vibhAvamAM hoya tyAre karmano kartA che. A rIte cetananA kartRtva ane akartutvano A sUkSma nirNaya spaSTa karIne zAstrakAre eka rekhA aMkita karI che ane karma tathA akarma, bannene kartA ane akartA sAthe joDyA che. - (1) jIva jJAnano karyA che, tyAre karmano akartA bane che. (2) jIva jJAnano akartA che, tyAre karmano kartA che. have eka caubhaMgI sAme Ave che. - (1) akartA ane akarma (2) kartA ane karma (3) akartA ane karma (4) kartA ane akarma - A gAthAmAM prathama be bhaMga upara ja vicAra karavAmAM Avyo che. te baMne bhaMga mohAtmaka bhAvonA AdhAre kathana karavAmAM AvyA che. * 1) akartA ane akarma : jIva jyAre mohAdi bhAvono akartA hoya, tyAre mohAdi ghAti karmono baMdha thato nathI. A rIte akartA ane akarma nAmano prathama bhaMga ghaTita thAya che. (2) kartA ane karma ? jIva jyAre mohAdi bhAvono kartA hoya, tyAre mohAdi ghAti karmono kartA thAya che Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3) akartA ane karma ? jIva jyAre mohAdi bhAvono akartA hoya, tyAre ghAtikarmano baMdha thato nathI paraMtu aghAti karmano baMdha thAya che, tethI akartA-karma nAmano trIjo bhaMga ghaTita thAya 4) kartA ane akarma : A bhaMga ghaTita thaI zakato nathI. jIva jyAM sudhI kartutvabhAvathI gherAyelo che, tyAM sudhI te akarmanI sthitine prApta karI zakato nathI. . . A siddhikAre A gAthAmAM je sidhdhAMtanI sthApanA karI che, te bhAva AzravanA AdhAre, sUma mohAdika pariNAmone draSTigata rAkhIne karavAmAM AvyA che. svabhAva pariNati thatAM karmabaMdha thato aTakI jAya che athavA je kAMI thoDo-ghaNo karmabaMdha thAya che, te bhUtakAlIna karmonA prabhAve thAya che paraMtu zAstranA kathana anusAra jIva jyAre nija bhAnamAM hoya, tyAre te svabhAvano kartA bane che. te uparAMta je kAMI karmo bhogavavAnA zeSa che te ane yogonuM je kAMI saMcAlana thAya che, tenA AdhAre jIvAtmA karmano kartA banI rahe che. A eka ati sUkSma kendrabiMdu che. jyAM mULamAM karmabaMdhanane rokavAnI prakriyA zarU thAya che. te biMdu para prakAza nAMkhyo che. eka upamAthI A hakIkatane ApaNe samajIe. - koI vidhuta athavA vIjaLInA karaMTathI moTuM cakra cAle che paraMtu karaMTa baMdha thayA pachI paNa thoDIvAra mATe cakra potAnI gatizIlatAnA saMskArathI cAlatuM rahe che. A rIte cakranI be prakAranI gati thAya che. (1) vIjaLInA prabhAvathI thatI gati ane (2) gatinA saMskArathI thatI gati. A baMne gati samajI zakAya tevI gati che. te ja rIte adhyAtmazAstra kahe che ke jyAre jIvAtmA jJAnarUpa svabhAvamAM ramaNa kare che, tyAre parapadArtha sAthe tenuM mAhAtmaka AkarSaNa aTakI jAya che. te aTakavAthI jIva have karmanA kartA maTIne svabhAvano kartA bane che paraMtu jyAM sudhI udayamAna yogo che ane bIjA udayamAna karmo che, tyAM sudhI karma saMskAronA kAraNe karma thatAM rahe che. jIva temAM have bhaLelo nathI, eTale karmanI sthiti pAkI jatAM potAnI meLe te kharI jAya che. kartA Apa svabhAva A gAthAmAM zAstrakAre bahu ja cIvaTa rAkhIne A vastune ujAgara karI che. saheje koInuM dhyAna na jAya tevo bhAva pradarzita karyo che. juo ! zAstrakAra kahe che ke kata Apa svabhAva' arthAt AtmabhAna thatAM jIva svabhAvano kartA che, ema kahIne kavizrI aTakI gayA che ane bAkInI vAta adhyArtha rAkhI che arthAt svabhAvamAM ramaNa karyA pachI paNa amuka samaya sudhI jIvanuM bAhya svarUpanuM kartApaNuM banI rahe che. tyArabAda spaSTa rIte kahyuM che ke juo ! AtmajJAnano Azraya na karyo hoya, to karmano prabhAva cAlu rahe che arthAt karma bAMdhavAnI kriyA aTakatI nathI. A adhyAtmasAranuM mULabiMdu che. svabhAvamAM ramaNa ane AtmajJAnathI phakta jJAna paryAyano kartA banI rahevuM, A biMdu upara A gAthAe gUDhabhAve prakAza karyo che. kartA Apa svabhAva eTale zuM ? zuM svabhAvamAM paNa kAMI karavApaNuM che ? vaLI koI svabhAvano kartA banI zake che? "kartA Apa svabhAvamAM kartA koNa che? 'Apa' zabda konA mATe NSSSSSS(269) Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAparavAmAM Avyo che ? ahIM spaSTa thAya che ke "Apa" zabda AtmA mATe vaparAyo che. to zuM svabhAvathI AtmA judo che? svabhAvamAM kAMI karavApaNuM che ? jo A vAkya spaSTa karIe to traNa avalaMbana sAme Ave che. (2) svabhAva ane (3) kartA. A traNeya avalaMbanathI eka vAta spaSTa thAya che ke ahIM svabhAvane kartA kahevAmAM Avyo che. jyAre hakIkatamAM svabhAva ahIM kriyAnuM kAraNa che. kAraNamAM kartutvano Aropa karavAmAM Avyo che. kartRtvamAM IcchA ane yatna hoya che. jyAre "Apa" kahetAM AtmA AtmAnA svabhAvamAM hoya, arthAt nijabhAnamAM ramaNa karato hoya, tyAre IcchA ane patnano laya thaI jAya che. zudhdha svabhAvamAM IcchA paNa nathI ane yatna paNa nathI paraMtu svabhAva svayaM kriyAzIla che, tethI temAM jJAnAtmaka kriyA che. A kriyAnuM upAdAna kAraNa svabhAva che. ahIM AvI kriyAno kartA kahevAnuM prayojana e che ke AtmA eka sthAyI astitvayukta zaktimAna dravya che. teno svabhAva kriyAzIla che ane teno kartA AtmA che. hakIkatamAM ahIM vikalAdezanA AdhAre bhedavRSTi apanAvI "Apa" ane "svabhAva' nuM bhedarUpe vivaraNa karyuM che. svabhAva zabda e guNavAcI che ane guNavata TUvya arthAt guNa ane paryAyano je piMDa che te dravya che. AtmA ane teno svabhAva abhinna che. jema aMgopAMga ane zarIra vivecananI dRSTie bhedarUpe bolAya che paraMtu hakIkatamAM aMgopAMgano piMDa, te zarIra che. Ama zarIra ane aMgopAMga baMne abhinna che. e ja rIte AtmA ane svabhAva abhinna che. svabhAva jyAre nirmaLa thaI jAya che arthAt jJAnaguNa svaccha thaI jAya che, tyAre AtmA nijabhAnamAM varte che ane jyAre nijabhAnamAM varte che, tyAre te anya koI karmano kartA nathI. arthAt je karma vibhAvathI thatA hatA, te aTakI jAya che paraMtu jyAre jIvAtmA svayaMnuM bhAna choDI viSayAtmaka bhAvamAM varte che athavA tenuM jJAna viSayothI abhibhUta thAya che, tyAre te karmano kartA thAya che. jema koInA zarIramAM bhUta Ave, tyAre te vyakti pote kAMI nathI paNa mohano prabhAva thatAM pote koI jJAnAtmA che, tevuM bhAna laya pAme che ane huM kartA che. A badhA dravyo mArA che. tevo bodha thAya che. A rIte potAnA gharamAMthI bahAra nIkaLI bahirAtmA bane che, tyAre je avasthA utpanna thAya che, te karmabaMdhananI avasthA hoya che, tethI jIvane karmano kartA kahyo che. tyAM paNa hakIkatamAM jIva karmano kartA nathI. phakta vikArI bhAvano ja kartA che ane A vikArI bhAvo karmanA kAraNa hovAthI jIvane kartArUpe Aropita karyo che. eTale ahIM zAstrakAra kahe che ke "varte nahi nijabhAnamAM, kartA karma prabhAva' kahyuM che. zAstrakAre A zabda bahu ja samajI vicArIne mUkyo karma prabhAva : hakIkatamAM jIva jyAre potAnA bhAnamAM che, tyAre karma karato nathI. e vAtanuM spaSTIkaraNa karyA pachI jyAre nijabhAnamAM nathI, tyAre karmano karyA che tema kahevuM joItuM hatuM paraMtu siddhikAre e pramANe kahyuM nathI. "kartA karma prabhAva' evo zabda vAparIne karmanI sattAne pragaTa karI che. vikArI bhAvamAM jIva karma kare che, te vAtano niSedha karIne ApaNe uparamAM je kahyuM te pramANe (270) IS Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikArI jIva vikArI bhAvano ke vikArano ja kartA che, karmano kartA nathI. e ja vAtane zAstrakAre ahIM "karmaprabhAva' kahIne vyakata karI che arthAt karmasattAne ujAgara karI che. karmabaMdhanamAM jIva karatAM karmanI prabaLatA vadhAre che ane bhUtakALanA karmo A navA karmo bAMdhavAmAM kAraNabhUta che. eTale jIva karatAM karmano prabhAva vadhAre che, tethI kavirAje karmaprabhAva' zabda vAparyo che. sAra e thayo ke jo jIva nijabhAnamAM AvI jAya, to karmano akartA banI jAya che paNa jyAre jIva nijabhAnamAM nathI, tyAre karmano kartA karma che ane jIva tyAM parAdhInapaNe phasAyelo che. jIva jo mukta thAya, to svabhAvano kartA bane che paNa potAnA bhAnamAM na Ave, to karmasattA ja prabaLa che. ane karma potAno prabhAva pragaTa kare che. tevI vikArI avasthAmAM paNa jIva karmano kartA nathI te adhyAtmika bhAvane kavizrIe pragaTa karyo che ane sAthe sAthe pratipakSIno je vivAda hato ke cetana abaMdhaka che, "cetana kazuM karma karatu nathI. A vivAdano paNa A gAthAmAM spaSTa uttara ApavAmAM Avyo che ke cetana vikArI bhAva kare che ane tenA AdhAre karma paNa kare che. cetana jyAM sudhI potAnA bhAnamAM nathI tyAM sudhI te abaMdhaka nathI, asaMga paNa nathI ane karmanA prabhAve karma karavAnuM nimitta bane che arthAt karmano kartA bane che. A rIte 78mI gAthA adhyAtmano trikoNAtmaka bhAva pragaTa karatI ghaNI ja mahattvapUrNa gAthA che. jJAnanI draSTie jo jIvane karmano kartA mAnavAmAM Ave, to jIva haMmezA karmazIla banI rahe che paraMtu jJAnadraSTie jIvane akartA mAne, to jIva ane tenA kAraNothI vibhakta thAya tyArapachI te akartA banI zake che. A eka biMdu banyuM. bIjuM biMdu jIva phakta vikArano kartA che ane trIjuM biMdu karmasattA prabaLa che paraMtu karmasattA kyAM sudhI prabaLa che ? jyAM sudhI te Apa svabhAva athavA nirmaLa svabhAvamAM praveza karato nathI, tyAM sudhI ja. A eka prakAranI krAMti che. jIva parAdhIna hato tyAM sudhI karmasattA prabaLa hatI, karmasattAne oLakhIne bhAvarUpa krAMti karI ane jIve svasvabhAvamAM praveza karyo, tyAre svayaM svabhAvanI sattAne sthApita karI potAnA guNa paryAyano kartA banyo arthAt karmasattAnI nAgacUlamAMthI te mukta thaI jAya che. saMpUrNagAthA AdhyAtma bhAvone ujAgara kare che. jema mALAmAM mUkeluM maNiratna zobhI uThe che, tema AtmasiddhinI A mALAmAM A gAthA paNa eka maNiratna che, te kharekhara ! kRpALudevano ja mahimA che. eka sAdhAraNa duhA jeTalA zabdomAM adhyAtmabhAvanA A maNine camakAvyA che... astu. teno mahimA kahevA mATe to zabdo ochA paDe che. AdhyAtmika saMpUTa : A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa paNa ghaNo UMco che. jo ke gAthA svayaM AdhyAtmika saMpUTa jevI che chatAM paNa gAthAnA gUDha arthane ke paramArthane ApaNe vRSTigata karIe. "varte nija svabhAvamAM ApaNe A vAkyane pheravIe chIe. jagatano koIpaNa padArtha potAnA svabhAvamAM ja vartamAna hoya che arthAt te rIte vartI rahyo che. vartavuM te astitvavAcaka kriyA che. AtmA to potAnA svabhAvamAM ja vartI rahyo che. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke jIvAtmA \\\\\\\\\\\(271)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\S Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo saikAlika svabhAvano nirNaya kare ane sadA mATe je rIte vartI rahyo che te teno tirobhAva athavA DhaMkAyelo bhAva jJAnamAM pragaTa thaI jAya, to jIva nihAla thaI jAya che. jema koI mANasanA gharamAM karoDono khajAno daTAyelo che paraMtu te khajAnAne jANato nathI. A khajAno mArA adhikAramAM che tevo tene khyAla nathI, tyAM sudhI te bApaDo garIba na hovA chatAM atyaMta daridra che, tenuM mana paNa daridra banI rahe che paraMtu koI kAraNathI tene jANa thaI ane tenA para vizvAsa Avyo ke mArA adhikAramAM karoDono khajAno daTAyelo paDyo che, tyAre tenA manamAMthI garIbI cAlI jAya che. khajAno kADhyA pahelA ja khajAnAnI zakti tenA manamAM pravAhita thaI jAya che. khajAno nIkaLe tyAre to tenI vAta ja zuM ? vaNanIkaLe paNa te potAno apUrva prabhAva pAthare che. A ja rIte jIvAtmAne jyAre potAnA svarUpanI jANa thAya che, tyAre te saikAlika potAnA svabhAvamAM vartamAna che, tevo nizcaya thAya che. haju zudhdha svabhAva pragaTa thayA pahelA ja jIvanI vikaladazA maTI jAya che ane karmasattAthI jANe mukta thayo hoya, tevI eka parama AnaMdanI lahera anubhave che. have te DaMkAnI Toca para bole che ke, phakta huM mArA svabhAvano ja kartA chuM ane je kAMI karmo thAya che te badho karmano prabhAva che. have mAre tenI sAthe saMbaMdha nathI. A che gAthAno AdhyAtmika uttama saMdeza. upasaMhAra : gAthAmAM spaSTapaNe rekhA aMkita karI che ke eka svabhAvanI kriyA che ane eka karmanI kriyA che. karmanI kriyAno kartA karma che. temAM ajJAnarUpe AtmA nimitta mAtra che, tethI tene karmano kartA kahyo che. A baMne paMktine ke baMne biMduone dRSTigata rAkhIne AtmasattA ane karmasattAnuM maMtavya spaSTa pragaTa karyuM che. svabhAvano prabhAva ane karmano prabhAva, baMnene jJAnavruSTie vikhUTA pADyA che. sAthe sAthe kahyuM paNa che ke ajJAnadazAmAM baMne joDAyelA che. gAthAno upasaMhAra e ja che ke jIva svataMtra che paraMtu potAnuM bhAna na kare, tyAM sudhI te parAdhIna paNa che ane parAdhInatAmAM karmano prabhAva paNa che. TUMkamAM A gALAmAM karmasiddhAMtane spaSTapaNe sthApita karyo \\\\\\\\\\\\\\\\\\(272) ISLLLLSLLS SSSSSSSSSS Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada - cothuMH "che bhoktA' gAthA-09 thI 86 gAthA-09 upodghAta - atyAra sudhI kartutvanI vyAkhyA cAlatI hatI ane kartutva upara ja vicAra cAlato hato. pratipakSIne keTalAka aMze kartutvanuM samAdhAna thayuM hatuM paraMtu ApaNo A pratipakSI koI virodhI vyakti nathI paraMtu ziSya rUpe rahIne zaMkA samAdhAna kare che ane sadguru paNa te ja rIte uttara ApatA jAya che. have zaMkAkAranI najara kavathI haTIne bhoktAbhAva upara vaLe che. karma sAthe be kriyA joDAyelI che. karma karavA ane karma bhogavavA. ahIM kartApaNuM ane bhoktApaNuM A baMne bhAvonI apekSAe eka caubhaMgI sAme Ave che. | (1) kartA paNa che ane bhoktA paNa che. (2) kartA che ane bhoktA nathI. (3) kartA nathI ane bhoktA che. (4) kartA paNa nathI ane bhoktA paNa nathI. prathama bhaMga jIva kartA paNa che ane bhoktA paNa che, te saidhdhAMtika che. jyAre bIjo bhaMga te AzaMkAno viSaya che ke jIva kartA che paNa bhoktA nathI. A gALAmAM A bIjA bhaMgane lakSIne carcA karavAmAM AvI rahI che ane temAM bhoktAbhAva jIvanI sAthe saMbaMdha rAkhato nathI. athavA jIva karma bhogavato nathI. karmabhoga che, to te pratyakSa che paraMtu bhogasattA nirALI che. te zaMkAnA AdhAre A gAthAnuM udghATana karavAmAM AvyuM che. jIva kama katAM kaho, paNa bhoktA nahi soya zuM samaje jas kama ke, phaLa pariNAmI hoya te yogya uttara maLavAthI zaMkAkAre kartutvano svIkAra karI lIdho che paraMtu jIva potAnA karmanuM phaLa bhogave che, te bAbatamAM zaMkA kare che. A zaMkA karavAmAM eka prabaLa hetu che. jIva karma to potAnI IcchAthI kare ane karI zake paraMtu tenAM phaLa bhogavavA mATe te taiyAra na hoya, IcchA paNa na hoya ke mArA pApa karmanuM kaDavuM phaLa mane maLe, chatAM karmanuM phaLa bhogavavuM paDe che, to A karma phaLa bhogavavAnI sajA koNa Ape che ? athavA bhogazakti ke bhogavavAnI pharaja koNa pADe che ? te gUDha prazna che. jo ke A zaMkA pApa karmane lagatI ke azubhakarmane lagatI che. jyAre jIva zubha karma kare che, tyAre tenuM phaLa bhogavavAnI tenI IcchA hoya che paraMtu ahIM paNa eka moTo prazna che ke zubhakarma hoya ke azubhakarma hoya, paraMtu manuSyanI IcchA pramANe tenA phaLa utpanna thatAM nathI. chatAM koI eka prakAre karmano bhogavaTo thato ja hoya che. karmanA be pakSa - jIva karma kare che ane bhogave che. A baMne apekSAe karmanA be pakSa che. (1) kriyApakSa ane (2) bhogapakSa (273)> Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva je kAMI kare che athavA jIva dvArA je kAMI karAya che, tenA mATe karma zabda vaparAya che. jIva jyAre sukhaduHkha bhogave che, tyAre paNa karma zabda vaparAya che ke, "A mArA karmonA phaLa che, meM karma karyA hatA. A rIte karmaphaLa, e karmano bhogapakSa che ane karma karavA, te kriyA pakSa che. karma karavAmAM jIvano yatna jarUra joDAyelo che chatAM jIva potAnI IcchA pramANe badhA karma karI zakato nathI. karma karavAmAM tenA bhUtakALanA karmo, vIryAtarAyanA karmono kSayopazama ane mohAtmaka IcchA, A tripuTI kAraNabhUta bane che. karma karavA prerAyelo jIva karma karato jAya che. tyAre tenA bhogapakSano vicAra tene lagabhaga hoto nathI. zuM karmanAM phaLa maLaze ? teno te svayaM nizcaya karI zakato nathI paraMtu niSpanna thayeluM karma potAnI yogyatA pramANe temAM phaLa ApavAnA guNo sAthe sAthe taiyAra kare che, tethI jainadarzana kahe che ke karma karavAnI sAthe sAthe ja karmanI prakRti, sthiti, tenI phaLa ApavAnI zakti ane karmapiMDa, badhuM svataH nirmANa thaI jAya che, tene ja karmabaMdha kahe che. A che karmano sattApakSa athavA kriyApakSa. sattApakSamAM bhogapakSanA badhA svabhAva nirmita thaI gayA hoya che. jema pANImAMthI barapha bane, to barapha banavAnI sAthe baraphanA badhA guNadharmo svataH temAM nirmita thaI jAya che. A che vizvaprakRti. dharmazAstra tene vizvaniyaMtA tarIke paNa oLakhAve che. astu. vizvaprakRti eka nizcita karmathI koIpaNa padArthanA guNadharmane nizcita karIne tenAM pariNAmo paNa nakkI kare che. jo jJAnAtmaka cetana dravya temAM joDAyeluM na hoya, to tenA kaDavA--mIThAM phaLa koNa bhogave ? karmanAM phaLa bhogavavA mATe jJAna ane vedana, te baMne prakriyA jarUrI che ane te jIvamAM ja che. jIva dravya sivAya anya dravya karmaphaLanuM jJAna karI zakatuM nathI ane jIva sivAya anya koIne tenuM vedana paNa thatuM nathI. karmano bhoga paNa jJAna ane vedanathI ja bhogavAya che. jJAna ane vedana hAjara na hoya, to padArtha potAnI meLe saMgaThita thAya ane vikhAya athavA utpanna thAya ane laya pAme, temAM karmano bhogapakSa nathI arthAt tyAM bhogasattA nathI. jaDa dravyamAM potAnI meLe je kAMI kriyamANa thAya che, temAM karmano kazo saMbaMdha nathI. karmano kriyApakSa ane bhogapakSa, baMne jIva sAthe ja saMbaMdha dharAve che. A thiyarI pramANe jIva karmano kartA che, karmane saMcita kare che ane karmanA phaLano bhoktA bane che, sAkSI bane che ane vedana kare che. A thiyarIne najara aMdAja karIne zaMkAkAra ema prazna kare che ke jIva bhale karmano kartA hoya, jIva sAthe kriyApakSa bhale joDAyelo hoya paraMtu tene karmano bhoktA mAnavAnI jarUra nathI. jIva bhoktA zA mATe thAya ? karma karanAra koI bIjo che, jyAre karma bIjI rIte bhogavAya che, mATe je jIva karmano karyA che, te jIva karmano bhoktA che tevuM nizcita nathI, tevI zaMkA kare che. karma bhogavAya che, tethI bhogapakSano asvIkAra karI zakAya tema nathI paraMtu ahIM siddhikAre zaMkApakSamAM je zaMkA karI che te zaMkA A pramANe che je jIva karma kare che, te jIva teno bhoktA nathI. gAthAnuM pada paNa A rIte che ke jIvane karmano kartA kaho paNa te jIva bhoktA nathI" (padamAM 'te jIva' adhyArtha che.) koIpaNa vastu bhogavAya to che ane sukhaduHkhano bhoga paNa thAya che paraMtu je jIva je rIte karma bAMdhe che, te jIvane potAnAM karma bhogavavA paDe che, te vAtano zaMkAkAra niSedha kare che arthAt karmano bhoga LLLLS(274) LLLLLLLLLLLLLLLS Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSano niSedha kare che. gUDha bhAve zaMkA e che ke sukhadu:kha koI anyathA kAraNe ke bIjA kAraNe thatAM haze paraMtu te jIvanAM karmaphaLa nathI. Ama A zaMkAnA be pakSa che. (1) jIva potAnA karelA karma bhogavato nathI. (2) karmanAM phaLa paNa bhogarUpa nathI. paNa bhoktA nahIM soya - zaMkAkAra jIvanA bhoganI ane karmanA bhoganI baMne bhoganI pariNati viSe zaMkA karIne kahe che ke jIva kartA banI zake che paNa bhoktA banI zakato nathI. vaLa ne potAnI zaMkAne majabUta karatAM kahe che ke karmamAM evI kaI yogyatA che ke je phaLa ApavAnI zakti dharAve che ? zuM karmane samajaNa che ke huM AvuM phaLa ApuM ? karma to jaDa che. tene phaLa ApavAnI samaja kyAMthI hoya ? gAthAnA trIjA padamAM zaMkApakSane e ja zabdomAM majabUta karI che ke jaDa karma zuM samaje? zaMkAkAra karmane jaDa mAnIne cAle che. hakIkatamAM to karma jaDa che. te ekAMtika sidhdhAMta nathI. karmano bhAvapakSa jaDa nathI phakta dravyapakSa ja jaDa che paNa A to zaMkA che ne ! zaMkAkAra zuM samaje karma jaDa che ke cetana? tethI karmane jaDa mAnIne ja zaMkA kare che ke jaDakarmamAM yogyatA nathI. temAM phaLa ApavAnI zakti paNa nathI. AkhI zaMkA A rIte pragaTa karI che ke jIva karmano kartA bhale hoya paNa te jIva karmano bhoktA nathI ane bhoktA mAnI paNa kema zakAya ? karma to jaDa che. tenAmAM phaLa ApavAnI samaja nathI. ATaluM kahyA pachI zaMkAkAranI sAme svayaM prazna Ubho che ke A badhA sukhaduHkha rUpI phaLa kevI rIte maLe che ? tyAre kahe che ke phaLa to potAnI meLe pariNAma pAme che. jo AMbAmAM kerI potAnI meLe pAke che. AkAzamAM vAdaLAM paNa potAnI meLe gherAya che. badhA padArtho svataH pariNAma pAme che ane pariNAma anasAra phaLa maLe che to ahIM paNa svayaM phaLa pragaTa thAya ane sukhaduHkha uddabhave che, temAM jIve karelA karmanuM A phaLa che, tema kahevAnI jarUra nathI ane tema mAnavAnI paNa jarUra nathI. A zaMkAmAM karmano kriyApakSa Ubho rAkhyA pachI paNa karmanA bhogapakSano niSedha kare che. karmanA mukhya je be pakSa che, temAM jo bhogapakSa mAnavAmAM na Ave to koIpaNa karmamAM sArA karma ke kharAba karma, zubhakarma ke azubha karma, pApa karma ke puNya karma, satkarma ke asatkarma, tema kahevAno kazo artha raheto nathI. jo karmamAM sArA narasAM phaLa na maLavAnAM hoya, to jIvane karmano kartA kahevAnuM koI tAtparya nathI. ahIM zaMkAmAM bhogapakSano laya karI samagra karmazAstra para prahAra karavAmAM Avyo che. badhu svataH pariNAma pAme che, ema kahIne jIva potAnA karmano javAbadAra nathI ane teno bhoktA paNa nathI. zaMkAno pakSa to juo ! vaidyarAja kahe che ke tame A davA khAvAnA adhikArI cho paNa davAnuM phaLa tamane kazuM maLaze nahi. A gAyane sAruM khAvAno adhikAra che paNa dUdha ApavAnI javAbadArI nathI. A rIte tenI vyAkhyA karIe ane kartutvanI sAthe bhokartutvano vicAra karavAmAM na Ave, to kevA nATaka sarjAya ane kevI gaDamathala UbhI thAya te hAsyAspada banI jAya che. jo ahIM jIva bhoktA nathI ema kahIne tema kahevA mAMge che ke jIva bhoktA to che ja, te s(275)> Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S saMsAra bhogave to che ja ane sukhaduHkha paNa bhogave che paNa te koI karmanuM phaLa nathI. te bhoga jIva koI karmanA AdhAre bhogave che tevuM nathI, e svataH bhogavAya che, te rIte samAdhAna meLave che. A thaI AkhI gAthAnI zAbdika vyAkhyA. have ApaNe vicArIe ke AkhI zaMkAnA ubhavanuM mULa kyAM che ? zuM koI evo saMpradAya che ke koI evo mata prasiddha che ke je karmasattAne mAnato na hoya athavA pApanAM phaLa kaDavAM che ane puNyanAM phaLa mIThAM che, A siddhAMtane na mAnanAra koI nAstika mata ke koI evuM darzana zuM che ? je karmane mAne paNa tenA kaDavAM mIThAM phaLane na mAne athavA karmanA bhogane na mAne. A praznanA javAbamAM ItihAsanA pAnA jovAthI ke anya koI matavAdanuM adhyayana karavAthI samajAya che ke ghaNI vizALa mAtrAmAM Avo nAstika mata astitva dharAvato hato ane vartamAna kALamAM paNa AvA saMpradAyo laya pAmyA nathI. je pApa-puNyano niSedha kare che. teo phakta karma karavAnuM kahe che, tenA zubhAzubha pariNAmano vicAra karatA nathI. AgaLa cAlIne evA paNa karmakAMDa che je kahe che ke karma karavAno ja adhikAra che. tenuM phaLa karma pramANe maLatuM nathI. jIva bhoktA bane che paraMtu te karmAnusAra bhoktA nathI. Izvara anusAra bhoktA che. Ama karmavAdanA kriyApakSa ane bhogapakSa, bannene chUTA pADe che. A ja rIte saMyogavAdI darzana paNa che, jenI dhAraNA che ke karma, kriyA, pApa, puNya kazuM nathI. badhuM saMyogathI thatuM hoya che. jema havAmAM uDatAM ghAsanA be taNakhAM saMyoge bhegA thAya athavA samudranA pANImAM taNAtA lAkaDAo paraspara athaDAya, vIjaLI paDe ne pahADa tUTI jAya. A badhI saMyoga kriyA che. e rIte jIvanAM sukhaduHkha ke bhoga paNa koI karmanuM phaLa nathI ane jIvanI IcchA pramANe paNa nathI, temaja dharma, karma, Izvara kazuM nathI. AkhuM vizva saMyoge maLe che, ane viyoge vikharAya che. phakta saMyoga-viyoganI ja kriyA che. e ja rIte jainadharmamAM kriyAvAda, akriyAvAda ItyAdi batAvyA che. te paNa niyama anusAra jIvane bhoktA mAnatA nathI. jIva bhogave che paraMtu te khAsa koI puNya-pApanuM phaLa che tevuM nathI. AvA badhA matavAdo A zaMkAnAM mULamAM che ane tyAM phakta tattvadarzanano abhAva che evuM nathI paraMtu tarka druSTino paNa abhAva che. kAryakAraNanI sAMkaLane mAnyA vinA zaMkAno udbhava karavAmAM Avyo che. jo kAraNavAdane barAbara samajavAmAM Ave, to nizcita bhoganA nizcita kAraNa hovA joIe ane kAraNa kArya eka ja adhiSThAnamAM hovA joIe. ' ' jenuM samAdhAna svayaM zAstrakAra karaze. ApaNe to ahIM eTaluM ja kahIe chIe ke A zaMkAmAM zuddha kAraNavAdano abhAva aMtargata rAkhI zaMkAno udbhava karyo che. zuM samaje jaDa karma? : zaMkAkAra karmasattAne sarvathA jaDa mAnIne vicAra kare che ke karma to jaDa che, acetana che, temAM phaLa ApavAnI koI buddhi nathI, vicAra nathI; IcchA zakita nathI, to jaDa karma kevI rIte potAnuM phaLa ApI zake? zuM samajeno artha che karma kevI rIte samartha thAya ? arthAt "zuM samajeno artha che samajatA nathI. karma samajI zakatA nathI ke mAre phaLa ApavAnuM che, mATe bhogano AdhAra karma nathI ane je jIva je karmano karyA che, te je karmano bhokatA nathI. phaLa to potAnI meLe pariNAma pAme che. is s uLLLLL(276)mAM... . Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLa pariNAmI hoya H A padano baMne prakAre artha thaI zake che. (1) phaLa svataH pariNAma pAme che arthAt potAnI meLe bhogavAya che. (2) tenAthI viparIta artha e che ke jaDa karma kazuM samajatuM nathI ke te phaLarUpa pariNAma ApI zake. arthAt phaLarUpe pariNamatuM nathI. Azcarya bhAve jo artha karIe to niSedhabhAva pragaTa thAya che ane zakitabhAve jo artha karIe to sIdho vidhibhAva pragaTa thAya che, AzcaryabhAvano artha e che ke bhogarUpa je phaLa che te koI karmanI IcchA pramANe piraNAma pAmatuM nathI arthAt karmAnusArI piraNAma nathI. jayAre zakitabhAve artha karIe, to phaLa svataH pariNAma pAme che tevo bodha thAya che. baMne bhAvamAM zAstrakAranuM maMtavya e che ke (zaMkA pakSamAM) karma ane tenAM phaLanI koI nizcita kArya-kAraNanI rekhA nathI. e ja rIte zaMkAkAra kartRtvano svIkAra karIne bhokatA bhAvano niSadha kare che ane kahe che ke jIva bhojana karavAno adhikArI che. bhUkha zAMta thavI te bhojana karavAnI kriyAnuM pariNAma nathI paraMtu koI saMyogathI bhUkha zAMta thatI haze, kevI che vicitra vAta !!! koI mANasa taravAnuM jANato nathI ane UMDA pANImAM chalAMga mAre, to DUbI jAya che. tyAM zaMkAkAra kahe che ke tene chalAMga mAravAnI kriyAnA kartA kaho paNa DUbADanAra bIjo koI che. ajJAna bharelI chalAMga tenA DUbavAnuM kAraNa nathI. DUbavArUpI bhoga tenA kartRtva sAthe saMbaMdha rAkhatuM nathI. A vAta eTalI vicitra che ke jIvane kartA kaho, karma karanAra kaho paraMtu te karmanA phaLa bhogavato nathI. karma kare ane phaLa na bhogave. agnimAM hAtha nAMkhe ane dAjhe nahIM, tevI tarkahIna zaMkA A padamAM upasthita karavAmAM AvI che. AdhyAtmika saMpUTa H A gAthAne AtmajJAna ke AtmaciMtana sAthe zuM saMbaMdha che, te vicArIe. AtmajJAnano artha e che ke Atmadarzana, AMtarikadarzana, AtyaMtara darzana, bahirAtmA maTIne aMtarAtmAmAM praveza karavo. jIva jo Atmadarzana kare, to ja badhI ciMtAothI mukata thaI zake. kartavya bajAvato rahe ane chatAM nirALo rahe, svabhAvano AnaMda leto rahe, A che adhyAtmanI bhUmikA. ahIM jo jIvAtmA karma ane karmanAM phaLa, e baMne kArya kAraNanI kaDIne AtmAthI chUTI pADe, phakata AtmA tenuM adhiSThAna mAtra che. arthAt AtmadravyanA AdhAre karma niSpanna thAya che ane karma phaLano bhogavaTo paNa karmAnusAra svayaM thato rahe che. kartRtva ane bhokatRtva baMne zuddha AtmakSetrathI nirALA che. katRtva ane bhokatRtva potAnI jagyAe che. bhale zaMkA rUpe A gAthA mUkI che paraMtu A zaMkAnA zabdothI ciMtana karavAmAM Ave to zaMkA zaMkAnI jagyAe che ane nizaMka evo AtmA paNa potAnI jagyAe barAbara che. jema nadI kinAre Ubhelo mANasa nadInA pravAhane jue che ane nadImAM je kAMI pANIno Aroha--avaroha thAya che te pANInI aMdara thatI pravAhajanya kriyA che, tene paNa jue che. te rIte A dRSTA karmapravAhanuM nirIkSaNa kare to temAM kAMI katRtva bhokatRtvanA bhAvo che athavA je kAMI sukha duHkhanA bhAvo che. te karmarUpa nadInA Aroha-avaroha che. pote dRSTA banIne nirALo rahI zake che. tema A zaMkArUpI gAthAmAM paNa AtmajJAnanI jhalaka che. upasaMhAra : sAmAnya vijJAnavAdamAM karma ke pApa puNya jevo koI zabda nathI. vartamAna (277 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijJAnavAda phakata arthajJAnanA AdhAre ja niSpanna thAya che, te ja rIte bhUtakALamAM paNa arthavAdI darzano hatAM. je akriyAvAda jevA bhAvothI bharapUra hatAM, jayAre A gAthAmAM karmavAdanI sthApanA karavAmAM AvI che ane karmano kriyApakSa svIkArI levAmAM Avyo che tathA bhogapakSa mATe gaMbhIra carcA karI che. AkhI gAthA karmavAda upara prakAza nAMkhe che ane karmavAdanA bIjA pakSane paNa nihALavA mATe preraNA Ape che. karmano bhoga nathI ema kahIne paNa zaMkAkAra bhogavAdanuM darzana karAve che. sAthe sAthe chellA padamAM to ghaNAM gaMbhIra bhAvo vyakata karyA che. arthAt samagra saMsAra potAnI meLe pariNAma kare che tevo vijJAnavAdano ullekha karyo che AkhI gAthAno sAra saMkSepamAM tarkanuM jAgaraNa karavA mATe pharaja pADe che ane kArya kAraNanA ajJAnane dUra karavA mATe prerita kare che. jema koI kahe ke tame kaho cho te pramANe Izvarane kema mAnI zakAya ? to A vAkayathI ema phalita thAya che ke praznakartA Izvarane mAnavA mAMge che. Izvara viSe samajavA mAMge che. tema ApaNI 79mI gAthA paNa AvA ja adhyArtha bhAvavALI che. A gAthA karmaphaLa viSe prazna karIne ApaNane vadhAre samajavA mATe preraNA Ape che. A dRSTie A gAthA ghaNI ja sArthaka che. temAM spaSTa niSedha na karatAM praznabhAva rAkhyo che. zaMkAbhAvanI paraMparA AgaLanI gAthAmAM paNa cAlu rAkhI che. to have ApaNe te gAthAnuM udghATana karIzuM. (c)(c) 278 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-80 upodghAta AgaLanI gAthAmAM koI eka vyakitae karelA karmanAM phaLa te vyakti ja bhogave che, vAta barAbara nathI tevI zaMkA mUkI che paraMtu je bhogavAya che, te pratyakSa che te savAla to zaMkAkAranI sAme paNa Ubho che. eTale navA tarkathI punaH teno javAba Ape che ke jIva bhale bhokatA na hoya, to bhokatAnuM kAraNa Izvarane mAnI lyo ane Izvara jIvane karma bhogavavAnI pharaja pADe che. Ama A gAthAmAM ADakatarI rIte IzvaravAdano ullekha che. gAthAno AraMbha phaLadAtA rUpe Izvarane saMbodhIne zarU karavAmAM Avyo che. bhogAtmaka kriyA te karmanuM phaLa nathI, to pratyakSa je bhoga dekhAya che, teno AdhAra koNa che ? zaMkAkAre eka samAdhAna ApyuM che ke phaLadAtA Izvara che. A rIte zaMkAkAre IzvaravAdano Azraya lIdho che. have koI ahIM ema kahe ke jo Izvarane AvA prapaMcanA kartA mAnIe, Izvara svayaM karmanuM phaLa bhogavAve che tema mAnIe, to IzvaranuM aizvarya khaMDita thAya che. mATe Izvarane bhokatAno AdhAra kema mAnI zakAya ? zaMkAkAra A tarkano paNa svIkAra karato nathI. ahIM jaNAvavAnuM che ke 80 ane 81 baMne gAthAo saLaMga bhAve kahevAmAM AvI che, tethI tenuM vivecana e rIte karavAmAM Avaze ane gAthAmAM IzvaranI je carcA che, tenuM sAMgopAMga vivecana karavAnI paNa AvazyakatA che. gAthA zaMkAkAranA pakSamAM IzvaravAdanI sthApanA kare che. jenuM anusaMdhAna 81 mI gAthAmAM paNa maLe che, A aTapaTI gAthAono bhAvArtha ApaNe vAgoLIe. phaLAtA Izrvara gaNye, bhokatApaNuM sadhAya; ema kahe IzvarataNuM, IzvarapaNuM ja jAya // 80 // phaLadAtA Izvara gaNe... : gAthAnA AraMbhamAM phaLadAtA tarIke Izvarano ullekha karyo che. jo ke jagata prasiddha IzvaravAdamAM IzvaranA asaMkhya guNo mAnavAmAM AvyA che. jemake Izvara janaka che, sRSTinA kartA che, layakartA paNa che, lIlA karanAra paNa che ane badhuM karavA chatAM te mAyAthI para che. A jAtano vizALa IzvaravAda vyApta thayelo che. A mAnyatAnA AdhAre jo Izvarane phaLadAtA gaNIe to bhokatApaNuM siddha thaI jAya che. arthAt jIva karmano bhokatA nathI, paNa IzvaranI zakitathI te karma bhogave che. karmanuM phaLa karma ApatA nathI paraMtu Izvara phaLa Ape che. Ama jo IzvaravAdano AdhAra levAmAM Ave, to bhokatApaNuM siddha thAya che. jIva je kAMI sukha duHkha bhogave che, te samasta bhogAtmaka kriyArUpa karmaphaLa Izvara Ape che. gAthAmAM spaSTa che ke jo phaLa denAra Izvarane gaNIe, to jIvanuM bhogapaNuM chUTI jAya che. jIva karmano bhokatA nathI. jIva IzvaranI zakitathI karma bhogave che ItyAdi. koI ema kahe ke A mAnyatAne jo pramANita mAnIe, to A mAnyatAmAM IzvaranuM aizvarya khaMDita thAya che arthAt gAthAmAM ullekha karavAmAM Avyo che ke A mAnyatA paNa barAbara nathI. Izvara to nirALI zakita che. Izvarane AvA phaLadAtA banavuM paDe ane karmAnusAra jo phaLa (279). Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S ApavA paDe to pachI tenuM IzvarapaNuM kayAM rahyuM ? kAraNa ke phaLadAtA paNa svataMtra nathI. koI niyamAnusAra tene phaLabhoga karAvavo paDe che. tethI IzvaranuM aizvarya abAdhita rahetuM nathI. aizvarya to tyAre ja gaNAya athavA IzvarasattA tene ja kahI zakAya ke sattA sarvathA svataMtra hoya, abAdhita hoya, tethI Izvara tarIke je zakitano ApaNe svIkAra karIe chIe, tene phaLadAtAnA niyAmaka na kahI zakAya. phaLadAtA jo mAnIe to Izvara kahevAmAM saMkoca karavo paDe, eTale ahIM hAsyabhAve kahyuM che ke bhAI ! Ama kahevAmAM to IzvarapaNuM ja cAlyuM jaze. saravALe zaMkAnA baMne pakSa pragaTa karyA che ke jIva paNa karmanuM phaLa bhogavato nathI ane Izvara paNa phaLadAtA nathI arthAt jIva ane Izvara, baMnene karmanA phaLathI nirALA rAkhavAmAM AvyA che. mULa prazna adhyArtha rAkhyo che to jIva kayA AdhAre phaLa bhogave che ? zaMkAkAre svayaM pUrvamAM kahyuM che, te pramANe bhoga svapariNAmI che arthAt saMyoge svataH bhoga thAya che, te koI vizeSa karmanuM phaLa nathI. hakIkatamAM bhokatApaNAno niSedha karyo nathI paraMtu jIva karmAnusAra karmaphaLano bhokatA che, te vAtano virodha karyo che, kAraNa ke bhokatRtva to pratyakSa che. tenA bAhya kAraNo hoI zake che. temAM jIva ke Izvarane vacamAM lAvI zakAya tema nathI. A che zaMkAkAranI mULabhUta zaMkA. A zaMkAno krama : AtmA che, te nitya che, kartA che, A rIte kramazaH cha bhAva para zaMkA cAlI AvI che ane tenA eka eka bolanI siddhi paNa karavAmAM AvI che. te rIte "che bhokatA vaLI" A cothA pada upara A zaMkAne pragaTa karI che ane zaMkAkAra bhokatAbhAvano niSedha kare che. jIvane karmano kartA mAnI lIdho che paraMtu bhokatA nathI, tema kahevAmAM hakIkatamAM pApa-puNyanuM phaLa nathI, tema kahevA mAMge che. sukha duHkha rUpI bhoga to che ja ane te pratyakSa paNa che paraMtu A bhogaphaLa te puNya-pApanuM pariNAma nathI. te rIte jIva karmano bhokatA banI zakato nathI. A rIte zaMkAnuM mULa tAtparya karmaphaLano niSedha che. bhoga bhAvano to niSedha karI zakAya tema nathI paraMtu jo bhogabhAvane karmanuM phaLa mAnavAmAM na Ave, to AkhI dharmanI zRMkhalA, upAsanAno krama ke dravyAnuyogI pariNAma tUTI jAya che, dharmanI mAnyatAno koI artha raheto nathI. jIvanA bhogano tenA karma sAthe saMbaMdha joDAya, te ja pramANita siddhAMtane A gALAmAM svIkRta na karatA zaMkArUpe teno niSedha pradarzita karyo che. cha bola upara AtmasiddhinuM nirmANa che. temAM A cothA bola upara praznanuM udbhAvana karavAmAM AvyuM che. vastutaH jIvane paNa jema karmathI mukata karavAno che, tema bhogabhAvathI paNa mukata karavAno che. jo jIva bhogavanAra siddha thAya to ja bhogamukitanI kathA kahI zakAya. paraMtu jo te potAnAM karmaphaLa bhogave che tema sAbita na thAya, to karma karavAnI ke bhogavavAnI cAvI jIvanA hAthamAM rahetI nathI. jo karma ane karmanA bhoganI cAvI jIvanA hAthamAM na hoya, to tene sAdhanAnI paNa jarUra nathI. te sadAkALa mATe bhogAtmaka kriyAno zikAra banI rahe che, te mATe zaMkAkAra mULabhUta prazna upara maMtavya rajU karIne ema kahevA mAMge che ke jIvane bhokatA gaNavAnI jarUra nathI. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IzvaranuM svarUpa : jainadarzanamAM Izvara viSe eka spaSTa kalpanA che ke Izvara e zuddha AtmasattA che paraMtu AtmA vibhAvothI joDAyelo che, tyAM sudhI te AtmAne jIvAtmA kahevAmAM Ave che. AtmAnI aMdara paramAtmA svayaM birAje che. jo te vibhAvothI mukata thAya, to te jIvAtmA maTIne paramAtmA bane che. arthAt AtmA te paramAtmA che. AtmAnI parama zuddhi thayA pachI te IzvarabhAvane prApta kare che. Izvara koI alaga vyakita nathI paraMtu te eka pada che, eka kendrabiMdu che ane te kendrabiMdune je caitanya zakita sparza kare che te paramAtmAnA bhAvane prApta kare che arthAt IzvararUpe pragaTa thAya che. mULabhUta siddhAMtamAM pharaka e che ke IzvaravAdI darzana Izvarano avatAra mAne che. Izvara svayaM lIlA kare che ane "tuM maLatuma anyathArTuna no samasta pAvara jenA hAthamAM che, te Izvarapadane zobhAve che. A Izvara jagata niyaMtA tarIke samagra sAdhanAnuM kendra che ane sukha duHkhanAM je kAMI pariNAmo che, te IzvaranI anugrahalIlA che. jayAre jainadarzana avatAravAdane jIvano vikAsa gaNe che ane je AtmA mahApuruSa tarIke vizeSa puNya sAthe janma dhAraNa kare che te avatArI puruSa tarIke pUjAya che paraMtu je jIva mAyAthI nirlipta banI paramAtmapadane prApta thayA che, te paramAtmA pote potAnA svabhAvamAM sthira hovAthI anya bIjA jIvanA prapaMcamAM bhAga letA nathI, tema ja laI zakatA nathI ane koI jIvane sukha duHkha ApavAmAM kAraNabhUta banatA nathI. bhagavAna to svayaM nijAnaMdamAM birAjamAna che. je kAMI bhogavAya che, te jIvanA potAnAM karmanAM phaLa che. temAM Izvara vacce ADA AvatA nathI. Izvara jayAre arihaMta rUpe hoya che, tyAre siddhAMtanI sthApanA kare che ke jIvane potAnA pApa-puNya bhogavavA paDaze ane jo zuddha dharmano AdhAra leze, to pApa puNyathI mukata thaI zakaze. mahAna dArzanika jainAcArya hemacaMdrAcAryajIe parokSabhAve arihaMta bhagavAnane vizvanA niyAmaka mAnyA che. je arihaMta bhagavAnanI AjJA na mAne, te dugarti pAme che ane je temanI AjJA mAne, te sadgati pAme che ane mukita paNa meLave che. jJAnAtmaka draSTie arihaMta bhagavAna paNa jIvanA sukha duHkhanA adhiSThAtA banI jAya che. A che jJAnAtmaka bhAva. sAkSAt draSTie Izvara svayaM karma karAvatA paNa nathI ane phaLadAtA banatA nathI. jIva pote ja potAnA karma ane karmaphaLano javAbadAra che. A siddhAMtane tarka draSTie siddha karavA mATe pUrvapakSa rUpe A zaMkAo rajU karI che ke karmaphaLamAM Izvara zuM kAma Ave? IzvarapaNuM te virATa agamya zakita che ane te karmAnusArI phaLa na Ape, to Izvara nyAyayukata kema kahI zakAya? IzvaranA ghare to nyAya ja che. Izvara karma ane karmaphaLanA jJAtA che, upadeSTA che, svayaM karma ane karmaphaLathI mukata thayelA che. to je siddhAMta temaNe anubhavyA che, te siddhAMta anusAra jIva potAnA karmaphaLa bhogave che mATe vacamAM Izvarane kAraNabhUta mAnavAthI nyAyanuM trAjavuM zuddha nyAya ApI na zake... astu. gAthAnA bIjA padamAM "bhokatApaNuM sadhAya tema kahyuM che, to zaMkAkAra bhogane siddha karavA mAMge che. bhokatRtvabhAva astitvamAM che, tema zaMkAkAra pragaTa paNa kare che ane bhokatRtvane siddha karavAnI ceSTA paNa kare che paraMtu bhokatRtva bhAvane jIva ke Izvara sAthe saMkalita karavAmAM tene Apatti dekhAya che, Izvara niyaMtAmAM paNa IzvaranuM IzvarapaNuM rahetuM nathI tethI paNa tevI zaMkA SSSSSSSSSS (281) N Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pragaTa karavAnI nA pADe che. mULabhUta prazna : jIvono je bhogabhAva che athavA bhokatRtva che, tenI A gAthAmAM vyAkhyA karavAmAM AvI nathI. bhokatRtva eTale zuM? bhogapakSamAM bhoganI traNa bhUmikAo dRSTigata thAya che. prathama bhUmikAmAM jIva vedana kare che, saMvedana kare che, pachI te sukharUpa hoya ke duHkharUpa hoya te bhogabhAvanI prathama bhUmikA che. jIva svayaM IcchAthI bhogave che ke parAdhIna bhAve bhogave che? parAdhIna bhAve bhogave che ane bhoga mATe koI pharaja pADanAra che, te bhoga bhAvanI bIjI bhUmikA che. bhogabhAvamAM koI zakitano paNa saMcAra thAya che. A zakita, te jIvanI vIryazakita che arthAt vIrya na hoya to bhogakriyA rUpAMtarita thAya che, A trIjI bhUmikA che. A traNa bhUmikAnA AdhAre A prazna Ubho karavAmAM Ave che ke bhogano niyatA koNa che arthAtu bhogarUpI phaLa ApanAra koI zakita hovI joIe. saiddhAMtika rIte karmane kAraNa mAnavAmAM Ave che, jayAre vyavasthAnI dRSTie phaLadAtA tarIke Izvarano svIkAra karavAmAM Avyo che. zaMkA e che ke sukhaduHkha rUpI phaLa koI karmanuM phaLa nathI paNa phaLadAtA Izvara che. eka khulAso : je darzana athavA je vyakita zraddhAbhAve Izvarane phaLadAtA mAne che, teo paNa karmano apalApa karatAM nathI. arthAt karmavAdano svIkAra kare che ane Izvara madhyastha hovA chatAM te anyAya bhAve phaLa ApatA nathI paNa jIvanA karmAnusAra phaLa Ape che. eTale IzvaravAdamAM paNa karmavAdano pUro samAveza che, te bhUlavuM na joIe, ahIM to phakata zaMkAno vistAra karavA mATe ane prasiddha mAnyatAne sthAna ApavA mATe phaLadAtA tarIke Izvarane saMbodhyA che. zaMkAkAra svayaM nA pADe che ke evI zaMkA karavAnI jarUra nathI ke phaLadAtA tarIke Izvarane mAnavAthI IzvarapaNuM khaMDita thAya che. Izvara nirvikAra che te satya che paraMtu temane mAnavAnI jarUra che. jeno 81 mI gAthAmAM punaH bhArapUrvaka ullekha karavAmAM Avyo che. sArAMza e thayo ke.. ema kahe IzvarataNuM... koI paNa vAkayamAM "ema ko evo jo ullekha karavAmAM Ave to teno artha e che ke je kahIe chIe te yogya nathI. udAharaNa rUpe "ema kahyuM ke cora sAro che, to te vAkaya ubhAvana kare che ke corane sAro kahI zakAya nahIM, ema kahevAmAM anartha utpanna thAya che. e ja rIte A gALAmAM svayaM zaMkAkAra kahe che ke ema kahevAthI arthAt Izvarane kartA kahevAthI IzvaranuM IzvarapaNuM khaMDita thAya che, tethI tema kahI zakAya nahIM kAraNa ke Izvara to sArvabhauma sattA che ane AgaLanI gAthAmAM siddhikAra paNa A ja vAtano ullekha kare che mATe A gAthAnuM A trIjuM ane cothuM pada aTapaTI rIte trividha bhAvane pragaTa kare che. ApaNe baMne bhAva upara prakAza nAMkhIe, (1) prathama evo artha nIkaLe che ke zaMkAkAranI sAme punaH koI pratipakSI zaMkA kare che ke Izvarane madhyastha rAkhavAthI ke phaLadAtA mAnavAthI aneka rIte vyAkhyA karavAthI IzvaranuM IzvarapaNuM pradarzita thatuM nathI. vaLI Izvara e nirdoSa tattva che. temAM AvI mAyAjALano saMbhava nathI, mATe NIS(282) SSSS Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Izvarane phaLadAtA tarIke vacamAM lAvI na zakAya. A che sIdho saraLa pratipakSIno pratipakSa. A rIte artha karavAthI saMpUrNa samAdhAna maLI zakatuM nathI. (2) bIjI rIte A gAthAno artha e che ke ema kahevAthI IzvaranuM aizvarya khaMDita thAya che ema kahI zakAya nahIM. jema jIvane karma phaLadAtA che, tema ja mAnIe to Izvarane paNa phaLa dAtA mAnavAmAM kazuM aghaTita nathI. mATe pratipakSanA javAbamAM zaMkAne vadhAre puSTa kare che ke jIva karmano bhokatA nathI. phaLadAtA Izvara che, temAM koI zaMkAne sthAna nathI. A rIte dvividha bhAvathI A gAthAno saMketArtha spaSTa thAya che ke jIva karmanA phaLa bhogavato nathI. je bhogave che te zenAthI bhogavAya che ? tenA javAbarUpe Izvarane phaLadAtA mAnyA che ane temAM aizvarya ochuM thAya che, tema kahIne punaH AgaLanI gAthAmAM teno spaSTa uttara ApavAmAM Ave che. A traNeya gAthAo eka saLaMga bhAvamAM joDAyelI che ane tene saLaMga vAkayArthamAM lakhavAthI pAThakane teno bhAvArtha vadhAre spaSTa thaI zake tema che paraMtu ApaNe A saLaMga vAkayanyAsa 81 mI gAthAnAM vivecanamAM karazuM. atyAre ATaluM UMDuM vivecana karIne sAMketika arthavALI, tarkavitarkathI bharelI A gAthAno upasaMhAra karIe, te pahelA teno AdhyAtmika saMpUTa paNa jANI laIe. AdhyAtmika saMpUTa : jIvanI samasta karmalIlA be kramamAM goThavAyelI che. je vibhAva dazAvALo jIva che tenI triveNI ane svabhAvamAM ramaNa karatAM jIvanI triveNI, baMne triveNInuM darzana karavAthI AtmaramaNanI ane AtmajJAnanI zreNI zuM che ane teno AnaMda-paramAnaMda kevI rIte meLavI zakAya che, te rahasya khulluM thAya che. vibhAva triveNI : (1). karmanuM kartutva (2) karma karavAnAM kAraNa (3) karma phaLano bhogavaTo A rIte A triguNAtmaka bhAvamAM punaH punaH jIva karma bAMdhe che ane karma bhogave che. kartA paNa bane che ane bhokatA paNa bane che. jIvanA karma baMdhana ane karmabhoga baMnenI vacce je nizcita kAraNo che, tenuM barAbara sevana kare che. A kAraNothI mukata na thAya tyAM sudhI tenI mukita thatI nathI, A che vibhAva triveNI. | svabhAva triveNI : (1) jIva kyAreya karmano kartA banato nathI. arthAt akartutva bhAva, (2) karma baMdhana na thavAnAM spaSTa kAraNa, (3) karmabhoga na karavAthI sukhaduHkhathI para thavAnI prakriyA. A svabhAva triveNI, te AdhyAtmika saMpUTa che ke AdhyAtmika saritA che. zaMkAkAranA bahAne ahIM svabhAva triveNIno pratikAra karIne, vibhAvamAM paNa jIvane javAbadAra mAnyA vinA jIva karmabaMdhanathI mukata na thaI zake, tema parokSa bhAve zaMkA vyakata karI che paraMtu jo A zaMkAthI upara UThIne joIe to A gAthAmAM adhyArthabhAve athavA anukata bhAve svabhAva triveNInI jhAMkhI karI che. te gAthAnuM AdhyAtmika marmasthAna che. A marmasthAna vRSTigocara thAya, to zaMkA dvArA niHzaMkalAva prApta karI zakAya che. zaMkA karavI te jJAna prAptino prathama daravAjo .