Book Title: Sadhutanu Shikhar Ane Manavtani Mahek
Author(s): Harshad Doshi
Publisher: Jain Academy
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023252/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheka paramA ghAvika pUjya zrI jItamunijInI pAvanA jIvavA -harSada dozI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMta jaina siddhAMta zreNI : graMtha 3 sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka goMDala gaccha ziromaNi, pa2ma dArzanika pUjya zrI jayaMtamunijInA ciMtananuM navanIta, jJAnanI gaMgotrI, mAnavasevAnI maheMka ane yugasarjaka AMtarasphuraNAnuM darzana karAvatI pAvana jIvanakathA lekhana ane saMpAdana harSada dozI prakAzaka jaina eNkeDemI kalakattA 32/bI, cittaraMjana eNvanyU kolakatA - 700 012 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Jayant Jain Siddhant Shreni-3 Sadhutanu Shikhar Ane Manavata ni Mahek, Written and edited by: Harshad Doshi Jain Academy Calcutta prathama AvRtti mULa kiMmata vecANa kiMmata vadhArAnI chUTa prakAzaka prAptisthAna mudraka : mahAvIra jayaMtI, caitra suda 13, vIra saMvata 2532 (vikrama saMvata 2062) 11 eprila, 2006 : 200 rUpiyA : 100 rUpiyA : 50 rUpiyA (saujanya : zrI haMsarAja lakSmIcaMda kAmANI jaina bhavana, kolakatA) : jaina eNkeDemI kalakattA, 32/bI, cittaraMjana eNvanyU, kolakatA 700 012 : jaina eNkeDemI kalakattA 32 bI, cittaraMjana eNvanyU, kolakatA 700 012 phona : (033) 22120201 email: harshad.doshi@gmail.com zrI kAmANI jaina bhavana 3-sI, rAya sTrITa, kolakatA-700020 phona : 24853891 zrI guNavaMta baravALiyA saurASTra kesarI prANaguru jaina philosaoNphikala risarca senTara SPR jaina kanyAzALA TrasTa, kAmA lena, ghATakopara (vesTa), muMbaI - 400 086 phona : (022) 2512 5658 insTiTyUTa oNpha jainaoNlojI bI-101, samaya epArTamenTsa, AjhAda sosAyaTInI pAse, AMbAvADI, amadAvAda - 380 015 phona : (079) 2676 2080 zrI caMdrakAntabhAI zeTha zrI raoNyalapArka sthA. jaina moTA saMgha omAnavALA upAzraya 2, raoNyala pArka, kAlAvaDa roDa, rAjakoTa - 360 005 phona : (0281)2579175 : yunigrAphiksa 121, cittaraMjana eNvanyU kolakatA - 700 073 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I zaka saujanya : parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni pratyenI zraddhA ane bhaktinA pratIkarUpe sva. bhogIlAla durlabhajI khArA ane sva. navalacaMda durlabhajI khArA parivAra dvArA A pustakanA prakAzana mATe maLela sahayoga badala ame AbhArI chIe. A pustakanA Alekhana - prakAzanamAM sarvAgI mArgadarzana ane sahayoga ApavA badala padmazrI Do. kumArapALabhAI desAI pratye snehabhIno Adara vyakta karIe chIe. pU. gurudeva zrI jayaMtamuninI preraNAdAyI ane aitihAsika jIvanagAthA janajana ane gharaghara sudhI pahoMce te mATe A pustakanA vAcakone kharIda kiMmatamAM rU. 50nI vadhArAnI chUTa upalabdha karavA badala zrI haMsarAja lakSmIcaMda kAmANI jaina bhavana nA ame AbhArI chIe. jaina eNkeDemI kalakattA vatI, - harSada dozI (pramukha) azvina desAI (upapramukha), harakha zAha (maMtrI), praphula koThArI (sahamaMtrI), ena. DI. mahetA (koSAdhyakSa), kuMvarajI zAha, vipula zAha, bulabula zAha, zarada khArA, hareza vakhAriyA, kamaleza mahetA (kamiTI sabhyo) III Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina ekeDemI lakattA paricaya jaina dharma, tattvajJAna, sAhitya, itihAsa ane paraMparAno abhyAsa, saMzodhana ane prakAzana, temaja jIvanamUlyavardhaka zikSaNa-samAjanA dareka stare upalabdha karavAnA umadA uddezathI 22 oNgasTa 1999nA divase jaina aMkeDemI kalakattAnI sthApanA thaI. eka dazakAthI paNa TUMkA gALAmAM jaina eNkeDemI kalakattAe A dareka pravRttine amalamAM mUkI, saMtoSakA2ka pragati karI che. eNkeDemIe dareka vayane anurUpa zibiro, kAryazALAo, tattvajJAna ane dhArmika abhyAsanA viziSTa varga, nibaMdhalekhana, vaktRtva ane parisaMvAdo, vidvAnonI pravacanamALA, pustakaprakAzana ityAdi kAryakramonuM Ayojana karyuM che. jJAnamAM vRddhi, saMskAranuM siMcana, jaina dharmamAM zraddhA ane paraMparAnI sAcI samajaNa maLe te hetuthI eNkeDemIe vIrAyatananA sahayogathI kizora, yuvaka ane prauDha mATe kAryazALAo ane zibironuM niyamita Ayojana karyuM che. vIrAyatananA AcAryazrI caMdanAjI, upAdhyAya yazAjI, sAdhvI zilApIjI ane anya sAdhvIjIoe prabhAvazALI zailIthI ane yathArtha paddhatithI dharma, nIti ane jIvanalakSI viSayonuM prazikSaNa ApyuM, je zibirArthIoe tallInatAthI ane maMtramugdha thaIne grahaNa karyuM. pariNAme eNkeDemInI zibironI AturatAthI pratIkSA thAya che. jANItA saMta puruSo ane vidvAnonI pravacanamALA ane parisaMvAdo paNa eTalAM ja rasaprada ane lokapriya rahe che. DaoN. kumArapALa desAI, kobA sthita pU. AtmAnaMdajI, DaoN. baLavaMta jAnI, zrI haribhAI koThArI, DaoN. bipinabhAI dozI, temaja aneka variSTha vidvAnonAM pravacano, abhyAsanA vargo ane kAryazALAo ghaNAM ja lokapriya rahyAM che. vibhinna dharmanA vidvAno sAthe sarvocca adAlatanA mukhya nyAyAdhIza, bhUtapUrva rAjyapAla ane sAmAjika kAryakartAo jevA vyApaka zikSaNa prApta karelA anubhavIonA parisaMvAdoe janasamAjane vicAravinimayano ane anekAntavAdane amalamAM mUkavAno vyavahAru avasara Apyo che. zrotAonI bahoLI hAjarI A parisaMvAdonI upayogitA darzAve che. eNkeDemInA dhArmika zikSaNa ApavAnA prayogone paNa sArI saphaLatA maLI che. jaina eNkeDemI kalakattA vIrAyatana, insTiTayUTa oNpha jainaoNlojI (laMDana ane amadAvAda), jaina aMkeDemI opha ejyukezana eNnDa risarca (laMDana ane muMbaI), anya jaina eNkeDemI ane samAna kAryakrama dharAvatI saMsthAo sAthe sahayogathI kAma kare che. padmazrI Do. kumArapALabhAI desAInuM bahumUlya mArgadarzana maLI rahyuM che. Ama, TUMka samayamAM vividha hetulakSI kAryakramo ApIne jaina eNkeDemI kalakattAe samAjane upayogI thavAno prayatna karyo che. - ma Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtakesarI vANIbhUSaNa pU. girIzacaMdrajI ma.sA.nA bhAvodgAra meM joyA guru jayaMtane ! pU. tapasvIjI mahArAja ane pU. prabhAbAI mahAsatInA dIkSA prasaMge huM mArA pitAjI sAthe bagasarA gayo hato tyAre guruprANanI tejasvI mukhamudrAthI huM AkarSAyo hato. tyAre mArI umara ghaNI ja nAnI hatI, paNa e pitA-putrInA dIkSAnA prasaMgathI mArAmAM vairAgyabhAva aMkurita thavA lAgyA hatA. zrI jayaMtaguru saMsArI avasthAmAM hatA tyArathI ja temano paricaya hato. teozrI mArA moTAbhAInA sasarAnA sALA hatA. eTale huM pUjya guruvaro sAthe saMsAra ane tyAganA saMbaMdhathI joDAI gayo chuM. e samaye zrI jayaMtaguru zuddha khAdIdhArI ane gAMdhIvAdI hatA. temaNe mane paNa reMTiyo kAMtatAM zIkhavyuM ane khAdI paherato karI dIdho, je Aja paryata cAlu che. e divasomAM huM prANaguru uparAMta pU. moTA ratilAlajI ane pU. nAnA ratilAlajI mahArAja sAheba pAse dhArmika abhyAsa karavA prayatnazIla hato. jyAre pU. gurudeva banArasa gayA tyAre prANagurue mane paNa temane zaraNe mokalyo. AgrAthI banArasa ane tyAMthI kalakattA sudhI temanI sAthe vihAra karyo. banArasamAM traNa varSamAM pU. tapasvIjI mahArAja ane zrI jayaMtaguru pAsethI UMDo zAstrIya abhyAsa karavAnI taka maLI. kalakattAmAM mArA puNyodaye temanI pAse bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karavAnuM sadbhAgya maLyuM. jyAre temanI AjJAthI deza tarapha vihAra karyo tyAre temanI chAyAmAM eka dazako vitAvI dIdho hato. temanA kAzInA abhyAsa ane pUrvabhAratanA aitihAsika ane anubhavapracura vicaraNano huM sAkSI chuM. A dasakAmAM meM zuM joyuM? koInI niMdA nahIM ane saumAM saguNanAM darzana karavAM e temano khAsa guNa che. temanuM hRdaya haMmeza karuNAthI chalakatuM hoya eTale temanA taraphathI haMmeza AvanArane Adara, rahenArane rakSaNa ane jijJAsune samAdhAna maLatAM hoya che. AMdhaLAne AMkha, bhUkhyAne bhojana, thAkelAne visAmo, hatAzane AzvAsana, nirAdhArane AdhAra, bhogIne bhAna ane yogIne sanmAna e temanuM vijJAna che. meM zrI jayaMta gurumAM kyAre paNa ahaM ke daMbha joyA nathI. meM temanAmAM haMmeza saraLatA, sahajatA, mamatA ane namratAnAM darzana karyA che. AvA gurune zatazata vaMdana! kolaktA - girIzamuni 1 mArca, 2009 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- AgamadivAkara pU. janakamunijInA bhAvodgAra D hRdayabhAva saurASTranI dharatInuM eka pANIdAra motI, mArA gurubaMdhu, parama AdaraNIya, zrI jayaMtamunijInA janmasthAna dalakhANiyA ane parama AdaraNIya tapasvIjI mahArAjanuM nAma mArA pUrvAzramathI sAMbhaLato Avyo chuM. temanA samagra parivAramAM je tyAga, tapa ane ucca koTInI sAdhanA che te A saMsAramAM bhAgye ja koI jIvAtmAne prApta thAya che. A saubhAgya zAsanadevanI kRpAnuM pariNAma che. huM bALavayano hato tyAre zrI jayaMtamunijIe gurudeva pU. prANaguru pAse dIkSA lIdhI hatI. vaDIla gurubhAI tarIkeno temano vAtsalyabhAva Aja divasa sudhI varasI rahyo che. AnaMdanI paLomAM mane 'rAjA mahArAja' tarIke saMbodhe che tyAre mane prasannatA sAthe kSobhanI lAgaNI vartAya che. pU. jayaMtamuninA AmaMtraNathI huM peTarabAra gayo tyAre-pravAsamAM AvatA dareka gAmamAM temaNe utsavanuM vAtAvaraNa sarjyuM hatuM. peTarabAranA praveza samaye svayaM mAruM svAgata karavA sAmethI padhAryA hatA. sAthe AdivAsIo moTI saMkhyAmAM nRtya karatA karatA AvyA ane koI rAjavI jevuM mAruM sAmaiyuM karyuM tyAre huM bhAvavibhora thaI gayo. sAthe sAthe mane gurudevanA A vistAramAM cAlI rahelA sevAnA kAryanI jhAMkhI jovA maLI. rAma-bharatanA milana jevuM A svAgata huM kadI paNa bhUlI zakuM tema nathI. temanuM saMskRta, prAkRta, vyAkaraNa, nyAya ane darzanazAstranuM jJAna virala che. temanI tejasvitA, pratApa, mAnavasevA ane karuNAsabhara jIvanadarzana aneka mumukSuonA jIvanapathane ujvaLa banAvaze te nirvivAda che. temanuM jIvana samagra mAnavajIvanane sanmArga upara laI janAruM bhAthuM che. teozrI chellAM pacAsa varSothI bihAra-jhArakhaMDamAM mAnavakalyANano anekavidha sevAyajJa karI rahyA che. evuM koI kSetra nathI jyAM temanI karuNAdRSTi pahoMcI na hoya. kudaratI Aphata vakhate teo dina-rAta UbhA rahyA che. mane temanA kAryanI vigata maLatI rahI che ane kyAreka teno sAkSI paNa rahyo chuM. aDhI hajAra varSanI jainadharmanI tejomaya paraMparAmAM je koI virala vibhUtioe hRdayanAM amI sIMcyAM che temAM zrI jayaMtamuni eka che. temanuM jIvanacaritra mAnavajIvananAM umadA mUlyo prasthApita karavAmAM ane jaina sahita samagra mAnavajAtane preraNA Apaze ema huM pUrI zraddhAthI kahI zakuM chuM. A mahAmAnava sadehe ApaNI vacce che tyAre temanA jIvanacaritrane zabdarUpa ApavAmAM zrama ane sahayoga ApanAra darekane mArA koTI koTI dhanyavAda. mane vaDIla gurubaMdhuno je nirvyAja sneha maLyo che te janmajanmAMtara maLato rahe evI pU. gurudeva ane zAsanadevane prArthanA karI viramuM chuM. phAgaNa vada sAtama, saMvata 2062, budhavAra - janakamuni (tA. 22-3-2006), bagasarA VI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanaaruNodaya pU. zrI namramunijI ma.sA. ane pUjyavarA zrI muktAbAI sa. ThANA unA bhAvodgAra rU. aMtaranI anubhUti - pUjyavara gurubhagavaMta zrI jayaMtamunijI ma.sA.nAM jIvanadRzyone vAMcatA jANe paramAtmAnA aMzone anubhavatA hoIe evo ahobhAva aMtare dhabakI jAya che. zrI harSadabhAI dozIe pustaka banatA pahelAM dRSTi karavA prapha mokalela jene vAMcatA vAMcatAM aMtaramAM pUjya jayaMta guruvaranI pratyakSa darzanAbhUti thaI jAya che. pUjya guruvaranA jIvananI amUlya kSaNono pUrvArdha ATalo bhavya che to kharekhara, soLe kaLAe khIlelI jIvananI uttarArdha kSaNo keTalI bhavyAtibhavya anubhUti karAvanArA haze tenI kalpanA paNa anerI jijJAsA jagAvI jAya che. jijJAsApUrti mATe zrI harSadabhAI dozI prayatna kare tevI bhAvanA bhAvuM chuM. goMDala saMpradAyanA saurASTrakesarI guruprANanA parivAranA panotA, puNyavAna, pavitra, prajJAvAna, saMtaratna, pUjya jayaMtaguruvaranuM jIvanacaritra prakAzana te samagra jaina samAjanuM parama saubhAgya che. parama prajJAvAna hovA chatAM A kALamAM mAnavatAnI virATa pratibhA sarjanAra A guruvaranuM Arogya sadA svasthabhAve rahe evI maMgalakAmanA sAthe temanA caraNamAM zaraNa vyakta karuM chuM. ghATakopara, muMbaI - namramuni ThANA 2 24 mArca 2006 - muktAbAI ma.sa. ThANA VII Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a zrI bApajI lalitAbAI mahAsatIjInA bhAvodgAra prema payodadhine.. gaMgA pApaM, zazi tApa, dainya kalpatarustathA / pApa tApa ca dainya ca, hajo sAdhu samAgama || "pApa dUra karavAM hoya to gaMgAmAM snAna karo, tApa dUra karavo hoya to caMdranAM kiraNomAM mo, dInatA dUra karavI hoya to kalpatarunuM sevana karo. paraMtu pApa, tApa ane saMtApa traNene dUra karavAM hoya to tame sAdhu-saMtono samAgama, satsaMga karo." bhAratanI virala vibhUti, premapayodadhi, paramadArzanika, pUjya zrI jayaMtIlAlajI mahArAja sAheba AvA ja eka viziSTa koTInA saMta puruSa che. emanI samIpa janAra pratyeka vyakti eka anokhI zAMti ane prasannatAne pAme che. pUjyazrInuM vyaktitva vahetI gaMgA jevuM pAvana ane zItala che. nAnA-moTA, garIba-tavaMgara, abhaNa-bhaNelA, sau temAMthI Acamana laI pavitra bane che. saMsAranA saMtApathI baLatA mAnavane temanAM caraNe zItalatAno parama sparza anubhavAya che, to dIna-dukhInAM dardIne teozrI harI le che. AvA mahApuruSanuM jIvana eTale vividha ghaTanAono meLo. aneka prakAranI ApattiomAMthI sAMgopAMga bahAra Avela A puruSa, eka adbhuta pratibhAnA svAmI che. "mahApuruSonI jananI Apatti' A uktine sArthaka karatAM teozrI aneka upasarga-pariSahone hasate mukhe sahI so TacanA suvarNa banI samAja sAme nIkharyA che. evA parama zraddheya, pUjya guru bhagavaMtanuM jIvanacaritra sarva bhAviko mATe preraNAno strota banI raheze. jeo A graMtha prakAzita karI rahyA che temanI dUradarzitAne lAkha abhinaMdana ! goMDala gaccha ziromaNi pUjyapAda gurudevanAM pAvana padakamalomAM koTIzaH abhivaMdanA. kalpataru adhyAtma kendra, karajaNa - lalitAbAI mahAsatIjI(bApajI) 22 mArca 2006 VIII Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 goMDala gaccha zramaNa saMgha saMrakSaNa samitinA bhAvodgAra rU. nava yuganA nirmAtA goMDala gaccha ziromaNi parama pUjya zrI jayaMtamunijInuM jIvana e mAtra goMDala gaccha mATe nahIM paNa samagra jaina samAja mATe itihAsano adhyAya che. temaNe aneka aitihAsika rIte jaina samAjamAM pahela karIne goMDala gacchane gauravazALI banAvyuM che. temanA jIvanamAMthI jaina samAjane eka navI dizA maLI che. temanI vidvattA, teja, vyaktitva to anupama che ja, paNa temaNe mAnavadharmane jIvanamAM utArIne navA yuganuM nirmANa karyuM che. - pUjya gurudevanuM kAryakSetra bihAra ane jhArakhaMDano avikasita ane pachAta pradeza rahyo che. pariNAme saurASTra ane muMbaInA jaina samudAya temanAM jJAna ane darzananA pratyakSa lAbhathI vaMcita rahI gayA che. zrI harSadabhAI dezIe ane jaina eNkeDemI kalakattAe "sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka' dvArA pUjya gurudevanA jIvanacaritra, temanA maulika ciMtana ane spaSTa ane vizALa daSTine bahoLA samudAya sudhI pahoMcADavAnuM maMgala kArya saMpanna karyuM che. gurudevanA jIvanacaritrathI sAdhAraNa zrAvaka-zrAvikAone to preraNA maLaze ja, paNa tethI Aga vadhIne kahI zakAya ke aneka navadIkSita sAdhu-sAdhvIjIone paNa temanA jIvanamAMthI mArgadarzana maLaze. te mATe pUjya gurudevanuM jIvanacaritra saurASTranA dareka zrIsaMgha ane bhakta samudAyane prApta thAya teno pUro prayatna karavA ame kaTibaddha chIe. zAsanadevane e ja prArthanA che ke pUjya gurudevane zatAyu bakSe, jethI temanA jJAna ane sevAthI jaina zAsana vadhu UMcAM zikhara para pahoMce ane zrIsaMghane temanA mAnavasevAnA kAryamAM yogadAna ApavAno avasara maLato rahe. koTI koTI vaMdana sAthe, goMDala gaccha zramaNa saMgha saMrakSaNa samitinA kAryavAhako vatI, rAjakoTa - praviNacaMdra maNilAla koThArI 2 mArca, 2006 - caMdrakAMta mANekacaMda zeTha IX Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuninAM prathama be pustaka, "14 maMgala svapna : mahimA ane rahasya' ane "kaho, kevA hatA prabhu mahAvIra?"mAM temanA gahana maulika ciMtana, jainadarzananI talasparzI ane spaSTa abhivyakti ane bhASAnA prabhutvathI vidvAna vargamAM vismayabharyA AnaMdanI lAgaNI prasarI hatI. prakhyAta vidvAna DaoN. kumArapALa desAIe zrI jayaMtamuninA "14 maMgala svapna : mahimA ane rahasya'mAM 'darzana pratibhAnA virala ane maulika unmeSa'nAM darzana karyA che. jyAre "kaho, kevA hatA prabhu mahAvIra?" mATe temaNe noMdhyuM che ke, "pratyeka upamAnuM anusaMdhAna tIrthakara bhagavAna mahAvIra svAmInA vyaktitvanI sAthosAtha jainadarzananI mULagAmI bhAvanA sAthe vaNAyeluM che. upamAnA AvA arthasaMketo samAjane pahelI vAra prApta thAya che." svAbhAvika che ke saunA hRdayamAM AvI virala pratibhAnAM udgama, vikAsa ane tenI bhUmikAne jANavAnI ane samajavAnI utkaMThA jAgrata thAya. eka varga munizrIne draSTA ane dArzanikanA rUpamAM nihALI rahyo che, tyAre jhArakhaMDanA AdivAsIo mATe teo karuNAsabhara, hRdayabhInA, premALa "bAbA' che. A be biMdunI vacce eka evo vizALa varga che je munizrI pratyenI bhaktimAM mugdha che. temanI banArasanI aitihAsika yAtrA, aneka kSetromAM pahela, saraLatA, nirbhayatA, sAdI bhASAmAM paNa prabhAvazALI pravacana, AbAlavRddha saunI sAthe ekarUpatA, evA aneka pAsAothI temanI pratibhA jhaLakatI rahI che. dareka vyaktine munizrImAM potAnuM ja pratibiMba dekhAya che. temanA A bahumukhI vyaktitvane ujAgara karavAno ane tenI pAchaLa kAma karI rahelAM paribaLono saMketa ApavAno ane temanI darzanapratibhAnI jhAMkhI ApavAno ahIM namra prayAsa karyo che. vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamunijI atyAre kolakatAmAM birAjamAna che. teozrIe mahattvanAM sUcano ApIne mAruM kAma haLavuM karyuM che. temanA mArgadarzana badala huM temano AbhAra mAnuM chuM. goMDala gacchanA pUjya munivaro ane pUjya sAdhvIjIonAM mArgadarzana, protsAhana ane zubhecchAo badala temano Adara sAthe RNasvIkAra karuM chuM. pU. darzanAbAI ane pU. svAtibAI mahAsatIjI ghaNAM varSothI gurudeva zrI jayaMtamuninA aMtevAsI che ane temanI sevAmAM tallIna che. baMne mahAsatIjIo taraphathI bahumUlya sahayoga maLyo che. huM jyAre jyAre peTarabAra gayo chuM tyAre mArA munizrI sAthenA vArtAlApa ane carcAonI temaNe kALajIthI noMdha utArI che. te uparAMta kalakattAthI jyAre paNa koI vigata maMgAvI hoya tyAre teo te tatkAla mokalavAnI vyavasthA karI ApI che. temanA sahayogamAM gurubhakti chalakAtI hatI. huM temano AbhAra mAnuM chuM. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArA parama snehI mitra padmazrI DaoN. kumArapALabhAI desAIno AbhAra kayA zabdomAM vyakta karavo? A pustakanA prakAzananA dareka pAsA sAthe teo saMkaLAyelA che. hastapratanuM komyuTaramAM DrAphTiMgathI laIne saMpAdana, le-AuTa ane mudraNa sudhInA dareka tabakkAmAM temaNe sahayoga, mArgadarzana ane sUcano ApyAM che. satata deza ane videzamAM pravAsa ane vyApaka pravRttiomAM vyasta hovA chatAM temaNe A pustakane prAthamikatA ApI che. A pustakane AkharI svarUpa ApavAmAM temano moTo phALo che. temano AbhAra vyakta karavA mATe mArI pAse zabdo nathI. zrImatI bhAratIbahena lAdhANIe pU. gurudevanAM smaraNonI noMdha levAnuM kAma atyaMta khata ane kALajIthI karyuM che. bhAratIbahena muMbaInA rahevAsI che. mahinAo sudhI peTarabAra rahIne temaNe gurubhaktinuM zreSTha udAharaNa ApyuM che. temano jeTalo AbhAra mAnIe teTalo ocho che. A pustakamAM ApelA phoTogrAphsanA le-AuTa ane tenA Tekanikala kAmamAM mArI bahena zrImatI bhAvanA rohita zAhe amUlya madada karI che. pustakanA lokArpaNanI tArIkha najIka AvI rahI hatI tyAre phoTogrAphsa saMbaMdhI badhI javAbadArI saMbhALIne temaNe mArI ciMtA haLavI karI che. zrI kizorabhAI saMghavIe phoTogrAphsanA eDiTiMga mATe temanI leboreTarI upalabdha karI hatI. zrI zazIbhAI koThArIe munizrInA phoTA pADyA che ane zrI manojabhAI bharavADAe jUnA phoTA meLavI ApyA che. zrI zaradabhAI khArA sahayoga mATe haMmezA tatpara rahyA che. te uparAMta aneka gurubhakto ane mitroe sAtha Apyo che. A sarveno huM AbhAra mAnuM chuM. prANaguru jaina philosaoNphikala enDa risarca senTa2, muMbaInA zrI guNavaMtabhAI baravALiyA ane zrI raoNyala pArka upAzraya, rAjakoTanA zrI caMdrakAntabhAI zeThano pustakavitaraNamAM sahAya ApavA badala AbhAra mAnuM chuM. zrI guNavaMtabhAI baravALiyAe haMmeza sauhArdabhAve vyavahAru sUcano ane mArgadarzana ApyAM che. khArA parivAra ane zrI haMsarAja lakSmIcaMda kAmANI jaina bhavanano Arthika sahayoga badala AbhAra mAnuM chuM. zrI kAmANI jaina bhavananA kamiTI sabhyoe A prakAzanamAM je rasa dharAvyo che te prazaMsanIya ane anumodanIya che. mArI patnI kumakuma dozIe A pustakanA saMpAdana ane prakAzanamAM je madada karI che tenI noMdha vagara A nivedana adhUruM raheze. hastanoMdhanA vAcanathI laIne tenA saMpAdana-prakAzanamAM teNe satata sAtha ane mUlyavAna sUcano ApyAM che. teNe mArI aneka javAbadArIo saMbhALIne pustakalekhananuM kAma saraLa karI ApyuM che. teNe pRSThabhUmimAM rahIne dareka kAma pAra pADyAM che. chellAM pacAsa varSomAM pU. gurudevanA asaMkhya bhakto ane vyaktioe mahattvanuM kArya karyuM che ane sevAbhakti karI che. te darekanAM nAma ane mAhitI upalabdha nathI. chatAM banI zake teTalA XI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktonA yogadAnanI noMdha pariziSTamAM lIdhI che. aneka prakAranI maryAdAone kAraNe temAMthI koI nAmano ullekha rahI gayo hoya to te badala kSamA cAhuM chuM. jaina eNkeDemI lakattAnA mArA sAthImitroe aneka javAbadArIo mUkabhAve bajAvIne gurubhakti batAvI che ane mane je pIThabaLa ApyuM che te badala temano snehabhIno AbhAra mAnuM chuM. zrI jayaMtamunijInA jIvanamAM AvatAM 1960 sudhInAM preraka prasaMgo ane ghaTanAone A pustakamAM levAyAM che. pustakanA daLanI maryAdAne, mAhitInA saMkalana-AlekhanamAM lAgatA samayane ane gurudevanA bhaktonI AturatAne dhyAnamAM rAkhatAM 1960 pachInI ghaTanAone saMkSiptamAM AvarI levI paDI che. e rIte A pustaka pU. gurudevanA jIvanano pUrvArdha che, jemAM mukhyatve temanI ghaDatara, caNatara ane ciMtananI bhUmikA ApavAmAM AvI che. pU. tapasvIjI mahArAjano saMthAro, bihAramAM kAramo duSkALa ane belacaMpAnA ahiMsA niketananA mAdhyamathI apUrva sevA ane peTarabArano abhyudaya ane AdivAsIo mATenA temanA karuNAbhInA ane hRdayasparzI sevAyajJanI kathAno mAtra sparza ja thayo che. AzA che ke gurudevanI kRpAthI uttarArdhanuM lekhana satvare hAthamAM letA bhaktajanonI pipAsA saMtuSTa thaze. te mATe AgamadivAkara pU. zrI janakamunijI, zAsana aruNodaya pU. zrI namramunijI ane pU. lalitAbAI ma.sa. (bApajI) taraphathI preraNA maLI che. temanI kRpAthI uttarArdhanuM kAma niHsaMdeha pAra paDaze. zrI jayaMtamuninI kathA phakta temanA jIvananI kathA nathI, ke phakta temanA saMgharSanI kathA nathI. A kathA eka jaina sAdhue potAnA tyAga ane samarpaNathI racelA navA itihAsanuM sarjana che. A kathA ApaNA saunI gauravagAthA che. temaNe jaina ane bhAratIya saMskRtinA prANane dhabakatA rAkhavA potAnA jIvanane samarpita karyuM che. jJAna e dIpakanI jyota che. sevA ane samarpaNanA divela vagara zAnano dIpaka pachAta ane garIbanA aMdhakAramaya jIvanane ujAgara na karI zake. A temano jIvanamaMtra che. te ApaNo paNa jIvanamaMtra bane ane temaNe kaMDArelI keDIe cAlIne ApaNe temanI dUragAmI, prabuddha, saMvedanazIla, karuNAbhInI ane yugasarjaka jIvanagAthAmAMthI preraNA ane dRSTi meLavIe te ja abhyarthanA. - harSada dozI kalakattA phAgaNa pUrNimA, 14 mArca, 2006 XII Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 Amukha amRtajaLanuM Acamana AjathI cAra varSa agAu mArA mitra zrI harSadabhAI dozIe tIrthaMka2nI mAtAne AvatAM cauda svapno vize 52ma dArzanika zrI jayaMtamunijInuM lakhANa ApyuM ane tenuM prakAzana karavAnI icchA pragaTa karI. pU. zrI jayaMtamunijInAM darzana ane zravaNano kyAreya lAbha maLyo nahoto, paraMtu cauda svapna vizenAM arthaghaTanone vAMcatAM ja mAruM mana soLe kaLAe mahorI UThyuM. bALapaNamAM dharmasaMskAra ApanArI mAtA ane pitA lekhaka zrI 'jayabhikhkhu'e bhagavAna mahAvIranA jIvananI ghaTanAo kahI hatI. meM paNa bhagavAna mahAvIra vize gujarAtI-aMgrejImAM cAreka pustako lakhyAM hatAM, paraMtu kyAreya e cauda svapnanA marmano Avo alaukika vicAra jANyo nahoto. pU. munizrInuM lakhANa vAMcatA teono zAstrono gahana abhyAsa, vartamAna jIvanano pratyakSa anubhava ane gahana AdhyAtmikatAno anupama sparza thayo. ApaNe tyAM moTe bhAge paraMparAgata ke cIlAcAlu Alekhana ja prAdhAnya bhogavatuM hoya tyAre A pustakamAM vicAraka, ciMtaka, dArzanika ane pele pAranuM jonAra 'draSTA'nI pratibhAno anubhava thayo. e ja zRMkhalAmAM 'pucchissu NaM' sUtranA mArmika arthaghaTana para AdhArita 'kaho, kevA hatA prabhu mahAvIra ?' e pustakanuM mULa lakhANa jovAnI taka maLI. A badhAM vAcana pachI pU. munirAja vize jANavAnI jijJAsA vadhu utkaTa banI ane ene saMtoSatuM emanA caritranuM pustaka 'sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka'mAMthI pasAra thavAnuM banyuM. A pustakamAM pU. munirAjazrInA pariSahabharyAM vihAramAM sAdhutAnI mahattA, garimA ane AkarI tapazcaryAno jIvaMta Alekha jovA maLe che. bhAratIya saMskRtinuM kendrabiMdu bhramaNa, ayana ke vihAra che. rAmano vanavAsa, pAMDavono vanavAsa ke pachI yogI vardhamAnanI sADA bAra varSanI sAdhanA e darzAve che ke A saMskRtine e ja sAcI rIte pAmI zake, jeNe Thera Thera bhramaNa karIne janajIvananA ane vanajIvananA pratyakSa anubhava meLavyA hoya. pU. zrI jayaMtamunijInI vihArayAtrA e aneka muzkelIono sAmano karIne jaina sAdhue karelI ahiMsAyAtrA che. A yAtrAmAM ca2Na cAlatA hoya, paNa sAthe hRdaya parivartana pAmatuM hoya che. eka bAju bahAra anubhavayAtrA cAlatI hoya to bIjI bAju bhItaramAM UrdhvayAtrA cAlatI hoya che. A caritra vAMcanAre bahA2nI rasaprada ghaTanAo joIne thobhI javAnuM nathI, paraMtu pa2ma dArzanika pU. zrI jayaMtamuninA AMtarajIvananI UrdhvayAtrAne satata nIrakhatA rahevuM paDaze. XIII Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAdhuoe pUrve vihAra karyo na hoya tevA dUranA pradezomAM emaNe vihAra karyo. bihAra ane jhArakhaMDanA pachAta, avikasita ane AdivAsIothI bharelA pradezamAM potAnI sevA pravRttino ahAleka jagAvyo. pU. zrI jayaMtamunijIne AdivAsIo 'bAbAne nAme bolAvatA hatA. A bAbA A prajAnA saMskAradAtA mArgadarzaka banI rahyA. bihAranA kAramAM duSkALa samaye emaNe anekane jIvatadAna ApyuM. belacaMpAnA "ahiMsA niketana' dvArA pracaMDa sAmAjika krAMti karI. ajJAna ane aMdhazraddhAmAM gherAyelA AdivAsI samAja mATe netrazibironuM Ayojana karIne hajAro mAnavIone punaH netrajyotinuM dAna karyuM, e ja rIte jhArakhaMDamAM AvelA peTarabAra vistAramAM mAnavasevAno mahAyajJa karyo. dharma, rASTra ke saMpradAyanA bhedabhAva vinA emaNe AMkhanI haoNspiTalano pAyo nAMkhyo ane enuM nAma rAkhyuM 'pU. tapasvI jagajIvanajI mahArAja netra cikitsAlaya'. vihArane kAraNe A vistAranA AdivAsI samAjanI rageragathI munizrI paricita hatA. dArUnA nazAmAM DUbelA samAjane emaNe nazAmukta karyo. nAnI-nAnI vAtamAM aMdaroaMdara jhaghaDI paDatA AdivAsIone saMpa ane saMgaThananA pATha zIkhavyA. munirAjoe nizALo ane udyogo sthApavAnI preraNA ApI. Ama AdivAsI mAnavI tanathI majabUta bane, manathI vyasanamukta rahIne sArA vicAra kare. vaLI emanAM svAvalaMbI kendromAM kAma karIne Arthika rIte paNa pagabhara bane evI bhAvanA rAkhI. e rIte A vistAranI ane A samAjanI sarvatomukhI unnati mATe athAga puruSArtha karyo. pU. munirAjazrInI go-dAnanI yojanA paNa eTalI ja anokhI che. A graMthanA vAcana dvArA sAdhutA ane mAnavatA baMnenA zikhara para birAjelA munirAjazrInA jIvanakAryane vaMdana karIne pAvana banIe chIe. emanA jIvananA prasaMgo eTalA romAMcaka rIte zrI harSadabhAI dozI dvArA AlekhAyA che ke tene sahu koI hoMze hoMze vAMcaze. emanI sevA pravRttie jaina samAjamAM Agavo cIlo pADyo che ane svAbhAvika rIte ja mana thAya ke munirAjazrInA jIvanano uttarArdha maLe to ApaNe keTalA badhA nyAla thaI jaIe ! A graMtha dvArA utkRSTa jJAna, anupama sevA ane agAdha kAruNyanA triveNI saMgamane Are UbhA rahIne ApaNe munirAjazrInA jIvananA amRtajaLanuM pAna karIe. tA. 29-3-2006 - DaoN. kumArapALa desAI XIV Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama - 2. 29 43 che x 98 muM 85 che s 108 124 141 150 saMskArajIvananuM siMcana tapasvI mahArAjanuM mahAbhiniSkramaNa ATha divasanI AMdhI sAdhutAnI pagadaMDIe racyo navIna itihAsa sAdhu to calatA bhalA vihAranI keDIe uttarapradezanI anubhavayAtrA gaMgAmaiyAnI godamAM kAzImAM padArpaNa darzanazAstranuM adhyayana vihAranI badalAtI dizA pUrvabhAratano aitihAsika vihAra bhagavAna mahAvIranI pAvanabhUmi sametazikhara tarapha prayANa, vIsa tIrthakaronI parama pAvana nirvANabhUmi dharmabhAvanAnuM madhura guMjana sAMpradAyika ekatAno prasanna anubhava baMgabhUmi banI vihArabhUmi kalakattAmAM dharmabhAvanAnI bharatI jAge jainasamAja ! vyavahAramAM syAdvAda baMgALanI saMskRti ane grAmINa pradeza 163 11. 12 13. 14. 15. 16. 174 185 196 203 216 225 18. 19. 245 20. 254 21. 268 280 23. 