________________
प्रज्ञापनासूत्रे न तु-प्रतिनियतैकगन्धपरिणाम परिणता एवेतिभावः 'रसओ तित्तरसपरिणयावि, कडयरसपरिणया वि, कसायरस परिणयावि, अंश्लिरसपरिणया वि महुररसपरिणया वि' ये स्कन्धादयो नीलरसपरिणता स्तेषु मध्ये केचित्-'रसओ'-रसतः -रसमाश्रित्य, 'तित्तरसपरिणयावि'-तिक्तरसपरिणता अपि भवन्ति, केचित्'कडुयरसपरिणता वि' कटुकरसपरिणया अपि भवन्ति, केचित्-'कसायरसपरिणया वि'-कपायरसपरिणताअपि भवन्ति, केचित्-'अंबिलरसपरिणया वि'-अम्लरसपरिणता अपि भवन्ति, केचित्-'महुररसपरिणया वि-मधुररसपिरणता अपि भवन्ति, 'फासओ कक्खड फासपरिणया वि, मउयफासपरिणया वि, गुरुयफासपरिणया वि, लहुयफासपरिणया वि, सीयफासपरिणया वि उसिणफासपरिणया वि, णिद्धफासपरिणया वि, लुक्खफासपरिणया वि' ये स्कन्धादयो वर्णतो नीलवर्णपरिणता स्तेषु मध्ये केचित्—'फासओ' स्पर्शतः-स्पर्शमाश्रित्य, 'कक्खडफासपरिणया वि'-कर्कशस्पर्शपरिणता अपि भवन्ति, केचित्-'मउयफासपरिणया वि'-मृदुक स्पर्शपरिणता अपि भवन्ति. कंचित्-'गुरुयफासपरिणया वि'-गुरुकस्पर्शपरिणता अपि भवन्ति, केचित्-'लहुयफासपरिणया वि' लघुकस्पर्शपरिणता अपि भवन्ति अपेक्षा सुरभिगंध वाले भी होते हैं और दुरभि गंध वाले भी होते हैं, अर्थात् उन में से कोई लुगंध वाले भी होते हैं और कोई दुर्गध वाले भी होते हैं। ऐसा नहीं है कि सब एक ही गंध वाले हों। जो पुदल नील वर्ण रूप में परिणत होते हैं, उनमें से कोई रसकी अपेक्षा तिक्त रसवाले भी होते हैं, कोई कटक रसवाले भी होते हैं, कोई कषाय रसवाले भी होते हैं, कोई अम्लरस वाले भी होते हैं, और कोई मधुर रसवाले भी होते हैं, जो नील वर्णवाले स्कंध आदि पुद्गल होते हैं। उनमें से कोई स्पर्श की अपेक्षा कर्मश स्पर्शवाले, कोई मृदु स्पर्शवाले, कोई गुरु स्पर्शवाले, कोई लघु स्पर्शवाले, कोई शीत स्पर्हाસુગધવાળા પણ હોય છે અને દુર્ગ વાળા પણ હોય છે, અર્થાત્ તેઓમાથી કેઈ સુગન્ધ વાળા પણ હોય છે અને કેઈ દુર્ગન્ય વાળા પણ હોય છે. એવું નથી કે બધા એકજ ગધ વાળા હોય. જે પુગલે નીલ રગના રૂપમાં પરિણામ પામે છે, તેઓમાં કઈ રસની અપેક્ષાએ તિક્ત રસ વાળા પણ હોય છે, કેઈ કડવા રસ વાળા પણ હોય છે, કેઈ કષાય રસ વાળા પણ હોય છે કઈ ખાટા રસ વાળા પણ હોય છે અને કેઈ મધુર રસ વાળા પણ હોય છે. જેઓ નીલા રંગને સ્ક ધ આદિ પુગલ હોય છે, તેમાંથી કોઈ સ્પર્શની અપેક્ષાએ કર્કશ સ્પર્શ વાળા, કેઈ કેમળ સ્પર્શ વાળા કેઈ ગુરૂ (ભારે) સ્પર્શ વાળા, કેઈ લઘુ (હલકા) સ્પર્શ વાળા, કેઈ ઠડા વાળા કેઈ ઉણ