(283) S Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, prathama bhUmikA che. matijJAnanA utpattinA kramamAM paNa IhAnI pahelA saMzayane sthAna ApavAmAM AvyuM che. zaMkAe eka prakArano prazna che. je uttaranI apekSA rAkhe che... astu. ahIM gAthAnA AdhyAtmika sarovaramAM gothuM mArIne have upasaMhAra karIe. upasaMhAra : AgaLathI je viSaya cAlyo Ave che ane AtmasiddhinA cothA padanI "jIva bhokatA nathI te viSaya upara carcA zarU karavAmAM AvI che. svayaM siddhikAre pUrvamAM kahyuM che ke AtmA che, te nitya che, karmano kartA che ane karmano bhokatA che ItyAdi. temAM kartRtva viSe carcA thaI cUkI che. jayAre A gAthAmAM jIva bhokatA nathI, te vAtane vizad rUpe AgaLa vadhAratA punaH bIjA keTalAka tarka karavAmAM AvyA che. jo jIva bhokatA nathI to bhokatA koNa che ? jIvane bhogarUpI phaLa koNa Ape che ? mULamAM bhokatA nathI e prazna nathI paNa bhoga ApanAra koNa che te vAtane mukhyarUpe grahaNa karI che. bhokatA thavuM, te to pratyakSa che, mATe bhokatApaNAnI carcA nathI, paNa bhoga karanAra ke karAvanAranI carcA che, jIva bhokatA nathI to bhokatA thavAmAM koNa nimitta che ? hakIkatamAM bhoga karAvanAra viSe prazna Ubho karyo che ane phaLadAtA athavA bhogadAtA Izvara che, ema mAnIne bhokatA bhAvano samanvaya karyo che. sAthe sAthe e tarkano paNa uttara Apyo che ke jo Izvara bhoga karAve athavA phaLa Ape to temAM zuM IzvaranuM aivazya khaMDita na thAya ? aizvaryapaNuM cAlyuM jAya ema na kahI zakAya ? (ema na kahI zakAya e adhyArtha che) A baMne pada praznavAcaka che. eTale Ama paNa kahI zakAya te vAta upara vajana na mUkatAM A gAthAnuM anusaMdhAna AgaLanI gAthA sAthe joDI devAmAM AvyuM che. jenuM ApaNe have vivecana karazuM. A ane AgaLanI be gAthA maLIne eka saLaMga bhAva pradarzita kare che, eTale ATalo upasaMhAra karIne AgaLanI gAthAne jovI rahI. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 81 upodghAta - AgaLanI gAthAmAM Izvara viSe be prakAre carcA karI hatI. phaLadAtA Izvara mAne, to bhoga vyavasthA barAbara thaI jAya che paraMtu sAthe sAthe e prazna paNa udbhavyo hato ke Izvarane phaLadAtA mAnavAthI IzvarapaNuM TakatuM nathI, A rIte tarkanuM udbhAvana karI IzvarapaNuM Take ke na Take paraMtu jagata niyaMtA Izvarane mAnyA vinA chUTako nathI, tevI zaMkA pratipakSI A gAthAmAM pragaTa kare che ane pUche che ke Akhara Izvarane mAnyA vinA jagata vyavasthA kevI rIte jaLavAI zake? tethI zuddha svabhAvI paramAtmA phaLadAtA banatA nathI, te vAtane mahattva ApyA vinA, vizva saMcAlaka Izvarane mAnyA vinA, jagata vyavasthA zakya nathI. zuddha svabhAvI vizvasaMcAlaka Izvarane mAnyA vinA vizvataMtra aniyamita banI javAnI saMbhAvanA che. A viSaya upara A gAthAmAM zaMkArUpe IzvaranuM pratipAdana karyuM che. have ApaNe mULagAthAne sparza karIe Izvara siddha thayA vinA jagata niyama nahIM hoya to pachI zubhAzubha karmanA, bhoyasthAna nahIM koya 81 Izvarane avayaMbhAvI mAnanArA bhAratavarSanA badhA bhakitadarzano vizvakartA tarIke, jagata niyaMtA tarIke koI eka mahAzakitano svIkAra kare che. A gAthAmAM Izvara siddha thayA vinA evo je zaMkAno AraMbha che te koI UDatI zaMkA nathI, tema sAmAnya buddhithI thayelI zaMkA paNa nathI paraMtu AzaMkAnI pRSThabhUmimAM suprasiddha IzvaravAdIdarzano AdhArabhUta che. Izvara siddha thayA vinA" ema je lakhyuM che, tenA upara ApaNe thoDo UMDo vicAra karIe. Izvara siddha thayA vinA : je drazyamAna jagata che te jaDa dravyonI sRSTi che. temAM kriyamANa zakita che paraMtu te kriyamANa zakitanI pAchaLa teno koI niyAmaka hovo jarUrI che. sAdhAraNa manuSya A vizvanI ghaTanAono ke sUkSma kriyAono niyaMtA banI zakato nathI, tethI bauddhika jagatamAM e prazna Ubho hato ke vizvataMtra koNe goThavyuM che ? badhA padAthonA nizcita niyamo koNe vyavasthita karyA che ? A vitaMtrane niyamAnusAra koNa calAve che ? jaDazakita IcchApUrvaka taMtra calAvI zakatI nathI ane manuSya paNa A taMtra calAvavA mATe zakitamAna nathI, to zakitamAna koNa che ? koI zakitamAnanI zodhamAM bhakitavAdI darzanone IzvaranA darzana thAya che ane koI prabaLa zakitamAnanuM astitva vizvamAM che tethI "sa 4: ' ema kahevAmAM AvyuM che. je samartha che, te Izvara che ane je Izvara che, te samartha che. bhAratanA mahAna dArzanika raghunAtha ziromaNI IzvarasthApanA karatAM kahe che ke Izvara vizvanuM nimitta kAraNa che ke upAdAna kAraNa che? Izvara dUra rahIne nimittarUpe taMtra calAve che ke vizvarUpe pariNita thaI jAya che? IzvaravAdI darzanomAM paNa Avo mata prasiddha che, tyAre raghunAtha ziromaNi vizvanA badhA jaDa dravyone IzvaranuM zarIra NSLLLLLLLSLS(285) LLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLS Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAne che ane cetana dravyane Izvarano AtmA mAne che, arthAt jJAnatattva ane jaDatattva baMne IzvaranuM zarIra paNa che ane AtmA paNa che. jyAre keTalAka darzano koI padArthane jaDa mAnatA nathI. samagra vizva IzvararUpa che ane temAM paNa pariNAmavAdI ane vikalpavAdI evA ghaNA bhakitadarzano che. je darzana Izvarane nimitte kAraNa mAne che. teonA matAnusAra Izvara vizvathI nirALA rahI mAyAzakita dvArA vizvanuM saMcAlana kare che. TUMkamAM kahevAnuM tAtparya e che ke bhakitavAdI darzanoe Izvarane siddha karyA che, svIkAryA che, mAnyA che ane samagra darzananuM lakSa Izvara che. jJAna, bhakita ane karma, traNeya tattva Izvarane arpaNa karavAnA che. te IzvaranI saMpatti che. A che IzvaravAdanuM dharAtala. jo ke bhAratIya saMskRtimAM vedathI laI pAchaLamAM je vikAsa thayo, temAM ghaNA samaya sudhI IzvaravAdano prAdurbhAva thayo na hato. mULabhUta darzanomAM paNa adhikatara darzano IzvaravAdanI sthApanA karatAM nathI paraMtu bhakitayogano prabala udaya thayo ane mahApuruSo viziSTa zakita sAthe dharAtala para AvyA, tyAre temanI alaukika zakita joIne sAmAnya manuSyo dvArA teo IzvararUpe pUjAyA. tyArapachI IzvaravAdanA mULa ghaNA ja UMDA vyApta thaI gayA. A sivAya mAnasika kAraNa evuM paNa che ke manuSya jayAre nirbaLa bane che, tyAre koI mahAzakita pratye prArthanA karI temane caraNe jAya che ane tene ema lAge che have koI mahAprabhunI dayAthI saMsAra sAgara tarI zakAya che. A rIte manuSyanI bhAvanAothI paNa IzvaranuM astitva manuSyane draSTigocara thAya che. A pRSThabhUmi upara gAthAnuM paheluM pada kahe che ke Izvara siddha thayA vinA arthAt IzvaranI mAnyAtAno svIkAra karyA vinA jagatanA koI paNa niyama TakI zakatA nathI. zuM DrAIvara vinA gADI cAle ? nAvika vinA nAva cAle ? zuM havA vagara pAMdaDA hale ? badhI kriyAomAM koIne koI niyaMtA dekhAya che. ApaNe garamI ke taDakAno anubhava karIe chIe to teno niyaMtA paNa sUrya sAme che. sUrya vinA tApa kayAMthI Ave? zuM kuMbhAra vinA potAnI meLe mATalA bane ? AvI nAnI moTI kriyAomAM paNa jo teno kartA dekhAya che, to vizvanI je mahAkriyAo che, teno paNa koI mahAna niyaMtA hovo joIe !! arthAt mahAniyaMtA vinA mahAkriyAo kevI rIte cAle ? jagata niyama nahIM hoya : Izvara siddha thayA vinA jagata niyama nahi hoya. have ApaNe jagatanA niyama zuM che, te tapAsIe. te paNa koI sAmAnya prazna nathI. A bahu ja gaMbhIra ane UMDo prazna che. niyama eka prakArano taMtrasUcaka zabda che. koI vastu vyavasthita cAlatI hoya ane tenA guNadharmo kramazaH pariNata thatAM hoya, paraspara koI eka vizeSa zakitathI joDAyelA hoya, tyAre niyamanAM darzana thAya che. niyamamAM kAryakAraNanI vyavasthA che. niyamano janaka kAryakAraNa bhAva che. mULabhUta siddhAMta e che ke kAraNa vinA kArya saMbhavita nathI ane kAraNa potAnA guNadharma anusAra kAryanuM niSpAdana kare che. A baMnenI vacce eka kriyAzakita astitva dharAve che. kriyAzakitathI ja parivartana saMbhavita che. jainadarzanamAM kriyAzakitane paryAyazakita kahe che. nAnAmAM nAnA padArthamAM paNa tenA niyama ane upaniyamanAM darzana thAya che. sAcuM kaho to padArtha svayaM (286) Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTa guNono ke niyamono piMDa che. vaidyarAja davA Ape che to roga ane davAno paNa saMbaMdha che. te eka zakitajanaka paNa che ane vinAzaka paNa che. padArthamAM jema utpAdana zakita che tema vinAzaka zakita paNa che paraMtu A baMne zakitao manamAnI DhaMgathI kArya karI zake, tevI vyavasthA nathI. dareka zakita koI khAsa pariNAma sAthe joDAyelI che, eTale vaidyarAje je davA ApI che, te koI niyamanA AdhAre ApI che ane te pramANe tenuM pariNAma paNa Ave che. padArthanI pariNatimAM je satyanA darzana thAya che, te ja tenI niyama vyavasthAnA darzana karAve che. jo ke A bahu ja gaMbhIra ane vizALa zAstra che. eTale ApaNe ahIM TUMkamAM ja carcA karIzuM ke niyama ane satya, paraspara joDAyelo bhAva che. jayAM niyama che tyAM satya che ane satya che tyAM niyama che. aniyamitatA e ja asatya che, mATe ahIM zaMkAkAra kahe che ke "jagata niyama nahIM hoya" arthAt jagatanA niyamane na samajavAthI ke na mAnavAthI satyano ja saMhAra thaI jaze. arthAt satya jevI vastu Takaze nahIM ane padArthamAM ke tenAM pariNAmomAM jo satya nahIM hoya, to badhI vastu avyavasthita ane ghAtaka banI jaze. te game tyAre game te rIte viruddha bhAvothI pravRtti karaze ane game te rIte, game tyAM ghaTanA banaze paraMtu ema banatuM nathI. badhuM niyamasara cAlI rahyuM che. teno artha e che ke tenA niyAmaka Izvara A taMtrane calAvI rahyA che, mATe baMne padamAM kahevAmAM AvyuM che ke "Izvara siddha thayA vinA jagata niyama nahi hoya" Izvarano svIkAra karyA vinA vizva vyavasthA TakI zakaze nahIM. bhogya sthAna nahIM hoya ? jo AvI avyavasthA thAya, to zubhAzubha karmanAM bhogyasthAna paNa khaMDita thaI jaze, koI bhogya banI zakaze nahIM ane kadAca bhogya banaze to paNa avyavasthita banaze. lAkaDI hIrAlAlane mArI ane pIDA rAmalAla bhogave che. rasoI karatI vakhate pANImAM cokhA nAMkhyA paraMtu tapelI nIce utArI, tyAre temAM ghauM dekhAyA, to A keTalI aniyamita ane behudI vAto banI jaze. bhogyasthAno abhogya banI jaze, tethI te zubha ane azubha baMne prakAranA je bhAvo che, zubha ane azubhane calAvanAra je bhogya karma che, tenuM paNa koI cokkasa rUpa raheze nahIM, arthAt game te karma, game te jIvane mATe bhogya banI jaze. Ama IzvaravAdano svIkAra karyA vinA niyama jaLavAze nahIM ane niyama mAnyA vinA zubhAzubha karmanA phaLa paNa nizcitarUpe bhogya eTale bhogavavA jevA banaze nahi. zubhane badale azubha bhogya banI jaze, ane azubhane badale zubha bhogya banI jaze. Ama goTALo Ubho thaze. jo zubhAzubha karmanAM phaLanI vyavasthA che, teno vyavasthita bhogavaTo che, to tenA vyavasthita niyama paNa che ane jo vyavasthita niyama che to te niyamane vyavasthita calAvanAra niyaMtA paNa upara beTho che. Ama A ' tribiMdu trikendrIya vyavasthA mAnavI ja paDaze. (1) Izvara (2) niyama (3) bhogyasthAna Izvara che, to niyama che ane niyama che, to bhogya vyavasthA che. Izvara nathI, to niyama nathI ane niyama nathI, to bhogyavyavasthA paNa nathI. kartA, niyama, ane phaLa, traNeya tattva eka S. . .. (287) SS Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMkitamAM joDAyelA rahe, tyAre taMtra cAlI rahyuM che. A gAthAmAM pratipakSInI A prabaLa zaMkA che, siddhikAre A dArzanika mAnyatAnA AdhAre tenuM udbhavana karyuM che. A sahajabhAve bolAyelI zaMkA nathI, paraMtu A zaMkAnI pAchaLa tenI virATa pRSThabhUmi che ane Izvara katRtvanI ke phaLadAtA IzvaranI gaMbhIra carcA paNa A zaMkAnI pratichAyA che. siddhikAre ahIM A gAthAmAM bhakita mArgamAM Izvarasiddhino je mahAmaMtra che tenuM zaMkArUpe pratipAdana karyuM che. jo jainadarzananI vyavasthAne svIkAravAmAM na Ave ane padArthanI je svAbhAvika zakita che te zakitane vRSTigocara na kare, to vizva vyavasthA mATe koI eka mahAsattAne svIkAravI paDe che, tevI abhivyakita zaMkAkAre karI che. jo ke jainadarzananI vyavasthAne na mAnanArA bIjA ghaNAM anIzvaravAdI darzano che, je IzvaranI sattAne mAnyA vinA paNa vizva vyavasthAno svIkAra kare che ane anya anya rIte niyamonuM pratipAdana kare che. te darzanomAM paNa karmavyavasthAno lagabhaga svIkAra karavAmAM Avyo che. jo ke nAstikadarzana karmavAdane mAnatuM nathI paraMtu bAkInA darzano zubhAzubha bhogono svIkAra kare che. ahIM mukhya carcA bhoganI nathI paNa bhoganAM kAraNonI che ane kAraNamAM A zaMkAmAM mukhya sthAna Izvarane ApavAmAM AvyuM che, A che zaMkA. - IzvaravAdano uddabhava : prazna e che ke IzvaravAdano udbhava kema thayo? jainadarzanamAM zuM IzvaravAda svIkArya nathI ? jayAM sudhI manuSya ajJAnadazAmAM che, tyAM sudhI te dRzyamAna jagatane jue che paraMtu tenA viSe vadhAre ciMtana karI zakato nathI. je buddhimAna jIva che ane jene vAcA ane mana che, te potAnI avasthA viSe ke dRzyamAna jagatanI avasthA viSe vicAra karato thaI jAya che. ajJAnadazAmAM jIva phakata sukhaduHkhanI paryAyano anubhava kare che. jayAre duHkhano atireka thAya che, tyAre tenuM mana pokArI UThe che. ATaluM moTuM du:kha mane koNe ApyuM? potAnI nirbaLatA ane parAdhIna avasthAne kAraNe bahAramAM koI zakita che, tevuM tene lAge che. jenI avakRpAthI mArI pIDA UbhI thaI che. Ama manuSyanI nirbaLatA paNa eka mahAzakitarUpa IzvaramAM vidhvAsa karavA mATe manuSyane bAdhya kare che. tenAthI paNa bIjuM moTuM kAraNa A che - vizvanI je koI Adhidaivika, Adhibhautika pracaMDa ghaTanAo ghaTe che ane dharatIkaMpathI laI samudranAM vizALa tophAno ke ativRSTi, anAvRSTi, jevA. bhayaMkara prasaMgo UbhA thAya che, je manuSyanA hAthamAM nathI, temAM koI lokazakita joDAyelI che. A badhI ghaTanAonI lagAma koI mahAzakitanA hAthamAM che ane te mahAzakita Izvara sivAya koNa hoI zake? A rIte manuSyanAM manamAM IzvaranuM nirmANa thAya che ane manuSya natamastaka banI tenI pUjA kare che. Izvara ubhavanAM bIjA keTalAya nAnA moTA kAraNo che. manuSya karelAM satkarmonuM phaLa ApanAra koI hovA joIe. tema mAnIne karmanAM phaLa ApavA mATe prArthanA paraMparA UbhI kare che. AthI vizeSa eka prabaLa kAraNa che. je ghaNuM ja ciMtanIya che. nAnI nAnI cIjamAM paNa uttama vyavasthAnA darzana thAya che. jIvanI utpattinA vizeSa niyamo ane tenI sughaDa vyavasthA, te Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyanA manane Azcarya pamADe che. ATaluM sUkSma rIte padArthanuM nirmANa koNe karyuM? manuSyanA zarIramAM vAta-pitta ane kaphanI vyavasthA tathA hajAro nADInuM sutaMtra, AMkhanA palakArA ane hRdayanA dhabakArA vagere niyamita rIte cAlatA rahe che, tenuM je nirmANa thayuM che, te koI mAnavInA hAthamAM nathI, e rIte virATa padArthomAM paNa sUrya, caMdra ane nakSatranI niyamita gati, paMcabhUtanuM yogya niyaMtraNa vagere kriyAnuM buddhizALI manuSyane jyAre darzana thAya che, tyAre tenA niyaMtA tarIke eka mahAzakitano svIkAra kare che ane tene bhagavAna ke bhagavatI kahIne zraddhApUrvaka teno Adara karI, tenI sthApanA karI pUjA karavA lAge che. A badhA prabaLa kAraNone lIdhe IzvaravAdano udbhava thayo che. Izvara viSe eka saMpUrNa darzana astitvamAM AvyuM che. IzvaravAdanI zraddhAmAM anIzvaravAdanA badhA tarka laMgaDA thaI jAya che ane bolI UThe che ke Izvara siddha thayA vinA jagata niyama nahIM hoya A che Izvara siddhinA ke Izvara zraddhAnAM kAraNo. jagatanI niyama vyavasthAmAM bhakatane IzvaranAM darzana thAya che. tethI AtmajJAna prApta karanAra vyakita ahIM e ja prazna pUche che ke Izvarane mAnyA vinA kema cAlaze? ane Izvarane mAnyA vinA zubhAzubha karmanAM je kAMI bhogakendra che ke je jIvo karmabhoganA adhikArI che, te badhI vyavasthA paNa tUTI paDaze. jema sarakAranA abhAvamAM ke rAmanA abhAvamAM samAjataMtra ke rAjayavyavasthA tUTI paDe che ane sArA-narasAno kazo viveka raheto nathI, duSkarma karanArane sajA maLatI nathI, sArA karma karanAra sajAnA pAtra bane, A rIte badhuM avyavasthita thaI jAya, tethI Izvarano svIkAra karyA vinA zubhAzubha karmanI vyavasthA jaLavAze nahIM, mATe A gAthAmAM eka sarala prazna Ubho karyo che ke Izvarane mAnyA vinA jagatanA niyamo kema jaLavAI zake ? ane niyamonI jALavaNI na thAya, to sArA narasA karmonAM je kAMI suphaLa ke duSkaLa Ave che, tene bhogavanAra jIvanI koI vyavasthA rahe nahIM, badhA bhogyasthAno veravikhera thaI jAya. gharamAM mAlika na hoya to ghara na dhaNiyAtuM thaI jAya che, te rIte ahIM IzvaranI AvazyakatA che tema tarka ApIne mULavAta e kahevA mAMge che ke jIva potAnA karmaphaLa bhogavato nathI. jIva bhokatA nathI paraMtu teno bhogabhAva Izvarane AdhIna che. AkhI gAthAno sArAMza e che ke jIva karmarUpa phaLa bhogano pAtra nathI. paraMtu je kAMI bhogavAya che, te IzvaranI IcchA pramANe bhogavAya che. ahIM bhUlavuM na joIe ke Izvara paNa karmaphaLanuM je kAMI pariNAma Ape che, te jIvanAM karma pramANe ja Ape che. A vAtanuM ahIM prayojana nathI. eTale vAta gUDha rAkhavAmAM AvI che. have ApaNe pAchalI traNe gAthAno eka saLaMga rIte vicAra karazuM, tyAre ja eka pUro pATha, puruM adhyayana samajAze. traNeya gAthAo eka sUtramAM baMdhAyelI che. tenA mATe ApaNe nIceno eka peregrApha lakhyA pachI vicAra karIe. jIvAtmAne karmano kartA mAnyA pachI paNa te bhokatA nathI, jo ke jIva karma bhogave to che paraMtu je kAMI bhogave che te karmanuM phaLa nathI. karma bicArAM koI AvuM phaLa ApI zakatAM nathI. kAraNa ke karmamAM koI samajaNa nathI. tethI svataH bhoga pariNAma pAme che athavA jo karma AvAM pariNAma ApI zakatAM nathI, to zuM ApaNe Izvarane phaLadAtA mAnI laIe to karmabhoganI badhI vyavasthA barAbara thaI jAya che ? bhogano niyAmaka Izvara badhA phaLa ApI zake che. karmaphaLa NSSSSSSS \\\\\\\\\\\\\\\(289)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\S Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A mAnavAnI jarUra nathI, kadAca koI evI zaMkA kare ke Izvara to zuddha ane mAyAthI nirALuM tattva che. to A prapaMcamAM zA mATe paDe? A prazna paNa asthAne che. kAraNa ke Izvarane mAnavAthI ja jagatanI vyavasthAnuM niyamana thaI zake che, vizvataMtra suMdara rIte cAlI zake che. Izvarane na mAnavAthI prANIo zubhAzubha karmanAM phaLa bhogave che, je kAMI sukha duHkha bhogave che tenI koI vyavasthA raheze nahIM ane bhogyasthAno nizcita karI zakAya nahIM. kayuM sthAna bhogya che? ane kayuM sthAna abhogya che ? kayA karma kayAre bhogavAya che ane anya karma kayAreya bhogavAtA nathI. tevo badho goTALo Ubho thaze, mATe Izvarano svIkAra karavo jarUrI che. IzvarasattAno je svIkAra che, te mAnavInI buddhinA AdhAre che. pazu sRSTimAM ke prANI jagatamAM jayAM buddhivAdano udbhava nathI ane mAnasika dazA avaruddha che, tyAM koI paNa prakAranA karma, Izvara ke bIjA dharma-adharmanA vicAro utpanna thatA nathI. te prANI phakata sukha duHkhanA adhikArI che ane du:khamAMthI mukata thavA mATe prayatnazIla che. sukhaduHkhanA kAraNano ke tenA kartAno tyAM kazo vicAra nathI. jayAM kAraNa ane kartAno vicAra nathI, tyAM zubhAzubha karmano paNa vicAra nathI. samasta vizvanI jIvarAzimAM vizALa bhAga A prakAranA jIvAtmAno che. ekendriyathI laIne asaMjJI paMcendriya sudhInA jIvo manodazA dharAvatA nathI ane saMjJI paMcendriyamAM paNa tiryaMca hoya ke avikasita dazAvALA manuSya hoya, te paNa sukhaduHkhanA anubhava uparAMta bIjuM koI ciMtana dharAvatA nathI. to AvA prANIonI sAme karma, Izvara ke karmaphaLa jevA prazna nathI ane te badhA prANIo IzvaranI zraddhA vinA niyamita rUpe karma phaLa bhogavatAM hoya che. A badhA jIvo pratyakSa bhokatA che ja ane teno bhoga bhAva paNa nizcita che. eTale ahIM bhokatA nathI te kahevAno matalaba e che ke te koI khAsa karmanAM phaLano bhokatA nathI ane te bAbata tene kazo vicAra paNa nathI. jIvono bhoga pratyakSa che. te bhoga to mAnavo ja rahyo, cAhe sukhabhoga hoya ke duHkhabhoga hoya, AvuM je bhogatattva siddha che, prasiddha che, pratyakSa che, tema chatAM buddhivAdanA jore kevaLa prativAda karavAmAM Avyo che. buddhinA be pravAho - manuSyanI buddhimAM prAkRtika rIte be pravAho pravAhita che. Astika bhAva ane nAstikabhAva. zraddhA ane azraddhA, tattvono svIkAra ane asvIkAra, vicAra ane avicAra, A be pravAho buddhizALI varganA mAnasika kSetramAM pravAhita hoya che. - (1) nAsika pravAha - nAstika bhAva phakata sukhaduHkhano anubhava karI tyAM ja aTake che. paraMtu tenA upara je kAMI ciMtana thayuM che ke dharma-adharmano je kAMI vicAra thayo che, teno pratikAra kare che. Avo nAstikabhAva karmaphaLa sAthe paNa joDAyelo che paraMtu manuSyanuM nAstika mana duHkha te azubha karmanuM phaLa che ane sukha te zubhakarmanuM phaLa che, tema mAnavA taiyAra thatuM nathI. nAstika bhAvanA paNa kAraNa che ane te kAraNa teno karma pratyeno anurAga che. azubha karmamAM paNa tene pApakarmano svAda Ave che, te karma pratye tene anurAga thAya che, tethI te karma choDavA taiyAra thato nathI. tenAthI viparIta zubha karmamAM tene anurAga thato nathI ane sArAM karmathI sAruM phaLa maLaze tevuM tenuM mana svIkAravA taiyAra thatuM nathI. tethI zubha phaLa ane azubha phaLa baMne viSe avizvAsa utpanna kare che. nAstika pravAhanA AdhAre te bolI UThe che ke zubhAzubha phaLa te koI khAsa karmanA Sub\\\\\\\\\\(290) SSSSS Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLarUpa bhoga nathI. badho bhoga deha ane Indriyone puruSArthathI thAya che, mATe karmaphaLa mAnavAnI jarUra nathI. Ama nAstikapravAha, AtmA, Izvara ke karmano svIkAra karato nathI. have ApaNe Astika pravAha upara dRSTi karIe. | (2) Astika pravAha - AstikavAda AtmA tarapha dRSTi na karatAM IzvaravAda pratye dRSTi kare che. Astika lAIna barAbara hovA chatAM Astika bhAvanI dizA badalI jAya che. jenadarzana ke AtmavAdI darzana Astika che. te jIvAtmAne potAnA karma ane tenA phaLanA javAbadAra mAne che. jIva je kAMI zubhAzubha bhogave che ane bhokatA bane che, te potAnA karmanuM phaLa che. jayAre IzvaravAdI darzana karmaphaLane mAne che paraMtu phaLadAtA tarIke Izvarane niyAmaka mAne che. AstikavAdanI dhAraNA che ke Izvarano svIkAra karyA vinA jagata vyavasthA jaLavAtI nathI ane jyAM vizvavyavasthA jaLavAya nahIM, tyAM karmaphaLanI vyavasthA kema na jaLavAya? vaLI jIva to parAdhIna che. te potAnA azubha karmanA phaLa zA mATe bhogavavA Icche? ane karma paNa jaDa che te kyAMthI phaLa ApI zake? je zubha karma che te paNa jIvAtmAnI IcchA pramANe phaLa ApI zake tema nathI. mATe zaMkAkAra ahIM kahe che ke karmaphaLano AdhAra jIvAtmA nathI. jIvAtmA bhokatA che paNa Izvara sivAya tene zubhAzubha karmanA phaLa koNa ApI zake? zuM cora potAnI sajAno pote svIkAra karI zake ? ghoDo zuM asvAra vinA doDavA mAMDe che ? arthAtu saMcAlaka jema jarUrI che tema vizvaniyatAnI paNa jarUra che. manuSya lAcAra avasthAmAM che. azubha karmanI jema zubha karma paNa te svecchAe bhogavI zakato nathI. A che IzvaravAdanuM dharAtala ane Akho IzvaravAda. Akho IzvaravAda AstikavAda sAthe joDAyelo che, mATe manuSya sAmAnya buddhithI ane zraddhAthI potAnI nirbaLatAno svIkAra karIne Izvarane zaraNe jAya che, tethI A gAthAmAM kahe che ke Izvarane mAnyA vinA jagata vyavasthA paNa na jaLavAya ane zubhAzubha karmanA bhogya eTale bhogavavA lAyaka sthAna athavA tenA adhikaraNarUpa bhogane pAtra tevA jIvonI vyavasthA paNa na jaLavAI zake. ATaluM kahIne zaMkAkAra ahIM virAma kare che. AdhyAtmika saMpUTa : A gAthAmAM parokSarUpe bhogabhAvathI paNa nirALo thaI jIvano je abhokatA bhAva che, tenA paNa darzana thAya che. jIva bhokatA che te vAta jeTalI mahattvapUrNa nathI tenAthI vadhAre mahattvapUrNa jIva abhokatA che ane jIvanuM jayAre abhogya svarUpa arthAta karmaphaLathI nirALuM svarUpa dRSTigocara thAya che, tyAre karmaphaLa mATe jIva paNa AdhArabhUta raheto nathI ane Izvara paNa AdhArabhUta rahetA nathI. jayAre vyakita asaMga ane nirALo bane che, tyAre karmaphaLa dUra haTI jAya che. bhokatApaNuM te karmaphaLano vikAra che ane abhokatApaNuM te jIvanuM zuddha svarUpa che arthAt avikArIdazA che. siddhikAre je bhokatA bhAvanI siddhi karI che, te vyavahAradazAthI che. hakIkatamAM deha, prANa, mana, Indriyo, A badhAM upakaraNo hAjara che, tyAre jIva bhokatA bane che ane A badhA karaNa ane upakaraNamAM udayabhAva pradhAna che paraMtu jyAre udaya bhAvano pravAha ocho thAya, tyAre jIva svayaM bhokatA bhAvathI nirALo thaI nirahaMkAra dazAne prApta kare che. A che gAthAnuM rahasya ane tenAthI AgaLa vadhIne te jIvanI jaLakamaLavat jevI sthiti Ave che \\\\\LN(291)) Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAtuM jIvAtmA bhokatA bane che, te vedanIya karmano prabhAva che paraMtu jIva A badhA udaya bhAvano DraNa bane, to bhokatA hovA chatAM abhokatA banI jAya che. jJAnavRSTie te bhokatA nathI, udayabhAve bhokatA che, tethI A gAthAmAM parokSabhAve AtmAnI avikArIdazA arthAt abhokatA bhAvanA darzana thAya che. zaMkA che te vyavahArikadazAnA pratikAra pUratI che. paramArthadazAmAM hakIkatamAM jIva bhokatA nathI. tyAM zaMkA satya banI jAya che. gAthA ghaNI ja rahasyamaya che. ATalo AdhyAtmika saMpUTa vicArIne gAthAno upasaMhAra karIe ane have pachInA svayaM siddhikAranA maMtavyono je paramAnaMda che tene mANIe. upasaMhAra : pUrve ApaNe kahI gayA chIe ke zaMkAnA prazro koI sAmAnya prazno nathI. paraMtu bhAratavarSamAM ke vizvanA dArzanika bhAvo ke vaijJAnikavAda astitva dharAve che, te darzano pApa puNyano niSedha karI karma ke karmanA phaLane mAnatA nathI. tenA AdhAre A gAthAnuM avataraNa thayuM che ane gAthAmAM be biMduo sAme rAkhavAmAM AvyA che. (1) Izvara siddhi ane jagata vyavasthA (2) zubhAzubha karmanI avyavasthA. Izvarane mAne to vyavasthA, ane na mAne to avyavasthA. A be biMdu upara praznanuM udbhAvana kareluM che. temaja zubhAzubha karma pratye ane tenA zubhAzubha phaLa pratye dhyAna doryuM che. dArzanika dRSTi niSedhabhAvamAM paNa vidhibhAvanAM darzana karAve che arthAt zubha ke azubha karma ane tenA phaLa astitva dharAve che, te vAtane AdhArabhUta mAnI che ane A AdhAranA AdhAre avyavasthAno IzAro karyo che, mATe A badhA praznonuM nirAkaraNa Avazyaka banI jAya che. tethI have nirAkaraNanI abhivyakita karatI padAvalIno sparza karIe. paULLLLLLL(292) LLLLLLLLS Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-8ra upodaghAta : ahIM phakata eka ja gAthA viSayanuM parisamApana karatI nathI. saLaMga bhAve jotAM gAthA 82 ane 83 baMne gAthAnuM eka sUtra saMkaLAyeluM che, to baMne gAthAne sAthe rAkhIne A gAthAno upoddAta karIe. Ama to dravyakarma te dravya che arthAt karma sAthe paudgalika bhAva joDAyelo che paraMtu nimitta-naimittikabhAva evo che ke jIvAtmAmAM kazo vikAra na thAya, to dravya karma baMdhAtuM nathI, jIvAtmAnA A vikArane bhAvakarma kahevAmAM Ave che. A bhAvakarma, te jIvanI potAnI eka paryAya che. jene A gAthAmAM nijakalpanAkahIne ullekha karyo che arthAt pUrI gAthAmAM bhAvakarma tathA dravyakarmanI vyavasthAno udghoSa che. khAsa e vAta jaNAvavAnI che ke A badhI kalpanA ke pariNatimAM vIryAtarAya karmano kSayopazama pradhAnapaNe bhAga bhajave che. vIrya svayaM udayabhAvI nathI, chatAM udayabhAvI pariNAmomAM te sahayogI bane che ane karma vyApAra zarU thAya che. mAMdA mANasone cAlavAnI IcchA hoya paraMtu zarIramAM zakita na hoya, to te Ubho thaI zakato nathI ke cAlI paNa zakato nathI. IcchA te tenI kalpanA che, cAlavuM te pUla kriyA che. A IcchA ane sthUla kriyAne sahayoga ApanArI tenI zakitanI skUraNA che, mATe zakita prayoga Avazyaka banI jAya che, A udAharaNathI spaSTa thAya che ke bhAvakarma, dravyakarma ane jIvanI zakita, teno tripuTI saMyoga kevI rIte bane che. AgAmI gAthAmAM A tripuTI upara prakAza nAMkhyo che. to ApaNe te prakAzano upayoga karIe. bhAva karma nija kalpanA mATe cetanarUpa jIvavInI karaNA grahaNa kare aDadhUpa A ra bhAvakarma : A gAthAmAM bhAvakarma zabdano prayoga karavAmAM Avyo che. A zabda vAstavika rIte samajavAno che. zAstrakAre bhAva ane karma, tevA be zabdo mUkayA che paraMtu hakIkatamAM je bhAva che, te ja karma che ane je karma che, te ja bhAva che. eka ja guNane be zabdathI pragaTa karyo che. bhAva zabda guNAtmaka che, jayAre karma zabda kriyAtmaka che arthAt bhAvarUpI guNamAM je kriyA thAya che, te kriyAne samajavA mATe "karma' zabda mUkayo che. artha e thayo ke bhAvarUpI guNamAM je kriyA thAya che, te bhAvakarma che ane tenAthI spaSTa thAya che ke bhAva te sthira nathI paNa kriyAzIla che. eka vizeSa khulAso : ahIM je bhAva zabda mUkayo che, te bhAva be prakArano che. te (1) zuddhabhAva arthAt svabhAva (2) vikArI bhAva arthAt vibhAva. svabhAva te karma rUpa nathI, te kriyAtmaka nathI. jayAre vibhAva te karmarUpa che, te kriyAtmaka che. ahIM sAmAnyapaNe je bhAva zabda mUkayo che. te vibhAvanI apekSAe mUkayo che. bhAvakarma kahevAthI ja spaSTa thaI jAya che ke te vibhAva che. mATe AvA bhAvanI sAthe karma zabda joDAya che. arthAt karmayukata bhAva, te bhAvakarma che. hakIkatamAM karma e bhAvanuM vizeSaNa banI jAya che ane bhAva te karmanuM adhiSThAna che. karma te Adheya che ane bhAva te adhikaraNa che. ahIM Adheya SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS S SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhikaraNano aiyabhAva che. baMne zabda tAdAtmya rUpa che, tethI hakIkatamAM tene karma kaho ke bhAva kaho, bhAva kaho ke karma kaho, baMne tad rUpe pariNAma pAme che. koI kahe ke pAMdaDuM hale che to pAMdaDAmAM cAlavAnI kriyA thAya che. calana kriyA te Adheya che ane pAMdaDuM te adhikaraNa che. je sthira che, te ja cAle che ane je cAle che, te pAMdaDuM che. Ama calana ane patra baMne tarUpa hovA chatAM calana zabdathI tenuM kriyAtmaka pariNAma pragaTa thAya che. bhAvakarmamAM cetanarUpatA H A ja rIte jIvamAM je vibhAvo che te karmarUpe kriyAtmaka banI bhAvakarma bane che. bhAva zabda dravya ane paryAya, te baMnenI vacceno guNAtmaka zabda che. dArzanika lakSaNa paNa che ke 'muLa paryAyavam / arthAt jemAM guNa ane paryAyo che te dravya che, guNa kone kahevA ? je dravyamAM rahIne paryAya kare che, te guNa che, paryAya kone kahevI ? te guNonI pariNati che. A rIte dravya, guNa ane paryAya eka rUpa hovA chatAM vizeSanayathI tenuM vibhAjana karI bhinna bhinna zabdothI dravyonuM ke guNonuM kriyAtmaka pariNamana pragaTa karavAmAM AvyuM che. dravya ane guNa zAzvata che, jayAre paryAya kSaNika che paraMtu je vibhAva, vibhAvarUpe pragaTa thAya che, te hakIkatamAM dravyanA nija guNo nathI, vikArI guNo che arthAt tene guNa na kahI zakAya, tenA mATe siddhikAre bhAva zabdano prayoga karyo che. A bhAva caitanyanA AdhAre thAya che, tethI bhAvakarmano kartA cetana bane che. cetana zuddhadazAmAM akartA ane akarmarUpa che paraMtu vikArI bhAvamAM te karmano kartA bane che. te je karmano kartA bane che, te bhAvakarma che. bhAvakarmathI vizeSa AgaLa jaI zakato nathI. gADIno DrAIvara gADI calAvavAnI IcchA kare che, huM gADI calAvuM tevA vIryanuM paNa sphUraNa thAya che paraMtu IcchA ane sphUraNa pachI DrAIvara AgaLa vadhI zakato nathI. cAlavAnI kriyA jaDarUpa gADImAM pariNata thAya che. gADI cAle che, te gADInI kriyA che paraMtu IcchAnA AdhAre, zakitanA, AdhAre, bhAvakarmanA AdhAre DrAIvara kartA banI jAya che arthAt calAvanAra bane che. gADInI jaDa kriyA ane DrAIvaranI vaibhAvika kriyA, baMne kriyAnA prAraMbhamAM kriyAno kartA DrAIvara che, je cetanarUpa che, mATe cetanane bhAvakarmano kartA kahyo che. ATalA vivecanathI spaSTa thAya che ke bhAvakarma zuM che ? 'matikRti mAva' mULamAM dhAtu che mU bhava. teno artha thavuM' thAya che, ane mavatti eTale je thAya che te. to je kriyA thAya che te kriyAno 'bhAva' zabdathI saMketa karavAmAM Avyo che. jema gacchati kriyAne gamana kahevAya che, khAvAnI kriyAne jema bhojana kahevAya che, te rIte kriyAo nAmarUpa dhAraNa karI bhAvarUpe pratibodhita thAya che... astu. A che vyAkaraNano viSaya, mULa zabda ahIM bhAva che ane bhAvanI sAthe karma zabda mUkayo che. te bhAvanI kriyAno bodhaka che paraMtu bhAva ane karma sarvathA bhinna nathI. abhinna bhAve, tarUpa bhAve kriyAtmaka che. ahIM siddhikAre bhAvakarmane nija kalpanA kahetA AtmAnI eka kalpanA arthAt paryAya che, tema kahyuM che. mULamAM kalpanA zabda avAstavika bhAvo mATe vaparAya che paraMtu ahIM kalpanA viSe (294) Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa vicAra karavo ghaTe che. nijakalpanA : sAmAnya rIte kalpanA eTale koI kAlpanika ke banAvaTI bhAvo. te bhAvo kalpanAjanya gaNAya che hakIkatamAM kalpanAno vyApaka artha paNa samajavo joIe. je bilakula asat che, sat nathI, jenuM astitva nathI, tene paNa kalpanA kahI zakAya paraMtu kalpanA te sarvathA avAstavika nathI. jema ApaNe kahIe ke svapna te mithyA che, eka kalpanAmAtra che, to tyAM svapna sarvathA mithyA nathI. svapna jevI koI kriyA che paraMtu te kSaNika che, nAzavAna che. tenuM koI skUlarUpa nathI. AMkha khUlatA ja svapna laya thaI jAya che, mATe ApaNe svapnane mithyA kahIe chIe. arthAt svapna eka kalpanAmAtra che, Ama hovA chatAM paNa svapnanI kriyA eka hakIkata che, te bhUlavuM na joIe. te ja rIte kalpanA vAsvavika nathI chatAM astitva dharAve che, tevAM pariNAmone ahIM zAstrakAra "nija kalpanA' zabdathI abhivyakata karI rahyA che kAraNa ke jIvadravya, ajIva dravyonA rUpamAM ke svarUpamAM kazuM parivartana karI zakato nathI paraMtu AsakitathI eka kalpanA mAtra kare che ane A kalpanA te ja jIvanuM bhAvakarma banI jAya che. kalpanA, kalpanA ja rahI jAya che. maratI vakhate jIvane lAge che ke jANe huM jabhyo ja na hato, tenI badhI IcchAo ane tRSNAo tenI eka mAtra kalpanA banI jAya che. hakIkatamAM te para dravyomAM kazuM karI zakato nathI ane tenA AdhAre paradravyomAM je kAMI thayuM hatuM, tenA pariNAmo te dravyomAM ja rahI jAya che. jIva phakata kalpanAno ja adhikArI banI jAya che. Ama nija kalpanA' eTale AtmAnI pariNati arthAt vibhAva paryAya, te bhAva karmonI eka prakAranI jvALA che. cetanamAM pragaTa thatI eka prakAranI jvalaMta cetanArUpa, agnirUpa, tejasvI paryAyono pravAha che ane sauthI moTI vAta e che ke A bhAvakarmanA pravAhamAM jIva joDAyelo che. nadInuM pANI vahe che, te gatithI pravAhita thaI rahyuM che. pANI to sthira guNAtmaka che paraMtu koI nimittathI pravAharUpa banyuM che. pANI ane teno pravAha baMne eka ja che paraMtu pANIno je sthiraguNa che, te atyAre kriyAtmaka banI gayo che ane pANI vahetuM dekhAya che. A pANImAM AvelI je asthAyI kriyA che, tene samajavA mATe ApaNe thoDIvAra mATe tene bhAvakarma kahIe. sthira pANI gatirUpa banI gayuM che ane e gatino AdhAra svayaM pANI che, tethI vahana kriyAne paNa asthAyI rUpe pANInI kriyA mAnavI rahI. A ja rIte cetana sthita guNavALo che paraMtu nimittabhAve te kriyAzIla banI bhAvakarmano kartA bane che ane pravAharUpe pragaTa thAya che. Ama bhAvakarmanA bIja vavAyAM pachI have juo zAstrakAra kahe che dravyakarmanI lIlA zarU thAya che. bhAvakarma te agni che ane dravyakarma te dhUmADo che, A ja vAtane ApaNA kRpALu gurudeva sahaja kAvyabhAve keTalI suMdaratAthI pragaTa kare che te juo ! | grahaNa kare jaDadhUpa ? ApaNe bhAvakarmanI vAta karI gayA chIe paraMtu bhAva ane karma baMnene sahayoga ApanAruM eka trIjuM tattva che, te paNa eka prakArano bhAva ja che, te kSayopazama bhAva che. bhAvakarma te udayabhAva che. bhAvakarmane zakita na maLe tyAM sudhI te vadhAre AgaLa vadhI zakatuM SSSSSSSSSSSSS \\\\\\\(295) NIMILLSLLLLS Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. jema agnine baLataNa na maLe, to pragaTa thatAMnI sAthe ja te TharI jAya che. koI paNa kriyAtmaka bhAvomAM sUkSma ke dRzyamAna rUpe zakitano sahayoga hoya che. vIjaLI vagara paMkho cAlato nathI. vidyuta te ghaNI skUla ke sUkSma kriyAnI janaka che. te sahayoga Ape che te eka zakita pravAha che. te ja rIte jainadarzana ema kahe che ke jIvamAM vIryaMtarAya nAmanuM karma che. te karmano kSayopazama thAya, tyAre vIryanI sphUraNA thAya che. A gAthAmAM paNa jIvavIryanI sphUraNAthI evo bhAva pragaTa karyo che. arthAt jayAM sudhI vIrya rUpe kSayopazama bhAva udayabhAvI karmone sahayoga na Ape ane vIryano mohAtmaka upayoga na thAya, tyAM sudhI karmanuM nATaka bhajavAtuM nathI. jayAre vIryanI sphUraNA udayabhAvamAM joDAya che, tyAre jaDa tattvarUpI je karmavargaNA che, temAM halanacalana thAya che ane bhUtakALanA karmo sAthe navA karmo joDAya che. mAno ke bhAva karmarUpI agnithI pragaTa thayelo A eka dravya karmarUpI dhUmADo che te jIva vIryanI sphUraNAthI paudgalika vargaNAone grahaNa karavAnI kriyA zarU kare che. mAno, agnimAMthI pragaTa thayelo dhUmADo che, jaDa dravya te aMdhakAranuM athavA dhUmADAnuM pratibiMba che, tethI ahIM zAstrakAre A dravyabaMdhane eka rIte dhUmADAnI upamA ApI che ane te dhUmADo potAnA upara pote kalaMka arthAt meza lagADe che. dhUmADAthI svayaM potAne AcchAdita kare che. bhAvakarmanuM pariNAma eka dhUmADo che. ema kahIne zAstrakAre vyaMga paNa karyo che ane parokSabhAve kahevA mAMge che ke he bhAI ! grahaNa karIne arthAt karI karIne dhUmADo ja grahaNa karavAno che. saravALe dhUpa zabda ja grahaNa thAya che. zuM tame nathI jotA !!! ke jayAre dhUpane agnimAM nAkhavAmAM Ave che, tyAre svaccha AkAza kevuM AcchAdita thAya che. vAdaLAo Ave che, tyAre AkAza kevuM DhaMkAya che. kapaDAMno mela kapaDAMne zuM AcchAdita nathI karato ? tema A dravyakarma te svaccha AtmabhAvone AcchAdita kare che. te eka dhUpanuM kAma kare che. kayAreka dhUpa suMgadhita hoya che ane kayAre amanojJa hoya che paraMtu dhUpa to dhUpa ja che. suMgadha hoya ke durgaMdha, zubha hoya ke azubha hoya, nirmaLa jIva pariNAmo mATe te bhArabhUta che, AcchAdAna che, AvaraNa che, eTale . ApaNA dharmazAstroe paNa jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, zAtAvedanIya, azAtA vedanIya, ItyAdi karmabhAvo dvArA AcchAdAnanuM vizad vyAkhyAna karyuM che ane A dhUpadAnIne ApaNA kavirAje paNa dravyakarma sAthe sarakhAvI che. eka prakAre te malina avasthA che. te zuddha avasthA nathI tema kahevA mATe dhUpa zabdano prayoga karyo che. prAsa alaMkAranI dRSTie rUpa ane dhUpanuM milana karyuM che. cetananuM je bhAva karmarUpI rUpa che. te ja dravyakarma rUpI dhUpa che. Ama rUpa ane dhUpa baMne phakata prAsa alaMkAra che eTaluM ja nahIM paraMtu baMnemAM guNAtmaka bhAva che. vIrya sphuraNA : ahIM vIryasphUraNAno ullekha karyo che to prazna thAya ke zuM vIrya e jIvano svAbhAvika guNa che ke madhyama avasthAmAM amuka karmanA kSayopazamathI utpanna thato koI khaMDabhAva che ? kAraNa ke karmabaMdha thavAmAM ke karmanI sattA jIva sAthe joDAI rahe ane karma udayamAna thAya, te badhI avasthAmAM vIrya arthAt zitanuM avalaMbana che. A zitanA AdhAre ja alpakAlIna ke dIrdhakAlIna karmanA baMdha niSpanna thAya che. mAkhI-maMkoDA jevA nAnA jIvo narakagAmI thaI zakatA (296). Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. kAraNa ke temanI vIryazakita alpa hovAthI te bhAre karma karI zakatA nathI. A rIte karmakSetramAM vIryano ullekha barAbara jovA maLe che. paraMtu khUbInI vAta e che ke A vIrya athavA zakita koI udayamAna karmanuM pariNAma nathI. paraMtu vayaMtarAya karmano kSayopazama ke kSaya thavAthI zakitano prAdurbhAva thAya che. jo ajJAnadazA hoya ane zakitanI prApti vadhAre thAya, to vIryano durupayoga paNa thAya che arthAtu mAThA karma bAMdhe che paraMtu jJAnadazAmAM vIryazakita anya ArAdhanAmAM paNa sahayogI bane che. arihaMta padanI prApti thayA pachI arihaMta prabhu anaMta zakitanA dhAraka che. - A badhuM hovA chatAM zAstra ema kahe che ke "mavariyA siddhAM jayAre jIvanI siddha dazA pragaTa thAya ane ayogI avasthAne dhAraNa kare, tyAre jIvAtmA vIryano paNa parihAra karI, avIrya arthAtuM vIrvAtIta dazAne prApta kare che. siddha bhagavaMta anaMta vIryanA dhAraka hovA chatAM temanuM vIrya kriyAtmaka nathI, tethI karaNavIryanI apekSAe siddho mavariyA kahevAya che. AthI jaNAya che ke kriyAtmaka zakita jIvano madhyakAlIna guNa che. jene keTalAMka AcAryo khaMDaguNa ke khaMDajJAna kahe che. arthAt jIvane Urdhvagati prApta thatAM ane arihaMta dazA sudhI pahoMcatA vIAMtarAyano kSaya thavAthI zakitanuM uddaghATana thayuM che paraMtu siddha dazA prApta thayA pachI jIva vIrvAtIta dazA bhogave che. TUMkamAM kahevAno Azaya e che ke kSayopazama bhAvI guNo jIvane anukULa hovAthI svabhAva rUpa che paraMtu te zAzvata svabhAvanI zreNImAM AvatA nathI. A viSaya ghaNo ja gUDha ane gaMbhIra che. A bAbatamAM spaSTa nirNAyaka dArzanika siddhAMta jovA maLatA nathI paraMtu keTalAka zAstrIya bhAvone AdhAre A maMtavya pragaTa karyuM che... astu. vIryanI phUraNA pragaTa thAya che, te eka sAmAnya sarvamAnya hakIkata che, aMtarAya karmanA pAMca staMbhamAM viryAtarAya paNa eka ghAti karmano staMbha che ane A staMbha koI paNa jIvanI kriyAtmaka avasthAmAM avarodha Ubho kare che, jyAre aMtarAyamAM hAni thAya, arthAt vIryaMtarAya karmano kSayopazama thAya, tyAre vIryanuM skUraNa thAya che ane eka prakAre zakitarUpa AdhyAtmika pravAha pragaTa thAya che. jema jaDa padArthothI ke tenAM gharSaNathI vIjaLInuM skUraNa thAya che, te ja rIte vIryanuM phuraNa thavAmAM paraspara uttama bhAvonI paryAya kAraNa bane che ane A vIryaskaraNanA AdhAre ja jIva dravyakarmano grAhaka bane che. zAstrakAre paNa ahIM spaSTa kahyuM che ke jIvanI vIrya skUraNA dravyakarma grahaNa karavAmAM kAraNabhUta bane che. AkhI gAthAno saravALo A pramANe thAya che. bhAvakarma rUpa paryAyathI cetana temAM joDAya che ane te vakhate vIryanI je phUraNA thAya che, viyaMtarAya karmano je kSayopazama che, te bhAvakarmanI pariNatino AdhAra laI yoganuM saMcAlana karI dravya karmarUpa pudgala paramANune grahaNa kare che. bhAvakarma te bIja che. vIryanuM phuraNa te pANI che ane dravyakarmano udbhava te bIjamAMthI phUTatAM aMkura che. A rIte bIjathI laI sthUla kriyA sudhI eka kArya-kAraNanI paraMparA UbhI thAya che. te badhAmAM cetananI hAjarI hovAthI cetana tenuM adhiSThAna che ane adhiSThAna hovAthI AtmA kartA-abhikartA ke upakartA bane che. saMkSepamAM cetanarUpa NSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS LLLLLLLLLLLLLLLLS(297), NISLLLLLS Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khetaramAM bhAvakarma rUpa bIja che, tene vIryanA sphUraNarUpa pANInuM siMcana maLatAM, dravyakarma rUpa aMkura udbhava pAme che. A rIte bhAvakarmathI dravyakarmano baMdha thAya che. vAstavika rIte A zuddha caitanyanuM kArya nathI tethI cetanAne upakartA mAnIe, to vadhAre spaSTa thAya che. eka khAsa vAta : ahIM karmanuM je katRtva che, te paNa eka prakAre bhokatRtvanI eka paryAya che. ahIM kahevAno je sUkSma Azaya che te samajavA mATe prayAsa karavo ghaTe che. jene bhAvakarma kahe che, te paNa hakIkatamAM bhUtakALanA koI karmano udayabhAva che ane te udayabhAvane ahIM bhokatArUpe jIva bhogave che arthAt jIvamAM je kartutva che te paNa eka prakAranA karmaphaLanI paryAya che. je kartA te ja bhokatA che. ema je zAstramAM kahevAmAM AvyuM che. teno sUkSmabhAve artha samajavo jarUrI che. karmanA udayathI je zubhAzubha phaLa maLe che te to karmano bhoga che ja, karmanuM phaLa che ja. paraMtu zubhAzubha karmano kartA svayaM je udayabhAva che, te paNa koI bhUtakALanA karmano ke karmaphaLano prabhAva che, tethI udayabhAva svayaM paNa bhokatA bane che. A rIte bhokatRtva baMne rIte samajavuM ghaTe che. jema pitA putrano janaka che. tema svayaM te paNa potAnA pitAno janya bhAva che. A rIte pitAmAM janaka janya baMne bhAvano samAveza thAya che. te ja rIte udayabhAvamAM paNa janaka-janyabhAva arthAt kartRtva ane bhokatRtva baMne paryAya samAviSTa che ane AvA udayabhAvI pariNAmathI je kAMI zubhAzubha phaLa maLe che ke je kAMI sukhadu:kha thAya che, te tenuM AnuSaMgika pariNAma che. jIva sukha duHkhano bhokatA che, e ja rIte potAnA udayabhAvono paNa bhokatA che. udayabhAvo bAhya karmano kartA che paNa svayaM bhogabhAve bhogavAI paNa rahyA che. A sUkSma vivaraNa jIvanI kartRtva ane bhokatRtva baMne prakAranI kriyAnuM vizleSaNa karI eka gUDha rahasya pragaTa kare che. A gAthA AgaLanI kaDIomAM je bhokatAbhAva siddha karavAno che, tenI pUrva bhUmikArUpa che. arthAt A gAthAmAM bhokatAbhAva mATe kazo ullekha nathI paraMtu eka rIte pUrvanI gAthAmAM jIvane karmanA kartArUpe siddha karyo che, tenI pharIthI punarAvRtti karavAmAM AvI che ane jIva zA mATe, kevI rIte, kaMI paristhitimAM, vibhAvo dvArA karmane grahaNa kare che, te vakhate kSayopazama bhAvarUpI vIryano je madhyakAlIna svabhAva che, te kevI rIte sahAyaka thAya che, tenI abhivyakita karI che. sArAMza e thayo ke prathama vibhAva paryAya, tyArapachI bIjI pariNati te vIryanuM sphUraNa ane tyArapachI trIjI pariNati sphUraNa ane udayabhAvanA mizra yogathI dravyakarmanuM grahaNa arthAt nUtana karma avasthA. A rIte jIva karmane grahaNa karyA pachI AgaLanI gAthAmAM zAstrakAra bhogabhAvanI arthAt bhokatRtvabhAvanI abhivyakata karatAM kahe che ke grahaNa karelAM karmonuM phaLa svataH kevI rIte bhogavAya che ? jo ke A vivaraNa have 83 mI gAthAnA vivecana vakhate karIzuM, ahIM karmano grahaNabhAva, tenA kAraNabhUta vibhAvabhAva ane te baMnenI vacce rahelo vIryano sphUraNabhAva, Ama bhAva tripuTInuM saMkSepamAM AkhyAna karyuM che. A tripuTI jevI tevI nathI, samasta jainadarzana kaho ke koIpaNa dharmazAstra kaho, tenA AdhArabhUta karmavAdane pragaTa karatI eka vyApaka tripuTI che. jenuM jainadarzanamAM sUkSma ane gUDha rUpe vAstavika buddhigamya, anubhavagamya, tarkayukata vivaraNa karavAmAM AvyuM che. (298). Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarga narakanI vAta mAnIe ke na mAnIe paraMtu A karmanuM tattvajJAna te svayaM ApaNo potAno ja anubhavarUpa siddhAMta che. svayaM ApaNI potAnI ja pariNati che. AMtaradraSTi karavAthI cetana tattvanI prakriyA joI zakAya che. bhagavadgItAmAM paNa kahyuM che ke "vimUDhanAnupatti pati jJAna vasuSaH" arthAt vimUDha AtmAo je sarvathA mohAnvita che te cetanane joI zakatA nathI paraMtu jenA jJAnacakSu khUlyAM che, te pratyakSarUpe svayaM svano svamAM anubhava kare che. pANInA kinAre beThelo vyakita pANImAM taratI mAchalIone nihALe che. te ja rIte vRttiothI dUra thayelo sAdhaka vRttirUpI nadIomAM vAsanA ane AsakitarUpI taraMgita thayelI mAchalIone joI zake che. aMdaramAM vahetI vRttirUpI saritamAM svayaM draSTA banIne tenuM nirIkSaNa karI zake che. e ja rIte ahIM paNa zAstrakAra kahe che ke A tripuTI paNa potAnI AdhyAtmika sthitinuM vivaraNa che ane jJAnathI te nihALI zakAya che. A tripuTIne nihALyA pachI jIvAtmA ahaMkArazUnya thaI jAya che ane te jIjJAsu banIne bIjA keTalAka bhAvone samajavA mATe tatpara thAya che. bhogabhAvanuM mULa kartAbhAvamAM che arthAt kartRtva ane bhokatRtvanI kaDI paraspara joDAyelI che. jamavAnI kriyAno je kartA che, te ja tenA svAdano bhokatA che. kartRtva ane bhokatRtvane sarvathA chUTA pADI zakAya tema nathI. kazuM karyuM ja nathI to pAme kayAMthI ? kriyA te kartutva ke karma che ane tenuM pariNAma bhokatRtvarUpe tenI sAthe joDAyeluM che. chatAM paNa zaMkArUpe baMne bhAvane chUTA pADIne atyAra sudhI ema kahevAmAM AvyuM che, te tenA karmanuM phaLa nathI. Ama karma ane karmanAM phaLane vibhakata karIne zaMkAnuM pradarzana karyuM che paraMtu tarkanI draSTie A zaMkA nirmULa karI zakAya, te svAbhAvika che ane teno spaSTa pratyuttara AgAmI gAthAmAM ApavAmAM AvI rahyo che. jo ke A gAthA ghaNI gaMbhIra hovAthI ane temAM tattvajJAnanI pUrvabhUmikA hovAthI ghaNuM vadhAre vivecana mAMge che ane vivaraNano avakAza paNa che paraMtu adhika vistAra na karatAM maryAdAno khyAla rAkhI ApaNe A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa nihALIne upasaMhAra karIzuM. AdhyAtmika saMpUTa : gAthAnA vivaraNamAM keTalAka AdhyAtmika bhAvo pragaTa thayA che, zAstrakAra parokSarUpe A gAthA dvArA AtmAno dRSTAbhAva pragaTa karI rahyA che. jIvAtmA jayAre potAnI AMtaracetanAthI paNa nyAro thaI AMtara cetanA sAthe joDAyelI sva cetanAnuM vibhAjana karI sva cetanAmAM ramaNa karI AMtaracetanAnuM dhyAna kare che, tyAre AMtaracetanAnuM pratibiMba svacetanAmAM joI zakAya che ane svacetanAmAM te pratibiMba upara upayoga kendrita karI dhIre dhIre nirAkAra nirvikalpa bhAvo tarapha DhaLe che, tyAre pote karoDo Tanano mAyAvI bojo laIne jANe bhAra taLe dabAyelo hato, tenAthI nirbhara banI athavA guru laghu bhAvamAMthI aguru laghubhAvamAM vicaraNa karI svasthitino paramAnaMda mANI zake che. A che dhyAnanuM rahasya. eTale ja gAthAmAM kahyuM che ke have bhAvakarma te kalpanA mAtra banI jAya che. arthAt AkhI sRSTi kAlpanika hatI ane kalpanAmAM ja saMsAra samAyelo hato. pote kalpanAtIta akathya che. tevo zudhdha upayoga jIvane dhyAnakendramAM sthira karI de che. A che gAthAnuM AdhyAtmika rahasya. (299)> Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMtaracetanA eTale vacagALAnI zuddhi, svacetanA eTale jJAtA dRSTArUpa zuddha svabhAva. upasaMhAra : gAthA bhogabhAvanI sthApanAnI pUrvabhUmikAne pragaTa kare che. jo mULa rahasya na samajAya to vistAranuM rahasya samajavAmAM kaSTa thAya athavA na samajI zakAya. koI paNa vastunuM mULa jANavuM, e budhdhinI pratibhA che. buddhi svayaM koIpaNa sidhdhAMtanA mULa sudhI javA mATe mathe che. gaMgAne joyA pachI mANaso gaMgotrI sudhI pahoMce che. hAlatAM cAlatAM manuSyane joIne athavA temanA sukha duHkha joIne tenuM mULa kayAM che, te vicAre che. mULa te kAraNa che ane bAkIno vistAra, te tenuM kArya che. vizALa vaDalAnuM mULa eka nAnakaDuM bIja che. te rIte A gAthAmAM karmavAdanA mULanuM vivaraNa karyuM che. karmavAda ane sukhaduHkhano pravAha te pratyakSa che paraMtu tenA mULamAM AMtarU ghaTamAM je sUkSma prakriyA thAya che, teno A gAthAmAM upasaMhAra karyo che ane mULabhUta vAtane spaSTa kirIne eka prakAre AMtarajagatamAM rahelA kAryakaraNano bAhya jagata sAthe zuM saMbaMdha che, teno ullekha karyo che. A che gAthAno sAra. AkhI gAthA zA mATe abhivyakta karI che tenuM lakSa 83 mI gAthAmAM pragaTa karyuM che. to have ApaNe 83 mI gAthAno upoddAta karIe. \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(30)\\\\\\\\\\\\\\\ Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-83. upodaghAta : jainadarzanamAM svataH pariNamanano sidhdhAMta mukhyarUpe svIkAravAmAM Avyo che. svataH pariNamanano artha che padArthamAM svayaM potAnI guNadharmitA che, kriyAzIlatA che ane te anusAra phaLa ApavAnI zakita paNa che. A gALAmAM A sidhdhAtanuM avalaMbana karIne karmazakitano ullekha karyo che. padArtha svayaM saMyogathI nirmita thAya che, tenI nirmiti sAthe ja tenI zakitano temAM prAdurbhAva thaI jAya che. jema dUdhane jamAvI, dahIM banAvI, valoNuM karI, mAkhaNa kADhIne pachI, tapAvIne ghI banAvavAmAM Ave che. A badhu nirmANa thayA pachI "dhI" mAM tenI zakita athavA tenA guNadharma tenI sAthe svayaM joDAyelA hoya che. tenI guNadharmitAnuM padArthanI sAthe sAthe ja nimArNa thayuM hoya che. A che padArthanI pariNAmitA, arthAt pariNamana. karmazakita paNa jIvanI sAthe joDAyA pachI potAnuM phaLa ApavA mATe zakitamAna hoya che. zAstrakAre ahIM amRta ane viSa baMne padArthano ullekha karI tenA pariNamana viSe bIjI koI madhyastha zakitanI jarUra nathI, te bAbata A gALAmAM spaSTa abhivyakita karI che. ATalo upodaghAta karIne gAthAnI bhUmikAne samajIne have gAthAmAM ja snAna karIe. era savA samaje nahI, jIva khAya phaLa thAya T ema zubhAzubha karmanuM, bhoktApaNuM jaNAyA 83TI padArthanuM svataH pariNamana : A gAthAnA prathama padamAM ja sidhdhakAre svataH pariNamanano bhArapUrvaka ullekha karyo che ane eka sidhdhAMtanI sthApanA karI che ke koI vyakita koI paNa padArthanA guNadharmane samaje ke na samaje paraMtu te padArthano prayoga kare athavA khAvAnI cIjanuM bhakSaNa kare, to te padArtha athavA jenuM bhakSaNa karyuM che, te khAdya padArtha jIvanI samajaNa sAthe saMbaMdha dharAvyA vinA potAnuM pariNAma pragaTa kare che. koI mANasa agnine oLakhe ke na oLakhe paNa jo agnimAM hAtha nAMkhe, to dAjhe che. agninI dahanazakita, te tenI svataMtrazakita che ane te svataH pariNamana pAme che athavA dajhADavAno bhAva ke bALavAnI zakita koI vyakitanI samaja sAthe saMbaMdha rAkhatI nathI, vidvAnanuM ghara hoya ke abhaNanuM ghara hoya, jo Aga lAge to baMnenA ghara baLI jAya che. A che padArthanI kriyAzIlatA. agnine bALavA mATe bIjA koI madhyastha ke prerakanI jarUra nathI. padArthanI zakita svayaM preraka che. A rIte jIva karma kare che tyAre karmanuM dravya-kSetra-kALa-bhAva anusAra nirmANa thAya che ane karmazakitarUpe jIvanI sAthe joDAya che. jene jainadarzanamAM karmasattA paNa kahevAmAM Ave che. eka prakAre nizcita astitva dharAvatI karmapraNAlI bIjarUpe astitvamAM AvyA pachI kALanA paripAka pramANe nimittonuM nirmANa thatAM karmabIja vikAsa pAmIne phaLa ApavA mAMDe che. karma jayAre phaLa Ape che, tyAre vyakitanI samajanI paravAha rAkhatuM nathI. temaja phaLa ApavA mATe tene bAhya bIjI koI preraka zakitanI paNa AvazyakatA nathI. udayamAna thayelA karmo jayAre pravRtta thAya \\\\\\S/301)\\\\\\\\\\\\\\\\sis Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tyAre jIvAtmA te karmano bhokatA bane che, A thayo sAmAnya sidhdhAMta. A AkhI praNAlImAM ghaNAM (kalojha) arthAtu ghaNA kendrabiMdu che, je bhinna bhinna draSTie vicAraNIya che. jIva bhokatA bane che, te eka satya hakIkata che paraMtu tene bhokatA banavuM ja paDe tema samajI levAnuM nathI, te ciMtananI eka alaga draSTi che. ahIM to prazna e che ke jIva bhoktA che ke nahIM? bhoktA che to svayaM bhoktA che ke teno koI niyAmaka che? bhoktApaNuM kayAMthI Ave che? jIva zA mATe bhokatA che? jIva zA mATe bhokatA bane che ? te mukhya prazna che. sAmAnya siddhAMta pramANe bhokatRtvano AdhAra karmasattA che. be prakAranA niyama hoya che. jo sarala praNAlI pramANe koI parivartana mATeno vizeSa prayoga na thAya, to sAmAnya sthitimAM karmano paripAka thAya, karmaphaLa Ape ane jIva teno bhokatA bane, te eka saraLa sAmAnya praNAlI che. jamIna yogya che, bIja paDelA che, nimitta kAraNonuM astitva che, to bIja aMkurita thAya che, phaLa Ape che ane phaLane koI bhogave che. A eka sAmAnya praNAlI che. temAM ghaNA vikSepa paNa thaI zake che, parivartana paNa thaI zake che, A eka judo prazna che vyakita potAnI samajathI ke tapobaLathI sAdhanAnuM avalaMbana karI karmabaLonuM parivartana karI zake che ane te bhoktAbhAvathI bacI zake che paraMtu A praNAlI te vizeSa praNAlI che. A gAthAmAM je sAmAnya praNAlI che, tenA AdhAre jIvAtmA karmano bhokatA che athavA karmasattA phaLa ApIne svataH bhokatRtvabhAvanuM nirmANa kare che. te hakIkata upara prakAza nAMkhavAmAM Avyo che. A sAmAnya praNAlI mATe athavA te siddhAMtane samajavA mATe gAthAnA AraMbhamAM ja garabA ane amRtanuM udAharaNa mUkyuM che. A udAharaNathI zAstra be vAta spaSTa karavA mAMge che. yathA (1) jIva bhokatA bane che (2) phaLa ApavAnI padArthanI zakita svataMtra che, temAM anya koI madhyastha zakitanI jarUra nathI. jhera sudhA samaje nahIM tenI sAthe sAthe eka gaMbhIra ullekha karyo che ke manuSyanI samaja sAthe padArthanA pariNamanano koI saMbaMdha nathI, te vAta paNa parokSabhAve kahevAmAM AvI che. gAthAmAM sIdhuM ema ja kahyuM che ke "jhera sudhA samaje nahIM tyAM prazna thAya che ke koNa samaje nahIM? vyakita samaje nahI ke jhera samaje nahIM, to jheramAM to samajaNa hovAno prazna ja nathI. te rIte sudhAmAM paNa samajaNa hovAno prazna nathI athavA jhera ane sudhA evA koI tattvo samaja zakita dharAvatA nathI paraMtu phakata pariNamana zakita dharAve che. pariNamana pAmanAra padArthane koI garaja nathI athavA temAM samajano sarvathA abhAva che. samaja na hoya, to tenAthI zuM ? tenI pariNamana zakita AbAdhita che. vIjaLI pote samajatI nathI ke potAnAmAM bIjAne jhaTako mAravAnI ke calaNazakita che ane tene tevI samajanI jarUra paNa nathI. te eka prakAranuM pariNamana paribaLa che. eTale tyAM padArthamAM samajano koI savAla nathI. have sAmA pakSamAM manuSyane samaja hoya ke na hoya, jo vIjaLIno sparza kare, to te teno bhokatA avazya bane che, Ama baMne pakSamAM samajanuM koI mUlya nathI. samaja e jJAnanuM pariNamana che ane bhogabhAva te karmasattAnuM pariNamana che. \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(302) lllllllllllllubulbulbstetubbulbulu Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI zAstrakAra bahu ja spaSTa rIte kahe che ke je khAya ane jevuM thAya, tevuM phaLa thAya. khAnAranI ke padArthanI baMnenI koI samajaNano ahIM avakAza nathI. samajaNa te vyakitanI jJAnasattA che. bauddhika paribaLa che paraMtu je khAya tevuM phaLa thAya' teno artha e che ke pariNamana te padArthanI potAnI pariNAmI sattA che, jene ApaNe prAraMbhamAM kahyuM che ke jainadarzana svataH pariNAmI sidhdhAMta mAne che. A padathI parokSabhAve karmabhoga mATe madhyastha zakitano paNa pratikAra karyo che. vyakitane mAravA mATe jhera paryApta che. temAM bIjI sattAno avakAza nathI. tenA pariNamana badalI zakAya, te AkhI vizeSa praNAlI che. jeno ApaNe ullekha karI gayA chIe. A padamAM saiddhAMtika sAmAnya praNAlIno ullekha che. svataH pariNamana ane naimittika pariNamana bahu ja UMDA ciMtanano viSaya che. A gAthAne thoDI spaSTa karyA pachI tenA upara prakAza nAMkhazuM. bhokatRtvabhAvanI parAdhInatA : mukhya vAta karmazakitanI che. bhokatRtva bhAva paNa be prakAranA che. sukharUpa ane duHkharUpa. tene dhArmika bhASAmAM zubha-azubha gaNe che. karma zubha hoya ke azubha hoya, te potAnI phaLa devAnI zakita dharAve che. kayAre phaLa Ape ? keTaluM phaLa Ape ? kevA tIvra ke maMda bhAve pragaTa thAya ? keTalA lAMbA-TUMkA samaya sudhI bhogavavuM paDe, te karmazakitanI potAnI nirmANa vyavasthA che. karma nirmANa thatI vakhate kartArUpa jIva temAM joDAyo hato. kartutva amuka aMze svaicchika che. te kare ke na kare, te lagAma jIvanA hAthamAM che. eTale kartutva e jIvanA svataMtra pariNAma che paraMtu bhokatAbhAva te sarvathA svataMtra nathI. eka prakArano parAdhIna bhAva che. arthAt karmanA udaya vakhate jIva parAdhIna avasthAmAM hoya che. karmanI prabaLatA hoya che. karma phaLa ApavA mATe koInI pratIkSA karatuM nathI. tema ja jIvanI IcchA sAthe paNa sAmAnya avasthAmAM saMbaMdha dharAvatuM nathI. jIvAtmA tapobaLanA AdhAre karmazakitamAM bhale parivartana karI zake paraMtu sAkSAta IcchA pramANe karmaphaLamAM parivartana karI zakato nathI, tethI zAstrakAroe bhokatAbhAvane parAdhIna avasthA batAvI che. juo ! ahIM kRpALu gurudeve udAharaNa paNa kevuM sacoTa mUkayuM che ke jemAM baMne bhAva pragaTa thayA che. jhera khAvuM ke na khAvuM te manuSyanI IcchA upara nirbhara kare che paraMtu jhera khAdhA pachI jherathI mare ke na mare, te jIvanI IcchA upara nirbhara nathI. jhera potAnuM kAma svataH kare che. jhera svataH pariNAma pAme che. jhera bIjI koI zakitanI apekSA rAkhatuM nathI ane jIvAtmA jheranI mAraNa kriyAno bhoga bane che. A che azubhakarmanuM udAharaNa. e ja rIte sudhA eTale amRtanuM sevana karavuM, te manuSyanI IcchA upara AdhArita che paraMtu sevana karyA pachI amRta svataH potAnA divyabhAva pragaTa kare che ane te jIva divyabhAvano bhokatA bane che. ahIM sudhI te zubhakarmanuM udAharaNa che. hakIkatamAM sudhA eTale amRta jevI koI vastu pratyakSa dekhAtI nathI paraMtu evI divya auSadhio che. je jaDIbuTTI amRta jevuM arthAtu khUba ja sAruM pariNAma ApanArI che. sudhAno artha divya auSadhio gaNI, tenA zubha guNo ke uttama guNo samajavAnA che. MissississississississuuNSLLLLLSLLLLLLLLLS(303), NiL\\\\\\\\\\\) Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM zAstrakAranuM maMtavya jhera ane amRta mATe nathI paraMtu karma zubha hoya ke azubha hoya te svataH phaLa ApanArA che ane jIva teno bhokatA bane che. ahIM eka vAta khAsa lakSamAM levAnI che, zAstramAM ema kahevAya che ke pApa eTale azubha karma to bhogavavuM paDe paraMtu puNya eTale ke zubha karmano tyAga karI zakAya che. pApanA bhogamAM jIvanI parAdhIna avasthA che, jyAre puNyanA bhogamAM ghaNAM aMzomAM jIvanI svAdhInatA paNa che arthAt puNyanA phaLano tyAga karI zakAya che. paraMtu A vizeSa praNAlI che. A gAthAmAM sAmAnya praNAlI anusAra jIva svayaM zubhAzubha karmano bhokatA bane che. jema karmano kartA che tema karmano bhokatA paNa che. A vAta upara gAthAnuM mukhya lakSa che. sAdhAraNa kahevata che ke jevuM kare tevuM pAme' 'vAve tevuM laNe' ane 'khAya tevuM phaLa thAya' A sidhdhAMtane A gAthAmAM pragaTa karyo che ane spaSTa kahyuM che ke jIva jevuM khAya, tevuM phaLa thAya. temAM jhera ke sudhA vicAra karI zakatuM nathI ane jheramAM samaja zikata nathI, to zuM pariNAma zakita nathI ? sudhAmAM jJAna nathI to zuM mAdhurya nathI ? prathama vAkayamAM ja 'jhera sudhA samaje nahIM' ema kahIne ghaTasphoTa karyo che ke padArthamAM samaja zakita nathI paNa pariNAma zikata che. AgaLa ApaNe kahI gayA ke samaja ane pariNAma e baMne alaga guNadharma che. samaja te jJAtAbhAva che ane te niSkriya che. pariNAma te ziMkatabhAva che athavA eka prakAranuM sAmarthya che, te sakriya che ane sakriyatA te padArthano svataMtra guNa che. to e ja rIte karmazakita paNa svataMtrazakita che ane udaramAna karmo svayaM sakriya bane che. karma paNa jJAtA bhAve phaLa ApatAM nathI paraMtu potAnuM pariNAma pragaTa kare che, mATe ja kRpALu gurudeve kahyuM ke jhera sudhA samaje nahIM' arthAt zubha karma ane azubha karma, bhale kazuM samajatA na hoya paraMtu te karma sukha duHkharUpI pariNAma ApIne jIvane teno bhokatA banAve che. jIvamAM samajabhAva che ane bhogabhAva paNa che, tethI te jJAna dvArA sukha duHkhano anubhava karI bhokatA bane che. bhokatRtva bhAvamAM samajanI pUrI jarUra kare che. jo jJAna ane vedana zakita na hoya to karma pariNAma Ape tathA jIva teno bhoga bane, to paNa jJAnanA abhAvamAM te sAkSAt bhokatA banato nathI. ahIM dhyAna ApavAnuM che ke bhokatApaNuM be prakAranuM che. eka karmanA niSpanna bhAvo che, jyAre bIjA keTalAka saMvedana bhAvo che. saMvedana bhAva, te sAkSAt bhokatRtva che. jayAre niSpanna bhAva, te karmanuM phaLa hovA chatAM saMvedananI maryAdAmAM AvatA nathI. jema ke koIne karmanA udayathI pAMcanI jagyAe cha AMgaLI maLI athavA koInA hAtha lAMbA--TUMkA thayA ke zarIrano zyAma-goro varNa thayo hoya, te badhA niSpanna bhAvo che. jIva te bhogave che paraMtu temAM sAkSAt saMvedana nathI paraMtu jIva karmano bhokatA che, te hakIkata che. bhokatRtva bhAva te ghaNo vyApaka bhAva che. tenuM paNa ApaNe thoDuM digdarzana karIzuM paraMtu te pahelA gAthAno sAMgopAMga artha karIe laIe. svAdhyAya karanAre khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke A karmaphaLano bhokatRtva bhAva athavA jIva karmano bhokatA che, te ullekha sAmAnya praNAlI che. paraMtu vizeSa prayoga dvArA te pravAhanuM parivartana karI temAM pheraphAra karI zakAya che. te vizeSa praNAlI che. koIpaNa sidhdhAMtanI sAmAnya praNAlI, te tenuM svAbhAvika rUpa che, jayAre vizeSa praNAlI, te tenuM prayogajanya vizeSarUpa pragaTa thAya che. A baMne praNAlIne dhyAnamAM rAkhIne jIva karmano bhokatA (304). Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane che, te svAbhAvika praNAlI che, te sAmAnya sidhdhAMta paNa che. AtmasiddhimAM pUrvanI gAthAmAM je kahyuM hatuM ke jIva karmano bhokatA che, te sidhdhAMta ahIM sidhdha karyo che. A bhokatRtvabhAvamAM vikSepa : dareka jagyAe siddhAMtanA utsarga ane apavAda, evA be mArga hoya che. utsarga mArga te sAmAnya praNAlIne sparza kare che... astu. jIva bhokatA bane ja tevo niyama nathI. bhokatA bane che, banI rahyo che, banI zake che, A badhA karmabhoganA sAmAnya pariNAmo che paraMtu bhokatRtva bhAvamAM aneka rIte vikSepa thaI zake che. bhogabhAvano pravAha dvividharUpe cAle che, zubha ane azubha. temAM je vikSepa thAya che, te bhogavavAnI hAni-vRddhi karanAro che. vikSepanA be prakAra che. anukULa ane pratikULa. anukULa vikSepa te tapomArga ke sAdhanA mArga che. AvA koI paNa AdhyAtmika sAdhanAmaya bhAvono sparza thavAthI karmaphaLa vilupta thaI zake che. kAM to karmano baMdha thato aTake che athavA sattAmAMthI ja kSaya pAme che, jethI tene phaLa ApavAno avasara raheto nathI, udayamAna karma paNa ghaNe aMze kSayopazama bhAvathI parivartana pAme che, tethI bhogamAM moTuM parivartana thaI jAya che. A rIte anukULa vikSepa dvArA arthAt vizeSa praNAlInuM avalaMbana karavAthI jIvAtmAno bhogabhAva zUnyavat thaI jAya che, hAni pAme che. azubhabhoga zubhabhogamAM parivartana pAme che ane zubhabhoga paNa tyAganA kAraNe bhoga ApyA vinA ja chaTA paDI jAya che. zabhakarmo paNa bhogavavA lAyaka nathI. jJa sAdhanAnA baLathI te paNa virAma pAme che. kayAreka vizeSa praNAlImAM evo paNa avasara Ave che ke zubha bhAvomAM atyaMta vadhAro thaI mahApuNyarUpe paNa bhogavAya che. AkhI praNAlImAM bhAvonA vividha caDAva-utarAvanA kAraNe karmabhogamAM vividha prakAranA pariNAmo Ave che, A che anukULa vikSepa praNAlI. - jyAre pratikULa vikSepamAM jIva mohanA pariNAme pApavRddhi kare che ane karmaphaLanA bhAgamAM paNa ghaNI vRddhi kare che. zubhakarmanA bhogane paNa azubhakarma rUpe bhogane anukULa kare che. kaSAyanA kAraNe karmabhogamAM tIvratAno udbhava thAya che. te uparAMta bhogavavAnA nimitto paNa pratikULa bhAve sAme Ave che. jo ke A paNa eka bhogabhAva ja che. karmabhoga udayabhAve jema bhogavAya che tema karmaphaLa nimitto paNa UbhA kare che ane pratikULa nimitta jIvane hAnikartA banI pApa mArgamAM laI jAya che. ajJAnI jIvano puNyabhoga paNa pApanuM nimitta che, tethI A pratikULa vikSepo karmanA zubhAzubha bhAvomAM paNa ghaNuM parivartana kare che. udAharaNa rUpe ApaNe eka kapaDAnuM udAharaNa laIe, koI mANasane svaccha kapaDuM ApavAmAM AvyuM che. tene kapaDAMno upayoga, upabhoga karavAno che paraMtu ajJAna ane abuddhinA kAraNe te kapaDAMne vadhAre meluM karI, gaMdu karI, kapaDAMnI sAmAnya avasthAne bagADI bUrI rIte upabhoga kare che, jayAre buddhimAna vyakita kapaDAMne svaccha rAkhavA prayatna kare che. melane paNa sApha karIne dUra rAkhe che ane zukalabhAve teno bhoga kare che. bhoganA be pakSa che (1) zukalapakSa ane (2) kRSNapakSa. zukalapakSamAM uparanI traNa vezyAo, tejo lezyA, pAlezyA ane zukalezyAnA pariNAmo bhogavAya che ane kRSNapakSamAM kRSNalezyA, nIlalezyA ane kApotalezyA, ema traNa azubha lezyAomAM jIva karma bhoga kare che. jIvanA paN(305) ANSLLS Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumabhoga ke azubhabhogathI e nirNaya Apavo yukata nathI ke zubha bhogavALo uttama athavA bhAgyavAna che ane azubha bhogavALo kaniSTa ane bhAgyahIna che. A dhArmika kathana nathI, dharmane anukULa nathI, nyAyayukata paNa nathI. vyavahAramAM mAyAvI mANaso zubha bhogane uttama ane UMcA mAne che ane azubha bhogane kaniSTa ane nIcA mAne che paraMtu A kathana sarvathA saMsArI kathana che. zubhAzubha bhogabhAva jIvAtmA bhogave che, te barAbara che paraMtu A bhogabhAvo niyata nathI, tema ja te dharmanuM koI mAdhyama nathI. bhogamAtrathI mukata thavuM, te pradhAna lakSa che ane mukata na thAya, tyAM sudhI zakaya teTalA bhogabhAvano tyAga kare, tyAga karavAno saMkalpa kare, tyAga na karI zake to paNa bhogabhAvamAM virakita kare ane virakita dvArA bhoga ane bhoga karanAra vibhAva bhAvane jJAnavRSTie samajIne baMnethI virakata bane, tyAre jIvAtmA bhokatA hovA chatAM abhokatA ke alpabhokatA banI jAya che. A che bhogabhAvanI vizeSa praNAlI. jIvano bhokatRtvabhAva athavA bhokatRtva paryAya te ghaNo gaMbhIra ane gUDha viSaya che. ahIM ApaNe bahu thoDAmAM bhokatRtva bhAvanI baMne praNAlI para draSTipAta karyo che. jIva bhokatA che, te sAmAnya hakIkata che paNa barAbara bhokatA ja che ane abhokatA na banI zake, te tarka nyAyayukata nathI paraMtu hakIkatamAM jIva karmano bhokatA che, e satya samajAya ane jIvakarma bhogave che, jJAnamAM jayAre e spaSTa thAya, tyAre ja te bhogabhAvamAMthI vimukata thavAno prayAsa kare che mATe A gAthAmAM bhogabhAvanI sthApanA karI che ane jIvakarmano kartA che paNa bhokatA nathI te vAtano ane ziSyanI zaMkAno pratikAra karyo che. aMte siddha karyuM che ke jIva karmano kartA che ane bhokatA paNa che. AdhyAtmika saMpUTa H jIva karmano kartA ke bhokatA che te saMpUrNa kathananuM lakSa akartA ane abhokatAbhAvamAM che. kartA ane bhokatA te jIvanI vartamAnakAlIna sthiti che. akartA ane abhokatA te anaMta bhaviSyakAlIna sthiti che. kartutvano saMbaMdha vibhAvo tathA yogathI che. jayAre jIva ayogI ane zuddha svabhAvaniSTha eka zuddha caitanya dravya che. jema kuMbhAre vividha prakAranA mATInA hAMDalA banAvyAM hoya paraMtu te badhA kSaNika paryAyo che. tene bhAMgIne bhukko kare, to eka zuddha mATI che. e rIte kartRtva ane bhokatRtvanA je kAMI zubhAzubhavALo che, te eka mahAvikAra che. bagaDeluM dUdha te dUdhanI zuddha sthiti nathI. tema A badhA vikArone jaNAvIne ApaNA mahAna siddhikAra aMte to zuddha AtmatattvanI sthApanA karI rahyA che paraMtu temAM kartApaNAno ke bhokatApaNAno je bhayaMkara ahaMkAra che, te jIvanA zudhdha svabhAvane DhAMkI rAkhe che. AMkho baMdha karIne doDanAro mANasa kevuM doDe te samajAya tevuM che, tema kartApaNA ane bhokatApaNAnA bhAvone jonArI je vRSTi che, te vRSTi baMdha karIne doDanArA mANasa jevI che. A gAthA ApaNI dRSTi ughADe che ane spaSTa kahe che ke kartA bhokatAnA bhAva bhale hoya, jIvAtmA bhale temAM nimitta hoya paraMtu hakIkatamAM te baMneno je svAmI che te paNa nimitta bhAve nirALo che. jJAnanI paryAyamAM jIvAtmA phakata jJAnano ja bhoga kare che. A dRSTine prApta karavI te ja gAthAnuM navanIta che. upasaMhAra : gAthAmAM eka sAmAnya siddhAMtanI sthApanA karI, sarala rIte kAraNakAryarUpe karma ane tenA phaLano ullekha karyo che. sAmAnya lokabhASAmAM paNa bolAya che ke jevuM kare tevuM llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllln'k wa)llllllllllllllllllllllllllllllllllllllln Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAme,' 'AhAra tevo oDakAra', 'jhera khAya to mare' A badhI lokAkti paNa sAmAnya rIte jIvano bhokatAbhAva pragaTa kare che. te ja rIte A gAthAmAM paNa jhera ane sudhAnuM udAharaNa ApIne azubha ane zubha karmanI tulanA karI che ane manuSyane eka sAmAnya bodha Apyo che ke jevuM karma kare tevuM phaLa maLe, A che gAthAno sArAMza. ahIM eka sAmAnya praNAlInuM avalaMbana karIne sarvamAnya sidhdhAMta sthApita karyo che ane parokSabhAve nAstikavAdano pratikAra karyo che. ATaluM kathana karyA pachI zAstrakAra AgaLa vadhIne AgAmI gAthAmAM paNa A ja viSayano pharIthI ullekha karIne punaH kAraNa--kAryanI sAMkaLane karma sidhdhAMtamAM prastuta kare che, have ApaNe 84 mI gAthAno upodghAta karIe. (307). Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-84 : - upodghAta : pAchalI gAthAmAM zubhAzubha karmanuM phaLa ane tenuM pariNAma eka dravyanI apekSAe samajAvyuM hatuM. ahIM pharIthI te tulanAne jIvaMta vyakita upara pragaTa kare che. karmanuM pariNAma mAtra kriyA ke phaLarUpe ja jaNAtuM nathI paraMtu karmano prabhAva vyakita upara paNa jaNAya che. jema kriyAtmaka phaLa thAya che, te kriyArUpa bhoga thAya che. te ja rIte karmanuM phaLa kartArUpe arthAt vyakita upara paNa prabhAva nAMkhI kartArUpe bhogavAya che. A rIte siddhikAre karmaphaLano phaDaco karI vadhAre spaSTa karavA mATe A gAthAmAM raMka ane rAjAnuM udAharaNa prastuta karyuM che. zubhAzubha karmanuM phaLa jema dravyamAM jovA maLe che, tema vyakitamAM paNa jovA maLe che. khAsa karIne A karmaphaLa mAnavajAtimAM vizeSarUpe joI zakAya che, tethI ahIM karmaphaLanA bhAjagarUpe manuSyane grahaNa karyo che ane tyArabAda tenA kAraNarUpe zubhAzubha nimitta mAnyuM che. vartamAne vyakitanuM je rUpa pratIta thAya che te koI vizeSa kAraNonA AdhAre che. ahIM darzanazAstrano prabaLa siddhAMta prastuta karyo che ke kAraNa vinA kArya niSpana thatuM nathI. A gAthA sAmAnya bodhanI sAthe sAthe dArzanika siddhAMtane prastuta karI rahI che. have ApaNe gAthAnuM guMjana sAMbhaLIe. eka rAMka ne eka nA, e Adi je bheda; kAraNa vinA nA kArya te, te zubhAzubha vedhA 84 I pUrvapakSa : zuM rAMka ke rAjA thavuM, te hakIkatamAM tenA koI karmanuM phaLa che ke vyakitanA puruSArthanuM phaLa che ? A prazna jANe mAnavasamAja sAme dharmazAstra paDakAratuM hoya, tevo prazna Ubho che. rAMka thavuM ke nRpa thavuM, te koI karmanuM phaLa zA mATe mAnI levuM? ghaNA rAjAo potAnI bhUlathI ke nItinA abhAve rAMka paNa banI gayA che ane bhikhArI paNa banI gayA che. jayAre keTalAka sAmAnya atyaMta garIba sthitimAM janmelA manuSyo potAnA puruSArthanA baLe prabhAvazALI rAjA banI gayA che. AvA ghaNA dRSTAMto ItihAsanA pAne noMdhAyA che. jo rAMkapaNuM ane rAjApaNuM karmAdhIna ja mAnI laIe, to manuSyanA puruSArthane avakAza maLato nathI. vartamAna sAmyavAda to dharmanA A siddhAMtono parihAsa kare che ane samajAve che ke garIbane garIba rahevA mATe dharmAcAryoe potAnA bacAva mATe karma sidhdhAMtano upayoga karyo che. rAjanItinA duprabhAvathI manuSya daridra ke garIba banI rahe che. eka rIte manuSyanA puruSArthane dabAvI devA mATe karmasattAno prayoga karyo che. karmavAda ema kahe che ke rAMka thayo che te tArA pAchalA janmanA karmanuM phaLa che, mATe zAMtipUrvaka rAMka banI rahevuM. jayAre rAjAne kahe che ke tArA pUrvajanmanA puNya che, eTale tuM A badhI sattA ane bhogano upayoga karavAno adhikArI che. tArI sukha-sAhyabI koI zoSaNathI ke anItithI maLI nathI paraMtu tArA zubhakarmanuM phaLa che. A rIte rAMka ane rAjAnI nItine kAyama sthApita karavA mATe karmavAdane prabaLa sAdhana banAvyuM che, A che tarkavAdano prazna. I\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(308)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI rIte e paNa prazna Ubho thAya che ke manuSyanI durbaLa sthitimAM svayaM kAraNabhUta che ke tenA karma kAraNabhUta che ? zuM karmanA AdhAre ja manuSyanI paristhitinuM nirmANa thAya che ke puruSArthane avakAza che ? bhAgyavAda te manuSyane mATe athavA tenI zakita mATe kalaMkarUpa nathI? A gAthAnI sAme ATalo moTo pUrvapakSa Ubho karIne have kRpALu bhagavaMtanA kathanano zuM uddeza che teno UMDo vicAra karIne uttarapakSane tattvanI dRSTie samajIe. uttarapakSa : vartamAna sAmyavAdanA ke bIjA keTalAka rAjanaitika praznonA pracAra sAthe dharmavAdane sarakhAvAmAM mULabhUta vItarAgI zAstrone nyAya maLavo saMbhava nathI. vartamAnamAM je kAMI pravAho udbhavyA che, te dharma ke adharmanI paravAha karyA vinA svArthanA kendrabiMdu upara racAyelA che. temano mukhya siddhAMta mAnavIya svArtha che ane te sidhdhAMto hakIkatamAM nyAyapUrNa hotA nathI. sahune sukha bhogavavAno pUro hakka che, ema kahenArA pravAdIo moTA katalakhAnAnuM astitva kAyama rAkhI, mahAupakArI saMjJI paMcendriya jIvonI katala karavAmAM jarApaNa anyAya mAnatA nathI, hajAro lAkho prANInA bhoge mAMsAhAra jevA dUSita karmone paNa nyAyayukata batAvI, tene rAjanaitika zaraNa Ape che. teno artha e thayo ke tenuM kendrabiMdu koI dharma ke nyAya nathI paNa mAnavIya svArtha che. to AvA sthUla pApapUrNa siddhAMtone tattvajJAnanA trAjavA upara toLI zakAya tevA nathI. ATaluM kahIne have ApaNe mULa vAta para AvIe. ahIM je karma praNAlIno, karmaphaLano ke bhokatAbhAvano sidhdhAMta sthApita karyo che, te barAbara eka jIvane sadAne mATe tevo bhogavaTo karavo ja paDaze, tevI saikAlika sthApanA karI nathI paraMtu vartamAnakAlIna hakIkata che, tenuM darzana karAvyuM che ane mAnavajAti ke koIpaNa jIvarAzi potAnA karmonAM phaLa sAthe joDAyelI che, tenuM digdarzana karAvyuM che. karmano pratikAra paNa karI zakAya che, temAM puruSArthane paNa pUro avakAza che. te sidhdhAMta ahIM paripUrNa nathI paraMtu teno niSedha paNa karyo nathI. arthAt jainadarzana ke bIjA sAdhanAmArganA darzano karmaphaLano nAza karavA mATe puruSArthanI sthApanA kare che. azubha karmo bhogavavA ja paDe tevo niyama nathI paraMtu atyAre karmavAdanI sthApanA thaI rahI che tyAM tenuM prayojana nathI. vizvamAM je rAMka ke rAjA, garIba ke dhanADhaya sukhI ke duHkhI thAya che, rogI ke nirogI bane che, temAM tenAM karma kAraNabhUta che, te nirvivAda satya che. A gAthAmAM mukhya prayojana karma zubhAzubha phaLa Ape che ane te phaLa pratyakSa joI zakAya che. tethI karmavAdanA siddhAMtane avagaNI zakAya tema nathI. pUrvapakSamAM je zaMkA karI che ke puruSArthane avakAza nathI athavA manuSya karmaphaLanA AdhAre cAle, to parAdhIna banI jAya che, te vAtanuM paNa nirAkaraNa thaI jAya che. karmavAda che to ja puruSArthane avakAza che, mATe karmavAdanA AdhAre ja jIvana cAle che tema nathI. karma ane puruSArtha baMne jIvananA be cakra che arthAt be paiDAM che. puruSArthane mAnavAthI paNa karmano svIkAra karavo paDe che. zAstrakAra eTaluM ja kahevA mAMge che ke jIvanamAM je kAMI UMcuMnIcuM dekhAya che, tenA mULamAM te jIvanA koI karmo hovA ja joIe. karmavAdanI prastuti te bhAratIya darzanano mULabhUta prazna che ane karmaphaLa te manuSya jIvananuM mukhya lakSa che mATe gAthAmAM rAjA ane raMkanuM eka udAharaNa prastuta karyuM che. tyAM ema kahevAno Azaya paSLLLLS(309) DID Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI ke rAjA sadA mATe rAjA rahI zake ane raMka sadA mATe raMka rahI zake, paraMtu hakIkatamAM rAjAnA paNa azubha karmo bhegA thAya, tyAre te anItino svIkAra karI raMka banI jAya che ane raMka paNa jo tenA zubha karmo hoya, to puruSArthanuM avalaMbana karI te rAjA samAna banI jAya che. eTale A ghaTanAmAM ke AvA parivartanamAM paNa karmaphaLa ja mukhya AdhArabhUta che. karmane phaLIbhUta karavAmAM puruSArtha nimitta bane che. bIjamAM anAja bhareluM che. kheDUta tene puruSArthathI pallavita kare che. paNa jo bIjamAM zakita na hoya, to puruSArtha vyartha jAya che, mATe rAmAyaNamAM paNa kahyuM che karma pradhAna karI rAkhA' arthAt karmanI pradhAnatA che. karmane anusarIne ja puruSArtha sArAM-narasAM phaLa ApI zake che. AgaLa cAlIne ema paNa kahevuM joIe ke jIva karmanA AdhAre ja sAco khoTo puruSArtha kare che. jo puNya hoya to ja sAco puruSArtha ane pApano udaya hoya to khoTo puruSArtha kare che. A ciMtanathI pUrvapakSanuM saMpUrNa nirAkaraNa thaI jAya che. have ApaNe gAthAnA badhA pado ane temAM sthApelA sidhdhAMtonuM UMDAIthI avalokana karazuM. kArya-kAraNano saMbaMdha : dArzanika sidhdhAMta anusAra kAraNa vinA kArya utpanna thatuM nathI. paraMtu kAraNa kone mAnavuM? te viSe moTo vivAda che. sAmAnyarUpe kAraNanA be mukhya prakAra karavAmAM AvyA che. upAdAna kAraNa ane nimitta kAraNa. upAdAna kAraNa te kahevAya che ke je kAryarUpe pariNAma Ape che. jayAre nimitta kAraNa che, te potAno nizcita vyApAra karIne, kAryamAM sahayogI banI, punaH haTI jAya che. jema ke kuMbhAra mATImAMthI ghaDo banAve che, temAM mATI te ghaDAnuM upAdAna kAraNa che. mATI ghaDA rUpe pariNAma pAme che. jayAre kuMbhAra ane tenA sAdhano e badhA nimitta kAraNo che. te jarUrI vyApAra karIne dUra rahI jAya che. upAdAnanI vyAkhyA karatAM darzanazAstra kahe che ke " vanAzat ryanA ' arthAt kAraNano nAza thavA para kAryano nAza thAya, to te upAdAna kAraNa che paraMtu kAryano nAza thavA para nimitta kAraNa para kazo prabhAva paDato nathI. te akhaMDa rahI jAya che. A kAraNavAda ghaNo gaMbhIra viSaya che. kayA kAryanuM kayuM kAraNa che, te nizcaya karavo te agAdha ciMtana sAthe saMbaMdha dharAve che. vyavahAranI draSTie sAmAnya kAraNa-karmano bodha samajAya tevo che. paraMtu nizcayavRSTie ciMtana karatAM ema samajAya che ke jaDa padArtha svayaM potAnA pariNAma karatAM hoya che ane jIvAtmA to phakata potAnA vikArI pariNAmono ja kartA che arthAta sthUla kriyAmAM sthUla padArtho kAraNabhUta che. jyAre tenI pAchaLa je sUkSmakriyAno vyApAra cAle che tenA kAraNabhUta sUkSma kAraNo hoya che. kAryanI eka samAna kaDI jovAmAM Ave che paraMtu kAryane khaMDa-khaMDa karIne jovAthI dareka khaMDanI pAchaLa vibhinna nirALA kAraNo astitva dharAve che ane dareka kAraNa eka-eka khaMDa khaMDa kAryanuM saMpAdana kare che. hakIkatamAM kArya te paryAyano pravAha che ane te pravAhanI pAchaLa dareka dravyo potAnI rIte kAraNabhUta bane che. kArya eka hoya ane kAraNa aneka hoI zake, jayAre aneka kAraNo maLIne eka kAryanuM saMpAdana kare che. ahIM ApaNe kAraNanI carcA karI upAdAna-nimittanI vyAkhyA karI che. jayAre nyAya darzana upAdAnakAraNa, samavAyakAraNa ane nimittakAraNa evA alaga alaga kAraNothI kArya-kAraNanI abhivyakita kare che... astu. \\\\\\\(310) SSSSSSSSSSSSS Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka khAsa vAta : hakIkatamAM dareka kArya potAnI svataMtra avasthA dharAve che. eTale keTalAka zAstroe mULamAM ja ghA karIne kAraNavAdano pratikAra karyo che. paryAya svayaM paryAya pAme che. paryAya kAraNathI utpanna thaI zake che tema kahevAmAM kazuM rahasya nathI. A parama nizcayano sidhdhAMta svIkArIe, to pratyeka bhAvo potAnI meLe upaje che ane vilaya pAme che, tenI sthiti pUrI thatAM sadAne mATe te vilaya pAmI jAya che. hakIkatamAM AtmA svayaM AvA koI paNa vaibhAvika bhAvono kartA nathI ane jo kartA nathI to tenA phaLano bhokatA paNa nathI. jayAre A jJAna draSTi vikasita thaI jaze, tyAre jIvAtmA akartA ane abhokatA banI kAraNa-kAryanI sAMkaLathI mukata thaI mokSagatine prApta karaze. A gAthAmAM je bhokatAbhAva pradarzita karavAmAM Avyo che, e jIvAtmAnI kAyamI avasthA nathI. jIva karmano bhokatA bane che ane bhokatA banavAmAM tenA karmo kAraNabhUta bane che, e vAtanI spaSTatA karI temAMthI mukata paNa thavAya che, te vAtAno udghoSa svayaM zAstrakAra AgaLanI gAthoomAM karavAnA che. ahIM to eTaluM ja kahevAnuM che ke saMsAramAM je kAMI UMcA-nIcA ke sukha duHkhanA bhAvo bhajavAya che ane jIvAtmA teno bhoga bane che, temAM jIvAtmA je kAMI saMvedana kare che, sArA-narasA bhAvone bhogave che, te badhuM karmAdhIna nATaka che. rAjA thAya ke raMka thAya, sArA-narasA saMyoga viyoga thAya, ISTa-aniSTa avasthAo pedA thAya, te to karNAdhIna che ja. te zubhAzubha karmanuM phaLa to che ja paraMtu phaLa bhogavatI vakhate je kAMI mohAdika ahaMkAra ke lobhanA pariNAmo jAgRta thAya che, te pariNAmo paNa karmAdhIna che. aghAti karma zubhAzubha avasthA pedA kare che. jyAre ghAtikarma A paristhitimAM azubha bhAvone janma Ape che. jo e vakhate mohAdika karmano udaya na thAya, to zubhAzubha karmano bhogabhAva paNa nirjarAno hetu bane che. bhokatRtva te karmanuM phaLa che paNa tenI sAthe jIva jo modAdi karmano bhokatA na bane, to bhokatRtva bhAva paNa kalyANa rUpa banI jAya che. aghAti karma zubhAzubha phaLa Ape che, pApa-puNyarUpe kaDavAM mIThAM phaLa Ape che. te vakhate ghAti karmanI be avasthA hoya che. udayamAna avasthA athavA kSayopazama bhAvayukta avasthA. karmabhogamAM jo mohano udayabhAva bhaLe, to jIvano bhokatAbhAva khUba ghATo raMga pedA kare che, mahAbaMdhananuM kAraNa bane che. udayabhAva te paNa eka prakArano azudhdha bhogabhAva che. zubhAzubha karmanA udaya vakhate azudhdha bhAvano udaya ghaNo ja hAnikAraka che paraMtu te vakhate jo mohanIya karmano kSayopazama hoya, to bhokatAbhAvano prabhAva jIvAtmA upara paDato nathI. svayaM yogAdi bhAve karma bhogavAya jAya che ane bhogabhAva atyaMta AchA raMgano banI jIvane dUSita karato nathI. jIvAtmA aprabhAvya avasthAmAM rahI ghAti karmano bhokatA thato nathI. A AkhuM vivecana jIvano bhokatAbhAva zuM che ane jIvane sAcA arthamAM kayAre bhokatA mAnavo, tenA upara spaSTa draSTipAta karI jAya che. kahevAnuM tAtparya e che mohAdino udaya na hoya to bhogabhAva hovA chatAM paNa jIva abhokatA rahe che. je karmone zubhAzubha phaLanAM kAraNarUpa mAnyA che ane karma potAnuM phaLa Ape che, te hakIkatane sAmAnya praNAlIthI svIkAra karyA pachI uparyukata pApapapapapapa papapapapapapapapapapapapa7(311) LLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLS Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa praNAlI anusAra bhokatRtva bhAva zuM che teno nirNaya karavo ghaTe che. parokSarUpe A gAthA ema kahI jAya che ke rAjApaNuM ke raMkapaNuM te bAhyabhAva che ane te zubhAzubha karmanuM phaLa che, tema vicArIne jIvAtmA baMne bhAvathI dUra rahe, to karma udayamAna hovA chatAM karmaphaLanA prabhAvathI bacI jAya che. " eka prazna : lagabhaga badhA upadezako ane sAmAnya kathAkAro ema kahe che ke karelAM karma bhogavavA paDaze. teo evI rIte sthApanA kare che ke karelA karmo bhogavyA vinA chUTako nathI. kema jANe karmo baLapUrvaka potAnuM phaLa ApavA kaTibadhdha hoya che. te karmarUpInI talavArano ghA tamAre jIravavo ja paDeze, tamAre karmanA zikAra banavuM ja paDaze. Ama karmanA bhokatRtva upara ghaNuM vajana ApIne karmaphaLanI carcA karI che. karmaphaLa bhogavavA paDe che e sAcI vAta che paNa karma bhogavavA ja paDaze e vAta barAbara nathI. zuM karmamAM kazuM parivartana thaI zakatuM nathI ? bAMdhelA bhUtakALanA karmo acetana avasthAmAM che, to cetana potAnA puruSArthathI zuM temAM kazuM parivartana na karI zake? jenadarzanamAM to spaSTa sidhdhAMta che ke karmanAM uddavartana, apavartana, saMkramaNa Adi ghaNAM kiraNo dvArA parivartanane avakAza che. chatAM A badhA upadezako A vAtathI dUra rahIne karelA karmo bhogavavA paDaze, te vAta upara jora Ape che. A gAthAmAM bhokatRtvabhAvanuM varNana che, te satya hakIkata che paraMtu karmanA prabhAvathI bacI zakAya che; te bhAva adhyArtha che. zAstramAM eka vAkaya jovA maLe che "DALa mAna na movaravo ma7i | karelAM karmo bhogavyA vinA chUTatA nathI jo ke A vAkayamAM karelA karma chUTatA nathI eTalA ja zabdo che paraMtu tenA garbhamAM bhogavyA vinA chUTatA nathI, tevo artha kADhavAmAM Ave che. bIjo artha evo che ke karmo potAnI meLe phaLa ApyA vinA chUTatAM nathI. je artha hoya te kevaLagamya che paraMtu karelAM karma bhogavavA paDe che tevo sIdho artha che. hakIkatamAM A padano keTaloka bhAva anukata che. je A pramANe hovo joIe. "naDu nIva 7 parabbanna' AkhuM vAkaya A pramANe thaI zake che. "DALa mULa ra moravo tva, nid gIva na paravaknI ' arthAt jo jIva parAkrama