295 XV Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. sArthaka jIvananI surabhi pariziSTa 1 - pariziSTa 2 pariziSTa 3 pariziSTa 4 pariziSTa pa pariziSTa 6-7 pariziSTa 8-9 pariziSTa 10 1 amAro chello ghA ! lobhI ane jogIno anubhava saMta sAdhe sahunuM kalyANa jaina ekatAno jayaghoSa ] D vaitaraNIne tIre ciMtanadhArA pIDa parAI jANe re ! udayagirinI pAvana chAyAmAM mahAprasthAna sevA e ja zraddhAMjali nepALanI aitihAsika vihArayAtrA cAturmAsanI upalabdhio guru-ziSyanuM milana peTarabArano mahAna sevAyajJa O XVI 303 323 343 364 383 394 405 417 427 442 453 460 467 469 478 479 485 487 488 489 490 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskArajIvananuM siMcana gIrapradezanA vanakSetramAM divase paNa siMhonI trADo saMbhaLAtI hoya che. Akho pradeza parvatIya jharaNAothI ninAda karato rahe che. AvA pradezamAM zetruMjaya nadInA taTa para, dalakhANiyA gAma najIka AvelA nakezvara mahAdeva maMdira pAse, nadInA UMcA kALAbhama zilAtaTa upara eka khAdIdhArI bAlataruNa pratidina dhyAna karavA bese che. taruNe A uMmaramAM caMpala ke bUTa paheravAno tyAga karyo hato. te konuM dhyAna kare che te taruNa paNa jANato haze ke kema te kahevuM muzkela che, paraMtu dhyAna karyA pachI tenA caherA para AnaMdanI Urmio UchaLatI dekhAya che. ekAda kalAka dhyAna karI, gahana vicAramAM DUbelo hoya tema taruNa nakezvara mahAdevanA maMdira tarapha Daga bhare che. nakezvara mahAdevanuM maMdira A taruNanA pArivArika itihAsa sAthe joDAyeluM che. A maMdira pAse moTI vAva che. vAvanI dIvAla upara devatAonAM kalAtmaka citro kotaryA hatAM, eTale tenI zobhA vizeSa lAgatI hatI. varSothI surakSA tathA pUjApATha baMdha hovAthI nakezvara mahAdevanuM maMdira nirjana banI gayuM hatuM. cArebAju kAMTAvALI jhADI phelAyelI hatI. jamIna para gokharu verAyelAM hatAM. taruNanI icchA maMdira sudhI jaI, tyAM thoDI vAra dhyAnamAM besavAnI hatI. tenA khullA pagamAM gokharu bhoMkAtAM hatAM. teno mArga vikaTa banI rahyo hato. paraMtu taruNanuM sAhasa adamya hatuM. pagamAM gokharu vAgavA chatAM teNe potAno saMkalpa pUro karyo. nAnI uMmaramAM paNa taruNane vicAra Ave che ke gokharu kone vAge che? du:khano anubhava koNa kare che? Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAdevanI parasALamAM besI, vicArasthitimAM sthira thatA taruNane gokharunA ghA ane tenI pIDA bhulAI gayAM. taruNa nakkI kare che ke kharekhara pIDAnuM bhAjana deha che. dehAdhyAsa dUra thatAM pIDAthI paNa dUra thavAya che. evA deha saMbaMdhI vicAronA dhyAnamAM thoDo samaya vitAvI taruNa dalakhANiyA tarapha pAcho vaLyo. A taruNanuM hulAmaNuM nAma che jakubhAI. jakubhAI pUjya tapasvI jagajIvana mahArAja sAhebanA suputra thAya ane teo A jIvanakathAnA caritranAyaka zrI jayaMtamuni che. dalakhANiyA : pU. zrI jayaMtamunino janma saurASTranA gIrapradezamAM jaMgalo ane pahADothI gherAyelA dalakhANiyA evA eka nAnakaDA gAmamAM thayo hato. dalakhANiyA eTale gIrapradezanuM pravezadvAra. ahIM rAtrI samaye siMha ane jaMgalanAM jAnavaronI garjanAo avAranavAra saMbhaLAtI hoya che. dalakhANiyA nakezvara mahAdevathI lagabhaga traNa ki.mI. dUra uttaramAM nAnuM gAma che. gAmanI pAse 'nAnI' ane 'moTI' evAM nAmavALI be nadIo vahe che. ahIM mukhyatve dharmaparAyaNa kheDUto vase che. dalakhANiyA nAma kema paDyuM te vize jANavA maLe che ke gAmanI pAse vahetI 'nAnI' nAmanI nadInI UMcI bhekhaDo upara moTI ane khUba ja UMDI khANo hatI. nadIno kinAro hovA chatAM A bhekhaDomAM 70thI 80 phUTa sudhI nIce pANI maLatuM ja nahIM. khANanI mATI ekadama sukI rahetI. kAThiyAvADanAM gAmaDAMomAM AvI UMDI khANomAM dANA bharavAmAM AvatA hatA. mukhyatve to juvAra ja hoya. dANAne jUnI bhASAmAM daLa kahetA. je daLAya che te daLa. Aje paNa dALiyA ane daliyA zabdo prasiddha che. gAmamAM AvA daLanI eTale ke anAja bharavAnI ghaNI khANo hatI, eTale tenuM nAma dalakhANiyA paDyuM haze tema manAya che. munizrInA pitAzrInA kAkA pItAMbarabApAnA samaya sudhI temAM juvAro bharavAmAM AvatI hatI. dalakhANiyAnA dhanADhya mocI parivAranA zrI rAmabhAI paNa A khANono upayoga karatA hatA. zrI jayaMtamunijIe nAnapaNamAM A UMDI khANo najaronajara joI hatI. joke tyAre dANA bharavAnuM baMdha thaI gayuM hatuM. A 70thI 80 phUTa UMDI avAvarI khANo dUrathI joI zakAtI hatI. dalakhANiyAnA pAdaramAM darabAroe baMdhAvelA be moTA jUnA koThAo jovAmAM Ave che. kAThiyAvADamAM ramakhANa samayamAM kyAreka nAnAM moTAM dhiMgANAMo jAmatAM hatAM, je kyAreka laDAInuM rUpa letAM hatAM. te vakhate surakSAnI dRSTie AvA koThAo bAMdhavAmAM AvatA. atyAre A koThAo thoDA khaMDita thaI gayA che. koThAnI ekaMdara UMcAI 70thI 80 phUTanI hatI. koThA para caDavAthI dUra sudhInAM kSetro joI zakAtAM hatAM. atyAre A sthAnane koThAdAra kahe che. dalakhANiyAnI bhUgoLa : dalakhANiyAthI thoDe dUra cAMcaI ane pANiyA nAmanA darabArI gAma hatAM. gAyakavADa rAjanI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 2 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rekhAo nakkI thaI na hatI tyAre dalakhANiyA A darabAronI sattAmAM hatuM. dalakhANiyA pAsenI 'nAnI' ane 'moTI' nadIo unALAmAM sukAI jAya che. A baMne nadIonuM vaheNa saurASTranI nAmAMkita nadI zetruMjaya ta2pha che. dalakhANiyA zetruMjaya nadInA ugamasthAna pAse che. eTale kharI rIte dalakhANiyA e zetruMjaya nadIno pradeza gaNAya. jainonuM tIrtha pAlitANA zahera paNa zetruMjI nadInuM kSetra che. dalakhANiyA jaMgalanuM nAkuM che. eka mukhya rasto dalakhANiyAthI koDInAra tarapha jAya che. e raste sApanesa, ghATavaDa, ziMgovaDa, ityAdi jaMgalanA nesaDAo pachI gIranuM ghora jaMgala Ave che. saurASTranuM eka moTuM tIrtha tulasIzyAma A ja kSetramAM AveluM che. bIjo rasto jaMgalanA madhyabhAgamAM kanakAIdevI ta2pha jAya che. koI yugamAM tyAM kanakAvatI nAmanI nagarI haze tevuM anumAna che. kanakAI raste jatAM koTaDA, pANiyA, cAMcaI jevA nesaDAo pachI bhayaMkara aTavI jovA maLe che. jagubhAIe A badhA rastAo kheDelA ane khUMdelA hatA. temaNe kanakAI sudhI pagapALA pravAsa karela hato. paraMtu atyAranA yugamAM jaMgalo kapAI javAthI sthAna badalAI gayAM che. AjubAjunAM nAnAMmoTAM gAmaDAMo dalakhANiyAnI paMcAyatamAM AvatAM hatAM. dhArI tAlukAnuM eka nAnuM thANuM dalakhANiyAmAM hatuM. jethI Aje paNa sa2kA2I makAno dalakhANiyAmAM jovA maLe che. dalakhANiyAmAM keTalIka vAvaDIo paNa jovA maLe che. e ja rIte nakezvara mahAdevanuM maMdira dalakhANiyAnA kSetramAM AveluM eka prakAranuM tIrtha che. A vAvaDIo ane maMdiro pUjya tapasvI jagajIvana mahArAja sAhebanA kAkA zrI pItAMbarabApAe banAvelAM hatAM. dalakhANiyAno sAmAjika itihAsa: pItAMbara zeTha pachI dalakhANiyAmAM rAmabhAI mocIno udaya thAya che. mocI hovA chatAM e jamAnAmAM temaNe lAkho rUpiyAno vepAra karyo hato. temaNe moTA moTA gaDha jevAM makAno banAvyAM hatAM. rAmabhAI AMkhe AMdhaLA thaI gayA hatA, chatAM atyaMta buddhizALI hatA. sAdhu-saMtonI moTI maMDaLI Ave tyAre bhaktibhAve jamADavAnI teo ja vyavasthA karatA. zrI rAmabhAIe dalakhANiyAnI bAjumAM pItAMbara zeThanI jema moTI vAva baMdhAvI hatI. te pahelethI dAnapuNyamAM anurakta hatA. dalakhANiyAmAM kheDUta ane mocI pi2vA2o moTI saMkhyAmAM hatA. brAhmaNanAM pAMcathI sAta, Nika komanAM dasathI bAra, koLInAM pAMcathI sAta ane thoDAM musalamAnonAM gharo hatAM. musalamAnamAM karImabhAI memaNa prasiddha hatA. A badhI komamAM khUba bhAIcAro hato. vizeSatA e hatI ke gIra jaMgalanuM gAma hovA chatAM ane darabAronuM gAma hovA chatAM, tyAM eka paNa kAThI, garAsiyA ke rAjapUtanuM ghara na hatuM. jenA pariNAme dalakhANiyAnI A badhI komo eka prakAre bahAdura vRttivALI ane koIthI Dare ke dabAya nahIM tevA svabhAvanI hatI. saMskArajIvananuM siMcana D 3 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dalakhANiyAnI AjubAjumAM moTA pahADo, jaMgalo ane vaLAMkavALI jagyA hovAthI tyAM nAmacIna bahAravaTiyAo Azraya letA hatA. A bahAravaTiyAone samaya samaya para dalakhANiyAthI roTalA pUrA pADavAmAM AvatA hatA. atyAra sudhI ahIM kyAreya koI bahAravaTiyA trATakyA nathI ane dalakhANiyA kyAreya bhAMgyuM paNa nathI. eka vakhatanA kAThiyAvADanA bahAravaTiyAthI bharelA itihAsamAM je moTo trAsa thayo hato temAMthI dalakhANiyA sadaMtara UgarI gayuM hatuM. rAmabhAI bahAravaTiyA(DAku)nAM mAtA-pitA gupta rIte dalakhANiyAmAM rahetAM hatAM eTale rAmavALAe dhArI gAma bhAMgyuM, paNa dalakhANiyAne kazuM karyuM nahIM. dalakhANiyAnI AjubAjunAM jaMgalomAM moTA pramANamAM siMha-dIpaDA vagere jaMgalI jAnavaro hatAM. dUradUranA rAjA-mahArAjAo ane moTA aMgreja aphasaro siMhano zikAra karavA dalakhANiyAmAM paDAva nAkhatA. teo dalakhANiyA sudhI siMhone lAvatA. vaDodarAnA sayAjIrAva mahArAjanA rAjaparivAranAM rANI, rAjakumArI, rAjakumAro paNa dalakhANiyAmAM chAvaNI nAkhIne zikAra khelatAM. morabI, rAjakoTa, vAMkAnera, jAmanagara, bhAvanagara, pAlItANA ane rAjakoTanA rAjA-mahArAjA ane resiDenTa paNa avAra-navAra zikAra mATe AvatA. zrI jayaMtamunie emanI bAlyAvasthAmAM siMhane ghaNI vakhata najare nihALyA hatA. atyAre to sarakAre siMhanA zikAranI sakhata manAI karI che ane guno karanArane kArAvAsa bhogavavo paDe che. dalakhANiyA gAyakavADa sTeTanA amarelI jillAnA dhArI tAlukAnuM gAma che. gAyakavADa sTeTamAM hovAthI sayAjIrAva mahArAjAe karelA zaikSaNika ane sAmAjika sudhArAono pUro lAbha dalakhANiyAne maLyo. e jamAnAmAM paNa dalakhANiyAmAM graMthAlaya, davAkhAnuM ane bIjI sarakArI sagavaDatAo upalabdha hatI. saurASTranA suprasiddha kavi zrI tribhovanabhAInI kArakirdIno AraMbha dalakhANiyAthI thayo hato. dalakhANiyAnI nAnI zALAmAM temaNe heDamAstara tarIke sevA ApI hatI. pAchaLathI te rAjakoTanI hAiskUlanA adhyApaka thayA hatA. dhArI svAmInArAyaNa saMpradAyanA mahAna saMta yogIjI mahArAjanI janmabhUmi che. dhArI jaina samAja mATe A gauravazALI kSetra che. ahIMthI ghaNI bahenoe dIkSA laI jainazAsanane kaLaza caDAvyo che. vartamAna viduSI DaoN. tarubAI svAmI (Ph.D.)nuM janmasthAna paNa dhArI che. dhArIthI eka pAko rasto dalakhANiyAthI AgaLa cAlIne gIranA jaMgalanAM darzana karAve che. A rIte dalakhANiyA prakRtinI godamAM eka nAnuM bagIcA jevuM, aitihAsika dRSTie sabhara, gaurava dharAvI zake tevuM saurASTranuM gAma hatuM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 4 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAdA dalakhANiyAmAM sthAyI pItAMba2zeThanA moTAbhAI zrI monajI vaccharAja bagasarAthI avAranavAra dalakhANiyA AvatA hatA. teo sa2La ane sAlasa svabhAvanA, kAryakuzaLa ane karmaTha vyakti hatA. dalakhANiyAnA prasiddha zrI mAnasaMga bhIla ane bIjA kheDUta bhAIoe monajI zeThane dalakhANiyAmAM rahevA prArthanA karI. A ucita lAgatA zrI monajIbhAIe dalakhANiyA AvavAno nizcarya karyo. kheDUta bhAIoe potAnI jamIna ApI ane monajIbApAnI gAmanA talATI tarIke nimaNUka karI. talATI tarIke teoe sArI khyAti meLavI. temanA gharamAM jhalakabahena dhArmika vRttivALAM yogya nArI hatAM. te avAranavAra sAmAyika karavI, mALA pheravavI, ityAdi dharmakaraNI karatAM hatAM. vikrama saMvata 1943, mAgazara vada sAtamanA roja monajIbApAne tyAM mahAna, parama pUjya, ghora tapasvI jagajIvanajI mahArAje jhalakabahenanI kukSIe janma lIdho. parivAranA koI vicArake jagajIvana evuM sArthaka nAma ApyuM. AvA ekAMta khUNe paDelA gIranA nAnakaDA gAma dalakhANiyAmAM jagajIvanabhAIno janma ane kevI temanI mahAnatA! kharekhara A Azcaryajanaka ghaTanA che ! temaNe samagra jainajagatamAM ane bhAratavarSamAM mahAna tapasvI tarIke khyAti prApta karI nAma rozana karyuM. A temanAM mAtApitAnA ujvala caritranuM ja pariNAma che. pItAMbarabApAnI jAhojalAlI : zrI monajIbhAInA nAnAbhAI pItAMbarabhAI khUba ja kAryadakSa ane vepA2I buddhinA vaNika hatA. pItAMbarabApAnA gha2mAM DAhImA khUba vicakSaNa ane karmaTha nArI hatAM. pItAMbarabApAno DaMko vAgato hato. dalakhANiyAmAM temanI bhAre jAhojalAlI hatI. 100 jeTalA baLadanI joDIo sAthe temanI 100 haLanI khetI hatI. teo sAthe eTalI ja gAya, bheMsa ane bakarIo rAkhatA hatA. dUranA jaMgalanA A gAmamAM dharmadhyAna ke dharmanA tattvajJAnanI vAta kyAMthI hoya ? paraMtu paryuSaNa Ave tyAre saMvatsarIno upavAsa karatA. bIje divase saMgha jamaNa karAvatA. A rIte teo jaina dharmanuM pAlana karatA teo kahetA hatA ke "mAre eka khabhe ziva che ane eka khabhe jina che." pitAzrI jagajIvanabhAIne kAramo ghA zrI jagajIvanabhAI haju nava-dasa varasanA hatA tyAre atyaMta duHkhada ghaTanA banI. temanA mAthA parathI mAtA-pitAnuM chatra UDI gayuM. cha mahinAnA gALAmAM mAtA tathA pitAno AghAta sahana karavAnuM banyuM. monajIbhAInA parivAramAM traNa bALako hatAM : jagajIvanabhAI, eka nAnAbhAI saMskArajIvananuM siMcana D 5 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane eka dUdhIbahena. Ama traNa bALako jotajotAmAM anAtha banI gayAM. ghara upara loDhAnI kaDIo devAI gaI. pItAMbara kAkA baMne bhAIone potAne ghera laI AvyA, jyAre dUdhIbahenane temanA mAmA laI gayA. chapanniyo dukALa : zrI jagajIvanabhAIe kAkAne tyAM potAnI caturAIne kAraNe ghaNuM kAma mAthe upADI lIdhuM ane parivAramAM goThavAI gayA. paraMtu samaya jatAM samagra gujarAta ane kAThiyAvADa para chappaniyo duSkALa AvI paDyo. A chappaniyo duSkALa mahAbhayaMkara ane vikarALa hato. mAnavasaMhAranuM karuNa svarUpa hatuM. ghAsacArA ane anAjano abhAva hovAthI jAnavaro ane mANaso TaLavaLIne bhUkhe marI gayAM. gAmegAmamAM lAkho mANaso motane zaraNa thayA hatA. gAya, bheMsa, baLada, bakarI ane gheTAM lAkhonI saMkhyAmAM maraNa pAmyAM. zrI pItAMbarabApAnA parivAra para paNa bhayaMkara asara paDI. Akho parivAra chinnabhinna thaI gayo. tenA parivAramAM phakta eka boDI bakarI ja bacI hatI, je bApA mATe thoDuM dUdha ApatI hatI. hajAro vIghA jamIna ujjaDa thaI gaI. jagajIvanabhAIe A karuNa dRzya najare nihALyuM ane emanA hRdayamAM vedanAno sAgara chalakAI gayo. | gAyakavADa sarakAre rastA baMdhAvavA, taLAvo khodAvavAM jevAM kAmo karAvI garIba mANasone rojI-roTI ApavAno prabaMdha karyo hato. tyAre zrI jagajIvanabhAIe so-baso phUlI upara mukAdama banI sevA bajAvI hatI. ATaluM ochuM hoya tema chappana pachI sattAvanamAM plega Avyo ane lAkho mANasono bhoga lIdho. duSkALamAM je rahyAsahyA bacyA hatA te plegamAM bharakhAI gayA. kuTuMbano bojo : jagajIvanabhAI para pItAMbarabApAnA AkhA parivArano bojo AvI paDyo. pItAMbarabApAne traNa dIkarA hatA : rUganAthabhAI, jIvarAjabhAI ane zAmajIbhAI. jagajIvanabhAIne rUganAthabhAI sAthe meLa ane prema hatA. paNa kudaratane te maMjUra na hatuM. ekAeka rUganAthabhAI kALano koLiyo thaI gayA. jagajIvanabhAInA mana para khUba ja UMDo AghAta lAgyo. rUganAtha bApAne pAMca dikarIo ane eka apaMga dIkaro, ema cha saMtAna hatAM. rUganAthabhAI maratI vakhate A badhI dIkarIonI javAbadArI jagajIvanabhAIne soMpI gayA hatA. kharekhara, jagajIvanabhAIe A javAbadArI nibhAvI ane badhI dIkarIone kanyAdAna ApI sAsare vaLAvIne rUganAthabhAInA AtmAne tarpaNa karyuM hatuM. nAnAbhAI jIvarAjabhAIe rUganAthabhAIno kArabhAra saMbhALyo hato. sauthI nAnA zAmajIbhAI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 6 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svataMtra prakRtinA bahAdura vyakti hatA. temaNe lagna karyA na hatAM. teo kahetA hatA ke temanuM mota koI goLIthI thaze. banyuM paNa te ja pramANe. temanA virodhIoe eka vahelI savAre chaLakapaTa karI, be nAnAM bALakonA hAthe goLI calAvI temane ThAra karyA eTale emanI kuTuMba paraMparA ahIM samApta thaI gaI. zrI jagajIvanabhAI uMmaralAyaka thayA eTale kAkAnA parivArathI chUTA thayA ane punaH potAnuM jUnuM ghara saMbhALyuM. e vakhate temanA mAmA mULajIbhAIe paNa sAro sAtha Apyo. tyAre gAmamAM moTA mANasa tarIke rAmabhAI mocI khUba prasiddha hatA. temaNe jagajIvanabhAIne sArI salAha ApI ane sAtha paNa Apyo. temanI pAse jagajIvanabhAInI je jamIna gIrave hatI, te pAchI suprata karI dIdhI. dalakhANiyA gIra jaMgalanuM gAma hovAthI tyAM bIDI-pattIno sAro vepAra cAlato hato. vepArIo jaMgalamAMthI pattIo toDAvI amarelI ane kuMDalAnI moTI bajAromAM vecatA. jagajIvanabhAI paNa A kArabhAramAM joDAyA ane 4 varSa sudhI AkhA gIranA jaMgalanI kheDa karI. pAMdaDAnA vepAramAM pahelI kamANI aDhI rUpiyA thaI hatI. temAMthI temaNe 1 rUpiyAnI pahelI pAghaDI kharIdI. tyAM sudhI teo ughADA mAthe khapatA hatA. kAThiyAvADamAM pAghaDInI bahu ja kiMmata gaNAtI. jyArathI pAghaDI lIdhI tyArathI temanI ijjata baMdhANI. A daramiyAna jagajIvanabhAInAM nAnAbahena dUdhIbahenanuM vevizALa bagasarA mukAme zrI bhImajIbhAI DAhyAbhAI sAthe karavAmAM AvyuM. bhImajIbhAI uccakoTinA zrAvaka ane saMtonA bhakta hatA. temaNe kApaDanA vyavasAyamAM nIti pramANe vepAra karI sAruM evuM nAma meLavyuM hatuM. eka navo vaLAMka: ahIM jagajIvanabhAInA jIvanamAM navo ja vaLAMka Ave che. dUdhIbahena sAthe lagna thayA pachI zrI bhImajIbhAI dalakhANiyA AvatA-jatA thayA. teoe jagajIvanabhAIne pAMdaDAM toDavAnA pApanA vepArathI chUTA thaI dukAna karavA mATenI preraNA ApI. jagajIvanabhAIe paNa badhA niyamonuM pAlana karI, dalakhANiyAmAM dukAnanI sthApanA karI ane khUba ja nItipUrvaka vepAra zarU karyo. "ochuM devuM nahIM ane be bhAga karavA nahIM' tevo siddhAMta temaNe jALavI rAkhyo hato. jagajIvanabhAIe dukAnamAM paga mAMDyo ane temanA bhAgyanI unnati zarU thaI. dhIredhIre dukAna khUba ja AgaLa vadhI ane temaNe gAmanA badhA mANasono vizvAsa prApta karyo. gAmaDAnI dRSTie temanI dukAna moTI hatI ane dhIkato vyavasAya hato. dukAna savAranA cAra vAgyAthI khUle te rAtre agiyAra vAge baMdha thatI. dukAnamAM agiyAra mANaso niraMtara kAma karatA. ghI, kapAsiyA, rU, magaphaLI, anAjanI levaDa-devaDa, kapaDAM Adi aneka vepAra ekasAthe cAlatA hatA. saMskArajIvananuM siMcana 7 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmano amITa raMga: A daramiyAna dalakhANiyAmAM sAdhu-saMtanuM paNa Agamana zarU thayuM hatuM. jagajIvanabhAInAM phaIbAnA dIkarA moTAbhAI hIrAcaMdabhAI nAnI uMmare suradAsa thayelA ane khUba ja duHkhI hatA. te daramiyAna devacaMdajI mahArAja dalakhANiyA padhAryA. teoe hIrAcaMdabhAIne dhArmika jJAna ApyuM ane teo eka mahAna tapasvI tarIke khyAti pAmyA. temaNe aThThamanAM varasItapa, cAra mAsakhamaNa ane hajAro AyaMbila karyA. te divasamAM banne vakhata artha sahitanuM pratikramaNa bolAvatA. pote to dharmamAM raMgAyA hatA, paraMtu AkhA dalakhANiyAne dharmamAM raMgI dIdhuM. dalakhANiyAnA bhAIo muMbaI upAzrayano phALo karavA gayA tyAre sArI evI saphaLatA meLavI ane dalakhANiyAmAM jaina upAzraya baMdhAvyo. hIrAcaMdabhAI upAzrayamAM rahIne eka sAdhu jevuM jIvana gALatA hatA. e ja rIte jagajIvanabhAInA mAmA mULajIbhAI paNa dharma-dhyAnamAM sAthe hatA. pariNAme jagajIvanabhAInA jIvana upara dharmanI upAsanAno UMDo prabhAva paDyo. teo paNa vakhatovakhata judA judA vrata-niyamo karavA lAgyA. dharmAnurAgI parivAra : dhArInI pAse khIcA gAme jagajIvanabhAInAM lagna thayAM. amRtabahena eka zrAvikA tarIke dharma-parAyaNa nArI hovAthI temaNe dalakhANiyAmAM khUba ja suvAsa meLavI. jagajIvanabhAInA ghera amRtalAlabhAI (bacubhAI), premakuMvarabahena, caMpAbahena, prabhAbahena, jayaMtIbhAI (jakubhAI) ane jayAbahena - ema be putra ane cAra putrIono kramasara janma thayo. temanA gharamAM dharmano ghaNo ja anurAga hato. dharmanA saMskArane kAraNe jagajIvanabhAInAM cha bALakomAMthI traNa dIkSita thayAM. boTAda saMpradAyanA mANekacaMdra mahArAja dalakhANiyA padhAryA ane jagajIvanabhAIno vairAgya vadhato cAlyo. baMne mANasoe mANekacaMdrajI mahArAja pAse cothA vratanA paccakakhANa lIdhA. gharamAM paNa dharmabhAvanA vadhavA lAgI. temaNe eka rUmamAM pauSadhazALA sthApI. gharanAM badhAM sabhyo UThIne sauprathama sAmayika karatAM hatAM. phakta bacubhAI navakAranI mALA gaNatA. temane kriyAkarmamAM ocho rasa hato. te dAna-puNyamAM vadhAre mAnatA. jagajIvanabhAIne tyAM kaNabIno eka anAtha parivAra Avelo. tenA bhANajIbhAI nAme eka bALakane jagajIvanabhAIe putrarUpe svIkArI lIdho hato. tenA parivAranA bIjA mANasonI paNa temaNe vyavasthA karI hatI. bhANajIbhAI paNa dharmanA raMge raMgAyA. jagajIvanabhAInA parivAramAM sauthI pahelI dIkSA temaNe ja grahaNa karI. temaNe giradharalAlajI mahArAjanI apUrva sevA karI hatI. sarasvatIcaMdrano prabhAva rAjanA dareka gAmanI jema mahArAjA sayAjIrAva dalakhANiyAmAM paNa pustakAlayanI sthApanA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 8. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAvI hatI. pUjyazrI sarapaMca hatA eTale A pustakAlayanI vyavasthA saMbhALatA hatA. temano gujarAtI pustako vAMcavAno zokha paNa vadhI gayo hato. pote phakta cAra copaDI ja bhaNelA hatA, chatAM temano buddhino ughADa khUba hato ane viSayanI ghaNI sArI pakaDa hatI. tethI je pustaka vAMcatA tenA hArdane samajI zakatA hatA. teo dhArmika tathA bIjAM sArAM pustako niyamita vAMcatAM. govardhanarAmanI lakhelI gujarAtanI mahAna navalakathA "sarasvatIcaMdra' jagajIvanabhAInA hAthamAM AvI. A graMtha gujarAtamAM pAMcamA veda tarIke prasiddhi pAmyo che. gujarAtanI asmitAne sarasvatIcaMdra navo vaLAMka Apyo che. A pustake te vakhatanAM yuvaka-yuvatInA mana upara UMDI chApa pADI hatI. jagajIvanabhAI A pustakamAM tanmaya thaI gayA. govardhanarAmanAM caritrapUrNa pAtro pratye jagajIvanabhAIne paNa ukTa sadbhAva jAgrata thato hato. tapasvI jagajIvana mahArAja kahetA, "kumuda UMcAmAM UMcuM pAtra che. tenuM caritra damayaMtInI jema khUba ja caLake che. navInacaMdranI pratibhAsaMpanna jIvanagAthA UMcI khAnadAnIno namUno che. A ja rIte kumuda paNa khUba udAra hRdayavALI nArI tarIke ApaNA mana para UMDI chApa mUkI jAya che. A navalakathAmAM tattvajJAna uparAMta uccakoTinAM cAritryavAna pAtro hRdayamAM vasI jAya che. meM sarasvatIcaMdra' pAMca ke cha vAra vAMcyuM haze. mArA mana upara khUba ja UMDI chApa paDI che. meM je pustako vAMcyAM hatAM temAM mAruM sauthI priya pustaka "sarasvatIcaMdra' hatuM." A badhAM pustako vAMcyA pachI mahArAjazrInA ghera prabhAbahena, jayaMtIbhAI ane jayAbahena, ema traNa bALakonA janma thayA. A darekamAM paNa vairAgya ane buddhimattAnI jhalaka jovA maLI. pustakanAM uttama pAtro paNa vAstavika jIvana dhAraNa karI dharA para janme che. pUjya tapasvIjI mahArAja je vAcana karatA tene vAgoLatA paNa kharA ane jIvanamAM ucca koTinA sAhityanA bhAvo utAratA paNa kharA. pUjyazrI jayaMtamuni, prabhAbAI svAmI tathA jayAbAI svAmI, A traNemAM A sAhityano UMDo prabhAva UtarI Avyo hato tema joI zakAya che. pUjyazrInA jIvana para dhArmika sAhityano ghaNo prabhAva paDyo. vAMcanathI hRdayamAM je bIja kaNa vavAyAM, te aMkurita thaIne sAdhujIvanarUpe parivartana pAmyAM ane navapallavita vRkSarUpe zobhI UDyAM. sAhitya e manuSyano bIjo guru che. sAruM sAhitya ucca keLavaNIkAranuM ghaDatara pUruM pADe che. eTaluM ja nahIM, sAhityanA vAMcanathI saMyama-jJAnano paNa udaya thAya che, buddhi teja thAya che, jIvana ane jagatanuM darzana thAya che. pUjyazrInA jIvanamAM vAMcanano sAro evo upakAra che. pUjyazrIne uttama pustako pUrAM pADavAmAM temanA parama mitra ane keLavaNIkAra zrI tribhuvanabhAInuM ghaNuM yogadAna hatuM. saMskArajIvananuM siMcana 9 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavasevAnAM bIja : jagajavanabhAIno vyApAra khUba ja AgaLa vadhyo ane naga2zeTha tarIke gAmamAM pUrNamAnya vyakti thaI gayA tathA paMcyAzI sarapaMca nimAyA. temaNe sarakArI kSetramAM paNa ghaNo sudhAro karyo ane skUlane vyavasthita karI, teo jevA sukhIsaMpanna hatA tevA lokasevaka paNa hatA. teo dAna ane sevAnA guNathI raMgAyelA hatA. temaNe gAmamAM mAnavasevAnAM kAryo paNa zarU karyAM. pote svayaM davAnI peTI laIne gAmamAM je bImAra hoya tene madada karavA jatA. e ja rIte anAja ane jarUrI sAmAna paNa mokalatA. harijanone achUta gaNavAmAM AvatA temAM jagajIvanabhAIe ghaNo sudhAro karyo. temaNe hirajanone dukAne AvavAnI chUTa ApI. pote svayaM harijanavAsamAM jaI temanAM sukhaduHkhanI vAto sAMbhaLatA ane temanAM bALakone paNa bhaNavA mATe preraNA ApatA. temaNe potAnI 100 vIghA jamIna hirajanone vitaraNa karI dIdhI. bahAranA moTA oNphisaro ane sarakArI padAdhikArIonuM jagajIvanabhAI sAruM evuM sanmAna karatA. gerainsApha ane anyAyathI temane paNa dUra rAkhavAnI pUrI koziza karatA. samasta grAmINa janatA temane jagajIvanabApA tarIke oLakhatI. dalakhANiyAmAM nagarazeThanI padavI pAmyA pachI, lagabhaga sarapaMca thayA pachI, hindu-musalamAna sahita badhI koma temane jagA bApu tarIke oLakhatA. temane jagajIvanabhAI para pUro vizvAsa hato. dalakhANiyA jevA ekAMta, gIranA jaMgalamAM AvelA A nAnA gAmamAM paNa jagajIvanabhAIne mAnavasevAnA kAryamAM UMDo rasa hato. korTa-kacerIthI loko dUra rahe tathA ekabIjAnI samajaNathI jhaghaDo patAve tevI salAha ApatA. AkhA gAmane temaNe eka prakAranuM varadAna ApyuM. teo kahetA ke temane janasudhArAnI preraNA sayAjIrAva gAyakavADa taraphathI maLI hatI. mAtAnAM saMskAra : dalakhANiyAnA A vaNika parivAramAM mAtuzrI amRtabahena vizeSa khyAti dharAvatAM hatAM. teo bhadra svabhAvanAM, dharmapremI ane sevAparAyaNa hatAM. sArAM pustaka sAMbhaLavAno temane ghaNo ja rasa hato. te sArAM pustako khUba jatanapUrvaka sAcavIne peTImAM rAkhatA. gAmamAM brAhmaNa parivAranA dUdhIbahena bALavidhavA hatAM. teo dharmaparAyaNa, sulakSaNA ane bhaNelA hatAM. temane amRtabahena sAthe gADha snehasaMbaMdha hato. teo amRtabahenane niyamita dharmapustako vAMcI saMbhaLAvatAM. dUdhIbahenanA sahayogathI amRtabahenane dararoja traNathI cAra kalAka sudhIno svAdhyAya-satsaMga maLato. teo dInadu:khInI tathA sAdhAraNa grAmINa janatAnI AvazyakatAo upara pUruM dhyAna ApatAM. gharamAM gAya-bheMso hovAthI pratidina be moTI goLI chAza taiyAra thatI. amRtabahena khATalI upara sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 10 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ besI potAnA hAthe chAza vaheMcavAnuM zarU karatAM. gAmanAM tathA najIkanA gAmanAM maLI 200thI 250nI saMkhyAmAM mANaso chAza levA mATe AvI pahoMcatAM. saune saMtoSa thato. amRtabahenanI e vizeSatA hatI ke gharamAM vAparavA mATe, sagAMsaMbaMdhIo mATe ke garIbone ApavA mATe, badhI ja chAza ekasarakhI rAkhatAM. lokabhASAmAM jene (1) A pala, (2) po pala ane (3) pala pala kahe che, evI traNa prakAranI chAzano bilakula bhedabhAva rAkhavAmAM Avato nahoto. teo sAmAnya gharomAM jarUra pramANe sIdhu-sAmAna, bAjaro, ghauM, goLa, tela, kerosIna ane bImAra mATe ghI ityAdi pahoMcADI ApatAM. vastro ApavAmAM paNa pAchI pAnI na rAkhatAM. temanuM jIvana dAnamaya tathA sevAmaya hatuM. A badhAM kAryomAM temane dUdhIbahenanI pUrI preraNA hatI. jakubhAI potAne moTA sadbhAgI mAnatA hatA ke temaNe amRtabahena jevA mAtuzrInI kUkhe janma lIdho hato. vaDIlabaMdhu amRtalAlabhAI: vaDIlabaMdhu amRtalAlabhAIne sau bacubhAInA nAmathI bolAvatA hatA. temanuM vevizALa gAriyAdhAra mukAme zrI amRtalAlabhAI kakalanI suputrI kaMcanabahena sAthe karyuM hatuM. kALayoge lagna pahelAM ja kaMcanabahena devagati pAmyAM. tyArabAda temanAM lagna dhArI mukAme mANekacaMda rAyacaMda rUpANInAM suputrI lAbhakuMvarabahena sAthe karavAmAM AvyAM. moTAbhAI bacubhAI samartha hatA ane gharano badho vahIvaTa saMbhALatA hatA. jagajIvanabhAInA vepAra uparAMta kuTuMbanI javAbadArI paNa amRtalAlabhAIe saMbhALI lIdhI. nAnAbhAI jakubhAI pratye temane apAra sneha hato. gharamAM pitAzrI uparAMta be baheno ane nAnAbhAIe dIkSA lIdhI hatI, te uparAMta mAtuzrI paNa vairAgyamaya jIvana gALatAM hatAM, chatAM amRtalAlabhAI svayaM kyAreya dIkSAnA himAyatI na hatA. temaja temaNe kyAreya paNa potAnA aMgata vicArono parivAranAM sabhyo upara prabhAva paDavA dIdho nathI. A rIte temanA udAra ane snehamaya chatra heThaLa kuTuMbano vyavahAra jaLavAI rahyo hato. prabhAbahena ane jayAbahena: moTAM be baheno premakuMvarabahena tathA caMpAbahenanAM lagna zrI jagajIvanabhAIe potAnA haste karAvyAM hatAM. prabhAbahene pitAzrInI sAthe ja ujjamabAI mahAsatIjI pAse dIkSA lIdhI hatI. jayaMtamunijI banArasa abhyAsa mATe vihAra kare tenA be divasa pahelAM jayAbahene paNa ujjamabAI mahAsatIjI pAse dIkSA lIdhI hatI. vairAgyabhAvanI parAkASTha: jakubhAIe bAlyajIvanamAM nAnAMmoTAM tophAno ane jaMgalamAM paribhramaNa karatAM karatAM gujarAtI saMskArajIvananuM siMcana @ 11 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra copaDI pAsa karI. e samaye temanA parivAramAM moTuM parivartana AvI rahyuM hatuM. pitAzrI jagajIvanabhAI sukhIsaMpanna hovA chatAM vikrama saMvata 1990 pachI temanA jIvanamAM pracura vairAgyano udaya thayo. teo dharma tarapha vaLI gayA. moTA putrane vepAramAM joDI pote nivRtta thatA gayA. dUra bihAramAM Avela sammetazikharanI yAtrA pachI ghora tapasvI banyA. chevaTe sAdhujIvana svIkAravAno paNa nirNaya karyo. vairAgyabhAvathI zaru karI dIkSA sudhInAM daza varasa ghaNAM ja parivartanazIla hatAM. jakubhAInuM bALapaNa sahaja bALasvabhAva pramANe khUba ja tophAnI ane ugratAbhareluM hatuM. temane bALapaNamAM khUba bhAre baLiyA-mAtA nIkaLyAM hatAM, jethI zarIramAM amuka aMze garamI ane ugratA rahI javA pAmI hatI. phakta emanA pitAzrI ja temanI upara anuzAsana karI zakatA hatA. pitAnI anupasthitimAM athavA te bahAra gayA hoya tyAre sau trAhimAm thaI jatA hatA. mAtuzrI amRtabAI khUba sarala svabhAvanAM ane zAMtine varelAM hatAM. teo bALakone eka TapalI paNa mAratAM nahIM. tophAnI hovA chatAM jakubhAInI dhArmika upAsanA cAlu hatI. sAmAyika, cauvihAra, kaMdamULano sarvathA tyAga, A badhA dhArmika niyamo temane bALapaNathI varela hatA. ekaMdare jakubhAI A samartha parivAramAM dhArmika saMskAro vacce moTA thavA lAgyA. jakubhAIno zikSAkALa : prAraMbhika zikSA mATe jakubhAIne je suyoga maLyo te cAra bhAgamAM vibhakta thaI jAya che. (1) dalakhANiyAnI gAmaThI zALA, (2) zetruMjaya pahADanI najIka gAriyAdhAra nagaramAM eka varSa abhyAsa, (3) bagasarAmAM TUMka samaya, (4) amarelI borDiMgamAM bI. ela. mahetAnA sAMnidhyamAM vaDodarA rAjyanI skUlamAM zikSaNa. dalakhANiyAnI gAmaThI zALAmAM zikSaNa zUnyavat hatuM. paraMtu zikSako ghaNA sArA ane lAgaNIbharyA hatA. jakubhAI pratye zikSako pUruM dhyAna ApatA. vaLI jakubhAI dalakhANiyAnA naga2zeTha zrI jagajIvanabhAInA putra hatA, tethI vizeSa mAnanA adhikArI banI rahyA. dalakhANiyA vaDodarA rAjyanuM gAma hatuM. A gAmaThI zALA vaDodarA rAjyanA dhArI tAlukAnI zikSaNasaMsthA sAthe saMkaLAyelI hatI. te samaye saMpUrNa bhAratamAM aMgrejI rAjya chavAyeluM hatuM ane dezI rAjyo aMgreja sarakArane tAbe hatAM. gAyakavADa sTeTanI zikSaNasaMsthAo UMcA dhoraNathI kAma karatI hatI. nAnAmAM nAnA gAmamAM paNa lAyabrerI sthApavAmAM AvI hatI. eTale dalakhANiyAnI zALAmAM suMdara lAyabrerI hatI. jagubhAIno pustaka vAMcavAno rasa jAgrata thaI cUkyo hato. gujarAtI bahu sArI rIte vAMcI letA. temanI samajavAnI zakti bALapaNathI teja hatI. e temanI kudaratI bakSisa hatI. mukhya zikSake lAyabrerInI cAvI jakubhAIne suprata karI hatI, jethI temane vAMcanano vadhAre suyoga maLyo. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka ID 12 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama upakArI pustako A lAyabrerImAM sauthI paheluM pustaka zrI rAmakRSNa paramahaMsa devanuM gujarAtImAM lakhAyeluM jIvana-caritra hatuM. jakubhAI saMpUrNa caritra dhyAnathI vAMcI gayA ane zAradA mA pratye natamastaka thayA. temanA bALamAnasa para A caritranI UMDI asara thaI. temanAmAM tyAga-vairAgyanA dRDha saMskAro aMkita thayA ane sAdhu-jIvana pratye AkarSaNa thayuM. kharu pUcho to A pustaka ghaNo ja upakAra karyo hato. te vakhate khabara na hatI ke temane AkhI jiMdagI rAmakRSNa paramahaMsanI bhUmimAM vitAvavAnI che ane baMgALa-bihAramAM vihAra karavAnA che ! temaNe zrI rAmakRSNa paramahaMsanI janmabhUmi kAmArapukura tathA zAradAmAnI janmabhUmi jayarAmabATImAM sAkSAt jaIne, tyAM netrayajJa yojI, dInadu:khI baMdhuonI sevA karI. kema jANe jayaMtamunijInA hAthe rAmakRSNa paramahaMsa devane zraddhAnuM zrIphaLa caDAvavAnuM lakhyuM haze ! bALapaNamAM vAMceluM A mahAna pustaka zrI jayaMtamunijInA jIvanamAM mahat aMze caritArtha thayuM. sadvAMcanano suyogaH - hIrAcaMda bApA suradAsa hovAthI vAMcI zakatA nahIM, tethI jakubhAI upAzrayamAM dhArmika pustako vAMcI saMbhaLAvatA hatA. pariNAme temane 'triSaSThizalAkApuruSacaritra' jevA vizALa graMthanuM vAMcana karavAno suyoga bALapaNamAM ja maLyo. kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcAryajIno A mahAna graMtha dasa bhAgamAM vaheMcAyelo che. pUro graMtha dharmakathAo ane mahApuruSonA caritrathI bharapUra che. temAM tattvanI vAto paNa sArI evI carcAyelI che. emAM jaina samAjano aNamola khajAno che. hIrAcaMdabhAIne zravaNa karAvatAM svayaM jakubhAIne dharma vize khUba UMDANathI jANavA maLyuM. A uparAMta hIrAcaMdabApA chakAI, cha ArA, navatattva ane bIjA ghaNA thokaDAnuM jJAna dharAvatA hatA. teozrI jakubhAIne nAnapaNamAM A tattvajJAna samajAvatA hatA. jakubhAInI buddhi kuzAgra hovAthI temane tattvanI vAtomAM khUba rasa paDato hato. jaMbudvIpano thokaDo vAMcatA tyAre bALakanI kalpanAne pAMkha UgatI. mahAvideha kSetra, meru parvata, sItA ane sItAdA nadI, nIlavaMta ane himavaMta jevA sonAnA pahADo temanI najara sAme pratyakSa thatAM hatAM. vaitADhaca parvatanI guphA pAse bharata cakravartI aThThama karIne guphAnA kapATa khole che e varNana to jakubhAIne evuM sparzI gayuM ke temane kapATano avAja saMbhaLAto hato. sAmAyika, pratikramaNa ane tenA artho to nAnI vaye samajAI gayA hatA. sAmAyika kyAre yAda karyuM te paNa atyAre smRtimAM nathI. ema lAge che ke jayaMtamuni A saghaLuM zIkhIne ja janmyA hatA! saMskArajIvananuM siMcana B 13 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama jayaMtamuninI zizu avasthAnA be pAsAo spaSTa joI zakAya che. eka tarapha nAnAMmoTAM tophAno karI utpAta karavo ane bIjI tarapha dharmanI sAdhanA sAthe jJAna meLavavuM. hIrAcaMdabApA suradAsa hovAthI temanI sevAnuM zreya jayaMtIbhAIne bALapaNamAM sAMpaDyuM hatuM. jayaMtIbhAI upAzrayanA eka nAnakaDA kabATamAM dharmanAM pustakone pUThAM caDAvI, sarakhI rIte goThavIne rAkhatA hatA. temane A badhAM pustako vAMcavAno yoga sAMpaDyo. "jaina prakAzanA ardhamAravADI bhASAmAM lakhelA graMthane jayaMtIbhAIe khUba ja sArI rIte samajavAno prayAsa karyo. A graMtha ja jayaMtamuninA tattvajJAnano mukhya pAyo hato. jayaMtIbhAInA vikAsamAM teno amUlya phALo hato. satI ratnaprabhAnI UMDI asara : amRtabAI mAtAjI pote abhaNa hatAM, paraMtu te sArAM sArAM pustako sAcavI rAkhatAM. temanI pAse eka TUMka bharIne pustako hatAM. koI bhaNelAM bhAI ke bahena Ave tyAre temanI pAsethI A pustakonI dharmakathAo sAMbhaLavAno temano mukhya viSaya hato. te bALakone pustakane hAtha lAgavA na detA. jakubhAIe eka vakhata A TUMkamAMthI "ratnaprabhA ane kanakazrI'nuM pustaka cupacApa kADhI lIdhuM. ratnaprabhAnA cAritranI jakubhAInA bALa-mAnasa para khUba gaMbhIra asara thaI. A pustaka temanA vairAgyanuM prabaLa kAraNa banyuM. A pustaka vAMcatAM vAMcatAM satI ratnaprabhA upara AvI paDelAM duHkhonuM varNana vAMcIne jakubhAI pustaka chAtI upara rAkhI hIbakAM bharIne raDavA lAgyA. e samaye mAtuzrI AvI caDyAM ane rudananuM kAraNa pUchyuM. jyAre temaNe satI ratnaprabhA taraphanI sahAnubhUti jANI tyAre temane Azcarya thayuM ke ja kubhAInA hAthamAM pustaka kyAMthI AvyuM ! pachI to mAtuzrIne paNa satI ratnaprabhAnI kathA sAMbhaLavAnuM mana thayuM. jakubhAIe thoDuM thoDuM karI ratnaprabhAnuM pUruM AkhyAna mAtAjIne saMbhaLAvyuM. bALapaNamAM dIkSAnA bhAva: emanA upAzrayamAM boTAda saMpradAyanA saMtonI pAvalInuM eka nAnakaDuM pustaka hatuM. temAM boTAda saMpradAyanA sAdhuonI kramazaH dIkSAnAM varNana vAMcatA jayaMtIbhAIne evI asara thaI ke jANe jIvana to dIkSA levA mATe ja che ane badhA dIkSA levA ja cAlI nIkaLe che! AkhI paTTavalImAM dIkSAnAM ja varNano hatAM. A pustakanI nAnakaDA jakubhAInA mana upara bahu UMDI asara thaI. temaNe te ja vakhate saMkalpa karyo ke dIkSA levI to boTAda saMpradAyamAM ja levI. te mATe boTAda saMpradAyanA vartamAna zrI pUjya mANekacaMdajI mahArAja ane pUjya zivalAlajI mahArAjanA caraNe javuM tema nakkI karyuM. jakubhAI bahu nAnA hatA tyAre A saMta dalakhANiyA padhArI gayA hatA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 14 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bAju boTAda saMpradAya pratye AkarSaNa thatAM jayaMtIbhAI mANekacaMdrajI mahArAjanA caraNe javAnA samayanI rAha jotA hatA. A yoga paNa emane sAMpaDyo. mAtuzrI amRtabAIne pahelethI ja evI icchA hatI ke jayaMtI dIkSA le ane tyAganA paMthe AgaLa vadhe. evI koI virala ja mAtA hoya je putrane tyAganA paMthe vALe. madAlasA satInI jema ja mAtAe jayaMtIne vairAgya mATe nirdeza karyo. sagAI ? jayaMtIbhAInI sagAI bahu ja nAnI uMmare thaI gaI hatI. zrI jagajIvanabhAInA chaThThachaThThanA varasItapanA pAraNAno mahotsava hato. saurASTra kesarI guru prANalAlajI svAmI, bhImajI mahArAja, premacaMdajI mahArAja, moTA ratilAlajI mahArAja ityAdi dalakhANiyA padhAryA hatA, tyAre jagajIvanabhAInA parama mitra, dhArI nivAsI zrI bhAIcaMdabhAI jhATakiyAe evo Agraha sevyo ke A maMgala prasaMge temanI dIkarI sAthe jayaMtInI sagAI karavI. mAtuzrIe evo abhiprAya Apyo ke sagAI karavI hoya to moTI dIkarI kamaLA sAthe nahIM paNa bIjA naMbaranI dIkarI jayA sAthe karavI. moTI dIkarI kuMvArI hoya tyAre nAnI dIkarInI sagAI karavAnI hiMmata koNa kare ? bAne samajAvavA mATe bhAIcaMdabhAIe hA pADI. e vakhate baMne dIkarIo dhArI hatI. dalakhANiyAthI gADI mokalI, paraMtu dIkarInI mAe kamaLAne ja mokalI. pATale besADI, cAMdalA cokhA thayA tyAM mAtuzrI amRtabAInI najara paDI ke "are! A to jayA nathI !" teo ekadama cakti thaI gayAM ! te koI paNa rIte A calAvI levA taiyAra na thayAM. chevaTe nAnI dIkarIne bolAvavI paDI. moTI dIkarIne pATalethI uThADI nAnI bahenane sthApyAM. Ama bhAre vicitra saMjogomAM jayaMtIbhAInI sagAI thaI. adhUrAmAM pUruM sagAI vakhate jayaMtIbhAI asvastha hatA. loko vAto karatA hatA ke A kArya AgaLa vadhaze nahIM. kudaratane paNa A ja maMjUra hatuM. kharekhara, Ama ja thayuM. jayaMtIbhAI sAthe na kamaLAbahenanAM lagna thayAM ke na jayAbahenanAM ! jayaMtIbhAI zrI jayaMtImuni banI gayA ! A vAtano ahIM ullekha karavAnuM kAraNa e che ke mAtuzrI saunA kahevAthI ane vyAvahArika dRSTithI sagAImAM sahamata thayAM hatAM. mULamAM temanA bhAva jayaMtIbhAIne dIkSA ApavAnA hatA. chevaTe to sagAI toDavAnuM kAma paNa mAtuzrIne phALe AvyuM. gAriyAdhAramAM zikSaNa : moTAbhAI amRtalAlabhAInuM prathama sagapaNa kaMcanabahena sAthe thayela. temanA svargavAsa pachI temanuM pharI sagapaNa karyuM tyAre e avasare gAriyAdhArathI kaMcanabahenanAM mAtA-pitA amRtalAlabhAI saMskArajIvananuM siMcana 15 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane kasuMbAbahena Avela hatAM. teoe lAbhakuMvarabahenane putrI samAna gaNIne saMbaMdha cAlu rAkhavAnI bhAvanA vyakta karI. e saMbaMdhanI dRSTie jakubhAIne gAriyAdhAra sAthe laI javAnuM nakkI karyuM. ahIM jakubhAInA zikSaNano bIjo tabakko zarU thayo. gAriyAdhAranA eka varSe jabhAInA jIvanasaMskAra mATe pAyAnuM kAma karyuM. A zikSaNanA saMskAroe temanA jIvananA kavananuM nirmANa ane cAritranuM ghaDatara karyuM. prathama AzIrvAdanI amRtavRSTi: zrIyuta amRtalAla kAlano parivAra sAdhAraNa sthitino ane moTo hovAthI teo khUba karakasarathI rahetA hatA. amRtalAlabhAInI vRddha mAtA pathArIvaza ane sarvathA paravaza hatAM. kuTuMbamAM eka paNa nAnI vahu na hatI, eTale badhuM kAma bALakone karavAnuM rahetuM. jakubhAI A paristhitimAM tyAM pahoMcyA. temaNe potAnA gharamAM eka taNakhaluM toDavAnuM paNa kAma kareluM nahIM. jyAre ahIM temane gharanA nAnAmoTA kAmamAM joDI devAmAM AvyA. amRtalAlabhAIno dIkaro ramaNikabhAI samAna vayano hovAthI sAthe maLIne kAma karavuM paDatuM. ramaNikabhAI to hoziyAra ! te kAma paDatuM mUkIne bhAge ane jakubhAI upara kAmano bojo AvI paDe. A rIte manane keLavavAno, prathama pATha zIkhavA maLyo ane samAdhibhAva rAkhavAno anubhava maLyo. gharamAM vRddha mAtA pratye sonuM durlakSa hatuM. koI tene sArI rIte sAcave nahIM, jamADe nahIM. thALI mUkIne chokarAo bhAgI jAya. koIne jarA paNa phurasada na hatI. ATha divase eka vAra muzkelIthI temane snAna karavA maLatuM. mAjIne AMkhe dekhAtuM nahIM. potAnI meLe paDakhuM paNa pheravI na zake. ghaNI kaSTadAyaka sthiti hatI. vRddha mAtAnI sevA karavAno vAro paNa jakubhAI upara Avyo. ATalI nAnI vayamAM paNa vRddha mAtAnI pIDAthI temanuM hRdaya dravita thaI gayuM. pAse besIne jakubhAIe premapUrvaka mAjIne jamADyAM. teo khuza khuza thaI gayAM, premanAM azru UbharANAM. mAjIe bhInI AMkhe bhAvabharI AjIjI karI, "beTA, have roja tuM ja mane jamADaje." jakubhAIe vAta svIkArI lIdhI. dAdImAnI sevAno A prathama avasara maLyo. kema jANe gurudevanA mAnavasevAnA mizanano A prathama pAyo hoya ane tenA pahelA pAThano yoga hoya! temanA hRdayamAM aMkita thaI gayuM : "mAnavasevA mahAna dharma che." jakubhAIe dAdImAnI jamavA uparAMtanI badhI ja sevA upADI lIdhI. temaNe jyAre dhyAnathI dAdImAnI pathArI badalI ane paDakhAM pheravyAM tyAre lAla lAla TacakA bharatA kIDA joIne jakubhAInuM hRdaya raDI UThyuM. temaNe mAjIne tana ane mana, ema badhI rIte svastha karyA. pratidina temane sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 16 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spaMja ane snAna karAvavAnuM kAma paNa upADI lIdhuM. phakta kapaDAM dhovAnuM kAma ramaNIkabhAInAM mAtuzrI kasuMbAbahena karatAM. jakubhAIe sevA upADI levAthI kasuMbAbahenane khUba zAMti sAthe rAhata maLI. dAdImAnI sevA na karI zakavAthI teo paNa khUba glAni anubhavatA hatA. dAdImAe aMtaranA je AzIrvAda ApyA che e ApaNA cAritryanAyakane mATe jIvanabharanuM bhAtuM banI gayuM che. pU. gurudeva kahe che ke A dAdImAnA aMtaranA AzIrvAda Aje paNa amRtavRSTi karI rahyA che. gAriyAdhAramAM sahaja bhAve eka madhyama parivAramAM bhaLI javAthI jakubhAIne ghaNuM ja zIkhavAnuM maLyuM. eTaluM ja nahIM, kAma karavAnI paNa Teva paDI. ethI vadhAre to temane jIvanamaMtra maLyo ane sevAnuM rahasya samajAyuM. gAriyAdhAranI hAiskUla zikSakono UMDo prabhAva dalakhANiyAnI gAmaThI zALAnI sarakhAmaNImAM gAriyAdhAranI pAlitANA rAjyanI hAiskUla moTI hatI. jakubhAIne pAMcamA dhoraNamAM praveza maLyo. AvI paddhatisaranI zALAmAM ane moTA vidyAlayamAM bhaNavAno prathama avasara upalabdha thayo. ahIM rajisTaramAM jakubhAInuM mULa nAma jayaMtI" lakhAyuM. have ApaNe paNa caritranAyakane gAmanuM nAma mUkI jayaMtI nAmathI bolAvIzuM. zikSaNa sudharyuM tema nAma paNa sudharavuM joIe ne ! dalakhANiyAnI zALAmAM bhaNatara barAbara na hatuM. jyAre ahIM jayaMtIbhAIne potAnI buddhi camakAvavAno avasara maLyo. vargo vyavasthita cAlatA hatA. vargamAM koNa prathama Ave che tenI pratidina harIphAI thatI. pAMcamA vargamAM adhyApaka zrI bAlubhAI paMDitajI bhaNAvavAmAM khUba rasa letA hatA. te uparAMta lAbhazaMkarabhAI ane abdulAbhAI nAme muslima zikSakano paNa jayaMtIbhAI upara UMDo prabhAva paDyo hato. temanI vidyArthIo pratyenI lAgaNI kharekhara noMdhapAtra hatI. temaNe jayaMtIbhAInI buddhi pArakhI lIdhI ane vizeSa dhyAna ApyuM. pAMcamA vargamAM popaTa velajI khUba ja hoziyAra vidyArthI hato ane barAbara prathama raheto. jayaMtIbhAIe tenI sAthe sArI evI harIphAI karI ane eka divasa pahelo naMbara lIdho. vargamAM hAsyanuM mojuM phelAyuM. lAbhazaMkarabhAI khuza khuza thayA. gurukRpA varase pachI to pUchavuM ja zuM? jIvanamAM prathama gurupada lAbhazaMkarabhAIne phALe jAya che. temane eTalo badho prema thayo ke potAnA khAlI piriyaDamAM jayaMtIne vizeSarUpe bhaNAvavA lAgyA. te ghaNA ja uccakoTinA zikSaka hatA. bIjA mAstaro khAlI samayamAM bhegA maLI gapasapa ke hAMsI-majAkamAM samaya barabAda karatA ke pattA ramatA, jyAre lAbhazaMkarabhAI potAno khAlI samaya AvA tejasvI vidyArthIone arpaNa karI, samaya sArthaka karatA athavA vAMcana dvArA potAnA jJAnamAM vRddhi karatA hatA. dhanya che AvA sahRdaya zikSakane ! jANe TyUzana bAMdhI dIdhuM hoya tema jayaMtIbhAIne khUba ja premapUrvaka vizeSarUpe saMrakArajIvananuM siMcana @ 17 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhyAsa karAvyo ! koI paNa prakAranA badalAnI AzA vinA temaNe je jJAna-sevA karI tenAthI jayaMtIbhAIno jJAnakoSa ghaNo samRddha thayo. jayaMtIbhAI pAMcamA dhoraNamAM prathama AvavA lAgyA. kyAreka popaTa velajI prathama, to kyAreka jayaMtIbhAI. Ama nirdoSa harIphAI cAlavAthI abhyAsamAM ghaNo rasa paDato hato. gaNitamAM somAMthI so guNa AvatA hatA. popaTa paNa so guNa lAvato. vArSika parIkSAmAM baMne vidyArthIone so mArka AvyA. zikSake jayaMtIbhAInA peparamAM so guNa upara be guNa vadhAre ApyA. temaNe potAnA bhASaNamAM jAhera karela ke jayaMtInA akSara eTalA suMdara che ane peparamAM lakhANanI zailI eTalI sarasa che ke tene be guNa vadhAre maLe che. popaTa velajI hoziyAra hovA chatAM akSara kharAba hatA. A be mArkathI ja vArSika parIkSAmAM jayaMtIbhAIne pahelo naMbara maLyo. bAkInA viSayomAM popaTa velajInA ane jayaMtIbhAInA badhA guNa samAna hatA. lAbhazaMkarabhAI khUba khuza thayA. A parIkSA parathI akSaronI svacchatA vize khAsa lakSa dorAyuM hatuM, je jIvanabhara jaLavAI rahyuM. pitAzrI jagajIvanabhAInA akSaro paNa khUba suMdara hatA ane temanI lakhavAnI cIvaTa paNa anerI hatI. jayaMtIbhAIne A lAbha vArasAmAM maLyo hato. sArA akSaro paNa svacchatAno uttama namUno che. bALapaNathI ja suMdara akSaro pratye dhyAna apAya te mA-bApanI ane zikSakonI moTI pharaja che. eka varSanI gAriyAdhAranI zikSaNa avasthAe jayaMtIne ghaNuM ghaNuM saMskArabhAtuM ApyuM. lAbhazaMkarabhAIe teno vAMcanano rasa vadhAryo. jyAre bhaNAvavAnuM na hoya tyAre teo sArI caritrakathAo saMbhaLAvatA. zikSakano prabhAva abdulAbhAI sAtamAnA vargamAM zikSaka hatA. musalamAna hovA chatAM temane hiMdu zAstronuM ane kathAsAhityanuM UMDuM jJAna hatuM. temane vArtA saMbhaLAvavAno khUba zokha hato. lAbhazaMkarabhAInI jema teo paNa samaya na veDaphatAM sArA vidyArthIone ekatra karI, rasamaya rIte vArtA saMbhaLAvatA. phrI piriyaDamAM teo jyAM beThA hoya tyAM Akho rUma vidyArthIothI bharAI jato. jayaMtIbhAIe paNa temanA kathAzravaNamAM khUba rasa lIdho. hindu sAhityamAM rAmAyaNa, mahAbhArata, gItA, naLadamayaMtI AkhyAna vagere jema prasiddha che tema caMdrahAsa AkhyAna paNa khUba ja mahattva dharAve che. jayaMtIbhAIne caMdrahAsa AkhyAna abdulAbhAInA zrImukhe sAMbhaLavAno avasara maLyo. teoe eTalI sarasa rIte AkhuM caritra saMbhaLAvyuM ke gurudevane te Aje paNa akSarazaH yAda che. dveSabuddhi nAme pradhAnane viSayA nAme putrI hatI. e pradhAna caMdrahAsane viSa ApI mArI nAkhavA mAgato hato. teSabuddhi pradhAne A kAma pAra pADavA madanakumArane patra lakhyo. temAM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 18 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakheluM hatuM ke A yuvakane vAra, tithi, muhUrta ke yoga joyA vinA turata viSa ApI dezo. paraMtu viSanI pAse eka akSara jeTalI jagyA rahI gaI hatI. A patra pradhAnaputrI viSayAnA hAthamAM Avyo. e catura kanyAe tyAM "mA" akSara umerI dIdho. 'viSa'nuM 'viSayA" thaI gayuM. A yuvakane zIdhra viSayA ApI dezo tevo artha phalita thayo ane caMdrahAsanAM lagna viSaya sAthe thaI gayAM. madanakumAre pradhAnaputrI viSayAne paraNAvIne caMdrahAsanA jIvanane dhanya banAvI dIdhuM ane kALanI gatie aphaLa pariNAma AvyuM. jyAre abdulAbhAIe A Akho prasaMga bhAvapUrNa zailImAM varNavyo tyAre vidyArthIothI khIcokhIca bharelo khaMDa khuzIthI jhUmI UThyo ane vidyArthIomAM AnaMda phelAI gayo. gurudeva kahe che, "A prasaMga ane amArA zikSaka abdulAbhAIne kyAre paNa bhUlI zakAya tema nathI. kathAzravaNathI kathAsAhitya zuM che, hAsyarasano mahimA zuM che tathA kathA kahevAnI zailI kevI hoya teno prathama pATha gAriyAdhAranI zALAmAM maLyo." gAriyAdhArathI vidAyaH gAriyAdhArathI vidAya levAno avasara AvI pahoMcyo. eka varSanA zikSaNagALAmAM jayaMtIbhAImAM AsamAna-jamIna jeTaluM parivartana AvI gayuM hatuM. kyAM dalakhANiyAnuM tophAna bhareluM bALapaNa ! bhaNavAmAM jhIro ane tophAnamAM zUrA ! gharanAM kAma karavAnuM nAma ja nahIM. jakubhAIthI sau trAhi trAhi thaI jatA. temanA bAlyajIvanamAM toDa-phoDa tathA paraspara bALakonA mIThA jhaghaDA cAlatAM rahetAM. gAriyAdhAranA eka varasamAM gharanAM kAma karavAnI vRtti, vRddhonI sevA, abhyAsamAM tejasvitA, prathama naMbara, Ama ahIM saMskArI jIvananI zarUAta thaI. gAriyAdhAre je ApyuM te jayaMtIbhAInA jIvanabhaMDArane samRddha karanAra apUrva saMskAratattva hatuM. zeThazrI jagajIvanabhAI gAriyAdhAra AvyA ane jayaMtIbhAIne puna: dalakhANiyA laI AvyA. gAriyAdhAranA parivAre azrubhInI AMkhe vidAya ApI. sauthI vadhAre du:kha vRddha mAtAne thayuM. temane pharIthI pIDAmaya jiMdagI bhogavavAnI hatI. zuM thAya? saMyoga karmAdhIna che. puNyazALI AtmAone acAnaka paNa hitakara vastuno yoga thaI jAya che. bagasarAmAM vidyAbhyAsaH zrI jagajIvanabhAInAM nAnAM bahena dUdhIbahena bagasarA mukAme bhImajIbhAI DAhyAbhAIne tyAM paraNAvelAM hatAM. bagasarAmAM bhImajIbhAI DAhyAbhAInuM ghara saMskArI, dhArmika vRttivALuM ane dIpatuM ghara hatuM. samasta parivAra pU. gurudeva prANalAla svAmInAM caraNomAM apUrva zraddhA dharAvato hato. pitAzrInI salAhathI dUdhIbahena jayaMtIbhAIne bhaNavA mATe bagasarA laI gayA. ahIM zikSaNano trIjo tabakko zarU thayo. saMskArajIvananuM siMcana 1 19 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUdhI phaIbAnuM ghara putra, putravadhUo ane bALakothI dhamadhamatuM hatuM. parivAra ghaNo ja moTo hato. jayaMtIbhAI parivAramAM samAI gayA. paraMtu tyAM temanuM koI vizeSa sthAna na hatuM. eka sAmAnya vidyArthI tarIke temanI sAthe vyavahAra karavAmAM Avato hato. bhImajIbApAne sAta putro hatA. putronA putro paNa parivAramAM vRddhi karatA hatA. e ja AMgaNAmAM pAnAcaMda bApAno ghelANI parivAra paNa moTo hato. baMne parivAra eka vizALa kuTuMbanuM suMdara daSTAMta pUruM pADatA hatA. jayaMtIbhAIne AvA bahoLA parivAramAM rahevAthI paraspara saMpa, sahayoga, strIonA kaMkAsa ane chatAM ekabIjA kevI rIte daragujara karI, kSamA rAkhI, parivAranuM aikya jALave che, te badho abhyAsa karavAno suvarNa avasara maLyo. bhImajIbApAnA eka putra zAMtibhAI kharekhara nAma pramANe zAMta svabhAvanA saraLa ane premapUrvaka hasIne jIvanavyApana karanAra nirAlA vyakti hatA. temanAM dharmapatnI zAMtAbahena paNa khUba ja premALa, gharakAmamAM catura, dakSa, susaMskArI mahilA hatAM. zAMtAbahena bAbApuranA nagarazeTha khImacaMda motIcaMda lAdhANInAM putrI hatAM. koI janmajanmAMtaranI leNAdeNI hoya ema zAMtAbahenane jayaMtIbhAI pratye khUba ja anurAga hato. amRtabahenanI thApaNa sAcavavA mATe mokalI hoya te rIte zAMtAbahena sAra-saMbhALa rAkhatAM. AvaDA moTA parivAramAM jyAM koI pUchanAra na hoya tyAM zAMtAbahena cIvaTapUrvaka jayaMtIbhAInI saMbhALa rAkhatAM. jayaMtIbhAInuM badhuM kAma svayaM karI ApatAM ane e ja rIte temanA jamavAmAM ke khAvA-pIvAmAM pUrI kALajI rAkhatAM. Ama kudaratI rIte zAMtAbahenano apUrva sneha maLyo hato. jayaMtIbhAInAM bhAbhI hovA chatAM mAnuM biruda pAmI gayAM. Aje paNa gurudeva zAMtAbahenane yAda kare che tyAre manamAM premano Ubharo Ave che. anokho baMdhuprema : jayaMtIbhAI bagasarAmAM chaThThA dhoraNamAM dAkhala thayelA. zikSaNa to ThIka ja hatuM. lAbhazaMkarabhAI jevA premALa zikSaka maLavA muzkela hatA. gharamAM paNa moTo parivAra hovAthI jayaMtIne khAsa anukULatA AvatI na hatI. pariNAme cha mahinA muzkelIthI bagasarAmAM rahevAnuM thayuM. dalakhANiyA khabara gayA ke jayaMtIbhAIne bagasarA phAvatuM nathI. juo baMdhuprema ! jayaMtIbhAInA moTAbhAI bacubhAIe zeTha zrI jagajIvanabhAIno pUro parivAra saMbhALyo hato. jagajIvanabhAI to lagabhaga nivRtta thaI dhArmika upAsanAmAM pUrI rIte saMlagna thaI gayA hatA. jagajIvanabhAIne tyAM eka UMcI suMdara teja cAlavALI ghoDI hatI. ghoDInuM nAma mANakI hatuM. bacubhAI savAranA ja mANakI ghoDI para caDI bagasarA pahoMcI gayA. jayaMtIbhAIne gharamAM saue vidAya ApI. zAMtAbahena to dhrusake dhrusake raDI paDyAM ane samaya maLe tyAre bagasarA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 20 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvavA mATe vacana mAMgyuM. sAmAnanI baeNga laI bacubhAIe jayaMtIbhAIne ghoDI upara AgaLa besADyA. Dabala savArIvALI ghoDesavArI cAlI nIkaLI. e vakhate phoTo levAnI vyavasthA hota to ! A baMne bhAIone ekasAthe ghoDA para beThelA tasavIramAM jhaDapI levAmAM AvyA hota to Aje e citra baMdhupremanuM eka navuM ja dazya Apata. pU. gurudevanA cittamAM Aje paNa e citra aMkita thayeluM che. pUrapATa doDatI, nAnAM-moTAM gAma vaTAvatI, vaNathaMbhI, haNahaNatI e ghoDI dalakhANiyA AvI pahoMcI. pazunuM sArI rIte pAlana karavAmAM Ave ane teno prema keLavavAmAM Ave to samaya para tenI apAra zaktinAM darzana thAya che. sarva prANI ane bhUtomAM Izvarano nivAsa che tevo anubhava thayo. dalakhANiyA AvyA pachI thoDA divasamAM pharIthI prazna sAme Avyo ke jayaMtIbhAInA bhaNataranuM zuM ? saunA manamAM eka ja khyAla hato ke jayaMtIbhAInuM bhaNatara cAlu rahevuM joIe. amarelI borDiMgamAM H daramiyAna jANavA maLyuM ke amarelImAM jaina borDiMga cAle che. dalakhANiyAnA bhImANI parivAranAM dIkarI calALAmAM lAkhANI parivAramAM ApyAM hatAM. lAkhANI parivAranA keTalAka chokarAo amarelI borDiMgamAM bhaNatA hatA. bacubhAIe jayaMtIbhAIne amarelI borDiMgamAM mUkavAno nirNaya karyo. sAro vAra ane tithi joI, navAM kapaDAM paherAvI, sAkaranA paDIkA sAthe bacubhAI jayaMtIbhAIne laIne amarelI gayA. dhArIthI amarelI gAyakavADI Trena cAlatI hatI. amarelI moTuM zahera hatuM ane tyAM bhaNavAnA sAdhana hovAthI tyAM jaina, paTela, kapoLa, musalamAna ane bIjI komonI paNa keTalIka nAnImoTI borDiMga hatI. vyavasthAnI dRSTie jaina borDiMganuM nAma mokhare hatuM. mULa jhara gAmanA nivAsI, zrI jhaveracaMdabhAI amarelI borDiMgano pUro kArabhAra saMbhALatA hatA. jyAre bI. ela. mahetA (bhagavAnajIbhAI) amarelI borDiMganA gRhapati hatA. teo amarelI jillAmAM skAuTa kamiznaranI padavI para hatA. temaNe lagna karela nahIM ane AjIvana apariNIta hatA. teo ekAMta sAdhu-jIvana vyatIta karatA hatA. teo saurASTra-gujarAtanA nAmAMkita pahelavAna hatA. teo peTa uparathI gADAnuM paiDuM pAra karAvI zakatA, peTa upara hAthI Ubho rAkhI zakatA, temaja chAtI upara kALo paththara rAkhI tene toDAvatA. teo pahelavAnInAM anya pradarzana paNa karatA. teo bhArata uparAMta thAilaeNnDa, barmA, sumAtrA ityAdi dezomAM pahelavAnInuM pradarzana karI ghaNA suvarNacaMdraka ane rajatacaMdraka jItyA hatA. pratidina eka hajAra daMDabeThaka karavAno temano niyama hato. temanA cha phUTa UMcA, pracaMDa, bharAvadAra ane gauravarNa za2I2nI UMDI chApa paDatI saMskArajIvananuM siMcana D 21 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. teo zarIrathI jeTalA baLavAna hatA eTalA ja manathI komaLa hatA. rahevAnI sagavaDatA maLe ane vidyArthIono saMparka rahe eTalA pUratuM ja teo gRhapatinuM sthAna saMbhALI rahyA hatA. te sAthesAthe skAuTa kamiznaranI pharaja paNa saMbhALatA hatA. jayaMtIbhAIne puna: pAMcamI copaDImAM sthAna maLyuM. gAriyAdhAranuM bhaNatara ahIM kAma lAgyuM. bacubhAIe badho jarUrI sAmAna lAvI Apyo. rotI AMkhe bhagavAnajIbhAIne bhalAmaNa karI teo dalakhANiyA cAlyA gayA. jayaMtIbhAIne e vakhate ghaNuM ja vasamuM lAgyuM ane A navA chokarAo sAthe ekAeka bhaNavAnuM muzkela lAgyuM hatuM, chatAM mana makkama karI emaNe borDiMga jIvanano svIkAra karyo. chAtrAvAsamAM paccIsa jeTalA vidyArthIo rahetA hatA. te badhA sarakArI skUlamAM abhyAsa karatA, miDala skUlathI hAiskUla sudhInA vidyArthIo hatA. saMkhyA thoDI hovAthI zista ghaNI ja sArI hatI. oDhAnA samaDhiyAvALA rAmadAsabhAI, upaleTAnA gulAbabhAI gAMdhI tathA saraMbhaDAvALA NibhAI kacarAbhAI uMmaramAM sauthI moTA ane meTrikanA vidyArthIo hatA. borDiMganuM saMcAlana paNa A traNa vidyArthI saMbhALatA hatA. traNe vidyArthIo bI. ela. mahetAnA priya pAtra hatA ane ramata-gamatanA ghaNA zokhIna hatA. bAkInA nAnA vidyArthIo temanI AjJAnuM anukaraNa karatA. A traNe vidyArthIo varSo pachI jayaMtIbhAIne sAdhujIvanamAM maLyA tyAre saMjogo kevA badalAI gayA hatA! vidhinI vicitratAmAM keTalA vismaya rahelA che ! jayaMtIbhAIne jaina borDiMgamAM zrI bI. ela. mahetAnA hAtha nIce suvarNa avasara maLyo. vidyAbhyAsa uparAMta tyAMnA chAtrAvAsa jIvanathI ghaNuM ja zIkhavAnuM maLyuM. chAtrAvAsanA anubhavo : dhArmika parivAranA saMskArane kAraNe jayaMtIbhAIe lasaNa, DuMgaLI ane baTeTAno tyAga karyo hato ane teo potAnA niyama pALavA mATe makkama hatA. borDiMgamAM jaina nAma hovA chatAM baTeTA vAparavAmAM AvatA hatA. e vakhate navo sudhArAvAdI jamAno AvavAthI chokarAo dhArmika niyamonI mazkarI karatA ane AvA niyama pALanArane jaDabharata kahetA. tyAM aThavADiyAmAM ekabe vakhata baTeTAnuM zAka banatuM. jayaMtIbhAI sAme moTo prazna Avyo. badhA chokarAoe dabANa zarU karyuM, "ahIM tArI bAdhA nahIM cAle. nAnapaNathI AvA khoTA niyama ApI mA-bApa chokarAone muzkelImAM mUkI de che." pratijJA toDI nAkhavA mATe chokarAo pAchaLa paDyA, paraMtu jayaMtIbhAIe dAda na ApI. vidyArthIo jANIjoIne cAlu dALazAkamAM paNa baTeTAno TukaDo nAkhI detA. jayaMtIbhAI khAvAnuM paDatuM mUke. korI roTalI khAI levAnuM yogya mAne, paraMtu temaNe bAdhA barAbara pALI. zrI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 22 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnajIbhAIne khabara paDI ke agaDa che eTale jayaMtIbhAI baTATAnuM zAka khAto nathI, tyAre tene goLa ApavAno speziyala oNrDara karyo. baTeTAnuM zAka banyuM hoya tyAre jayaMtIbhAIne ardho chaTAMka goLa ApavAmAM Avato. dhIre dhIre badhA vidyArthIo cUpa thaI gayA. pratijJA pALavAnA saMkalpamAM vRddhi thaI. bIjA paNa ekabe vidyArthIo jayaMtIbhAI sAthe joDAyA. daramiyAna baTeTA banatA hovAthI jaina samAja taraphathI jaina borDiMgane phALo maLato ocho thaI gayo. ekAda divasa savAre zrI jhaveracaMdabhAI svayaM kamiTI sabhyo sAthe AvyA. vidyArthIonI miTiMga thaI. jhaveracaMdabhAIe ghoSaNA karI ke havethI jaina borDiMgamAM lasaNa-DuMgaLI ke baTeTAnuM zAka sadaMtara baMdha karavAmAM Avaze. ghaNA vidyArthIone baTeTAnuM zAka vahAluM hatuM. teo chaMcheDAyA ane thoDo UhApoha macAvyo. baTeTA na khAvA, ityAdi vAtone A bhaNelA chokarAo rUDhivAda mAnatA hatA. teo A vAta svIkAravA taiyAra na hatA. paraMtu bI. ela. mahetAe kahyuM ke jo saMsthAmAM rahevuM hoya to saMsthAnA nItiniyamonuM pAlana karavuM paDe. jeone baTeTA khAvA hoya teo A borDiMga choDI zake che. ATaluM kahevAnI sAthe vAta zAMta thaI gaI. kema jANe jayaMtIbhAInA siddhAMtano vijaya thayo hoya tema je be-cAra chokarAoe baTeTAno tyAga karyo hato teo khuza khuza thaI gayA. bI. ela. mahetA svayaM kapoLa hatA, jaina na hatA. pote kaMdamULa vAparatA. paraMtu nyAyadaSTie temaNe sacoTa dalIla karI chokarAone samajAvyA. pote paNa jyAM sudhI borDiMgamAM rahyA tyAM sudhI baTeTAno tyAga karyo. jayaMtIbhAIne A niyama AvyA pachI tyAM rahevAnI ane bhojananI ghaNI anukULatA thaI. AkarI sajAne premALa vAtsalya : borDiMgamAM rahenArA chokarAo moTe bhAge zAMta svabhAvanA ane niyamane anusarI cAlatA hoya che. jyAre keTalAka tophAnI vidyArthIo Ama tema majAka-mazkarI karI vAtAvaraNamAM garamI pedA karanArA hoya che. tophAnI chokarAo paNa be jAtanA hoya che : nItimAna athavA corIcapATI karI potAno svArtha siddha karanArA. bIjA prakAranA chokarAnI koI AbarU hotI nathI. jayaMtIbhAInI chApa tophAnI chokarA tarIke paDI hatI, paraMtu pahelA prakAranA tophAnI hovAthI temanI ijjata paNa ghaNI hatI. teo vAraMvAra upadrava macAvatA, mazkarI karatA, doDadhUpa karI saune phariyAda mATe avasara pedA karI detA. temaNe potAnI eka ToLI banAvI dIdhI. tophAnI vRttivALA 4-5 vidyArthIo eka thaI gayA. temanuM abhyAsa karatAM tophAna ane 2mavAmAM dhyAna vadhAre rahetuM. pariNAme moTA vidyArthI athavA gRhapatinA hAthano methIpAka maLato raheto. temAM eka evI ghaTanA banI ke jayaMtIbhAIne jIvanabharano eka navo pATha maLyo. saMskArajIvananuM siMcana D 23 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dalakhANiyA jevA grAmINa kSetramAM rahetA eTale temane vAta-vAtamAM gALo bolavAnI Teva hatI. jhaghaDo thAya tyAre gALo bhAMDavI evI kuTeva hatI. jyAre jaina borDiMgamAM gALo bolavI te sauthI moTo aparAdha hato. bI. ela. mahetAe gALo na bolavA mATe sakhata kAyado karelo. bIjI koI vAtamAM teo vidyArthIone mAratA nahIM, paraMtu je gALa bole tenuM AvI banatuM. chokarAo paNa AnI majA levA mATe koI paNa gALa bole eTale sIdhA gRhapati pAse jaI cADI khAtA. e vakhate mahetA sAheba haMTara sivAya vAta na karatA. eka vakhata evuM banyuM ke jayaMtIbhAI gALa bolyA. phariyAda thaI. mahetA sAhebe kahyuM, "tuM navo cho eTale phakta be vakhata mApha karavAmAM Avaze. trIjI vakhata gALa bolyo ke tArI khera nathI tema samajaje." Ama kaDaka cetavaNI chatAM kuTevane kAraNe be vakhata bhUla thaI gaI. trIjI vakhata gALa bolavAno prasaMga Avyo tyAre vidyArthIoe cADI khAdhI. jayaMtIbhAI to potAnA rUmamAM besIne vAto karatA hatA. savAranA nava vAgyAno samaya hato. mahetAsAheba kasarata karIne haju taiyAra paNa thayA na hatA. temaNe hAphapenTa paheryuM hatuM ane zarIra para phakta gaMjI hatuM. hAthamAM netaranI soTI hatI ane tenI upara gAMTha hatI. teo kALanuM rUpa laIne traNa naMbaranA rUmamAM AvyA. na kAMI pUchayuM, na kAMI upadeza Apyo, sIdhA haMTara varasAvavAnuM zarU karyuM. eka pachI eka netaranI soTI sabosaba jayaMtIbhAInA zarIra para paDavA lAgI. cIsAcIsa thaI gaI. bIjA vidyArthIo UbhA thaIne bhAgI gayA. trIsa-cAlIsa jeTalI soTI vAgavAthI zarIra paNa lohIluhANa thaI gayuM. teo lAla AMkha karI kazuM bolyA vinA rUmanI bahAra cAlyA gayA. jayaMtIbhAI jANe adhamUchita - behoza thaI gayA. temane haju khabara na paDI ke ATalo Akaro daMDa zA mATe ApavAmAM Avyo che! sAthIdAra vidyArthIo rUmamAM pharIthI Ave te pahelAM ja mahetAsAheba taiyAra thaI, saumyarUpa dhAraNa karI, pharIthI jayaMtIbhAInA rUmamAM AvyA. sAthe eka vATakAmAM ukALelI haLadara paNa hatI. pote pAse besI gayA ane jyAM jyAM ghA paDyA hatA tyAM haLadara bharI. je jagyAe lohI nIkaLyuM hatuM tyAM malamapaTTI karI. skAuTa hovAthI te kampAunDaranuM kAma paNa jANatA hatAM. badhu patyA pachI temaNe potAno premALa hAtha jayaMtIbhAInA mAthA para mUkyo. thoDuM AzvAsana ApI mahetA sAheba bolyA, "ATalo badho mAra paDyo tenuM kAraNa khabara che?"-- jayaMtIbhAI to hajI hIbake hIbake raDatA hatA. AMkhomAMthI zrAvaNa-bhAdaravo vahI rahyA hatA. jayaMtIbhAI javAba ApavAnI sthitimAM na hatA. hajI paNa tene mahetAsAheba vAgha jevA lAgatA hatA. gabharAI javAthI bolavAnA hoza paNa na hatA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 24 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahetAsAhebe pharIthI pUchyuM, "teM gALo dIdhI hatI ?" have jayaMtIbhAIne khyAla Avyo. o ho ho ho! A gALa bolavAno daMDa che ! kharekhara, A daMDathI jayaMtIbhAInI jIbha uparathI gALa UtarI te UtarI. AkhA jIvananuM bhAtuM maLI gayuM. tyArabAda gALa bolavI paDe athavA mukhamAMthI gALa nIkaLI paDe evo avasara kadI paNa na Avyo. juo to kharA, kevuM bhayaMkara ugra rUpa ! keTalo kaThora daMDa ! pachI turata ja keTaluM vAtsalya ane kevI anupama sevA ! baMne vastu pratyakSa thaI. jayaMtIbhAInA manamAM karmano siddhAMta sthApita thaI gayo. kharAba pravRttinuM phaLa kharAba hoya, jyAre sArI pravRttinuM phaLa sukharUpa hoya. A borDiMganA jIvanamAM paNa keTalAka saiddhAttvika pATho zIkhavAnA maLyA. amarelI borDigamAM lagabhaga cAra varSa rahevAnuM thayuM. pAchalAM varSomAM to jayaMtIbhAInI khUba ja sArI chApa UbhI thaI. bI. ela. mahetA mitra jevA guru thaI gayA. maitrI ane bhaktiH chAtrAvAsa-jIvanamAM be-cAra vidyArthIo sAthe ghaNI ja sArI bhAIbaMdhI thaI, je jiMdagI sudhI jaLavAI rahI. temAM eka hatA dAmanagaranA ramaNIkabhAI ajamerA. ramaNIkabhAI tathA jayaMtIbhAI eka ja rUmamAM rahetA hatA. temano paraspara ghaNo prema jaLavAI rahyo. ghaNAM varaso pachI gurudeva paTanA padhAryA tyAre teo zrAvaka rUpe maLyA. temaNe ghaNI bhakti bajAvI. teo svargavAsI thaI gayA che. te aMtima zvAsa sudhI gurudevanA ananya bhakta rahyA. calALAnA hiMmatabhAI tathA jayaMtIbhAI lAkhANI baMdhuno paNa UMDo prema hato. jayaMtIbhAI nAnapaNamAM ja gujarI gayA, jyAre hiMmatabhAI lAkhANInI kolakatA cAturmAsamAM mulAkAta thaI. teoe paNa suMdara sevA bajAvI. sauthI vadhAre nikaTanA mitra hatA bAbApura nivAsI bhAIzrI bhIkhubhAI lAdhANI. teo khUba AnaMdI hatA. temaNe je prema bAMdhyo te jIvanabhara jALavI rAkhyo. jayaMtIbhAI muni banyA pachI teo eka naMbaranA bhaktivAna zrAvaka banyA ane gurudevanA prativarSa darzana karI lAbha meLavatA rahyA che. hAla teo muMbaImAM nivAsa kare che. bhIkhubhAI sAMsArika rIte paNa munizrInA nikaTa saMbaMdhamAM che. ApaNe bagasarAmAM zAMtAbahenanA nirmaLa snehanI vAta lakhI che. bhIkhubhAI zAMtAbahenanA sauthI nAnA bhAI hatA. kudaratI rIte banne bhAIbahenoe gurudevanI apAra bhakti karI uttama lAbha meLavyo che. te uparAMta samaDhiyAvALA zrI rAmacaMdrabhAI, maNilAla kacarAbhAI tathA gulAbacaMda vorA sAthe paNa saMbaMdha baMdhAyo. teo upalA varganA moTA vidyArthI hovAthI mitra to na ja kahevAya, paraMtu pathadarzaka jevA hatA. ghaNAM varaso pachI gurudevanA kalakattA cAturmAsamAM A badhA bhAIonI mulAkAta thaI. rAmacaMdrabhAIe jetapuranAM zAradAbahena sAthe, saMtabAlajInA sAMnidhyamAM, koI paNa sarakArajIvananuM siMcana 25 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranA ADaMbara vinA gAMdharva vidhithI lagna karyA hatAM. zAradAbahena ghaNAM vicakSaNa ane sadAcArI sannArI hatAM. A daMpatIe kolakatAmAM darzanasevAno lAbha meLavyo. zrI gulAbacaMdabhAI vorAe davAnA moTA vepArI tarIke kolakAtAmAM jamAvaTa karI hatI. temanAM lagna jamazedapura paMcamiyA parivAramAM thayAM hatAM. kolakatAnA upAzrayanI sAme ja temanI moTI oNphisa hovAthI niraMtara darzanano lAbha meLavI potAne kRtakRtya mAnatA hatA. zrI maNilAla kacarAbhAI denA beMkamAM moTA oNphisara tarIke potAnI ImAnadArIthI khUba khyAti pAmyA hatA. kolakatA cAturmAsa daramiyAna temaNe paNa bhaktilAbha meLavyo hato. kevo saMyoga ! amarelI borDiMganA ghaNAM varSo agAunA sAthe rahelA vidyArthI zrAvakarUpe kolakatAmAM maLyA tyAre harSanI sImA na rahI. avarNanIya AnaMda thayo che. saue potAnI zakti anusAra bhaktilAbha meLavyo che. amarelI borDiMganAM saMsmaraNothI gurudeva gadgada thaI jAya che. bAlyajIvananA nAnAmoTA prasaMgo temanA jIvananuM bhAtuM banI gayuM che. jhaveracaMdabhAIe baTeTA baMdha karAvyA pachI borDiMgamAM dharmanA saMskAro dekhAvA lAgyA. koI koI vidyArthIo sAmAyika paNa karatA. jayaMtIbhAIne paNa sAmAyika kaMThastha hovAthI avasara maLyuM sAmAyika karatA. rAmavALAnI rAmakahANI : eka samaye ApaNA taruNa vidyArthI jayaMtIbhAIe skUla pAse mAthA para pAghaDI bAMdhela eka vRddha ghoDesavArane joyo. teno ghoDo sAdhAraNa ane dUbaLo hato. te Dacaka Dacaka karato cAlato hato. koNa jANe, A vRddha mANasa ghoDA para UMghato hoya tema karamAyelA cahere AgaLa jato hato! A ghoDesavArane jotAM ja jayaMtIbhAIne kutUhala thayuM ke A vRddha puruSa koNa che? ghoDA para besIne kyAM jAya che? A AkarSaNa pAchaLa paNa kAraNa hatuM. A ghoDesavAra kAThiyAvADanA bahAravaTiyA yuga sAthe joDAyelo nAmacIna vyakti hato. zrI jhaveracaMda meghANInA mata pramANe kAThiyAvADamAM eka Akho bahAravaTiyA yuga pAra thayo, jenuM aMtima nakSatra rAmavALo hato. rAmavALAne gAyakavADa sarakAra sAthe bahAravaTuM hatuM. amarelI jillAmAM tenI moTI dhAka hatI. rAmavALAne pakaDavo e dezI rajavADA mATe mAthAno dukhAvo hato. rAmavALo keTalAka divasathI bImAra hato eTale jUnAgaDhanA giranAra pahADanI kaMdarAomAM chupAyo hato. gAyakavADa, pAlitANA sTeTa, bhAvanagara sTeTa, jUnAgaDhanA navAba ane aMgreja sarakAranI rejimenTa maLI pAMca rAjanI polIsa rAmavALAne pakaDavA mATe bharapUra prayAsa karatI hatI. giranAranI koI guphAmAM rAmavALo potAnA sAthIo sAthe lapAIne raheto hato. temAM eka jorUbhA nAme bharavADa paNa hato. sAMjanA rAmavALAne bAtamI maLI ke A bharavADa phUTayo che. te sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 26. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ polIsane bAtamI ApI deze evo tene vahema paDyo. rAtre rAmavALAe tenA sAgarItone izAro karyo ke vahelI savAre tene goLIe devo. paraMtu e samaye jorUbhA jAgato hato. te samajI gayo ke savAre motane bheTavuM paDaze. jevA badhA sUtA tevo ja bharavADa bhayaMkara aMdhakAramAM ane ghora jaMgalamAM sarakI gayo. jIva keTalo vahAlo che! te mUThI vALI nATho ane savAranA pahoramAM jUnAgaDha polIsa thANAmAM pahoMcI gayo. jUnAgaDha polIse cAre sTeTanA polIsakhAtAne tathA rAjakoTanA ejanTane chUpI jANakArI ApI. Ama pAMca rAjanI senAnA daLo ekAeka uparakoTa pachInI pahADIomAM UtarI AvyA. kharuM pUcho to temaNe giranArane gherI lIdho. e bharavADanA izAre teo rAmavALAnI guphA sudhI pahoMcI gayA. polIse rAmavALAne paDakAryo. tene pagamAM loDhAnI khIlI vAgI hatI eTale teno paga sUjIne thAMbhalo thaI gayo hato. te bahAra Avyo nahIM. chevaTe polIse guphAmAM Aga lagADI. jaMgalano siMha, kAThiyAvADanA aMtima caraNano bahAravaTiyo, nAmacIna rAmavALo lAcAra thaIne bahAra Avyo. goLIonI ramajhaTa cAlI. rAmavALAnA zarIramAM 42 goLI vAgI. maratA maratA paNa teNe be polIsanA prANa lIdhA. jorUbhA vRddha thayA pachI amarelInI AsapAsa sa2kAre inAma ApelI jamInamAM makAna bAMdhI raheto hato. A e ja ghoDesavAra che jenI ApaNe upara carcA karI. jayaMtIbhAIne rasa jAgyo ane A vRddha bharavADane maLavAnI utkaMThA thaI. jayaMtIbhAIe eka divasa teno ghoDo rokyo. be-cAra vidyArthIoe maLIne jorUbhA sAthe vArtAlApa karyo. temaNe rAmavALAnuM pratyakSa bayAna karyuM ane kahyuM, "mAre dago devAnI icchA na hatI, tema polIse mane phoDyo paNa na hato. paraMtu rAmavALAne vahema paDyo ane motanA bhayathI huM bhAgI chUTyo. Aje mane e vAtano kheda che ke meM rAmavALAne marAvyo." jorUbhAno cahero lAla thaI gayo. kema jANe pAchalAM smaraNo tAjAM thayAM hoya ! jayaMtIbhAI jaina dharma vize thoDuM samajatA thayA hatA. temane lAgyuM ke A koI eka janmano khela nathI. gurudevanA mana upara Aje paNa e bharavADanI chApa UpaselI che. rAmavALo potAnA vahemamAM ja bhoga banyo. kharekhara, vahemanuM koI osaDa nathI. vahemanuM pariNAma haMmeza karuNatAbharI durgati hoya che. vyAyAma ane AnaMda : amarelI borDiMgamAM ghaNA nAnAmoTA prasaMgo banyA. jayaMtIbhAIne hugaDa (hutututu) ramavAno ghaNo zokha hato eTale borDiMgamAM ja eka hugaDa pArTI teyAra karI hatI. sAMjanA be kalAka ramatamAM jatA. tethI zarIra majabUta banyuM. borDiMgamAM zanivAre bhAkharI ane dUdha ApavAmAM AvatAM. rasoiyA mahArAja bhAkharI evI sArI banAvatA ke vidyArthIo zanivAranI rAha jotA. baporanA saMskArajIvananuM siMcana D 27 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDadanI dALa ane bAjarAnA roTalA ApavAmAM AvatA. chAza dararoja maLatI. Ama bhojana sAduM hatuM. ekaMdare jaina borDiMganA vidyArthIoe amarelImAM sArI chApa pADI hatI. vyAyAma ane bhojana e baMne zarIranA khorAka che. bI. ela. mahetAne vyAyAmano zokha hovAthI badhA vidyArthIo vyAyAmamAM masta hatA. eka akhADAmAM kustI zIkhavavAmAM AvatI hatI. vidyArthIone ATalA kuzaLa ane majabUta banAvavAmAM gRhapati zrI bI. ela. mahetAno mukhya phALo rahyo. gRhapati mahetAsAheba guru jevA hatA. Ama bAlyakALamAM munijIne zrI lAbhazaMkarabhAI jevA vidyAguru ane mahetAsAheba jevA saMskAraguru upalabdha thayA. e baMnee jIvananuM ghaNuM bhAtuM ApyuM che. e vakhate amarelImAM vADI-vAvetarano khUba sAro pracAra hato. lIlIchama vADIo zAkabakAlA ane zeraDInA vADathI zobhI UThatI hatI. e samaye hajI eTalA paMpa-seTa AvyA na hatA. kUvA para kosa cAlatA. be baLada pacAsa bAladI pANI samAya tevo kosa kheMcatA. kUvA sudhI baLada jAya tyAre kosa pANImAM DUbe ane avAja kare. avAja baMdha thAya eTale kheDUtane jANa thAya ke kosa bharAI gaI che. kheDUta baLadone DacakAro kare ane baLada cAlI nIkaLe. kosa upara AvI jAya ane aDhaLaka pANI maLe. kosa khAlI thAya tyAre calAvanArane baLado sAthe pAchA page cAlavuM paDatuM. dara ravivAre jayaMtIbhAI potAnI TIma sAthe vADIomAM khAsa pharavA jatA. tyAM snAnavidhi patAvI sau mitro sAthe maracAM-gAMThiyA-goLano nAsto karatA ane nirdoSa AnaMda meLavatA. eka vakhata cAra vidyArthI sAthe jayaMtIbhAI vADIe javA nIkaLyA. sAthe eka zera lAMbA phAphaDiyA gAMThiyA ane vadhArelAM lIlAM maracAM lIdhAM. nAhI-dhoIne gAMThiyAnI majhA levAnI prabaLa icchA manamAM cAlatI hatI. jayaMtIbhAInA hAthamAM paDIkuM hatuM. anubhavano abhAva hato. eka moTA vaDalA nIcethI pAra thatA hatA tyAre upara samaDI cakkara mAratI hatI. samaDI lAga joIne khaDAka karatI jhApaTI. paLabharamAM paDIkuM laI pAra thaI gaI. badhA moTuM vakAsIne jotA rahI gayA. badhI icchAo para pANI pharI vaLyuM. samaDI eka moTo upadeza ApI gaI. asAvadhAna rahevuM te pramAda dazA che ane tenAthI jIva duHkhI thAya che. paDIkuM javAmAM samaDI karatAM asAvadhAnI vadhAre kAraNabhUta hatI. eTalA mATe jaina zAstrakAro kahe che ke pratipakSanA doSa karatAM AdhyAtmika doSo vadhAre kAraNabhUta hoya che. Ama gAMThiyA gayA paNa upadeza maLyo. bAkInA sAgarItoe Thapako Apyo je mUMge moDhe sAMbhaLavo paDyo. A rIte bAlyajIvananI nAnImoTI ghaTanAo ane prasaMgo jIvananAM upadezAtmaka saMsmaraNo banI jAya che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 28 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasvI mahArAjanuM mahAbhiniSkramaNa dalakhANiyAmAM nagarazeTha tarIke khyAti pAmelA pU. tapasvIjI mahArAja sAduM jIvana dhAraNa karI bagasarAmAM pU. gurudeva prANalAlajI mahArAjanA sAMnidhyamAM abhyAsa karatA hatA ane chaThTha-chaThThano varasItapa karI rahyA hatA. sAthe jayaMtIbhAInAM moTAM bahena prabhAbahena paNa vairAgyavAsI thaI bagasarA mukAme guruNI ujjamabAI svAmI pAse dhArmika abhyAsa karatAM hatAM. pitA-putrI vairAgyanI parIkSA ApyA pachI eka sAthe jaina bhAgavatI dIkSA levA mATe taiyAra thaI gayAM hatAM. samaya maLatAM jayaMtIbhAI amarelIthI bagasarA javA nIkaLyA. A samaye samAcAra maLyA ke dIkSAnI tithi nakkI thaI gaI che ane bagasarA mukAme moTo dIkSA-utsava thavAno che. Aje paNa e divaso yAda AvatAM temane virahanA du:khanI anubhUti thAya che. A vakhate jayaMtIbhAInI uMmara phakta agiyAra varSanI hatI. jayaMtIbhAI sauthI nAnA putra hatA. pitA putrano parityAga karI vairAgyanA paMthe cAlyA jAya te temane mATe kalyANarUpa hatuM, paraMtu bALako mATe keTaluM kaSTadAyaka haze te kalpanA karavI rahI. nAnAM bahena jayAbahena paNa vairAgyavAsI hovAthI ane bALapaNathI dIkSAnA bhAva hovAthI temane duHkha lAge tema na hatuM. moTAbhAI bacubhAI samartha hatA ane gharano badho vahIvaTa saMbhALatA hatA. moTAM be baheno ke kuMvarabahena tathA caMpAbahenanAM lagna zrI jagajIvanabhAIe potAnA haste karAvyAM hatAM. teo potAnA saMsA2mAM joDAyelA hatA. phakta jayaMtIbhAI eka pUrNa du:khanuM bhAjana hatA. temane Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hajI vairAgya hato nahIM ane uMmara nAnI hatI. lADa karanAra pitA putrane mUkIne cAlI nIkaLavAnA saMkalpamAM hatA. mAtuzrI amRtabahena saMsAramAM paNa ghaNI tapazcaryA karatAM hatAM. saMsAranI udAsInatAne kAraNe teo mamatAthI para hatAM. teo paNa vairAgyabhAvamAM ramaNa karatAM hatAM. temane moha na hato. dIkarA-dIkarIo dIkSA laI AtmakalyANa karI, mA-bApanI kukSi dIpAve tevI bhAvanA rAkhatAM hatAM. jayaMtIbhAIne lAgatuM hatuM ke pote raNapradezamAM ekalA UbhA che. cAre dizAnA vAyarA vAya che, paNa sAMbhaLanAra koI nathI. temaNe potAnI anAthatAno anubhava karyo. gurudevane yAda che ke eTalI nAnI uMmare paNa A badhI lAgaNIo khUba vegavaMtI hatI. pote kahe che ke saMsAranI A paristhiti ane ekAkIpaNuM vairAgyanuM nimitta banyuM ane jayaMtIbhAIne vairAgyano paMtha ujjvaLa dekhAyo. bagasarA mukAme vAjA vAgavA maMDyA. maMDapa ropAI gayA. aneka gAmanAM hajAro zrAvakazrAvikAo AvyAM hatAM. lagabhaga dazahajAra mANasonI hAjarI hatI. bagasarAnA jaina uparAMta vhorA sahita dareka komanA mANaso dIkSA mahotsavamAM joDAyA hatA. jayaMtIbhAI eka aThavADiyA pahelAM ja bagasarA pahoMcI gayA hatA. A badho utsava temane talavAranA ghA jevo pIDAkAraka lAgato hato. saune mana AnaMda hato, paraMtu jayaMtIbhAI mATe duHkha ane virahano eka mahAyoga hato. jarA paNa hasyA-bolyA vinA jayaMtIbhAI Akho prasaMga cupacApa nihALI rahyA hatA. temane mana A dIkSAno prasaMga hRdayadrAvaka utsava banI gayo hato. gurudeva prANalAlajI mahArAjanAM darzana karavA jayaMtIbhAI gayA tyAre saMto khUba utsAhamAM hatA. prANalAlajI mahArAje pUchyuM, "jayaMtI, tuM kema udAsa cho? Aja DiyA parivAranA AMgaNe moTo prasaMga che. tAre khUba khuza thavAnuM che." ATaluM sAMbhaLatAM ja jayaMtIbhAInA hRdayanA baMdha chUTI gayA. AMkhamAM AMsu UbharAyAM ane dhrusake dhrusake raDI paDyA. sau mATenI AnaMdanI ghaDI jayaMtIbhAIne akathya vedanA ApanArI hatI. pitRviyoganuM duHkha visphArita netro sAme UbhuM hatuM. tyAre jayaMtIbhAIne hasAvI zakAya tema na hatuM. parivAranA badhAM vaDIla bhAIo, baheno ane sagAM-saMbaMdhIo dIkSA mahotsavanA AnaMdamAM joDAyAM hatAM. bahAranuM dRzya juduM hatuM ane aMtaranI vedanA judI hatI. chatAM dIkSAnA pratyeka prasaMgamAM hAjara rahI jayaMtIbhAIe jhINavaTathI A mahAbhiniSkramaNanuM adhyayana karyuM. e vakhate A bALamAnasamAM jJAnano camakAro thayo ke "saMsAra zuM che ane tyAga zuM che !" mAtuzrI amRtabahena tyAM ja hatAM. teo pote prabaLa vairAgyavALAM hatAM, paraMtu temanI zArIrika avasthA dIkSAne anukULa na hatI. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 30 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtuzrI kahI rahyAM hatAM, "huM pote to dIkSA laI zakatI nathI, paraMtu dIkSA lenAra mATe zA mATe aMtarAyarUpa banuM ? bApa-dIkarI baMne AtmakalyANanA paMthe jaI rahyA che. mArA mATe tethI vizeSa gauravanI bIjI kaI vAta hoya?" teo hoMze hoMze AjJA to ApI rahyA hatA, chatAM paNa jiMdagInA saMbaMdhavALA pati ane vahAlasoI putrI, baMneno tyAga karatAM temanuM hRdaya aMdarathI jarU2 valovAyuM haze tevuM jayaMtIbhAIne lAgyuM hatuM. pitA-putrInI dIkSA : bagasarA mukAme pU. gurudeva prANalAlajI mahArAjanA sAMnidhyamAM jagajIvanabhAI tathA temanAM suputrI prabhAbahenanI ekasAthe dIkSA thaI ane tyAganA pATha zIkhavyA. jyAre teo sAMsArika vezano parityAga karI sAdhuvezamAM maMca upara AvyA tyAre jayaMtIbhAIne lAgyuM ke abaghaDI mUrchA AvI jaze. haju paNa yAda che ke e vakhate jayaMtIbhAI dIkSAno mAhola choDI, tyAM UbhI karelI rAvaTImAM lapAI gayA ane bichAnA para paDIne dhrusake dhrusake raDavA lAgyA. e vakhate temane AzvAsana ApanAra koI na hatuM. phakta dIkSAmAM bhAga levA AvelA jaina borDiMganA eka vidyArthI rUpANIbhAI jayaMtIbhAInI pAse besI dhIraja baMdhAvI rahyA hatA. temane dIkSA mahotsavano AnaMda mANavA karatAM jayaMtIbhAI pratye snehanI Urmi vasAvavAnuM vadhAre gamyuM hatuM. A samagra prasaMga eTalo hRdayadrAvaka hato ke tene akSaradeha ApavA karatAM jaina dIkSAnI je bhavyatA che ane tenuM je mahattva che tenI para prakAza nAkhavo vadhAre yogya che. udAratAnI avadhi prabhAbAIsvAmInuM vevizALa sulatAnapura nivAsI bhagavAnajIbhAI jasANI (mULa aTaka miMdaDA)nA suputra zAMtibhAI sAthe thayuM hatuM. zAMtibhAI bI.e., elaela.bI. pAsa karI sArA vakIla tarIke khyAti pAmyA hatA. zAMtibhAInAM mAtuzrI jaDAvabahena dIkSA prasaMge hAjara hatA. prabhAbahena mATe amRtabahenanI sAthe jaDAvabahenanI paNa AjJA levI jarUrI hatI. gurudeva prANalAlajI mahArAje garjanA sAthe raNakAro karyo, "jaDAvabahena, tamArI vahAlasoyI putrI jevI prabhAbahenane dIkSAnI AjJA Apo !" saune lAgatuM hatuM ke vevizALa karyA pachI vahurANI jhUMTavAI javAthI jaDAvabahenane kevA pratyAghAta thayA haze ane zuM bolaze? pU. gurudeva jayaMtamunijIne te samayanA jaDAvabahenanA eka eka akSara Aja paNa yAda che. kharekhara, jaDAvabahena bhakti ane sevAnuM mUrtarUpa hatA. saunA Azcarya vacce temaNe je zabdo kahyA te kharekhara gaurava levA jevA che. tapasvI mahApAjanuM mahAbhiniSkramaNa D 31 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgaNIthI gadgada thaIne jaDAvabahena bolyAM, "Aje harSanAM AMsuthI mArI AMkho UbharAI rahI che. prabhA saMsArano tyAga karI vairAgyanA paMthe kumakuma pagalAM pADI rahI che. mane thoDuM du:kha thAya e svAbhAvika che. AvI saMskArI sukanyAno putravadhU tarIke mane lAbha maLaze nahIM. paraMtu ethI vadhAre mane e sukha thAya che ke mArA parivAra sAthe joDAyelI A kanyA potAnA sadguNothI jaina zAsanane dIpAvaze. ame sAsu maTIne enAM caraNomAM vaMdana karazuM. amAro Akho parivAra dhanya banI gayo che. itihAsamAM nAma raheze ke teo jasANI parivArano uddhAra karI gayA. huM hoMze hoMze temane dIkSAnI AjJA ApuM chuM." dhanya che jaDAvabahenanI udAratAne ane tenI samajadArIne! vairAgyano sUryodaya : jayaMtIbhAI bagasarAthI udAsa bhAve amarelI pAchA AvyA. temanuM mana bhaNavAmAMthI UThI gayuM. te miDala skUlano korsa pUro karI dalakhANiyA AvI gayA. tyAM temaNe eka nAnI dukAna kholI. A varase gurudeva prANalAlajI mahArAjanuM cAturmAsa dhArImAM hatuM. dhArI ane dalakhANiyA bahu ja najIka hovAthI darzanano lAbha maLato raheto hato. jagajIvanabhAI have nagarazeTha maTI tapasvIjI mahArAjanA nAme prasiddha thayA hatA. sau temane tapasvI mahArAja kahetA. temanA chaThThaaThThamanAM pAraNA cAlu hatAM. tapasvIjI mahArAje jayaMtIbhAIne paccakhANa ApyA ke sAmAyika karyA vinA mukhamAM pANI na mUkavuM. jayaMtIbhAIe sAmAyikanuM pAtharaNuM saMbhALyuM. roja upAzraya UghaDavA lAgyo. bIjAM keTalAMka bhAI-baheno paNa sAmAyika karavA lAgyAM. upAzrayamAM dharmano raMga jAmyo. bacubhAIe je nAnI dukAna karAvI ApI hatI te upAzrayanI sAme ja hatI. jayaMtIbhAI sAmAyika karI dukAne jatA. upAzrayanAM dhArmika pustakomAM boTAda saMpradAyanI paTTAvalI paNa hatI. jayaMtIbhAIe A paTTAvalI aneka vAra dhyAnathI vAMcI hatI. te manamAM UtarI gaI. temAM munionAM jIvanacaritra hatAM. temAM vairAgyazIla bhAvanAonuM sAmaMjasya hatuM. paTTAvalI vAMcyA pachI lAgyuM ke dIkSA levI te ja sArthaka che. saMsAra asAra che. dhrAMgadhrA saMpradAyathI boTAda saMpradAya judo paDyo. vizanajI mahArAja, bhUSaNajI mahArAja, amaracaMdajI mahArAja, ityAdi AcArya saMtonA tyAga-vairAgyanI mAnasa para UMDI chApa paDI. tyArabAda boTAda saMpradAyanA hAlanA saMta munio pU. mANekacaMdrajI mahArAja ane zivalAlajI mahArAja pratye jayaMtIbhAIne UMDuM AkarSaNa thayuM. boTAda saMpradAyanA mANekacaMdrajI mahArAja goMDala saMpradAyanA tapasvIjI mANekacaMdrajI mahArAja sAthe dalakhANiyA AvI gayA hatA. tyArabAda svataMtrarUpe paNa eka vAra dalakhANiyA padhArelA. jayaMtIbhAInAM mAtA-pitAe temanI pAse cothA vratanA paccakakhANa lIdhA hatA. eka rIte teo sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheka 32. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A parivAranA gurusthAne hatA. sAmAyika karatA karatA jayaMtIbhAIe nirNaya karyo ke dIkSA levI gurujI kahe che manuSyanA badhA saMkalpo siddha thatA nathI. karmasaMyoga paNa potAnuM kAma kare che. vevizALanuM moTuM vighna : jayaMtIbhAIe bacubhAIne kahyuM ke have dukAnathI rAma rAma. pAMca mahinA sudhI dukAna calAvI. kula 75 rUpiyAno vakaro (lAbha) thayo hato. pU. mANekacaMdrajI mahArAjanuM rAjakoTa cAturmAsa hatuM. gharamAM badhAnI salAha laI jayaMtIbhAIe rAjakoTa javAnuM nakkI karyuM. amRtabahena ghaNA samayathI jayaMtIbhAIne dIkSA mATe preraNA ApatAM hatAM. jayaMtIbhAInuM vevizALa dhArI mukAme bhAIcaMdabhAInI suputrI jayAlakSmI sAthe ka2vAmAM AvyuM hatuM. jagajIvanabhAInA chaThThanA varasItapanA pAraNAno mahotsava hato tyAre vevizALa karyuM hatuM. dIkSA levI hoya to vevizALa toDavuM jarUrI hatuM. bhAIcaMdabhAIne dalakhANiyA bolAvyA. badhI vAta sAMbhaLIne teo khUba ja ugra thaI gayA. zeTha jagajIvanabhAInA mitra hovAthI A saMbaMdha joDAyo hato. teo gussAthI mAtuzrIne kahevA lAgyA, "zuM gharanA badhAne bAvA karavA che? zuM kAle ja dIkSA levI che? vevizALa toDavAnI zI jarUra che? dIkSAno varaghoDo nIkaLaze tyAre huM joI laIza ke koNa dIkSA Ape che." bhAIcaMdabhAI nArAja thaI cAlyA gayA. jayaMtIbhAI rAjakoTa mukAme birAjamAna zrI mANekacaMdrajI mahArAjanA zaraNe gayA. e vakhate teozrI zivalAlajI mahArAja sAthe rAjakoTanA sthAnakavAsI jaina upAzrayamAM birAjamAna hatA. A upAzraya paNa haju navo ja banAvela hato. zrI jayaMtilAle gurunA caraNe vaMdana karI potAnI oLakhANa ApI ane mananI vAta karI. pUjya guru mahArAja khUba ja khuza thayA ane potAnI pAse rahevA mATe AjJA pradAna karI. e vakhate rAjakoTamAM ThAka2sIbhAI ghIyA sAdhu sevAmAM khUba UMDo rasa dharAvatA hatA. temane tyAM jamavAnI vyavasthA karI ApI. mahArAja sAhebe prathama pratikramaNa zIkhavA mATe preraNA ApI. jayaMtIbhAInI smaraNazakti teja hatI. traNathI cAra divasamAM AkhuM pratikramaNa kaMThastha karI saMbhaLAvI dIdhuM ane ATha divasamAM suMdara rIte pratikramaNa bolAvatA thaI gayA. munirAjo AnaMdita thaI gayA. jayaMtIbhAI bahu TUMka samayamAM abhyAsa karI taiyAra thaI gayA. temaNe gatAgati, ATha karma, moTo bAMThiyo, daMDaka ityAdi thokaDAonuM samajapUrvaka adhyayana karyuM ane jotajotAmAM kaMThastha karyA. e vakhate rAjakoTano sthAnakavAsI jaina saMgha badhA saMghomAM agraNI. saMghanA movaDI gaNAtA tapasvI mahApAjanuM mahAbhiniSkramaNa 2 33 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapUracaMda raNachoDa, mohanabhAI (nAnA upAzrayavALA), ThAkarasIbhAI dhIyA, ema. pI. zAha, maNibhAI maDhulIvALA, cunIlAla nAgajI vorA, meMdaraDAvALA aMdarajIbhAI, durlabhajIbhAI vIrANI, rAmajIbhAI virANI, tribhovanabhAI mAsTara tathA muMbaIthI AvatA-jatA jhaveracaMdabhAI saMgharAjakA vagere bhAIo pU. munirAjonI upasthitimAM rAtrinI jJAnasabhAmAM tattvacarcA karatA. gurudeva jayaMtIbhAIne sAthe besADatA. jayaMtIbhAI paNa tattvacarcAmAM UMDo rasa letA ane temanAthI sau prabhAvita thatA hatA. A badhA bhAIone jayaMtIbhAI pratye UMDuM sanmAna thayuM ane teonA mana upara khUba ja sArI chApa paDI. te pU. jagajIvana mahArAjanA putra che te jANIne temano sadbhAva khUba ja vadhyo hato. pU. mANekacaMdra mahArAjanI AjJA ane zivalAla mahArAjanuM mAMgalika sAMbhaLI jayaMtIbhAI dalakhANiyA javA mATe nIkaLyA. kema jANe munio mATe A ghaDI maMgaLa na hoya tema DAbI bAjue kAgaDAo kekArava karatA hatA. pU. mANekacaMdrajI mahArAje TokyA paNa kharA, samaya ThIka nathI. paraMtu gADIno samaya thaI javAthI rokAI zakyA nahIM. munionA sAMnidhyamAM jayaMtIbhAInA vairAgyano raMga vadhu ghero thayo hato. teoe dalakhANiyA pAchA pharIne dIkSAnA bhAva vadhyA che te vAta karI. dalakhANiyA pUro parivAra jayaMtIbhAIne dIkSA ApavA mATe tatpara hato. dalakhANiyAmAM grAmyajIvana hovAthI tyAM goMDala ane boTAda saMpradAyano bheda na samajI zakAya te svAbhAvika che. koIne kazuM duHkha na hatuM, eka prakArano rAjIpo hato. kema jANe jayaMtIbhAI parivAra mATe bhArarUpa hoya tema sau AjJA ApavA mATe rAjI thaI gayA. pitAzrI to muni hatA. mAtuzrIne to jayaMtIbhAI mATe ciMtA hatI ke A chokaro zuM karaze ? kyAMya bhaTakI na jAya, du:khI na thaI jAya. thALe paDe to tenuM jIvana sudhare, AtmAnuM kalyANa thAya, maDiyA kuTuMbane ujjavaLa kare, mAnI kukSi dIpAve - AvA badhA bhAva bharyA hatA. parivAramAM saunI bhAvanA hatI ke pU. tapasvIjI jagajIvanajI mahArAja pAse dIkSA levAthI jayaMtIbhAIne temanI sevAno avasara maLaze. jayaMtIbhAIe spaSTa khulAso karatAM kahyuM ke tapasvIjI mahArAja boTAda saMpradAyanA ziromaNi saMtane guru tarIke mAne che ane jayaMtIbhAIne suprata karI guruRNa cUkavavA mAge che. A vAta sAMbhaLyA pachI mAtuzrI amRtabahena tathA moTAbhAI amRtalAle saharSa AjJApatra kALA akSare lakhI ApyuM. kharuM pUcho to A AjJApatra kALA akSare lakhela hovAthI kema jANe nirarthaka thavAno hoya ane teno maMgalabhAva pragaTa na thavAno hoya! jene ApaNe AjJApatra kahIe chIe te jhAMkho patra laIne jayaMtIbhAI cAlI nIkaLyA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 34 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALanI gati nyArI : A vakhate bilakhAmAM pU. ujjamabAI mahAsatIjI cAturmAsa mATe birAjamAna hatAM. temanA sAMsArika moTAMbahena prabhAbAI mahAsatIjI bilakhAmAM birAjatA hatA. jayaMtIbhAI bilakhA upAzrayamAM mahAsatIjIonA darzanArthe gayA. pU. ujjamabAI svAmI ucca koTinI pratibhAnAM svAmI hatAM. temaNe jayaMtIbhAInA AvavAnI khUba khuzI batAvI. temaNe jayaMtIbhAIne tyAM eka divasa tyAM rokI lIdhA. gururAja prANalAlajI svAmI jetapura cAturmAsa karavA padhAryA hatA. bilakhAthI gupacupa jetapura samAcAra pahoMcI gayA. jayaMtIbhAI savAranI gADImAM jAya te pahelAM bagasarAvALA zAmaLajI bhImajI ghelANI kAra laI bilakhA AvI pahoMcyA. zAmaLajIbhAIe salAha ApI, "jetapura pUjya gurudevanAM darzana karyA pachI ja tamAre AgaLa vadhavAnuM che." zAmaLajIbhAI guru mahArAjanA ananya bhakta hatA ane jayaMtIbhAInA phaibAnA dIkarA bhAI hatA. zAmaLajIbhAI jayaMtIbhAIne laI kArathI pU. saurASTrakesarInAM caraNomAM jetapura AvI pahoMcyA. savAranA daza vAgyAno samaya hato. jayaMtIlAle gurudeva prANalAlajI svAmI tathA tapasvI mahArAjanAM darzana karyA. gurudeva prANalAlajI svAmI sAme jayaMtIbhAInI dIkSAnA bhAvanI vAta nIkaLI. tyAre tapasvIjI mahArAjane pUchyuM ke jayaMtIbhAI pArANaguru pAse dIkSA le to temanI maMjUrI che ke nahIM. tapasvIjIe kahyuM, "jayaMtI svayaM prANalAla svAmInA caraNe dIkSA le to mane zuM vAMdho hoya?" jayaMtIbhAInI dIkSAnI aMtarAya hajI ghaNI lAMbI hatI. gurudevoe TharAvyuM ke haju jayaMtInI uMmara kAcI che. tenI uMmara dIkSAne yogya nathI. ATalI nAnI uMmare dIkSA ApavAno jaina konpharansano sakhata niSedha che, jethI hAla pUratI dIkSA mulatavI rAkhavI. jayaMtIbhAI mATe saMskRta, prAkRta - ardhamAgadhI ane jaina tattvajJAnano abhyAsa karavAnI vyavasthA karavI joIe tema nakkI karyuM. jetapurathI prANalAlajIsvAmI jAmanagara padhAryA tyAM sudhI jayaMtIbhAI vihAramAM sAthe hatA. jAmanagaramAM have zuM karavuM teno vicAra cAlato hato tyAre lImaDA lenamAM rahetA jAmanagaranA suprasiddha zrAvaka mAnasaMga maMgaLajIne tyAM jayaMtIbhAIne jamavAno avasara Avyo. mAnasaMgabhAI dharmanA UMDA abhyAsI hatA. e mAtra