na kare, puruSArtha na kare, to karelAM karma bhogavavA paDe che. ahIM puruSArthane pUro avakAza che. ApaNI A gAthAmAM je bhokatRtva bhAva kahyo che arthAt jIvAtmA bhokatA che, te siddha karyuM che, te sAmAnya praNAlInA AdhAre che. bhokatRtva bhAva pharajiyAta (Compulsory) nathI. jo jIvAtmA jJAnamAM ke sAdhanAmAM ramaNa kare, to tenAM be pariNAma Ave. keTaloka bhokatRtvabhAva TaLI jAya, jayAre keTaluMka parivartana thaI jAya. bhokatApaNuM te karmanuM phaLa che paraMtu te phaLane vadhAre bagADavuM ke sudhAravuM ane bhokatA banIne pApathI bacavuM, te jIvanA puruSArtha para AdhAra rAkhe che. koI kheDUta bIja vAve che, bIja aMkurita thayA pachI sarakhI rIte tenuM pAlana kare ane bIjA aMkuromAM nukazAna karanArA tattvone kADhI nAMkhe, sArI rIte tenI saMbhALa rAkhe, to bIja sArAM phaLa ApI zake che. te ja rIte zubha karmarUpI bIja jayAre udayamAna thAya, tyAre tene krodha-ahaMkAra rUpI amaMgaLa tattvothI bacAve, to zubhakarmo bhogavAIne kharI paDe che. te AtmAne baMdhanakartA thatA nathI. e ja rIte jo azubha karmanAM bIja \\\\\\\\\\\\\\(312) LLLLLS Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAvyA hoya ane duHkharUpI aMkuro phUTe, to temAM paNa samabhAva rAkhIne te aMkurone mahattva na Ape, to te potAnI meLe sUkAIne (bhogavAIne) kharI paDe che. A rIte ciMtana karatAM bhokatRtva bhAvanA kharA vikalpo sAme che. ahIM to ApaNe sAmAnya be udAharaNa ApyA che. mULa zAstrakAranA kathananuM tAtparya e che ke jIva potAnA karmano bhokatA che, A vAtano svIkAra karyA pachI ja temAMthI mukata thavAnA vicAro amalamAM AvI zake che. jIva karmano bhokatA nathI, te nAstikabhAva jIvane zradhdhAthI ke AsthAthI vaMcita karI pApakarmathI bacavA mATe cetanA Apato nathI. A che AkhI gAthAnuM tAtparya. bhokatAbhAva sAbita karavAno artha e nathI ke jIva karma bhogavavA mATe ja janma le che. karmabhoga e prAkRtika avasthA che ane temAMthI mukata thavuM, te sAMskRtika avasthA che. satpuruSArthano AdhAra levAthI bhokatRtva bhAva kSINa thaI jAya che ane jIvAtmA potAnA svarUpamAM dhyAna Ape, tyAre tene zubha ke azubha koI prakAranA karmanI apekSA rahetI nathI, tenAthI teno mArga rUMdhAto nathI. gAthAnuM tAtparya spaSTa thavAthI AgaLanI gAthAo paNa te vAtanI pUrti kare che. AdhyAtmika saMpUTa : A gAthAmAM jIvAtmAnI sAmAnya sthitinuM digdarzana karAvIne tenI vartamAna sthiti spaSTa karI che. jIvanI vartamAna paristhiti karmAdhIna che, ema kahIne karma avasthAnuM bhAna karAvyuM che. je kAMI bAhya AvaraNo che, te karmanuM phaLa che. AtmAnA zudhdha puruSArthanuM phaLa nathI. jema khetara kheDayA vinA hajAro jhADI-jhAMkharA, kAMTA ke ghAsa UgI nIkaLa to te koI puruSArthanA abhAvamAM jamInanI vikRti thaI che ane te puruSArthanA abhAvanuM phaLa che. karma phaLa Ape che te adhuruM vAkaya che, sApekSa vAkaya che. teno AdhyAtmika artha e che ke jIvanA puruSArthanA abhAvamAM ke satpiraNitanA abhAvamAM karmo phaLa Ape che. bIjo artha e che ke karmaphaLa Ape to bhale Ape paraMtu temAM AtmA nirALo rahe, to karmaphaLathI prabhAvita thato nathI. sAthe sAthe navA karmo paNa bAMdhato nathI. te karmaphaLano dRSTA banIne karmanuM nATaka nihALe che, karmanA khelane jue che, jema sinemA ke nATaka jonAro vyakita nATakanA pAtrothI sukhI ke du:khI thato nathI. tema A aMtaraAtmA dRSTA banIne potAnA aMtaranuM nATaka nihALe che. tyAre paNa rAjA zaMka jevA pAtrone athavA pariveSane joIne te sukhI ke du:khI thato nathI. huM rAjA paNa nathI ne raMka paNa nathI, te svabhAvika bhAvano sparza kare che. rAjApaNuM ke zaMkapaNuM te karmanA phaLa che. temAM mAre zuM levA devA ? Ama mAnIne baMne vikArI bhAvothI chUTA thaI dRSTA banI, darzaka banI ke paryaveSaka banI badhA nATakanI samAlocanA kare che. pote paNa A nATakane samaje che ane bIjAne paNa samajAve che. tenI AnaMda UrmimAM oTa AvatI nathI, bharatI ke oTa te karmanuM phaLa che. pote to teno AdhArabhUta zAMta samudra che. A che gAthAno AdhyAtmika saMpUTa. dhanya che kRpALu gurudevane ke jeoe sAmAnya praNAlInI sAthe sAthe adhyArthabhAve AtmadarzananAM motI veryA che. upasaMhAra : darzana jagatamAM kAryakAraNano pravAha suprasidhdha che. jeno A gAthAmAM paNa sAmAnya dRSTikoNathI upayoga karyo che. kavirAje vyAvahArika rAjA-kanuM udAharaNa ApIne tAttvika siddhAMtano udghoSa karyo che. kArya-kAraNano saMbaMdha jeTalo tAttvika che, teTalo vyAvahArika 313 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa che, jethI teno apalApa thaI zake tema nathI. vedAMtanA khaMDanakhAdya graMthamAM bahu ja gaMbhIratAthI kAryakAraNanuM vivecana karI aMte prabaLa tarkothI kAraNavAdano pratikAra karyo che ane samagra saMsAra koI kAraNa vizeSanA AdhAre nathI, svayaM uddhRta che te pramANe kathana karyuM che paraMtu A siddhAMta vyAvahArika nathI. jainadarzanamAM kAraNavAdanI sacoTa sthApanA che, jethI ApaNA siddhakA2e kAraNavAdanuM ja avalaMbana karyuM che. manuSya je kAMI sukhaduHkha bhogave che tenA spaSTa kAraNa rUpe zubha ke azubha karmone vede che athavA bhogave che e jANavuM joIe. vaidya' zabdano artha 'bhogavavA yogya' che. ane 'jANavA yogya' che, A baMne artha thAya che ahIM A zabdano baMne arthamAM prayoga karyo che. zubhAzubha karmanAM kAraNo jANavA joIe ane te zubhAzubha karma bhogavAya che te eka hakIkata che... astu. AgaLanI gAthamAM kavirAja svayaM karmasidhdhAMta upara TUMkamAM prakAza nAMkhI rahyA che, eTale have ApaNe A gAthAno upasaMhAra karI ane 85 mI gAthAno sparza karIe. (314) Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-85 upoddAta : Izvara viSe mImAMsA : bhAratavarSanI vartamAna saMskRtimAM ane bhakitamArgamAM IzvaranuM pramukha sthAna che. IzvaranI IcchA vinA eka pAMdaDuM paNa halatuM nathI. Izvara pratye Avo samarpaNa bhAva che. jo ke IzvaranI sAme anIzvaravAdI darzana paNa vizALa mAtrAmAM astitva dharAve che, prAcIna badhAM darzano paNa lagabhaga anIzvaravAdI hatA. vedAMta, karmakAMDa paNa spaSTa rIte IzvaravAdanI sthApanA karatA nathI. vedAMta AtmavAdI darzana che, jyAre mImAMsA karmakAMDane pradhAnatA ApI karmane ja Izvara gaNe che. tyArabAda nyAyadarzana ke arvAcIna darzana evam bhakitayogI zAstromAM IzvaranI prabaLa sthApanA thaI che. bauddhadarzana pracaMDarUpe anIzvaravAdI che. teo Izvarane, AtmAne ane samasta vizvane asat mAne che. temanA matAnusAra sadvyavahAra e ja dharma che. astu. jainadarzanane paNa anIzvaravAdamAM nAma noMdhAvyuM che ane pAchaLanA AcAryoe darzana zAstromAM IzvaravAdanuM khaMDana karyuM che paNa lAge che ke IzvaravAdanuM khaMDana karavAmAM anekAMtavAdanI pUrvabhUmikAnuM ullaMghana thayuM che, jene ApaNe vivaraNa karazuM. siddhikAre ahIM IzvaranuM khaMDana karyuM nathI paraMtu karmaphaLamAM Izvarano hastakSepa mAnyo nathI, Izvara eka nirmaLa zudhdha caitanya tattva che. koI pApa kare ane kahe ke Izvara karAve che. gAthAmAM A vAtano pratikAra karyo che. tema ja gAthAnA AraMbhathI laIne cAre padamAM karmanI pradhAnatA sthApita karI che. phaLa devA mATe karma samartha che. Izvara zA mATe koIne kharAba phaLa Ape ke duHkha Ape ? te taTastha nyAyadhIza che, mATe A gAthA karmalIlAnI arthAt karmanI svayaM phaLa ApavAnI zakitano udghoSa kare che. gAthAno sparza karatAM ja zAstrakAranuM maMtavya spaSTa dRSTigata thAya che. phaLadAtA Izvara taNI, emAM nathI jarUra karma svabhAve pariName, gAya bhogathI dUra paII " prathama padamAM lakhyuM che ke "phaLadAtA Izvara taNI, emAM nathI jarUra' teno artha e che ke Izvara to che paraMtu tene phaLadAtA tarIke na mAnatA tene sAcA svarUpamAM oLakhavAnI jarUra che. upodghAtamAM kathita Izvara mImAMsAnA viSayamAM sUkSma dRSTie ciMtana karavAnI jarUra che. manuSya zAmATe anIzvaravAdI thavuM joIe ? Izvara eka mahAsattA che, vizvaniyatA che. tevo pravAda dRDhatA sAthe mAnavamanamAM astitva dharAve che. jenonA mULa AgamomAM koIpaNa jagyAe IzvaravAdano pratikAra karavAmAM Avyo nathI. pAchaLanI zatAbdImAM jayAre dArzanika vitaMDAvAda cAlato hato ane paraspara khaMDana-maMDananuM zAstrIya yudhdha ke vANI vicAranuM yudhdha cAlatuM hatuM, tyAre jainagraMthomAM paNa IzvaravAdano vivAda jovA maLe che. IzvaranuM aizvarya : Izvara te eka zakitavAcI zabda che. aizvaryavAna hoya te Izvara. je koI vastu potAnI sattA athavA aizvarya dharAve che, te vastu svayaM IzvaranuM aMga banI jAya che. \\\\\\\\\\\\\\N(315) NALINICISTAN NSSSSSSSSSS SSSSSSSSSSSSSSS Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasattA paNa eka aizvarya che ane te jJAnanuM aizvarya dharAvatA kevaLajJAnI bhagavaMto paNa Izvara che. e ja rIte sAMsArika bhAvathI mukata thayelA parama brahma paramAtmA paNa Izvara che. Izvarano artha e nathI ke koI rAjArUpe tenuM eka svataMtra saMcAlana che paraMtu Izvara sattA to aNu aNumAM vyApta che ane AvI mahAsattA samagra vizvanA saMcAlananuM kAraNa che. paraMtu je darzano nirmaLa caitanya rU5, jJAnarUpa, samasta doSothI dUra evuM devAdhidevanuM je rUpa che, teno svIkAra kare che, tenI pUjayabhAve upAsanA kare che te darzano te zuddhAtmAno IzvararUpe svIkAra kare che. jaina AgamomAM hajArovAra bhagavAna zabdano prayoga karavAmAM Avyo che. A rIte IzvarasattAnuM je zuddha rUpa che, te zuddha rUpane pUjaya sthAnamAM rAkhI, tene Izvara tarIke svIkAra karI, bhakata bhagavAnanI pUjA kare che paraMtu Ano e artha nathI ke A aizvarya guNa bIjA koI paNa dravyamAM nathI athavA vizvamAM bIjI koI anyasattA nathI, jenAthI vizvanuM saMcAlana thAya che. jaina draSTie vicAra karo to cha e dravyo IzvaranuM ja rUpa che. chae dravyo eka prakAranI mahAsattA che. chae dravyo akhaMDa, avinAzI, trikAlavartI che. koIpaNa dravya potAnA guNadharmathI bhraSTa thatA nathI, te zAzvata zakitamAna dravya che. AkAza ane kALa anaMta zakita dharAve che, e ja rIte bAkInA dravyo paNa potAnI zakitano kayAreya paNa parihAra karatA nathI. A badhAM dravyo jayAM jayAM je rIte pariNAma rUpa phaLa ApavuM ghaTe, tyAM te rIte phaLa Ape che. dravyonA saMyogathI alpakAlIna ke thoDA adhikakAlIna je bhAvo pragaTa thAya che ane potAnuM kArya kare che, temAM paNa mULabhUta dravyanI sattA ja kAraNa che. AvA kSaNabhaMgura ane vinAzI tattvo paNa mAyAvI ke mithyAnvI nathI. jayAM sudhI tenI sthiti che, tyAM sudhI te sat che. paryAya palaTAya tyAre asat paNa thaI jAya che. karma paNa eka AvuM sAMyogika tattva che, tenA guNa paryAya temAM ja nirdhArita thayA hoya che ane te phaLa Ape che paraMtu karmasattAnA mULamAM paNa dravyasattA ja kAraNabhUta che. A dravyasattA te zudhdha caitanyarUpa IzvaranI paMkitamAM AvatI nathI paraMtu te eka prakAre Izvara che. jainano anekAMtavAda baMne pallAne nyAya Ape che, Izvara viSe paNa teno ekAMtika nirNaya nathI. eTale ApaNe Izvara viSe kathana karavAmAM sAvadhAnI rAkhavI paDe tevuM che. jANI bUjhIne anIzvaravAdI thavAthI athavA Izvarano pratikAra karavAthI potAnA pagamAM ja kUhADo mAravA jevuM che. astu. A viSayanI paNa ApaNe thoDI carcA karIzuM. "emAM nathI jarUra' : ahI gAthAnA AraMbhamAM karmanI prabaLatAno bhAva spaSTa karavA mATe siddhikAre phaLadAtA tarIke IzvaranI AvazyakatA nathI tema kahIne karmanI prabaLatAnI abhivyakita karI che. kahyuM che ke "emAM jarUra nathI' emAM eTale kayA kAryamAM ? A "emAM" zabda nAno sUno zabda nathI. "emAM' eTale samagra karmalIlAmAM, prabhunI arthAt bhagavAnanI koI karAmata nathI, temAM bhagavAnanI koI jarUra dekhAtI paNa nathI. phaLadAtA Izvara' ema kahIne parokSarUpe siddhikAre IzvaranA ghaNA rUpa hoya che, te pramANe vyAkhyA karI che. bIjo artha e paNa nIkaLe che ke A karmalIlAmAM ke karmanuM phaLa ApavAmAM Izvara phaLadAtA nathI paraMtu je koI IzvaranI bhakita kare che, zudhdha arihaMtarU5 IzvaranI upAsanA kare che, evA vItarAga prabhune je bhaje che, tene bhakitanuM phaLa INS(316).... Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe ja che. tyAM vyavahAra dRSTie Izvara jJAnadAtA che ane teo jJAnarUpI phaLa Ape che, tethI Izvarane phaLadAtA to mAnyA ja che. paraMtu A karmalIlAmAM bhagavAna DAyarekaTa hastakSepa karatA nathI. - karmasattA ane IzvarasattA H ApaNe sarva prathama karmanI prabaLatA upara vicAra karIe, ane tyAra pachI phaLadAtA IzvaranI AvazyakatA viSe ciMtana karazuM. ahIM zAstrakAre ApaNI sAme be zakita rAkhI che. (1)karmasattA ane (2) IzvarasattA. zAstrakAre Izvarane avagaNyA nathI. jainadarzana te samanvayavAdI darzana che. kRpALu gurudeve AtmasiddhimAM IzvaravAdano ullekha karyo che. temAM jarA paNa anAdarano bhAva AvavA dIdho nathI. jaina paraMparA anusAra AtmAnuM je zudhdha svarUpa che, tene paramAtmA mAnavAnI praNAlI che. AvA vItarAga prabhu sAMsArika kAryamAM hastakSepa na kare, te svAbhAvika che paraMtu je IzvaranI sthApanA kare che ane vibhinna rUpe Izvarane pUje che, to AvA sthApita IzvaravAda pratye paNa anekAMtavRSTithI samanvaya karavAnI AvazyakatA che. ApaNA siddhikAre Izvarane bhale phaLadAtA na mAnyA hoya paraMtu pratyakSabhAve te karmasattAne phaLa dAtA mAne che. eka rIte karmasattA ja svayaM sAmarthya dharAvatI IzvarasattA che, tema samajavuM rahyuM. A karmasattA te zuM che ? te jaDa hovAthI phaLa ApavAnI zakita kevI rIte dharAve che ? ane A AkhI karmalIlAmAM niyAmakanI jarUra nathI, teno gaMbhIra artha e che ke karma svayaM niyAmaka che. karma jaDa hovA chatAM koIpaNa jaDa padArtha ke paudgalika padArtha caitanyanA sahayoga vinA ke jIva dravyanuM avalaMbana karyA vinA karmarUpe pariNamI zakatA nathI. A eka nirvivAda satya che. e draSTie karmano janaka jIvAtmA che, tene karmano kartA paNa mAnyo che. paNa prazna e che ke karmasattAmAM potAnI meLe phaLa ApavAnI zakita kevI rIte Ave ? karma karyA pachI jIva karma bhogavavAno adhikArI che paraMtu te IcchA pramANe bhogavI zakato nathI. karma tene pharaja pADe che. khAsa karIne azubha karmo to bhogavavA ja paDe che ane zubha karma paNa je niSpanna che, te paNa bhogavavA paDe che. karma karatI vakhate jIvanI pradhAnatA hatI paraMtu karmabhoga vakhate karmanI pradhAnatA thaI jAya che ane amuka aMze jIvanI parAdhInatA thaI jAya che, to karmamAM AvI phaLa ApavAnI prabaLa zakti kayAMthI AvI ? A eka bahu moTo prazna che. Izvarane kadAca phaLadAtA mAne, to paNa praznanuM samAdhAna thatuM nathI. karmanI prabaLatA utpana karavAmAM Izvara kevI rIte rasa dharAve ? ane zA mATe rasa dharAve? te anyAyayukata phaLa zA mATe Ape ? karmamAM je phaLa ApavAnuM paribaLa che, te ja mukhya ciMtanano viSaya che. eTale ja ahIM A gAthAmAM kahe che ke phaLadAtA tarIke IzvaranI jarUra nathI. jarUra nathI teno artha te nyAyayukata nathI. tene phaLadAtA mAnavAthI samAdhAna paNa maLI zakatuM nathI, mATe karmamAM je phaLa ApavAnuM pariNAma che, te Izvara prerita nathI. Izvara eka nirALI divyasattA che. ApaNe have thoDA UMDAIthI vicAra karIe ke karmamAM A paribaLano janma kevI rIte thAya che ? saMsAranA koIpaNa padArtha game tevA guNadharma dharAvatA hoya paraMtu te padArthano je zakitasaMcaya che, te ja tenA astitvanuM kAraNa bane che. zakita e vizvamAM guptabhAve rahelI eka amogha SSSSSSSSSSSSSS ISL(317)\\\\\ Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divyazakita che. zakitanuM saMtulana zakitanA AdhAre nathI paraMtu koI pragaTa ane apragaTa evA jJAnAtmaka vikArI ke avikArI bhAvo sAthe saMbaMdha dharAve che, A che gUDha rahasya. zakitane bhagavatI mAnI, daivI mAnI, IzvarathI paNa prabaLa mAnI, tenI pUjA karanArA prabaLa saMpradAyo astitvamAM AvyA che ane zakitane mAtA mAnIne bRhadrUpe upAsanA kare che. eTaluM ja nahIM paraMtu tenA upara daivI bhAgavata jevA zAstronI racanA thaI che. tenI UMcakoTinI sAttvika pUjAno parihAra karIne rajoguNI ke tamoguNI jevI hiMsaka pUjAne paNa svIkArI lIdhI che ane zakitanuM tamoguNI svarUpa paNa pragaTa karyuM che... astu. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke aNuthI laIne brahmAMDa sudhI phelAyelA badhA dravyo anaMta kita dharAve che. A zakita padArthanA mULa svarUpe suSupta ane avyakata hoya che paraMtu padArtha jayAre sAMyogika avasthAmAM Ave che, tyAre padArthanI tirohita zakita ArvibhUta thaI potAno prabhAva dekhADe che. kahevAno Azaya e che ke koIpaNa sAMyogika dravyomAM je kAMI paribaLa dekhAya che, te padArthano potAno maulika guNadharma che. saMyogano vikSepa thatAM ke tenuM vibhAjana thatAM ke vilaya thatAM te zakita punaH phaLa ApIne tirohita thaI jAya che arthAt avasthAMtara karI jAya che. A sAMyogika avasthA te eka viziSTa paryAya che. ATalA vivecanathI samajI zakAze ke karmasattA paNa sAMyogika nirmANa che. tenA nirmANanI sAthe ja tenuM paribaLa temAM pragaTa thAya che. vizvano A eka alaukika krama che. jema phaTAkaDo phUTayo nathI tyAM sudhI temAM avAja karavAnI zikata bharapUra che. phUTayA pachI te bhayaMkara avAja sAthe vibhAjIta thaI laya pAme che. e ja rIte karmano vipAka thatAM teno visphoTa thAya che ane te potAno prabhAva pAtharIne kSaya pAmI jAya che. jaina paribhASA anusAra nirjarita thaI jAya che, tethI vacamAM koI nirAlA Izvaratattvane niyAmaka tarIke mAnyA vinA padArtha svayaM IzvaranuM kAma kare che. temAM zakitarUpe Izvara birAjamAna che, tema kahevuM anekAMtanI dRSTie yathArtha nirUpaNa che. anIzvaravAda te nAstikavAdanI samakakSAno sidhdhAMta che. ApaNe potAne anIzvaravAdI na kahevaDAvIe paraMtu IzvarasattAnI sAcI yathArya vyAkhyA karIe, te nyAyocita che. raghunAtha ziromaNI jevA mahAna dArzanika kahe che ke Izvara to svayaM aNu-aNumAM birAjamAna che. jJAna ane AtmA te IzvaranuM mastaka che, jaDadravyo tenuM bhautika zarIra che. bIjA dravyo paNa IzvaranAM aMga-upAMgarUpe che ane nirmaLa-zudhdha caitanyarUpa jJAna te IzvaranuM yathArtha rUpa che. jayAre bAkInuM je kAMI kriyamANa che, te mAyA viziSTa brahma IzvararUpe kArya kare che. jene ApaNe karmayukata cetana kahIe chIe ane AgaLa cAlIne ApaNe jene dravya cetanA kahIe chIe. te badhuM mAyAvI aizvarya che. A rIte jainadarzanamAM paNa apragaTarUpe IzvaranuM AkhyAna kareluM che ane saMgrahanayanI dRSTie badhAM dravyone eka saMjJAmAM laIne mahAsattA tarIke svIkArI che. padArthamAtranuM je kAMI 'sat' rUpa che, te saMgrahanayanI dRSTie eka mahAsat che. jayAre jIvAtmA vikalpa dazAmAMthI mukata thaI nirvikalpa bhAvane bhaje che, tyAre mahAsattAnuM darzana kare che. darzanano artha che nirvikalpadazA. A rIte mahAsat te ja IzvaranuM sattArUpa svarUpa che. A rIte vyAkhyA karI (318) Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samanvayavAdI jainadarzana kayAreya paNa potAne anIzvaravAdI kakSAmAM lAvI zake tema nathI. mahAna AcArya zrI hemacaMdrAcAryajIe bahu ja sarasa rIte arihaMta bhagavAnane paNa vizvavidhAtA mAnyA che ane kahyuM che ke, arihaMta bhagavAnanI AjJAne mAne che, zradhdhApUrvaka svIkAre che, te devagatine pAme che ane AjJAne paripUrNa zirodhArya kare, tyAre mukita paNa pAme che paraMtu arihaMta bhagavAnanI AjJAno anAdara kare, AjJAne mAne nahIM arthAt je jIva para arihaMta bhagavAnanI AjJAno prabhAva na paDyo hoya, te jIvo durgati pAme che ane narakamAM paNa jaI zake che. A kathanamAM zabdano ja pharaka che. AzA e pradhAna che pachI arihaMta bhagavAna mokSamAM mokale che ke durgatimAM mokale che, te zabda paryAya che. kathanano ja pharaka che, mULa vAta eka ja che. arihaMta bhagavAna sAkSAt IzvararUpe sthApita che. jainadarzana tene bhagavAna kahIne ja pokAre che, to pachI ame Izvarane mAnatA nathI tema kahevuM, te potAnA paga upara ja kUhADo mAravA jevuM che. A pravAdathI mukata thavAthI nAstikavAdanI gaMdhamAMthI paNa mukata thaI zakAze. Izvarane na mAnavA te laukika draSTie eka prakArano nAstikavAda che, tethI anIzvaravAda te kalaMka che. astu. ahIM ApaNe eTalI ja vyAkhyA karavAnI che ke anekAMtavRSTie IzvaranuM yarthAyarUpa svIkArIne samanvaya karIe, te jainadarzananI nyAyeSTi che. A gAthAmAM paNa karmaphaLa ApanAra koI eka nirALA phaLadAtA IzvaranI AvazyakatA nathI. tevA kathananI sAthe ja IzvaranA astitvanuM paNa AkhyAna karyuM che. karmasattA svayaM phaLadAtA che. to tyAM phaLadAtA tarIke IzvaranI jarUra nathI. teno artha e che ke upAsanAmAM, sAdhyamAM ke lakSamAM sAdhaka mATe Izvara upAsya che, AdaraNIya che paraMtu jo Izvarane karmanA phaLadAtA tarIke mAnI laIe, to mANasa potAnA pApakarmanI javAbadArIthI chUTo thaI jAya che ane A badhuM duHkha mane Izvara Ape che, to mAre mArA karma bhogavavA paDe che ane A mArA karelA karmanuM phaLa che, te thayArthavAdathI khasI jAya che ane Izvarane mithyAdoSa Ape che. manuSya potAnA karmaphaLano jo svIkAra na kare, to pote karma karyA nathI tevo parokSa rIte bodha thaI jAya che, mATe ApaNA zAstrakAre ahIM karmaphaLa ApavAmAM phaLadAtA IzvarataNI jarUra nathI. ema kahIne hakIkatamAM jIvAtmA pote ja karmaphaLano dAtA che, jo ke karmanuM phaLa to karma ja Ape che ane karmano bhoga karAvavAnI zakita paNa karmamAM ja che paraMtu mULamAM to parokSa rIte jIvAtmA pote ja phaLadAtA che kAraNa ke jo jIvAtmA puruSArtha kare to karmasattAmAM parivartana karI tenI phaLa ApavAnI zakitano nAza paNa karI zake che, karmano kSaya paNa karI zake che, karmaphaLanA pramANamAM parivartana karI zake che. jyAM sudhI ajJAnadazA che, tyAM sudhI phaLa ApavAnI lagAma karmanA hAthamAM che paraMtu jo jJAnadazA hoya, to keTaleka aMze jIvAtmA svayaM phaLadAtA banI zake che ane karmapradhAna na thatAM temanuM jIvana tApradhAna banI jAya che. A eka svataMtra viSaya che. paraMtu ahIM eTaluM ja kahevAnuM che ke karmano bhoga karmasattAmAM ja samAyelo che, tethI phaLadAtA tarIke IzvaranI sthApanA karavAnI AvazyakatA nathI. gAthAnuM maMtavya IzvaravAdanI avagaNanA nathI paraMtu parokSa bhAve IzvaranA yathArtha rUpanI \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ \(31) LLLLLLLLL\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA kare che... astu. emAM nathI jarUra : gAthAmAM e spaSTa karyuM che ke Izvara phaLadatA to che paraMtu 'emAM' eTale karma jaMjALamAM ke karmabhogamAM tenI AvazyakatA nathI. Izvara phaLadAtA tarIke paNa svayaM sidhdha che, tenI je koI upAsanA kare che, tene jJAnarUpI phaLa to maLe ja che. Izvara che ane phaLa dAtA paNa che. A baMne vAta adhyArtha bhAve A padamAM svIkAravAmAM AvI che. nAstika rIte karmajaMjALamAM phaLadAtAno parihAra karyo che. tethI sidhdha thAya che ke Izvara potAnI jagyAe phaLa dAtA to che ja. jainadarzana ke jainasAdhanA anIzvaravAdI nathI paraMtu sAdhyanI rIte IzvaranuM svarUpa nizcita thayeluM che ane sAdhanAnA lakSamAM to devAdhideva svayaM Izvara che. A gAthAmAM 'emAM' zabda mUkavAmAM Avyo che. to 'emAM' eTale AvI karmajaMjALamAM ja nahIM paNa evA koI paNa anya mAyAvI kAryomAM ke bIjA koI aniSTa phaLadAtA tarIke IzvaranI sthApanA kare che, to tyAM phaLadAtA tarIke Izvara nathI. IzvaranuM kArya nirALuM che ane bhakatane tenI yogyatA anusAra phaLa maLe che. Izvara phakata sAkSIbhAve phaLadAtA che. Izvarane mAnyA vinA to sAdhanA lakSa vihIna thaI jAya che. paraMtu te divyasvarUpane saMsAramAM je kAMI zubhAzubha bhoga upabhoga thAya che, temAM adhiSThAtA tarIke svIkAravAnI jarUra nathI, ane 'emAM' eTale AvA bIjA koI paNa sAMsArika kriyAkalApomAM ke phaLa zreNImAM Izvarane mUkavAnI jarUra nathI. have ahIM prazna e che ke je darzana Izvarane kartA, hartA ke bhokatAnA adhiSThAtA rUpe mAne che te zuM nimitta bhAve mAne che ke upAdAna bhAve mAne che ? A carcA ghaNI ja vizada che. paraMtu saMkSepamAM teno vicAra karIne jainadarzanano je spaSTa dRSTikoNa che te upara dhyAna ApazuM. je darzana Izvarane upAdAna bhAve mAne che te Izvara svayaM Izvara dravyarUpe astitva dharAve che ane te eka akhaMDa zAvazva sattA che. temAM jaDa cetana badhA dravyanuM dhrauvya samAyeluM che. arthAt dhruva kAraNa Izvara che. tenuM je rUpAMtara thAya che te badhI mAyA che. Izvarane mAyA viziSTa brahma tarIke vizvanA upAdAna mAnyA che. jayAre bIjA keTalAka IzvaravAdI Izvarane vizvanuM nimitta kAraNa mAne che. saMsAra eka prapaMca che ane Izvara temAM nimittabhAve kAraNabhUta che. te potAnI IcchA anusAra padArthone pravartamAna kare che. jo ke Ama kahevAmAM paNa nimitta rUpa Izvarane pUro nyAya maLato nathI kAraNa ke temAM IcchAne paNa mAyA ja gaNI che. parama brahma paramAtmA nimittarUpe joDAyelA che. bAkInuM badhuM kAma mAyA kare che. A rIte Izvarazakita te nimitta che. A sivAyanA bIjA keTalAka darzano je Izvarane mAnatA nathI paraMtu tevI koI cetanazakitane svIkAre che, e cetanazikitane paNa IzvaranA kAryamAM hastakSepa na kare tevI nirALI sattA mAne che ane vizvamAM je kAMI sukhadu:khanuM phaLa che, tenI niyAmaka prakRti che athavA jaDa cetanA che. A dArzaniko jJAnacetanAne paNa prakRtino guNa mAne che. phakata nimitta kAraNa rUpe AtmasattA ke puruSasattA kAraNa bane che... astu. karma svabhAve pariName : karmaphaLa Ape che, temAM jainadarzana paNa Izvarane nimitta mAnatuM 320 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI, paraMtu cetanarUpa AtmA temAM avazya nimitta che. jyAM cetanA che, jyAM AtmA che, jyAM jJAnasattA che, tyAM ja karmabhoga thAya che. nirAdhAra AkAza pradezamAM karmasattA ekalI rahIne potAnuM phaLa Ape tevI koI zakita temAM nathI. karmasattA jIvanA AdhAre ja che. karma jayAre phaLa Ape che, tyAre jIva temAM jJAta ke ajJAta bhAve joDAyelo che, tethI phaLadAtA tarIke Izvarane na gaNatA AtmAnI hAjarI phaLadAtAmAM svIkArelI che. karmano paripAka thatAM karma potAnA guNadharma anusAra pariNAma pAme che. kArIgara game tevo kuzaLa hoya ane lAkaDAmAMthI mUrtinuM nirmANa kare, tyAre ja kASTa dravya potAnA guNadharma anusAra ja pariNAma pAme che. kArIgara lAkaDAmAMthI lokhaMDanI mUrti banAvI zakato nathI. AtmasattA ke jJAnasattA samartha hoya paNa te padArthanA guNadharmane pheravI zakatI nathI. koIpaNa padArtha ke karma potAnA svabhAva pramANe pariNAma pAme che. nimittarUpa rahelA AtmA ke Izvara koIpaNa padArthanA pariNamanamAM parivartana karI zakatA nathI, tethI ahIM phaLadAtA tarIke Izvarane mAnyA nathI. jainadarzana anusAra Izvara sattAne jo dravyasattA rUpe svIkAravAmAM Ave, to te vizvanuM upAdAna che ane jo cetanAzakitane Izvara mAnavAmAM Ave, to te nimitta kAraNarUpa Izvara che paraMtu parama zuddha nirmaLa jJAnadazAne jo Izvara tarIke mAnavAmAM Ave, to te phakata potAnA zudhdha bhAvonA ja kartA che. koIpaNa prakAranA sAMsArika paryAyanA kAraNabhUta na hovAthI te Izvara kevaLa upAyarUpa devAdhideva bhagavAna che. nimitta ane upAdAnanI svaccha vyAkhyA karyA pachI IzvaranuM spaSTa svarUpa nizcita thAya che ane jainadarzanamAM je IzvaranuM viziSTa sthAna che te paNa samajI zakAya che. A gAthAmAM phaLadAtA tarIke Izvarano pratikAra karyo che. te ghaNo ja nyAyamukata ane tarkazuddha pramANabhAva che kAraNa ke jainavRSTie Izvara eka nirALI sattA che paraMtu Ano artha ema paNa nathI ke karmamAM jIvAtmA rUpI Izvara nimitta rUpa nathI. jIvAtmAmAM je kAMI aizvaryA che, te karmaphaLamAM bhokatArUpe bhAga bhajave che. tethI ja zAstrakAra ema kahe che ke karma svabhAve pariName. karma svabhAva : karmasvabhAva te zuM che ? karma jayAre nirmANa thAya che tyAre tenA badhA guNadharmo nizcita thaI jAya che. jema koI kaMdoI miSTAna taiyAra kare che, tyAre badhA dravyono upayoga karI eka piMDa taiyAra kare che paraMtu je piMDa taiyAra thAya che, te potAnA guNadharma anusAra taiyAra thAya che ane A miSTAna je koI khAya, tene svAda ApavA mATe pharIvAra koI kaMdoInI jarUra nathI. te miSTAna potAnA svabhAva anusAra svAda Ape che. A che padArthanI guNadharma zakita ane teno svabhAva. e ja rIte jIvAtmA jayAre karma bAMdhe che, tyAre karmano piMDa taiyAra kare che. tene sattAniSTha karmo kahevAya che. ApaNe tene karmasattA kahIe chIe. AvI nirmANa pAmelI karmasattA ke karmapiMDa potAnA svabhAva anusAra zubhAzubha pariNAma Ape che, phaLa Ape che paraMtu te phaLanuM adhikaraNa mukhyarUpe jIvAtmA ja bane che. je jIvAtmA kartA hato, te have bhokatA banyo che. jhera khAnAra vyakita jhera khAtI vakhate kadAca svataMtra hoI zake, paraMtu jhera khAdhA pachI jhera potAnA svabhAva anusAra phaLa Ape che, jhera khAnAranuM mRtyu thAya che. A che svabhAva pariNamana, GSSSSS SIN(321)NINGS Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A che karmasattAnuM svabhAva pariNamana. ahIM kRpALu gurudeve ghaNI ja siphatathI bhokatAbhAvamAM karmasattAnuM ane tenI phaLa ApavAnI zakitanuM je nirUpaNa karyuM che, temAM temanI UMcI pratibhAnA darzana thAya che. svabhAva pariNamana zabda mUkIne arthAt 'karma svabhAve pariName' ema kahIne karmanuM aizvarya sthApita karyuM che ane karmamAM gupta rahelo IzvarabhAva svayaM potAnuM kArya kare che, mATe have bahAranA koI niyAmakanI jarUra nathI. tema kahI phaLadAtA tarIke Izvarane karmalIlAmAM na joDatAM, sAcI rIte Izvara jJAna ane bhakitarUpI phaLa Ape che, te bAbata gaMbhIra maMtavya pragaTa karyuM che. A gAthAthI e spaSTa thAya che ke Izvara nathI ke Izvara kaMI phaLa ApatA nathI, tevo koI bhAva nathI. Izvara che ane te zudhdha phaLa Ape che. karmajaMjALanA phaLamAM karmasvabhAva ja paryApta che. temAM have bhagavAna jevI divyasattAne vacamAM lAvavAnI jarUra nathI. tema kahIne kavirAje bahu ja bArIka rIte eka pracaMDa vivAdanuM nirAkaraNa karyuM che. A viSayano kramika vicAra karI pharIthI tene spaSTa karIzuM. jainadharmamAM sAdhAraNa rIte manuSya je kAMI karma pravRtti kare che, te pravRttinuM je kAMI pariNAma thAya che, tene karma kahevAmAM Ave che. jyAre laukika vyavahAramAM je kAMI kArya ke pravRtti kare che, te badhAne karma kahevAmAM Ave che. karmagraMthamAM paNa karmanI evI ja vyAkhyA karI che ke je karAya che te karma' paraMtu svAdhyAya karanArAo jayAre karma zabda bole che tyAre karmanA kayA aMzane udezIne bole che te khyAla rAkhavo joIe. karmano krama A pramANe che. (1) jIvamAM vibhAvanI utpatti, (ra) vibhAva anusAra yogonI pariNati, (3) yogonI pravRtti anusAra sArA narasA kArya ane karmapudgalonuM grahaNa, (4) A kArya anusAra karmasaMskAra arthAt karmabaMdhana te paNa karma, (5) karmarUpe pariNAma pAmelI karmasattA arthAt sattAniSThakarma, (6) karmano udayabhAva, (7) karmano vipAka, (8) vipAka anusAra zubhAzubha phaLa, te karmabhoga ane, (9) phaLano bhogavanAra jIvAtmA te karmano bhokatA. A nava zreNImAM karma joDAyeluM che. ApaNe tene karmazreNI kahIzuM, jayAre kAryarUpa karma thAya, tyAre ja teno svabhAva, sthiti, zakita ane anubhAga tathA tenuM pramANa, nizcita thaI jAya ane samayano paripAka thayA pachI karmano svabhAva phaLarUpe pariNAma pAmavAno che paraMtu A AkhI zreNImAM e vAtanuM kathana karavAmAM AvyuM nathI ke jo jIvAtmA parAkrama kare, sAdhanA kare, to karmanA pariNAmamAM parivartana karI zake che. te ja rIte adhika dUSita bhAvo karI karmamAM zubha svabhAvane azubharUpe paNa pariNamAvI zake che. te vAtanuM ahIM udghATana karavAmAM AvyuM nathI. ahIM (322) Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya praNAlI pramANe karma potAnA svabhAva anusAra phaLa Ape che. jIvAtmA teno bhokatA bane che ane AvA zubhAzubha phaLa ApanAra tarIke Izvarane kAraNa na mAnatA hakIkate samajavAnI bhalAmaNa karavAmAM AvI che kAraNa ke karmanA parivartanano je bhAva che, te karmathI mukata thavAno adhyAya che, ane AgaLanA nirUpaNamAM mokSabhAvanuM AkhyAna AvavAnuM che. jethI ahIM vizeSa praNAlIno sparza karyA vinA sAmAnya praNAlI anusAra jIva karmaphaLano bhokatA che ane karma potAnA svabhAva anusAra phaLa Ape che, te sidhdhAMtane sthApita karI zAstrakAre eka spaSTa maMtavya pragaTa karyuM che. khAsa karIne gAthAmAM "emAM' zabda mUkIne je vibhAjana karavAmAM AvyuM che, te alaukika che. "emAM zabdathI A saMpUrNa vizvanI je mAyAvI lIlA che, teno ullekha karavAmAM Avyo che ane premapUrvaka kahevAmAM AvyuM che ke A lIlAmAM maherabAnI karIne bhagavAnane vacamAM na lAvo. bhagavAna to zudhdha zakitanA dAtA che. te AvA koI kaDavA mIThA phaLa Ape, te zakaya nathI. kAraNa ke jIva potAnA phaLa bhogave che ane Izvarane doSa Ape, te kema kahI zakAya? mATe kavirAja phaLadAtA tarIke Izvarane alaga na gaNatA, jIvane potAne potAnA karmano javAbadAra mAnI karelA karma bhogavavA paDaze tevo udghoSa karyo che. karmaphaLanA prakAra - karmanA phaLa be prakAranA che (1) sAkSAt karmanuM phaLa (2) karmane kAraNe je karma baMdhAya che, teno vipAka thayA pachI je phaLa maLe che. ahIM karmano artha samajI levAno che ke jIva je sAkSAt kriyA kare che, te vartamAna karma che, ane e karmanA AdhAre je baMdha paDe, tene jainadarzanamAM karmabaMdha kahevAmAM Ave che. te paNa eka karma che. udAharaNa tarIke eka kheDUta jamIna kheDe che to khetI karavAnuM je kAma che te sAkSAta karma che ane tene dhAnyathI upaja rUpa tenuM phaLa paNa maLe che. A sthUla karmanuM sAkSAt phaLa maLe che, paraMtu khetI karatI vakhate te binajarUrI pApa kare athavA evI koI hiMsA kare, to tene azubha karmano baMdha paDe che ane te kheDUta zubha bhAva rAkhI prANIone kAmamAM le che ane te jIvo upara dayA rAkhI ahiMsaka rIte varte, to tene zubha baMdha paDe che. A udAharaNa eTalA mATe che ke karmanA baMne phaLa vRSTigocara thavA joIe. sAkSAt vartamAna kriyArUpa karmanuM sAkSAt phaLa ane tevA koI paNa karmathI nipajatAM karmabaMdha, je kALAMtaramAM vipAka ApI svayaM pariNAma pAmI je phaLa utpanna kare che, te paNa karmaphaLa che tene vyavahAramAM loko bhAgya kahe che. bhAgya svayaM samayano paripAka thatAM udayamAna thAya che ane te karmanuM potAnuM sAmarthya che. paraMtu ahIM dhyAna rahevuM ghaTe che ke jIvAtmAnA yogonI kriyA karmavipAkamAM joDAya ane jIvano paNa temAM zakitarUpa prayoga thAya, tyAre ja udayamAna karmo pariNAma pAme che. jyAM jIvAtmA che tyAM ja karmano udaya che. AtmA je kSetranuM avagAhana karIne rahelo che, te avagAhana kSetramAM ja karma phaLIbhUta thAya che. eTale karmanuM phaLa ApavAmAM IzvaranI bhale jarUra na hoya, paraMtu jIvAtmArUpa Izvara phaLadAtA tarIke bhAga bhajave che. ahIM zAstramAM kathana karyuM ke "phaLadAtA tarIke IzvaranI jarUra nathI. teno bhAva e che ke jIva ahIM karmanuM phaLa bhogave che ane teno niyAmaka koI bahAramAM che, te niyAmaka sattAdhIza che, te \\\\\\\\\\\\\\\\\\(323)\\\\\\\\\\\\ Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hisAba gaNIne phaLa Ape che. tevI vyavasthA nathI." phaLadAtA Izvara je phaLa Ape che te sAkSAt tenA guNonuM phaLa hoya che ane jIvanI yogyatA pramANe Izvara darzanathI phaLa maLe che. temAM paNa jIvanA udayamAna puNya paNa kAraNabhUta che paraMtu sAkSAt phaLadAtA evA devAdhideva arihaMta prabhujI jIvane jJAnarUpI phaLa prApta karAve che ane phaLadAtA tarIke Izvarano je pratikAra karyo che, te jIvAtmA pote potAnA zubhAzubha karmano bhoktA thavAno adhikArI che ane karmanuM paNa sAmarthya che ke jIvane zubhAzubha bhoga karAve che, mATe Izvara tarIke koIne niyAmaka mAnavAnI jarUra nathI. Izvarane niyAmaka mAnIe, to karmasidhdhAMtanuM koI mUlya rahetuM nathI. je saMpradAyo Izvarane phaLadAtA mAne che, te paNa ema ja kahe che ke jIvanA jevA zubhAzubha karma hoya, te pramANe ja Izvara phaLa Ape che. Izvara svayaM karma sidhdhAMtanuM ullaMghana karatA nathI.teno artha e che ke karma prabaLa che ane karma svayaM aizvaryayukata che. Ama phaLadAtA tarIke Izvarane mAnyA pachI paNa hakIkatamAM to karma ja svayaM phaLa Ape che. ahIM je karma sidhdhAMtanI sthApanA karI che ke karma svabhAve pariName che ane karma bhogavAyA pachI kSaya pAme che, dUra thaI jAya che, te eka sAmAnya praNAlIne AdhAre kahyuM che paraMtu vizeSa praNAlInA AdhAre karmanI je phaLa ApavAnI zakita che, temAM jIva potAnA puruSArthathI ghaNuM parivartana karI zake che. bhogavyA vinA ja karmane uDADI zake che. karmanI sthitimAM vadhaghaTa karI zake che ane udayamAna karma vakhate paNa jJAnacetanAnA AdhAre karmane aprabhAvaka jevA banAvI zake che. Ama jIvAtmA svayaM puruSArthanI zreNImAM Ave, tyAre karmanI phaLa ApavAnI zakitano ghaNe aMze hAsa karI nAMkhe che. eka vizeSa vAta : jIvAtmAnI traNa bhUmikA che. (1) vipAkayoninA jIva, (2) karmanuM ardhabaLa ochuM thayuM che, tevA vipAkavALA jIvo, (3) ane karmanI atyaMta laghu sthiti thaI che tevA alpabhogI jIvo. (1) je jIvo vipAkayonInA che, atyAre mUDhadazAmAM che, tevA ekendriyathI laI paMcendriya sudhInA jIvo bhogyasthAnomAM bhogya sthAna kare che, te jIvono badho karmabhoga karmasattAnA AdhAre thAya che, A jIvo parAdhIna bhAve karma bhogave che, bhoga thayA pachI karma dUra thAya che ane bIjA karmonA AraMbha thAya che. A rIte tenI paraMparA cAlu rahe che. temAM tIvra saMvedanAnA AdhAre akAma nirjarA thatAM te jIvone vipAka yonImAMthI bahAra nIkaLavAno avasara maLe che. tyAM sudhI A jIvo svabhAve pariNamatA karmastha bhAvanA bhoga bane che. A avasthAmAM karma eka prakAre svataMtra sattA bhogave che. (2) jIvAtmA jayAre halako thaI madhyama sthitimAM Ave che, karma vipAkanuM paribaLa ochuM thatAM jIvane potAnuM parAkrama karavAno avakAza maLe che, tyAre jIva karmano bhokatA to che ja paraMtu vIryanuM phUraNa thavAthI karmaphaLanI zakitamAM parivartana lAve che. zubhane azubha ane azubhane zubha SSSSSSSSSSS(324) SS Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI zake che. jIva madhyama avasthAmAM rahIne karmano bhokatA bane ane amuka aMze mukata paNa rahI zake che. A che karmacetanAnI madhyama avasthA. (3) tyArabAda AgaLa vadhelo jIva jayAre karmanI alpasattAmAM Ave che. arthAt karmanuM paribaLa ghaNe aMze ochuM thatAM karma potAnuM phaLa to Ape che paraMtu phaLa ApavA chatAM te jIva karmaphaLano pUro bhokatA banato nathI. yogarUpa karmanA je phaLa maLyA che te niSpanna karma che. temAM adhika parivartananI zakayatA nathI. paraMtu bAkInA je bhAvAtmaka karmaphaLa che, tenI zakitanuM hanana kare che. karmaphaLa paNa be prakAranuM che. (1) sukhaduHkharUpa bhoga karAve te paNa karma che ane (ra) karmanA AdhAre navA bAMdhavA rUpa je phaLa Ape che te paNa karmaphaLa che. - trIjI avasthAmAM rahelo jJAnacetanAvALo A jIva karmaphaLanI bhogazakita ane aMdhazakita, baMne zakita upara prahAra kare che. te jIvAtmA karmacetanAthI mukata thaI jJAnacetanAne pragaTa kare che. tenA AdhAre samagra karma praNAlImAM ghaNuM parivartana kare che, mATe tene ApaNe vizeSa praNAlI kahIe chIe. A vizeSa praNAlImAM paNa phaLadAtA tarIke IzvaranI jarUra nathI. sAmAnya praNAlI hoya ke vizeSa praNAlI hoya, karmasattA ane AtmasattA baMne svataMtra rIte kAma kare che. eTale te svayaM niyAmaka che ane sidvikAre A gAthAmAM spaSTa kahyuM che ke phaLadAtA tarIke IzvaranI hAjarI Avazyaka nathI. A kathanano parokSabhAva e che ke jIva kaho ke karma kaho svayaM phaLadAtA che ane svayaM puruSArtha karavAno che. bhogabhAva te sarvathA parAdhInadazA nathI. gAthAnuM tAtparya e hatuM ke jIva karmano karyA che, to karmano bhokatA paNa che. A sidhdhAMtanI sthApanA karavAnI hatI, paraMtu jIva sadAne mATe bhokatA ja che ane bhokatA ja rahevAno che, teno artha nathI. jo Izvarane phaLadAtA mAne, to IzvaranI IcchA thAya, tyAre ja jIva bhogabhAvathI mukata thaI zake. anyathA parAdhIna rahe paraMtu jo Izvarane vacamAM na lAve ane svayaM bhokatA bane che tevuM bhAna thAya, to jIva karmabhogathI mukata paNa thaI zake che. karmabhoga thavo te eka vAta che ane karmabhoganA niyAmaka tarIke koI anyane javAbadAra kahevA, te nyAyayukata nathI. mATe Izvarane phaLadAtA tarIke na mAnI IzvaranuM je zudhdha svarUpa che, tenuM lakSa rAkhI jIva karmabhogathI nirALo thAya, tevI cetanA A gAthAmAM ApavAmAM AvI che. thAya bhogathI dUra : aMtima padamAM ema kahyuM che ke "thAya bhogathI dUra' A kathana sAmAnya praNAlInuM che. karma bhogavAya jatAM to dUra thAya te svAbhAvika che paraMtu jIvanI uparanI avasthAmAM bhogavyA vinA paNa karma dUra thAya che, te yAda rAkhavuM ghaTe che. je jIvoe jevA bhAvathI karmabaMdhana karyA hatA, te karma samaya thatAM tevA bhAvathI udayamAna thaI phaLa ApI nirALA thAya che, te sahaja prAkRtika sidhdhAMta che paraMtu jJAnapUrvaka upacAra karavAthI ke vizeSa prakAranI sAdhanA karavAthI karma bhogavAya ke na paNa bhogavAya chatAM paNa dUra thaI zake che. jenatattvajJAnamAM karmanuM dUra thavuM, tene nirjarA athavA karmano kSaya kahevAya che. ahIM ApaNe karmakSaya ke nirjarA viSe vizeSa vicAra karyA pachI A gAthA pUrNa karazuM. hakIkatamAM nirjarA te zuM che? kSayabhAva ane nirjarA, zuM baMne eka ja zabda che? karmanuM dUra thavuM, te zuM nirjarA che, kSaya che, ke eka nirALI padhdhati che ? A viSaya (325) SSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spaSTa karavAthI "thAya bhogathI dUra' te padano spaSTa artha samajAze. - nirjarA : jainazAstromAM nirjarA zabdano upayoga calaNI sikakAnI jema thayo che. eTaluM nahIM paNa navatattvamAM eka nirjarA tattva sthApita karyuM che ane eka svataMtra tattva tarIke tenuM viza varNana che. karmanuM dUra thavuM te jarUrI che paraMtu te bhogathI paNa dUra thAya che ane tapathI paNa dUra thAya che. nirjarA tattvamAM tapano samAveza karyo che ane tapane nirjarAnuM pradhAna sAdhana mAnyuM che. karmane dUra karavAnI eka prasidhdha prakriyA che. nirjarA eTale jharI javuM, kharI paDavuM, chUTuM thavuM, tUTI paDavuM. A tUTavA ke chUTavAnI je kriyA che te bhogathI paNa thAya che ane tapathI paNa thAya che. karma bhogavAya ne chUTA paDe, te paNa eka prakAranI nirjarA che, paraMtu te sAmAnya nirjarA che. temAM nirjarA zabdano je artha che te lAgu paDe che, mATe tene nirjarA kahevAmAM AvI che paraMtu A je karmane kharI paDavAnI kriyA che te pUrNa bhogathI, apUrNa bhogathI, alpa bhogathI ke abhogathI thatI rahe che. je jIva potAnA karmanI sthitine pUrI bhogave, tyAra pachI te karma chUTA paDe, to te pUrNabhoga kahevAya. kayAreka koI kAraNathI karmano kSayopazama thAya, to apUrNa bhogathI paNa karma chUTA paDI zake che. AgaLa vadhatA puruSArthanI mAtrA vadhu hoya to karma alpa mAtramAM bhogavAya che ane chUTA paDI jAya che, ane tyArapachI jIva jo tapobaLanI bhUmikAmAM praveza kare, tyAre tapobaLathI karma bhogavyA vinA paNa te chUTA paDI jAya che. Ama abhogathI paNa chUTA paDI zake karmonuM chUTA paDavuM te bahu jarUrI che. chUTA paDavAnI kriyA thAya pachI jIvane mukitano avakAza maLe che, mATe A cothA padamAM karmanI bhogathI nirjarA thAya che, te pramANe kahyuM che, te uparAMta jIva ane karmano saikAlika saMbaMdha nathI tenI puSTi kare che, temaja karma dUra thAya che te vAtane ujAgara karI che. nirjarA ane kSaya e baMne keTalAka aMze samAna kriyA che. chatAM baMne kriyAmAM thoDuM maulika aMtara paNa che. nirjarA e tapobaLanuM pariNAma che ane kSaya te tapobaLanuM paNa pariNAma hoI zake ane svAbhAvika karmabhoga thayA pachI paNa karmakSaya pAme che. nirjarAmAM karmane chUTA pADavAnI kriyA sAkSAt saMbaMdha dharAve che. jayAre karmano kSaya, te pAraMpArika prakriyA che. baMnemAM karmano bheda to thAya ja che. bhogavIne thAya ke aNabhogyA thAya paraMtu karma chUTA to thAya ja che. A gAthAmAM "thAya bhogathI dUra' tema ullekha karyo che. te svAbhAvika karma bhogavyA pachI kSaya pAme che. eTalo ullekha che ane ahIM zAstrakArane eTaluM ja kahevuM che ke jIva karmano bhokatA che ane bhogavyA pachI ke kaDavA--mIThA phaLano anubhava karyA pachI karmo phaLa ApIne dUra thaI jAya che. jema baMdUkanA dhaDAkAthI pakSIo UDI jAya che ane avAja paNa vilupta thaI jAya che. karmaphaLanA be pariNAma che. (1) karmanA phaLathI karmano paNa nAza thAya che ane (2) bhokatAne sukhadu:kha paNa Ape che. karmane dUra thavAnI kriyAno artha e che ke karmaphaLa ApIne pote vilaya pAme che. jema AkAzamAM vIjaLI thAya, to te vIjaLI koI prakAranuM nukazAna karIne vilupta thaI jAya che. A prakriyAthI e samajI zakAya che ke karmaphaLa bhogavAIne paNa nAza pAme ane teno anubhava karAvyA vinA paNa nAza pAme che. zAstramAM ane karmagraMthomAM AvI be prakriyA joI zakAya che. (1) pradeza Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaya (2) vipAka udaya. je karma jIvane zubhAzubha phaLa ApIne chUTA paDe, te vipAka udayathI nAza pAme che. jayAre jIvane sukhaduHkhano anubhava karAvyA vinA AMtarika kSetramAM je kAMI prabhAva pAtharavo hoya, te prabhAva pAtharI karma nAza pAme, te pradeza udayathI nAza pAmyA kahevAya che. temAM eka prakAre sUkSmabhoga che paNa jIvane tenI anubhUti thatI nathI. A viSaya kevaLIgamya che paraMtu jIva zubhAzubha karma bhogave che, te eka nakakara hakIkata che. zAstrakAre je cha biMdu upara Atmasidhdhino mukhya AdhAra lIdho che. temAM cothuM biMdu "jIva bhokatA che tenI sidhdhi ahIM karavAmAM AvI che. bhoga te saikAlika nathI. temAMthI mukita thaI zake che. eTale zAstrakAra svayaM pAMcamA biMdu para prakAza nAMkhaze. ahIM phakata "bhokatA che teTalo ja ullekha karyo che. bhokatRtva bhAva sidhdha thavAthI mukitanA upAyano vicAra thaI zake che. jeno vicAra AgaLanI gAthAmAM Avaze. dravyono svabhAva ane te ja rIte karmaphaLa eka dravya hovAthI te potAnA svabhAva anusAra pariNamana kare che ane teno je kAMI prabhAva utpanna thAya che, te karmaphaLa che. A rIte ahIM karmanI paraMparA sthApita thayelI che. have ApaNe A gAthAnA AdhyAtmika bhAvonuM darzana karI A gAthAno upasaMhAra karIzuM. AdhyAtmika saMpUTa : koI paNa bAhyazakita caitanyanA kriyAkalApamAM Dakhala karatI nathI, ane tenI jarUra paNa nathI. kAraNa ke caitanyazakita svayaM pariNAmI che. ahIM jema karmane svayaM pariNAmI kahyA che tema parokSabhAve e spaSTa thAya che ke AtmA paNa svayaM pariNAmI che. karma je kAMI karmaphaLa Ape che, te karmasattAnuM kArya che, jayAre caitanyasattA nirALI che ane te svayaM jJAnAtmaka ane vedanAtmaka pariNAma kare che, vedanAtmaka pariNAmone nirALA jANIne AtmA svaya karmathI bhinna che, ema karmaphaLanI jema AtmA paNa potAnA pariNAmanuM phaLa bhogave che. gADI calAvanAro DrAIvara gADI calAve che paraMtu gADI nirALI che, gADInI gati judI che, DrAIvara phakata potAnA bhAvano ja kartA che, tethI DrAIvara gADInA kartA tarIke ahaMkAra na kare ane vimukata rahe, te rIte A AtmA paNa bAhya gatizIla ke parivartanazIla dravyonI kriyAno kartA nathI. pote svayaM potAnuM pariNamana kare che. AkhA adhyAtmazAstranI A moTI cAvI che. A gAthAmAM paNa bhokatA bhAvano mAlika hakIkatamAM karma che ane zAstrakAre bhogane karmanuM phaLa paNa batAvyuM che. pote bhokatA bhAvano mAtra sAkSI che ane adhika kaho to teno saMvedanakartA che. A baMne kriyAne bhedabhAve jovI, te ja A gAthAnuM AdhyAtmika rahasya che. upasaMhAra : gAthAnuM mukhya kathana karmaphaLanuM pradarzana che. AtmA karmano kartA hovAthI bhokatA paNa AtmA che, ema sidhdha karavAmAM AvyuM che. A karmalIlA svayaM paricAlita eka paraMparA che. temAM vizvavaMdya upAsanAnA AdhArabhUta Izvarane phaLadAtA tarIke mAnavAthI jarUra nathI. parama pUjanIya Izvarane phaLadAtA mAnavAthI jIva bejavAbadAra banI jAya che, mATe A gAthAmAM phaLadAtA tarIke Izvarano pratikAra karyo che ane bhoga thayA pachI karma jIvathI vibhakata thaI jAya che, te ghaNuM ja mahattvapUrNa vAkaya che. karmo game tevA phaLa Ape paNa AtmasattAne nukazAna karI zakatA nathI. ALL(327) LLLLLLLLLLLLLLLLLLLS Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya bhogathI dUra' karma kSaNika bhogabhAva utpanna karI zake che ane potAnuM kArya karIne tene chUTa paDavuM paDe che. AtmasattA akhaMDa banI rahe che. bAlaTImAM bhareluM garama ke ThaMDuM pANI bAlaTI para kSaNika prabhAva nAMkhI zake che paNa pANI dUra thatAM bAlaTI akhaMDa rahe che, tema cothA padamAM kavizrIe sahaja bhAve adbhuta vAta kahI che. A AkhI gAthA ghaNI sArabhUta che. caitanya pariNamana, karma pariNamana, baMnenA svataMtra bhogabhAva ane AtmAnI sattA akhaMDa banI rahe, te gAthAno mukhya bhAvArtha che. ApaNe gAthA upara ghaNo prakAza nAMkhyo che, chatAM paNa gAthA eTalI badhI gaMbhIra che ke ghaNo vicAra mAMgI le che. gujarAtI bhASAnA saraLa pado AtmajJAnanA hIrA-mANekanI mALA banI gayA che. te Azcaryajanaka che. pade-pade ho namana, akSare akSare jJAnano bhaMDAra' ema bolatA vinamrabhAve svayaM AtmA nabudhdhi banI jAya che. astu. \\\\\\\\\\\\\\(328)\\\\\\\\\\\\ Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-86 upoddAta : karmazAstromAM karmanuM atyaMta vistArathI vivaraNa che. karmagraMtho paNa A sidhdhAMta para racAyA che. sUrnAm dina: gati A pravAda paNa zAstromAM prasidhdha che arthAt karmano vistAra ane tenA phaLa bhogavavAnA jeTalA sthAno ane kAraNo che, te viSaya ghaNo gahana che. karmane sAMgopAMga rIte samajavA, te sAmAnya buddhithI viSaya nathI. sAmAnya budhdhimAM eTaluM ja samajI zakAya ke jIvarAzi potAnA karmo bhogave che paraMtu kayA kayA kAraNothI ? kevA kevA ? kevI rIte ? gupta ke pragaTapaNe ? karmo prakAzamAna thAya che ane phaLa Ape che. A karmono kevI rIte nAza karI zakAya ? te ghaNo ja gaMbhIra viSaya che. mATe A gAthAmAM paNa siddhikAra svayaM kahe che ke bhogya sthAna arthAt 84 lAkha jIvAyonimAM keTalAka bhogavaTAnA sthAno che ane A badhA karmo dravyavRSTie arthAt skUla rIte potAnA phaLa ApI rahyA hoya che. bhAvadraSTithI jIva karmano bhokatA bane athavA na bane. dravyakarmonI sAthe bhAvakarmano paNa eka vizeSa svabhAva che. jyAre dravyakarmano paNa eka nizcita svabhAva che. A sidhdhAMtano ullekha karIne gAthAnuM udghATana karavAmAM AvyuM che paraMtu A AtmasiddhizAstra che. karma siddhAMto bahu vistAravALA che, temAM javAthI viSayAMtara thaI zake che. mATe svayaM gurudeve A vAta ghaNI gahana eTale gaMbhIra che, tema kahIne karma sidhdhAMtano saMkSepa karyo che ane pote mULa viSayano prakAza karIne bhogavAdanI ItizrI karI che. have mULa gAthAnA bhAvo UMDAIthI tapAsIe. te te bhogya vizeSanAM, sthAnaka dravya svabhAva; gahana vAta che ziSya A, kahI saMkSepa sAvaITakA te te bhogya vizeSanA. gAthAnA AraMbhamAM bhogya sthAna zabda vAparyo che. bhogya zabda adhyArtha bhAve bIjA be cAra upakaraNanI paNa vAta kare che ane te upakaraNo trividha prakAranA che. (1) bhokatA svayaM - karma bhogavanAra (2) karma bhoganI kriyA ane prakriyA (3) kriyAmAM nimitta banatA dravya sAdhana ane bhAva sAdhana (4) bhogyasthAna. bhogyasthAna kahevAthI uparyukata cAre bhAvono vicAra karavo ghaTe che. jIva bhokatA hoya tyAre bhogyasthAnanuM nirmANa thAya che. bhokatA te ja thaI zake ke jene sattAmAM karmo paDelA hoya, tapobaLathI ke puruSArthathI sattAmAM paDelA karmono kSaya kare, to jIva te karma pUrato abhokatA banI jAya che. karmabhogInuM mULa tenA sattAniSTha karmo che. sattAmAM paDelA karmo jayAre udayamAna thAya che, tyAre jIvAtmA karmano bhokatA bane che paraMtu A bhogabhAvamAM badhA karmo badhI rIte svataMtra nathI. jIvanI potAnI paristhiti anusAra karmabhoganI kriyA zarU thAya che. ekendriyathI laIne paMcendriya sudhInA koTi koTi jIvo bhinna bhinna prakAranA zarIravALA, bhinna bhinna manavacana-kAyAnA yogavALA arthAta ekayogI- dviyogI, triyAgI, evA vividha yogavALA che. te jIvo yogazakita sAthe tathA bIjA udayamAna ane kSayopazama bhAvo sAthe saMbaMdhita hovAthI vividha zakitavALA che. sattAniSTha karmo \\\\\(329) pIdhaLLLLLSLLLLS Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSSSSSSSSSSS jayAre udayamAna thAya, tyAre jIva bhogavavAnI je kriyA zarU kare che temAM potAnA upakaraNo ane sUma ke sthUla sAdhanAno prayoga kare che. udayamAna karmonuM saMvedana eka samAna hotuM nathI, jIvanI jJAnadazA ke ajJAnadazA, A udayamAna sthitimAM ke bhogavaTAnI kriyAmAM vadhate oche aMze potAno prabhAva pAthare che. A hakIkatane ApaNe udAharaNathI samajavA koziSa karIe, pANImAM paDelo manuSya DUbavA lAge che, tyAre te avazya potAnA koI azubha karmo bhogavaTo kare che e nizcita che paraMtu udayamAna karmo udita thayA pachI jIva upara sIdhI rIte prahAra karI zakatA nathI. DUbanAre manuSya potAnI zakita anusAra hAtha-paga halAve che, jo taravAnI zakita dharAvato hoya, to taravAnI koziSa kare che. tenI budhdhi jAgRta hoya ane saMjJA hoya, to vicArapUrvaka koI vastunuM avalaMbana paNa kare che. DUbavAnI kriyA DUbanAranA zarIranI sAthe paNa saMbaMdha dharAve che. sattAnA udayamAna karmo ekadhArA phaLa ApI zakatA nathI. udita paristhiti te udayabhAvane bAdhya kare che ane bhoganI kriyAmAM parivartana lAvI zake che. jJAnadazAthI, sAdhanAthI ke tapobaLathI bhogAtmaka kriyA sthagita paNa thaI zake che ane prabhAva nAMkhyA vinA te nirjarA paNa pAmI jAya che. zAstramAM paNa sattAniSTha ane udayamAna karmonA be prakAra batAvyA che. (1) pradeza udaya ane (2) vipAka udaya. pradeza udayamAM bhoganI kriyAno pravAha cAlu rahe che paNa jIva bhogavaTAthI dUra rahe che. jo jJAna avasthA hoya to vipAka udayamAM AvanArA karmo paNa pradeza udayanI jema kharI paDe che. vipAka paNa be prakArano che. (1) aghAti karmano vipAka ane (2) ghAti karmano vipAka. ghAti karmanA vipAko mohAdi bhAvathI bharelA che. tene rokavA mATe jIva samartha che ane te mohAdi bhAva rokAtA bAkInA pUla vipAka yogya karmomAM paNa ghaNuM parivartana thAya che. badhA karmonI bhoga kriyAnI lagAma badhI rIte jIvanA hAthamAM nathI paraMtu mohabhAva ocho karavAthI te udayamAna kriyAmAM ghaNe aMze aMtara lAvI zake che. A che bhogakriyAno pravAha. bhoga ane bhogAtmaka kriyAmAM bahAranA pUla dravyo nimittabhUta bane che. nimittabhUta thanArA dravyo svayaM sthUla hovA chatAM temAM paNa sUkSma kriyAno pravAha hoya che. tene tAttvika jagatamAM jaDa-cetanA kahevAmAM Ave che. jaDa dravya paNa sarvathA jaDa hotuM nathI. temAM potAnI kriyAzIlatA hoya che. phakata kriyAzIlatA hoya che eTaluM ja nahIM paraMtu jaDa dravya bhinna bhinna prakAranI zakita dharAve che. jherano eka nAnakaDo kaNa paNa mRtyunuM kAraNa bane che. vijaLInI zakita moTA yaMtro calAve che. A badhI jaDacetanA jIvAtmAnA karmabhogamAM yathAsaMbhava nimitta bane che. nimitta banavAmAM paNa pApa-puNyanA udaya sivAya keTalIka niyati paNa hoya che. tenuM koI nizcita kAraNa kahI zakAtuM nathI. paMcendriyanA viSayo te jaDa dravyonA guNa che paraMtu te viSayAtmaka guNonI alpatA ke adhikatA bhoga kriyA upara prabhAva nAMkhe che ane karmanI udIraNA paNa karAvI zake che. nimitta nimitta rUpa hovA chatAM bhoga kriyA upara ghaNo prabhAva nAMkhe che. A che bAhya padArthano saMyoga. A viSaya ghaNo agAdha ane ciMtanIya che. paraMtu te tarapha dhyAna dorI saMkSepamAM vivaraNa karyuM che. LLLLLLLLLLLLS(330) pIpapapapapapa papapapapapapapapapapapapa papapapapapapa papapapapapapapa para Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema bAhya padArtho nimitta che. tema jIvanA potAnA saMskAro ane dhAraNa karelA vicAro paNa bhAvAtmaka rIte bhogakriyAne prabhAvita kare che. dravya nimitto ghaNA che, tema bhAva nimitto paNa vizALa mAtrAmAM jovAmAM Ave che. sAhityavAMcana, zilpadarzana, ane zRMgArAtmaka saMgIta, evI bIjI koI nRtyapUrNa ceSTAo ane prAkRtika darzana, e paNa bhAvAtmaka nimitto bane che. A badhA nimittothI jIvAtmA bhogakriyAmAM zubha-azubha bhAvono vadhAro--ghaTADo kare che ane sAdhanAne nirbaLa ke majabUta karI zake che. nimitta bhAve jIva potAnI zakitathI ghaNI vakhata parAdhIna banI karmano bhoga karI navA karmane janma Ape che. eTalA mATe kahyuM che ke nimitta AdhIna jIva kare na Atma kalyANa' arthAt je jIva nimittane AdhIna thAya che, te kalyANane sAdhI zakato nathI paraMtu A ullekha karmabaMdhanane lagato che. jIva jayAre sAdhanAnA zudhdha ke zubha nimittano Azraya karIne jo svabhAva pariNatimAM ramaNa kare, to A nimitta baMdhananuM kAraNa na banatAM kalyANanuM kAraNa bane che... astu. dravya nimitta ane bhAva nimittanI vyAkhyA karyA pachI have ApaNe zAstrakAre gAthAmAM bhogyasthAna zabdano ullekha karyo che, tenA para thoDo dRSTipAta karIe. bhogyasthAna eTale zuM ? bhogya eTale bhogavavAnuM anukULa sthAna athavA jyAM karma bhogavavA ja paDe tevuM sthAna. athavA karmanA udayane yogya tevuM sthAna. 'bhogyasthAna' zabda koI eka kendranI sUcanA kare che. cAre gatimAM je utpattisthAno che, te badhA bhogyasthAno che. puSpa-pApa bhogavavAnA kendro che. badhA karmo badhI jagyAe badhI jAtanA phaLa ApI zakatA nathI. paraMtu je jAtanA karmono udaya che, te karmanA phaLane bhogavavA mATe tadyogya zarIra paNa te jIvane maLavuM joIe arthAt karmaphaLa potAno prabhAva pragaTa karavA bhogyasthAnanI apekSA rAkhe che. bahu krodhI mANasane pUro krodha bhogavavA mATe sAmAnya rIte ema kahI zakAya ke tene sApanuM zarIra maLe che arthAt krodhanuM bhogyasthAna sarpayoni che. A rIte vicAravAthI badhA sthAno athavA badhI gatinA udbhava kendro koIne koI vizeSa guNone ke vizeSa vikArone mATe bhogyasthAna bane che. tattvajJAnI gaMbhIra ciMtaka mahAtmA enI bezanTa lakhe che ke 'prANI mAtra potAnA vicAronuM pariNAma che. te jevA jevA vicArothI baMdhAyelo hato, tevA prakAranuM zarIra tene maLe che' 'jainadarzana paNa A vAtane mahattva Ape che. anAdikALathI vizvanA vizALa paTa upara A badhA kendro racAyA che, tevA kendramAM utpanna thayelo jIva amuka aMze te badhA karmane bhogavavA mATe bAdhya kare che. A badhA bhogyasthAno nizcita hovA chatAM jIvAtmA zarIranI dRSTie parAdhIna che paraMtu potAnA bhAva pariNAmanI dRSTie ghaNe aMze te svAdhIna paNa che. je jIvo gADha karmothI Abaddha che, te svAdhInatAno anubhava karI zakatA nathI paraMtu viparIta rIte kaSAyabhAvo utpanna karI bhogabhAvane tIvra karI zake che. jo ke A prakriyA paNa uparanA sazakata zarIramAM saMbhave che. ekendriyAdi zarIradhArI jIvo, jemAM oghasaMjJA sivAya kazuM jJAnasphUraNa nathI temaja tene koI prakArano vicArAtmaka pariNAma nathI, jyAM manoyogano ja abhAva che, tyAM kAyA dvArA ja saMvedana thatuM hoya che.A dRSTie vicAratAM bhogyasthAno paNa tAratamya bhAve bhinna bhinna prakAranA guNadharmavALA che paraMtu badhA bhogyasthAno karmaphaLanuM pariNAma che. hakIkatamAM to mukhyarUpe bhokatA ja bhogano 331 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhogavanAra che. bhogakriyA ke bhogya sthAna te bhoganA nimitto che. te mULabhUta bhokatA sAthe saMbaMdha dharAve che. Ama karmaphaLano bhokatA jIvAtmA alaga alaga bhogyasthAnamAM paribhramaNa karI karmaphaLa bhogave che. A che zAstrakAranuM bhogyasthAna viSe kathana. sthAnaka dravya svabhAva : AgaLa cAlIne zAstrakAra kahe che ke bhogyasthAnamAM amuka dravyo paNa nizcitarUpe racanA pAmelA che ane bhogyasthAnamAM pariNAma pAmelA pudgalo potAno eka khAsa svabhAva pragaTa kare che. tethI siddhikAre tene dravya svabhAva kahyuM che, jema cetanano jJAnAdi svabhAva che, tema jaDano paNa eka vizeSa svabhAva hoya che. jaDano svabhAva be prakAre jANavA yogya che. (1) jaDadravyanA guNo ane (2) guNonuM pariNamana. jaDanA je guNo che te paNa teno svabhAva che paraMtu guNo jANavA mAtrathI ja dravyano svabhAva pUrI rIte jANI zakAto nathI, kAraNa ke guNonuM paNa eka vizeSa pariNamana che. guNomAM eka vizeSa pariNAma ApavAnI zakita che. kArelA paNa kaDavA che ane aphINa paNa kaDavuM che. kaDavAzano guNa baMnemAM svabhAva rUpe rahelo che paraMtu kArelAnI kaDavAza zakitavardhaka che, jyAre aphINanI kaDavAzamAM mAraNa zakita che. te guNono pariNAma rUpa svabhAva che. ahIM siddhikAre je dravya svabhAva mUkyo che. te karmadravyanI apekSAe mUkayo che. karmadravyano je paudgalika svabhAva che, te to che ja paraMtu temAM sukha duHkha rUpe zubhAzubha phaLa ApavAnI je karmazakita samAviSTa thaI che, te karmano svabhAva banI jAya che ane A karma baMne rIte phaLa Ape che. zarIra piMDarUpI je sthUla dravyo che temAM paNa anukULa-pratikULatAnA bhAvo utpanna kare che. aMga-upAMganI sughaDatA athavA khoDakhApaNa, te karmanuM dravya pariNAma che ane tenAthI je saMvedana thAya che, te bhAva pariNAma che. siddhikAre ahIM dravyasvabhAva mUkIne eka gUDha viSayanI abhivyakita karI che, tethI svayaM trIjA padamAM kahe che ke A vAta ghaNI gahana che, gaMbhIra che, ciMtanIya che. zA mATe gahana che, teno khulAso karyo nathI. saMkSepamAM kahIne viSayane ATopI lIdho che, have ApaNe ahIM gahana viSaya para thoDo prakAza nAMkhazu ane dravya svabhAva zuM che ? jIvanA azubha pariNAmano ke azuddha bhAvano padgala upara kema prabhAva paDe che? pudgala zA mATe jIvanA azuddha pariNAmothI prabhAvita thAya che ? zuM jaDa-cetanano koI pariNAma saMbaMdha che ? te viSe vicAra karazuM. jIva-5galano saMbaMdha : nizcayavRSTie banne dravyo svataMtra hovA chatAM sarvathA svataMtra hoya tema kahI zakAya nahIM, keTalAka zAstro nimitta naimitika bhAva kahIne A saMbaMdhane sAmAnya budhdhithI grahaNa kare che paraMtu hakIkatamAM nimita-naimittika bhAva hovA chatAM nimitta bhinna-bhinna prakAranA che, teno ghaTasphoTa thato nathI. nimitta kAraNa eTale zuM ? nimitta be prakAranuM che (1) bAhya nimitta (2) AtyaMtara nimitta. bAhya nimitta te asaMyogI hovAthI khAlI upasthiti mAtrathI nimitte kAraNe banI dUra khasI jAya che. jayAre AtyaMtara nimitta je kAryamAM nimitta che, tenI sAthe pariNAma pAme che. te sssssssssssb\\\\\\\\\\\\\\\\\\(332) SSSSSSS Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyogI nimitta che. te kAryamAM saMyukata thaI jayAM sudhI kAryanuM astitva che, tyAM sudhI nimitta paNa sAthe joDAIne rahe che. AvuM AbhyAMtara nimitta je dravya sAthe joDAya che, tenI sAthe tenI sthitino paripAka na thAya tyAM sudhI tarUpe joDAIne rahe che. jIva ane zarIra te Avo AtyaMtara nimitta naimittika saMbaMdha dharAve che. zarIra racanAmAM jIva nimitta che ane jIvanA sukhadu:khamAM ke tene amuka rIte jIvita rAkhavAmAM zarIra nimitta che. zarIra ane jIvamAM jayAM sudhI tenI jIvaMta sthiti che, tyAM sudhI baMneno. tarUpa banI javAno svabhAva che. Ama ahIM je dravya svabhAva kahyo che, te jIva dravya ane jaDa dravya baMne paraspara maLIne eka pariNAmarUpa bhoganuM bhAjana bane che ane A baMnene tarUpa thavAmAM jIvanA karma kAraNa che. karma svayaM pariNAma pAme che, tyAre jIva ane pudgala baMne prabhAvita thAya che. karmaphaLano prabhAva deha para paNa dekhAya che ane AtmA para paNa joI zakAya che. karma je phaLa Ape che te zarIra rahita ekalA AtmAne phaLa ApI zakatuM nathI, te ja rIte AtmA rahita ekalA zarIrane paNa phaLa ApI zakatuM nathI arthAt karma te ubhaya prabhAvI kAraNa che. ochA-vattA aMze dehadhArI jIva upara ja potAno prabhAva pAtharI zake che. Ama saMsArI avasthAmAM karmano dravya svabhAva kAraNabhUta bane che. dravya svabhAvano artha che saMyukata thayelA baMne dravyonuM pariNAma. jayAre bIjo artha e che ke karma dravyathI paNa pariNAma Ape che ane bhAvathI paNa pariNAma Ape che. jainadarzanamAM dravya zabda be rIte prayukata thayo che. dravyano eka artha che padArtha. padArtharUpe jIva ane ajIva badhA padArthone dravya kahevAya che. jayAre dravya zabdano bIjo artha che skUla vRSTi, bAdara tRSTi, jaDabhAva, tene paNa dravya draSTi kahevAya che. Ama dravya zabda padArtha ane pariNAma baMneno vAcaka che. ahIM zAstrakAre je dravya svabhAva kahyo che, te baMne arthamAM ghaTita thAya che ane baMne rIte vyAkhyA thaI zake che ane tethI ja gahana viSaya kahyo che. A jaDa-cetanano paraspara prabhAva : bIjo ApaNo prazna hato ke jIvanA je kAMI zubhAzubha pariNAmo che athavA azudhdha bhAvo rUpI vibhAvo che, te bhAvono pula upara kevI rIte prabhAva paDe che? jainazAstramAM cha lazyAnuM varNana che. cha e lezyAo jIvanA bhAvo sAthe saMbaMdha dharAve che paraMtu AgaLa cAlIne zAstrakAra chae vezyAnA varNa, gaMdha, rasa, sparzanI paNa carcA kare che. jema ke kRSNalezyAno varNa kALo che ItyAdi A AkhuM lezyAzAstra jIva ane pudgalanA saMbaMdhane spaSTa abhivyakata kare che. varNa, gaMdha, rasa ke sparza, te pudgalano svabhAva che ane krodhanA ke kSamAnA pariNAmo te jIvanA guNadharma che. A badhA pariNAmothI lazyAno udbhAva thAya che. tamo guNa, rajoguNa ke sattvaguNa, A traNeya guNone cha lezyarUpe pragaTa karavAmAM AvyA che. tti rUti ne / lepAyamAna thAya che arthAt AtmA paNa lepAyamAna thAya che ane pudgala paNa lepAyamAna thAya che. sthUla jagatamAM paNa bhAvono jaDapadArtha para prabhAva joI zakAya che. koI mANasane gALo devAthI te uttejita thAya che, tyAre teno je dehAdika jaDabhAva che, tenA paNa AkAra vikAra badalAya jAya che ane jayAre mANasa bhakita kare che, tyAre tenuM zarIra paNa namra thaI vaMdana ItyAdi kriyA kare che. AthI spaSTa thAya che ke jaDa-cetananA bhAvo amuka aMze N(333)\\\ Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joDAyelA che. asaMgabhAve, anAsakata bhAve athavA tIvrajJAnathI te bhAvonuM chedana na thayuM hoya, to A paraspara prabhAvaka ane prabhAvya saMbaMdhono taMtu cAlI rahe che. A saMbaMdha saikAlika nathI. paraMtu eka prakAranA vikArI pariNAmo che. jo jIva jAgRta na hoya, to anaMtakALa sudhI TakI zake tevA che... astu. ahIM ApaNe jIvanA bhAvonI pudgala para thatI asarane joI, jayAre tenAthI viparIta pudgalanA pariNAmo parivartana pAme, tyAre jIva upara paNa teno prabhAva paDe che. rogAdi pariNAmo zarIramAM utpanna thAya, tyAre jIva mamattvathI akaLAya che. agnithI ghara baLI jAya, tyAre ghara to samasta ajIva tattva che paraMtu gharanA svAmI upara evo prabhAva paDe ke te gAMDo paNa thaI jAya, budhdhi paNa gumAvI bese che. A rIte pudgalanA parivartano paNa jIvanA vibhAvomAM kAraNabhUta che. A nimitta naimitika bhAva jenuM ApaNe be prakAre varNana karyuM che, te baMne bhAvonI paraMparA prAkRtika rIte cAlI Ave che. A badho dravya svabhAva che. arthAt dravyo paraspara pariNAma pAmatA AvyA che, tethI aAhI siddhikAra kahe che ke riyasthAnonI je kAMI vizeSatA che tene anulakSIne A dravya svabhAva phaLa Ape che. atisUkSma ane ekendriya jIva athavA nigodanA jIva jevI ati alpa avikasita avasthAmAM paNa bhogya sthAnanA dravyo potAnA svabhAva pramANe prAkRtika rIte phaLa Ape che. te svayaM niyAmaka che. te padArtho svayaM Izvara che. pariNAma pAmavAnuM sAmarthya athavA aizvarya je dharAve che, te Izvara che. padArthamAM potAnuM aizvaryA che eTale tene koI bAhya niyAmakanI jarUra nathI. dravyono svabhAva samartha che. jo A dravyo svabhAvazIla na hoya, potAnA bhAvamAM sthira rahI zakatA na hoya, to dravyono ja nAza thaI jAya che paraMtu dravyo potAnA svabhAvane kAyama rAkhIne pariNAma pAme che ane sthAnanI vizeSatA pramANe karmarUpI dravya bhinna bhinna rIte phaLa Ape che. eTale ja gAthAmAM kahyuM che ke vizeSa vizeSa bhogyasthAnomAM bhinna bhinna prakAre karmo dravya bhAve phaLa Ape che. hakIkatamAM jJAnavRSTie vicAre to karma bhokatAnA bhAva UbhA kare che. ghoDo potAnI zakitathI doDe che. lagAmanA IzArA pramANe te gati badale che, ghoDesvArane ema lAge che ke huM ghoDo calAvI rahyo chuM paraMtu hakIkatamAM te ghoDAno deha ane ghoDesvArano deha ja gatizIla banyA che. ghoDe savAramAM rahelo AtmA phakata jJAnano ja kartA che. A rIte karmaphaLa bhogya sthAnomAM" bhogarUpI ghoDA doDAve che. jIvAtmA to potAnA bhAvone bhogave che paraMtu ahIM bhUlavuM na joIe ke A badhA bhAvo paNa karmanuM ja phaLa che. vibhAvathI laI dravyabhoga sudhI karma ja bhokatA banAve che. phakata zudhdha dazAmAM ja AtmA akartA ane abhokatA che. zeSa sarva paristhitimAM sarva karmaphaLa potAno prabhAva pAtharavA mATe bhinna bhinna prakAranA bhogya sthAnomAM jIvane alaga alaga - deharUpI mATalA taiyAra karI jIvane bhogane anukULa banAve che. e paNa eTaluM ja satya che ke karmanI zakitamAM jIvAtmAnI vIryazakita joDAyelI che. jo jIvane AdhAre karma na hoya to jIvano AdhAra choDIne karma game tyAM rakhaDatA rahe ane phaLa ApatA rahe paraMtu te saMbhava nathI, te nyAyocita nathI, tarka vihIna che, mATe karmano AdhAra jIvAtmA che ane saMsArI avasthAmAM karmane \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(334)LSLLLLSLLLLSLLLLLSLLLS Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TakAvavA mATe jIvAtmA pUro javAbadAra paNa che. ahIM siddhikAra kahe che ke he bhAI ! A ghaNI ja gahana vAta che. jIva ane karmano badhI rIte buddhigamya pheMsalo karavo te ghaNuM ja kaThina kArya che. kadAca A saMbaMdhane pragaTa karavA mATe zabdo paNa paryApta na maLe. chatAM paNa taTastha buddhithI vicAre ane jIvAtmA zradhdhAyukata hoya, to amuka aMze A gahana vAta samajAya tevI che. ATaluM kahIne siddhikAra ahIM viramyA che. bhokatApaNAnA bhAvane sidhdha karyA pachI have vadhAre UMDAImAM na utaratA svayaM kahe che ke A vAta saMkSepamAM karI che. jo jIvanI pAtratA hoya to samajI zake che. anyathA saMkSipta vAtane vistArapUrvaka samajIne pAtratAnA abhAve dhAraNa na karI zake arthAt pAtra na hoya to saMkSepa paNa tenA mATe upayogI nathI, to vistAra to samaje ja kayAMthI? aciMtya zakita : jema pugalamAM varNa, gaMdha, rasa, pariNAma ItyAdi guNadharmo che paraMtu pudgala dravya eTalA pUratuM ja sImita nathI. jainazAstromAM bahu prayojana na hovAthI pugalanI aciMtya zakitano vicAra ocho karyo che paraMtu jema jIvamAM ke AtmAmAM anaMta zakita che, tema paramANamAM paNa anaMta zakita che. A uparAMta AkAza dravya paNa anya dravyane samAviSTa karavAmAM ke pravAhita karavAmAM kalpanAtIta avakAza Ape che, e ja rIte kAla svayaM dravya na hovA chatAM potAnA akhaMDa samaya pravAhathI samagra vizvane potAnI muThThImAM rAkhe che. dravyonI je aciMtya zakita che, te AtmAnI aciMtya zakita sAthe koIne koI kendrabiMdu upara samayoga dharAve che. mAno ke pudgalamAM paNa eka cetanA che ane tenuM potAnI zakitanuM jAgaraNa abhUta rIte zeyabhAve jJAnano viSaya banIne jJAna sAthe tAdAbhya bhAva dharAve che. AthI ja darzanazAstromAM jJAtA-jJAna ane zeya badhAne eka rUpa mAnyA che ane tyAM je caitanyazakita che, te pudgalamAM pravAhita thaI saMskAra rUpe potAnI sthiti kAyama kare che. AjanA vaijJAnika jagatamAM to A niyama spaSTa thaI cUkyo che. vyakita jJAnapUrvaka je bhASA bole che, tevA ja svaramAM tevA ja hAvabhAva sAthe yaMtra tene grahaNa karIne punaH TeparekorDa dvArA hUbahU bole che. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke jIvanI aciMtya zakita pudgalanI gUDhazakita sAthe UMDo saMbaMdha dharAve che. karmamAM karmazakita kevI rIte AvI, tenuM samAdhAna A sidhdhAMtathI maLI zake che. karma svayaM pudgala hovA chatAM jIvanA zubhAzubha bhAvone potAmAM samAviSTa kare che. jo ke ahIM prazna e rahI jAya che ke karmano kartA karma karavAmAM rAjI che paraMtu azubha karma bhogavavAmAM rAjI nathI to karmamAM phaLa ApavAnI zakita kayAMthI AvI ? A praznano javAba uparyukata aciMtya zakitanA AdhAre maLI rahe che. kAraNe ke pudgala sarvathA parAdhIna nathI. Aga utpanna karavAmAM bhale vyakita nimitta hoya paraMtu utpanna thayelI agni bALavA mATe svataMtra che. te koInI pratikSA karatI nathI. to phaLa ApavAnI zakita te karmanI aciMtya zakita che ane te svataMtra che. jo karmane karmarUpe nAza karavAmAM na AvyA hoya, to paripAka thatAM te phaLa ApavAnI aciMtya zakita dharAve che, tethI karma phaLa ApavA tatpara bane che ane jIva teno bhokatA bane che. A phakata pugalanI zakita nathI paraMtu tenI sAthe AkAza ane kALa ItyAdi dravyo sAkSIrUpe bharapUra sahAyaka banyA hoya che. lokAkAzamAM bhogyasthAna goThavAyelA che ane tyAM karma jIvane bhinna bhinna rUpe anupUrvIpUrvaka Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laI jaIne dehAdino AkAra ApI bhokatA banAve che. dravyonI je aciMtya zakita che, te tenuM aizvarya che ane je aizvarya che, te IzvaranuM rUpa che. mATe dravyo svayaM eka prakAre IzvaranuM sthAna bhogave che. A saMpUrNa gAthA tattvajJAnanA ghaNA bhAvonuM gUDhabhAve udghATana karI gaI che ane gUDha bhAvone prakAzamAna karavAno avakAza dharAve che. ahIM zAstrakAre svayaM gahana bhAvonuM kathana na karatAM saMkSepa karyo che ane gAthAmAM ja kahyuM che ke A gahana vAta che, tethI ame saMkSepamAM kahIe chIe. AdhyAtmika saMpUTa : gAthA bhale bhokatA bhAvane sidhdha karI viramI hoya ane bhale dravyano svabhAva pragaTa karyo hoya paraMtu ATalA bhAva pUratI sImita nathI. gAthAno praveza mUka bhAve AMtara pradezane sparzI jAya che. karma ane karmanA phaLa te eka sadaMtara cAlI AvatI lIlA che. ajJAnabhAve jIva lIlAdhara banyo che ane phaLano bhAra potAno mAthe le che. eTaluM ja nahIM paraMtu pote teno ahaMkAra paNa kare che. Ama eka tripuTI (1) ajJAna dazA (2) phaLanA bhokatApaNuM (3) ane phaLabhogano ahaMkAra, A rIte ajJAna, karmaphaLa ane ahaMkAra, A traNeya eka paMkitamAM joDAI javAthI hakIkatamAM te AtmA hovA chatAM AtmAnA bAhya pradezomAM paribhramaNa kare che. A tripuTIne toDavAnI cAvI jJAnadazAthI zarU thAya che. mULamAM ajJAnanI jagyAe jJAna pragaTa thatAM A karmalIlAnuM mULa tUTI paDe che. karmaphaLa ane ahaMkAra haju thoDo vakhata TakI rahe che. jJAnadazAno bIjo prahAra ahaMkAra upara thAya che. tyAre karmalIlAnA mULa ane mastaka baMne chedAI jatAM dhaDamAtra rahe che ane have teno vipAka thatAM te kharI paDe che. kadAca be cAra janma kema vadhAre na thAya paNa teno aMta Avye ja chUTako che. have A jJAnadazAnI cAvI AdhyAtmika saMpUTanuM udghATana kare che, tethI AtmA svabhAvamAM ramaNa kare che, pariNAma e AvyuM ke AtmA karma- lIlAthI dUra thaI, karmano akartA, karmano abhokatA ane nirahaMkArI banI vinayazIlatAnA darzana kare che. A gAthAmAM parokSabhAve kahelI A 1) jJAnadazA, 2) karmaphaLanI upekSA ane 3) kartRtva ke bhokatRtvano nirahaMkAra, A triveNI bharapUrabhAve vahevA mAMDe che. jIvAtmA temAM snAna karIne nihAla thaI jAya che, mATe zAstrakAre 'dravya svabhAva' ema kahIne cetana dravyono svabhAva jANI levA mATe IzAro karyo che. vRkSane pANI pAyA pachI te potAnI meLe pallavita thatuM jAya che. A vRkSane huM moTuM karuM chuM tevo ahaMkAra cittamAMthI nIkaLI jAya che. pANI pAnAra to eka mAtra jANanAra che ke vRkSa moTuM thaI rahyuM che. jJAtA svabhAvathI eka iMca paNa AgaLa javuM, te potAnA kSetrathI bahAra nIkaLI, bIjA dravyomAM pagapezAro karavA jevuM mithyA kArya che. A che gAthAno AdhyAtmika saMpUTa. upasaMhAra : gAthamAM saMkSepa karIne mukhya be vAta kahevAmAM AvI che ke bhoganA badhA vizeSa sthAnako svayaM racAyelA che ane te sthAnamAM arthAt jIva tevA zarIramAM nivAsa karI karmaphaLa bhogave che ane A karmaphaLa bhogavavA mATe koI bAhya niyAmakanI jarUra nathI paraMtu dravyo svayaM pariNAma pAmavAnI zakitavALA hovAthI potAnI zitanA AdhAre phaLa Ape che. phaLa bhogavavAmAM jIvane bAdhya karI zake che arthAt ekAMta bAdhya kare tevo niyama nathI. temAM ghaNA kendrabiMdu hovAthI (339 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Akho viSaya vistAravALo che. tethI sAmAnya praNAlImAM jIva karmaphaLa bhogave che paraMtu vizeSa bhAvone vicAratA te bahu gahana vAta che. eTale ame ahIM saMkSepa karIne gAthAnI be mukhya vAta para dhyAna doryuM che ane AtmasiddhimAM cAlyA AvatA cha sthAnakomAMthI cothA sthAnakano upasaMhAra karI praznakartAne samAdhAna ApyuM che ke jIva karmaphaLano bhokatA che ane karmaphaLano bhokatA hoya to ja AgaLanI bhUmikA vicAraNIya bane che. ghaDAmAM pANI bharyuM ja na hoya, to khAlI karavAno prazna UThato ja nathI, ATalo upasaMhAra karIne AgaLanI gAthAmAM je bIjA keTalAka prazrakAranA savAla che, te savAlonuM svayaM udghATana kare che. S S (337) ISLLLSLLLLS SSSSSSSSS Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ..' padaH pAMcamuMH "mokSa che zaMkA-samAdhAnaH gAthA-80 thI 1 gAthA-80 A upodghAta ? Atmasidhdhano mULa pravAha lakSavedhI che, jethI have pachInI gAthAmAM mukhya lakSa tarapha dhyAna ApIne temAM je kAMI avarohanI zaMkA che tenuM zaMkArUpe pradarzana karyuM che. sAmAnya manuSyanI budhdhi je drazyamAna vartamAna praNAlI che, sukhadu:khanI paristhiti che, tene kAyamI mAnI levA mATe prerAya che ane sAmAnya budhdhi ema svIkAre che ke A vizvataMtra Ama ja cAlatuM rahevAnuM che, temAMthI koI mukata thaI zakato nathI. ghANIno baLada mare, tyAM sudhI ghANI ja pIlato rahe che. tenI mukita kayAMthI thAya? Avo eka sahaja prazna A gAthAmAM paNa avarodha Ubho kare che, ahIM eka ziSyanI zaMkArUpe tenI abhivyakita karI che. ApaNe have A zaMkAne gAthA dvArA spaSTa karIe. kata bhokatA jIva ho, paNa teno nahi mokSa; I vItyo kALa anaMta paNa, vartamAna che doSa 80nA zaMkAnuM pratipAdana karavAnI sAthe zAstrakAre mukhya lakSano uccAra karyo che ane te che mokSa. mokSane sAme ja rAkhIne ja A zaMkAno udbhava karavAmAM Avyo che. kavirAje ahIM saikAlika avasthA ane vartamAna avasthA baMneno pratibhAsa ApIne vartamAna avasthAne saikAlika avasthA mATe javAbadAra mAnI lIdhI che ane je vartamAna dekhAya che, je pratyakSabhUta avasthA che, te tenI saikAlika avasthAnI sAkSI Ape che. gAthAnA chellA padamAM vartamAna doSano ullekha karyo che. sAMgopAMga bhAva e nIkaLe che ke jIva kartA ane bhokatA che, te bhale hoya paraMtu temAMthI teno chUTakAro thato nathI. chUTakArA mATe mokSa zabdano upayoga karyo che. ahIM khAsa dhyAna ApavAnI jarUra che ke mokSa zabda kevA arthamAM vaparAyo che. sAdhAraNa chUTakAro athavA koI kriyAno abhAva, te paNa mokSa che ane mukata thayA pachI je zAzvata sthiti prApta thAya che, te paNa mokSa che, jIvanI sAme mokSanuM je vidhirUpa Ave che, te bhAvAtmaka mokSa che. pApa kriyAthI chUTavuM, te abhAvAtmaka mokSa che ane jJAnamAM ramaNa karavuM, te bhAvAtmaka mokSa che, baMne kriyA sAthe joDAyelI che. jema koI mANasa bimAra hoya ane ucca koTinuM auSadhanuM sevana karyA pachI tenI rogathI mukita thAya ane nirogIpaNAno AnaMda anubhave che. ahIM auSadha sevanathI baMne prakAranA lAbha prApta thAya che. roganI mukita te abhAvAtmaka lAbha che ane AnaMdanI anubhUti, te bhAvAtmaka lAbha che. abhAvAtmaka ane bhAvAtmaka, baMne prakAranA lAbhano pArasparika kramAtmaka saMbaMdha che. abhAvathI bhAva thato rahe che. darzanazAstromAM bhAva ane abhAvanI pracaMDa carcA che. keTalAka darzana abhAvane paNa eka tattva mAne che. jainadarzanamAM paNa cAre prakAranA abhAvanuM nidarzana karavAmAM AvyuM che. koIpaNa llllllllllllllllltllt(338)lllllllll Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAnA je upAdAna kAraNo hoya che, tenI sAthe virodhI kAraNono abhAva bahu ja jarUrI che. jene pratibaMdhaka abhAva kahevAmAM Ave che. Ama pratibaMdhaka abhAva thayA pachI ja dravya potAnuM kArya karI zake che. karmanI hAjarI jayAM sudhI che, tyAM sudhI pratibaMdhakano abhAva thato nathI ane tyAM sudhI zAzvata AnaMdarUpI mokSa prApta thato nathI. TUMkamAM kahevAnuM e hatuM ke mokSamAM paNa karma mukita te abhAvAtmaka mokSa che ane jJAnanuM ramaNa te bhAva mokSa che. jyAM sudhI jIva kartA-bhokatAnI paraMparAthI mukata na thAya ane abhAvarUpI mukita na maLe, tyAM sudhI te sAdhaka mokSano adhikArI banato nathI. paNa teno nahIM mokSa : A gAthAmAM mokSano je ullekha karyo che te abhAvAtmaka mokSano ullekha karyo che. zaMkAkAra ema kahe che ke Avo kartA bhoktAno bhAva aTakI zakato nathI ane jIve tenAthI mukata thato nathI. karma bhogavavA te jIvanI saikAlika avasthA che. eTale mAnI laIe ke jIva karmano kartA paNa che ane jIva karmano bhokatA paNa che paNa tenAthI mukita thatI nathI. Ama eka sahaja zaMkA pragaTa karavAmAM AvI che. bhogabhAva e dhruvasattA che. vizvanA badhA dravyo dhruvasattA dharAve che ane tenA pariNAmo paNa anaMtakALathI dhruvabhAve astitva pAmyA che. badhA dravyo paraspara guNadharmothI baMdhAyelA che ane tenA AdhAre eka AkhI vizvalIlA cAlI rahI che. vizvanA maMca upara je nATaka cAlI rahyuM che, te nATaka aTakI zake tevuM nathI kAraNa ke te vizvanI dhruvasattA che. jIvAtmA ane karma, e baMne nATakanA mukhya pAtra che. A baMne pAtro paraspara maLIne kartA paNa bane che ane tenA phaLa paNa bhogave che. karmabhAva ane bhogabhAva, e baMne kSaNika che, jyAre jIva ane karma baMne zAzvata che. ema mAnIne jIva ane karmanI dhruvasattAno svIkAra karI pUchavAmAM Ave che ke jo baMne pAtro vizvamaMca para khelI rahyA che, to tenuM nATaka baMdha kayAMthI thAya ? kartA ane bhokatA, jIva ane karmano eka nityakrama che. A kramano bhaMga karI zakAya tevI koI paristhiti dekhAtI nathI, mATe te bhAvothI mukita thAya, te kalpanA mAtra che. mokSa e koI kAlpanika bhAva hoya tevuM lAge che. vizvanA koIpaNa padArtha potAnI gatithI mukata thatA nathI. pANI varase che, vahI jAya che, punaH varase che. A kriyA AdikALathI cAluM che. vizvanI jamIna aMkurita thAya che, phasala pedA kare che, teno laya thAya che, punaH aMkurita thAya che. pRthvI, pANI ItyAdi paMcabhUto potAnI zAzvata kriyAmAM joDAyelA che. jema te kriyAo baMdha thaI zakatI nathI, tema jIvanI paNa A kartA-bhokatArUpa avasthA kevI rIte baMdha thaI zake? kartA-bhokatAnI kriyA che eTale ema mAnI laIe chIe paNa temAMthI koI mukata thAya che, te joI zakAtuM nathI arthAt temAMthI mukita thatI nathI tema mAnavuM rahyuM. A tarkane AdhAre zaMkAnuM udghATana karavAmAM AvyuM che. "kartA bhokatA jIva ho" arthAt kartA-bhokatAnI kriyA svIkArI levAmAM AvI che. paNa teno nahIM mokSa' arthAt tenAthI chUTakAro nathI. tema mAnavAmAM AvyuM che. eka prazna : kartA, bhokatA ane mukita. A AkhuM vartuLa zuM che? kartA te utpatti bhAva che ane bhokatA te vilayabhAva che. utpatti ane vilaya, baMneno abhAva te mukitabhAva che. ciMtana karavAthI lAge che ke kartRtva ane bhokatRtva eka sikakAnI be bAju che. je kriyA thAya che, te (339) ) Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhogavAya che. Ama kriyA ane kriyAnuM phaLa, te kartA-bhokatAnA sthAne che. jayAre kriyAno abhAva, te kitanA sthAne che. eTale hakIkatamAM traNa avasthAnA be ja bhAva spaSTa thAya che. kartRtva ane bhokatRtva kriyAtmaka che ane teno mokSa akriyAtmaka che. sAmAnya tarka pramANe sadbhAva ane abhAva, e baMne nizcita avasthA che. bhAva ane abhAva koIpaNa dravyanI paryAyanI be avasthAnA sUcaka che. paryAya udbhave tyAre kriyAtmaka che ane laya pAme tyAre akriyAtmaka che. ahIM eka ati sUkSma vicAra sAme Ave che. eka kSaNika abhAva ane eka sadaMtara abhAva. paryAya udbhavI ane upazamI jAya, te kSaNika abhAva che. udbhava ane upazama baMne kriyA baMdha thAya, tyAre sadaMtara abhAva pragaTa thAya che. eTale ahIM je mokSa zabda kahyo che, te sadaMtara abhAvano vAcaka che. zaMkAkArane je abhAva dekhAya che, te kSaNika abhAva dekhAya che ane tethI e zaMkA kare che ke je kSaNika abhAva thayo che te punaH sadbhAva pragaTa thatAM pUrAya javAno che. bhAvano abhAva ane abhAvamAM bhAva. A kriyA niraMtara cAlanArI che. teno sadaMtara abhAva thAya, tevuM mAnavAnuM kAraNa nathI. Ama to A sAmAnya zaMkA jaNAya che paraMtu dArzanika dRSTie A zaMkA jevI tevI zaMkA nathI, A gaMbhIra zaMkA che, tethI ApaNe tenuM paryAlocana karazuM. dravyano nAza nathI, to tenAthI utpanna thatAM guNadharmano sadAne mATe kevI rIte nAza thaI zake ? jaDa ane cetana baMne dravyo anAdikALathI A rIte pariNAma pAmatA AvyA che. eka prakAre teno nizcita guNa banI gayo che ke jIva je kAMI karma kare, tenuM pratibiMba jaDadravya dhAraNa kare, arpaNa kare, arthAta bhoga bhAva rUpe arpaNa kare, jIva ane jaDa banne dravyo maLIne A karmalIlAnuM nATaka bhajavyA ja kare che. te baMne dravyo nAza pAmatA nathI, to tenA guNadharmono nAza kayAMthI thAya ? anaMtakALathI teNe je kriyA dhAraNa karI che, temAMthI mukita kayAre thAya ? dravyo zAzvata che, to tenI A guNadharmitA paNa zAzvata hovI joIe. zaMkAmAM A prabaLa tarka ApIne mAthAmAM zaMkAnuM mULa majabUta karyuM che. vaLa | A nATaka cAluM che, tenuM pratyakSa pramANa jaDa-cetananI vartamAna avasthA che. vartamAnamAM je doSa pragaTabhUta che, te tenA anaMta bhUtakALanI sAkSI Ape che. je jIva anaMtakALanI yAtrA karIne Avyo che, tenuM pratyakSa rUpa vartamAnakALamAM joI zakAya che. zAstrakAre tene vartamAnadoSa ema kahIne saMbodhana karyuM che. dhArmika draSTie je vartamAna avasthA che te doSa rUpa gaNI zakAya paraMtu vyavahAra draSTie tene dUSita na kahI zakAya. ahIM kAvyamAM je zabdanI AvazyakatA hatI te pUrI karatAM sidhdhikAre dhArmika vRSTie AkhyAna karyuM che ane vartamAna avasthAne doSa rU5 mAnI che. astu. - have ApaNe mULa vAta para AvIe anAdikALanI A sAMkaLa, karma ane karmanA phaLanI kaDI, je cAlI AvI che teno abhAva zA mATe mAnavo ? temAMthI chUTakAro thAya tevI kalpanA zA mATe karavI ? AvA prakAranA bhAvone joIne ja zaMkA udbhavI che. je hakIkata che tene lopI kema zakAya? mATe ApaNe ahIM zaMkAkAranuM mULa tapAsIe. vyApaka dRSTie zaMkA soLa AnA sAcI che. vizvanA stara para kartA bhokatAnI kaDI kayAreya baMdha thavAnI nathI ane sadAkALa mATe A lIlA aTakI jaze, tevuM paNa nathI. vizvanI A lIlA AdikALathI cAlI AvI che ane anaMtakALa sudhI Takaze. lllllllllllllllll' wd3)llllllllllllllllllllll Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApaka rIte saMpUrNa lIlAno kayAreya paNa mokSa thavAno nathI. AkAzanA A phalaka upara kALa dravyanuM avalaMbana karIne anaMtAnaMta jIvo karmano Azraya karIne kartA-bhokatAnuM nATaka cAlu rAkhavAnA che. vizva tenAthI kayAreya paNa mukata thavAnuM nathI. eTale ja ApaNe kahI gayA ke A zaMkA te jevI tevI zaMkA nathI. vizvadhoraNe zaMkA pramANabhUta che ane A dhoraNanuM avalaMbana karIne je zaMkAkAra thAya na teno mokSa' ema kahe che. jayAre mULamAM A sidhdhAMta vyApaka hovAthI vyakitagata pramANabhUta thAya, tema na mAnI zakAya. cora ane zAhukAra vizvamAM rahevAnA ja che. corInI prakriyA paNa cAlu ja raheze paNa teno artha ema nathI ke dareka jIve cora banavuM ja paDaze ane je cora banyo che te sadA mATe cora banI raheze, tema paNa na kahI zakAya. vyakitagata cora paNAno laya thaI zake che ane temAM nItinA paNa guNo AvI zake che paraMtu vizvastara para corapaNuM nAza pAme te saMbhava nathI. ATalA vivecanathI samajI zakAya che ke vyApaka sidhdhAMta ane vyakitagata sidhdhAMta potAnI rIte ghaTita thAya che. tene paraspara ghaTita karI zakAya nahIM. ahIM je zaMkA karI che te vyApaka sidhdhAMtane lakSamAM rAkhIne vyakita upara teno Aropa mUkavAmAM Avyo che ane kartA-bhokatApaNuM sadA mATe che, to temAMthI vyakita kevI rIte chUTo thaI zake ? hakIkatamAM zaMkAkAra ahIM bhUlI jAya che ke kartA-bhokatAno A sidhdhAMta sadAne mATe vyakita upara ghaTita thaI zakato nathI ane tethI te pUche che ke vyakitano mokSa kayAMthI thAya ?... astu. A gaMbhIra zaMkA ghaNI ja mahattvapUrNa che kAraNa ke keTalAka bhakitadarzano vizva lIlAne cAlu rAkhavA mATe Izvarane paNa punaH avatAra levAnI vAta kare che. brahmA so varSa sudhI sUI jAya che. tyAre niSkriya bane che, paNa punaH jAgRta thaIne saMsArane cAlu rAkhavA kartA-bhokatAnuM nATaka race che. Ama vizvastara para koIpaNa hisAbe bhogabhAva baMdha na thAya, tenI paNa zAstroe ciMtA karI che, jayAre tenI avejImAM jainadarzana ema kahe che ke phikara karavA jevuM nathI. vizvanATaka to anaMtakALa cAlu rahevAnuM che. amAruM eTaluM ja maMtavya che ke jIvanI jJAnacetanA jAgRta thAya, A nATaka baMdha karIne potAnuM pAtra pUruM karI viramI jAya che ane aMnata zAMtino anubhava kare che. A vyAkhyAnI sAme ziSyabhAve ahIM AtmasidhdhimAM prazna pUchAyo che ke jIva mukata thAya tevI saMbhAvanA nathI. sadAne mATe jIva kartA-bhokatA banI rahe che. tevuM anumAna thAya che ane A anumAna karavAmAM vartamAna avasthA kAraNabhUta che. zaMkAkAre paNa teno nahi mokSa' ema kahyuM che, temAM teNe abhAvatmaka mokSa sAme rAkhyo che. bhAvAtmaka mokSanI to tene kalpanA ja nathI. nAstikadarzana paNa bhAvAtmaka mokSane jANatA nathI, tethI abhAvAtmaka mokSano paNa vicAra mAMDI vALe che. sAmAnya vyavahAra paNa evo che ke manuSya koIpaNa cIjano abhAva tyAre ja svIkAra kare che ke jyAre tenI jagyAe tene koI cIja maLavAnI hoya. khAlI ghaDA jevo abhAva tene priya nathI. AtmasidhdhimAM zaMkAkAra mokSano je pratikAra kare che te khAlI ghaDA jevo mokSa, tene anukULa lAgato nathI. paraMtu jyAre e abhAvamAM sadbhAva rUpI motI camake, tyAre tenI budhdhi nirmaLa thaI jAya che paraMtu te uttarapakSamAM zAstrakAra svayaM spaSTa karaze. ahIM ApaNe ATaluM UMDu vivecana karyuM che. te zaMkAnA badhA taMtuone samajavA mATe vistAra (341). Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyo che ane zaMkAne spaSTa karI che. zaMkA karanArane vinayazIla ziSya tarIke bhale sthApyo hoya paraMtu A zaMkA ghaNI sArvabhauma zaMkA che ane vizvamAM vyApta thayelA ghaNA maMtavya ane keTalIka mAnyatAone AvarI le che. dArzanika rIte paNa zaMkA ghaNI ja mahattvapUrNa hoya che. kRpALu gurudeve je kAMI amRta pIdhuM che, tenuM sArabhUta tattva gAthAmAM pragaTa thatuM hoya che. A phakta guruziSyano saMvAda nathI paraMtu jeNe zAstrajJAna vAgoLyA pachI AtmajJAna prApta karyuM che tevA mahApuruSonA anubhavanA AdhAre vizvamAM astitva dharAvatA praznonuM sacoTa nirAkaraNa karavAmAM AvyuM che. A bhUmikA upara guruziSyano saMvAda racAyo che. dhanya che ! saraLa bhASAmAM gUDhabhAvonI abhivyakti. vItyo kALa anaMta : A mAyAvI saMsAra cAle che zA mATe ? zaMkAkAre sAMsArika avasthAno svIkAra karyo che. prazna e che ke anaMtajJAna ane anaMta zaktisaMpana caitanya dravya kyA kAraNathI ke kyA aparAdhathI sAMsArika avasthAne bhogave che ? kyA kAraNathI avyavahAra rAzi ane ekendriyAdi avasthAo anaMtakALa sudhI rahI ? kyA kAraNathI tene janma-mRtyunA duHkha bhogavavA paDayA ? "vItyo kALa anaMta' ema lakhyuM che paraMtu zA mATe anaMta kALa sudhI te saMsAramAM bhaTakato rahyo ? A eka aNaukelyo koyaDo che. je darzano vizvanI utpatti mAne che te paNa jIvanI utpatti mAnatA nathI. vizva utpanna thAya che ane jIva jyAM sudhI janmamRtyunI jALamAM che, tyAM sudhI karmabhoga kare che. karmabhoga pUrA na thayA hoya, to sRSTino laya thatAM punaH te jIvo karma sAthe avyakta jagatamAM jaLavAI rahe che. vyakti avasthA vakhate bhakti ane jJAna, tyAga ane vairAgyanuM avalaMbana kare, to mukti pAme che. A darzanonI sAme e ja savAla che ke jIvAtmA AdikALathI zA mATe karmamAM sapaDAyo che? A praznamAM lagabhaga badhA darzano mauna seve che. jainadarzana paNa mauna che. phakta eTaluM ja kahevA mAMge che ke mATImAM raheluM azudhdha sonuM zudhdha karI zakAya che, temaja anAdikALathI karma sAthe rahelo jIva karmathI mukta thaI zake che paraMtu zA mATe anaMtakALathI karma sAthe khela karI rahyo che teno koI spaSTa uttara ApatA nathI. AvA gaMbhIra prazna upara carcA karavAno ApaNane adhikAra nathI. ApaNA siddhikAre paNa A vAta svIkArI lIdhI che ke "vItyo kALa anaMta" arthAt anAdikALathI jIva karma bhogave che ane vartamAnamAM paNa A doSa Ubho che, tethI praznakAra kahe che ke mukti kevI rIte thaI zake che ? uparanA mULabhUta praznamAM ciMtana ema kahe che ke vizvanI potAnI eka saMpatti che. chae dravyo vizvanA AdhArabhUta tattvo che. AnI sAme e paNa prazna karI zakAya ke jaDa dravyo anaMtakALa sudhI jaDa zA mATe rahe? jaDa jema cetana thatuM nathI, tema karmayukata AtmA paNa vizvanI saMpatti che ane temAM karma bAMdhavAno ane bhogavavAno eka kriyAzIla yoga cAle che. A kriyAyoga zUnyamAtrAnA asaMkhyAta bhAgathI laIne vipula zakita sudhInA ghaNA avasthAna bhogave che. jIva pote jayAre avyavahAra rAzimAM hato, tyAre tenI zakita saMcayano ja guNa hato, te paNa avikasita avasthAmAM hato. zakitanA AdhAre jJAnacetanAnI prabaLatAthI karmacetanAno eka biMduno asaMkhyAtamo bhAga hRAsa pAme tyAre jIvanuM rUpAMtara thAya che ane te avasthAMtara kare che. A avasthAMtaranI prakriyA AgaLa vadhavAmAM anaMto kALa vyatIta kare che. tenI badhI avasthAno sAkSI llllllllllllllllllllln(awa)lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phakata kALa che. hakIkatamAM to kALa ane zakitapravAhanI bannenI ekavAkayatA che. kALa jo avasara na Ape, to manuSya kriyA karI zakato nathI. kALa e abhAvAtmaka avasara Ape che, jyAre zakita saMcaya bhAvAtmaka rUpadhAraNa kare che. Ama kALa ane zakitano paraspara khela cAlu rahe che ane A baMne jIvane vikasita karavAmAM nimitta bane che. A vikAsa zreNImAM koIpaNa guru, tapa, japa ke vrata-niyama kazuM kAraNabhUta nathI. paraMtu jainadarzanamAM jene akAma cetanA kahe che, te akAma nirjarAnA rUpamAM kAraNa bane che. ahIM akAmano artha koI nakAmI na samaje, akAmano artha e che ke AvI acetana jevI avasthA. ajAgRta avasthAmAM kAmanAno ke IcchAno abhAva hovA chatAM oghasaMjJArUpa kAmanAthI jIvAtmA hAni-vRdhdhinA bhAvone bhogave che, tethI tene akAma cetanA kahI che. ATaluM vivaraNa karyA pachI paNa mULa praznanuM samAdhAna maLI zakatuM nathI. samAdhAna eTaluM ja che ke vizvasaMpattimAM karmacetanAvALA jIvonuM astitva che ane anaMtakALathI jIva te paraMparA sAthe joDAyelo che. vartamAnamAM paNa tenA lakSaNo dekhAya che. AvA anaMtakALanI paryAyane Azrita karIne ja zaMkA utpana karI che ke anaMtakALanuM A karma cakra aTakAvI zakAya tema nathI, aTakI zakatuM nathI, te potAnI rIte pravartamAna che. duHkhamukita mATe jIva karmacakramAMthI nIkaLavAno prayAsa kare che paraMtu duHkhamukitanI sAme sukhatRSNA UbhI rAkhe che eTale vaLI te pAcho ulamAMthI nIkaLI cUlamAM paDe che. duHkhamukita ane sukhanI tRSNA baMne avasthA bhayaMkara che, tevuM jIvane bhAna thatuM nathI. jIva duHkhamukita cAhe che paNa sukhanI tRSNA choDavA mAMgato nathI. tene khabara nathI ke sAyakalanA baMne peDala cakrane ghUmAvavAmAM kAraNabhUta che, tema du:kha mukita ane sukhatRSNA baMne karmacakrane pheravavAmAM hAthA jevA che, mATe mukita kayAMthI thaI zake ? A che zaMkAkAranI prabala zaMkA. mukita thaI zake che ane te kayA AdhAre thAya, tenA kAraNo have AgaLanA padomAM zAstrakAra svayaM nirdiSTa karaze, mATe ApaNe A gAthAnA AdhyAtmika saMpUTane sparza karI viramIe. - AdhyAtmika saMpUTa : kharekhara A ziSyanI zaMkA nathI paNa eka prakAranuM uccakoTinuM uddhodhana che ane temAM mukhya prazna rAkhavAmAM Avyo che. jIva kartA-bhokatA bhale hoya paraMtu teno mokSa nathI. hakIkatamAM jIva kartA paNa nathI ane bhokatA paNa nathI, tethI te svayaM mukata ja che. jo nirmaLa jJAna dRSTithI karmanI jALathI potAne alaga pADe, to katRtva paNa karmanA pakSamAM ja che ane bhogapaNa karmanA pakSamAM che chevaTe karma ja mukata thaI jAya che. svayaM A tripuTIthI nirALo rahe, to te potAnA bhUtakALa upara dRSTipAta karI zake che ke karmanI cAdara oDhIne vagara kAraNe bojo laI anaMtakALa vyatIta karyo che. koI vyakita peTImAM svayaM pUrAIne aMdarathI sTopara baMdha kare ane pachI aMdhArAmAM rahIne anubhava kare ke huM baMdhAyelo chuM, pUrAyelo chuM ke koIe mane pUryo che. AvA badhA vikalpothI te pIDAya che ane kadAca e aMdhArI peTImAM vIMchI Adi jherI jaMtu hoya, to tenA DaMkhathI pIDAya che ane kadAca tyAM koI mIThI cIja rAkhI hoya, to te cAkhIne AnaMda paNa bhogavI le che paNa ajJAnadazAnA kAraNe sTopara kholato nathI ane baMdhanI avasthAne bhogave che. hakIkatamAM te pUrAyelo nathI, te mukata ja che. tene yAda Ave che ke meM pote sTopara pipapapapaupaDapI paSLSLSLSLSLS(343) LLLLLLS Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdha karI che, pachI te sahajabhAve kholI nAMkhe, to te prakAzamAM AvI jAya che ane mukitano AnaMda anubhave che, tyAM karmano bhoga pUro thaI jAya che. kartA, bhokatA, hartA ke mukata, e badhA bhAvo peTI sAthe joDAyelA hatA. peTI gaI to badhu gayuM. Ama A gAthAmAM parokSabhAve ema kahevAmAM AvyuM che ke jIve karmanI cAdara oDhI che ane kahe che ke mukita na thaI zake. paraMtu mULa mAM pote karmajALathI nyAro che, tevI AMtara vRSTi keLave to praznakArano prazna Ubho rahI jAya che ane aNakaththo AtmAnaMda pAmI zake che. jema koI madhuraphaLa hoya, to paNa jyAM sudhI tenI uparanI chAlanuM chedana karI rasapAna na kare tyAM sudhI phaLanuM mAdhurya phaLanA garbhamAM raheluM che. te ja rIte karma cetanAnA AdhAre jIvanI vyAkhyA kare, to jIvanuM mAdhurya DhaMkAyeluM rahe che. A che A gAthAno AdhyAtmika bhAva. jeno AsvAda ApaNane AgAmI gAthAmAM maLavAno che. ATaluM kahIne have ApaNe A gAthAno upasaMhAra karIe. upasaMhAra : praznakAre traNa biMdu upara prazna pragaTa karyA che. (1) jIvanI anaMta bhUtakALanI avasthA (2) vartamAna avasthA (3) mukitano avakAza nathI. gAthAmAM TUMkamAM e kahevAmAM AvyuM che ke jIve karma avasthAmAM ane bhoga avasthAmAM anaMtakALa vyatIta karyo che, jo ke tenuM koI pramANa nathI paraMtu sahajabhAve bhUtakALano Azraya lIdho che ane bhUtakALamAM ghaNA sukhaduHkha bhogavyA che tevuM maMtavya rajU karyuM che. tenuM koI pramANa ke AdhAra pragaTa karyA nathI. bIju biMdu che vartamAnakALamAM paNa jIva AvA ja karmabhoga karI rahyo che. karmadoSa tenI sAthe joDAyelo che ane potAnA karma pratye, tenA sArA phaLa mATe tene rAga che ane kharAba phaLa mATe heSa che. rAga-dveSathI paNa karmane dUSita kare che. karmaphaLa maLyA pachI paNa te cUpa raheto nathI. nahIMtara karmaphaLa kharI paDe ane jIva mukata thaI jAya, tevuM paNa nathI.. vartamAnakALamAM paNa tenA karmo ane karmadoSa baMne spaSTa rUpe jIva sAthe joDAyelA che, te joI zakAya che. have trIjA biMdu upara zaMkAkAra zaMkA pUrI kare che ke bhUtakALa ane vartamAnakALa eka sarakhA hoya, to bhaviSyakALa kayAMthI badalAya ? bhUtakALa ane vartamAnakALe je pAyo nAMkhyo che te ja bhaviSyarUpe pragaTa thato raheze. kaDavA ke mIThA bIja bhUtakALamAM vAvyA che ane vartamAnakALamAM aMkurita thayA che, to bhaviSyakALamAM te potAnI kaDavAza ke mIThAza kayAMthI choDI zake? jevo bhUtakALa, tevo vartamAna ane jevo vartamAna, tevuM bhaviSya, A kALa tripuTImAMthI jIva nirALo bhAga kayAMthI bhajavI zake? Ama kahIne zaMkAkAre mokSano pratikAra karyo che ane AgaLa nI gAthAmAM te ja viSayane zaMkAkAra punaH pramANita karavA mATe pramANa rajU karavA mAMge che. como Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-88 upodyAta : pAchalI gAthAmAM karmaphaLanuM vivecana karyuM che. have ahIM kahevA mAMge che ke A karmaphaLa be jAtanA che, zubha ane azubha, tethI phaLano bhoga paNa be jAtano che. zubhabhoga ane azubhabhoga. zubhabhoga te viSayajanya sukha Ape che ane azubhabhoga te naimittika athavA zArIrika pratikULa viSayonuM saMvedana karAve che. sukha duHkhanA baMne bhAvo jIvane bhogavavA paDe che. A gAthA zubhAzubha baMne karmanuM phaLa che, te je bhogyasthAnomAM bhogavAya che tenuM spaSTa vivecana kare che. A gALAmAM sAmAnya rIte zAstromAM ane kathAomAM jANItI vAtano ullekha karyo che ane zaMkAnA pakSamAM karmabhoganI A hakIkata mUkIne zaMkAne pramANita karI che. zubha ane azubha baMne zabdo vizva prasidhdha che, tethI A gAthAmAM sahu samajI zake, te rIte baMne bhAvano sparza karyo che. mULa gAthAnuM udghATana karavAthI te adhika spaSTa thaze. zabha kare phaLa bhogave devAdi gatimAMya, azubha kare narakAdi phaLa, karma rahita nakayayAA 88 zubhAzubha karma : vizvamAM karmanA be pravAha che. te sArA, narasA, maMgaLa, amaMgaLa, zubha ke azubha, be rIte pravAhita thAya che. karmano mULabhUta AdhAra yoga che. anaMtA jIvo evA che ke phakata kAyAthI ja karma kare che. AgaLa vadhelA jIvo vacana ane manoyogathI karmo kare che. karma eka kriyAtmaka zakita che ane jayAM sudhI deha che, tyAM sudhI karma rahevAnA ja che. karmarahita deha nathI ane deharahita karma nathI. Ama juo to paraspara anyonya saMbaMdha che. kALathI karmano pravAha niyamita thAya che. badhA karmo eka sAthe phaLa ApI zakatA nathI. temAM kramika vikAsa che. jIva potAnI jIvana zakita mATe, rakSA mATe ke evA koIpaNa nimitte karma kare che. karmanI sAthe jIvanA bhAva paNa joDAyelA che. jema yoganI kriyA che tema jIvAtmAmAM bhAvAtmaka kriyA paNa che. mana ke vANI na hoya tyAre paNa jIvamAM A bhAvAtmaka kriyA sUmarUpe astitva dharAve che. jIva te bhAvanuM adhiSThAne che. te ja rIte yogonuM paNa adhiSThAna che. jIva ane yoga, baMne karmanuM adhiSThAna che. bhAvAtmaka karma ane sthULa karma, baMne samatulA dharAve che. A bhAvAtmaka kriyAnuM kAraNa paNa bhUtakALanA karma ja che arthAt karmathI karmanI lIlA cAle che. bhUtakALanA karmo arvAcIna karmane janma Ape che. A che karmanI pravAhazailI. karmamAM zubhatva ane azubhatvanI sthApanA jIvanA sAdhAraNa pariNAma joIne karavAmAM AvI che. je karmamAM dayAvRtti hoya, hiMsAno abhAva hoya ane sva ke paranA hitanuM dhyAna rAkhavAmAM AvatuM hoya, tene vyavahAramAM zubha karma kahevAmAM Ave che. jayAre tenAthI viparIta hiMsAdi karmone azubhakarma kahevAmAM Ave che. zubha ane azubhanI vyAkhyA bahu ja sthULarUpe karavAmAM AvI che. paraMtu teno koI evo sAkSAt AdhAra nathI ke jenAthI zubhAzubha nizcita karI zakAya. karmanuM je pariNAma che, te vartamAnamAM maMgaLakArI ane zubha hoya, to bhaviSyakALamAM te zubha phaLa Ape che. \\\\\\\\\\(345)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\S Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanA be prakAranA phaLa hoya che. eka sAkSAt phaLa ane eka karma baMdha thayA pachI kALAMtaramAM te je phaLa maLe che te phaLa. sAmAnya niyama evo che ke vartamAnamAM je zubhakarma ke satakarma hoya, tenA phaLa bhaviSyamAM paNa sArI gatimAM bhogavAya che. vartamAnamAM azubha karma hoya ke pApakarma hoya, te bhaviSyamAM paNa te karmabaMdha thayA pachI azubhagatimAM bhogavavA paDe che. A eka sAmAnya niyama thayo. ahIM zAstrakAre paNa zubha kare ne zubha bhogave, azubha kare ne azubha bhogave, tevA be zabdano upayoga karyo che. zubha kare eTale vartamAnamAM je satkarmo hoya tenuM sAruM pariNAma Ave, te mIThA karmo hoya che. zAstrakAre A karmanI vartamAna sthiti batAvI che. zubha kare eTale sAkSAta zubha pravRtti kare, je kAMI sAruM kare, te karmanI sAkSAta avasthA che, vartamAna avasthA che. ane zubha bhogave, te bhaviSyakAlIna avasthA che. Ama zubha kare ane zubha bhogave, A baMne bhAva samajAya tevA che. ahIM e bhAva adhyArtha che ke jIva je kAMI zubha karma kare che, tenuM tAtkAlika sAruM phaLa maLe che. satkarma karanAra vyakitane loko pUje che. tenA pratye samarpaNa kare che ane satkarmathI tenuM jIvana paNa pavitra banI jAya che. satkarmano bhoga ke tenuM mIThuM phaLa bhaviSyamAM ja maLe che, tema nathI. vartamAnamAM paNa maLe che ane jIvanI sAthe AvA zubha bhAvo baMdhAyelA che. jIvane je zubhakarmano baMdha paDayo che, te aMte tene UMcI gatimAM laI jAya che. zubha kare ane zubha bhogave, temAM vartamAna ane bhaviSya baMne joDAyelA che. zubha karma manuSyane potAnA jIvanamAM ja mIThA phaLa Ape che. ahIM vicAraNIya prazna : kyAreka eka vyakitanI zubha pravRtti ke zubha karma bIjI vyakitanA svArthamAM bAdhaka banatA hoya, to tevI vyakita zubha karanArane paNa hAni pahoMcADe che ane sevA karanArane paNa ghaNI vakhata kaDavuM phaLa bhogavavuM paDe che. vyakita satkarma karanAra che paNa jo tenA saMyoga pratikULa hoya, to satkarma paNa vartamAnamAM kaDavuM phaLa ApI zake che. jo ke zAstrakAro ema kahe che ke sArA karma karavA chatAM koI vyakita ke koI saMyogamAM tene hAni pahoMce, to te hakIkatamAM sArA karmanuM pariNAma nathI paraMtu bhUtakALanA koI pApa karmanA udaya e vakhate udayamAna thayA hoya, to sAruM karanArane tenA pUrvanA pApakarma hAni pahoMcADe che. manuSya bahu ja TUMkI dRSTithI vicAre che ane bole che ke "huM sahunuM bhaluM karuM chuM chatAM paNa sahu mArA duzmana banIne mAruM ahita kare che. Ama bolavAmAM vyakitane lAge che ke mArA sArA karmathI ahita thAya che paraMtu A saiddhAMtika tarka nathI. sArA karmo to mIThA phaLa Ape ja che paraMtu bIjA koI pApanA udayathI ahita thatuM hoya che. A hakIkatamAM to ApaNA sidhdhikAre je kahyuM che te satya che. zubha kare, te zubha bhogave. arthAtuM. zubhanuM phaLa zubha ja che. cAhe potAnA vartamAna jIvanamAM ja tenA phaLa maLatA hoya cAhe bhavAMtaramAM devAdika gatimAM tene zubhanA phaLa maLe. A vAkayamAM bahu gUDha artha che. "zubha kare zubha bhogave" teno artha eTalo TUMko karavAno nathI. zubha karmanuM phaLa bhavAMtaramAM ja maLaze ke devalokamAM ja maLaze tevuM ekAMte nathI. zubhakriyAnuM pratyakSa phaLa turaMta ja maLavAnuM zaruM thaze ane te zubhakriyAthI SSSSSSSSSSSSSS(34)SSSSS Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je kAMI puNyanA baMdha thayA che te aMte sArI gati sudhI potAnuM phaLa Apaze. sAmAnya manuSyanI mAnyatA evI che ke karmanuM phaLa bhavAMtaramAM ja maLe che paraMtu te sImita nathI. karmanA phaLa bhavAMtaramAM to maLe ja che paNa vartamAna jIvanamAM paNa tenA sArA karma potAne zAMti Ape, bIjA paNa lAkho jIvone sukharUpa bane. Ama zubhakarma te vyApaka zakita dharAve che. zubhakarmanI laukika zakita paNa che ane lokottara zakita paNa che. jIva je karma kare che, tenI bAhya jagatamAM paNa pratikriyA thAya che ane AMtarika jagatamAM paNa pratikriyA thAya che. zubha karmanI laukika ke bAhya jagatanI pratikriyAmAM lAkho manuSyanA mana maMgalamaya banI zake che. mana vagaranA jIvone paNa zAMti maLe che. satkarma eka laukika zakita dharAve che. je kriyA jeTalI prabaLa hoya, te pramANe prabhAva pAthare che. te ja rIte A ja zubhakarma AMtarika jagatamAM pratikriyA rUpe zubhakarmano baMdha kare che. jene zAstromAM puNya kahevAmAM Ave che ane A puNyakarma jIvane lokottara zakitanA prabhAve UMcI devagatimAM laI jAya che. karmanI laukika-lokottara zakita H ahIM zAstrakAre kahyuM che ke "zubha kare phaLa bhogave te vAkayamAM karmanI baMne zakitane draSTigata karavAnI jarUra che laukika zakita ane lokottara zakita. vartamAna phaLa ane pAraMpArika phaLa. ApaNe jema kahyuM tema pratikULa saMyogomAM zubhakarma laukika zubha phaLa paNa ApI zakatuM nathI. jema dUdha pIvAthI manuSyanuM svAthya sAruM thAya che paraMtu saMgrahaNInA rogI hoya, tene mATe dUdha hAnikAraka bane che. hakIkatamAM dUdha hAnikAraka nathI paNa saMyoga pratikULa che, tene mATe dUdha paNa hAnikAraka banI jAya che. zubhakarmanI laukika avasthA mATe ApaNe caubhaMgI prastuta karIe. (1) zubhakarmanuM zubha phaLa : satkarma ane anukULa saMyoga (2) zubhakarmanuM azubha phaLa : satkarma ane pratikULa saMyoga ane bhUtakALanA pApano udaya (3) azubha karmanuM zubhaphaLa : duSkarma ane vartamAna anukULa saMyogo, bhUtakALanA puNyano udaya (4) azubha karmanuM azubhaphaLa : duSkarma ane pratikULa saMyoga, bhUtakALanA pApano udaya A rIte vartamAne laukika zakitamAM karmanA vividha pariNAma joI zakAya che paraMtu temAM zAstrakAre je sidhdhAMta batAvyo che "zubha kare phaLa bhogave', te khaMDita thato nathI. have ApaNe lokottara zakita upara vicAra karIe. lokottara zakitamAM karmanuM sUkSma rUpa bahArathI jANI zakAtuM nathI. jIvAtmAnA bhAva ane tenI zakitanA AdhAre karmano baMdha paDe che. vartamAnamAM zubha dekhAtAM karmo puNyano ja baMdha kare, tevuM ekAMte nathI vyavahAramAM zubhakarma karanAra vyakitanA AMtarika bhAvo ThIka na hoya, to te zubhakarma banatuM nathI paraMtu azubha karmano baMdha paDe che temaja te vyakita tenA sArA phaLa bhogavI zakato nathI. karmanuM zubhAzubhatva karma karanAranA bhAvo sAthe ghaNo UMDo saMbaMdha dharAve che. zAstrakAra kahe che ke bhAva vagaranA karmo lAMbI sthitino baMdha karI zakatA nathI. e karmo TUMkI sthitimAM bhogavAya jAya che. astu. A eka nirALo viSaya che. ApaNe gAthAnA mULabhAva upara dhyAna ApIe. zubha kare, zubha bhogave. AMtarika karmanA hisAbe A sidhdhAMta satya che paraMtu jIve je zubha karmo bAMdhyA che, KILL\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(347)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te sAmAnya praNAlI pramANe devAdi gatimAM bhogavAya che paraMtu vizeSa praNAlImAM zubhakarmanA baMdha paNa jIvanI viparIta kriyAothI azubha rIte parivartana pAme che ane evo jIva zubhakarmane paNa bhogavI zakato nathI ane potAnA dUSitabhAvothI AMtarika kSetramAM puNyano nAza karI durgati paNa pAme che. jema ke koI tapasvIe ghaNA varSo sudhI utkRSTa tapa karI ghaNA puNyano baMdha karyo paraMtu jIvananA aMte rAgadveSamAM phasAIne koI evA azubha nimittane AdhIna thaI jAya, to A tapasvI puNyanA phaLa bhogavI zakato nathI ane durgati pAme che. caMDakauzika sarpa Avo ja koI mahAna tapasvI saMta puruSa hato. teNe ghaNA puNya upArjana karyA hatA paraMtu jIvananA aMte krodhane AdhIna thavAthI durgatine prApta karI kAraNa ke teNe puNya karavAnA pravAhano bhaMga karyo. A che vizeSa praNAlI. vizeSa praNAlImAM ghaNA zubhAzubha bhAvo sidhdhAMtanuM utkramaNa karatA hoya, tevuM dekhAya che paraMtu hakIkatamAM zubhanuM phaLa zubha che ane azubhanuM phaLa azubha che, te sidhdhAMta khaMDita thato nathI. eTalA mATe zAstrakAre ahIM kahyuM ke "zubha kare phaLa bhogave devAdi gati mAMya" arthAt zubhakarmanuM zubha phaLa maLe che ane te jIva zubha saMyogomAM mUkAya che. ahIM gAthAmAM zubhakarmanuM je phaLa batAvyuM che, te karmanI phaLa ApavAnI je mukhya zakita che, te lokottara zakitanI apekSAe batAvyuM che. karmanI phaLa ApavAnI je mukhya zakita che, te lokottara che. ahIM khAsa dhyAnamAM levAnI vastu e che ke karmanuM phaLa laukika hoya ke lokottara hoya, baMne phaLa dravya, kSetra, kALa ane bhAva para nirbhara che. karmo dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhavanA AdhAre anukULa ane pratikULa saMyoga UbhA kare che ane te pramANe zubhakarmanA phaLamAM hAni-vRdhdhi thAya che. e ja rIte azubhakarmanI azubhatAmAM paNa saMyoga anusAra hAni vRddhi thAya che. zubhakarmanuM zubha phaLa bhogave, e sidhdhAMta barAbara che. paraMtu vyavahAramAM je kAMI virodha jovAmAM Ave che, te saMyoga anusAra hoya che. jo ke A saMyogonA mULamAM paNa zubha karma sAthe joDAyelA azubha ane azubhakarmo sAthe joDAyelA zubha karma mizrita phaLa ApatA hoya che. tethI jIvAtmA ekalA zubhakarma bhogavI zakato nathI. temaja ekalA azubha karmo paNa bhogavI zakato nathI. hakIkatamAM zubhakarmonI pradhAnatA hoya che tene tevA sthAno maLe che ane jyAM azubha karmanI pradhAnatA hoya, tene tevA sthAno maLe che. devalokamAM rahelA devo paNa ghaNIvAra azubha karmano bhoga kare che. jema ke camarendradeva hovA chatAM zakendra taraphathI tene mRtyuno bhaya utpanna thayo hato ItyAdi. e ja rIte narakamAM rahelA nArakI paNa kayAreka zubhakarmane bhogave che. jemAM prAraMbhanI narakomAM nArakI nIcenI narako karatAM ochI pIDA bhogave che ane amuka aMze tene puNyakarmano AdhAra maLe che paraMtu zubhAzubhatva saMyogonI prApti karmanA AdhAre che, te nizcita sidhdhAMta che, mATe ahIM gAthAmAM zAstrakAre kahyuM che ke zubha kare, to zubha phaLa bhogave ane azubha kare, to azubha phaLa bhogave, paraMtu jyAM karmano bhoga che, tyAM nizcita karmanA udayabhAvo kAma kare che. karmarahita avasthAmAM zubha bhoga paNa nathI ane azubha bhoga paNa nathI. zubha ane azubha, baMne karmanuM phaLa che, te hakIkata che, mATe zaMkAkAra kahe che ke karmahIna avasthA kyAMya nathI, to karmathI lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllln't'3)llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTakAro paNa nathI ane karmaphaLathI paNa chUTakAro nathI. A rIte zubhAzubhanuM taMtra cAlu ja raheze, tethI karmahIna avasthAnI kalpanA karI zakAya tema nathI. ahIM zaMkAmAM zubha ane azubhano ullekha karyo che. paraMtu zubha kone kahevuM ane azubha kone kahevuM, teno koI nirNaya ApavAmAM Avyo nathI. vyavahAra draSTie zubha-azubha bhAvano ullekha karyo che, jene ApaNe pAchaLa vivecana karyuM che. have ApaNe tAttvika dRSTie thoDuM dhyAna ApIe. tAttvika dRSTie zubhAzubhatA : zAstramAM yoganI pravRttine karmanuM kAraNa mAnavAmAM AvyuM che. mana-vacana-kAyAnA yoga saMcAlita ke kriyAzIla hoya che. yoganI sAthe jIvAtmAnI bhAvakriyA paNa cAlu hoya che ane bhAvakriyAmAM kaSAya ane kaSAyano abhAva, evA be pariNAma cAlatA rahe che. mokSazAstramAM kahyuM che ke kaSAyayukata yoganI pravRti azubha eTale pApanuM baMdhana kare che ane akaSAyayukata yoganI pravRtithI puNyabaMdha thAya che. Ama ghAti karmanA udayamAna pariNAmo uditayogo sAthe joDAya che. yoga te nAmakarmanuM pariNAma che. yoga eka niSpana saMpatti che ane jIvAtmAnA vIryathI te caMcaLa bane che arthAt kriyAzIla bane che. te eka prakAre niraMtara kriyAzIla rahe che. mohano pravAha bhaLe, to te pravRtti pApanuM kAraNa bane che. mohathI mukata rahe, tyAre puNyanuM kAraNa bane che. jema pANInuM jharaNuM svaccha pANIthI pravAhita hoya, to te tenI zukala paryAya che paNa temAM raMga bheLavavAmAM Ave, to pANIno pravAha raMgamaya banI zukala paryAyano tyAga kare che ane te beraMgI bane che. te ja rIte yoganI pravRtimAM kaSAyano raMga bhaLe, to yoga azubha thaI jAya che paraMtu kaSAyathI dUra rahe, to yoga zubha bane che. A che zubha ane azubhanuM tAttvika vivecana. haju AgaLanI gAthAmAM paNa svayaM sidhdhikAra zubha azubha bhAvane sparza kare che, tethI A zaMkApakSamAM ATaluM vivecana karI zakAkAranI zaMkA puSTa karavAmAM AvI che ke zubhAzubha bhAvono nitya saMyoga che. jIva mAtra niraMtara zubhAzubha bhAva bhogavatA rahe che, mATe karmarahita evuM koI sthAna nathI ane evo koI avasara nathI ke jIva karma jaMjALamAMthI mukata thaI akarma avasthAmAM AvI zake. karma e prabaLazakita che ane tenAthI chUTakAro thavo, te saMbhava nathI. jIva paNa karmathI chUTo thavA mAMgato nathI. jIva ane karma ekAkAra dekhAya che, mATe karmamukitanI kalpanA karavI, te saMbhava nathI. Ama kahI zakAkAra zvAsa le che ane uttaranI pratIkSA seve che. zubha kare phaLa bhogave' A vAkaya ghaNuM sarala ane sIdhu dekhAya che paraMtu te ghaNuM ja gaMbhIra vAkaya che. jIva je zubha kare che te IcchApUrvaka kare che ke saheje thAya che? ane azubha paNa zA mATe kare che ? tenA kAraNomAM AdikALanA saMskAro kAraNabhUta che ane jIvanI vartamAna sukha bhogavavAnI IcchA ke duHkhanI vyAvRtti te prabaLa nimitta che. ArtadhyAnamAM paNa zAstrakAre caubhaMgI mUkI che. (1) ISTa saMyoga (ra) aniSTa viyoga (3) ISTa viyoga (4) aniSTa saMyoga. jIva mATe A cAra ghaNA ja prabaLa bhAvo che ane je kAMI zubhAzubha kriyA thAya che, tenA mULamAM A caubhaMgImAM batAvelI Asakti ja kAraNabhUta che. mULa vAta e che ke AsaktibhAve karelA karmo zuM zubha banI zake? zAstrakAra tyAM paNa nirNaya Ape che ke AsaktipUrvaka karelA karmo ArtadhyAna yukta hovAthI pApabaMdhanuM nimitta bane che. jyAre bIjo prazna e che ke anAsakta bhAve SS(349) SS Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je karmo thAya che, te karmo puNyabaMdhanuM nimitta bane che paraMtu AnAsaktayoga jema zubhakarmanuM nimitta che, tema pApa karmano kSaya karavAnuM paNa nimitta che ane AgaLa cAlIne UMcI sthitimAM jatAM anAsakta yoga te karmabaMdhanane aTakAvavAnuM paNa kAraNa che. arthAt zubha ane azubhanI vyAvRtti karavAmAM nimitta bane che. A ghaNo ja AdhyAtmika viSaya che, mATe ja ApaNe kahyuM che ke zubha kare ane zubha phaLa bhogave, tenA mULa khUba ja UMDA che. A bhAvanI carcA samAdhAna pakSamAM karazuM. ahIM to zaMkAkAre vyavahAra draSTie zubhAzubhanuM kathana karyuM che. AdhyAtmika saMpUTa : gAthA to prazna rUpe che ane zaMkA pragaTa che paraMtu teno gUDhArtha phakta zaMkarUpa nathI. zubhAzubha karmano je pravAha cAle che, te karma pradhAna pravAha che. temAM nizcaya bhAvathI jIvanuM koI kartutva nathI. karma karAya che ane tenuM phaLa bhogavAya che. A rIte vAkya mUkavAthI spaSTa thAya che ke karmo thatAM rahe che ane bhogavAtAM rahe che. temAM zuddha caitanyayukta parama svabhAvI jJAnAtmA tenAthI nirALo che. karmanuM kartutva ke bhostRtva, e baMne karmanA ja pariNAma che. jIva temAM sAkSI mAtra che. kArIgara kASTramAMthI mUrti banAve che, to kASTa paNa para dravya che. temAMthI utpanna thayelI mUrti paNa kASTanI ja saMpatti che ane kArIgaranuM zarIra paNa para dravya che. tenuM je kAMI halana calana che, te karmarUpa che ane A karma kriyAzIla banI mUrtine AkAra Ape che. kArIgare mAtra potAnI jJAna paryAya karIne kaLAnuM Avartana karyuM che. potAno koIpaNa aMza para dravyamAM saMyukta thayo nathI ane pAradravya jIvAtmAmAM pravezya nathI, baMne svataMtra che. karma karIne arthAt kriyA karIne karmaphaLa utpanna karyuM. kArIgara to teno sAkSI mAtra che, kalAdhara che. Ama karmanI lIlA ane jJAnAtmaka bhAvo baMnene bheda draSTithI jotAM jIva karmanA bojAthI nirALo thaI zake che, mATe karma karmanuM kAma kare che. bhAI ! tuM teno sAkSI mAtra che. sAkSI banIne vibhakta rahe, to karmanA phaLa karma sudhI sImita rahe. karmaphaLane bhogavanAro paNa nyAro che, mATe A gAthAmAM parokSa bhAve ema kahevAmAM AvyuM che ke karmataMtra cAlu rahe che ane jIva teno sAkSI che. ahIM zaMkAkAra jIvane sAkSIrUpe joto nathI, tethI A AdhyAtmika bhAvo AgaLanI gAthAmAM ujAgara thaze... astu. upasaMhAra : gAthA be kendra para AdhArita che. jo ke mULamAM eka ja pada te che karma A karma zubha ane azubharUpe hovAthI zubha ane azubha rUpe abhivyakta kare che. sArAMza e che ke zubha hoya ke azubha hoya, karmacakra cAlatuM rahe che. kramacakra aTakI jaze, tevI koI sthiti nathI. gAthAmAM devaloka ane naraka, A be sthAnano ullekha karyo che. paraMtu A karmacakra A sthAnone bhogavyA pachI paNa aTakatuM nathI ane Avo koI samaya Avato nathI ke karma zAMta thaI jAya. karmanA bhAva paNa rokAI jAya, tevI sthiti nathI. e rIte dravya karmo paNa upArjita thatAM ja raheze. gAthAmAM eka vAta pUrajozathI kahI che ke dravya, kSetra, kALa ane bhAva, A cAre aMze karmanI kAyamI sthitinI abhivyakti kare che, mATe lAgatuM nathI ke karma chUTe, to kRpA karIne koI samajAvo ke zuM AvI karmahIna avasthA saMbhava che? A che gAthAno upasaMhAra. praznanA uttara rUpe have navI gAthA ApaNI samakSa Ave che. ma(c)$'D (350),S SSS S SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-89 upoddAta : A AgaLanI traNeya gAthAo karmanI riyukti upara arthAt saMpUrNa nivRtti, vyAvRtti ke vibhAjana upara AdhArita che. gAthAno mukhya tarka e che ke saMyoga hoya, to viyoga hovo joIe ane je karmaphaLa Ape che, te karmano saMpUrNa nAza thAya te paNa eka saTika saiddhAMtika vyavasthA che. eka utpatti ane nAzano alaga krama che. jyAre bIjo krama sarvathA vinAzano paNa che. ahIM gAthAmAM zubhAzubha karmano sarvathA laya thaI zake che, te pramANabhUta hakIkata che, tema svIkAravAmAM AvyuM che. vAdaLA che tyAM sudhI ja varasAda che. vAdaLA khasI jAya, to varasAda baMdha paDI jAya che. darzanazAstrano suprasiddha siddhAMta "IRST nAzAt vArthanAza !' te sarvathA ghaTita thAya che. eka paryAyanuM parivartana thatAM teno kSaNika vilaya thAya che, jyAre saMyogano nAza thatAM te kriyA saMpUrNa laya pAme che. ahIM A gAthAmAM e hakIkatane siddha karI che ane A ja siddhAMta para AgaLanI baMne gAthAo saMkaLAyelI che. sarvaprathama ApaNe A cAlu gAthAnuM vivecana karIzuM. jema zubhAzubha karma pada, jANyA saphaLa pramANa tema nivRtti saphaLatA, mATe mokSa sujANa II 89 jema zubhA zubha karma... zaMkAkAre zubha ane azubha baMne zabdano prayoga karyo che ane baMne prakAranA karma phaLa Ape che, te vAtane svIkArI che. A gAthAmAM punaH zubha-azubha karmapadane abhivyakta karyA che. te je kAMI kriyA kare che ane je kAMI phaLa Ape che, tene paNa zaMkAkAre mAnya karyA che. zubha ane azubha, baMne bhAvo astitva dharAve che. te vastuno InkAra karyo nathI. prazna gAthAmAM paNa ApaNe e carcA karI hatI ke zubha azubhano AdhAra zuM che ? tenuM vyavahArika draSTie tathA tAttvika vRSTie vivecana karyuM hatuM. chatAM paNa gUDhArtha rahI gayo hato. kaSAyanA abhAvamAM yogonI kriyA zubha thaI jAya che paNa yogonI kriyAne zubha gaNavAmAM koI saiddhAMtika AdhAra jovAmAM Avato nathI, tethI kaSAyarahita yogakriyA zubha che, tema kahevAmAM kriyAnuM je pariNAma Ave che, tenA AdhAre tene zubha kahevAmAM Ave che ane e ja rIte kriyAnA pariNAmane joIne azubha bhAvano nirNaya karavAmAM Ave che. prazna thAya ke zuM dravyadRSTie zubhAzubhano nirNaya ucita che? koI eka vaidha ke DaoNkTara jyAre oparezana kare che ke astra calAve che, tyAre dravyadraSTie te azubha kriyA che paNa tenuM pariNAma sAruM che eTale ApaNe tene zubha kahIe chIe. e ja rIte dezano rAjA janatAnI rakSA mATe yuddha kare, tyAre te dravyadraSTie raktapAta che, to zuM tenI AkhI kriyA azubha che ? tenAthI viparIta kaSAya bakarAne poSe che, tyAre tene khUba sarasa rIte rAkhe che paraMtu tenuM pariNAma bhayaMkara che, mATe sarvathA azubhayoga te pApabaMdhanuM kAraNa bane che. kriyAnuM bAhya svarUpa jovA mAtrathI ja ke kriyAnI komaLatA ke kaThoratA jAIne zubha-azubhano nirNaya karI zakAto nathI. svArthane vazIbhUta vyakti pApa pariNAmane paNa maMgalakArI mAne che ane dharmanI SSSSSSSSSSS(3pa1) SS Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAthI ke aMdhazraddhAthI hiMsakakRtio paNa kare che tyAre, ApaNe tene pApakarma kahIe chIe. vedomAM ane samAjamAM jyAre yajJanI praNAlikA cAlatI hatI tyAre vedanA dArzanikoe nirNaya Apyo ke vaiviA dizA, hiMsA na mavati|' arthAta vedamAM je hiMsA lakhI che, tene hiMsA na kahI zakAya. A rIte zubha ane azubhanI je mAnyatAo pracalita che, teno nirNaya karanAra koIpaNa zuddha vicAra spaSTa bhAve kahI zakAto nathI kAraNake ghaNI kriyAo evI che ke jemAM zubha-azubhanA mizrita bhAvo samAyelA che, mATe zubhAzubhanI je gUDhatA che, tenA mATe zAstra pramANa sivAya bIjI koI rIte nyAya ApI zakAya tema nathI. eTalA mATe svayaM kRpALu gurudeve 'bahu puNya kerA puMjamAM' jaNAvyuM che ke 'vacana konuM satya kevaLa mAnavuM' javAbamAM kahe che ke Apta puruSonuM vacana ja mAnya karI zakAya che. AptapuruSa te ja che ke je zubhAzubha bhAvothI para thayA hoya ane udayamAna ghAtikarmonA prabhAvathI dUSita na hoya, tevA puruSoe je nirNaya Apyo hoya, tene ja AdhAra mAnI zakAya tema che paraMtu Azcarya e che ke badhA saMpradAyo pota-potAnA mULa puruSone Aptajana mAne che, tenA vacanone brahmavAkya gaNe che ane sAru, narasuM, zubha, azubha, maMgaLa, aamaMgaLa ke puNya-pApa e badhAno nirNaya potAnI rIte kare che. eTale zubha azubhano nirNaya janasamAja mATe eka koyaDo banI rahe che... astu. ahIM ApaNuM tAtparya eTaluM ja che ke zubha-azubha je kAMI karma pravAha che, vartamAnamAM jIva je satkarmo kare che, dayA--dAna Adi zubha kAryo kare che, te paNa zubha che ane tenAthI baMdhAtA puNyakarma paNa zubha che ane vartamAnamAM jIva je kAMI azubha karmo kare che, pApa kare che, hiMsAdi kare che, krodhAdi kapaTa kare che, te paNa azubha che, tenAthI pApano baMdha thAya che, te paNa azubha che. A rIte zubha ane azubha, puNya ane pApanA je phaLa bhogavAya che te paNa zubha ane azubha che. karmanI be dhArA H karmanuM vartamAnarUpa ane pAraMpArikarUpa, Ama baMne dhArA khyAlamAM rAkhavAnI che. pratyakSa je kAMI karma dekhAya che, te kriyArUpa vartamAnakarma che ane tenAthI apratyakSa na joI zakAya tevuM sUkSma je saMskArarUpa baMdhana thAya che, te paNa karma che. karmanuM pragaTarUpa ane gUDha rUpa, pratyakSarUpa ane parokSarUpa, baMnemAM zubhAzubhatva che. karmanI baMne dhArAmAM pratyakSa ane pAraMparika evA baMne phaLa maLe che. A rIte baMne dhArAmAM karma pravAhita hoya che. sAkSAt dRzyamAna karma ane sUkSma adRzyamAna karma. khUbInI vAta e che ke pratyakSa karmamAM yoga nimitta che. yoganA AdhAre ane AdhyAtmika bhAvonA AdhAre karmanuM rUpa nirdhArita thAya che ane jyAM karma bhogavAya che, tyAM paNa yoga ane te vakhate jIvanI je paristhiti che, tenA bhAvo nimittabhUta che. pratyakSakarmamAM je yogo nimittabhUta hatA, tenuM visarjana thaI jAya che ane jyAre vartamAnanI kriyAthI utpanna thayeluM karma bhaviSyamAM phaLa Ape che, tyAre anya yogo AdhArabhUta thAya che. phakata jIvAtmA ekano eka che. jethI te jIvAtmA karmano kartA ane karmano bhokatA kahevAya che. Ama zubhAzubhakarmanI sAMkaLa svayaM badalAtI hovA chatAM koIpaNa rIte te jIva sAthe joDAyelI rahe che. * jo A rIte jIvano karma sAthe yukatabhAva hoya, to tenI sAme tema nivRtti saphaLatA - (352) Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayukata bhAva paNa hovo joIe. baMne kriyAo jo kriyAtmaka hoya to evo samaya paNa Ave ke baMne niSkriya banI jAya. jIva svayaM zubhAzubhano svIkAra karI tenA phaLa sAthe saMkaLAyelo hoya, to evo paNa samaya Ave ke jIva baMne bhAvathI vikhUTo paDe. A eka vizvaprasidhdha adhyAtmazAstrane sarvathA mAnya evI rAjamArga jevI praNAlI che ke jIva jo zubha ane azubha karma karIne bhogave che, temAM jIvanI AMtaravRtti kAraNabhUta che, tethI kayAreka evo avasara Ave ke AMtaravRttinuM parivartana thatAM zubha ane azubha baMne karmothI vidAya laI jIva potAnI zAMta avasthAmAM praveza kare ane karmane mukata kare athavA pote karmathI mukata thAya che. ghoDasavAra jyAM sudhI savArI kare che, tyAM sudhI ghoDAnI lagAma savAranA hAthamAM che ane savAranI IcchA pramANe tathA azvanI zakita anusAra kriyA thatI rahe che paraMtu ghoDesavAra ghoDAne ja paDato mUke, lagAma choDI de, to ghoDo savArathI mukata thAya che ane savAra ghoDAthI mukata thAya che. eka rIte baMneno mokSa thaI jAya che. A sahaja samajAya tevI prakriyAne AdhAra mAnI siddhikAra ahIM kahe che ke jema zubhAzubha karmano bhoga pramANabhUta che, tema tenI nivRtti paNa pramANabhUta hovI joIe arthAt jIvane karmarUpI azvano tyAga karavAno adhikAra paNa hovo joIe. karma karato rahe, e eka praNAlI che, karmathI sarvathA chUTo paDe, te bIjI praNAlI che. prathama praNAlImAM zubhAzubha bhAvo saMkaLAyelA che, jyAre bIjI praNAlImAM nozubha noazubha, e AgamanI bIjI praNAlI che arthAt zubha paNa nahIM ane azubha paNa nahIM, evI karmAtIta avasthA paNa pramANabhUta che. karmakSayanI prakriyA : kSaya be prakAranA che. sAmAnya kSaNika kSaya athavA sthitivALo kSaya jyAre bIjo kSaya che tene AtyaMtika kSaya kahevAya che. je pravartamAna zubhAzubha karma che, te kSaya pAmIne punaH udayamAna paNa thAya che ane tenI dhArA cAlu rahe che. jyAre AtyaMtika kSaya te saMpUrNa kSaya che. bIja ane vRkSa baMneno nAza che. mULa ja chedAI jAya che, tyAre karmanI sarvathA mukti thAya che. Ama karmanI mukti thavAthI jIvanI paNa mukti thAya che. sAMkaLamAM bAMdhelu jAnavara sAMkaLa kholatAM chUTuM thAya che, tyAre sAMkaLa ane jAnavara baMneno chUTakAro thAya che. te ja rIte karma javAthI abhAvAtmaka ane svabhAvAtmaka baMne prakArano mokSa udbhave che. karmanuM javuM te abhAvarUpa mokSa che. mokSazAstramAM lakhyuM che ke "gnavargo mokSA' "karmono saMpUrNa nAza te mokSa che', 'nirAvaraNa svamAva prAdaya mokSa" AtmAnA nirAvaraNa svabhAvanuM pragaTa thavuM, te mokSa che. A che bhAvAtmaka mokSa. abhAvamukti ja muktinI sahacArI che, mATe ahIM siddhikAra kahe che ke azubha to tyAjya che ja paraMtu aMte zubha paNa tyAjya banI jAya che. zubhAzubhanI je vartuLa sthiti che, te kAyamI nathI. jema tenuM astitva che, tema teno vilaya paNa che ane saikAlika astitvano abhAva thavo, te paNa svAbhAvika che. (1) keTalAka tattvo anAdi anaMta che. (2) jyAre keTalAka tattvo anAdi sAMta che. (3) jyAre vacagALAnA badhA tattvo sAdi-sAMta che. (4) ane parama uttama tattvo sAdi anaMta che. A vilakSaNa cIbhaMgI paristhitino tarkasiddha AbhAsa Ape che. (1) sthAyI tattvo, ke mULabhUta dravyo anAdi anaMta che.. astu. ISLSS(353).SS Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2) karmanuM javuM te anAdi sAMta che - arthAt te abhAva mukita che. 3) jyAre zubhAzubha karmano pravAha sAdi sAMta che. 4) nirAvaraNa jJAnano udbhava te sAdi anaMta che, te bhAvamukti che. ahIM ApaNe mokSano vicAra karIe chIe to temAM bIjo bhaMga ane cotho bhaMga, baMne spaSTa draSTigocara thAya che ane anAdi sAMta ke sAdi anaMta tattvono abhAva hovo, te koI pramANabhUta nathI. jema sAdi sAMta tattvo che, tema tenA vipakSa tattvo anAdi sAMta ane sAdi anaMtamAM paNa tarka siddha che. sAra e thayo ke dhruva dravyo anAdi anaMta che ane tenA AdhAre vibhAva pariNiti thAya che, te sAdi sAMta che. jIva zubhAzubha rUpe tene bhogave che. jyAre vibhAvano nAza thAya che, tyAre anAdi sAMta ane sAdi anaMta bhAvo udbhave che ane te sAdhanAnA phaLa rUpe mokSanuM gaurava pAmyA che. saMpUrNa krama A pramANe goThavI zakAya ? (1) ajJAnadazAmAM zubhAzubha karmabhoga (2) vyavahAradazAmAM zubhAzubha karmabhoga (3) jJAnadazAmAM azubhano laya ane zubhanuM Aditya (4) pUrNa mokSadazAmAM zubha-azubha baMneno laya ane mukti . zaMkAkAre AgaLanI traNa sthitino svIkAra karyo hato paraMtu muktinI vAta sAMbhaLI aTakI gayA hatA. jyAre gAthAmAM ema kahevAmAM AvyuM ke uparanI traNe sthiti pravRtti svarUpa che, to saravALe parama nivRtti maLavI joIe ane parama nivRtti thavAnI kriyAnuM je phaLa che, te mokSa che. paraMtu dhyAna e ApavAnuM che ke mokSa te koI AsamAnathI TapakeluM phaLa nathI paraMtu sadraSTithI, sat sAdhanA vaDe prApta kareluM mahAsAdhya che. zAstrakAra svayaM tenuM AgaLa vivecana karaze. A gAthAmAM AtmasiddhinA AdhArabhUta pAMcamA padanuM AkhyAna cAle che ke jIva jema karmano kartA-bhoktA che, tema karmano mokSa paNa che. A pAMcamuM pada te parama sAdhya che, mahAsAdhya che, jethI A gAthAmAM mokSa zabda ghaNo mahattvapUrNa che. | nivRtti zuM che ? : saMskRtanA A zabdamAM thoDuM dhyAna rAkhavuM ghaTe che ke nivRtti ane nivRtti, evA be zabdo spaSTa na hoya to ghaNI vakhata samajanArA bhUla karatAM hoya che. nivRtti te vyAvRti che ane nivRtti te utpatti che. baMne zabdamAM mULabhUta aMtara che ahIM nivRttinI vyAkhyA cAle che. eka prakAre chUTuM thavuM, koI cIjane choDI devI, gAMThanuM chUTI javuM, ke kriyAthI zAMta thavuM, yogone sthira karavA ane pravRttithI apravRtti tarapha javuM, tevA ghaNA bhAvo nivRttimAM samAyelA che. jema gaNitamAM guNAkAra ane bhAgAkAra hoya che, temeM kriyAno guNAkAra te pravRtti che ane kriyAno bhAgAkAra te nivRtti che. nivRtti te kramika che. aMte badhA kAraNo siddha thayA pachI akramikapaNe paNa te phaLa Ape che. kramika ane akramika baMne prakAranI pravRtti jyAre zAMta thAya, tyAre saMpUrNa nivRtti udbhave che. nivRtti e eka prakArano AtyaMtika abhAva che. jyAre pravRttinA virAmamAM je nivRtti Ave che, te hakIkatamAM nivRtti hotI nathI. kharuM pUcho to AvI madhyakAlIna nivRtti te pravRttinuM bIja paULL SS LLLLL(354), LCCLLLLS Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. eTale zAstrakAroe tene nivRtti kahI nathI. "to strI ne nivartite gIvAH" arthAta AtmA evA sthaLe pahoMce ke have tene tyAMthI pharIthI pAchA pharavAnuM nathI kAraNake tene ajanaka ke ajanmA tevI nivRtti prApta thaI che. sAmAnya rIte mANasa kAma kare che ane sUve che, te baMne eka prakAranI pravRtti ja che. eka kAmathI nivRtta thaI ArAma le, bIjI pravRtti zarU kare, tevo manuSyano svabhAva paNa che ane karma vipAka paNa tevo che, to A badhI sAcI nivRtti nathI. vyavahAramAM kahevAya che ke A bhAI nivRtta thayA che paNa hakIkatamAM te karma pravAhathI mukta thayA nathI. tenA mana-vacana-kAyAnA yogo zAMta thayA nathI. tene nivRttinI koTimAM mUkI na zakAya. sAdhvAcAramAM pAMca samiti ane traNa gupti te sAdhanAnuM mukhya aMga che. temAM samiti zabda pravRtti vAcaka che ane gupti zabda nivRtti vAcaka che. zAstrakAre managuptinI vyAkhyA nivRttirUpa mAnI nathI. mana asabhyabhAve pravRtti na kare, tene ja manogupti kahI che. eka khulAso : pravRttinI potAnI be dhArA che. samyaka-asamyaka, hiMsaka-ahiMsaka, zubha-azubha, dharmane anukULa ane dharmane pratikULa. A rIte jIvanA karmodaya pramANe ane puruSArtha pramANe, pravRtti baMne rUpamAM pravAhita thAya che. asamyaka pravRttithI samyaka pravRttimAM javuM, tyAM paNa nivRttino bhAva che. khoTAmAMthI nivRtta thavuM ane satyamAM pravRtta thavuM, ahIM paNa je nivRtti che, te ApaNe upara kahI te pramANe kramika sAdhanAnuM aMga che. jema jIvanano dora badale ane mithyAbhAvathI samyaka bhAvamAM prayANa thAya, tyAM je mithyAbhAvamAMthI nivRtta thayo che, te nivRtti paNa maMgaLakArI che. temAM zaka nathI paraMtu hakIkatamAM A nivRtti te paNa eka prakAranI pravRtti ke prakriyA che. jyAre ahIM je mokSanI vAta che, te saMpUrNa zubhAzubha karmanA phaLathI vimukta thavuM, karmanuM mULa ja chedAI javuM, sarva karmanuM sattA mAtramAMthI nIkaLI javuM. karmanA prabhAvathI mukta thavuM che. ahIM khAsa samajavAnuM e che ke A karmamuktimAM ghAti karmathI mukta thavuM ane arihaMta avasthAno udbhava thavo, te sAcI nivRttinuM prathama pagathiyuM che jyAre ghAti ane aghAti baMne karmothI mukta thavuM ane siddha avasthAne prApta thavI te nivRttinuM bIjuM pagathiyuM che ane tyAM saMpUrNa virAma che. UMDI vAta : je je guNasthAnomAM je-je karmano kSaya bhAva batAvelo che ane sattA paNa vilupta thaI jAya che. tyAM-tyAM te-te karmanI nivRtti thatAM guNasthAnanI mAtrA AgaLa vadhe che. Ama sAtamAM guNasthAnakathI laIne caudamA guNasthAnaka sudhI saMpUrNa nivRttino eka krama jovA maLe che. A gAthAmAM nivRtti zabdano ullekha karIne siddhikAre nivRttine pramANabhUta mAnI che ane je je sthAnomAM karmano saMpUrNa pravAha aTake che, te paNa eka saphaLatA che. jema karma saphaLa che, tema karmano abhAva paNa viparIta saphaLatA utpanna kare che. A saphaLatA te jIvanI potAnI che. karma ja saphaLa che te zubhAzubha rUpe che ane karmanA abhAvarUpa je saphaLatA che, te jIvanA potAnA Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAva guNonuM prAgaTaya che athavA svaparyAya khIle che. jyAM karma pravAha aTake tyAM jIva AvI saphaLatA anubhave che, te pramANabhUta che. karmano jo mokSa thAya, to jIvano paNa mokSa thAya che. A mokSane jIva svayaM sAkSIbhUta hovAthI ane potAnA ja jJAnano viSaya hovAthI arthAt jJAnagamya hovAthI pramANabhUta kare che. koIe rasagullA khAdhA ane teno svAda tene maLyo, to te svAdanA anubhava mATe have tene bIjA pramANanI jarUra nathI. svayaM pote ja te jJAnano sAkSI che. eka prakAranuM te svapratyakSa che. e ja rIte karmano bhoga thayo hato, te bhogano sAkSI paNa jIva ja hato. kadAca ajJAnadazAmAM te karmabhogane jANI zake athavA na jANI zake, anubhave ke na paNa anubhave. mUDhadazAmAM to AvA hajAro karmaphaLa jIva parAdhIna bhAve bhogave che. te karmabhogano sAkSI jIva pote ja che. ahIM zAstrakAra kahe che ke jema zubhAzubha karma phaLano sAkSI jIva che ane tethI karmabhogane pramANabhUta mAne che, te ja rIte karma nivRtta thatAM karmabhoga aTake che. karmaphaLano pravAha aTake che. teno artha evo nathI ke zUnyatA thaI jAya che. karmaphaLa aTakatA jIvAtmA potAnA guNonA prAgaTaya rUpa phaLane bhogave che. eTale jIva svayaM saphaLa thaI jAya che. tyAM karma saphaLa hatuM ane ahIM jIva saphaLa che. karmano mokSa thaI gayo che, tethI tenI nivRtti thayA pachI jIva svayaM mokSano sAkSI bane che ane je kAMI AdhyAtmika phaLa udbhavyA che teno paNa sAkSI che. TUMkamAM kahevAnuM tAtparya e hatuM ke eka vRkSa sIjhana pramANe phaLa Ape che ane sIjhana pUrI thayA pachI te vRkSamAM punaH phaLa ApavAnI zakti saMcita thAya che. vRkSa jyAM sudhI jIvatuM che, tyAM sudhI te pravRttimAna rahevAnuM che. tema karmarUpI vRkSa je zubhAzubha phaLa Ape che, te eka prakAranA phaLa ApyA pachI virAma pAme che ane bIjA navA karma bAMdhIne punaH phaLa ApavAnI taiyArI kare che. paNa juo ! jyAre te vRkSane jaDamULathI ukheDI nAMkhavAmAM Ave, tyAre phLa ApavAnI tenI prakriyA sadaMtara baMdha thaI jAya che ane te vRkSa virAma pAmI gayuM che. pravRtti pachI mahAna nivRttimAM cAlyuM gayuM che. e ja rIte jyAre karma rUpI vRkSane bIjathI, mULathI chedI nAMkhavAmAM Ave, tyAre have te zubha ke azubha koIpaNa phaLa ApI zakatA nathI. saMpUrNa karma vRkSanuM chedana thaI gayuM che, karmo virAma pAmIne chUTA paDIne potAnA paudgalika rUpamAM cAlyA gayA che. A prApta thayelI sarvathA nivRtti jIvane have mokSa pradAna kare che. karmano mokSa thatAMnI sAthe ja jIvano mokSa thAya che. sAMkaLa chUTI thatAM jAnavara paNa chUTuM thAya che. karmarUpI sAMkaLono laya thatAM AtmA paNa chUTo thaI have pazu bhAvamAMthI bhagavAnanA bhAvamAM pravezI jAya che. A che nivRttinuM rahasya. AtmasiddhinA A pAMcamA padamAM karmamuktinI sthApanA karavAmAM AvI che. AtmA kartAbhoktA to che ja, paNa kartA bhoktA maTIne akartA ane abhoktA banI mokSa pAme che, mukta thAya che. pAMcamA padamAM te bhAvanI abhivyakti karavAmAM AvI che ane karmamuktine pramANabhUta mAnI zaMkAnuM sacoTa samAdhAna ApavAmAM AvyuM che. karmomAM zubhAzubhatva : jainadarzanamAM puNyatattvanI svataMtra sthApanA karavAmAM AvI che. jo ke enA vipakSamAM pApatattvanI paNa sthApanA karavAmAM AvI che paraMtu adhyAtmazAstra ema kahe che ke zubha ke azubha baMne karmabaMdhana che, mATe karmane zubha kema kahI zakAya ? ane karmanA puNya (356). Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane pApa evA be bhAga kema pADI zakAya ? Ama zubha bhAva eka prakAre ArAdhya na hoya tevI mAnyatA paNa prasArita thaI gaI che. jainadarzana sivAya bIjA evA ghaNA saMpradAyo che, je puNya mArgano Adara karatAM nathI ane puNya paNa baMdhana hovAthI tene grAhya mAnatA nathI. jyAre A zubhAzubha kathanamAM eka UMDu rahasya chupAyeluM che, je samajavA jevuM che. hakIkatamAM zubha ane azubha e baMne vipakSI tattvo nathI. arthAta jema ApaNe bolIe ke sAcuM ane khoTuM to baMne zabdo be virodhI bhAvane pragaTa kare che paraMtu azubha ane zubha A baMne zabdo virodhI bhAva vALA nathI, tethI baMnene eka pallAmAM mUkI zakAya tema nathI. jIvanI be mukhya zakti che. yoga ane upayoga. mana-vacana ane kAyA, te yoga che ane jJAna-darzana-cAritra tathA kaSAyAdi pariNAmo, te badho bhAva upayoga che. yoga svayaM pravRttamAna rahe che paraMtu jo temAM bhAvanI azuddhatA bhaLe, to yogo azubha thaI jAya che ane jyAre sAdhaka AtmasAdhanAmAM AgaLa vadhe, kaSAyano tyAga kare, moha pariNAmone ochA kare, tyAre yoganI pravRtti zubha thaI jAya che. UMDI vAta e che ke zubhattva te yoganI paryAya che ane azubha te vibhAvanI paryAya che. yogamAM azubhapaNuM nathI ane vibhAvomAM zubhapaNuM nathI. A rIte zubha ane azubha paraspara virodhI cakra hoya tevuM sAbita thatuM nathI. jyAre AtmA sAdhaka avasthAmAM jAya, tyAre yogo zubha thaI jAya che. Ama azubhatva te kaSAyanA pariNAmo che. ane zubhatva te yoganA pariNAma che. jIva jyAre UMcI avasthAmAM jAya che, tyAre yogo paNa virAma pAme che ane zubha karmanA phaLathI paNa nivRtta thAya che. bolavAmAM zubhAzubha eka sAthe bolAya che ane vyavahAra paNa e rIte prasiddha thayelo che. azubha karmonI avasthA kaSAyayukata che. zubhakarmomAM kaSAyanI maMdatA hoya che paraMtu maMdakaSAya te zubha nathI, yogonI pravRtti zubha che. zubha ane azubha baMne karmo samaye samaye bhinna bhinna phaLa Ape che. AvA baMne karmono pravAha aTakIne sAcI nivRtti maLatAM saMpUrNa mokSano udbhava paNa thAya che. te gAthAnuM mukhya rahasya samajIne zubhAzubha karmanI saMpUrNa nivRtti pramANabhUta che. zubhakarmanA phaLa nirALA che, jyAre karma muktinA phaLa nirALA che. jIva zubha-azubha bhAvothI mukta thaI sva-svarUpane pAme che, te gAthAnuM AMtarika rahasya che. jethI hakIkatamAM karmabaMdhana te sva-svarUpanI dRSTie zubha nathI, paraMtu vyavahArika jagatamAM mIThA phaLa Ape che, tenAthI jIvo zAtA pAme che, dayA ane ahiMsA jevA saguNano udbhava thAya che. mATe vipAkanI dRSTie te zubha che. A rIte vipAkanI draSTie je karmo sAruM pariNAma Ape che, tene zubha kahevAmAM AvyA che. cora ane sajjana baMne manuSya che, baMne karmo bhogave che paNa coranA karmo azubha hovAthI kalaMkarUpa che, saMsAra mATe trAsa rUpa che. sajjana paNa karma bhogave che paraMtu temAM mAdhurya hovAthI, te khyAti pAme che. Ama karmanA pariNAmanA AdhAre karmone zubha ane azubha kahyA che. mokSa sAdhanAnA AdhAre baMne baMdhana che, tethI tene zubhAzubha mAnIne agrAhya kahyA che. A rahasyane na samaje, te jIva puNya mArgano virodhI thavAthI durgati pAme che. AdhyAtmika saMpUTa : AdhyAtmika jagatamAM pravRttine bhautika mAnavAmAM AvI che ane nivRtti te svAbhAvika che. pravRttino abhAva eTale nivRtti, evo ekAMta artha nathI. eka LLLLLLLL357) LLLLLLS Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhAvAtmaka nivRtti che ane eka bhAvAtmaka nivRtti che. bhAvAtmaka nivRtti te dravyanuM potAnuM pariNamana che. cetana dravyamAM AvI nivRtti anaMtakALathI samAviSTa che paraMtu pravRttino ADaMbara hovAthI jJAna vRSTi nivRtti sudhI pahoMcatI nathI. pravRtti te bAhya padArthonI kriyA che ane nivRtti te adhyAtmakriyA che. gAthAno pratyakSa ke parokSa bhAva nihALI zakAya tema che. pravRtti jema pramANabhUta che, tema nivRtti paNa pramANabhUta che ane nivRttino to svayaM pote sAkSI che. A nivRtti anaMta zAtinuM dhAma che. pravRtti sAthe azAMti joDAyelI che. jyAre nivRtti svataH zAMtimaya che. jema ekAMtamAM rAkheluM darpaNa koIpaNa prakAranA pratibiMbathI nirALuM rahe che. pratibiMba te bAhya padArthanI kriyA hatI ane apratibiMbAtmaka bhAva, te darpaNanI potAnI saMpatti che. pratibiMba paDe ne jAya paraMtu darpaNa tenAthI nivRtta che, tema AtmA sanAtana, ciraMtana, nivRtti rUpa che, zAMtinuM dhAma che. A gAthAmAM A parama nivRttinA parokSarUpe darzana karAvyA che. ane pravRttinA abhAvarUpa sapramANa pratyakSa nivRttinA paNa darzana karAvyA che. "aho nivRtti ! aho nivRtti ! tuma hI to mukti" A che gAthAno garbha bhAva. ATalA AdhyAtmika bhAvono sparza karIne A gAthAno upasaMhAra karIe. upasaMhAra : saMpUrNa gAthAmAM pravRtti ane nivRtti, baMnene paraspara sApekSa mAnIne zubhAzubha karmane pravRttinA kAraNarUpa mAnyA che. te ja zubhAzubhakarma phaLa ApatA baMdha thAya. tyAre samajI zakAya, te rIte karmanI mukti thaI jAya che, karmathI nivRtti thaI jAya che, te vAta kavirAje tarkathI siddha karI che. ahIM bhUlavuM na joIe ke zubha ke azubha baMne karma bhogavAIne dUra thatAM karmano mokSa thato nathI. navA karma baMdhAtA rahe che mATe zubhAzubha karmano baMdha thavAnI kriyA jyAre saMpUrNa aTake, karmarUpI bIja na rahe, tyAre je mokSa thAya che, te anaMtakALa mATe muktirUpI phaLa ApanAro che. jema karmabhogamAM anaMtakALa vItyo che, tema karmano nAza thatAM bAkIno anaMtakALa mukti rUpe bhogavAze, tevo sAma sAme anaMtakALanA baMdhanano cheda karavAmAM Avyo che. jeno AgaLanI gAthAmAM ullekha che. gAthAnuM tAtparya e che ke karmacakranI gati ane karmacakrano nirodha, baMne zakya che. karmacakranI gati te saMsAra ane karmacakranI gatino nirodha te mokSa. karmacakra jema anaMtakALathI cAlyuM Ave che, tema nirodha thatA anaMtakALa mATe aTakI jaze. A che mokSanuM rahasya.. astu. SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSupa SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-90 upodghAta : pUrve ApaNe kahI gayA chIe ke A chellI traNa gAthA eka sUtramAM baMdhAyelI che chatAM paNa vivecanathI vRSTie vistAra karavAmAM Avyo che. A gAthAmAM zubhAzubha karmanA aMta rahita nATakanuM varNana karyuM che. samayasAramAM paNa kahyuM che ke jIva jIvananAM kSetramAM moha ane mohajanya zubhAzubha rUpa laIne nAcI rahyo che. zubhAzubha karma eTale mULamAM mohanIya karmanuM nRtya che. zubha ane azubha karma te mohanIya karmanA bAhya pariNAmo che ane jIvane te sAkSAt phaLa ApanArA dekhAya che, tethI teNe zubhAzubha karmanA phaLanI AsaktimAM anaMta kALa pasAra karyo che. karmanA phaLomAM kALa sAkSIbhUta che ane kALa ja karmanI sthitinuM nirmANa kare che, tethI jIvanuM katRtva hovA chatAM divyavRSTie kALa pradhAna che. A gAthAmAM zAstrakAre karmanI sAthe kALano paNa ullekha karyo che ane zubhAzubha karmane bhAvakarma kahIne dravyakarmano parokSarUpe ullekha karyo che, jenuM ApaNe sUkSma vivecana karazuM. A gAthA A nATakano aMta karavAnI paNa vAta kare che ane gAthAmAM karmachedana ke karmabhedana zabda mUkIne punaH muktikALano ullekha karyo che. Ama kALano ane karmano saMbaMdha ane tyAra pachI kALa ane karmanA saMbaMdhano viccheda, baMne vastu saMsAra ane mokSa rUpa che. te rahasya pragaTa karyuM che. AkhI gAthA ghaNI ja sAra bhUta che. have ApaNe gAthAmAM gothuM mArIe. vItyo kALa anaMta te, karma zubhAzubha bhAva; teha zubhAzubha chedatA, upaje mokSa svabhAvAbhA vItyo kALa anaMta : gAthAnA prAraMbhamAM ja anaMtakALanA nATakamAM zubha ane azubha e be mukhya pAtra che, ema batAvyuM che paNa A be pAtroe kyAre nATaka zarU karyuM, teno koI ullekha nathI athavA jIve zA mATe zubhAzubha karmane potAnA mitra banAvyA ? tenuM rahasya pragaTa karavAmAM AvyuM nathI. zAstrakAra svayaM kahe che ke anaMtakALathI A koyaDo cAlato Avyo che. je kArya anaMtakALathI cAlatuM hoya tenI utpattino koI samaya nizcita karI zakAya nahIM to te aMta rahita na kahI zakAya, mATe A karmano prabhAva ane tenI sAthe jIvano saMbaMdha, e badhAno krama anaMtakALa thI cAlI rahyo che, eka rIte anaMtakALa vItI gayo che. vartamAnakALanI apekSAe badhA karmabhoga bhUtakALanI kathA banI gaI che. eTale zAstrakAra "vItyo' ema kahIne bhUtakALano ullekha kare che. AgaLa zuM thaze ke e ja rIte vItato raheze, evo koI niyama nathI paraMtu vartamAna sthiti jotAM te sthiti tenA anaMta bhUtakALanI sAkSI Ape che. jema koI navo cora na hoya ane peDhI dara peDhI tenI paraMparAmAM badhA corInI kaLAmAM pravINa hoya, to vyavahAradazAmAM ema kahevAya ke A lokonA sAta peDhInI jIMdagI corImAM ja vItI che. tema vartamAna paristhiti eka bhUtakAlIna paraMparAnI abhivyakti kare che. ahIM zAstrakAra kahe che ke bhAI ! A zubhAzubha karmano khela khelatAM khelatAM jIvano anaMtakALa vItI gayo che arthAt anaMtakALathI ja A nATaka cAlyuM Ave che. je vartamAnamAM cAlI raheluM che, tenA AdhAre anaMta kALa vItyo che tevo bhAva pragaTa karIne Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULa rahasyane najaraaMdAja karavAmAM AvyuM che. A hakIkatanuM ApaNe pUrvamAM vivecana karI gayA chIe. ahIM TUMkamAM e ja kahevAnuM che ke jIve evo zuM aparAdha karyo hato ke ekendriyAdi bhavomAM paNa janma mRtyu sAthe anaMtAnaMta kALa teNe AvI duHkhamaya dazAmAM vitAvavo paDyo ? anyadarzano paNa A bAbatamAM mana che. je dArzaniko sRSTinI utpatti mAne che te paNa ema kahe che ke karmayukata avyakata avasthAmAM paDelA jIvone sRSTikALamAM punaH sukhadu:khano bhoga karavA mATe, zubhAzubha karma bhogavavA mATe pragaTa karavAmAM Ave che ane sRSTikALamAM karma bhogavatAM te jIva jo IzvarabhakitathI mukata na thAya, to punaH te avyakata avasthAmAM cAlyA jAya che paraMtu te darzanomAM paNa khulAso karyo nathI ke jIve zA mATe karma karyA? A bAbatamAM jainadarzana paNa mauna che. A viSayanI abhivyakita karI zakAya tevI sthiti nathI. eTale zAstrakAro ema kahe che ke vartamAna sthiti che, tethI anumAna karIne ema kahevuM paDaze ke janmamRtyunA cakkaramAM jIvano aMtanakALa vItI gayo che. jIva zAmATe baMdhANo ? te eTaluM badhu mahattvapUrNa nathI paraMtu mukata thaI zake che, te ghaNuM mahattvapUrNa che. baMdhananA je kAMI kAraNo hoya paraMtu pratyakSa dekhAya che ke jIva zubhAzubha karmano zikAra kare che ane AvI avasthAmAM teNe janma janmAMtaranI ghaNI ja lAMbI saphara karI che. A saphara paNa kAMI jevI tevI nathI. anaMtakALanI jUnI saphara che. tenA kAraNonuM koI gaNita thaI zake tema nathI. game tevuM gaNita karyA pachI paNa prazna to Ubho ja raheze ke zA mATe zarUAta thaI ? tenuM taLiyuM maLavuM muzkela che. mATe tyAM budhdhi upara paDado nAMkhIne mukitane sIdho sparza karavAmAM Ave che. anaMtakALa vItyo che, temAM kALa sivAya koI sAkSI banI zake tema nathI. anaMtakALanA nATakano sAkSI anaMtakALa ja che, to kALa je kAMI saMskAra sAthe cAlyo Ave che, te vartamAnakALanA eka samayamAM paNa samAyelo che. jJAna rUpI netra khUlatAM anaMtakALanuM nATaka pratyakSa thAya che ane jJAnanetra baMdha hoya, tyAM sudhI jIva zubhAzubha bhAvone ja bhogave che. jIva pote cUpa che, zAMta che ane ajJAna che, je kAMI bhAva, pratibhAva, vibhAva ke sukhaduHkhanA bhAvo che te badhA zubhAzubha karmanuM phaLa che. nATaka cAlu che, DraSTA svayaM nATakamAM bhaLelo che ane zubhAzubha pariNAmarUpI je kAMI dRzya che, te ja vRSTAnI sImA banI gaI che. eTale dRSTA svayaM potAne na jotAM zubhAzubha bhAvomAM ramato anaMtakALa vItAvIne paNa haju e ja bhAvamAM ramaNa kare che. kRpALu gurudeve A gALAmAM abhUta rIte A dArzanika, AdhyAtmika ane naitika traNeya avasthAnuM citra pragaTa karyuM che. kAraNonI jaMjALamAM na jatAM je kArya najara samakSa che tene pramANabhUta mAnIne, anaMtakALanI sAkSI ApIne siddhikAre zubhAzubha karmano je khela cAlI rahyo che, tenuM darzana karAvyuM che. eka UDuM samajavA yogya tAttvika vivecana : sAmAnya rIte A gAthAomAM zubhAzubha karmanA phaLabhogano eka sAthe vAraMvAra ullekha thayo che paraMtu hakIkatamAM zubha ane azubha e samAna kakSAnA tattvo nathI. ApaNe mULa tapAsIe, to zubha karma te svataMtra tattva nathI. eka prakAre vacagALAnI kriyA che. jyAre azubha karma thAya che, tyAre pApano baMdha thAya che. jyAre azubhakarmanI nivRtti thAya che, tyAre svataH zubha kriyA thavAthI puNyano baMdha thAya che ane jyAre KILLS(360) ISIS Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azubha karmano AtyaMtika kSaya thaI jAya che, tyAre puNyano baMdha thato aTakI jAya che. nIcenI vibhAjana vyavasthAthI A vAta spaSTa thaze. zubha kriyA be rIte thAya che. (1) azubha kriyAnA abhAvamAM svataH thanArI niravadha zubha kriyA, jyAM sudhI zarIra che, tyAM sudhI vadhate oche aMze yogonI caMcaLatA anusAra zubhakriyAnA baMdhamAM ochI-vadhatI sthiti baMdhAya che. A AkhI kriyA svataMtra che. temAM jIvanuM kartutva nathI. zubhakriyAnI svataMtratA eka rIte parAdhIna che. azubha kriyAnI nivRtti thatAM zubhakriyAne avakAza maLe che. A che prathamakakSAnI sAmAnya zubhakriyA. (2) bIjI zubhakriyA te manuSya potAnA bhAvothI yogonuM saMcAlana karI IcchApUrvaka zubhakAryo kare che. jo ke tyAM paNa IcchA ke rAga maMda kaSAya rUpe astitva dharAve che paraMtu kaSAyano abhAva thatAM yogo svayaM zubha kriyA kare che. A bIjA naMbaranI zubhakriyAmAM jIvAtmA potAnA vIryano prayoga kare che ane pariNAme puNyano baMdha thAya che. puNyanA phaLa bhogavavA ke na bhogavavA temAM jIva svataMtra che. rAta nA puNyaphaLano be rIte tyAga kare che. (1) puNyaphaLathI je prApta thAya, teno tyAga ane (2) puNyanA yogathI je dehAdi sAmagrI maLI che temAM anurAga na rAkhe ane sukhanI kAmanA na kare, to paNa puNyano tyAga thAya che. ekamAM tyAga che ane bIjAmAM vairAgya che. tyAgamAM paNa vairAgya che ane vairAgyamAM paNa tyAga che. puNyaphaLanI upasthitimAM ane tenA bhAgamAM paNa vairAgyanI sthiti hovAthI jIva paNyaphaLathI mukata rahe che. A AkhI zubhakriyA azubha kriyAnA tyAgamAM svataH jIvanI sAthe joDAtI rahe che. - azubhakriyA eka kaSAyayakata nirALo bhAva che. je adhyAtmane dUSita kare che ane yogone paNa dUSita kare che, mATe zubhanI sAthe azubhanI tulanA thaI zake nahI. jIvAtmAnI je sAmAnya zubha jIvana praNAlI che. temAM kaSAyanA kAraNe azubhatva Ave che ane pApano baMdha thAya che. A pApabaMdhamAM moha te mukhyapAtra che. spaSTa e thayuM ke mohanI upasthitimAM azubhakarmo baMdhAya che ane bhogavAya che ane mohanI nivRttimAM prathama bhUmikAmAM puNya baMdhAya che ane jIvane uparanI sthiti sudhI pahoMcavAmAM paNa sahAyaka bane che. moha sarvathA zAMta thatAM zubha paNa vidAya laI le che. A che zubhanI nivRtti. Ano Akho krama nIce pramANe goThavAya che. (1) azubhanI pravRtti ane zubhanuM AcchAdana. (2) azubhanI nivRtti ane zubhanuM pravartana A che prathamakakSA. prathamakakSAmAM zubha ane azubha eka sAthe nivRtta thatA nathI. azubha nivRtta thAya, tyAre zubha pravRtta thAya che. baMnenI nivRtti eka sAthe saMbhava nathI. uparanI kakSAmAM azubhanI ane zubhanI baMnenI sahagAmI nivRtti arthAt azubha nivRtta thAya che ane zubha paNa nivRtta thAya che. A bhUmikA navamA guNasthAnaka pachIthI AvanArI che. sAmAnya kakSAmAM jIva azubhano ja tyAga karavAno adhikArI che. zubhane nivRtta karI zakAto nathI eka caubhaMgI sAme rAkhIe. (1) azubhanI pravRtti ane zubhano nirodha (2) azubhanI nivRtti ane zubhanI pravRtti (3) zubhanI nivRtti ane azubhano nirodha (4) zubhanI nivRtti ane azubhanI nivRtti. IS (361 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A cAre bhaMganA kramamAM prathama bhaMga viSaya-kaSAyamAM lIna sAmAnya jIvomAM ghaTita thAya che. tyArapachInA kramamAM samajI zakAya che ke azubhanI nivRtti, te sAdhanAno prAraMbhakALa che ane puNyanI arthAt zubhanI nivRtti, te sAdhanAno uttarakALa che, aMte baMnenI nivRtti te sAdhanAnI aMtimakakSA che. tyAM zubhAzubha baMne karmano AtyAMtika kSaya thavAthI saMpUrNa nivRtti thAya che. A nivRtti te ja mokSa che. mokSanuM bIjuM nAma ja AtyAMtika nivRtti che. TUMkamAM amAro kahevAno sAra e hato ke zubhAzubha karmanI pravRtti ke nivRtti eka sAthe joDAyelI nathI. vyavahAramAM zubhazubhakarma eka sAthe bolAya che paraMtu tenA baMdhano krama ane bhogano krama baMne nirALA che ane sUkSmarUpe mULamAM mohanI ja hAnivRdhdhithI zubhAzubhanuM nATaka cAlu rahe che. "teha zubhAzubha chedatAM' ema jaNAvyuM che, te padano artha uparanA vivecanathI ghaTita karavo joIe. arthAt zubha ane azubhanuM eka sAthe chedana thatuM nathI. azubha cheDAyA pachI jIva zubhabhAvamAMthI vadhAre pasAra thAya che. azubhanuM chedana thatAM zubhamAM vRddhi thAya che. jIva jayAre azubhanuM saMpUrNa chedana kare che, tyArapachI te zubhanA chedanano AraMbha kare che. padamAM lakhyuM che ke "zubhAzubha chedatAM paNa tyAM jANI levuM joIe ke baMnenuM chedana eka sAthe thatuM nathI. prathama azubhanuM chedana thAya che ane azubhanuM chedana karatI vakhate puNyanA gaMja bhegA thAya che paraMtu tyAre jIva tenI paravAha karato nathI ane azubhanuM chedana thayA pachI puNyanA chedana mATe tene koI vizeSa prayAsa paNa karavo paDato nathI. jIva uparanI kakSAmAM bahu ja alpa prayAsathI puNyanuM chedana kare che. A rIte tattva samajavAthI spaSTa thAya che ke azubha chedana ane zubha chedananA kALa bhinna bhinna che. azubhanuM chedana ane puNyanI vRdhdhi. puNyanuM chedana ane yoganI sthiratA ane aMte yogono tyAga thatAM zubha ane azubha, baMnenuM sarvathA chedana. Ama zubhAzubhanI kriyAmAM krama goThavAyelo che, tethI teha zubhAzubhakarma' chedatAM tema lakhyuM che, te krama ahIM puNyathI karyo nathI paNa parokSabhAve jainadarzanano je nyAya che te pramANe karma chedanano krama samajI levAno che. zubha ane azubha eka sAthe choDI zakAtA nathI. mATe azubhathI nivRta thavuM, te mukhya lakSa che ane zubhathI nivRtta thavuM, te aMtima lakSa che. azubhanuM chedana thavuM, te prAthamika bhUmikA che. jo jIva A zubhAzubha karmanuM chedana samajI na zake, to satkarmane zubhamAnIne AraMbhamAM teno tyAga karavA taiyAra thAya, to te eka prakAre dharmano ArAdhaka to thato nathI paNa virAdhaka thaI jAya che. azubha karmano ke tenA phaLano tyAga karavAthI sAmAnya rIte sat karmo thatAM rahe che. mokSa' zabdanuM dvividha svarUpa : ahIM "upaje mokSa svabhAva' te lakhyuM che, te aMtimaphaLa che. ahIM mokSa zabdano artha e rIte ghaTita thAya che (1) jJAnAtmaka mokSa ane (2) bhAvAtmaka mokSa. jIva zubha ane azubha baMne karmanA phaLa bhogavI rahyo che. chatAM te karmathI jIva nirALo che. A kriyAmAM anaMto kALa vyatIta thaI gayo che chatAM jIva temAMthI mukata thayo nathI paraMtu have jJAna thatAM samajAya che ke A zubhAzubhakarma ane tenA kaDavA--mIThA phaLa te samagra karmataMtra che. jo zubhAzubha baMnenuM chedana thaI jAya, to jIva nirALo thaI zake che AvuM nizcayAtmaka jJAna thavuM, te jJAnAtmaka mokSa che. arthAta jJAnamAM mukita che. mokSano svabhAva arthAt tenuM rahasya vRSTigata thaI \\\\\\\\S(362) .. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayuM che, mukata thavuM te jIvano potAno bhAva che. mukata na thavuM, te parabhAva che, te karmano bhAva che, arthAt te svabhAva nathI. mokSa te svabhAva che ane karmabhoga te vibhAva che. Ama vibhAva ane svabhAvanI rekhA kheMcavAthI mokSa te svabhAvanI kriyA che ane mukata na thavuM te vibhAvanI kriyA che. jyAM sudhI zubhAzubhanuM chedana thayuM nathI, tyAM sudhI vibhAvanuM astitva che paNa vibhAvane spaSTa jANavAthI jJAnAtmaka mokSa thAya che. jJAnAtmaka mokSa e ja samyakattvanuM rUpa che ane chevaTe karmano AtyaMtika kSaya thatAM je mokSarUpI phaLa Avaze, te bhAvAtmaka mokSa che arthAt mokSanuM svarUpa pragaTa thAya che. je mokSa jJAnamAM dekhAyo hato, te ja mokSano pratyakSa udbhava thAya, te bhAvAtmaka mokSa che. mokSa thavo te eka hakIkata che, mukita e jIvano svataMtra adhikAra che. jJAnanA abhAvamAM ane puruSArthanI nirbaLatAnA kAraNe karmanI beDI jakaDAyelI hatI, paraMtu jayAre jJAnano udbhava thayo, tyAre prathama pakSamAM ajJAnanuM chedana thayuM, dvitIya pakSamAM mohAdibhAvonuM chedana thayuM ane mukita arthAt mokSa svataMtra rIte svabhAvika kriyArUpe pragaTa thayo che. A che gAthAnuM rahasya. pUrvamAM ApaNe kahI gayA chIe tema zAstrakAre kALanI sAthe karmano saMbaMdha joDyo che paraMtu kALa ane karma baMne nirALA tattvo che. "vItyo kALa anaMta' ema kahevAmAM kALa sAthe kazuM levA-devA nathI. paraMtu anaMtAnaMta karmano bhoga vyatIta thayA che ane anaMtakALa je vyatIta thayo che, te eka jIvane AzrI nathI. anaMtakALa je vItI gayo che temAM anaMta jIvo mokSe paNa cAlyA gayA che. jIva upara ke karma upara kALano prabhAva nathI ane kALa upara karma koI AdhAra rAkhatA nathI. ahIM zAstrakAre kALane eka mAtra sAkSIrUpe mUkyo che. hakIkatamAM to karmanA anaMta phaLa, anaMta janma ane anaMta mRtyu vItI gayA che. A badhA janma janmAMtarano sAkSI eka kALa mAtra che. jIve ja AvA janmo vItAvyA che, mATe ahIM kALa ane karma baMnenuM koI aikeya nathI. vyavahAra draSTie teno ullekha mAtra karyo che ane Takora karI che ke jIva jo jAgRta na thAya, to haju paNa Avo bIjo anaMtakALa vItI zake che. jema vyatIta thayo che tema vyatIta karavo paDaze, tevo koI niyama nathI. jAgyA vagara vyatIta thayo che ane nahIM jAge, to vyatIta thato raheze ane jo jAgaze to nahIM vIte. jAgyA tyArathI savAra' siddhikAre Ama kALane vacamAM mUkIne jAgRtinuM ubodhana karyuM che. "bhAva" zabdanuM tAtparya zA mATe anaMtakALa vItyo? tenA kAraNarUpe zubhAzubha karma mAnyA che. paraMtu hakIkatamAM azubha karma ane zubha karma pratyeno rAga e mukhya kAraNa che. zubhakarma te janma mRtyunuM kAraNa nathI paraMtu zubhakarmanA je mIThA phaLa Ave che, te phaLa pratyeno je anurAga che ane tenA kAraNe je kAMI azubhakarmo thAya che, te baMdhananuM kAraNa che. te anaMtakALanA rajhaLapATanuM kAraNa che, mATe zAstrakAre sAkSAt zubhAzubha karmane doSita ne gaNAvatA tenAthI upajatA je bhAvo che, tene doSita gaNyA che. azubha karmanA udaya vakhate paNa jo bhAva sArA hoya ane samabhAva hoya to azubha karmanA udayathI paNa karmachedana thAya che. zubhakarmanA udaya vakhate bhAva jo Asaktimaya hoya, to zubhakarma paNa janma mRtyumAM vRddhi kare che. mATe ahIM zAstrakAre \\\\\\\\\\\\\\\\(363) SSSSSSSSSSS SSSSSSSSSSSSSS Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva zabda mUkIne eka rahasyamaya tattvadarzana karAvyuM che. have A viSayanI eka caubhaMgI joIe. (1) azubha karmamAM samabhAva (2) azubhakarmamAM viSamabhAva (3) zubhakarmamAM viSamabhAva ane (4) zubhakarmamAM paNa samabhAva (1) azubhamAM zubha (2) azubhamAM azubha (3) zubhamAM zubha ane (4) zubhamAM azubha A rIte caubhaMgIno vicAra karatAM jaNAya che ke karma je kAMI phaLa Ape, te vakhate jIvanA je bhAva bhajavAya che, tenA AdhAre ja jIva saMsAranI vRddhi athavA saMsArano kSaya kare che. karmabhoga vakhate je bhAva Ave che, te ja mukhya che. zubha ane azubha baMne bhAva jIvanA svabhAva pariNAmathI bhinna che, te eka hakIkata che paraMtu baMnenI vyAvRtti eka sAthe thatI nathI. te lakSamAM levAnI jarUra che. zAstrIya krama A pramANe che - cothA guNasthAnakathI AThamA guNasthAnaka sudhI kramazaH azubha bhAvo nivRtta thAya che ane zubhamAM vRddhi thAya che. AThamA guNasthAna pachI azubha nivRtta thayuM che ane have zubhabhAvone nivRtta thavAno vAro Avyo che. kaSAyano abhAva ane yoganI sthiratAnA kAraNe have zubhanI nivRtti thAya che paraMtu A nivRtti navA karmanA baMdhanI apekSAe che. pUrvamAM bAMdhelA zubhAzubha karmo keTalAka kharI jAya che ane keTalAka bhogavAyA pachI nivRtta thAya che paraMtu chevaTe evuM kendrabiMdu Ave che jyAM baMne bhAva nivRtta thAya che ane jIvano mokSa thAya che. ahIM je nivRtti ane mokSanI vAta karI che, te sAdhanAnA aMtima biMdunI apekSAe che ane sAthe sAthe ziSyanI zaMkAnA samAdhAna rUpe jIva jo karmano kartA che, bhoktA che, to karmathI mokSa paNa thAya che. tevuM samAdhAna ApavA mATe che paraMtu pAThaka jo zubhAzubhanI nivRttino krama na samajI zake ane ekAeka bAhya dRSTie gaNAtA zubhakarmomAM udAsInatA dharAve, to te hakIkatamAM zubhabaMdhathI mukta thavuM, to dUra rahyuM paNa azubha bhAvothI baMdhAya jAya che kAraNake jyAM sudhI yoga che, tyAM sudhI yogano samyak prakAre prayoga na thAya, to yoganI sAthe pramAda bhaLavAthI azubhano. svIkAra thaI zake jAya che, mATe zubhAzubhanI nivRtti te AdhyAtmika kakSAno khUba ja UMDo vicAra che ane karmathI mukta thavAya che, te jJAnadaSTie jANavAno viSaya che. jJAnavRSTie jotAM zubhAzubha karma nirALA che. karmabaMdha ane karmaphaLa paNa jIvathI nirALA che. nizcayAtmaka dRSTie jJAna karmathI mukta che. zrI amRtacaMdrajIe kahyuM che ke "tIvrajJAna vana chidyate rmASTam' arthAt jJAnarUpI karavatathI karmarUpI kASTa chedI zakAya che. A che zubhAzubha karmanI bhAvarUpa bIjamukti. A bIjarUpI mukti pallavita thatAM mokSarUpI latA pAMgare che ane jIva karmaphaLane choDIne latAnA zAMti phaLano anubhava kare che. AkhI gAthAmAM bahu saMkSepamAM dravya ane bhAvathI saMsAra ane mokSa baMnenuM svarUpa pragaTa karyuM che. ahIM je zubhAzubha bhAva kahyA che teno marma A pramANe che. zubha ke azubha svayaM bhAva nathI paNa zubha ane azubhathI jIvamAM pratikriyArUpe bhAva utpanna thAya che. gAthAmAM kAvyavRSTie zubhAzubha bhAva tema lakhyuM che, arthAt zubha bhAva ane azubhabhAva evA be zabdo saMkalita che. zubhabhAvano artha e nathI ke bhAva svayaM zudhdha che. zubhatva te yoganI kriyA che paraMtu A yogathI Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane bAhya zubha saMyogathI jIvAtmAmAM pratikriyA thAya ane tenAthI pariNAmarUpa bhAva utpana thAya che. A bhAva lagabhaga rAgAtmaka hoya che ane e ja rIte azubha saMyogathI pratikriyA thatAM je bhAva thAya che te prAyaH SAtmaka hoya che, to zubha bhAva ane azubha bhAva zabdane chUTA pADIne kAraNa-kArya bhAve vyAkhyA karavAthI mAthAno marma prakAzita thAya che. teha zubhAzubha chedatAM.... zubha ane azubha te karmanA phaLa che. zubha karmothI zubha saMyoga ane azubha karmothI azubha saMyoga, A rIte saMyogonI sthiti racAya che ane jIva teno sAkSI hovAthI, teno bhoktA hovAthI jIvanI aMdara bhAvanuM pariNamana thAya che arthAt bhAva janme che paraMtu jema zubhAzubha karmanA yogathI rAga-dveSarUpI bhAva pariName che. te ja rIte jJAnadazA thatAM te bhAvonI nivRtti thAya che. zubhAzubha karmanA saMyogathI haju saMyogonI hAjarI che paraMtu have jIvamAM tenI rAga dveSarUpI pratikriyA thatI nathI. jIva A pratikriyAthI nivRtta thAya che. zubhAzubha yogothI nivRtta thavAno avasara to karmano vipAka thayA pachI Avaze paraMtu atyAre zubha ane azubhathI utpanna thayelA bhAvomAMthI nivRtti thaI zake che. jyAM sudhI zubhAzubha bhAvanI nivRtti na thAya, tyAM sudhI je dhyAnanI prakriyA che, te ArtadhyAnanI zreNImAM Ave che. zAstrakAre A pratikriyAtmaka bhAvone ArtadhyAna kahIne cAra bhAgamAM vibhakta karyuM che. - (1) ISTano saMyoga ane temAM rAga (2) ISTano viyoga ane temAM kheda (3) aniSTano saMyoga temAM upajato dveSa (4) aniSTano viyoga ane tenAthI upajatI khuzI. ArtadhyAnanA A cAreya bhaMgathI spaSTa thAya che ke zubha ke azubha dUSita nathI. zubha ke azubha eka saMyoga mAtra che ane te karmanuM phaLa che paNa zubha ane azubha saMyogathI utpanna thatAM je rAga-dveSarUpI bhAva che, te saMsAra che. zubha ke azubha saMyogomAM virakti bhAva banI rahe, to te mokSa che. ISTa ane aniSTa saMyoga eka karmanI prAkRtika kriyA che. tenAthI utpanna thatAM harSa ane viSAda, te bhAva che, vibhAva che, tene durbhAva paNa kahI zakAya. A badhA viparIta bhAvothI mukta thavuM, te bhAvamukti che paraMtu yAda rAkhavuM ghaTe che ke A bhAvamukti kalpanAmAtrathI thaI zakatI nathI. paraMtu te niraMtara akhaMDa sAdhanA ane abhyAsano viSaya che ane tenAthI vadhAre sagurUnI kRpA tathA temanuM mArgadarzana ke sAMnidhya bhAvamuktinuM prabaLa sAdhana che. A badhA nimitta sAdhanomAM jIvAtmAno svayaM puruSArtha, te upAdAnakAraNa che. upAdAnakAraNa prabaLa thatAM zubhAzubha bhAvonI mukti thAya che ane aMte zubha azubha saMyoga paNa vilaya pAme che. | zubha ane azubha kriyA te bhautika kriyA che. dehAdi sAdhano ane bAhya sAdhana ke upakaraNo che, te badhAne jIvanI potAnI anukULatA ke pratikULatAnA AdhAre zubha ke azubha kahevAmAM Ave che. padArtho to potAnA varNa, gaMdha, rasanI paryAyathI pariNAma pAmatA hoya che paraMtu A badhA dravya upakaraNo jIvane anukULa hoya, to zubha ane pratikULa hoya, to te azubha kahevAya che. jIvanA zubhAzubha bhAvo mATe A padArtho javAbadAra nathI paraMtu jIvamAM je kAMI bhAvo thAya che, tenA mATe SSSSSSSSSSSSSSSSSSS SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSsssssssssss Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanuM potAnuM ajJAna, viSayAsakti ane kaSAya, A tripuTI javAbadAra che. jJAna, virakti ane cAritranA pariNAmothI bhAvomAM moTuM parivartana paNa thAya che. bhAvonI je kAMI bharatI oTa thAya che, temAM jIvAtmA svayaM javAbadAra che. zubhAzubha dravyo nimita mAtra che paraMtu ajJAnanA kAraNe manuSya ema kahe che ke A azubha ke zubha saMyogonA kAraNe huM sukhIdu:khI chuM. sukhadu:khano AdhAra jIvanA karma che, tenA karatAM jIvanA bhAva ja mukhya kAraNarUpa che. jANavA yogya jJAnataMtu ? zubhAzubha saMyoga te paNa karmanuM phaLa che ane tenA nimittathI upajatAM rAga-dveSa paNa karmanuM phaLa che. A viSayane spaSTa karatAM zAstrakAroe karmanA spaSTa be vibhAga pragaTa karyA che. ghAti karma ane aghAti karma. bAhya draSTie je kAMI zubhAzubha saMyoga utpanna thAya che, te AghAti karmanA phaLa che. aghAti karma te karmaniSpana saMyoga utpana karIne zubhAzubha upakaraNo pragaTa kare che arthAt vedanIya, AyuSya, nAma, gotra, A cAreya aghAti karmo drazyamAna, pragaTa rUpe vedana thaI zake, tevA saMyoganI racanA kare che ane potAnA udaya prabhAvathI jIvane tevA saMyogomAM laI jAya che. A che aghAti karmanA zubhAzubha karmaphaLa paraMtu A badhA saMyogonI racanA thayA pachI temAM je kAMI rAga-dveSanA pariNAmo udbhave che, ajJAna tathA mithyAtvanuM je nATaka thAya che ane jIvAtmA potAnI nabaLAIthI A nATakano zikAra thAya che, A ghAtikarmanuM phaLa che. ghAtikarmo jIvane rAga-dveSarUpI karmaphaLa Ape che. zubha-azubha saMyoga paNa karmaphaLa che ane tenAthI utpanna thatAM vibhAva pariNAmo che, te paNa karmaphaLa che. A zubhAzubha bhAvothI mukta thaI aMte zubhAzubha saMyogathI paNa mukta thavuM, te mokSa che. "karma zubhAzubha bhAva." gAthAnuM A pada ghaNuM nAnuM che paNa tenuM pRthakkaraNa karatAM khaMDa ane upakhaMDano vicAra karatAM teno dravyArtha, bhAvArtha ane paramArtha samajAya che. A eka ja padamAM (1) karma (2) karmajanya zubhAzubha saMyoga ane (3) tenAthI upajatAM bhAva, A rahasyamaya tripadI abhivyakta karI che. karma' zabda saMpUrNa karyataMtrano vicAra karAve che. zubhAzubha saMyoga te aghAti karmanuM phaLa che ane tenAthI pragaTa thatuM dazyamAna nATaka ane tenAthI upajatAM bhAvo, ghAti karmono prabhAva che. jemAM viSaya, kaSAya, avrata, pramAda Adi bhAvono samAveza thAya che. A traNeya tattvone samajIne bhAvanuM parivartana thatAM, A tripuTI tUTI jAya che ane sAdhaka mokSanI maMjhilane pAme che. A che gAthAmAM mUkelI hIrA-motInI mALA. karma zabdathI mana-vacana ane kAyAnA yogo dvArA je kAMI kriyA thAya che, te vartamAna karma che. vartamAna kriyAmAM paNa jIvanA bhAvasaMyukta hovAthI A karma karmabaMdha rUpe pariName che. te sattA niSTha karma che ane tyArabAda vipAka thatAM je kAMI pariNAma Ave che, te paNa karmanuM pariNAma che. karma karatI vakhate paNa karmonA be prakAra che, zubha ane azubha ane jyAre teno vipAka thAya che, tyAre paNa te zubhAzubha karmo zubha-azubha saMyoga ane saMvedana UbhA kare che, jyAre zubhAzubha karmarUpa phaLa pragaTa thAya che tyAre jIva punaH potAnI zakti anusAra vIryanuM skUraNa karI navA bhAva utpanna kare che ane A bhAvathI punaH karmanI sAMkaLa cAlu rahe che, mATe ahIM zAstrakAra kahe che. ke zubhAzubha karmonA phaLa ane temAMthI pragaTa thatAM bhAva ane te bhAvanA prabhAvathI navA karmabaMdha, NSSSSSSSSSSSSSSSS(36)SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama anaMtakALa vItI gayo che. A che gAthAnuM maMtavya. ahIM 'anaMtakALa' ema kahyuM che, to hakIkatamAM kALa dravya to kSaNika samayarUpa che. kALa koI nitya, zAzvata dravya che ke nahi te bAbatamAM dArzanika ghaNo vivAda che paraMtu je kSaNika kALa che te paNa anaMta kSaNa rUpe astitva dharAve che, tethI tene anaMtakALa kahyo che. A kALano aMta bhUtakALamAM kyAreya Avyo nathI. bhaviSyamAM paNa A kALano aMta Avaze nahIM. mATe kALanI je kSaNika paraMparA che, te paNa trikALavartI che. bauddhadarzana "sarvakSaNika" ema mAne che paraMtu temaNe paNa kSaNanI paraMparAno svIkAra karyo che ane AvI kSaNa paraMparA aMtarahita bhAvathI cAlatI raheze. vizvanA badhA padArtho A kSaNika paraMparAnA prabhAva taLe hoya che. Atmadravya potAnA guNadharma anusAra te te kALamAM tevA sukhaduHkhano anubhava kare che ane zubhAzubha karmanA AdhAre vyavahAra tRSTie kALane dUSita kare che. dUSita thayelo jIva punaH janma mRtyunI paraMparA cAlu rAkhe che. hakIkatamAM anaMtakALa vItyo nathI. paNa anaMta janma vItI gayA che. aMta vagarano kALa vItI zakato nathI paraMtu jIve kALanI sAkSIe anaMta janmo vitAvyA che. vItyo kALa anaMta' kahevAno matalaba e che ke jIve anaMtakALa janma mRtyu rUpe vitAvyo che. kALano pravAha to cAlu ja rahe che, paraMtu jIva zubhAzubha karmanuM avalaMbana laI vyartha janma mRtyunA cakramAM paribhramaNa karato rahe che. A tenI karmabhoganI lIlA anaMtakALanI jUnI che. tenI koI Adi jaNAtI nathI ane jo bhAva parivartana na thAya to teno aMta paNa Avato nathI. have zAstrakAra kahe che ke jIva mATe A moTuM zubha lakSaNa che ke A paraMparAthI jIva mukta thaI zake che. AtmasiddhinuM pAMcamuM pada mokSanI vyAkhyA kare che ane spaSTa kahe che ke jema karma bAMdhavAnA ane karma bhogavavAnA je kAMI zubhAzubha bhAvo che, te baMdha ane bhoga, baMnemAM jIva jema ramaNa kare che, tema temAMthI chUTI paNa zakAya che ane chUTavAno mukhya upAya bhAva parivartana che. je zubhAzubha bhAvothI karma bAMdhyA che, te zubhAzubha bhAvonuM chedana thAya, to karmathI mukti paNa thAya. Ama sIdhuM gaNita karyuM che ane darzanazAstrano amara siddhAMta vyakta karyo che. je je kAraNothI je je kAryo nIpaje che, te te kAraNono laya thatAM te te kAryano paNa laya avazyabhAvi che. arthAta RUTmAvat lAmA " A gAthAmAM saMpUrNa vyApti pragaTa karI che ane kahyuM che ke zubhAzubha karmothI saMsAra cAle che ane zubhAzubha karmanA javAthI athavA abhAva thavAthI saMsArano abhAva thAya che ane mokSa nIpaje che. zubhAzubha kAraNarUpI dravyathI saMsArarUpI kArya udbhave che ane zubhAzubha karmarUpI kAraNanuM chedana thavAthI saMsAranuM chedana thAya che ane mukti nIpaje che. Ama paraspara vyApti che, mATe A sAva ane abhAvanuM gaNita spaSTa ane tarka siddha che. (1) kAraNa che, mATe kArya che. (2) kAraNa bhedAya che, mATe kArya bhedAya che. AgaLanA trIjA padamAM zAstrakAra svayaM kahe che ke "teha zubhAzubha chedatAM ahIM A padamAM zubhAzubha bhAvanuM ke karmanuM chedana karavA mATe preraNA ApI che ane chedana thAya to mokSa nIpaje \\\\\\\\\\\\\\\(3 ) SSC SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema spaSTa maMtavya rajU karyuM che. have ApaNe A zubhAzubhanA chedanano krama zuM che, te upara gaMbhIratAthI vicAra karIe. sarvaprathama e jANI levuM joIe ke zubha ane azubhanuM ekasAthe chedana thatuM nathI. ahIM je zubhAzubhanA chedananI vAta kahI che, te kramika bhAve kahI che. jema divasa ane varasa eka sAthe vyatIta thatA nathI. divasonI maryAdA pUrI thAya, tyAre varSa vyatIta thAya che. A eka sthULa udAharaNa ApyuM che. hakIkatamAM zubhAzubha chedanamAM eka nizcita krama zAstrakAroe pradarzita karyo che, je krama samajAya tevo che. zubhAzubha chedanano kama : jIva jyAre nIcI kakSAmAM hoya che arthAt asaMjJI sudhInI dazAmAM hoya che, tyAM sudhI tenA jIvanamAM azubhanI pradhAnatA ane alpAMze zubhano bhoga hoya che, akAma nirjarAnA baLe te jIva upara Ave che, tyAM paNa jema jema azubha bhAvonuM chedana thAya che, tema tema jIva upara Ave che. punaH ajJAnadazAmAM zubha bhAvono tyAga karavAthI jIva nIcI gatimAM paNa jaI zake che. Ama jIva ekendriyathI paMcendriya ane paMcendriyathI ekendriya rU5 saMsAracakramAM zubhAzubha karmanA baMdhana ane chedanathI pharato rahe che paraMtu akAmanirjarAthI thatuM A chedana te vAstavika chedana nathI. te eka prakArano karmabhoga che. azubhakarmanI mukti thAya ane zubha jIva bhava pAme. punaH rAga-dveSanA kAraNe zubha bhavamAMthI azubha bhavamAM jAya. A avasthAmAM paNa zubhAzubha bhAvonuM chedana thAya che paNa tenuM pariNAma karmamuktirUpa hotuM nathI, tethI te chedanane vAstavika gaNyuM nathI. A che ajJAnadazAnA zubhAzubha bhAvonuM baMdhana ane chedana, paNa tenuM phaLa mukti nathI. - have jJAnadazAmAM AvyA pachI je zubhAzubha bhAvonA chedananI kathA che te paNa ghaNI ja vicAraNIya che. jJAnadazAmAM jIva ramaNa kare, tyAre azubha karmono tyAga kare che. azubha bhAvonuM chedana kare che, tyAre te kSaNe zubhabhAvonuM chedana thatuM nathI paraMtu tyAM zubhabhAvamAM vRddhi thAya che. jema jema azubha chedAya che, tema tema zubhakarmomAM vRddhi thAya che. chedananA kramamAM prathama azubha bhAvanuM chedana thAya che. hakIkatamAM te jIva azubha bhAvonuM chedana kare che. azubha karmo to vipAka pramANe bhogavAya che ane kSaya pAme che. jIva phakta potAnA bhAvonuM chedana karavAno adhikArI che. mATe siddhikAre paNa bhAva chedananI vAta kahI che. karmanuM chedana to svAbhAvika kramamAM thatuM hoya che. ane karmabhoga paNa kramathI thatAM hoya che paraMtu jIva azuddha bhAvonuM chedana karI mohAdika pariNAmono tyAga karI AgaLa vadhe che, tyAre zubhayoga tenA sahAyaka thAya che. azubha chedananI lIlA te