jAmanagara nahIM, paraMtu samagra goMDala saMpradAyanA sanmAnanIya zrAvaka hatA. te ghaNA custa hatA. sAdhu-saMtonI kSati thatI tapasvI mahArAjanuM mahAbhiniSkramaNa 0 35 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya to be zabda kahI zake tevI temanAmAM yogyatA hatI. zrAvaka mAnasaMgabhAIe jayaMtIbhAIne prazna pUchyA. temaNe abhiprAya Apyo ke atyAre dIkSA levAno nirdhAra ThIka nathI. te pahelAM vadhAre abhyAsanI jarUra che. teo rAjakoTa gurukuLanA mAnya sabhya hatA. jayaMtIbhAI vairAgI tarIke gurukuLamAM rahI abhyAsa karI zake te mATe badhI vyavasthA karavAnI temaNe bAMyadharI ApI ane patra lakhI Apyo. jayaMtIbhAInA samagra jIvanamAM eka moTA parivartananI A eka adbhuta ghaDI hatI. bALabhAve Avelo vairAgya dUra thatAM jJAna-sAdhanAno eka anupama avasara upalabdha thayo. dalakhANiyA, gAriyAdhAra ane amarelI pachI rAjakoTa gurukuLa jayaMtIbhAInA abhyAsakALano cotho adhyAya hato. mAnasaMgabhAIe prANalAlajI svAmI ane pU. tapasvI mahArAjane samajAvyA. jayaMtIbhAIno dIkSAno Ubharo zamAvI dIdho ane rAjakoTa gurukuLamAM abhyAsa arthe javAno eka navo ja avasara Ubho karyo. dhanya che mAnasaMgabhAInI kuzAgra buddhine! kharekhara AvA zANA zrAvako saMpradAyamAM zobhArUpa hoya che. rAjakoTanA gurukuLamAM jayaMtIbhAInA abhyAsano AraMbha thayo. zrAvaka mAnasaMgabhAI tathA temanAM patnI dharmamaya jIvana gALatAM Adarza zrAvaka-zrAvikA hatAM. temanI sAthe becAra divasa rahevAno jayaMtIbhAIne je avasara maLyo temAMthI ghaNuM zIkhavAnuM maLyuM. jayaMtIbhAInA mana upara mAnasaMgabhAInI UMDI asara thaI. temanA sucanathI jayaMtIbhAIe rAjakoTa gurukuLamAM bhaNavA javAnI vAtano saharSa svIkAra karI lIdho. dIkSAnI zahanAI vagADavAne badale rAjakoTamAM jaina gurukuLamAM abhyAsa karI eka navI jJAnadIkSA levAno prasaMga sarjAyo. gurukuLamAM paNa ThAkarazIbhAI ghIyA, cInubhAI, nAgajI vorA, kapUracaMda raNachoDa, maNibhAI malIvALA, durlabhajIbhAI vIrANI, rAmajIbhAI vIrANI tathA mohanabhAI vagere kAryakartA hatA. teonI sAthe jayaMtIbhAIne upAzrayamAM jJAnacarcA karavAno yoga maLyo hato. mAnasaMgabhAIno patra vAMcIne sau jayaMtIbhAI tarapha vizeSa mAnI dRSTithI jovA lAgyA. jayaMtIbhAIne sanmAna sAthe rAjakoTa gurukuLamAM adhyakSa pUnamacaMdajI dakane soMpavAmAM AvyA ane vairAgIno khAsa darajjo ApI abhyAsanI preraNA ApI. A rIte jayaMtIbhAInuM asthira thayeluM jIvananAva puna: rAjakoTanA zAMta sAgaramAM sthira thaI taravA lAgyuM. zrI pUnamacaMdajI daka mevADa-rAjasthAnanA nivAsI hatA. moTI sAdaDI gurukuLa tathA bAvara gurukuLamAM temaNe dhArmika abhyAsanI UMcI DigrI meLavI hatI. te sAdhu-saMtone abhyAsa karavAnI paNa yogyatA dharAvatA hatA. temanI kAbeliyata paNa asAdhAraNa hatI. rAjakoTa gurukuLane temaNe sAcA arthamAM gurukuLa - jJAnamaMdira banAvyuM hatuM. ghaNA ja yuga-niyamonI sAthe gurukuLa UMce pAye cAlI rahyuM hatuM, je paMDitajInA caritrane AbhArI hatuM. bIjA jaina paMDita caudharI sAheba hatA. te mevADanA gurukuLamAM bhaNIne taiyAra thayA hatA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 2 36 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUnamacaMdajI dake jayaMtIbhAInA praNAma svIkAryA. vairAgI tarIke gurukuLamAM vizeSa sthAna ApI adhyayana mATe badhI sugamatA karI ApI. caudharIsAhebane lAgatuM hatuM ke A vidyArthI sAva nabaLo che. temaNe thoDI mazkarI paNa karI. pUnamacaMdajI sAhebane kahyuM, "AvA bhUtavidyArthIne rAkhavAthI mAthAphoDa vadhaze. A vidyArthI bhaNegaNe tevuM lAgatuM nathI!" caudharIsAheba zarUAtamAM kema phaMTAyA tenuM kAraNa karmayoga sivAya bIjuM zuM kahevuM ? caudharIsAhebanA A viparIta bhAvo phakta be ja divasa rahevAnA hatA. jayaMtIbhAIne paNa A Takora AkarI lAgI hatI. sarvaprathama pUnamacaMdajI sAhebe caudharIsAhebane kahyuM, "tamo jayaMtIne bhaktAmara stotra zikhavADo. prathama kaMThastha karI le tyArabAda artha samajAvazo." caudharIsAhebe bhaktAmaranA be zloka ApyA. paraMtu potAnI haiyAukalatathI jayaMtIbhAIe bIjA divase caudharIsAhebane bene badale sIdhA agiyAra zloka saMbhaLAvI dIdhA! caudharIsAhebanA harSano pAra na rahyo. temanI vicAradhArA badalAI gaI. jayaMtIbhAIne laIne teo pUnamacaMdasAheba pAse AvyA ane kahyuM, "sAheba, mArI bhUla hatI. A vidyArthI ratana che ratana. gurukuLanuM nAma rozana karaze." Ama pUrA zikSakasamUha upara jayaMtIbhAInI UMDI chApa paDI. sau sanmAnanI dRSTie jovA lAgyA. jayaMtIbhAI paNa vacagALAnI asthiratA, rajhaLapATa ane sAdhusaMtonI anizcitatAnI dhAraNAmAMthI mukta thayA. ahIM sAdhanAnI taka maLatAM temaNe ArAma anubhavyo. A badhA AcAryonI jJAnasAdhanAno paNa temanA mana para UMDo prabhAva paDyo. atyAre dhyAna daIne bhaNavuM e ja temane hitAvaha lAgyuM. gurukuLanI dinacaryA : rAjakoTa gurukuLamAM meTrika sudhIno abhyAsa hato. temAM be piriyaDa khAsa dharmadhyAnanA rAkhyA hatA. temAM mULa zAstro, tattvArthasUtra, saMskRta-prAkRta vyAkaraNa ane darzanazAstranA syAdvAda maMjarI jevA graMthono abhyAsa karAvavAmAM Avato hato. uparanI kakSAmAM meMdaraDAvALA vrajalAla kapuracaMda gAMdhI, deziMgavALA maganabhAI, jayaMtIbhAI rUpANI, prANalAlabhAI rUpANI vagere AThathI daza mukhya vidyArthI hatA. jayaMtIbhAIne paNa uparanI kakSAmAM mUkavAmAM AvyA hatA. pUnamacaMdajI daka svayaM dhArmika varga letA hatA. bAkInA vargo bIjA AcAryo saMbhALatA hatA. gurukuLanuM samagra vAtAvaraNa zAMta ane sevArUpa lAgatuM hatuM. vidyArthIone mukhyatve mAnavasevAnA pATha bhaNAvavAmAM AvatA hatA. paraspara tapasvI mahApAjanuM mahAbhiniSkramaNa D 37 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekabIjAnI sevA karavI te anivArya pharaja hatI. taMdurastI upara pUruM dhyAna ApavAmAM AvatuM. vidyArthIoe jAte zrama karavo joIe e siddhAMtanI gurukuLamAM pradhAnatA hatI. paMDita zrI pUnamacaMdajI daka khAdIdhArI, gAMdhIvAdI ane samadarzI sAdhaka puruSa hatA. uparAMta prajJAcakSu brAhmaNa prANazaMkarabhAI, te saMskRtanA varga letA hatA. te ghaNA vicakSaNa vyakti hatA. prANajIvanabhAI saMta kathA-vArtA kahI vidyArthIone saMskRta bhASAnuM mahattva samajAvatA. jayaMtIbhAIne samajAyuM ke saMskRta bhASA jJAna upAsanAno mukhya pAyo che. mATe saMskRta vyAkaraNa zIkhIne saMskRta bhASA upara kAbU meLavavo joIe. A vicAra daDha karavAmAM prANajIvanabhAIno mukhya phALo hato. gurukuLamAM eka vizALa prArthanAbhavana hatuM. tenI sAthe pustakAlayano rUma joDAyelo hato. jayaMtIbhAIne prAraMbhathI A pustakAlayano rUma soMpavAmAM Avyo hato. temaNe badhA vidyArthIothI alaga rahI pustakAlayamAM ja rahevAnuM ane sUvAnuM rAkhyuM hatuM. savAranA cAra vAgatAM ghaMTa vAgI jato ane badhA vidyArthIoe pharajiyAta prArthanAmAM AvI javAnuM rahetuM. prArthanA ghaNI vyavasthita thatI ane vidyArthI sAcI rIte prArthanA karatA zIkhe tevI preraNA ApavAmAM AvatI hatI. adhyakSa zrI pUnamacaMdajI sAheba tathA gurukuLamAM rahetA adhyApako prArthanAmAM sAmela thatA hatA. vairAgI tarIke jayaMtIbhAI upara dhIre dhIre gurukuLanA saMcAlanano bhAra mukAto gayo. jayaMtIbhAInI paMDitajI daka pratye apAra bhakti hatI. jayaMtIbhAIe temane guru tarIke svIkArI lIdhA hatA ane temanA pratye eTalo ja sneha hato. bIjA gurudevo paNa jayaMtIbhAI mATe ghaNA upakArI hatA. prArthanA pachI badhA vidyArthIo abhyAsamAM lAgI jatA hatA. be kalAkanA svAdhyAya pachI jala-pAna ApavAmAM AvatuM. daza vAge zALAnA badhA vargo cAlu thaI jatA. dareka vargamAM prathama dharmano piriyaDa levAmAM Avato, tyArabAda bIjA viSayo levAtA. bAra vAge bhojanAlayamAM samUha bhojana thatuM. ghI roTalI para na copaDatAM nAnI vATakImAM eka pAvalIthI eka tolA jeTaluM juduM ApavAmAM AvatuM. bAkI badho sAmAnya krama hato. bhojana sAduM chatAM zuddha ApavAmAM AvatuM. zuddha ghI-dUdhanI vyavasthA rAkhI hatI. bhojana pachI cAra vAgyA sudhI ekadhArI zALA cAlatI. cArathI cha ramata-gamata tathA pharavAno samaya maLato. sAMjanA lagabhaga sUryAsta pahelAM jamI levAnuM hatuM. jamyA pachI punaH rAtri prArthanA thatI. A prArthanAsabhAnuM ghaNuM ja mahattva hatuM. temAM zALAnA AcArya-adhyApako upadeza ApatA, DibeTiMga klAsa cAlato ane bhASaNa ApavAnI kaLA upara mukhya dhyAna apAtuM. dakasAheba prArthanA sabhAmAM barAbara hAjarI ApatA. AtmazuddhinI agniparIkSA : pAkhInA divase prArthanA lAMbI cAlatI ane tyAre dharmacarcA karavAmAM AvatI. sAthe e paNa sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 38 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyama hato ke je vidyArthIone ekabIjAthI abolA thayA hoya, jhaghaDo thayo hoya, koI manadu:kha thayuM hoya to temaNe paMDitajInI samakSa khammata-khAmaNA karavA. vairAgI jayaMtIbhAI tathA ramaNIka nAmanA kacchanA eka vidyArthI vacce abolA hatA. pANInA divase paMDitajIe Adeza Apyo ke baMne UbhA thAya ane khammata-khAmaNA kare. ramaNika bolyo, "mAre koI paNa hisAbe khammata-khAmaNA karavA nathI. huM vairAgI sAthe bolavA mAgato nathI." niyama evo hato ke moTo vidyArthI prathama nAnAne khamAve. vairAgI moTA hatA. ramaNIkane khamAvavA mATe ane tenI mAphI mAgavA mATe paMDitajIe vairAgIne Adeza Apyo. vairAgI jayaMtIbhAI ramaNIkanI pAse gayA, paraMtu te AbhaDacheTa lAgI hoya tema be DagalAM pAcho haTI gayo. teNe moTuM ADuM pheravI lIdhuM. ghaNA prayatna chatAM teNe khammata-khAmaNA na karyA. vidyArthIoe paNa tene khUba samajAvyo, paNa te mAne ja nahIM. prArthanAsabhA be kalAka vadhAre cAlI. badhAnuM bhaNatara bagaDyuM, paraMtu pelo vidyArthI ekathI be na thayo. chevaTe sabhAmAM ghoMghATa vadhI gayo. paMDitajI nArAja thayA ane ugra thaIne bolavA jatA emanA mukhamAMthI eka apazabda paNa nIkaLI gayo. sabhAmAM cupakIdI chavAI gaI ane mAThI asaranuM mojuM pharI vaLyuM. gussAmAM paMDitajIe sabhA bhaMga karI dIdhI. paNa ramaNIka ekano be thayo nahIM. have bIjA divasanuM Azcarya juo! savAranA khabara paDI ke paMDitajI upavAsa para che. saheje samajAyuM ke paMDitajIe ramaNIka sAme satyAgraha karela che. paMDitajInI tabiyata eTalI nAjuka hatI ke te upavAsa bilakula sahana karI zakatA nahIM. bAIjI (paMDitajInAM patnI) paNa phikaramAM AvI gayAM. dasa vAgatA sudhImAM to gurukuLamAM dhamAla macI gaI. badhA kAryakramo aTakI paDyA. vidyArthI jyAM tyAM ToLe vaLI carcA karavA lAgyA. ramaNIkane samajAvavo e eka ja viSaya hato. vairAgI jayaMtIbhAI paMDitajInI sevAmAM hatA. agiyAra vAgatA sudhImAM ramaNIka bhAMgI paDyo. teno kadAgraha gaLI gayo. te khamAvA mATe - kSamA ApavA mATe - taiyAra thayo. badhA vidyArthIo khuzInI laheramAM AvI gayA. badhA ramaNIkane laIne paMDitajI pAse AvyA. ramaNIke jayaMtIbhAIne khamAvyA. satyAgrahano vijaya thayo hoya tema sau jayajayakAra karI UThyA. paMDitajIne pAraNA mATe prArthanA karI. paMDitajI jarA paNa TasanA masa na thayA. upavAsa na choDyo. teo bolyA, "meM ramaNIka sAme satyAgraha karyo nathI. AvI nAnI vAta mATe mArA vidyArthI sAme satyAgraha karuM kharo? teNe khamAvI lIdhuM te sAruM karyuM che, paraMtu mAro upavAsa cAlu raheze." vairAgI paNa samajI na zakyA ke vAta zuM che! bapora pachI paMDitajIne ghaNuM vasamuM lAgyuM. rAta tapasvI mahApAjanuM mahAbhiniSkramaNa 0 39 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jematema pasAra karI. bIje divase paNa dakasAhebe pAraNuM na karyuM, bIjo upavAsa cAlu rAkhyo. upavAsano abhyAsa na hovAthI jANe maraNAMtika sthiti thaI gaI, chatAM teo makkama rahyA. vairAgI jayaMtIbhAIe pUchyuM, "sAheba, ramaNIka sAme upavAsa na hato to pachI upavAsa zA mATe karyo? tamAre asahya vedanA bhogavavI paDe che. bAIjI paNa phikaramAM AvI gayA che." paMDitajIe eka navI ja vAta karI. "juo vairAgI, meM mArI jAtane daMDa karyo che. vidyArthInI bharI sabhAmAM mArA mukhathI apazabda nIkaLyo te mAro moTo aparAdha che. mArI jAtane mAre ja daMDa devo joIe, jethI pharIthI A AvI bhUla na thAya." ATaluM kahI teo mIThuM hasyA. A nAno prasaMga ghaNo upadeza ApI jAya che. manuSya pote potAnA mAlika banavuM joIe. svayaM mana upara kAbU meLavavA mATe manane paNa daMDa Apavo joIe. manuSya bIjAno nyAya karavA taiyAra thaI jAya che, paraMtu pote potAno nyAya karato nathI. dhanya che paMDita mahodayane! jayaMtIbhAIne AvA vidyAguru maLavAthI ghaNuM ja upalabdha thayuM. vinayabharI sevA: jayaMtIbhAInA cothA vidyAguru zrI prANazaMkarabhAI A ja gurukuLamAM hatA. prANazaMkarabhAI suradAsa hatA. sAMjanI zALA pUrI thayA pachI eka vidyArthI temane dorIne ghera pahoMcADavA jato. temanuM ghara gurukuLathI ghaNuM dUra hatuM. vidyArthInA vArA bAMdhelA hatA. vidyArthIo mATe A ghaNuM aNagamatuM kAma hatuM. thoDA divasa pachI vairAgIno vAro Avyo. teo prANazaMkarabhAIne khUba sAvadhAnI sAthe jarA paNa takalIpha na paDe te rIte saMbhALIne temanA ghara sudhI laI gayA. prANazaMkarabhAI khuza khuza thaI gayA. temaNe jayaMtIbhAIno hAtha pakaDI lIdho ane kahyuM, "vairAgI, tame roja mane ghera pahoMcADavA mATe na AvI zako ? je vidyArthIo Ave che tenA vartanathI mane ghaNuM duHkha thAya che. Aje mane zAMti maLI. tamArI sevAthI huM khuza chuM." jayaMtIbhAIe tarata ja hA pADI. temaNe saMkalpa karyo ke dararoja prANajIvanabhAIne mUkavA pote jaze. bAkInA vidyArthIono vAro rada thayo. teo paNa khuzakhuza thaI gayA. - jayaMtIbhAI pratidina javA lAgyA. zrI prANazaMkarabhAIe A sevAno badalo Apyo. temane be piriyaDa khAlI maLatA hatA. te baMne piriyaDa temaNe vairAgIne ApI dIdhA ane saMskRta bhaNAvavuM zarU karyuM. jayaMtIbhAI vyAkaraNa to bhaNatA hatA. have prANazaMkarabhAIe saMskRtano suprasiddha graMtha paMcataMtra' TIkA sAthe bhaNAvyo. paMcataMtra eka adbhuta graMtha hato. tenAM paThana-pAThanathI nIti saMbaMdhI avanavuM jJAna maLyuM. uparAMta temaNe bIjA kAvyagraMtho paNa karAvyA. prANazaMkarabhAI saMskRtanA udbhaTTa vidvAna hatA. jayaMtIbhAInI tIvra buddhinA kAraNe temane bhaNAvavAmAM khUba rasa paDato. teoe cothA vidyAguru tarIke sthAna meLavyuM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheka 0 40 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakoTa gurukuLamAM jayaMtIbhAIne tattvArthasUtra, prAkRta bhASAnuM saMpUrNa vyAkaraNa, laghu siddhAMtakaumudI ane siddhAMtakaumudI graMthano abhyAsa karavAnI taka maLI. jayaMtIbhAI kuzAgra buddhinA hovAthI saMpUrNa madhyamAnI cAra varSanI parIkSA ekasAthe ApavAnI dhAraNA rAkhatA hatA, syAdvAda maMjarIno ane bIjA darzanazAstrano abhyAsa karyA pachI nava vidyArthI jAmanagara parIkSA ApavA mATe gayA hatA. parIkSAnuM kendra jAmanagara hatuM. A parIkSAmAM pAsa thanArane darzanazAstramAM zAstrInI padavI maLe che. sau vidyArthIo sArI rIte uttIrNa thayA hatA. jayaMtIbhAI paNa parIkSAmAM mokhare hatA. rAjakoTa gurukuLamAM abhyAsa karatA hatA tyAre paMjAba kesarI jainAcArya 108 zrI zrI kAzIrAmajI mahArAja agiyAra sAdhuo sAthe rAjakoTa cAturmAsa mATe padhAryA hatA. teo mahAna tyAgI, vidvAna ane eka aDIkhama mahAtmA hatA. jayaMtIbhAI dara ravivAre pUjyazrInAM darzana karavA upAzraya jatA. dhIre dhIre pUjya kAzIrAma mahArAjanI jayaMtIbhAI upara kRpA varasI. jayaMtIbhAI dIkSAnA umedavAra vairAgI che ane pU. tapasvI mahArAjanA sAMsArika pakSe putra thAya, e badhuM jANyA pachI teo jayaMtIbhAIne premathI pAse bolAvatA. jayaMtIbhAIe pU. kAzIrAma mahArAja pAse traNa pratijJA lIdhI : (1) lAla maracuM na khAvuM; (2) koI prakAranuM sAkaravALuM gaLapaNa na khAvuM, phakta goLano AgAra; (3) caMpala ke jUtA na paheravA. rAtribhojanano tyAga hato ja. A pratijJAo AgaLa jatAM ati du:khanuM kAraNa banI. gurukuLanAM traNa varasa khUba AnaMdapUrvaka vyatIta thayAM. sAruM evuM zAstrajJAna maLyuM. AkhA gurukuLamAM badhA vidyArthI ane adhyApako dIkSA levAnA virodhI hatA. temane sAdhuo pratye ghaNo aNagamo hato. sAdhuo je jAtanuM mAyAvI vyavahAra kare che, kriyAo pUrI pALatA nathI, AhArapANImAM Asakti dharAve che, sanmAnanI bhUkha rAkhe che, tene kAraNe badhA sAdhuonI majAka uDAvatA hatA. sAdhu thavA karatAM sAcA zrAvaka thavuM e vadhAre sAruM che tevI saunI mAnyatA hatI. vairAgIne dIkSA na levA samajAvatA hatA. AvuM vAtAvaraNa hovA chatAM jayaMtIbhAI bhAgavatI jaina dIkSAthI vimukha thavA mAgatA na hatA. tyAgapaMtha para cAlavAnuM mAtuzrIne ApeluM vacana yAda hatuM. koI paNa hisAbe A vacanabhaMga na thAya teno temane khyAla hato. himAlayano pokAra : gurukuLanI lAyabrerImAM vAMcavAyogya ghaNAM pustaka hatAM. vairAgIne vAMcanano sAro evo khorAka maLyo. 'himAlayano pravAsa' nAme eka evuM pustaka hAthamAM AvyuM, jeNe jAduI asara karI. ucca koTinA saMskRtipremI vidvAna kAkAsAheba kAlelakare A graMtha lakhyo che. pote himAlayano pravAsa tapasvI mahApAjanuM mahAbhiniSkramaNa 0 41. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI, cAre dhAmanI yAtrA karI, potAnA anubhavanA AdhAre yAtrAne akSaradeha ApI, tenuM jIvaMta mUrtimaMta varNana karyuM che. mULamAM jayaMtIbhAI paNa yAtrA ane pravAsanA rasika hatA. A pustaka hAthamAM AvatAM e rasamAM ghaNo vadhAro thayo. pUruM pravAsapustaka temaNe eka vAra nahIM, paNa pAMca vAra vAMcyuM. Aje paNa gurudeva kahe che, himAlayano pravAsa amArA aMtaraMgamAM vaNAI gayo che. A pustaka vAMcyA pachI temane himAlayanA pravAsanuM gheluM lAgyuM. daramiyAna rAjakoTa gurukuLamAM haridvArathI kAMgaDI gurukuLanA adhyakSa zrI caMdrakuMja svAmI padhAryA. temaNe paNa himAlayanA pravAsa mATe suMdara preraNA ApI. 'himAlayano pravAsa ane kAMgaDI gurukuLanA adhyakSanI jayaMtIbhAI upara prabaLa asara thaI. jayaMtIbhAI vairAgInA manamAM jaina sAdhu thavA karatAM himAlayamAM eka svataMtra ane tyAgI sAdhurUpe pahADomAM jiMdagI gALavI tevo vicAra jhabakato thayo. kAMgaDI gurukuLamAM abhyAsa mATe javAno jayaMtIbhAIe nirNaya karyo. jayaMtIbhAInI jIvananaukA pharI DolAyamAna banI. kharuM pUcho to khoraMbhe caDI gaI. jayaMtIbhAI rAjakoTa gurukuLa choDI ekAeka dalakhANiyA AvI gayA. je kAMI abhyAsa bAkI hato te bAkI rahI gayo. dalakhANiyA AvyA pachI khUba becena rahevA lAgyA. jaina dIkSA levAnuM anusaMdhAna acAnaka tUTI gayuM hatuM. prANalAlajI svAmI sAthe saMparka rahyo na hato. dalakhANiyA AvyA pachI, prathama prakaraNamAM varNavyuM che tema, keTalAka divasa temaNe zilAo para dhyAna karavAmAM gALyA hatA. zetruMjI nadInA taTa upara AMbaliyA nadInA kinAre UMcI TekarInI caTTAna tathA parvatonA gALAomAM paribhramaNa karI, keTalAya divaso dhyAnamAM vitAvyA. pote aMtaramanamAM khovAyelA rahetA hatA. mana UDIne kyAMka bahAra javA mAgatuM hatuM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheka D 42 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha divasanI AMdhI himAlayanA pravAsane paNa caritArtha ka2vAnI temanI bhAvanA hatI. phebruArI mahino hato. ThaMDI paDatI hatI. paraMtu haridvAranI ke himAlayanI ThaMDInI kalpanA kAThiyAvADI mANasane kyAMthI hoya? phebruArImAM to yAA mATe haridvAra javuM ja na joIe. paraMtu ApaNA A bALayogIne 'himAlaya eTale zuM ?' te haju khabara na hatI. phakta vAMcana karyuM hatuM. dUrathI DuMgarA raLiyAmaNA lAgatA hatA. jayaMtIbhAIe saMkalpa karyo ke phebruArInI sAta tArIkha, somavAranA gharathI prayANa karavuM ane tenI gupta rUpe taiyArI zarU karI. temaNe badhAthI vAta chupAvIne rAkhI. paMdara divasa mATe bahAra pharavA javuM che tema vAta karI. juo, bALamAnasanI kevI nirdoSatA ! sAvarakuMDalAmAM garama dhAbaLA sArA maLe che, eTale tyAMthI eka dhAbaLo levo tema manamAM nakkI karyuM. jANavA maLyuM ke dhArIthI haridvAra sudhInI TikiTanA 21 rUpiyA lAge che. jayaMtIbhAI vicAre che ke himAlayathI pAchA pharavuM nathI, sAdhu thaI javuM che, mATe vadhAre paisA zA mATe levA? moTAbhAI bacubhAI pAse jayaMtIbhAIe ogaNatrIsa rUpiyA mAgyA. ekavIsa rUpiyA bhADAnA, pAMca rUpiyA dhAbaLAnA ane cAra rUpiyA jamavAnA tathA paracuraNa kharcanA. Ama vicArIne kula ogaNatrIsa rUpiyA lIdhA. saune vizvAsa hato ke jayaMtIbhAI paisAno durupayoga kare tema nathI. kaMI paNa pUchyA vinA sahajabhAve moTAbhAIe ogaNatrIsa rUpiyA ApI dIdhA. mAtuzrI amRtabahenane paNa vAta na karI ke haridvAra javuM che. koI prakAranuM bhAtuM paNa na lIdhuM. jayaMtIbhAI potAnA kAryakrama anusAra mAtuzrInI caraNaraja laI, lAMbI Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAtrAnI vAta gupta rAkhI, gherathI nIkaLI sAvarakuMDalA gayA. sAvarakuMDalAmAM pAMca rUpiyAno eka dhAbaLo lIdho. A bAlayogIne kyAM khabara hatI ke A dhAbaLAthI hiradvAranI ThaMDI sahana na thAya! potAnI pAse eka garama lAla raMganI zAla hatI. taruNa jayaMtIbhAI atyAre vagara vicAre A sAhasayAtrAmAM pagaluM mAMDI rahyA hatA. dinadizAnuM jJAna na hatuM. mArganI koI jANakArI na hatI. sAdhanano sarvathA abhAva hato. pANI pIvA mATe glAsa paNa sAthe na hato. chatAM koI adamya utsAhathI ane karmanA prabaLa vegathI, jarA paNa bhaya vinA teo AgaLa vadhyA. kharuM pUcho to jayaMtIbhAInuM A naryuM AMdhaLuM sAhasa hatuM. sAvarakuMDalAthI DhasA jaMkazana AvyA ane tyAMthI mahesANA pahoMcyA. tyAM muMbaIthI amadAvAda ane mahesANA thaI dilhI jatA phranTiyara melamAM besavAnuM hatuM. lAla maracAMno ane khAMDano tyAga hovAthI badhI jagyAe bhojanamAM agavaDa paDatI hatI. miSTAnnamAM sAkara-khAMDa hoya ane namakIna padArthamAM lAla maracuM hoya. jayaMtIbhAIne khAvAM yogya kazuM anukULa hatuM nahIM ane te potAnI pratijJA upara dRDha hatA. pU. kAzIrAmajI mahArAja sAme dekhAtA hatA. mahesANA sudhI thoDI goLanI revaDI maLI, je khAIne saMtoSa maLyo. bhASAnI jANakArI tathA TikiTa hovAthI bIjI kazI takalIpha na paDI. paraMtu pratijJAnA kA2Ne jamavAmAM khUba muzkelI paDatI hatI. savAre AburoDamAM maracuM tathA khAMDa vagaranA dahIMvaDAM maLyAM. bIje divase gADI dilhI pahoMcI. jayaMtIbhAI khAdIdhArI eTale dilhI jaMkazanamAM sArjanTe hAjarI lIdhI. 1942nI laData pachI aMgreja sarakAranI khAdI para khUba kaDaka najara hatI. temane kyAM khabara hatI ke khAdI paNa ADI Avaze ! dilhImAM bAra kalAka rahevAnuM hatuM. haridvAranI gADI sAMje UpaDatI hatI. dilhImAM ghaNA sthAnakavAsI upAzraya che. jayaMtIbhAIe dhAreluM ke koI upAzrayamAM UtaravAnI jagA maLI jaze ane muni mahArAjanAM darzanano paNa lAbha maLaze. eka paNa saranAmuM sAthe na hatuM. vagara saranAme AvA moTA zaheramAM pato kyAMthI lAge ? jayaMtIbhAIe jUnI dilhImAM ghaNI rajhaLapATa karI, ghaNI jagAe pharyA, ghaNI pUchaparacha karI, paraMtu na maLyA sAdhu ke na maLyo upAzraya! Akho divasa khAvAmAM kazuM maLyuM nahIM. chevaTe keLAM para najara paDI. aDadho Dajhana keLAM lIdhAM. sAMja sudhI keLAthI ja calAvyuM. bALapaNathI ja cavihAra karavAnA paccakkhANa lIdhelA eTale rAtre kaMI khAvAno prazna ja na hato. sAMjanA dilhI jaMkazanathI hiradvAra mATe TikiTa lIdhI. paraMtu gADI sIdhI ridvAra jatI na hatI. sahArAnapuranA jaMkazanamAM rAta rokAvuM paDe tema hatuM. sahAranapuramAM bhayaMkara ThaMDI hatI. bApaDo dhAbaLo thoDI rakSA karI rahyo hato. bIjuM kazuM sAdhana na hatuM. sahAranapuramAM eka sAdhAraNa dharmazALAmAM rAtrinivAsa karyo. dharamazALAmAM koI hatuM nahIM. phakta eka mahilA tenAM be bALako sAthe tyAM rokAI hatI. A nAnAM bALako bhayaMkara kajiyAvALAM hatAM. AkhI rAta temanuM raDavAnuM cAlu hatuM. uparAMta dharamazALAmAM durgaMdha paNa teTalI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 44 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja hatI. jematema karIne vagara nidrAe rAta pasAra karI. savAranA cAra vAge haridvAranI gADI maLI. jayaMtIbhAIe dhAryuM hatuM ke haridvAra pahoMcIne sIdhuM kAMgaDI gurukuLamAM cAlyA javuM, paNa vidhinA lekha judA hatA. jahAja kinAre AvIne pAchuM dariyAmAM dhakelAI javAnuM hatuM. chevaTa sudhI kAMgaDI gurukuLa kalpanAmAM ja rahI gayuM. haridvAramAM zuM banyuM te jANI phakta Azcarya ja pAmavAnuM che ane kahevuM paDaze ke 'vAha, kevI vidhi ane kevI bhAgyanI lIlA !' jayaMtIbhAI savAre daza vAgye haridvAra pahoMcyA. temaNe sAMbhaLyuM hatuM ke haridvAramAM ghaNI moTI dharmazALAo che. tyAM sAmAna mUkI, pachI kAMgaDI gurukuLanI tapAsa ka2vAnuM temaNe nakkI karyuM. haridvAranI mukhya bajAramAM ekalo-aTUlo A taruNa potAno thelo laI cAlyo jAya che. te copAsa joto jAya che, paraMtu tenI sAme koI jotuM nathI. kyAM javuM ane zuM karavuM tenA vicAro manane gherI vaLyA hatA. thAka, bhUkha ane ekalatAnI asara enA caherA para spaSTa dekhAtI hatI. atyAre teno hAtha pakaDanAra koI hatuM nahIM. taruNa eka pachI eka haridvAranI moTI moTI dharmazALAo joto joto cAlyo jAya che. AvI moTI dharmazALAmAM paga mUkavAnI hiMmata cAlatI nathI. koIne kazuM pUchavAnI paNa hiMmata cAlatI nathI. eTaluM sAruM hatuM ke jayaMtIbhAIne hiMdI bhASAno mahAvaro hato. bhUkha lAgI hatI. dukAnomAM khAvAnI sAmagrI-sAdhana sajAvelAM hatAM, paraMtu taruNane kazuM anukULa na hatuM. chevaTe gaMgAkinAre eka tUTI-phUTI, nAnakaDI dharmazALA athavA to kaho ke sAdhuno Azrama jovA maLyo. ati sAhasa karI taruNa A dharmazALAmAM paga mUke che ane tyAM eka tUTelA khATalA para potAno sAmAna muke che. paDasALamAM eka aDIkhama tagaDo paMjAbI sAdhu sagaDI tApI rahyo hato. sAdhu ghaNo uMmaralAyaka hato, chatAM zarIra bharAvadAra ane majabUta hatuM. taruNa jayaMtIbhAIe sAdhunI pAse jaIne kahyuM, "bAbAjI, hama yahAM ThahareMge." bAbAjIe naja2 UMcI karI. jayaMtIbhAIne jotA e tADukI UThyo ane bolyo, "tuma yahAM kyoM AyA hai ? yahAM jagA nahIM hai. Thaha2nA ho to kisI dUsarI jagaha Thaharo. yahAM tuma mara jAyegA. Aja rAta tuma mara jAyegA. tumhAre marane se hameM koI gama nahIM hai, hama tumhArA zaba gaMgAjImeM DUbA deMge." ATaluM kahIne sAdhu ThAvakuM hasyo. kema jANe teNe marma ghA karyo hoya tema teNe hAsya vikheryuM! jayaMtIbhAIne tenuM hAsya khUba aNagamatuM ane vicitra lAgyuM. ghaNI hiMmata karI jayaMtIbhAIe javAba Apyo, "bAbA, Apake kahane se koI mara nahIM jAtA. mota Ane para marate haiM. mara jAyeMge to mara jAyeMge, lekina hama yahIM para ThahareMge." jayaMtIbhAI dharmazALAmAM thoDuM rokAIne bajAra tarapha gayA. haridvAranI bajAramAM khAvA mATe pharIthI goLanI revaDI ja maLI ! ATha divasanI AMdhI D 45 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaMtIbhAIe have kAMgaDI gurukuLa javA mATe prasthAnano vicAra karyo. kAMgaDI gurukuLa bajArathI lagabhaga dasa kilomITara dUra hatuM. ApaNA taruNa agiyAra vAge kAMgaDI javA mATe cAlavA mAMDyA. atyAre tenA pagamAM jora hatuM. basa, kAMgaDI gurukuLa pahoMcyA pachI koI prazna ja nahIM rahe. tyAM badhI sagavaDatA che. bhaNavAno pUro avakAza ane mokaLAza che. tyAMnA adhyakSa vacana ApI gayA che, eTale badhuM pAra Utaraze. Ama taruNa eka mIThuM madhura svapna sevato AgaLa vadhato jAya che. paNa eka nAnakaDuM vighna AvatAM thoDI miniTomAM kevo nakazo badalAI jAya che! AMdhI ane parivartana : A bhramaNazIla taruNanI lagAma prakRtinA paribaLa potAnA hAthamAM le che. ekAeka AkAzamAM vAdaLa caDI AvyAM. vIjaLIno gaDagaDATa thavA lAgyo. ThaMDI havA phUMkAvA lAgI. taruNane khabara na hatI ke Ane AMdhI kahevAya. joradAra AMdhI Ave tyAre mANaso bhAgavA mAMDe. dukAnanA daravAjA baMdha thaI jAya. jIva bacAvavA mATe sau prayAsa kare. AMdhI AvI eTale mANaso bhAgavA mAMDyA. dukAno phaTAphaTa baMdha thavA lAgI. jene jyAM Azraya maLyo tyAM sau UbhA rahI gayA. ApaNA vairAgI paNa DarIne koI dukAnamAM bharAI beThA. AMdhI ekAda kalAka cAlI. havAnA ThaMDA jhapATA lohI thaMbhAvI detA hatA. ThaMDIthI zarIra kaMpakaMpAvA mAMDyuM. bhUkhane kAraNe azakti hatI ja. dhAbaLo bicAro yathAsaMbhava rakSA karI rahyo hato. jayaMtIbhAIne have khabara paDI ke A AMdhI che. temanI hiMmata bhAMgavA lAgI. tene thayuM ke Ama ekalA cAlIne kAMgaDI gurukuLa pahoMcAze nahIM. mana hiMmata hArI gayuM. nAnI vayanA kAraNe bALasahaja bhayathI mana gherAI gayuM. kAMgaDI gurukuLa temanA hAthathI chUTI jAya che ane sadAne mATe eka navo mArga khUlI jAya che. AMdhI zamI jatAM kAMgaDI gurukuLano vicAra paNa zamI gayo. eka AMdhIe jIvanamAM kevo jhaMjhAvAta sarjI dIdho. A eka adbhuta ghaTanA hatI, jemAM kALabaLe potAnuM kAma karyuM hatuM. vairAgInuM mana kiMkartavyavimukha hatuM. hiMmata hArI jatA teNe punaH haridvAra pAchA pharavAno nirNaya lIdho. kAMgaDI chUTavuM te chUTavuM. hAthathI nIkaLI cUkyuM paNa manamAM rahI gayuM ! pU. gurudeva kahe che ke aho, e kevI paristhiti hatI ! kAMgaDI gurukuLa AryasamAjanuM moTuM kendra hatuM. jo kAMgaDI gurukuLa pahoMcyA hota to tyAM veda-vedAMtano UMDo abhyAsa karI, AryasamAjanI zikSA meLavI, AryasamAjanA ucca koTinA sAdhu thavAno avasara Ubho thAta. AryasamAje svAmI dayAnaMdanA netRtva heThaLa bhAratIya saMskRtino uddhAra karyo ane bhAratanI apUrva sevA karI hatI. temanA manamAM eTalI hiMmata hatI ke jo AryasamAjamAM dIkSA lIdhI hota to samAjanI apUrva sevA karavAno yoga prApta thAta. temane AryasamAjanA saMta thavAnI ghaNI hoMza hatI. paraMtu A nAnakaDI AMdhIe emanI kalpanA para pANI pheravI nAkhyuM. prakRtinA paribaLe sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 46 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagADelI AMdhIe jayaMtIbhAIne punaH jaina dharmamAM sthApita karyo ane pAchA javA mATe preraNA ApI. dhanya che A prakRtinA paribaLone ane bhaluM hojo pelI AMdhaLI mAtAne ! eka taruNanI buddhi ThekANe lAvavA mATe AMdhIno eka sapATo basa thaI gayo! taruNa kAMgaDI javAnA vicArathI pAcho pharyo. puna: haridvAranI dharmazALAmAM AvI gayo. khAvAnuM to kazuM hatuM nahIM. mUMge moMe bhUkha sahana karavAnI hatI. pelo paMjAbI vRddha saMta pharIne tADukyo, "are ! tuma vApisa A gayA ? Aja saMdhyAse pahele tuma avazya mara jAyegA. tumhAre jaise laDake gharase bhAgake marane ke liye yahAM cale Ate haiM." jayaMtIbhAIe AMkha ADA kAna karI eka rUmamAM tUTelI khATa para laMbAvyuM. A dharmazALAno eka munIma svabhAvathI sajjana hato. teNe thoDI hamadardI batAvI. paraMtu jayaMtIbhAInA bhojananA niyama sAMbhaLIne te paNa kazuM karI zakyo nahIM. vairAgI traNa vAge bajAramAM AMTo mAravA gayA. eka dukAna upara aDadanI dALa bharelI kacorI banatI hatI. temAM khAMDa ke maracuM na hatAM. jayaMtIbhAIe cAra AnAnI pAMca kacorI lIdhI. cAra pote khAdhI ane eka munImane ApI. vairAgIne khabara na paDI ke A kacorIno keTalo prakopa thaze ! saMdhyAkALe ThaMDI vadhI gaI. pelo sAdhu agni tApato hato. jayaMtIbhAI tyAM gayA. sAdhue pharIthI chaMcheDAIne kahyuM, "ye agni hamAre liye haiM, tumhAre liye nahIM hai. tuma tApa mata khAva ora Aja tumako maranA hI hai." jyAre jyAre sAdhu sAthe vAta thatI tyAre te maravA sivAya bIjI koI vAta na karato. kharekhara Aje tenI kALavANIno paNa prakopa thavAno hato. AtmabaLanuM ojasa : vairAgI parANe Aga pAse beThA. dasa vAge rUmamAM gayA. kaDakaDatI ThaMDI hatI. dhAbaLo ane zAla pUrAM vIMTI lIdhAM, paNa tenI jarApaNa asara na hatI. ThaMDI hADa dhrujAvatI hatI. bhUkhyA peTe ekasAthe cAra kacorI khAvAthI peTamAM Apharo caDyo ane sAkSAt mRtyu samI vedanA thaI. ThaMDI ane peTa-pIDA vacce vairAgI pUrA sapaDAI gayA hatA. pelo sAdhu hajI bolato hato, "rAtako tuma jarU2 mara jAoge." sAdhune cUpa karavAno koI upAya na hato. A kAramI pIDAmAM ghaDIbhara to lAgyuM ke have prANa thoDI miniTanA mahemAna che. AvI nirAdhAra avasthAmAM vairAgI ekadama beThA thaI gayA. manobaLa vadhAryuM. jorathI trADa pADI, "tuma hamArA kucha nahI kara zakate !" AtmabaLanuM navuM kiraNa phUTayuM. hAthapaga vALIne, palAMThI lagAvI, eka khUNAmAM besIne, ATha divasanI AMdhI D 47 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jorajorathI "cattArI maMgalam bolavAnuM zarU karyuM. mAMgalikanA avAjathI pelo sAdhu paNa cUpa thaI gayo. jayaMtIbhAIe be kalAkanI asahya vedanA bhogavI. mAMgalikanA ekAvana pATha pUrA thayA pachI dhIre dhIre vedanA zamavA lAgI. e vakhate traNacAra julAba thaI gayA hatA. AvI ThaMDImAM paNa vairAgI bahAra nIkaLIne ucita jagyAe zauca mATe gayA hatA. kacaro nIkaLI jatAM peTa halakuM thaI gayuM. ThaMDI pUrajozamAM hatI. peTanI vedanA zAMta thavAthI baLa AvyuM. cAra vAge jayaMtIbhAI pharIthI sAdhunI dhUNI pAse Aga tApavA lAgyA. pelo sAdhu bolyo, "tuma kaise nahIM marA? calo, hamako muradA phaMkanA nahIM paDo." ema kahI khaDakhaDATa hasavA lAgyo. teNe jayaMtIbhAIne agni tApavAnI pharIthI nA pADI. enI vAta sAMbhaLyA vinA vairAgIe taDAko karyo, "cUpa rahiye ! agni tApanese kyA hotA hai? hamAre pAsa bhI maMtrabaLa hai. hama kisI ko bhI ThIka kara sakate hai. aba Apa jyAdA kucha mata bolanA." A kaDaka javAba sAMbhaLI sAdhu cUpa thaI gayo. savAre munIma Avyo. teNe khabara-aMtara pUchaLyA, paNa nAsto-pANI durlabha hatAM. teNe be keLAM ApyAM. eka grahadazA UtarI tyAM bIjI grahadazAno kaThora dhakko vAgavAno hato. munIme samajAvyuM ke AvI ThaMDImAM tamArAthI ahIM rahI zakAze nahIM. tame ghera pAchA cAlyA jAva. jayaMtIbhAI ghaNA nabaLA thaI gayA hatA. temaNe ghera pAchA pharavAno nirNaya karyo. munImane kahyuM ke TikiTanA paisA nathI. gherathI paNa haridvAra AvavA pUratA ja paisA lIdhA hatA. e eka prakAranI bAlizatA hatI. munIme upAya batAvyo, "ahIM zeTha pannAlAlanI peDhI che. te ghaNAne madada kare che. tamane TikiTanA paisA apAvavA prayAsa karIza." baMne pannAlAla zeThanI oNphise pahele mALe pahoMcyA. muname badhI vAta karI. pannAlAla zeTha vIryA. "e badamAza laDake mA-bApako binA pUche bhAga kara cale Ate hai aura bhIkha mAgakara moja uDAte haiM. inheM kucha nahIM denA cAhie. cale jAo!" haridvAranI jelamAM : nirAza thaI jayaMtIbhAI ane munIma nIce UtaratA hatA tyAre eka durghaTanA thaI. miliTarInA sArjanTa ane sipAI dAdaro caDI rahyA hatA. 1942nI laDatanuM mojuM cAlatuM hatuM. khAdIdhArI upara sarakAranI kaDaka najara hatI. khAdIdhArI jayaMtIbhAIne jotA ja sArjanTa ekadama aTakI gayo. baMgALanA krAMtikArI khudIrAma bojhano eka sAgarIta haju pakaDAyo na hato. teno phoTo A sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 48 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArjanTanA khissAmAM hato. tenI chabI jayaMtIbhAIthI thoDuM sAmya dharAvatI hatI. te bolI UThyo, "yaha vahI laDakA hai jisako khoja rahe the. vaha hAtha laga gayA." jayaMtIbhAI para vIjaLI paDI ! munIma takano lAbha laI tyAMthI sarakI gayo. zeTha pannAlAle paNa A vAtano svIkAra karyo. sArjanTe jayaMtIbhAIne giraphatAra karI polIsane soMpyA. polIsa jayaMtIbhAIne laIne haridvAranI jelanA daravAje AvyA. haridvAranI jela ghaNI moTI ane bhayaMkara hatI. jelanA daravAjA vizALa hatA. ahIM badhuM ja bhayaMkara lAgatuM hatuM. jayaMtIbhAIne aMdara dhakelI, jelarane soMpI, polIsa cAlI nIkaLI. tyAM munImajI haLavethI jarA dekhAyA. 'gabharAIza nahIM.' basa, eTaluM ja izArAthI kahI munImajI palAyana thaI gayA. aMdara gayA pachI jayaMtIbhAInA hRdayanA baMdha khUlI gayA. temaNe dhrusake dhrusake raDavAnuM zarU karyuM. tyAMnA sipAIoe dhIraja ApI. eka palaMga para suvaDAvyA. paNa UMgha zenI Ave ! hRdaya bhAMgI gayuM hatuM. sipAIoe khuba dhIraja ApI. temaNe pUchavuM zarU karyuM, "kyA tuma baMgALI ho ?" jayaMtIbhAIe raDatA raDatA vivaraNa ApyuM ane kahyuM ke huM gujarAtI chuM. eka sipAI gujarAtI jANato hato. tenI sAthe gujarAtImAM vAta karI. saune lAgyuM ke A koI bhaLato ja chokaro che. tyArabAda sipAIoe jADI roTalI ane dahIM khAvA mATe ApyuM. A banne vastu jayaMtIbhAIne kalpatI (khapatI) hatI. paraMtu sipAInuM AvuM barachaTa khANuM khAvuM azakya hatuM. teoe ghaNuM samajAvyA, paraMtu jayaMtIbhAIe kazuM khAdhuM nahIM. savArathI bhUkhyA hatA, temAM A jelanI Aphata AvI. zeTha pannAlAlanI TikiTa to dUra rahI, paraMtu jelanI TikiTa maLI. thoDI vAra rahyA pachI jayaMtIbhAI jaMpI gayA. be vAge UThyA. bhAre ThaMDI pharI vaLI hatI. jematema eka kalAka vitAvyA pachI sArjanTanI savArI AvI. badhI UlaTatapAsa lIdhA pachI tene samajAyuM A baMgALI nahIM paNa koI dhArmika gujarAtI chokaro che. mananuM samAdhAna thatAM choDI mUkavAno Adeza ApI sArjanTa cAlyA gayA. sipAIoe chevaTe premabharI vidAya ApI ane jelanA daravAjethI jayaMtIbhAIne bahAra dhakelI dIdhA. bahAra bhagavAnanA dUta jevo munIma hAja2 hato. hAtha pakaDI munIma jayaMtIbhAIne dharmazALAmAM lAvyA. pelo sAdhu maravAnI vATa joto beTho hato. tene Azcarya thatuM hatuM ke A chokaro kema haju sudhI maryo nathI ! munIme samajAvyuM ke bhAI, ahIM rahevA jevuM nathI. atyAre ja dilhInI gADI UpaDe che, temAM besI jA. jayaMtIbhAIe kahyuM ke TikiTanA paisA nathI. munIme rasto batAvyo. plaeNTaphaoNrma TikiTa laI, vagara TikiTe gADImAM caDI javuM. AgaLa bhagavAna jevaDo mAlika che. munIma sTezana sudhI mUkavA Avyo. tenA ATalA snehanuM kAraNa samajAtuM nathI. gurudeva kahe che ke Aja paNa e munImanI hamadardI yAda karatAM premAzru UbharAya che. ATha divasanI AMdhI D 49 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgInA graha haju udayamAna hatA. ATalI pIDA pachI paNa haju AkarI parIkSA bAkI hatI. savAre be keLAM khAdhAM pachI kazuM khAvAnuM maLyuM na hatuM. badhA thaIne eka rUpiyo pAMca AnA bacyA hatA. ghera pAchA pharavAno irAdo hato nahIM, eTale vaLatAnI TikiTanA paisA rAkhyA ja na hatA. moTAbhAIne kyAM khabara hatI ke jayaMtI kyAM jAya che! A savA rUpiyo game tema karIne bacAvavAno hato. jayaMtIbhAIe pleTaphorma-TikiTa laI, vagara TikiTe gADImAM caDavAno nAchUTake nirNaya lIdho. ThaMDI vadhI gaI hatI. munImajI jayaMtIbhAIne aMdhArAmAM ekalA mUkI rAtrinI kALI chAyAmAM khovAI gayA. e vakhate jayaMtIbhAIne atyaMta du:kha thayuM. zuM thAya? jevA vidhinA lekha ! kAMgaDI gurukuLa chUTI jatAM kevI nobata sarajAI ! Aje yAda karatAM dhrujArI Ave che. jayaMtIbhAI eka Ano laI TikiTabArI sAme pleTaphormanI TikiTa mAMgIne UbhA rahyA. sTezanamAstare UMcA thaIne jayaMtIbhAIne joyA. khAdInAM kapaDAM jotAM ja te camakI gayo. te bolyo, "tuM zA mATe pleTaphorma TikiTa laI rahyo cho ? zuM maphata musApharI karavI che ?" teNe pleTaphorma-TikiTa ApavAnI ghasIne nA pADI. haridvAra choDatI vakhate paNa kudarate chelle chelle eka AMcako Apyo. carAri maMgalamano camatkAra : sTezanamAM dasathI bAra mANasono moTo paMjAbI parivAra Ubho hato. sAmAnamAM 25 jeTalA dAgInA hatA. garajanA mAryA jayaMtIbhAIe paMjAbIne kahyuM, "sAba, hamako bhI dilhI sAthameM le caliye." paMjAbInI tIkhI najara pArakhI gaI. teNe kahyuM, "A badho sAmAna laeNTaphaoNrmanA kinAre pahoMcADI de, pachI tane gADImAM besADI daIzuM." garajavAnane akkala kyAMthI hoya? paMjAbI kulInA paisA bacAvavA mAgato hato. teNe dilhI eksapresamAM eka AkhI kaeNbina rokI hatI. jayaMtIbhAIe doDI doDIne teno badho sAmAna pahoMcADavAnuM zarU karyuM. gajA uparAMtanA bhAre dAgInA paNa DabAmAM caDAvavA jayaMtIbhAIe bhUkhyA peTe tanatoDa kAma karyuM. e loko badhA sITa para goThavAI gayA. vairAgIne eka khUNAmAM TUMTiyuM vALIne besI zake teTalI jagA maLI. bahu muzkelIthI AkhI rAta gujArI. paga lAMbA karavAno avasara na maLyo. gADI savAranA pahoramAM dilhI pahoMcI. sTezanamAM bAra kalAka sudhI paDyA rahevAnuM hatuM. sAMjanA bombe phranTiyara maLavAno hato. dilhImAM paMjAbI parivAra chUTo paDI gayo. vagara TikiTe sTezanethI bahAra nIkaLavuM musIbata bhareluM hatuM. eka aMgreja sArjanTa cekiMga mATe geTa pAse Ubho hato. laDatanA kAraNe cAre tarapha sarakArano khUba jApto hato. jayaMtIbhAI geTa pAse pahoMcyA paNa TikiTa na dekhADavAthI sArjanTa rokI lIdhA. kabajo laI lIdho. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka B 50 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaMtIbhAI mATe A moTuM dharmasaMkaTa hatuM. jayaMtIbhAIne cattArI maMgalam para apAra zraddhA hatI. AMkho mIMcIne "cattArI maMgalam' gaNavA lAgyA. traNa ke cAra vakhata mAMgalikano pATha thayo haze, tyAM eka camatkAra thayo. eka UMcA, sapheda dhotiyA ane jhabhbhAmAM sajja rUpALI mukhamudrA dharAvatA eka bAbu tyAM svata: AvI gayA. teNe jayaMtIbhAIno hAtha pakaDyo. "calo yahAM kyoM khaDe ho ?" ema kahIne sAthe laI bahAra nIkaLavA lAgyA. pelo sArjanTa kazuM na bolyo. kema jANe tenI AMkha para paDado paDI gayo hoya. sahajabhAve sTezanathI bahAra nIkaLyA. najIkamAM pArka hato. jayaMtIbhAI kazuM kahe te pahelAM ja pelA camatkArI sajjana traNa sIDI UtaryA pachI "acchA, AnA ho' (Avaje ho) eTaluM kahI ekadama najarathI gAyaba thaI gayA. jANe dharatImAM samAI gayA ! khAtarI thaI ke A koI devapuruSa che. temano alaukika vahevAra hajI paNa AMkhamAM taravare che. AphatathI mukta thayA pachI jUnI dilhInI dharmazALAmAM bAra kalAka vitAvyA. bhojanamAM phakta aDadho Dajhana keLAMnA TekAthI kAma cAlyuM. sAMjanA pharIthI e ja musIbata hatI ke sTezanamAM kema praveza karavo. TikiTa joyA vinA aMdara javA detA na hatA. savAranA je chUTo paDyo hato te paMjAbI parivAra pharIthI bhego thayo. tene paNa amadAvAda javuM hatuM. paMjAbI jayaMtIbhAIne oLakhI gayo ane bolyo, "tumako jAnA hai? hamArA sAmAna bhItara pahuMcA do. tumhArA kAma ho jAyegA." Aja paNa emaNe kulInA paisA bacAvyA. jayaMtIbhAIne to garaja hatI. badho sAmAna upADIne TrenamAM caDAvyo. pharIthI TUMTiyA vALIne besavAno prasaMga Avyo. joke Aje eTalAthI chUTako thavAno na hato. paMjAbIe Tiphina kholyAM. saue khAvAnI zarUAta karI. vairAgInI sAme paNa na joyuM ane jarA paNa bhojana mATe kahyuM paNa nahIM. joke jayaMtIbhAIne pAko covihAra hato. kadAca te bolyo hota to paNa khAvAnuM azakya hatuM. ATalI nAnI vayamAM paNa jayaMtIbhAIne bahayA pravartatI hatI. paMjAbIe pUro raMga batAvyo ane je musIbata UbhI karI. rAtrinA eka vAge e mANase potAnuM pota prakAzya. gADI bAMdIkuI sTezane AvI. ahIM doDha kilomITara lAMbuM pleTaphorma hatuM. TikiTacekara Avyo. paMjAbIe TikiTa batAvI, pachI jorathI bolyo, "sAba, ye laDakA bInA TikiTa pravAsa kara rahA hai. ise gADI se utAra dijiye." rAtanA be vAge aMdhArAmAM bAMdIkuInA sTezana para jayaMtIbhAIne dhakko daI TikiTacekare utArI dIdhA. pelo khaDakhaDATa hasavA lAgyo. jayaMtIbhAIthI cIsa nIkaLI gaI ! A bhayaMkara aMdhArAmAM kyAM javuM? 1942nI laDatanA kAraNe pUrA sTezana para bleka AuTa hato. jayaMtIbhAI be DabbAne joDatA baphara upara caDI gayA. A kapAvAno ja rasto hato ! gADI cAlI tyAre ATha divasanI AMdhI 2 51. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgI cetI gayA. chalAMga mArIne pharIthI pleTaphorma upara AvI gayA. tarata ja khyAla AvI gayo ke A baphara para besI na zakAya, nizcita rUpe paDI javAya. temaNe gADInI sAthe doDIne eka DabbAnI bArI UchaLIne pakaDI lIdhI ane temAM laTakI rahyA. vairAgInA komaLa hAtha jhAjhI vAra sudhI zarIrano bojo upADI zake tema na hatA. eka hAtha upara ja AkhuM zarIra hatuM. kulInuM amIra dila : amadAvAda milamAM kAma karanAro eka kulI bArI AgaLa ja beTho hato. teNe kunehathI vairAgIno hAtha pakaDI lIdho ane bArIthI aMdara kheMcI lIdhA. hAza ! tevo eka zabda mukhamAMthI sarI paDyo. kulIe mITho Thapako Apyo... "jo thoDI vAra vadhAre laTakyA hota ane A phranTiyara mela pUrI jhaDape cAlavA lAge ane tame havAmAM pheMkAI jAta." vairAgIne bacAvI levA badala temanA mukha para apAra harSa dekhAto hato. badhuM zAMta thayuM ane Aphata TaLI tyAre A deva jevA kulIe AstethI pUchyuM, "bhUkha lAgI che? tamAruM moTuM sukAI gayuM che. mArI pAse pAMva roTI, biskiTa ane roTI che. thoDuMka khAI lyo." kulIno ATalo prema joI vairAgInuM hRdaya bharAI AvyuM. jyAM pelo naphphaTa paMjAbI, kyAM A deva jevo majadUra! jayaMtIbhAIe potAnI DAyarImAM noMdha karI che ke amIro karatAM garIbanI saMskRti ghaNI UMcI che. jayaMtIbhAIe pelA majUrane samajAvyuM ke covihAra che, rAtribhojanano tyAga che. kulIe Agraha karyo, "hA, jaina dharmamAM rAtre loko jamatA nathI. paraMtu tamAre atyAre saMkaTanA vakhate jamI levuM joIe." jayaMtIbhAI ekanA be na thayA. potAnI pratijJA para dRDha rahyA. be-cAra sTezana jatAM pharIthI te ja TikiTacekara gADImAM Avyo. juo, kulInI bhalAI ! teNe jhaTapaTa jayaMtIbhAIne sITa nIce besADI dIdhA ane upara rajAI DhAMkIne izAro karyo ke jarApaNa halanacalana karazo nahIM. TikiTacekara gayo ane Aphata TaLI. kulInA manano ghaNo khaTako hato ke A vidyArthI jamyo nathI. divasa UgatAM gADI Abu roDa jaMkazana upara AvI. jayaMtIbhAIe vAta karI hatI ke temane sAkara ane lAla maracuM khapatAM nathI. kulI hasIne bolyo ke AvuM khAvAnuM maLavuM muzkela che. chatAM te nIce UtarI paDyo. AburoDamAM sAkara ane maracAM vagaranAM e ja dahIMvaDAM maLatAM hatAM. kulI jotajotAmAM dahIMvaDAM laIne Avyo. jayaMtIbhAIe dahIMvaDAM ArogyAM. jANe upavAsanuM pAraNuM karyuM ! kulI khUba ja khuza hato. jayaMtIbhAI pAse thoDA paisA hatA. dahIMvaDAnAM paisA ApavA mATe Agraha karyo. paraMtu pelA kulIe hasIne paisA levAnI nA pADI. "zuM mAre puNya vecI nAkhavuM che ? tame dahIMvaDAM jamyAM teno mane khUba saMtoSa thayo che. tamAre hajI paisAnI jarUra paDaze." sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 52 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e vakhate kulInA mukha para kubera jevI amIrAta chavAI gaI hatI. sAMje gADI mahesANA pahoMcI. kulIe kahyuM, "bhAI, tamAre gADI badalavI paDaze. tamArI pAse TikiTa nathI. huM tamane rAjakoTanI gADImAM besADI daIza. juo, tamAre uparanI sITamAM sUI javAnuM che. sUtelA yAtrIne jagADavAnI manAI che. TikiTacekara Ave tyAre UThavuM nahIM, sUtA rahevuM." kulIe jayaMtIbhAIne badhI bhalAmaNa karI, aMdhArAmAM sAtha ApI, bIjI gADI sudhI pahoMcADI dIdhA ane uparanA pATiyA upara caDAvI dIdhA. kulI rAma rAma karIne gayo. te jayaMtIbhAInA dila para eka amara chApa mUkato gayo. Aja paNa e kulIne yAda karatA hRdaya gadgada thaI jAya che. e vAtanuM duHkha che ke kulInuM nAma pUchavAnuM rahI gayuM che. manamAM hIrAlAla evuM nAma rAkhyuM kharekhara, A hIrAlAla sAco hIro hato ! mahesANAthI kAThiyAvADa tarapha jatI gADI UpaDI. jayaMtIbhAI sAcuM-khoTuM sUI gayA. dasapaMdara miniTamAM ja TikiTacekara Avyo. have eka bhAre majhAnI ghaTanA banI, je lakhatAM ghaNA Azcarya sAthe AnaMda thAya che. cekare avAja mAryo, "koNa che? TikiTa kyAM che?" paraMtu pelA hIrAlAlanI sUcanA pramANe jayaMtIbhAIe sUvAno pUro DhoMga karyo. A TikiTacekara ghaNo cAlAka hato. teNe jayaMtIbhAInA zarIra para hAtha pheravyo. pachI khissAmAM hAtha nAkhyo. jayaMtIbhAInI chellI pUMjImAM savA rUpiyo bacyo hato te teNe laI lIdho. cekare sUtelA mANasano paNa lAbha uThAvI lIdho. Ama sUvAno DhoMga karyo, chatAM chello Teksa Apavo paDyo. jayaMtIbhAI have pUrA phakIra thaI gayA. bIjA khissAmAM "eDavarDanI chApavALo eka paiso bacI gayo hato. paNa A eka paisAe paNa AbAda rIte ijjata bacAvI. vatanamAM pharI praveza: divasa UgatA gADI khIjaDiyA jaMkazana AvI. bhagavAnanI dayAthI pharIthI koI TikiTacekara na Avyo. ahIMthI amarelInI gADImAM besavAnuM hatuM. have kAThiyAvADanAM dezI bhAI-baheno TrenamAM caDatAM-UtaratAM hatAM. kAThiyAvADamAM potAnA kSetramAM pravezavAthI jayaMtIbhAInI hiMmata ghaNI vadhI gaI hatI. bhUkhyA peTe paNa caherA para AnaMda chavAI gayo hato. janmabhUminI havA sparzI rahI hatI. khIjaDiyA pachI jANItAM sTezano AvatAM hatAM. DhasA jaMkzana pachI amarelI to khUba jANItuM hatuM. jaina borDiMganAM jUnAM smaraNo najara samakSa nAcavA lAgyAM. manamAM eka ja Dara hato ke koI ATha divasanI AMdhI 2 53 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANItA mANasa pAse TikiTa vagaranI yAtrAnI pola khulI thaze to bahu nIcuM jovA jevuM thaze. prabhAtano samaya hato. e nAnA DabbAmAM rItasaranA yAtrI tarIke jayaMtIbhAI bakAyadA beThA hatA. Dara hato ke TikTicekara AvI na jAya. kudaratI niyama che ke jeno Dara hoya te AvI caDe che. TikiTacekara AvyA. jayaMtIbhAIno thoDo zvAsa vadhI gayo. pharIthI manomana 'cattArI maMgalam' bolyA. juo, mAMgalikano camatkAra! TikiTacekare kazuM kahyuM nahIM, temaja TikiTa paNa mAgI nahIM, u52thI pAse besI gayo. AnaMdanI sAthe yAtrA cAlu rahI. mAMgalikanA prabhAve AbarU bacI gaI! bAbarA vagere nAnAM-moTAM badhAM sTezana pAra thayAM. jayaMtIbhAInuM dila dhaDakavA mAMDyuM. dhArI sTezane UtaryA pachI bALabhAve karelI A bhayaMkara yAtrAno aMta Avato hato. koI daivI zaktinA camatkArathI ja pote dhArI sudhI pahoMcyA hoya tevuM lAgatuM hatuM. jANe eka svapna banI gayuM. ATha divasanI yAtrAmAM zuM zuM ghaTita thayuM, kevI takalIpho AvI ane kevI rIte pAra gaI ! bhUkhano prakopa paNa zAMta thaI gayo. A badhA vicArothI jayaMtIbhAInuM dila dhaDakatuM hatuM. dalakhANiyA pahoMcyA pachI zuM javAba Apavo tenI gaDamathala cAlatI hatI. dalakhANiyAnA parivArane kalpanA mAtra paNa na hatI ke eka aThavADiyAmAM jayaMtI ATalI nAnI uMmare haridvAra paribhramaNa karI pAcho Ave che! dhArI sTezanamAM gADI aTakI. sAmAnanA jholA sAthe jayaMtIbhAI pleTaphorma para AvI gayA. ahIM paNa TikiTacekaranI musIbata hatI. tyAM to jANItA gArDasAheba 2AmazaMkarabhAI sTezana para laTAra mAratA hatA te maLI gayA. temaNe AzcaryathI pUchyuM, "are jayaMtI ! kyAMthI Ave che?" jayaMtIbhAI haridvAranI yAtrA karIne AvI rahyA che te sAMbhaLI gArDasAheba khuza thayA ane sTezanethI bahAra sudhI mUkavA AvyA. A paNa eka chello camatkAra ja thayo. rAmazaMkarabhAI gArDa sAthe hovAthI TikiTacekara kazuM bolyo nahIM. jayaMtIbhAI ijjata sAthe sTezanathI bahAra nIkaLI gayA. e vakhate amarelIthI dhArI sudhI sADA cAra AnA TikTinA lAgatA hatA. vAha re mAyA ! Aje sADA cAra AnA paNa na hatA, chatAM prabhukRpAthI dhArI sTezana pAra karI ThekANe pahoMcI gayA. mukhamAMthI 'hAza' nA bola sarI paDyA. dhArImAM bacubhAInA sasarA mANekacaMda rAyacaMda rUpANI tathA temanA sALA nAthAlAla ane bIjA ghaNA jANItA parivAro hatA. prathama rUpANIbhAInA ghera javAnuM nakkI karyuM. jayaMtIbhAI sTezanethI cAlyA tyAre sAme kulI Avyo. teNe sAmAna upADI lIdho. jayaMtIbhAIne zarama lAgatI hatI. kulIne ApavAnuM kazuM bacyuM nathI. phakta eka paiso bacyo hato. kulIne pUchyuM, "zuM laIza ?" kulI bolyo, "eka paiso." jayaMtIbhAI rAjI thaI gayA. ATalI majUrI ApavA mATe dhanarAzi bacI hatI. rUpANInI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 54 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dukAne pahoMcyA ane khIssAmAMthI eka paiso kADhI kulInA hAthamAM mUkyo. sau vevAI-velAne dekhatA eka paiso ApavAthI AbarU bacI gaI hatI. bahu zAhukArI sAthe eka paiso kulIne ApavAmAM Avyo. salAma bharI kulI cAlyo gayo. e ja vakhate dalakhANiyAthI bacubhAInI gADI sAmAna levA AvI hatI. gADI upara rAmajI sAMgANI nAmano paricita kheDUta hato. mANekacaMda bApAe kahyuM, "tamAre dalakhANiyA javAnuM che to mahetA, A gADImAM besI jAva." samaya na hovAthI koIe jamavAno Agraha na karyo. chatAM jayaMtIbhAIne khoTuM na lAgyuM, kAraNa ke dalakhANiyAnI dharatInI gADI maLI gaI hatI. bhUkhanuM du:kha bhUlI jayaMtIbhAI gADI upara beThA. vevAIne rAma rAma karyA. gADI dhArI bajAramAMthI pAra thaI. have jayaMtIbhAIno harSa carama sImAe pahoMcI gayo hato. eka paiso paNa pAse na hato, peTamAM bhUkha hatI, chatAM paNa koI jAtanuM duHkha na hatuM. dalakhANiyAnA zeThanA putra tarIke jayaMtIbhAI gADAmAM rAkhelA sAmAnanA borA para chatrI laI besI gayA hatA. thoDe AgaLa jatA rAmajI jUnuM nAma pokArI bolyo, jakubhAI, nAsto karAvazone? tame to amArA zeTha cho." jayaMtIbhAI khIsuM khAlI hatuM, chatAM rAmajIne pUchayuM, "zuM nAsto karazuM?" rAmajInA moDhAmAM pANI chUTatuM hatuM. te bolyo, "jakubhAI, goLa ane gAMThiyA khAvAmAM majhA Avaze. tame paNa khAjo ane huM paNa khAIza." jakubhAI dhImethI bolyA, "rAmajI ! tArI vAta sAcI che, paNa atyAre khissAmAM paisA nathI." rAmajIe rasto kADhyo, "koI vAMdho nahIM. tamArI dukAnanA nAme ahIM eka hajArano sAmAna paNa tarata maLI jAya. tame hA pADo eTale huM ApaNI dukAnanA khAte goLa-gAMThiyA lAvI ApIza." jayaMtIbhAIne to ATaluM ja joItuM hatuM. atyAre je khAvA maLe te bhagavAna maLyA barAbara vAta hatI. temAMya vaLI jakubhAIne goLa gAMThiyA khUba vahAlA hatA. rAmajI gADuM UbhuM rAkhIne doDato sAmenI dukAnethI vagara paise eka zera gAMThiyA ane aDadho zera goLa laI Avyo. jemane khAte lakhANA tenI rAmajIne ke jakubhAIne kyAM phikara hatI ! devAvALA deze ! bhagavAnarUpe goLa, gAMThiyA AvI gayA. natALiyo nadI pAra karI baMnee goLa-gAMThiyA ArogyA. maracAM ane khAMDa vagarano AhAra maLI javAthI jayaMtIbhAI potAnI pratijJA anusAra bhojana prApta karI khuzI thayA. hRdayanA baMdha tUTyA : lagabhaga traNa vAge gADuM dalakhANiyA pahoMcyuM. dalakhANiyAnAM jhADavAM joI jayaMtIbhAInI ATha divasanI AMdhI 2 55 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMkho hasI UThI. kyAM haridvAranA gaMgAkinArAnAM jhADavAM, kyAM haraghaDI motane notarato sAdhu, kyAM kAMgaDInuM gurukuLa, kyAM haridvAranI AMdhI ane kyAM bhagavAnanA mANasa jevo munIma, kyAM haridvAranI bhayAnaka jela, kyAM nAlAyaka paMjAbIno saMyoga, kyAM deva jevo majadUra hIrAlAlano saMgama, kyAM pelo lucco TikiTa cekara jeNe rAtanA vakhate cUpacApa khissAmAMthI paisA kADhI lIdhA, kyAM AburoDanAM dahIMvaDAM ! badhuM ekasAthe najara samakSa taravA lAgyuM. ATha divasamAM eka itihAsa racAI gayo! bALapaNanA sAhasanuM eka bhayaMkara prakaraNa pUruM thatuM hatuM. nirvine puna: dalakhANiyA pahoMcI gayA te ghaNuM ja Azcaryajanaka hatuM. manuSyanI icchA jarA paNa kAma AvatI nathI. prakRti potAnAM paribaLothI AkhuM cakra calAve che. manuSya eka nimitta mAtra che. ATha divasano itihAsa tenI sAkSI pUrato hato. jayaMtIbhAIne lAgatuM hatuM ke have ghara AvyuM! gADImAMthI ThekaDo mArI nIce UtarI gayA. ATha divasamAM zarIra sukAIne kAMTo thaI gayuM hatuM. eka zera sAmAna paNa peTamAM gayo na hato. goLa-gAMThiyA khAvAthI cAlavAnI zakti AvI gaI hatI. bacubhAI haju pUche che ke "jaku ! tane A zuM thaI gayuM che?" paraMtu jakubhAI kaMI paNa vAta sAMbhaLyA vinA gharamAM doDI gayA. amRtabahenanA khoLAmAM mAthuM mUkI dhrusake dhrusake raDavA lAgyA. hRdayanA baMdha khUlI gayA hatA. A badhuM zuM thaI gayuM te pUchavAnI koIne hiMmata thatI na hatI. mAtuzrI amRtabahena pITha ane mAthA upara hAtha pheravIne dhIraja ApI rahyAM hatAM, "have tuM rovAnuM baMdha kara ane jamI le." atyAre jamavAnI kyAM hoza hatI ? sUryAsta thavAno Dara hato. divasa AthamyA pahelAM jamI levuM jarUranuM hatuM. gharanAM badhAM sabhyo bhegAM thaI gayAM hatAM. jakubhAIe potAnI rAmakahANI bahu TUMkamAM saMbhaLAvI haiyuM hAza karyuM. badho Ubharo nIkaLI jatAM AMsu thaMbhI gayAM. rovAnuM zAMta thayuM. hAtha-paga-moDhuM dhoI taiyAra thayA. tyAM lAbhubahene garama garama bAjarAnA roTalA utAryA hatA. tenA para gharanuM zuddha ghI lagADyuM hatuM. sAthe malAIvALuM dahIM ane vagara maracAMnuM koThImbaDAnuM athANuM hatuM. jayaMtIbhAI peTa bharIne jamyA. ATha divasa pachI saMtoSano anubhava thayo. aMtarathI bhAbhIne AzIrvAda ApyA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 56 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhutAnI pagadaMDIe hAla turata jayaMtIbhAIe thoDo samaya dalakhANiyAmAM rahevAno nirNaya karyo. pote khAdIdhArI hatA ja. chokarAonuM eka mitramaMDaLa banAvyuM. pratidina prabhAtapherI kADhavAnuM nakkI karyuM. uparAMta eka nAnA akhADAnI paNa sthApanA karI. badhAM chokarAMo maLI jaMgalamAMthI magadaLane yogya lAkaDuM laI AvyA. sau akhADAmAM kasarata-kustI karatA. punaH dalakhANiyAnI AjubAjunAM kSetromAM pharavAnI zarUAta karI. dalakhANiyAmAM nArAyaNa prAgajI jayaMtIbhAInA khAsa mitra hatA. temaNe pharavAmAM sAtha Apyo. roja dasabAra kilomITara pharavAnI zarUAta karI. gIrano pradeza, pAsenA nAnA gAmaDAMo tathA nAnAMmoTAM tIrtho ane maMdiro, te badhAMnuM nirIkSaNa karyuM. A ja ApaNA taruNa che je nakezvara mahAdevanI najIka zetruMjI nadInA kinAre zilAtaTa para dhyAna karavA besatA hatA. temaNe gAmamAM mahAtmA gAMdhIjInI vicAradhArAno prakAza lAvavAnI koziza karI. mahAtmA gAMdhInI jaya bolAvatA. gAMdhIbhAvanAno pracAra karavA AvatA bhAIone pUro sahayoga ApI sabhA bharavAmAM madada karatA. e vakhate ratibhAI barAbara carakho laIne pracAra mATe AvatA. jIvana saMbaMdhI tathA rASTra saMbaMdhI ghaNuM jJAna ApatA. jayaMtIbhAIne koI paNa prakAranAM kAma karavAmAM koI muzkelI nahotI. chokarAono paNa sAthe sAro maLyo. jaina dharmanA tyAgamaya jIvananI bhAgavatI dIkSA levAnA vicArane badale gAMdhIvRttimAM sAmela thaI dezanI laData cAlatI hoya tyAM jaI kAma karavAnA vicAro manamAM ghoLAvA lAgyA. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtuzrI amRtabahenane A gAMdhI pravRtti ati priya nahotI. bhAgavatI jaina dIkSA grahaNa karavAno temano ekamAtra Agraha hato. daramiyAna dariyApurI saMpradAyanAM traNa viduSI mahAsatIo sUrajabAI ma.sa., pannAbAI ma.sa., ane naMdakuMvarabAI ma.sa. dalakhANiyA padhAryA. mAtuzrI sAdhusaMtanAM ananya bhakta hatAM. AhAra-pANI ane badhI sevAmAM khUba sAtA upajAvatAM. temanuM mana je koI sAdhu-saMta dalakhANiyA Ave temanI sevA-bhaktimAM DUbI jatuM. upAzraya paNa sAro hato. gAmamAM gocarInA ghara hatA. zrAvaka-zrAvikAo sAmAyika-pratikramaNa karanArA ane dharmanA anurAgI hatA. AthI saMtone khUba sAtA UpajatI. A traNe ThANA paMdara divasa mATe dalakhANiyA sthiratA karI lAbha ApavA rokAyA. amRtabahene mahAsatIjIne kahyuM, "jayaMtIne dIkSAne mArge vALo." jayaMtIbhAI pratidina pravacanamAM tathA tattvacarcA karavA jatA hatA. khUba ja raMga lAgyo. dhIre dhIre satIjIe vicAro pheravyA ane samajAvyuM ke jaina bhAgavatI dIkSA te ja kalyANanuM kAraNa che. sAdhujIvanamAM paNa dezasevA karI zakAya che, mATe dIkSAno rasto levo te ucita che. mahAsatIjI pratye jayaMtIbhAIne apAra bhakti thaI gaI hatI. jaina dharmano tyAgamArga svIkAravo temAM jayaMtIbhAIne tathya lAgavA mAMDyuM. mahAsatIjIne dalakhANiyAthI vihAra karavAno samaya Avyo. gIranuM jaMgala pAra karI visAvadara javAnuM hatuM. rastAmAM sevAnI khAsa jarUra paDatI. dalakhANiyAmAM bAlyAbhAI (mULa nAma zAMtilAla)no ekko hato. zAMtilAla banne page apaMga hatA. jamIna upara DhasaDAIne cAlavuM paDatuM. tethI javA-AvavA mATe temaNe ekko rAkhyo hato. amRtabahene zAMtibhAIno ekko mAgyo. rasoIno badho sAmAna tathA vAsaNa-kUsaNa ekkAmAM goThavyAM. paramezvara ekko calAvavA mATe taiyAra thayo. jayaMtIbhAI tathA amRtabahena, ema mA-dIkaro banne vihAramAM javA taiyAra thayAM. vihAramAM eka aThavADiyuM lAgyuM. mahAsatIjIonI mAyA khUba baMdhAI gaI. chUTAM paDyAM tyAre jayaMtIbhAInuM hRdaya hAtha na rahyuM. moTA avAje raDI paDyA. mahAsatIjIoe AzvAsana ApyuM ane pratijJA karAvI ke levI to bhAgavatI dIkSA levI, nahIM to saMsAramAM rahevuM. paraMtu bIjo ADo mArga na levo. jayaMtIbhAInuM mana khIle baMdhAyuM. mULajIbApAnI akhaMDa sevA : dalakhANiyA AvyA pachI upAzrayanI pravRtti pharI zarU karI. dhArmika vAMcana, sAmAyika, pratikramaNa pharIthI zarU thayA. upAzrayamAM mULajIbApA paNa rahetA hatA. teo vRddha hatA. temano paNa sAtha barAbara maLyo. mULajIbApA pUjya tapasvI mahArAjanA sAMsArika sagA mAmA thAya. gharamAM temane sau dAdA kahIne bolAvatA. thoDA divasa pachI dAdA khUba bImAra thayA. bacavAnI AzA na hatI. eka mahino bImAra sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 7 58 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahyA. jayaMtIbhAIe sevAmAM rAta-divasa eka karI akhaMDa sevA bajAvI. kharuM pUcho to mAnavasevAnAM bIja vavAI gayAM. mULajIdAdAnI sevA eka navo pATha bhaNAvI gaI. atyAra sudhI bImAranI sevA karavAno avasara lAdhyo na hato. amRtabahenane Dara lAgyo ke jayaMtI dAdAmAM vadhAre paDato tanmaya thaI gayo che. mAtuzrIe hasIne kahyuM, "jaku ! tuM dAdAnI pachavADe ATalo badho lAgyo che, sUto paNa nathI. dAdA maraze to tArA saramA (zarIramAM) Avaze." jayaMtIbhAIe A vAta para dhyAna na ApyuM. mULajIdAdAe jayaMtIbhAInA khoLAmAM ja prANa choDyA. A paheluM ja maraNa hatuM jene ATalA nikaTathI jovAno moko maLyo. dAdAnI AMkha pharI. zAMta thaI gayA. jayaMtIbhAI jora jorathI raDavA lAgyA. gharamAM badhAM bhegAM thayAM. AzvAsana ApyuM. dAdAno agnisaMskAra paNa jayaMtIbhAInA hAthe ja thayo. A badhuM joyA pachI saMsAranI asAratAno pUro khyAla Avyo. nazvara deha mUkI AtmA anaMtamAM prayANa karI jAya che. dAdA saramAM to na AvyA, paNa mAthe lAgaNIbhInA AzIrvAda ApI gayA, je jIvananI mahAmUlI mUDI banI rahyA. Aje paNa gurudevane lAge che ke mULajIdAdAnA AzIrvAda suphaLa ApI rahyAM che. saMskRtanuM paheluM vAkya "sevAdharmaparamagahano yogInAmapyagamayaH' arthAt sevAdharma ghaNo ja gahana che. yogIone paNa durlabha che. tyAga karI zake che, tapasyA karI zake che, paraMtu dInadu:khiyAMonI sevAmAM ramamANa thaIne tenI pUrI mAvajata karavI te yogIo mATe paNa muzkela che. kharuM pUcho to sevA e ja dharmano sAra che. sevAnI saritAmAM snAna karI manuSya dhanya banI jAya che. dAdA gayA pachI vairAgyano raMga gADho thayo. rAjakoTa gurukuLamAM koIne khabara na hatI ke jayaMtIbhAIe gurukuLa choDI dIdhuM che. teo zodhamAM hatA. Akhare rAjakoTa gurukuLanA be vidyArthIo dalakhANiyA AvyA. jayaMtIbhAIne samajAvyA. koI paNa hisAbe madhyamA parIkSA devA mATe Agraha karyo. jAmanagara parIkSAmAM "yAdvAda maMjarI'nAM pepara ApavAnAM hatAM. gurukuLanA AgrahathI jayaMtIbhAI rAjI thayA. puna: rAjakoTa gurukuLanA adhyayanamAM joDAyA. Ama juo to eka cakra pUruM thayuM. - rAjakoTanA dhArmika abhyAsa choDyA pachI, himAlayanA pravAsanI Thokara khAI, dalakhANiyAmAM gAMdhIpravRttino pracAra karI, sUrajabAI mahAsatIjInI kRpAthI vicAradhArA badalI, jayaMtIbhAI puna: rAjakoTa gurukuLa AvyA. have jayaMtIbhAIno vairAgya paripakva thaI gayo che ane teo bhAgavatI dIkSA leze tenI parokSa bhAve ghoSaNA thaI gaI. vidyAguru dakasAhebe have dIkSA levAnI yogyatA upara mahora mArI dIdhI. gurukuLamAMthI eka vidyArthI paNa dIkSA le to gurukuLano badho prayAsa saphaLa thaze tema rAjakoTa sAdhutAnI pagadaMDIe 59 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurukuLanA kAryakartAo dhAratA hatA. temanA vicArone paNa protsAhana maLyuM. jayaMtIbhAI tathA bIjA sAta vidyArthIo parIkSA ApavA mATe jAmanagara gayA. e samaye pU. gurudeva prANalAlajI svAmI kAlAvADa birAjamAna hatA. tyAMthI jAmanagara padhAravAnA hatA. jayaMtIbhAI eka vidyArthI sAthe kAlAvADa darzana karavA gayA. bhAgavatI dIkSAnI ghoSaNA : vairAgIe gurudevanAM caraNomAM nivedana karyuM. temaNe bhAgavatI jaina dIkSA levA mATe potAno saMkalpa jAhera karyo. gurumahArAja paNa lagabhaga taiyAra hatA. teoe javAba Apyo ke jAmanagara pahoMcyA pachI nirNaya jAhera karaze. eka aThavADiyuM parIkSA cAlavAnI hatI. badhA vidyArthIo mAnasaMgabhAI maMgaLajIne tyAM jamatA. mAnasaMgabhAIe jayaMtIbhAIne oLakhyA. zAbAzI ApI. have teo paNa dIkSAnI vAtamAM sAmela thayA. gurudeva prANalAlajI svAmI jAmanagara padhAryA. temanI sAthe traNa munirAjo hatA. nAnA ratilAla muni, moTA ratilAla muni ane pU. tapasvI jagajIvanajI mahArAja. Ama cAra sAdhuono saMgha hato. parIkSA ApyA pachI gurukuLanA badhA adhyApako, sahayogI vidyArthIo, rAjakoTa ane jAmanagaranA nAmAMkita zrAvako ane kAlAvADanA chaganabhAI jAdavajIbhAI dozI - e saunI hAjarImAM gurudeva prANalAla svAmIe jayaMtIne dIkSA ApavAnI ghoSaNA karI. bhagavAna mahAvIra svAmInA jayanAda thayA. dIkSAnuM nakkI thatAM saue abhinaMdana ApyA. keTalAke dIkSA mahotsavamAM AvavAnI taiyArI batAvI. verAvaLa mukAme dIkSA ApavAnuM nakkI thayuM. caMpAbahena nAmanA be bhAvadIkSitone paNa sAthosAtha dIkSA ApavAnuM nakkI thayuM. eka caMpAbahena mAMgaroLanAM hatAM ane bIjA caMpAbahena rANapuranAM hatAM. pU. gurudeve e ghoSaNA paNa sAthosAtha karI ke eka caMpAbahena verAvaLavALA ujjamabAI svAmInA ziSyA thaze ane rANapuravALAM caMpAbahena motIbAI mahAsatIjInA ziSyA thaze. jAmanagaranA vidvAna paMDito pAse saMghanI hAjarImAM dIkSAnAM muhUrta puchAyAM. vi. saM. 1999 jeTha suda ekama (paDavo) dIkSAnI tithi nakkI thaI. gurudeva kahe che ke ATalA vidvAno hovA chatAM ane saurASTrakesarI prANalAla svAmI svayaM dhuraMdhara jJAnI hovA chatAM dIkSA mATe paDavAno divasa kema nakkI karyo haze te navAI bharelo lAge che. A paDavo traNe dIkSitone mATe pratikULa banyo. jayaMtimunijIne guruviraha paDyo ane jIvanabhara anya pradezamAM rahevAnuM thayuM. gurudeva temanI sevAthI vaMcita rahyA. prabhAbAI svAmIne lakavAnI bImArI thatAM moTAM caMpAbAI svAmI kAyama mATe lImaDAlenanA upAzrayamAM baMdhAI gayAM ane temanuM jIvana vihAranI jAhojalAlIthI dUra rahyuM. nAnAM caMpAbAI svAmI dIkSA lIdhA pachI sadA mATe bImAra thaI gayAM. UlaTIno roga lAgu sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 60 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDyo. saMghathI, samAjathI aLagAM paDI varaso sudhI jUnAgaDhanA koI anya sthAnamAM jIvana vitAvyuM. anahada pIDA bhogavI. AthI vadhAre dikSA-tithi bAbata kazuM kahevA jevuM nathI. guruone gamyuM te mAnya. A siddhAMtane Acaravo te hitAvaha che. upAdAnamAM jIvanAM zubhAzubha kAryo ane yogasaMyoga hoya che. kharekhara A pratipadA (paDavo) e nimitta kAraNa banI gaI. jAmanagarathI verAvaLa jatAM lagabhaga be mahinAno vihAra hato. guru mahArAje pharamAvyuM ke jayaMtI tAre A be mahinA gharaAMgaNe rahevAnuM che. mAtuzrI amRtabahenanI sevA karI tenA AzIrvAda meLavI dIkSAnI AjJA levAnI che. AjJApatrano namUno jayaMtIbhAIne ApI devAmAM Avyo. jenA para amRtabahena tathA moTAbhAI amRtalAlanA sahI-sikkA karAvavAnA hatA. dalakhANiyAno zeSa kALaH jayaMtIbhAIe gurudevanI AjJA zirodhArya karI. puna: dalakhANiyAne chellA rAma rAma karavA mATe ane tyAMno nirdoSa AnaMda meLavI, saune saMtoSa ApavA be mahinA tyAM gALavAnA hatA. jayaMtIbhAInAM mAtuzrI amRtabahena sadA mATe bImAra rahetAM. temane barAbara sevAnI jarUra rahetI. gharanAM badhAM sevA karI chUTavyAM hatAM. paraMtu jayaMtIbhAIne mAtRbhakti karavAno eka paNa avasara maLyo na hato. mAtuzrIne kalpanA paNa na hatI ke jayaMtI sevA karI zake che. tene mana to jaku eka tophAnI dIkaro hato ane saunI sAthe jhaghaDo kare tevo bALa-jIva hato. bIjI bAju pUjya tapasvI mahArAjanI bhAvanA hatI ke jayaMtI sAdhu thaIne temanI sevAmAM joDAya. paraMtu A vakhate jayaMtIbhAI dalakhANiyA AvatAnI sAthe ja amRtabahenanI sevAmAM joDAI gayA. teno paDyo bola jhIlavA lAgyA. Akho divasa temanI sevA-suzruSA karatA. mAtuzrIne dharmanAM pustako vAMcIne saMbhaLAvavA lAgyA. have to jayaMtIbhAInI uMmara thavAthI temanA dhArmika vicAro paripakva thavA lAgyA hatA. jIvanamAM gaMbhIratA AvI gaI. mAtAne dIkarA mATe saMtoSa thavA lAgyo. have jayaMtIbhAInI sAme traNa prazno hatA : (1) potAnuM vevizALa toDavuM ane sAsarApakSanI AjJA meLavavI. (2) mAtuzrI ane moTAbhAIno AjJApatra meLavI, dalakhANiyAthI vidAya levI ane (3) dIkSA mahotsavanI taiyArI zarU karavI. vevizALa viccheda : jayaMtIbhAInAM jayAbahena sAthenAM vevizALane dasa varasa thavA AvyAM hatAM. te bhAIcaMdabhAInAM bIjA naMbaranAM putrI hatAM. dazerA ane divALI upara kanyAne barAbara sAkara-cUMdaDI caDAvavAmAM AvatAM hatAM. bhAIcaMdabhAI jhATakiyAe paNa badho vyavahAra cAlu rAkhyo hato, temaja vyavahAra sAdhutAnI pagadaMDIe 0 61 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdha karavAnI temane koI utAvaLa na hatI. eTale vevizALa toDavuM te vikaTa prazna hato. bhAIcaMdabhAI jhATakiyAne dalakhANiyA AvavA mATe AmaMtraNa mokalyuM. paraMtu temane khabara paDI gaI hatI ke zA mATe bolAve che eTale teo AvyA nahIM. teo A bAbatamAM ghaNA nArAja hatA. chevaTe amRtabahena jayaMtIbhAIne laI dhArI mukAme temane ghera gayAM. teoe uparachallo Adara karyo. dIkarA-dIkarInI sagAI karavI ane lagna karavAM te mA-bApane mATe eka moTI hoMza ane maMgalamaya kArya hoya che. jyAre tenAthI viparIta prasaMgo hoya, sagAI toDavAnI vAta hoya, saMbaMdha mUkavAnI vAta hoya te mA-bApane mATe khUba kaSTadAyaka hoya che. A prasaMga AkhA parivAra mATe du:khadAyaka banI jAya che. joke jaina samAjamAM koI tyAganA mArge jAya athavA vairAgya dhAraNa karI dIkSA le to AvA saMbaMdha chUTA thAya temAM jaino gaurava anubhave che. paraMtu te sAmAjika bAbata gaNAya. vyaktigata sAkSAt potAno vicAra karavAno hoya tyAM AvA prasaMga duHkhadAyaka banI jAya che. mAtuzrI amRtabahenane jayAbahenanAM mAtuzrI samajubahene bahu mAnapUrvaka pAse besADyAM. jayaMtInI hAjarImAM mAtuzrIe vAta mUkI. vAta sAMbhaLatAM ja samajubahena bhabhUkI UThyAM. temane apAra du:kha thayuM. e vAta sAMbhaLavA taiyAra na thayAM. UbhA thaI gayAM ane amRtabahenane bephAma bolavA lAgyAM, "tame tamArA dIkarAnA duzmana cho? AvA khoTe raste caDAvI tamArA paga para to kuhADo mAryo che, paNa vagara vAMke amArA parivArane paNa badanAmI thAya tevA saMkaTamAM mUkI dIdho che." samajubahenanuM haiyuM hAtha nA rahyuM. te dIkarInA du:khe khUba du:khAyA hatA. jeTalA kaDavA veNa amRtabahenane kahI zakAya teTalA kahyA. paraMtu amRtabahene apUrva dhIraja dharI samabhAva jALavyo. samajAvavAnI koziza karI. bhAIcaMdabhAIne eTaluM badhuM du:kha lAgyuM ke teo meDI upara caDI gayA. vAta karavAnI paNa hiMmata na rAkhI. banne mANasane ema lAgatuM hatuM ke hIro ApaNA hAthamAMthI sarakI jAya che. dIkarInuM jIvana aMdhakAramaya thaI jaze. chevaTe bacubhAInA sAsarA pakSavALA nAthAbhAI rUpANI tathA bIjA vaDIlo vacamAM AvyA. bhAIcaMdabhAInA kuTuMba mATe A badhA sanmAnanIya vyaktio hatA. eTale teoe vevizALa tUTe che e vAtano svIkAra karI, vairAgI jayaMtIbhAIne dIkSAnA paMthe javA badala abhinaMdana ApyA ane zukanamAM nALiyera ApyuM. ghareNAnI levaDa-devaDa pUrI karI mAtuzrI amRtabahenane vidAya ApI. paraMtu vidAya pahelA ja dhamAla macI gaI. rokakaLa zarU thaI gaI hatI. samajubahena hIbake hIbake raDavA lAgyAM. emane lAgyuM ke A amRtabahena keTalA kaThora mananAM mAnavI che. vevizALa-vicchedanuM kArya patAvI jyAre ghare AvyA tyAre jayaMtIbhAIne lAgyuM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 62 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke beDIbaMdhanathI mukta thaI jaina zAsananA tyAga mATe vicAravAno mArga mokaLo thaI gayo che. adbhuta hatI A ghaDI ! dhanya che mAtuzrI amRtabahenanI bhAvanAne ! mAtRsevAno amUlya avasara : hajI dalakhANiyAno zeSakALa pUro thAya te pahelAM mAtuzrI amRtabahena ekAeka bhAre bImAra thaI gayAM. uparathI to potAne AjJA ApavAnuM ane tenA kalyANamaya jIvananuM ciMtana karatAM haze, paraMtu aMdarathI mAnuM hRdaya hovAthI bhAre AghAta-pratyAghAta thayA haze. mAtuzrI amRtabahena sAmAnya rIte bImAra to rahetAM ja hatAM. atyAre bImArIe ekadama Uthalo mAryo. temane jUnAgaDha haoNspiTalamAM bharatI karavA paDyAM. jayaMtIbhAI sevAmAM sAthe gayA. dIkSA letA pahelAM mAtRsevA karavAno eka apUrva avasara Avyo hato. jUnAgaDha haoNspiTalamAM jayaMtIbhAI mAtuzrInI sevAmAM tanmaya thaI gayA. pAsenI rUmamAM bhADeravALAM dayAbahena upacAra ka2vA mATe AvelAM hatAM. teo paNa khUba premALa hatAM ane dareka rIte sahayoga ApatAM hatAM. haoNspiTalamAM pacIsa divasa rahevAnuM thayuM. mAtuzrI amRtabahena saMtuSTa thayAM. hRdayamAM putramoha jAgrata thaI gayo. je dIkSA ApavA mATe tatpara hatA te Aje bolyA, "jayaMtI, tuM dIkSA na le." jayaMtIbhAIe kahyuM, "bA, have pAchuM pharI zakAya tema nathI. tame mohamAM na paDazo. tame ja vevizALa-viccheda karAvyo che. have tamArA hRdayamAM moha thavo ucita nathI." jayaMtIbhAInAM vacana sAMbhaLI mAtuzrI raDI paDyAM. temanI AMkhamAMthI motI jevAM AMsu sa2vA lAgyAM. temane kalpanA na hatI ke A chokaro ATalI sevA karI zake che ane e ATalo lAgaNIbharyo che ! teo jayaMtIbhAInuM jIvana vAMcI zakyA hatA. jayaMtIbhAIe nAnapaNamAM tophAno macAvI sahune trAhimAm trAhimAm karyA hatA, te ghaTanAo bhUlAvA lAgI. yuvaka jayaMtIne ekITase nihALI rahyAM. emanA jIvanamAM jaina dharmano anurAga hato ane have dIkSA ApavA mATe teo pUrNarUpe rAjI hatAM. temAM ja sAcuM sukha-kalyANa samajatAM hatAM. jene putra-putrIo paraNAvavAno moha UtarI gayo hato te ja mAtuzrI Aje pharIthI mohAMdhavita thayAM hatAM. 'mA te mA' che. mAtRtva puna: jAgrata thaI gayuM hatuM. jayaMtIbhAInA samajAvavAthI teo zAMta thaI gayAM. jUnAgaDhathI puna: dalakhANiyA AvyAM. mAtuzrI amRtabahena tathA vaDIlabaMdhu amRtalAlabhAIe AjJApatra lakhI Apyo. temAM sahI-sikkA thaI gayA. mAtuzrIe jyAre dIkSAnI AjJA lakhI ApI tyAre aMdarathI teo bhAMgI paDyA hatA. paraMtu putra kalyANanA raste jaI rahyA che eno temane UMDo saMtoSa hato. teo bolyAM, "jayaMtI, tArA mArgamAM vighna ghaNAM che, paraMtu mArA AzIrvAda che ke badhAM vighno pAra thaI jaze ane tAro jaya-jayakAra thaI jaze." pU. gurudeva kahe che ke "AvAM mAtA bahu ochAM haze, jeNe sAme cAlIne putrane tyAgapaMthe sAdhutAnI pagadaMDIe - 63 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLAvyAM hoya ane hRdayanA AzIrvAda ApyAM hoya." temanA AzIrvAdano pratyakSa anubhava thAya che. moTAbhAI bacubhAIne tyAgamArge javAmAM ke sAdhu thavAmAM jarApaNa vizvAsa na hato. teo dAna-puNya ane garIbonI sevAmAM mAnatA hatA. paNa jo koI tyAgamArge jAya to tene rokatA paNa nahIM. uparathI ghaNAM kaThora hovA chatAM aMdarathI temane AghAta lAgato hato. potAnA nAnA bhAIne samAjane arpaNa karavA ane jaina zAsananI sevA mATe dIkSA ApavI e temanI prakRtithI bilakula viruddha hatuM. duHkhI hRdaye temaNe sahI karI ApI. dalakhANiyAmAM saune khabara paDI ke jakubhAI dIkSA mATe Aje dalakhANiyAthI vidAya levAnA che. saune mana vidAya ApavAno utsAha hato tenA karatAM hatAzA vadhAre hatI. gAmanA nAnAmoTA seMkaDo puruSo ane strIo jotajotAmAM AMgaNAmAM bhegAM thaI gayAM. jANe AkhuM gAma UmaTI paDyuM. saunA mukha upara eka ja vAta hatI. dIkSA zA mATe aMgIkAra kare che ? ahIM ja raho. bApujI sAdhu thayA te ghaNuM ja che. have tamAre sAdhu thavAnI jarUra nathI. gAmanA keTalAka vaDIlo ane dhArmika mANasoe saune samajAvyA ane kahyuM ke have ApaNe jayaMtIbhAIne rokI zakIzuM nahIM. temano mArga maMgalamaya bane tevA AzIrvAda Apo. A prasaMga saue gaurava ane abhimAna levA jevo che. sau zAMta thayA. verAvaLathI gADI AvI pahoMcI hatI. jayaMtIbhAI khAdInAM kapaDAMmAM sajja hatA. temanA gurukuLanA sAthI prANalAlabhAI rUpANI hAjara hatA. jayaMtIbhAInAM nAnA bahena jayAbahena, ke jeo pU. jayAbAI mahAsatIjI tarIke prasiddhi pAmyAM che, te verAvaLa sAthe AvavAnAM hatAM. badhI taiyArI sAthe dIkSAnI AjJA laI jayaMtIbhAI gurucaraNe verAvaLa pahoMcI gayA. tyAM saMghamAM harSanuM mojuM phelAI gayuM. verAvaLa saMghe dIkSArthI tarIke bhavya svAgata karyuM. bhavya dIkSA-mahotsava : verAvaLamAM gurudeva prANalAlajI svAmIno ghaNo prabhAva hato. madanajI jUThAbhAI, madanajI vIrapALa, ityAdi nava zreSThi verAvaLa saMghanI kamAna hatA. lagabhaga badhA muMbaI rahenArA hatA. sukhI-saMpanna karoDAdhIza hovAthI AvA prasaMge dezamAM Ave tyAre sAro evo kharco karI lAbha letA. gurudeva mahArAjano paDyo bola jhIlatA. pUjya svAmInuM janmasthAna verAvaLa hatuM. thoDAM ghara choDI verAvaLanA moTA bhAganA jaina osavALa jAtinA che. sAmAnya dhoraNe kAThiyAvADamAM jaina dazA ke visA zrImALI hoya che. paraMtu verAvaLamAM osavALa jAtinA jaino che. osavALa loko dharmamAM khUba zraddhA dharAve che. tyAMnA moTA parivAramAM madanajI jUThAbhAI dazA zrImALI hatA. verAvaLanA AMgaNe pU. gurudeva prANalAlajI svAmInA sAMnidhyamAM ekasAthe traNa dIkSAno bahu sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 64 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTo dIkSA-mahotsava UjavAI rahyo hato. gurudeve muMbaI AjJA mokalI hatI ke verAvaLanA badhA zreSThioe dIkSA prasaMge hAjara rahevAnuM che. nave nava dhaniko AvI pahoMcyA hatA. verAvaLamAM AnaMdanuM mojuM prasarI cUkyuM hatuM. yuvakamaMDaLa paNa utsAhathI potAnA kAryamAM tatpara hatuM. AkhA gAmane dhajA-patAkAthI zaNagAravAmAM AvyuM hatuM. mArga para Thera Thera zaNagArelAM daravAjA racavAmAM AvyA hatA. meMdaraDAnA suprasiddha zrAvakanA kArakhAnAnA eka vizALa medAnamAM dIkSAnagara bAMdhyuM hatuM. traNe dIkSArthIonAM mAtA-pitA AvI gayAM hatAM. zrIsaMghe dIkSArthInA parivAranI UtaravAnI sArI vyavasthA karI hatI. saMghanA rasoDA khUlI gayA hatA. dIkSAno pUro kharca madanajI vIrapALe upADI lIdho hato. dIkSArthI caMpAbahena osavALa parivAranAM verAvaLanA ja vatanI hatAM. AkhA osavALa samAjamAM anero utsAha hato. rANapuranAM caMpAbahena vairAgI paNa AvI pahoMcyAM. dIkSA-saMcAlananuM sUtra jUnAgaDhanA jeThAlAla prAgajI rUpANInA hAthamAM hatuM. jeThAbhAIne pUchIne badhA nirNaya thatA. teo jUnAgaDhanA rAjamAnya mAtabara vakIla hatA. gurudeva jeThAbhAIne khUba mAnatA ane eka zrAvaka tarIke temanI salAhanuM mUlyAMkana karatA. rAjakoTathI rAmajIbhAI virANI ane durlabhajIbhAI virANI ane dhArI saMgha tarIke bhAIcaMdabhAI jhATakiyA sau saparivAra verAvaLa AvyA hatA. dalakhANiyAthI paNa ghaNA mANaso AvyA hatA. rAjakoTa gurukuLanA sahAdhyAyI mitro paNa verAvaLa AvI gayA hatA. bahArathI lagabhaga dasa hajAra mANasonI hAjarI hatI. yuvakamaMDaLanA traNaso yuvaka aharniza Ubhe page sevA ApI rahyA hatA. eka pachI eka dIkSArthIonAM phulekAM caDavA lAgyAM. jenA gharanuM phulekuM hoya te potAne dhanyabhAgI mAnatA hatA. verAvaLamAM dIkSA-mahotsavano raMga jAmyo. jayaMtIbhAInAM bahena jayAbenane khUba utsAha hato ke jo dhArInAM jayAbena hA pADe to temane dIkSAnI gADImAM besADavA. temanA bALamAnasanI madhura parikalpanA hatI ke tema-rAjulanI joDI karavI. savaLI daSTinI denaH jayaMtIbhAInA mitroe prastAva mUkyo, "dIkSA pachI tamAre kyAM savArI karavAnI che? eTale tamane sAthe laI prabhAsa-pATaNa sudhI pharavAno ame progrAma goThavyo che." verAvaLathI ATha sAikala taiyAra karI. verAvaLathI nIkaLatA pahelAM mAtuzrI amRtabahene phulekA vakhate jayaMtIbhAInA gaLAmAM sonAno hAra paherAvavA mATe Agraha karyo hato. jayaMtIbhAIne sonuM paheravAno tyAga hato. mAtuzrI mAnyAM nahIM. mAtAnI AjJAthI tArI pratijJA tUTatI nathI, ema kahI sonAnI cena gaLAmAM paherAvI hatI. jayaMtIbhAI mAnA premane khALI na zakyA. cena dhAraNa karyo. sAdhutAnI pagadaMDIe 65 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThe sAikaladhArI mitro prabhAsa pATaNanI maMgaLa yAtrAmAM AnaMdathI pharyA ane somanAthanuM maMdira nihALyuM. samudranA mojAM jhIlatuM A maMdira joIne Akho itihAsa tAjo thayo. jaya somanAthanA AzIrvAda laI puna: verAvaLa tarapha AgaLa vadhyA. Aje cothuM phulekuM hatuM eTale samaya para pahoMcI javAnuM hatuM. jayaMtIbhAI sAikalamAM mokhare hatA. evAmAM sAmethI pUrapATa vege eka ghoDAgADI AvI. ghoDo moTo ane UMco hato. kocavAna ghoDAne pUrapATa doDAvI rahyo hato. jayaMtIbhAI sAikala tAravI na zakyA. teo ghoDAgADInI aDapheTamAM AvI gayA. bhayaMkara akasmAta thayo! AkhI sAikala kokaDuM thaI gaI. paraMtu zAsanadeve jANe jayaMtIbhAIne jhIlI lIdhA hatA! eka camatkAra thayo ! badhA sAikala sAthIdAro bhegA thayA. jayaMtIbhAIne eka ujharaDo paNa Avyo nahIM. jarApaNa coTa lAgI nahIM te Azcaryajanaka hatuM. sau sAthIonAM mana UMcAM thaI gayAM. Aja kaMI banyuM hota to saMghane zuM moTuM dekhAData! dIkSAnA raMgamAM bhaMga paDI jAta. paNa gurudevanI kRpA hatI. jayaMtIbhAI soLa AnA bacI gayA hatA. saunA mana para AnaMda ane Urmi chavAI gayAM. pahelI sAyakala to cAle tema hatI ja nahIM. prANalAlabhAIe Dabala savArI karI ane sau verAvaLa AvI pahoMcyA. jayaMtIbhAIe mAtuzrIne Thapako Apyo : "huM sonuM paherato na hato ane tame sonuM paherAvyuM. eTale A akasmAta thayo." mAtuzrI hasIne bolyAM, "tArI buddhi UMdhI che. sAcI vAta e che ke meM tane maMgaLasUtra paherAvyuM tenA kAraNe tuM bacI gayo che. Ama tAre savaLI dRSTithI jovuM joIe, avaLI dRSTithI nahIM." jayaMtIbhAIne savaLI dRSTinI eka moTI zikSA maLI gaI. temAMthI jIvanabharanuM bhAthuM maLI gayuM. pU. gurudeva kahe che ke A savaLI dRSTinI vAta amane AkhI jiMdagI yAda rahI che. ane A dRSTi apanAvavAthI khoTA vivAdothI ane naThArI paMcAtothI bacI zakAya che. premasUtra sthApI zakAya che. amArI samagra jIvanadhArAmAM A siddhAMta jALavavA mATe pUro prayAsa karyo che, jenA khUba ja sArAM pariNAma AvyAM che. A nAnI vAtamAM mAtuzrIe apAra jJAna bharI dIdhuM hatuM. kharekhara evuM ja lAge che ke mAtuzrIe maMgaLabhAve paherAvelA maMgaLasUtra rakSA karI hatI. verAvaLa AMgaNe kAThiyAvADanAM badhAM kSetrothI janasamUha AvI pahoMcyo hato. Aja vaizAkha vada amAsa hatI. bIje divase, jeTha suda ekama, vikrama saMvata 1999nA roja dIkSAno varaghoDo nIkaLavAno hato. jaina paribhASAmAM tene mahAbhiniSkramaNa kahevAmAM Ave che. pUjya gurudeve badhA sAmAnanI taiyArI karAvI lIdhI hatI. pAtrA, rajoharaNa, jJAnapothI, vastrapothI, guccho, ityAdi sAdhujIvananAM upakaraNo sajAvIne taiyAra karyA hatAM. dIkSAnI pacheDI para sAthiyA pUryA hatA. sahutAnuM zimara ane mAnavatAnI maheka 766 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMjanA tamAma zrAvakonI eka miTiMga bharavAmAM AvI. muMbaIthI durlabhajIbhAI khetANI vizeSa AmaMtraNane mAna ApI AvI pahoMcyA hatA. bilakhAnA jecaMda nAgajI, visAvadaranA zAmaLajI gAMThANI, jAmanagarathI mAnasaMga maMgalajI, rAjakoTathI rAmajIbhAI virANI, jUnAgaDhanA jeThAlAla prAgajI rUpANI, dhArIthI jagajIvana govA, sAvarakuMDalAthI mANekacaMdabhAI tathA kuberabhAI, goMDalathI ratibhAI bhAIcaMda goDA, jetapurano desAI parivAra, A samagra agresara zrAvako dIkSA vakhate hAjara hatA. muMbaInA tamAma zeThiyAo bhAga levA AvyA hatA. sabhAno mukhya viSaya hato ke dIkSA vakhate je sAro phALo thAya teno zuM upayoga karavo. sarvAnumate prastAva pAsa thayo ke vaDiyA mukAme pUjya tapasvIjI mANekacaMda mahArAjanI smRtimAM gurukuLanI sthApanA karavI. jetapurano badho bhaMDAra tyAM laI javo. Ama nakkI thatAM jJAnadAnamAM sArI evI rakama ekatra thaI. vaDiyA pAThazALAno zubhAraMbha thaze ane tenuM saMcAlana maNibhAI maDhulIvALA, durlabhajIbhAI khetANI, durlabhajIbhAI virANI ane jeThAlAla rUpANI saMbhALaze tema nakkI thayuM. tyArabAda dIkSA saMbaMdhI carcAo karavAmAM AvI. potAnI dIkSA nimitte vaDiyAmAM jaina dharmanA abhyAsa mATe gurukuLanI sthApanA jevuM maMgalakArya thaI rahyuM hatuM teno jayaMtIbhAIne AnaMda sAthe moTo saMtoSa thaI rahyo hato. saMsAramAMthI sAdhujIvanamAM maMgala pravezanI pratIkSAmAM vairAgI jayaMtIbhAIe prazAMtabhAve rAtri vitAvI. sAdhutAnI pagadaMDIe 67 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa racyo navIna ItihAsa savArathI dIkSArthI jayaMtIbhAI tathA baMne caMpAbahena taiyAra thaI gayAM hatAM. jayaMtIbhAInA vALa jhIlavAno haka temanA parivArane ApavAmAM Avyo hato. bAkI badhAM upakaraNonI uchAmaNI karavAnuM nakkI thayuM hatuM. zrI bhAIcaMdabhAI jhATakiyA dhArI saMgha taraphathI mukhya bhAga laI saMcAlana karI rahyA hatA. lAgatuM hatuM ke atyAre teonuM du:kha ghaNuM haLavuM thaI gayuM che. bahu nAnI uMmara hovA chatAM jayAbahene A dIkSAmAM khAsa hAjarI ApI hatI. dIkSAnA varaghoDAmAM besADavAnuM tathA temanA hAthe varasIdAna devAya tema saue preraNA ApI hatI. jayaMtIbhAInA rathamAM bhAvadIkSita jayAbahena, jayAbahena jhATakiyA, dIkSArthI jayaMtIbhAI ane temanA sahayogI prANabhAI rUpANI, ema cAra vyakti besavAnAM hatAM. sAmAnyapaNe je rIte dIkSAnA varaghoDA nIkaLe che te rIte baeNnDa-pArTIonA samUha sAthe dIkSAno varaghoDo madanajIbhAI virapAlane tyAMthI zarU thayo. temanAM patnIe vairAgI bhAvadIkSitane tilaka karyuM. bhagavAna mahAvIranA jayanAda sAthe AkAza guMjI UThyuM. vairAgIe varSIdAna dIdhuM. e ja rIte banne caMpAbahenanI be gADIo paNa sAthe sAthe cAlI rahI hatI. verAvaLanA yuvakonI sevA apUrva hatI. dIkSAmaMDapamAM pahoMcyA tyAre tyAM saMta-sAdhvIo AgaLathI ja birAjamAna hatAM. vairAgIoe temanAM darzana karI, vaMdanA karI AzIrvAda meLavyA. Akho janasamUha khAmoza banI gayo. mAtuzrI amRtabahenane eka UMcA Asane besADyAM, teoe premathI sAme cAlI dIkSAnI AjJA ApI hatI, Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIne kalpanA paNa na hatI ke AvA putradAna karanAra mAtAjIne dIkSA vakhate kevo bhayaMkara moha vyApta thaze. sAdhuoe je rIte preraNA ApI hatI te rIte bhAvadIkSita jayaMtIbhAIe nAnakaDuM pravacana ApyuM. upakaraNonI uchAmaNI thaI. sArAmAM sArI rakama ekatra thaI. bhAvadIkSitone rAvaTI(taMbu)mAM laI gayA. veza parivartana thayuM. loca mATe thoDA vALa rAkhI bAkInA vALa utAravAmAM AvyA. badho kriyAkalApa pUrNa thatAM bhAvadIkSita jyAre maMDapa upara AvyA tyAre hajAro lokonI AMkhamAM AMsu UbharAyAM. eka dharmabhAvavibhora vAtAvaraNa sarjAyuM. sauthI vadhAre AghAta mAtuzrI amRtabahenane lAgyo. ekAeka putramoha vyApta thaI gayo. teo je UMcA Asane beThAM hatAM tyAMthI cIsa pADIne behoza thaI nIce paDI gayAM. thoDI vAra mATe cotarapha hAhAkAra macI gayo. temane sIdhA haoNspiTalamAM laI javAmAM AvyAM. jayaMtIbhAI A dRzya joI rahyA. atyAre putra tarIke pote kazuM kartavya nibhAvI zake tema nathI tevo AbhAsa thayo. lAgyuM ke zuM A ja vairAgya ane tyAganI kasoTI haze? thoDI kSaNo mAtAjIne bhUlI javA paDyAM. maMtroccAra thavA lAgyA. - amRtalAlabhAIe sabhA vacce pharIthI dIkSAnI saMmati ApI ane guru mahArAjane dIkSA ApavA mArga prazasta karI dIdho. A eka evI kSaNa hoya che ke tyAre jo dIkSArthInA vAlI potAno nirNaya badale to badhuM baMdha thaI jAya, paraMparAthI A rIta cAlI AvI che. gurudeva prANalAla svAmInI dIkSAmAM temanA moTAbhAIe cheka chellI ghaDIe nA pADI ane bhAre gUMcavaDo Ubho thayo hato. joke chevaTe mahAjananI samajAvaTathI ghInA ThAmamAM ghI paDI rahyuM. amRtalAlabhAIe jevI AjJA ApI ke tarata ja jayanAda sAthe pATha bhaNAvavAmAM AvyA. Aje jayaMtIbhAI have jayaMtIbhAI maTI jayaMtamuni tarIke prakAzamAM AvyA. gurudeve nAmanI ghoSaNA karI rajoharaNa thaMbhAvyo, je jIvanaparyata sudhI dhAraNa karavAno hoya che. verAvaLano dIkSAmahotsava sArAmAM sArI rIte UjavAyo. prathama pAtrA pUravAnuM kAma mAtuzrI amRtabahene karavAnuM hatuM te aTakI gayuM. kuTuMbIjanoe pAtrA pUryA. jAduI chaDI phare tema cAramAMthI pAMca sAdhuo thaI gayA. gurudevanA manamAM Aje ghaNuM gaurava hatuM. jUnAgaDha tarapha vihAra : gurudeve dIkSA ApyA bAda phakta eka ja vAra pAMce saMta ekasAthe cAturmAsa karI zakyA. verAvaLathI vihAra karI mAMgaroLa, porabaMdara, mALiyA ane kezoda thaIne jUnAgaDha AvavAnuM hatuM. jUnAgaDha zrI jeThAbhAI rUpANInAM putrI guNavaMtIbahenanAM lagna rAjakoTanA rAmajIbhAI vIrANInA moTA putra nagInabhAI sAthe nakkI thayAM hatAM. lagnano samaya AvI rahyo hato. jeThAbhAIe racyo navIna itihAsa 69 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurudevane khAsa prArthanA karI hatI ke Apa padhAro to varaghoDiyAne mAMgalikano lAbha maLe. nirdhArita samaya para saMtoe jUnAgaDhano sparza karyo ane navadaMpatIne mAMgalika sAMbhaLavAno suyoga prApta thayo. dhorAjImAM prathama cAturmAsa : jUnAgaDhathI vaDiyA ane jetapura thaI gurudeva cAturmAsa mATe dhorAjI padhAryA. zrI mANekacaMdabhAI jhaveracaMdabhAI desAInA bhAvapUrNa AgrahathI dhorAjInuM cAturmAsa svIkAryuM hatuM. temanI bhAvanA hatI ke dhorAjImAM cAturmAsa thAya to ploTa vistAramAM goMDala saMpradAya mATe navo upAzraya baMdhAvI Apavo. dhorAjImAM je upAzraya hato te lIMbaDI saMpradAyano hato, tene kAraNe eka samaye eka ja saMtanuM comAsuM thaI zakatuM hatuM. kharekhara, mANekacaMdabhAIe potAnuM vacana pALyuM ane jotajotAmAM navuM jaina bhavana taiyAra karI ApyuM. navA jaina bhavanamAM prathama cAturmAsa gurudevanuM thayuM. saurASTrakesarI zrI gurudeva prANalAlasvAmI jevA samartha guru hatA tevA ja mANekacaMdabhAI vacanapAlaka dharmaniSTha zrAvaka hatA. sAdhu ane zrAvakano saMyoga hoya to sArAM pariNAma Ave temAM Azcarya nathI. dhorAjI cAturmAsamAM pAMce saMto ekasAthe birAjyA. saMghamAM anero utsAha hato. e vakhate lIMbaDI saMpradAyanA upAzraye eka samartha sAdhvIjI prabhAkuMvarajI cAturmAsa arthe birAjyAM hatAM. teo nAnacaMdrajI mahArAjanAM prakhara ziSyA hatAM. vyAkhyAnamAM temanA bolano paDagho paDato. paraMtu temanI vinayazIlatA juo ! gurumahArAja birAjyA eTale temaNe pravacana baMdha rAkhyuM. pote ziSyAo sAthe pratidina pravacanamAM AvavA lAgyA. lIMbaDI ane goMDalanA badhA zrAvako ekasAthe maLI cAturmAsa dIpAvI rahyA. A che premano sacoTa dAkhalo. ApaNA caritranAyaka jayaMtamunijI hajI bALamuni hatA ane gurunI sAthe emanuM prathama cAturmAsa hatuM, temane A saMyogomAM ghaNuM zIkhavAnuM maLyuM. "sAMpradAyika kalaha na Ave ane premabhAva jaLavAI rahe te jayaMtamuninuM jIvanasUtra banI gayuM. gurudeva Aje paNa kahe che ke amArA ATalA lAMbA vihAromAM ane ATalI vizALa kSetrasparzanAmAM A sUtra ame barAbara jALavI rAkhyuM che. jenA pariNAme sthAnakavAsI saMpradAya to ThIka, paraMtu derAvAsI ane digaMbarabhAIo, gujarAtI jaino, mAravADI baMdhuo ane paMjAbanA zera-e-dila zrAvako - badhA eka sUtre baMdhAyA che. dhorAjInuM prathama cAturmAsa ghaNA nirdeza ApI gayuM. vihAranI zubha zarUAta ane cAturmAsanA maMgalAcaraNa-zrIgaNeza dhorAjIthI thayA che. dhorAjI e vakhatanuM goMDala rAjanuM eka dhamadhamatuM nagara hatuM. dhorAjImAM musalamAno sArI evI saMkhyAmAM hatAM. kaDavA kaNabI ane levA paTela jJAtinA bhAIo saMpanna sthitimAM hatA. temAM paNa paTela jAtimAM khUba dhanADhya bhAIo hatA. dhorAjImAM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 9 70 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zerabajAranuM kAma ghaNA moTA pramANamAM cAlatuM hatuM. mANasa eka divasamAM karoDapati banI jato ane karoDapatimAMthI roDapati paNa thaI jato. dhorAjI rAjanItinuM paNa kendra hatuM. te vakhate pAkistAnanI caLavaLa zarU thaI hatI. mahammadaalI jhINAe muslimalIganuM sUtra saMbhALyuM hatuM. aMdarakhAne dhorAjImAMthI jhINAnA AMdolanane ghaNo Teko maLI rahyo hato. bATiyAnA, kutiyANA ane dhorAjI eka sUtramAM baMdhAyelAM hatAM. bAjumAM AveluM jUnAgaDha paNa eka muslima rAjya hatuM. eTale A lokone AMtarika caLavaLa mATe ghaNo saMyoga maLI raheto. traNe gAmanA musalamAno ghaNA dhanADhya hatA. rAjanItinI pravartamAna paristhitino jayaMtamuni thoDo abhyAsa karatA hatA. 1942nI laDatamAM pote khAdIdhArI hatA ane rAjakoTa gurukuLanA vidyArthIo sAthe rASTrIya AMdolanamAM bhAga levA mATe be divasano kArAvAsa bhogavyo hato. Ama rAjakIya pakSano thoDoghaNo abhyAsa najara sAme taravarato hato. e vakhate