prAthamika sAdhanA che. tyArabAda sUkSma mohano paNa parihAra thavAthI ane zubha pratyeno paNa rAga chUTavAthI bIjA kramamAM zubhabhAvonuM paNa chedana thAya che. jIva zubhAzubha rahita zAMta avasthAmAM praveza kare che, tyAre zubhabhAvo paNa chedAya che. A zubhabhAvanuM chedana te uparanI bhUmikA che. zubha ane azubha baMne bhAva jJAnavRSTie chedAya che. svAbhAvika zubhAzubha baMne bhAvo choDavAnA che, zubhAzubha bhAvo karmajanya che, te jIvanA svAbhAvika pariNAmo nathI. jyAM sarva karmothI ja chUTavAnuM che, tyAM karmajanya sarva bhAvo paNa sahaja chUTI jAya che. A rIte karma ane karmajanya sarva bhAvo chUTI jAya, tyAre mokSa nIpaje che. ssssssssb\\\N (368) ISLLLLS SSSSSSSSSSSSSS Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu jIva jo A chedana kramane samajyA vinA eka sAthe zubhAzubha baMnene parihArya mAne ane eka sAthe joDavAno prayAsa kare, to te viparIta puruSArthathI jIva pApakarmathI mukta thaI zakato nathI. baMne parihArya che, tema jJAnamAM samajI levAnuM che paNa tene chedavAno mArga kramika che. azubha karma ane azubha bhAvo to prathama bhUmikAmAM chedavAnA che, choDavAnA che. jyAre azubha kriyA ane azubha bhAvo chUTe che, tyAre zubhabhAva ke zubhakarmo sahaja vRddhi pAmIne satkarmarUpe puNya baMdha karatAM rahe che. te jIvane mATe hAnikara nathI kAraNake te badhA puNya karmo jIvAtmAnI ucca dazAnuM pariNamana thatAM potAnI meLe ja kharI paDavAnA che. pApano kSaya karavA mATe jIve puruSArtha karavo paDe che paraMtu puNyano kSaya samayAnusAra svataH thato rahe che. prAraMbhamAM pApano saMvara thAya che. ane puNyano Azrava thAya che paraMtu ucca bhUmikAmAM praveza thayA pachI puNyano paNa saMvara thAya che. puNyanI Azrava-saMvaranI prakriyA svataH thanArI eka nirALI prakriyA che. jyAre pApanA Azrava ane saMvaranI kriyA jIve vicArapUrvaka puruSArtha sAthe karavAnI hoya che. sAdhanAnI prathama bhUmikAmAM azubha nivAraNa thAya che, azubha bhAvonuM chedana thAya che. sAdhanAnI bIjI bhUmikAmAM puNya bhAvo svataH chedAya che, kAraNa ke jJAnamAM to te chedAyA ja hatA. eTale te samaya thatAM kharI paDe che. A che Akho zubhAzubha karmanA phaLa ane tenA chedanano krama ahIM siddhikAre lakhyuM che ke "teha zubhAzubha chedatAM A AkhuM vAkya jJAnadaSTie, tattva nirNayanI draSTie abhivyakta karIne mokSanI sthApanA karI che. padano marma muktino IzAro che. kavirAje jJAnAtmaka bhAve mokSanA darzana karAvyA che. mokSa kyAre thAya che tenuM darzana karAvatA kahyuM jo kAraNano nAza thAya, to saMsArarUpI kAryano nAza thAya. je ApaNe pUrvamAM kahI gayA chIe ane te vAtane punarukti karIne spaSTa bhAve abhivyakta karI che. | upaje mokSa svabhAva : cothA padamAM mokSane svabhAva kahyo che. hakIkatamAM to mokSa abhAvAtmaka avasthA che. ahIM mokSane svabhAva kahyo che, te mokSanA pariNAmarUpa svabhAva che. jene zAstromAM bhAvamokSa kahe che. karmanI nivRtti thavI, te abhAva mokSa che ane kSAyika bhAvono ane pArimANika bhAvono udbhava thavo, te bhAvamokSa che. karmanI nivRtti svabhAvanI pragaTa dazAmAM kAraNa bane che. arIsA uparano mela jatAM, arIsAnI mULasthiti prakAzita thAya che. melanuM javuM, te nivRtti che ane darpaNanA guNa pragaTa thavA, te svAbhAvika sthiti che. A ja rIte karmarUpI mela dUra thatAM AtmAnI svAbhAvika sthiti pragaTa thAya che, jene "mokSa svabhAva' kahyo che. pAMcamI zaMkAnuM samAdhAna karyA pachI A gALAmAM mokSanI svAbhAvika sthitinuM varNana karavAmAM AvyuM che. karmanI vyAvRtti thayA pachI je kAMI svarUpa udghATita thAya che, te mokSasvabhAva che. kharuM pUcho to svabhAva mukta thayo che. svabhAvano AvirbhAva thayo che.. astu. have ApaNe A gAthAnA AdhyAtmika saMpUTa para dRSTipAta karIe. AdhyAtmika saMpUTa : bhale anaMtakALa vItyo hoya paraMtu have AtmasvarUpa pragaTa thavAmAM anaMtakALanI AvazyakatA nathI. jema dUdhano ubharo zAMta thAya, to dUdha mULa sthitimAM AvI jAya che, e ja rIte zubha ke azubha baMne prakAranA karmathI jIvamAM je kAMI bhAvo pravartamAna thatAM hatA, RSSSS sssssssssb\\\\\\(369) SSSSSS Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te saMsAra che paraMtu A bhAvo jo chedAya jAya, nAza pAme, laya pAme, to jema dhUmADo maTI jatAM agninuM svarUpa pragaTa thAya che. te rIte zubhAzubha bhAva te dhUmADo hato. zudhdha agni te AtmAno svabhAva che. dhUmADA parathI najara haTatAM ja ane jJAnanI prabaLatAthI zubhAzubha bhAvo ughADA paDI jAya, nirALA dekhAya, eTale jJAna dvArA te bhAvonuM chedana thAya che. A prathama chedana thayA pachI cAritranA pariNAmothI phaLasvarUpa zubhAzubha bhAvono abhAva thatAM pUrNa chedana thAya che ane e vakhate jIvAtmAne potAnuM zuddha svarUpa dekhAya che. prathama jJAnAtmaka darzana thAya che ane tyArabAda mohAdi karmano kSaya thAya che. hakIkatamAM jema gAthAmAM kahyuM che tema "upaje mokSa svabhAva" rUpa svabhAvanA AnaMdanI laherI pragaTa thAya che. A AnaMdanI laherI te mokSano namUno che. muktibhAva paNa kramika hoya che. ghAti karmonuM chedana thatAM mokSanI bhUmikA pragaTa thAya che ane ghAti-aghAti AThe karmonuM chedana thatAM mokSanI bhUmikA pUrNa pragaTa thAya che. eka bAju vikArI bhAvonuM chedana thaI rahyuM che ane bIjI bAju avikArI bhAvonuM prAgaTaya thaI rahyuM che. Ama baMne kriyA samakAlIna thAya che. AtmAnuM je prAgaTaya che te ja A gAthAnuM rahasya che. karmanuM javuM, te nimitta mokSa che ane svabhAvanuM pragaTa thavuM, te upAdAna mokSa che. upAdAnanI zudhdhi te ja nirALo AnaMda che. have jIva padArthamaya rati-arati rUpa upabhogano tyAga karI nijAnaMdarUpa zuddha svarUpano bhoga kare che, te ja mokSano svAda che. te AnaMdane prApta karavo, te gAthAno mukhya viSaya che. karmanuM javuM te akarmanI kriyA che ane svabhAvanuM pragaTa thavuM, te AtmAnI kriyA che. jema pANImAM tarato mANasa svayaM taravAnI kriyA karI AnaMda meLave che, te rIte AtmasAgaramAM tarato jIva svayaM svakriyAthI nizcala nirAkULa, AnaMdano upabhoga kare che. A che. gAthAno AdhyAtmika rasAsvAda. have gAthAno upasaMhAra karIe. upasaMhAra : A gAthA cha bhUmikAnuM AkhyAna kare che. - (1) ajJAnadazAmAM anaMtakALa cAlyo gayo. (2) Ama thavAmAM kAraNabhUta karma che. (3) karmanA be prakAra che zubha ane azubha arthAt karmo zubha ane azubha saMyoga UbhA kare che. (4) zubhAzubha saMyoganA prabhAvathI rAga-SAtmaka bhogabhAva UbhA thAya che. (5) A karmanuM chedana thaI zake che. jo karmanuM chedana thAya, to zubhAzubha saMyogathI utpanna thatAM bhAvanuM paNa chedana thAya che. (6) A AkhI prakriyA pUrI thatAM mokSa upaje arthAt mokSa pragaTa thAya che. - A cha biMdu upara AkhI gAthAnuM nirmANa thayeluM che. cha e biMdu ghaNA vistAravALA arthathI bharelA che. jenuM ApaNe vivecana karavA prayAsa karyo che. A cha biMdumAM samagra saMsArabhAva ane tenAthI chUTA thatAM mokSabhAva abhivyakta thAya che. gAthAmAM mahattvapUrNa che biMdumAM vAta e che ke saMsArano khela jIvanA bhAva upara badho AdhAra rAkhe che. bhAva te mULa cAvI che ane jo jJAnadazA pragaTa thAya, to jIva A cAvIno upayoga karI zake che. A rIte A gAthAmAM ghaNA aMze zaMkAnuM samAdhAna thayuM che. AgaLanI gAthAmAM pUruM samAdhAna karavAmAM Avaze, tevI apekSA sAthe ahIM samApana karIe chIe. ( ) sssssssssssssssssssss \\\\\\\\\\\\(370)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\S SSS S SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-91 upoddAta : A samagra vizva ane tenuM drazyamAna nATaka saMyoga-viyogano ja khela che. je kAMI ghaTita thAya che temAM mukhya saMyoga viyoganI ja kriyA che. maLavuM ane juduM thavuM, te be kriyAmAM ja samagra saMsAra kriyamANa che. arthAt Run karI rahyo che, pravartamAna thaI rahyo che. A saMyoga ane viyoga be prakAranA che. (1) kSaNika saMyoga-viyoga ane (2) saMpUrNa saMyoga-viyoga je saMpUrNa viyoga che, tene AtyaMtika viyoga kahevAmAM Ave che. A gAthAmAM AtyaMtika viyoganI abhivyakti karavAmAM AvI che. AtyaMtika saMyoga te eka nirALuM prakaraNa che. A gAthAmAM mukhyatve AtyaMtika viyoganI kathA jaNAvIne tenA pariNAma ke phaLanI vivakSA karI che. koI sAmAnya padArthano AtyaMtika viyoga hoya, to te eTalo mahattvapUrNa nathI paraMtu jIvanI mukhya saMpatti zarIra che ane zarIramAM paNa sthUla bhautika audArika, vaikriya zarIra ane sUkSma eTale tejasa-kAzmaNa ItyAdi adrazyamAna zarIra gaNAya che. Ama A badhA zarIro dehAdika bhAva che. teno AtyaMtika viyoga ghaNo ja mahattvapUrNa che. A gAthAmAM dehAdika saMyogano AtyaMtika viyoga tathA tenA phaLa svarUpe udita thato sidhdha svabhAva, e baMnenuM kAraNa kArya rUpe eka sAMkaLa nuM AkhyAna karavAmAM AvyuM che. have ApaNe mULa gAthAno sparza karIe. dehAdika saMyogano, AtyaMtika viyoga, siddhamokSa zAzvata pade nija anaMta sukhabhogAlvI pUrvapakSa H gAthAmAM kahyuM che ke dehAdika saMyoga. hakIkatamAM dehano AtmA sAthe saMyoga thato ja nathI. dehano AtmA sAthe saMyoga thaI zakato ja nathI. AtmA arUpI tattva che ane deha padgalika che, tethI jIva ane dehano saMyoga saMbhavato nathI. jyAM saMyoga ja nathI, tyAM viyoganI vAta ja kyAMthI Ave ? gAthAnA prathama padamAM dehAdika saMyoga, je lakhyo che te saMyoga pUrvapakSanI vRSTie saMbhavita nathI. uttarapakSa H hakIkatamAM AtmA ane dehano saMyoga nathI te vAta barAbara che paraMtu A saMyoga dravyanA pariNamana rUpa nathI, paNa bhAvAtmaka che. jaMgalamAM koI mANasa vAghathI Dare che. vAghanA saMyogathI bhaya pAme che, tyAre hakIkatamAM vAgha ane mANasano saMyoga thayo nathI. vAgha potAnI jagyAe che ane vyakti potAnI jagyAe che paraMtu ahIM vAgha ane manuSyano bhAva pariNamana saMyoga che. A saMyoga te dUranvaya saMyoga che. te saMyogathI bhayarUpa pariNamana thayuM che, tethI tene saMyogajanya pariNAma kahevAmAM koI doSa nathI. A rIte ahIM siddhikAre dehAdika saMyoganI je vAta karI che, te dehAdika yogathI jIvamAM je bhAva pariNamana thAya che, tene dehAdika saMyoga kahyo che. hakIkatamAM jo Avo miththA saMyoga hoya, to ja teno viyoga thaI zake arthAta je saMyoganuM dharAtala nathI. mULamAM be dravyono saMyoga nathI paraMtu phakta bhAva pariNamana rUpa saMyoga che, tethI teno viyoga thavo ke viyoga karavo te saraLa banI jAya che. mULa vagaranuM jhADa che eTale \\\\\(371)\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene chedatAM zuM vAra lAge ? pUrvapakSanI zaMkAnuM nivAraNa karI ApaNe saMyoganI baMne avasthAnuM paryAlocana karyuM. be dravyanuM paraspara milana thaI ekAtmaka bhAva thavo, te dravya saMyoga che ane dravyo potapotAnI jagyAe rahI ekabIjAne prabhAvita kare, te bhAva pariNamana rUpa saMyoga che. AvA saMyogano viyoga karavo, te sAdhanAno mArga che. viyoganuM svarUpa : A saMyogano laya be rIte thAya che. (1) sAmAnya kakSAno kSaNika viyoga ane (ra) ucca kakSAno AtyaMtika viyoga. kSaNika viyoga - dehAdika saMyogano kSaNika viyoga thAya, to jIvamAM kSaNika zAMti paNa AvI zake che. jene jaina zAstromAM pathamika sAdhanA, jevo zabda ApavAmAM Avyo che arthAta karma ke karmano prabhAva kSaya na pAme paraMtu upazamI jAya, pANIno mela taLiye besI jAya, tema kSaNika viyoga paNa pragaTa thAya che. A prakArano viyoga sAdhanAnA kramamAM oche-vatte aMze mahattva dharAve che paraMtu te AtyaMtika viyoga nathI, te saMpUrNa zudhdhino janaka nathI, tethI tene zAzvata sAdhanAnI kakSAmAM mUkI zakAya nahIM. AvA kSaNika viyoga pAmelA saMyoga pharIthI mAthuM UMcakIne jIvane pharIthI saMsAramAM kheMcI jAya che. AtyaMtika viyoga : AtyaMtika viyoga zuM che? sAmAnya rIte vizvanAM koIpaNa padArthano paryAya rUpe nAza thAya che. dravya rUpe saMpUrNa nAza thato nathI. ghaDo phUTe tyAre paNa mATI banI rahe che. A rIte sUkSma vicAra karatAM jaNAya che ke paryAyano nAza thaI zake che. dravyono nAza thato nathI. eka paryAya potAnA svarUpathI nAza pAme che. kyAreka paryAyano nAza thatAM saMyogano nAza thAya che. saMyoga e dvipakSIya tattva che arthAt be dravyanuM eka sAthe rahevuM, te saMyoga che. be prakAranI paryAya samAnAdhikaraNamAM ke samakAlamAM baMne rIte sahagAmI hoya, tyAre e baMne paryAyo paNa saMyoganI be pAMkha che. tAtparya e thayuM ke saMyoga mAtra dvipakSIya che. have A saMyogano je nAza thAya che, te paNa be prakArano che. (1) sadaMtara nAza thaI jAya ane (2) alpakAlIna nAza thaI jAya. alpakAlIna nAzamAM punaH punaH tevA prakAranA saMyogo utpanna thatA rahe che kAraNa ke tyAM kAryano nAza thayo che paNa kAraNano nAza thayo nathI. kAraNanI hAjarI hovAthI vAraMvAra tevA prakAranuM saMyogarUpa kArya utpanna thatuM rahe che. AvA prakAranA saMyogono je viyoga thAya che, te alpakAlIna che. tenA viyoganI maryAdA karmAnusAra thatI rahe che. karmarUpa kAraNa hAjara hovAthI saMyogomAMthI viyoga ane viyogamAMthI saMyoga cAlu rahe che paraMtu sadaMtara viyoga tyAre ja thAya che, jyAre mULabhUta kAraNano nAza thAya che. kAraNano laya thavAthI kArya sadAne mATe aTakI jAya che. AvA prakAranA viyogane AtyaMtika viyoga kahevAmAM Ave che. jene darzanazAstramAM AtyaMtika abhAva kahevAmAM Ave che. ahIM dhyAna rAkhavuM ghaTe che ke AtyaMtika abhAva te ekasAthe thanAro abhAva nathI, kramika abhAva che. kramika sAdhanA thayA pachI jyAre tenuM aMtima phaLa Ave che ane kriyA samULa baMdha thaI S.S.S.(372)..... Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che, tyAre abhAvanI niSpati thAya che. jema eka patthara upara vIsa vakhata ghaNano prahAra karyA pachI patthara sarvathA cUra cUra thaI jAya che ane patthararUpI paryAyano pUro nAza thAya che. paraMtu tyAM ema samajavAnuM nathI ke aMtima vIsamA prahArathI ja pattharano nAza thayo che. AgaLanA ogaNIza prahAre pattharane jarjarita karyo che, tyAre aMtima prahAra saphaLa thayo che, tema AtyaMtika viyogamAM paNa ghaNA alpakAlIna prayogo AMzika kArya karatAM karatAM aMtima prayoga jyAre kArya pUrNa kare che, tyAre AtyaMtika viyoga utpanna thAya che. karma ane jIvano AdikALano je saMyoga che, te saMyoganA AtyaMtika nAzanI A kathA che. koIpaNa prakArano nAza thavAmAM kAM to baMne dravyo paraspara vikhUTA thAya ane punaH maLavAnI saMbhAvanA na rahe, te paNa AtyaMtika viyoga che athavA be pakSamAM eka pakSano laya thAya, to paNa saMyogano viyoga thAya che. baMne pakSano laya thAya to zUnyanuM sarjana thAya che. jyAre karma ane jIvanA saMyogamAM ekapakSIya viyoga che. AtmA ajara amara avinAzI banI rahe che paraMtu karmarUpa eka pakSano nAza thatAM arthAt karmano sarvanAza thatAM AtyaMtika viyoga pragaTa thAya che. ahIM viyoga zabda vAparyo che te abhAvAtmaka che. arthAt yogano vizeSa prakAre nAza thAya, tyAre tene viyoga kahevAmAM Ave che. 'sarvathA vigataH yogo viyo / ' arthAt yoganuM sarvathA cAlyuM javuM, te viyoga che. ahIM siddhikAre AtyaMtika abhAvane viyoga kahyo che. ahIM ApaNe eka caubhaMgI joIe. (1) be dravyonI hAjarI ane paraspara milana, te dvipakSIya saMyoga. (2) eka dravyano vilaya thatAM ekapakSIya viyoga. (3) baMne dravyano vilaya thatAM dvipakSIya viyoga. (4) baMne dravyonuM paraspara na maLavuM te sadaMtara viyoga. A saMyoga-viyoganI lIlA eka prakAranI dravyonI pariNati che. be dravyo paraspara nimitta bane che, tyAre saMyoganI racanA thAya che ane baMne dravyo paraspara chUTA paDe, tyAre viyoga thAya che. jyAre viyoga thAya, tyAre paNa jo baMne dravyonA saMyoganA kAraNabhUta Asakti bIja rUpe astitva dharAvatI hoya to baMne dravyo punaH saMyogane janma Ape che paraMtu jyAre dravyamAM mULabhUta zaktino kSaya thaI jAya, to punarmilanano avakAza raheto nathI. AvA viyogane AtyaMtika viyoga kahyo che. A rIte viyoganA be vikalpa thAya che. (1) kAraNano laya ane kAryano laya thAya, te sadaMtara viyoga. (2) kAraNanI hAjarI hoya ane kAryano laya thAya to alpakAlIna viyoga. have ApaNe jIva ane karmano vicAra karIe. jIva-karmano AtyaMtika viyoga jIva ane karmano AdikALano je saMyoga che, te sthira saMyoga nathI. alpakAlIna saMyoga-viyogano krama cAle che. karma bhogavAI jAya che, tyAre eka saMyogano nAza thAya che ane navA saMyoganA bIja vavAya che kAraNa ke jIva jyAM sudhI mohAdika pariNAmothI nivRtta na thAya ane tenI jJAnadazAno ughADa na thAya, tyAM sudhI karmano saMyoga niraMtara banI rahe che. karmano alpakAlIna je viyoga thAya che, te paNa kSaNika hoya che. eTale kharI rIte (373) - Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAtmA saMyogathI mukta thato nathI. jema koI karajadAra bIjI anya vyakti pAsethI karajo laI prathama vyaktino karajo pUro kare, to teNe karaja ApanArane badalyo che paNa svayaM karajAthI mukta thayo nathI. te karajArUpI karma karato rahe che. e ja rIte jIvAtmA saMyogone badale che paNa saMyogothI mukta thato nathI. to AvA saMyoga ane viyoganI kriyAthI mukta thavuM, te hakIkatamAM sAcI mukti nathI. je karmano sarvathA aMta karavAmAM Avyo hoya, tene AtyaMtika kahevAya che. A zabdamAM ati + aMta + aMtika, tevA traNa bhAvonI saMdhi thayelI che. ati eTale chevaTanuM, aMta eTale nAza ane Avo nAza karanArI je kriyA che, te aMtima kriyA che athavA jemAM sarvathA abhAva niSpanna thayelo che, eno aMta AvI gayo che ke have pharIthI teno aMta karavApaNuM rahetuM nathI, te AtyaMtika kahevAya che. kathA pracalita che ke rAma rAvaNane jyAre mAre che, tyAre rAvaNa pharI pharIthI jIvato thaI jAya che, teno aMta Avato nathI. eka ja jagyA evI hatI ke jyAM prahAra karavAthI rAvaNano saMpUrNa aMta thAya ane punaH jIvato na thaI zake. chevaTe vibhISaNe rAmane IzAro karyo ane tenI jaMghA upara prahAra thatAM te maryo, pharIthI jIvI zakyo nahIM. A to eka dravya kathAnaka che. ahIM sAdhAraNa upacAro karavAthI ke tene bhogavI levAthI karmarUpa asura saMpUrNa laya pAmato nathI paraMtu jyAre samyagdarzanarUpI sudarzana cakrathI karmanA mULa chedAya ane jIvAtmA pote karma ane AtmA vaccenI rekhAne samajIne karmano parihAra kare, tyAre karmano aMtima viyoga thAya che. tyArapachI punaH A karmarUpI bIja aMkurita thaI zakatA nathI, sarvathA laya pAme che. Ane AtyaMtika viyoga kahevAmAM Ave che. sAcA sAdhanono sAcI rIte upayoga karI jJAnapUrvaka karma upara prahAra karavAmAM na Ave, tyAM sudhI karma acetana banIne paNa punaH cetana banI rahe che. mUrchita thayelAM sarpa jAgRta thatAM punaH DaMkha mAre che. jyAM sudhI tenuM jhera ane DaMkha mAravAnI zakti mojUda che, tyAM sudhI te mUrchita hovA chatAM jIvato ja che. tema ajJAna avasthAmAM karmo zAMta thAya athavA maMdarUpa dhAraNa kare, chatAM paNa te karma jIvAtmAne potAnA sArA-narasA phaLa cakhADato ja rahe che paraMtu karmanA kaDavA-mIThA phaLathI dUra thaI zudhdha svabhAvamAM praveza karatAM zubha ane azubha baMne karmo nivRtta thAya che ane jIvAtmA jyAre kSapakazreNInuM avalaMbana karI kSAyika bhAvomAM ramaNa kare che, zukladhyAnamAM sthira thaI bAkInA dhyAnano parihAra kare che, tyAre yoga hovA chatAM yogAtIta avasthAno janma thAya che ane te avasthAnI sthiti pUrI thatAM, zeSa rahelA AyuSya karmanA dalikono kSaya thatAM yoganI nivRtti sAthe zubha ane azubha, puNya-pApa baMneno laya thatAM jIvAtmA karmano AtyaMtika kSaya ke viyogane prApta karI mokSabhAvamAM ramaNa kare che. mokSabhAva te ja teno zuddha svabhAva che, AvI zuddha sthiti karmano AtyaMtika nAza karavAmAM kAraNabhUta che, tethI sUkSma ane sthUla tejasa-kArpaNa, audArika, vaikriya ItyAdi je saMyogI zarIra hatA te badhA saMyogo chUTA paDe tevA kendrabiMdu upara jIva jyAre sthira thayo che, tyAre badhA saMyoganA prabhAvathI mukta thaI akartA, abhoktA banI karmalIlAthI mukta thaI mokSapadane pAme che, mATe ahIM gAthAkAra kahe che ke "siddha mokSa zAzvata pade' A padamAM pahoMcI jatAM have pote potAnA svarUpano ja AnaMda laI zake. svayaM pote 374 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirAvaraNa banI AtmAnuM zukla svarUpa joI zake che. A zukla svarUpa eka prakAre sAcA sukhano upabhoga che. atyAra sudhI je kAMI sukho bhogavyA che te pariNAme duHkha denArA ja hatAM. athavA sukhanI sakalamAM duHkha ja nAcI rahyA hatA. pratyakSa duHkha to duHkha ja hatA paraMtu je sukho sukharUpe dekhAtA hatA, te paNa parokSabhAve du:kharUpa ja hatA. jene zAstrakAroe sukhAbhAsa kahyA che. AvA sukhAbhAsanI kapaTajALathI mukta thayelo AtmA have nijAnaMdarUpa sAcA sukhane varI jAya che. have karmanI gerahAjarI thaI gaI che, karmanuM zubhAzubha kArya paNa aTakI gayuM che. have pharIthI karmanuM aMzamAtra Agamana thAya tevI sthiti rahI nathI kAraNake teno aMtima aMta AvI gayo che ane AvA AtyaMtika aMtathI AghAta pAmelA karmo sarvathA laya pAmyA che, tyAre jIvane have potAnI gAdInI prApti thAya che. karmarUpa duzmananA javAthI jIvane duzmanoe dabAveluM svasattAnuM siMhAsana prApta thAya che. AvA pada upara ArUDha thayelo jIva karmanA sarvathA abhAvarUpa mokSathI alaMkRta thaI svabhAvarUpa muktahArane dhAraNa karI, muktirUpI sahacarIne prApta karI jarApaNa aDacaNa vinA ke bAdhA vinA nirAbAdha sukhano upabhoga kare che. 91mI gAthAnuM A cothuM pada te mokSapadanuM udghATana kare che. mokSapadanI sthitine jIvanI sAme dharI devAmAM AvI che. eka mahatvapUrNa samaja : ahIM je AtyaMtika viyoga kahyo che, te bhAvane baMne rIte jANavA Avazyaka che. jIvAtmAmAM be prakAranI pariNati che. (1) jJAnAtmaka pariNati ane (2) cAritrarUpa pariNati jyAre vastu jJAnamAM satya samajAya che, tyAre tadanusAra jJAnAtmaka pariNati thatAM karmanI hAjarI hovA chatAM jJAnavRSTie jIva mukta thAya che ane jJAnavRSTie mukta thayA pachI svataH karmanI prabaLatA ghaTe che ane cAritrarUpa pariNAmono prabhAva vadhavAthI karma karmarUpe na rahetAM dUra thAya che. A rIte jJAnAtmaka prahAra thatAM jJAnavRSTithI jIva karmamukta che, tevo nirNaya thatAM prathama prakArano karmaviyoga niSpanna thAya che ane have karmanA pariNAmamAM anurAga na hovAthI kALAMtare ke janmAMtare karmano kSaya thatAM jIva cAritrarUpa karmamuktino anubhava kare che. corane corarUpe jANI levo, te prathama bhUmikA che ane corane corarUpe jANyA pachI hakIkatamAM tenAthI dUra thavuM, te bIjI bhUmikA che. bIjI bhUmikAmAM corano laya thaI jAya che. prathama bhUmikAmAM cora hAjara hovA chatAM te ughADo paDI gayo che, eTale tenuM paribaLa nAza pAmyuM che. jema koI mANasa pittaLane sonuM mAnIne cAlato hoya, to te ghora aMdhArAmAM che. A bhUmikA te ajJAnadazA che. have te vyaktie pittaLane pittaLa rUpe jANyuM ane A sonuM nathI tema nirNaya karyo, tyAre tenI jJAnAtmaka bhUmikA majabUta banI ane te kanakAbhAsathI mukta thayo. have jyAre sarvathA moha mUkIne pittaLane dUra karI de che, tyAre te bIjI bhUmikAmAM praveza karI sAcA arthamAM mukta thayo che. ahIM je karmamuktinI vAta che zubhAzubha pariNatino tyAga karavAno che. te prathama bhUmikAmAM (305). Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA samyagdarzananI bhUmikAmAM jIve karma ane karmacetanAno baMneno jJAnadaSTie parihAra karI dIdho che. have te mAne che ke mArA mATe azubha to tyAjya che ja paNa zubhanuM avalaMbana levAnI paNa jarUra nathI kAraNake zubha paNa eka prakAranI karma pariNati che. Ama ghaNAM zubha kAryo karavA chatAM jJAnavRSTie te zubhabhAvAthI nirALo thayo che. phakta zubhabhAvothI ja nahIM paNa samagra karmanA prabhAvathI jJAnadaSTie mukta thayo che. A che jJAnAtmaka AtyaMtika karmano viyoga. A cAritrarUpa viyoganuM bIja che. have samaya ane saMyogano paripAka thatAM A bIja muktirUpI latAne pallavita kare che ane bIjI bhUmikAnA pariNAmarUpa AtyaMtika viyoga utpanna thatAM mokSarUpI phaLano AsvAda karI zake che. sAdhakoe A gAthAnA A AtyaMtika viyoganI baMne bhUmikAone sAcI rIte samajI levAnI che. (1) jJAnAtmaka pakSa 2) cAritrAtmaka pakSa. A kaDavI davA khAvAthI mAro roga maTI jaze, tevo spaSTa ane samyag bodha, te roga maTADavAnI prathama bhUmikA che. tyAra pachI te davAnuM sevana karavuM ane tenA pariNAme rogamukta thavuM, te tenA pariNAmarUpa bhUmikA che. prathama bhUmikA sacoTa ane nirNayAtmaka hoya, zraddhA nizcayAtmaka hoya, to bIjI bhUmikA svataH samayanuM avalaMbana laI pragaTa thAya che. eka khulAso : keTalAka darzano ane bhaktimArgIo ema mAne che ke samajavAnI jarUra nathI. goLa mITho che ema na jANyuM hoya, to paNa khAvAthI gaLyo ja lAgavAno che, tema tattvanI vAtane jANyA vinA paNa tattvanI sparzanA thAya, to svataH pariNAma sAruM Ave che. A matamAM jJAnanuM mahattva nathI paraMtu sAdhanAnuM mahattva che. AvA ghaNA bhaktimArgo ghaNI vakhata aMdhazraddhAne janma Ape che. jo ke AMdhaLI zradhdhA keTaleka aMze sArI che paraMtu te AdaraNIya to nathI ja 'viSAra vihInA AvArA na samyak mavanti / ' jJAna vagaranuM AcaraNa te AcaraNanA mahattvane zUnya karI nAMkhe che. AcaraNamAM je sArabhUta tattva che, te phakta kriyA nathI, kriyA pachI kriyAnuM je sAkSAt phaLa che, te ja AcaraNanuM mahattva che. mATe uparanA mato paNa je kAMI sthApanA kare che te jJAnane AdhAre ja kare che... astu. ahIM ApaNe eTaluM ja kahevAnuM che ke jainadarzana ke tIrthaMkaroe sthApita karelo mokSamArga e koIpaNa prakAranI ajJAna avasthAne AvakArya mAnato nathI ane je koI jJAnazUnya muktinA bhAva mANe, to paNa jJAnanuM pIThabaLa na hovAthI te bhAvo kSaNika che. maMdiramAM nAcanArAo maMdiramAM hoya, tyAM sudhI kadAca zAMtino anubhava kare, paNa te zAMti tyAM aTakI jAya che. jJAna ja eka evuM paribaLa che ke je jIvanI sAthe barAbara jaLavAI rahe che, kAraNake jIva svayaM jJAnasvarUpa ja che. je tattvono jJAnamAM nizcayAtmaka pratibhAsa thayo nathI, te tattvAbhAsa thaI jAya che. jIvanI A mUDhadazAno laya karavAmAM A tattvAbhAsa samartha thaI zakato nathI, mATe ahIM jJAna dvArA viSayano je abhAva thayo che, bhUmikA bahu ja jarUrI che ane tyAra pachI svataH prApta thanArI cAritrarUpa bhUmikAthI mukti prApta thAya che. A che gAthAnuM rahasya. nija anaMta sukhabhoga AnaMda ane sukhabhoga be prakAranA che. temAM eka Indriyajanya (376) Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasika sukhabhoga che, jemAM padArthanuM avalaMbana hoya che, bAhya padArthonA avalaMbana pachI parigrahabhAva utpanna thavAthI ane teno upabhoga karavAthI jIva kSaNika AnaMdano anubhava kare che. tyAM viSaya ane viSayI alaga alaga che. viSayI evo AtmA bAhya padArthone viSayarUpe bhogave che. jyAre bIjA prakArano sukhabhoga che temAM koI bAhya avalaMbana nathI. AtmA svayaM AtmAnuM avalaMbana kare che. mAtmajjaiva mAtmanA tuSTa | arthAt AtmA AtmAmAM ja AtmAthI saMtoSa meLave che. ahIM viSayI svayaM che ane viSaya paNa svayaM che. Ane ja adhyAtma sAdhako nijAnaMda kahe che. dareka adhyAtmagraMthomAM nijAnaMda mukhya che. ahIM ApaNA siddhikAre paNa "nija' zabdano prayoga karyo che ane jIva nijanA avalaMbanathI A bIjA prakArano sukhabhoga kare che. A avasthA te eka prakAre siddhapadanI avasthA che, mATe gAthAmAM lakhyuM che ke "siddha mokSa zAzvata pada' arthAtuM. siddha AtmAonuM je zAsvata pada che, sthAna che, sidhdha AtmAo je kendramAM sthira thayA che, A kendrane sidhdhapada kahevAya che ane A kendramAM gayA pachI nijAnaMdarUpa uccakoTinA svabhAvano sukhabhoga thAya che. hakIkatamAM to A sukhAtIta avasthA che paraMtu prANI sukhono abhilASI che, tethI zAstrakAroe siddha avasthAmAM paNa sukhabhogano ullekha karIne sukhabhogIne A parama sukha tarapha vALyA che. A gAthAmAM 'jIvanI karmathI mukti thAya che.', te AtmasiddhinA pAMcamA padanuM virAma sthAna che. athavA pAMcamA praznano pratyuttara che. gAthAmAM kahevAmAM AvyuM che ke karmamukti vyartha nathI. karmamukti zUnya nathI. karmamukti te eka evuM sthAna che ke jyAM karma nathI paNa AtmA che. tethI A mukti kevaLa abhAvAtmaka nathI paraMtu bhAvAtmaka vijayatattva che ane muktimAM AtmAnI upasthiti che, tenuM nirmaLa pariNamana che. A nirmaLa pariNamana te nijAnaMda sukharUpe pariNamana pAme che. muktino artha zUnya nathI, te vAta para paNa siddhikAre spaSTa abhiprAya Apyo che. mokSa te kevaLa khAlI Dabbo ke khAlI peTI nathI paraMtu mokSarUpI peTImAM AtmArUpI jhaverAta rAkheluM che. peTI te karmanuM AvaraNa che. te haTI javAthI jhaverAta mukta thaI jAya che. potAnA svarUpe prakAzI UThe che, mATe zAstrakAroe ahIM A pAMcamA praznanA samAdhAnamAM karmamukti thaI zake che. eTaluM ja kahIne saMtoSa mAnyo nathI paraMtu karmamukti thayA pachInI zudhdha avasthAno ullekha karyo che. jo ke temAM sukhabhoga zabda mUkyo che ane jIva saMsAramAM AvA sukhabhoga mAnasika upakaraNo dvArA anubhave che. jyAre ahIM A upakaraNanI be prakAranI sthiti che. mohAtmaka karmothI mukta thayA pachI AyuSya baLa hoya, tyAM sudhI dehAdika upakaraNo hAjara che paraMtu have A upakaraNo dvArA jIva viSayabhogano adhikArI raheto nathI. Atmatattvano spaSTa pratibhAsa thavAthI upakaraNa vinA ja potAnA svarUpathI AnaMda anubhave che. tene sAdhako svarUparamaNatA kahe che. upakaraNanI upasthitimAM paNa karmamukti thaI zake che. A mukti saMpUrNa mukti nathI. AtmA upara jeno prabhAva nathI evA bAhya aghAti karmonI sthiti haju pAkI nathI eTale aghAti karmo TakI rahyA che ane AyuSyabaLa zeSa thatAM saMpUrNa karmamukti thAya che. A vivaraNathI samajAya che ke (1) eka dehAdinI hAjarI sahitanI mukti ane (2) bIjI sarvathA SSSSSSSSSSSSSSM377) SS 1 SSSSSSSSSSSSS SS Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoganA abhAvarUpa pUrNa mukti. baMne prakAranI muktimAM AtmAnI upalabdhi che. A mukti nija sukhabhoganI janetA che. Ama muktirUpI mAtA siddhapadarUpI phaLano janma Ape che, mATe mokSa paNa anaMta sukhanuM kAraNa bane che. siddhapada : sidhdhapada te zuM che? sAdhakonI sAme tathA ciMtakonI sAme A eka moTo prazna che. A praznane ukelavA mATe koI pramANabhUta sAmagrI pIrasI zakAya tema nathI. phakta zradhdhAnA AdhAre sidhdhapadano svIkAra karavAmAM Avyo che. sidhdhapadanI je kalpanA che, te asvAbhAvika to nathI ja kAraNake anaMta yAtrAnuM eka virAmasthaLa hovuM joIe, AvuM eka virAma sthAna hovuM, te svAbhAvika che paraMtu teno pratyakSa anubhava thaI zake tema nathI. pratyakSa pramANanA upakaraNo maryAdita zaktivALA che. A badhA upakaraNo doSothI sarvathA mukta nathI, tethI pratyakSa pramANa ApanArA upakaraNo upara adhika vizvAsa rAkhI zakAya tema nathI. budhdhi ekamAtra evuM sAdhana che, je kalpanAnA AdhAre keTalAka sArA nirNayo kare che ane jyAre manuSyanI kalpanA nirdoSa bane che, sadguNo pragaTa thAya che, tyAre tene viSaya-kaSAyarUpa saMsAra duHkhanuM kAraNa che, te spaSTa thAya che ane AvI zuddha spaSTatA te ja eka mAtra muktino AdhAra bane che. siddhapada te eka zuddha kalpanAnuM paripUrNa citra che ane te zuddha zraddhAthI svIkArya bane che. zraddhA nathI, to siddhapada paNa nathI. dharmano ke sAdhanAno mULa pAyo zraddhA ane bhakti che. jJAnathI tenuM parizodhana thAya che. sonuM te sonuM ja che paraMtu agnithI tenuM parizodhana thAya che ane nirmaLa sonuM upalabdha thAya che, tema jJAnarUpI agnithI zraddhArUpa suvarNa parizuddha thayA pachI siddha padanI upalabdhi thAya che. pUrvapadamAM AtyAMtika viyoganI vAta kahI che ane A uttarapadamAM zAzvata siddhapadanI vyAkhyA karI che. Ama bahu ja suMdara rIte kAryakAraNanuM saMkalana karyuM che. eka bAju kAraNarUpa AtyaMtika viyoga che ane bIjI bAju kAryarUpa zAzvata pada che. AtyaMtika viyoga te anaMta abhAvane sUcita kare che, jyAre zAzvata pada te AtmAnI anaMta sadbhAva sUcita kare che. Ama karmano anaMta viyoga arthAt abhAva te zAzvata sadbhAvanuM pradhAna kAraNa che. dehAdika saMyoga te kSaNika hovA chatAM niraMtara cAlanAro saMyoga hato ane AvA saMyoganI paraMparAne saMpUrNa chedavAthI karmano ane saMyogano, baMneno AtyaMtika arthAt anaMta abhAva pragaTa thAya che. have anaMtakALa sudhI saMyoga thavAno nathI. saMyogano tevo abhAva, te AtyaMtika viyoga che ane niSpanna thayelo A AtyaMtika viyoga te anaMtakALa sudhI TakI rahetA zAzvata padanuM kAraNa che. aMtavALo abhAva kSaNika sukha Ape che, jyAre anaMtakALano abhAva te anaMtakALanuM zAzvata pada Ape che. gAthAmAM kathita karmano kSaya, te sAdhana che ane zAzvata pada, te sAdhya che. have AgaLanI gAthAmAM karmakSayanA upAyo batAvaze paraMtu A gAthAmAM karmamuktinI sthApanA karavAmAM AvI che ane karmamuktithI zAzvata evI sidhdhapadarUpI mukti arthAt mokSanI prApti thAya che. gAthAmAM spaSTa kathana che ke mokSa te zUnyatattva nathI. paraMtu zAzvata anaMtakALa sudhI AtmAne zAMti ApI zake tevo sahacArI bhAva che. AdhyAtmika saMpUTa : pariNAmarUpa mokSa bhale samaye thAya paraMtu jIva jJAna dvArA mukti paILLSLLLLLLLLLLLLLLSLLLLLSLLLLLSLLS(378) LLLLLLLLLS Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpano AnaMda mANI zake che ane AvA bhAvamAM jJAnapariNAma thatAM karmakSayanI dhArA arthAta nirjarA svayaM cAlu thaI jAya che. jema darpaNamAM jotAM mukha joI zakAya che paNa tene sparza karI zakAto nathI, tema ahIM atyAre prAraMbhika sthitimAM jJAnarUpI darpaNamAM mokSanuM pratibiMba joI zakAya che paraMtu haju AtyaMtika karmakSaya thayo nathI eTale A pratibiMbane sparzI zakAtuM nathI.kevaLa jJAnavRSTithI nihALI zakAya che, AvuM svayaMnuM zuddha citra joIne jIvAtmA anahada AnaMdanI anubhUti kare che. jema koI rAjakumAra soLe zaNagAra sajIne rAjacinhothI yukta banIne darpaNabhavanamAM jyAre pote potAnuM rUpa nihALe che, tyAre te AnaMdano anubhava kare che, te ja rIte zraddhAnA sAdhanothI sajja banelo AtmA jJAnadarpaNamAM AtmAnuM zudhdha svarUpa nihALe che, tyAre te harSita thaIne mokSamAM je AnaMda bhogavavAno che tevo nijAnaMda ahIM paNa mANI zake che ane AvA bhAvamAM ramaNa karavuM, te mokSabhAvanuM pratibiMba che. A che gAthAno AdhyAtmika saMpUTa. upasaMhAra : AtmasidhdhinI abhivyakti cha pada mATe abhivyakta thayelI che. AtmA che ItyAdi kramazaH eka pachI eka praznanuM samAdhAna karI zAstrakAre ziSyanI zaMkA ane samAdhAna rUpe saMvAda dvArA cAra bolano nirNaya karyA pachI A gAthAmAM pAMcamA sthAnano nirNaya karyo che ane tene karmamukti tevuM nAma ApyuM che. karmamuktimAM AtyaMtika viyoga evuM vizeSaNa mUkyuM che, jethI kSaNika karmamuktinuM mUlya nathI, paripUrNa mukti ja upakArI che, tema jaNAvyuM che. temaja A mukitane zUnyarUpa na kahetAM A karmamukti te phaLarUpI mukti ane karmamuktinuM suphaLa te mokSa che. mokSa paNa paramasukhanuM dhAma che. A rIte gAthAmAM kramazaH eka nirNaya mALAno ullekha karyo che. te A rIte che 1) karma che (2) karmanI saMpUrNa mukti che (3) karmamuktithI mokSa maLe che. (4) mokSa parama sukhanuM dhAma che. LL ' A rIte A gAthAmAM anuSThAna catuSyanI saMkSipta vyAkhyA karIne eka prakAre mukti sopAnanA darzana karAvyA che. temAM je gaMbhIra bhAvo che tenuM ApaNe yathAsaMbhava vivaraNa karyuM che. gaMbhIra bhAvono sparza na thAya to paNa sAmAnya rIte A gAthA ghaNI ja bodhAtmaka che. ahIM 91mI gAthAnuM parisamApta karI zAstrakAra svayaM mokSasAdhanAnuM gAna karaze, je parama AdaraNIya banaze. 379) Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya khaMDa upasaMhAra dvitIya khaMDa upasaMhAra : mahAbhASyanA dvitIya khaMDano jo vistArathI upasaMhAra karavA jaIe, to te paNa ghaNA vizALa ciMtana samUhane AvarI le che. kAraNa ke Atmasiddhino je mukhya pAyo che, te "Sapada nirUpaNa" athavA "Sapada samAdhAna che. te AkhuM nirUpaNa lagabhaga praznottara rUpe pIrasAyuM che. matAtha rUpe eka jijJAsunuM svarUpa sAme rAkhIne sadguruno upadeza prakAzita karavAmAM Avyo che. praznottara rUpe zAstro pIrasavA, te paddhati prAcInakALathI ja cAlI Ave che. bhAratIya saMskRtinA badhA zAstro ke saMpradAyomAM ke prAcIna AgamagraMthomAM A paddhati apanAvI che. jainazAstromAM aneka sthAne gaNadhara gautamasvAmInA prazno ane bhagavAna mahAvIrano uttaro che. te ja rIte sanAtana dharmanA AryagraMthomAM paNa praznottara paddhati pracUra mAtrAmAM joI zakAya che. ahIM paNa kRpALu gurudeve A saraLa paddhatino upayoga karIne A dvitIyakhaMDamAM lagabhaga ghaNA praznonuM uttama samAdhAna karyuM che. - jemAM AtmAthI laI mokSanA upAya sudhInI sthApanA che, tevA A cha e dhruvapado samagra samyagadarzana, samyagrajJAna ane samyaka cAritrane AdhyAtmika rIte pragaTa karI mokSamArganuM nirdhAraNa kare che. AtmAnI smRti ane svIkRti, te samyagdarzana che ane tyAra pachInA padomAM kartA, bhoktAno vicAra karI akartA-abhoktA rUpe zuddha thavuM, te mokSa che. ane tenA sAdhanarUpa je upAsanA che, te cAritra che....... astu. ahIM ApaNe A dvitIya khaMDamAM pAMca padanuM vivaraNa karI A khaMDane pUro karI rahyA chIe. (1) AtmA che, (2) AtmA nitya che, (3) kartA che, (4) bhoktA che ane (5) mokSa che. A pAMce pado upara yathAsaMbhava UMDuM mArmika vivecana karavAmAM AvyuM che. jemAM pUrvapakSa Ubho karI samajavA mATe keTalAka praznonI chaNAvaTa karI che. te ja rIte matArthIne paNa zaMkAkAra rUpe ke pratipakSI rUpe ke jijJAsu ziSyarUpe pradarzita karIne kRpALu gurudevanA rahasyamaya bhAvo samAhita karyA che. aneka zrImAna dhuraMdhara vidvAna virakta AtmAoe Atmasiddhi upara vizALa vivecana karyuM che ane ghaNA ghaNA upadezAtmaka bhAvone saMcita karyA che. je paThanIya ane suvAcya che. teoe gaMbhIra bhAvone AlekhIne UMDA pANImAM DUbakI mArI che. samajadArane motI paNa hAtha lAge. ahIM kahevAno uddeza e che ke A mahAbhASya thoDI anokhI zailIthI ciMtana kaNikAone pragaTa karI rahyuM che. te uparAMta adhyayanazIla vyaktio mATe keTalAka gupta bhAvo praskUTita karavAmAM AvyA che. Atmasiddhi jevA mahAna adhyAtmagraMtho upara thayelI vizALa TIkAo ane A mahAbhASya, A suvarNagraMtharUpI sikkAnI baMne bAjune aMkita kare che. eka bAju divyadarzana che ane bIjI bAju anupama pratibhA che. uparyukta pAMce pada baMne rIte ciMtana mAMge che. eka tarapha saraLa samAdhAna ane AtmA \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\(380) ISLS Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItyAdi caitanyabhAvonI svIkRti che, jyAre bIjI tarapha prAcInakALathI cAlyA AvatA sanAtana dArzanika prazno ane AdhyAtmika rahasyo, jene ukelavA mATe bhAratIya saMskRtimAM hajAro zloka pramANa gaMbhIra graMtho taiyAra thayA che, veda tathA vedabAhya, AThe darzanomAM jenuM khUba ja UMDuM laDhaNa thayuM che. upaniSadomAM AtmA che ane AtmA nitya che, A prathama be pado viSayaka pade pade AtmajJAnanI jhalaka jovA maLe che. te uparAMta jenaparaMparAmAM digaMbara ke zvetAMbara, baMne pakSomAM ekathI eka dhuraMdhara ane samartha AcAryo jyAre zAsanarUpa nabhomaMDaLamAM AvyA ane AtmajJAnano tIvra bhAve udghoSa karyo, tyAre eka majabUta bhUmikAnI sthApanA thaI che. samagra AryasaMskRtino mULabhUta pAyo AtmA ke paramAtmA che. badhI sAdhanAnI saritAo AtmArUpI samudra tarapha vahana karI rahI che ane jeoe AtmalakSa choDI dIdhuM che, tevI dhArAonI samagra rIte upekSA thaI che. tyArabAda AtmA viSe karmazAstra ane adhyAtmazAstramAM be pakSano udaya jovA maLe che. karmagraMtho ane karmayogI siddhAMto pApa-puNyanA kartA tarIke AtmAnI sthApanA kare che ane AtmA mAyAyukta vibhAvadazAmAM karma karIne eka karmajaMjALa UbhI kare che athavA ema kaho ke AdikALa thI eka karmajaMjALa cAlI AvI che ane ajJAnadazA paNa AdikALathI ja astitva dharAve che eTale karmapakSamAM jIva karmano kartA che ane e ja rIte potAnA pApa-puNyano bhoktA paNa che. AvI dazAmAM tene jIvanI saMjJA ApavAmAM Ave che. A jIvo prANa, bhUta, jIva, sattvanA keTalAka vibhAgomAM dehadhArI banIne kartA-bhoktAnI avasthA cAlu rAkhe che. eTale sAmAnya AstikavAda pApa-puNyano svIkAra karI pUrvajanma ane punarjanmanI dhArAno svIkAra kare che. A vAta upara spaSTIkaraNa karatAM AtmasiddhinA be padonuM AkhyAna karIne sthApita karyuM che ke jIvAtmA karmano kartA che ane bhoktA paNa che paraMtu A jIvAtmA sadAne mATe karmano kartA-bhoktA nathI. hakIkatamAM jIvAtmA maTI paramadazAne prApta thAya arthAt paramAtmasvarUpa pragaTa thAya, tyAre te karmano akartA ane abhoktA banI, yogAtIta dazAne varI siddhadazAne pAme che. pAMcamuM pada AvI muktadazAnuM AkhyAna karI mokSanI sthApanA kare che. samagra bhAratavarSano pradhAna lakSabhAva "mokSa' che. ApaNe A dvitIya khaMDamAM uparyukta pAMce padonuM gaMbhIra bhAve vizleSaNa karyuM che. anya vidvAna sAdhakoe paNa Atmasiddhi upara maMthana karavAmAM kacAza rAkhI nathI. chatAM paNa amone ema lAgatuM hatuM ke AtmasiddhinA keTalAka gUDha bhAvo udghATita thayA nathI ane AtmasiddhinA pado bolatI vakhate aMdarathI avAja Avato hato ke ghaNA bhAvo akathya rahI gayA che, tevA bhAvonuM mAnasika darzana thatAM manomana ahobhAva thato hato, eTaluM ja nahIM paraMtu siddhikArano divya AtmA je sarunA sthAne birAjamAna che, teno sAkSAt dhvani paNa saMbhaLAto hoya tevo bhAsa thato hato. AvA AMtarika kAraNonI upasthitimAM zAMtAbena bAkhaDA jevA virakta tapomaya AtmAnI prArthanA thatAM ane e rIte temanA utsAhI dAnavIra zrI pramodabhAI, mukezabhAI vagere putra parivAranA paNa uttama bhAvothI mahAbhASyanuM graMthana cAlu thaI gayuM ane A dvitIya khaMDa paNa e ja bhUmikA para taiyAra thayo che. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dvitIya khaMDamAM (43 thI 91 sudhInI gAthA) 49 gAthAno samAveza karyo che. AgaLa ApaNe kahyuM che ke A gAthAo adhyAtmabhAvonI sAthe naitika upadezanuM paNa ghaNuM ja mUlya dharAve che. sAmAjika daSTie samAjamAM pravartamAna ghaNA mithyAbhAvonuM nirAkaraNa karI eka ucita mArganuM pradarzana kare che ane A evo mAnavIya mArga che, je mokSamArga sAthe paNa saMbaMdha dharAve che. vyavahAramAM unnati mATe samagra daSTie jotAM sAdhanAnA kSetramAM traNa bhUmikAo Avazyaka che. (1) naitika bhUmi - nItidharma (2) mAnavIya bhUmi - mAnavadharma ane (3) adhyAtmabhUmi -Atmadharma-Atmika utthAna. amone ema lAgyuM che ke zrImad rAjacaMdrajI janmajAta kavirAja to che ja paraMtu samAjazAstranA UMDA adhyetArUpe teoe vicAradhArAne nirmaLa karIne eTalI ja UMDAIthI adhyAtmamAM praveza karI eka siddhahasta yogIrAja rUpe prakAzamAna thayA che. Aje Atmasiddhi hajAro lokonA AkarSaNanuM kendra banI, temane jJAnamArgano prakAza ApI bhaktimArgamAM vALe che. teozrInI sAdhanAne vastutaH akSaradeha ApavA mATe A dvitIyakhaMDamAM prayAsa karyo che ane saiddhAMtika ke nyAyadaSTie mULa gAthAonuM avalaMbana laI jarApaNa AgaLa-pAchaLa gayA vinA sIdhI keDIe cAlIne A gAthAone kaMDAravA mATe dhyAna apAyuM che. sukhada vAta e che ke jema koI saritA potAnI nizcita dizAmAM vahe che tema A AtmasiddhinI gaMgA paramatattvane lakSamAM rAkhI eka ja dizAmAM vahI rahI che, lagabhaga kyAMya paNa viSayAMtara thayuM nathI. eka sacoTa nibiDa uktine pramANita karI jJAnanA mULa majabUta karyA che. keTaluM kahIe. ghaNI vizeSatAothI bharapUra evA A padono ane tenA bhAvono ahIM saMkSepamAM upasaMhAra karyo che. jema koI moTA rAjamahelanuM bArIka nirIkSaNa karyA pachI vRSTA bahAra nIkaLe, tyAre punaH ekavAra akhaMDa bhAve rAjamahelane jUe che, aMdarathI joyelo rAjamahela punaH akhaMDabhAve jotAM eka navo opa Ape che, tema ahIM paNa 49 gAthAonuM yathAsaMbhava avalokana karI punaH badhI gAthAone akhaMDabhAve jotAM upasaMhAra rUpe eka adbhuta darzananI pratItI thAya che. upasaMhAra te sAra che, sArano hAra che, ane hAramAM samUhabhAve motI camake che. ATalo upasaMhAra karI, gAthAonA jJAnane pharI pharI namana karI virAma lezuM. NSSC(382)SS Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pujya tapasvI zrI jagajIvanajI mahArAja kisAvathI pajya tapasvI zrI jagajIvanajI mahArAja cakSu cikitsAlaya candramaNi bena navalacandra bhAI khArA netrAlaya like to sirfi ENTE lakSmI devI netra bhavana zrImatI umArAnI jagadIzabhAIseTha kvatinI cAM cakSu kiraNanI sAthe sAthe bhAva kiraNano paNa upharSa thAya che..