dhorAjInA aNasAra najaraaMdAja thaI rahyA hatA. ApaNo jaina samAja A badhI bAbatothI nirALo, zuddha, sAttvika, dhArmika samAja hovAthI jJAna-darzana-cAritrya tapanI sAdhanAmAM rata hato. gurudevanuM cAturmAsa hovAthI anero utsAha hatA. sAdhu zobhe svAdhyAyathI : pUjya gurudeva jayaMtamunine vyAkhyAnamAM prathama bolavAno avasara ApatA. aDadho kalAka pravacana ApyA pachI pUjya gurudevanuM pravacana zarU thatuM. jayaMtamunijI je rIte sAmAjika dRSTie ke rAjakIya dRSTie upadeza ApatA te anukULa Ave tevo nahoto. jethI gurudeva izAro karI detA. phakta AdhyAtmika ane dhArmika upadeza ApavAnI preraNA ApatA. Ama dhorAjInuM cAturmAsa AnaMdapUrvaka saMpanna thayuM. ema lAgyuM ke jayaMtamunijIne vizeSa abhyAsa mATe koI eka jagyAe sthira thaI abhyAsa karavo paDaze. tapasvI mahArAje A prastAva gurumahArAja pAse mUkyo. gurudeva prANalAlasvAmIe maMjUrI ApI ke tapasvI mahArAja tathA jayaMtamuni jetapura zALAmAM rahe ane paMDito rAkhI abhyAsa zarU kare. A varase gurudevanuM cAturmAsa jAmanagara hatuM. jetapuramAM badhI vyavasthA karAvI gurudeva vihAra karI gayA. gurudeva sAthe moTA ane nAnA ratilAlajI muni hatA. jyAre tapasvIjI ane jayaMtamunijI jetapura zALAmAM cAturmAsa arthe rokAyA ane dhArmika abhyAsa zarU karyo. gurudeva sAthe cAturmAsa ka2vAno phakta eka ja varasa yoga Avyo. tyArabAda jayaMtamunijIne gurudeva sAthe cAturmAsa ka2vAno viyoga ja rahyo. vaDiyA pAThazALAnuM kalpanAcitra taiyAra thaI gayuM hatuM. jetapurathI zarUAta karavI ane tyArabAda AkhI pAThazALA viDayA TrAnsaphara karavI tema nakkI karavAmAM AvyuM hatuM. sAdhu-saMtane bhaNAvavA racyo navIna itihAsa D 71 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe mAravADa-rAjasthAnathI paMDita rozanalAlane jetapura pAThazALAmAM prathama AcArya tarIke niyukta karyA. paMDita rozanalAla osavALa jAtinA sthAnakavAsI jaina hatA. temaNe rAjasthAnamAM choTI sAdaDI gurukuLamAM jaina dharmano UMDo abhyAsa karyo hato. jainadarzananA ucca koTinA vidvAna hatA. paMDita rozanalAlajI ane temanA bhAI vasaMtalAla sAdhu-saMtone bhaNAvavAnuM kAma karatA. baMne bhAIo saurASTramAM AvyA. vasaMtalAla rAjakoTa saMghamAM sevA ApavA rokAyA, jyAre rozanalAlajI jetapura AvyA. rozanalAlajI cAritryavAna yuvaka hatA. te pU. tapasvIjI mahArAjanA ati kRpApAtra banyA. temanA saMthArA vakhate pistAlIsa divasa sudhI rAjagirimAM hAjara rahI aharniza sevA karI hatI. e duHkhanI vAta thaI ke vaDiyA pAThazALA samApta thayA pachI teo kacchamAM bhaNAvavA mATe gayA ane tyAM temanuM nidhana thayuM. paMDita rozanalAle bahu nAnI uMmare vidAya lIdhI. jaina samAje eka ucca koTinA vidvAna akALe gumAvyA. paMDita rozanalAlajI jetapuramAM jayaMtamunine abhyAsa karAvavA lAgyA. rAjakoTa gurukuLamAM sAro evo abhyAsa thaI cUkyo hato. jethI ahIM ucca dhoraNe abhyAsa zarU thayo. mukhyatve syAdvAda maMjarI' ane tyArabAda nyAyanAM graMthono abhyAsa cAlato hato. vyAkaraNamAM siddhAMtakaumudIno abhyAsa zarU karyo. eka varasamAM saMpUrNa madhyamAM parIkSA ApavAnI icchA hatI. zrutajJAnano apAra mahimA jetapura pAThazALAmAM parama pUjya gurudeva tapasvIjI mANekacaMdrajI mahArAje zAstrabhaMDAranI sthApanA karI hatI. jayaMtamunijIe samagra bhaMDAranuM pratilekhana karyuM. eka eka graMthone pharIthI sArI rIte pothIbaMdha karI vyavasthita karyA. A kArya vakhate pUjya gurudeva prANalAlajI svAmI paNa hAjara hatA. bhaMDAranuM pharI Alocana thavAthI zAstra saMbaMdhI khUba sArI jANakArI maLI. A bhaMDAramAM ghaNAM zAstro hastapratasvarUpe hatAM. soLaso varasa pahelAM lakhAyeluM hastalikhita zAstra motInI jema camakatuM hatuM. lahiyAo ane munirAjo suvarNaghaTita evI zAhI banAvatA hatA ke teno raMga hajAro varaso sudhI evo ne evo ja raheto. AjanA graMtho dasa-vIsa varasamAM jhAMkhA paDI jAya che. hastalekhana kalA e jaina munionI ane te samayanA lahiyAonI viziSTa kalA hatI. hastalikhita zAstromAM jaina samAja AkhA vizvamAM mokhare che. bauddha ane sanAtana dharmanAM paNa hastalikhita zAstro jaina graMthabhaMDAromAM upalabdha che. e ja rIte vizvamAM anya rASTro pAse paNa hastalikhita graMtho che. paraMtu jainasaMghe hastalekhanakalAmAM je pragati karI hatI te alaukika che. temAM paNa tADapatranuM hastalekhana to kalpanAtIta kuzaLatA ane sauMdarya dharAve che. sUkavelAM tADapatro upara soyanI aNIthI bArIka akSaro khodavAmAM Ave che ane tyArabAda temAM sonA jevI camakatI viziSTa zAhI bharavAmAM Ave che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 72 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kAma eTaluM badhuM sUkSma che ke tenuM darzana karyA pachI jonAranA hRdayamAM ahobhAva pragaTa thAya che. jetapura pAThazALAmAM AvA tADapatranA ghaNA namUnA hatA. te uparAMta ghaNAM hastalikhita zAstro hatAM. cothI zatAbdIthI laI pAchaLanI lagabhaga badhI zatAbdIonA namUnAo joI zakAtA hatA. jetapura zAstrabhaMDAra eka viziSTa gaurava dharAvato hato. joke bhaMDAro sAcavavAnI kalAmAM zvetAMbara-mUrtipUjaka samAja agrasthAna dharAve che. jyAre sthAnakavAsI samAja potAnA zAstrabhaMDAronI joIe teTalI rakSA karI zakyo nathI. kyAMka bhaMDAromAM zAstrone sUkSma kIDA kotarI khAya tevI durdazA jovAmAM Ave che. krAMtikArI paraMparAnA sarjakaH saurASTranA goMDala saMpradAyanA mahAna tapasvI mANekacaMdrajI svAmIe jetapura zAstrabhaMDAranI sthApanA karelI. teo atyaMta kriyAvAdI ane tapasvI saMta hovA chatAM vicAromAM krAMtikArI saMta hatA. temanA samaya sudhI saurASTranA saMpradAyomAM pAThazALA calAvavAnI prathA na hatI. samagra saurASTramAM teoe pAThazALA sthApI hatI. pU. tapasvIjI mANekacaMdrajI mahArAje traNa paraMparAo zarU karI : (1) zAstrabhaMDAra, (2) jainazALA ane (3) pAThazALA zAstrabhaMDAra uparAMta jaina bALakone bhaNAvavA mATe jainazALAnI temaNe zarUAta karAvI hatI. bALakone jaina dharmanI zikSA maLe te bahu jarUrI hatuM. bhAvadIkSita vairAgI bhAI-baheno tathA sAdhu-saMtone bhaNAvavA mATe pAThazALAnI sthApanA karI hatI. pUjya tapasvI mANekacaMdrajI mahArAje jJAnakSetramAM AgaLa pagaluM bharyuM hatuM. A jetapura pAThazALA paNa temanA puruSArthanuM pariNAma hatuM. jayaMtamunijIne jetapura daramiyAna zAstrabhaMDArano amUlya lAbha maLyo ane pAThazALAmAM abhyAsa karI darzanazAstrano pAyo majabUta karyo. jotajotAmAM jetapurano cAturmAsa pUro thayo. pU. gurudeva jAmanagarathI puna: jetapura padhAryA. vaDiyA pAThazALAnI zarUAta karavAnI hatI. A bAbatamAM pAThazALAnuM vidhAna lakhavAnI kAmagIrI jayaMtamunine soMpavAmAM AvI. badhA saMto vaDiyA padhAryA. jaina upAzrayathI kArya zarU karavAmAM AvyuM. paMDita rozanalAlajIne pAThazALAnuM samagra saMcAlana suprata karI adhyakSa tarIke temanI nimaNUka karavAmAM AvI. vaDiyAmAM samagra kAThiyAvADanA jaina saMghonA AgevAnonI tathA muMbaInA zreSThi zrAvakonI sabhA thaI. vaDiyA pAThazALAno pAyo majabUta thayo. tapasvI jagajIvana mahArAja tathA jayaMtamunijI vaDiyA cAturmAsa arthe rokAyA. temano dhArmika abhyAsa cAlu hato. gurudeva cAturmAsa mATe anya kSetramAM vihAra karI gayA. saurASTranA siMha cho tame ? e durbhAgya hatuM ke jayaMtamunine gurudevanuM pUratuM sAMnidhya prApta thayuM nahIM. temanA pracaMDa racyo navIna itihAsa 73 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaktitvano pUro lAbha jayaMtamunijIne prApta thaI zakyo nahIM. paraMtu jeTalo sAthe rahevAno avasara Avyo te daramiyAna temanA viziSTa guNono jayaMtamunijIe abhyAsa karyo. gurudeva devaloka thayA pachI belAcaMpA AzramamAM jayaMtamunijIe prANalAlajI svAmInuM samagra jIvanacaritra lakhyuM che, je jIvanarekhA" tarIke prasiddha thayuM. e pachI DaoN. tarulatAbAI mahAsatIjI (pIeca.DI.)e paNa pU. prANalAlajI svAmInA jIvanacaritranuM saMpAdana karyuM che. te graMthamAM jIvanarekhAno pUro AdhAra levAmAM Avyo che. A uparAMta jayaMtamunie temanA gurudevanI hastarekhAonuM pUruM Akalana ApyuM che ane gurudevanA viziSTa vyaktitvano citAra Apyo che. ghaNA saMto potapotAnA kSetramAM svayaM kesarI banI jAya che. paraMtu gurudeva prANalAla svAmI kharekhara saurASTra kesarI hatA. A biruda gurudevane koNe ApyuM ? ghaNAne khyAla nahIM hoya, paraMtu paMjAbakesarI mahAna utkaTa AcaraNavALA kriyApAtra jainAcArya zrI kAzIrAmajI mahArAja rAjakoTa cAturmAsa karI jUnAgaDha padhAryA hatA ane teonuM gurudeva prANalAlajI svAmI sAthe milana thayuM. A vakhate kAzIrAmajI mahArAja gurudevathI khUba prabhAvita thayA ane svata: bolI UThyA : prANalAla, tuma to saurASTrakesarI ho. saurASTra kA zera ho aura Aja kI sabhA meM hama prANalAlajI munijI ko saurASTrakesarI kA biruda dene kI ghoSaNA karate haiM." prANalAla, tame to saurASTra kesarI cho ! saurASTranA siMha cho ! AjanI sabhAmAM ame muni prANalAlane saurASTrakesarI'nuM biruda ApavAnI ghoSaNA karIe chIe." A samaye jayaMtamunijI pratyakSa hAjara hatA. saurASTrakesarIno jaya-jayakAra thayo ane teo sAcA arthamAM saurASTrakesarI tarIke prasiddhi pAmyA. - vaDiyA pAThazALAnA divaso adhyayanamAM vyatIta thayA. cAturmAsa pUrNa thayA pachI gurudeva puna: vaDiyA padhAryA. teoe vaDiyA pAThazALAnuM sUtra hAthamAM lIdhuM ane tenA vikAsa arthe puruSArtha upADyo. jayaMtamunijIne saMpUrNa madhyamAM parIkSA ApavA mATe vihAra karI jAmanagara javuM jarUrI hatuM. tapasamrATa ane sevAsamrATa : gurudeve pharamAvyuM ke pU. tapasvI mahArAja temanI sAthe rokAze ane moTA ratilAlajI mahArAja jayaMtamunine sAthe laI parIkSA ApavA mATe jAmanagara jaze. jAmanagara be mahinA sudhI rokAvAnuM banyuM. vihArano samaya maLIne pU. moTA ratilAlajI mahArAja sAthe traNa mahinA rahevAno avasara sAMpaDyo. moTA ratilAla mahArAja ane jayaMtamuni vaDiyAthI vihAra karI jAmanagara padhAryA. pUjya moTA ratilAlajI maunadhArI hatA ane kaDaka saMta gaNAtA hatA. jayaMtamunijIne jaNAvatAM ghaNo ja harSa thAya che ke tenI saMbhALa levAmAM ane nAnA muni tarIke zuzruSA karavAmAM temaNe jAyaphTa kacAzu ? rASTrI, sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 74 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. ratilAlajI svAmI jJAna-upAsanAnA khUba pakSapAtI hatA. ekasAthe cAra varasanI parIkSA ApavAnI hatI ane teno lagAtAra abhyAsa karavAno hato. vAMcanamAM pUro samaya ApavA mATe temaNe jayaMtamunijIne bhalAmaNa karI. zrI jayaMtamunijI rAta-divasa abhyAsamAM ekalIna banI gayA. bAkInI badhI sevAo pU. ratilAlajI mahArAje upADI lIdhI hatI. pU. ratilAlajI svAmI pote ja banne saMtanI gaucarI, pANI, vastra-pakSAlana, pratilekhana, zaiyAsaMzodhana ityAdi karatA hatA. teo AhAra-pANImAM khUba cIvaTa rAkhatA. vidyArthIne anukULa gocarI lAvI samaya para AhAra karAvavo te eka prakAre temanI pravRtti banI gaI hatI. eka nAnuM kAma paNa jayaMtamunine karavA detA nahIM. kadAca eka pitA paNa potAnA putranI ATalI saMbhALa na rAkhI zake. temaNe ghaNI uccakoTinI sevAzuzrUSA bajAvI. pU. ratilAlajI mahArAje abhyAsamAM sahayoga Apyo. jayaMtamunijInA mana para emanA vatsala, virala vyaktitvanI chApa pADI gayA che. Aje paNa gurudeva A prasaMgane yAda kare che tyAre goMDalagacchanA pUjya tapasamrATa ratilAlajI svAmIne natamastaka thaI bhAva arpaNa kare che. kharekhara, te jeTalA tapasamrATa hatA, tethI vadhAre sevAsamrATa hatA. sAcuM kaho to temane sevAsamrATanuM pada ApavAnI jarUra hatI. dhanya che, vaDIla hovA chatAM temaNe laghumuninI apUrva sevA bajAvI. AvA viziSTa guNavALA vaDIla gurubaMdhu tapasvI ratilAlajI mahArAja potAnI gauravagAthA mUkI gayA che. jAmanagara bheDA dharmazALAmAM saMto UtaryA hatA. e vakhate kacchamAM javAnI koI relavevyavasthA na hatI. jethI hajAro kacchI bhAI-baheno muMbaIthI jAmanagara AvI dariyAraste boTamAM besI kaccha jatAM. A AkhI dharmazALA kacchIonI bheDA dharmazALA tarIke e jANItI hatI. e vakhate DaoN. mahetAsAheba jAmanagaranA suprasiddha rAjamAnya dAktara hatA. e samaye vizvanAM be moTAM soleriyama jANItAM hatAM. eka soleriyama phrAMsamAM sthapAyeluM hatuM ane bIjuM jAmanagaramAM hatuM. A soleriyama sthApavAnuM zreya jAmanagaranAM rANI gulAlakuMvarabA tathA DaoN. mahetAne phALe jAya che. DaoN. mahetA kuzaLa meDikala DaoNkTara hatA paNa te sAthe AyurvedanA paNa eTalA ja pAraMgata mahAna vidvAna hatA. soleriyama uparAMta temaNe jAmanagaranuM prasiddha Ayurvedika saMsthAna sthApyuM hatuM. tenuM nirmANa eTaluM vyavasthita ane suMdara rIte karyuM hatuM ke teno namUno vizvamAM maLavo muzkela che. mahetAsAheba jaina saMto pratye paNa UMDI bhakti dharAvatA hatA. temanAM patnI paNa evAM ja dharmazIla, bhaktipradhAna ane samajadAra zrAvikA hatAM. jyAM gurudeva UtaryA hatA temanI pAse ja mahetAsAhebano baMgalo hato. teo saMtonI badhI AvazyakatAnuM dhyAna rAkhatA. mahetAsAhebanuM vajana muzkelathI pAMtrIsa kilo haze, paraMtu mastiSka jANe hajAro kilonuM hatuM. jeTalA komaLa hatA eTalA ja kaDaka paNa hatA. temanI pAsethI ghaNuM zIkhavAnuM maLyuM. racyo navIna itihAsa D 75 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNadAbAvAnA AzramamAM parIkSA ApavAnuM kendra hatuM. rAta-divasanA parizrama pachI saMpUrNa madhyamA'nI parIkSA ApavAnI hatI. pepara lakhAyA pachI pariNAma bahAra paDyuM tyAre jayaMtamunijI sArA naMbare uttIrNa thayA hatA. emanuM prathama naMbara meLavavAnuM svapna sAkAra thayuM nahIM, paraMtu saMskRta ane darzanazAstranA abhyAsanI pipAsA vadhu tIvra thaI. rAjakoTamAM prANazaMkarabhAIe saMskRtanA abhyAsa mATe je jijJAsA jAgrata karI hatI te have vadhu abhyAsa vagara saMtoSAya tema na hatI. ItihAsano navIna adhyAyaH moTA ratilAlajI mahArAja ane jayaMtamunijI jAmanagarathI kAlAvaDa padhAryA. A tarapha gurudeva prANalAlajI svAmI paNa kAlAvaDa padhAryA. pAMce saMtonuM milana thayuM. tyAre jayaMtamunijIe vAta mUkI ke teo saMskRtanA tathA nyAyadarzananA abhyAsa mATe vArANasI javA icche che. rAjakoTa gurukuLamAM prANazaMkarabhAIe saMskRtanuM rasAsvAdana karAvyuM hatuM. e pachI paMDita rozanalAlajIe ucca abhyAsa karAvyA pachI ane madhyamAnI parIkSAnI saphaLatA prApta karyA bAda saMskRta ane darzanazAstranA vadhu abhyAsanI tRSA vadhu tIvra thaI. kAzInA paMDito pAse jaI vadhu abhyAsa karavAmAM Ave to ja e jJAnajijJAsA saMtoSAya tema hatI. zarUAtamAM gurudeve dhyAna na ApyuM, paNa gurudevane aMtaramAM AbhAsa thayo hato ke jayaMtI have saurASTranI sImAmAM baMdhAI na jatAM vizALa vihArayAtrAmAM joDAze. thoDA samaya mATe vAta visAre paDI gaI, paNa jayaMtamunijInA aMtaramAM kAzI javAnI bhAvanA vadhatI jatI hatI. A varSe pUjya gurudevanuM cAturmAsa jAmanagara hatuM. zrI chaganabhAI jAdavajI dozInA AgrahathI pU. tapasvI jagajIvana mahArAja tathA jayaMtamunine kAlAvaDa cAturmAsa mATe mUkyA. kAlAvaDathI svataMtra cAturmAsano zubhAraMbha thayo. atyAra sudhI abhyAsa mATe alaga hatA, paraMtu A varase cAturmAsa nimitte khAsa judA paDyA. gurukRpAthI kAlAvaDanuM cAturmAsa ghaNuM saphaLa thayuM. A cAturmAsa daramyAna 1947mAM bhAratane AjhAdI maLI. paMdaramI oNgasTe AjhAdInI ujavaNI karavAno avasara upalabdha thayo. bhArata-pAkistAnanA vibhAjanathI je mAnavasaMhAra thayo hato tenAM jakhama haju rUjhAyAM na hatAM, tyAM AnaMda-utsava Ujavavo kaI rIte ? kAlAvaDanA vizALa medAnamAM eka virATa sabhA bharavAmAM AvI. AjhAdI vize bhASaNa ApanAra koI netA na hatA. jyAre jayaMtamunijI A viSayamAM ghaNo rasa ane jANakArI dharAvatA hatA. bhAgalA paDavAthI jayaMtamunijInI gAMdhIvAdI zraddhA calAyamAna thaI gaI hatI. hindu mAnasa jAgrata thayuM hatuM. AjhAdI e phakta gAMdhImArgano puruSArtha na hato. lAkho yuvakoe ane yuvatIoe balidAna ApyAM hatAM. subhASacaMdra bojha AjhAda hiMda phojanI racanA karI barmAnI bhUmi parathI aMgrejone lalakAryA hatA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 076. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASa bojhanA lalakArano paDagho samagra dezamAM paDyo. teo krAMtikArI hovAthI ane rAjanItinA siddhAMto jANatA hovAthI ahiMsA AMdolanamAM pUro vizvAsa karatA nahIM. jarUra paDe to aMgrejo sAme yuddha karavA taiyAra hatA. temaNe eka svataMtra senA "AjhAda hiMda phoja'nI sthApanA karI. subhASacaMdra bojhanA "calo dilhI'nA nArAthI aMgreja sarakAra dhrUjI UThI. gAMdhI pravRttine pariNAme jAgelA AMdolano sAme aMgreja sarakArane jhUkavuM paDyuM. poMDicerInA yogI araviMda ghoSanA janmadivasa 15 oNgasTe aMgrejoe bhAratanI sattAnAM sUtro bhAratIya prajAne soMpI dIdhAM. janatAnA AgrahathI jayaMtamunijI AjhAdI utsava sabhAmAM padhAryA. satata doDha kalAka sudhI AjhAdI para bhASaNa ApyuM, mahAtmA gAMdhI ane bIjA netAonA jayakAra sAthe bhAratamAtAno jayakAra karyo. ATalI vizALa rASTrIya sabhAmAM bedhaDaka bhASaNa ApavAno jayaMtamunijI mATe A prathama avasara hato. A bhASaNamAM temaNe AjhAdInA aMtaraMga bhAvane paNa samajAvyo hato. nirNayanI ghaDI ? kAlAvaDamAM jayaMtamunijInAM sAMsArika nAnAM bahena jayAbahena dhArmika abhyAsa karatAM hatAM. teono dIkSA levAno nirNaya aphara hato. gurudeva zrI prANalAlajI svAmI jAmanagarathI kAlAvADa padhAryA. jayAbahenane sAvarakuMDalAmAM dIkSA ApavAnuM nakkI thayuM. temanI sAthe gulAbabahena tathA prANakuMvarabahena dIkSA levAnAM umedavAra hatAM. sAvarakuMDalA saMgha apUrva lAbha maLavA bAbata utsAha dharAvato hato. zrI jayaMtamunijIe puna: gurudevane vinaMtI karI ke teo kAzI abhyAsa karavA javA mATe AjJApradAna kare. gurudeva have jayaMtamuninA AMtarika bhAvane pAmI gayA hatA. temaNe kahyuM, "jo tapasvI jagajIvanajI mahArAja sAtha ApavA taiyAra hoya to ja huM AjJA ApI zakuM. kAzI ekalA javAya nahIM." jayaMtamunijIno nirdhAra hato ke sAtha na maLe to ekalA cAlI nIkaLavuM. gurudeve rahasya samajAvyuM. be saMta hovA joIe tenI pAchaLano marma samajAvyo. tapasvI mahArAjane sAthe javA mATe taiyAra karyA. kharekhara, A vicAra guru mahArAja mATe ziSyano mahAviyoga Ubho karanAro hato, jyAre jayaMtamunijI mATe jIvanane eka navo ane yazasvI vaLAMka ApanAra hato. atyAra sudhI koI paNa sthAnakavAsI saMta vArANasI sudhI vihAra karI gayA na hatA. aneka varSo pahelAM yazovijayajI mahArAja adhyayana arthe khAsa vArANasI gayA hatA. tyArabAda jaina sAdhu mATe adhyayana karavA vArANasI javAno A prathama avasara hato. jayaMtamunijI mATe ja nahIM, paNa jaina samAja mATe A eka aitihAsika ghaTanA banI gaI. racyo navIna itihAsa 77 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlAvaDamAM vicAravimarza thayA pachI badhA saMto ane sAdhvIjIo sAvarakuMDalA padhAryA. sAvarakuMDalA saMgha dIkSA occhavanI badhI taiyArI karI cUkyo hato. gurudeva ziSyo sahita sAvarakuMDalA padhAryA. dIkSA utsava UjavAya te pahelAM mahAtmA gAMdhInI hatyAno banAva banyo. samagra dezamAM hAhAkAra macI gayo. sAvarakuMDalA to gAMdhIpremIonA janasamUhanuM mukhya kendra hatuM. AkhA sAvarakuMDalAmAM citkAra thaI gayo. nAvalI nadInA vizALa medAnamAM jotajotAmAM vIsa hajAra mANaso ekatra thaI gayA. gurudeva svayaM jayaMtamunine sAthe laI A sabhAmAM padhAryA. gurudeve kahyuM, "jayaMtI, A rASTrIya ghaTanA che. tuM to khAdIdhArI cho. tane A viSayamAM bolavuM phAvaze." jayaMtamunijI vIsa miniTa sudhI lagAtAra bolyA. jayaMtamunie mahAtmA gAMdhIjIne hArdika zraddhAMjali ApatAM kahyuM : gAMdhIjI satyanA avatAra hatA. ImAnadArI temanA kaNekaNamAM samAyelI hatI. siddhAMtane khAtara marI phITavAno ke balidAna ApavAno temano saMkalpa hato. anyAyanI sAme jhUkavA karatAM marI javuM sAruM, tevA dRDha vicAravALA hatA. temaNe AkhI jiMdagI anyAyanI sAme laDavAmAM vitAvI. rASTrahita karatAM paNa temaNe satya ane ahiMsAne vadhu prAdhAnya ApyuM. Aje temanAM Agrahane kAraNe ja teo dezane mATe samarpita thayA. gAMdhIjIno Agraha eTale satyAgraha. AvI vizvavaMdanIya vibhUtine Aja bhAratanI prajA gumAvI beThI che. lAge che ke ApaNe anAtha thaI gayA chIe. bhAratanuM zirachatra UDI gayuM che." AvI hRdayasparzI zraddhAMjali arpaNa karatA janasamUhe jayaMtamunijIne premathI vadhAvI lIdhA hatA. gurudevane paNa lAgyuM ke ziSya tarIke jayaMtamunijIe emanA gauravamAM vadhAro karyo che. harijanonI hAjarImAM gAMdhIjIne zraddhAMjali bIje divase AmajanatAnA kAryakartAoe bIjI eka sabhAnuM Ayojana karAvyuM. jayaMtamunijIe harijana pratyenI gAMdhIjInI lAgaNIno ullekha karyo hato. A vizALa sabhAmAM mukhya rUpe seMkaDo harijanone AmaMtrita karyA hatA. mukhya vaktA tarIke zrI jayaMtamunijIne AmaMtrita karyA hatA. gurudevanI apAra kRpA hatI. teo jayaMtamunine laI puna: harijana sabhAmAM padhAryA tyAre lokoe tALIonA gaDagaDATathI gurudevane vadhAvI lIdhA. ahIM jayaMtamunijIe satata doDha kalAka sudhI pravacana ApyuM. potAnA jozIlA pravacanamAM kahyuM : harijanone aspRzya mAnI je vyavahAra thayo che te bhAratIya saMskRtinuM moTuM kalaMka che. muLa zAstro ke vedomAM varNavyavasthA che, paraMtu aspRzyatAnuM nAma nathI. cAra varNa samAjanAM cAra sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 378 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramukha aMga che. aMgane aspRzya mAnI kApI nAkhavAmAM Ave to eka aMganuM mRtyu thAya. samAja paNa laMgaDo banI jAya. aspRzyatAe AgaLa cAlIne dhRNAnuM rUpa dhAraNa karyuM. ATalA moTA vizALa janasamUhane dhRNAnI dRSTie jovAthI dezane moTI hAni thaI che. deza khaMDita thaI gayo che. karoDonI saMkhyA dharAvato harijanasamAja anAtha banI gayo ane garIbImAM sapaDAyo. jyAre A dezamAM muslima saMskRti AvI, arthAt musalamAnonuM rAja AvyuM tyAre harijanasamAjanA bahu moTA varga dharmaparivartana karyuM. jANe apamAnano badalo levAno hoya te rIte tenuM parivartana thaI rahyuM hatuM. harijano pratyenI aspRzyatAno ke temanA pratye tiraskAra karavAno koI zAstrIya AdhAra nathI. temaja koIne adhikAra nathI ke potAnA baMdhuone dhRNAnI dRSTie joI temano tiraskAra kare. e to bhAratIya saMskRtinI mahAnatA hatI ke ATaluM ghora apamAna hovA chatAM harijana baMdhuoe pote hindu che te bhAvanAne jALavI rAkhI ane hindu dharma pratye zraddhA dharAve che. dharmAcAryo ke dharmaguruoe A viSayamAM UMDANathI vicAra karyo hoya tema lAgatuM nathI. dhArmika aMdhazraddhAnA joramAM ApaNA dharmaguruo rASTrahita ke sAmAjika dRSTie AgaLa vicArI zakyA nathI. hindu dharma dayA, prema, sahRdayatA ane mAnavatA para AdhArita che. dIrghadRSTinA abhAve temaNe dharmanA nAme mAnavatAnuM apamAna karyuM che. Aje ApaNo deza tenAM kaDavAM phaLa bhogavI rahyo che. mahAtmA gAMdhIjIe A viSayamAM sacoTa AMdolanano AraMbha karI samagra bhAratane cetanA ApI jagADyo che." jayaMtamunijInA pravacanamAM vAraMvAra tALIo paDatI hatI ane harijana baMdhuone lAgatuM hatuM ke dhArmika vyAsapITha parathI ApaNane koI nyAya ApI rahyuM che. sAvarakuMDalAmAM A sabhA lAMbA samaya sudhI yAdagAra banI gaI. jayAbAInI dIkSA : kAzI abhyAsa mATe javAnI AjJA maLI cUkI hatI ane have vihAranI taiyArI thaI rahI hatI. vi. saM. 2002nI phAgaNa suda pAMcama tA. 15-3-48nuM vihAranuM muhUrta nakkI karavAmAM AvyuM. jayAbAI svAmIne dIkSA ApyA pachI trIjA divase paga upADavAno hato. jayaMtamunijI kahe che : amArA karatAM jayAbAI svAmI mATe A kaThaNa paLa hatI. pitA-putra baMne ekasAthe dUra cAlyA jAya, saMta tarIke potAnuM koI nahIM, evo AbhAsa nava-dIkSitane thAya te sahaja hatuM. ame samajAvyA ke prabhAbAI svAmI tamArI sAthe che. moTAMbahena che. tamAruM badhuM dhyAna rAkhaze ane tethI vadhAre ujjamabAI svAmI sAthvI tarIke khUba ujvaLa kIrti dharAvI jJAna-dhyAnathI zobhI rahyA che. teo vizALa hRdayavALA che. saune potAnI hUMpha ApI zake tevA che. prabhAbAI svAmI temanAM prathama ziSyA che ane tenA para ujamabAI svAmInI apAra kRpA che. jethI tamane jarA paNa du:kha lAgaze nahIM." racyo navIna itihAsa 0 79 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A samaye baMne saMtoe ghaNuM kaThaNa kALajuM rAkhavuM paDe tema hatuM. jayaMtamuni karatAM tapasvI mahArAjanuM hRdaya vadhAre valovAya te svAbhAvika che. teo samatAmaya vyaktitvanA dhAraka hovAthI ane jJAnapUrvaka potAnA AtmAne samajAvI zake tevA samartha hovAthI temaNe apUrva zAMtino paricaya Apyo. jayAbahena, gulAbabahena ane prANakuMvarabahenanI dIkSAo khUba dhAmadhUmathI saMpanna thaI. dalakhANiyAthI mAtuzrI amRtabahena ane moTobhAI zrI amRtalAlabhAI sAthe samagra parivAra upasthita hato. amRtabahene khUba zAMti jALavI rAkhI. temaNe hArdika bhAve AjJA pradAna karI hatI. bIjI bAju jayaMtamunijInI gujarAtathI bahAra banArasa javA mATenI vihArayAtrAnI taiyArI thaI cUkI hatI. vidAya veLAnI aNamola zIkhaH pU. gurudeva saurASTrakesarI zrI prANalAlajI svAmIe pUjya tapasvI jagajIvana mahArAjane Adeza Apyo ke "tamo jayaMtamunijIne sAthe laI banArasa padhAro ane temane je abhyAsa karavo hoya temAM sahayoga ApI gurupada nibhAvo. atyAre tame vaDIlabaMdhu hovA chatAM guru tarIke AzIrvAda ApI, ziSya tarIke saMbhALI lezo. kAraNa ke amArAthI have jayaMtI dUra jAya che ane tamane suprata karavAmAM Ave che." Adeza ApyA pachI gurudeve tapasvI jagajIvana mahArAjane bhalAmaNa karI, "juo tapasvIjI! jayaMtI bALaka che. yuvAhRdaya che. navuM lohI che. krAMtikArI vicAro dharAve che, sAthe sAthe bhaNavAnI tIvra abhilASA che. tamo zANA, catura ane gaMbhIra cho. eTale kyAre paNa bolavAmAM ke cAlavAmAM bhUla kare, vinayanI maryAdA na jaLavAya, tyAre temane khUba ja jALavI lezo. jarApaNa matabheda na thAya teno upayoga rAkhazo. udAra hRdayathI kAma lezo. tame atyAre pitA paNa cho ane guru paNa cho. ApaNA saMpradAyanI zobhA vadhe te rIte vyavahAra karazo." tapasvI jagajIvana mahArAjane pUjya gurudeve ATalI bhalAmaNa karI tyAre tapasvIjInI AMkho narama thaI azruthI bhijANI. tapasvI jagajIvana mahArAja bolyA ke "gurudeva, jayaMtIno abhyAsa to thaze ja. paraMtu amArA mATe sauthI moTuM du:kha e che ke Aje ApanAthI alaga thaI ApanI sevAthI vaMcita thaI rahyA chIe. Ape je bhalAmaNa karI temAM ratibhAra pharaka nahIM paDe. ApanA AzIrvAdathI badhuM pAra Utaraze. Ape je javAbadArI soMpI che te yathAtatha saMbhALavAnI koziza karIza. bhagavAnane e ja prArthanA che ke aharniza ApanI kRpA amArA upara varasatI rahe. Apa to samartha saMta cho. ame sAmAnya munirvAda chIe. Apano varad hasta amArA zira para kAyama rahe e ja aMtaraMga prArthanA che." sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 80 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyArabAda gurudeve jayaMtamunijIne pAse bolAvI premathI besADyA. gurudeva kazuM kahe e pahelAM ja gaLagaLA thaI gayA. premathI temanuM hRdaya bharAI AvyuM. vANI avaruddha thaI gaI. jayaMtamunijIe gurudevanAM caraNa pakaDI lIdhAM. khoLAmAM mAthuM mUkyuM. gurudeve potAno premALa hAtha temanI pITha para pheravyo. thoDA svastha thayA tyAre bhalAmaNa karI : "jayaMtI, tAro abhyAsa to barAbara che, paraMtu tapasvIjInI sAthe tuM jaI rahyo che. temanuM mana tapasyAne kAraNe nAjuka che. eTale tAre pUruM dhyAna rAkhavAnuM che. tapasvI mahArAjanI avahelanA na thAya, tenuM dila jarA paNa na dubhAya teno pUro upayoga rAkhavAno che. atyAre phakta tArA pitA nathI, paraMtu vaDIla gurubaMdhu che. tame vihAra karazo tyAra pachI temane gurupade sthApyA che. tAre temano paDyo bola jhIlavAno che. tArI icchAthI viparIta hoya to paNa tapasvI mahArAjanI AjJAne aMtima mAnI teno amala karavAno che. haThAgraha ke kadAgrahamAM jarApaNa javuM nahIM. muninI maryAdAothI cAlavAnuM. tame be saMta cho. trIjuM koI vacamAM samajAvanAra nathI. jarApaNa UMce sAde bolAya ke vivAda thAya to samAja para khoTI asara paDe. tamo paNa vagovAI zako cho. mATe mArI khAsa bhalAmaNa che ke tAre A bAbatamAM jAgrata rahevAnuM che. tuM navA vicAra dharAve che. tapasvIjI jUnI mAnyatA pramANe vicAratA hoya. Ama vicArabheda thavAno avakAza che. paraMtu game tevo vicArabheda thAya chatAM tenuM dveSamaya rUpa thavuM na joIe. jyAMsudhI tapasvI mahArAja AjJA na Ape tyAM sudhI vicAro paDatA mUkIne paNa temanI AjJAne mAna ApavuM." anubhavanuM anupama bhAthuM : pUjya gurudeve jayaMtamunijIne A rIte nAnImoTI ghaNI vAto samajAvI ane uccakoTinA vicAronuM bhAthuM baMdhAvyuM. dhanya che emanA hRdayanI vizALatAne ! tyArabAda baMne saMtone sAthe besADI, saMpradAya saMbaMdhI ane vihArakSetro saMbaMdhI jarUrI vAto samajAvI. goMDala saMpradAyane anya saMpradAya sAthe jyAM jyAM kAma paDe tyAM kevI rIte vartavuM te vize paNa dhyAna kheMcyuM. (1) tame gujarAta choDI rAjasthAna ane mevADanA kSetramAM jazo, to tyAM mAravADI saMtonA saMpradAyabheda jovA maLaze. (2) dharmadAsajIno saMgha, hukamacaMdajI mahArAjano saMgha, cothamalajI divAkara mahArAjano saMgha ane e sivAya bIjA keTalAka moTA sAdhuonA alaga alaga saMghADA ane temanAM alaga alaga sthAnako rastAmAM maLaze. jyAM matabheda hoya tyAM tamo dharmadAsajInA saMghADAnA upAzrayamAM UtaravAnuM rAkhazo. (3) pUjya javAharalAlajI mahArAja kAThiyAvADa padhArI gayA che. goMDala saMpradAya vize teo sanmAna dharAve che. javAharalAlajI mahArAjanA zrAvako sAthe sAro vyavahAra rAkhavo. e racyo navIna itihAsa Z 81 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja rIte cothamalajI mahArAjanA sAdhuo udAravAdI che. tyAM tevI jAtano vyavahAra karavo. koI paNa saMpradAyanI potAnI mAnyatA para prahAra karI, tene kaDavuM lAge tevo vyavahAra na karavo. rAjasthAnanA zrAvako khUba ja bhaktivALA hoya che. paraMtu eTalA ja AgrahI ane kriyApremI che. ApaNA saMpradAyanI garimA ochI na thAya, teno khyAla rAkhavo. (4) pAMca samiti ane traNa guptinI maryAdAo jALavI rAkhavI. A ATha pravacanamAtA kharekhara saMtonuM mAtA tarIke ja rakSaNa kare che. pUjya gurudeve naitika, zAstrIya ane vyavahArika dRSTie saMpa-salAha vadhe tevI ghaNI zikSAo ApI. juo to kharA ! ziSyonuM hita emanA hRdayamAM keTale UMDe sudhI vaseluM hatuM ! potAno kIMmatI samaya ApIne temaNe satata be divasa baMne munione mAnasika rIte taiyAra karyA. potAnA mATe atyaMta AghAtajanaka ane vyathAjanaka hovA chatAM, potAnI vedanAne dabAvIne hitadaSTi dhAraNa karI, ziSyo upara je amRtavarSA karI te alaukika avasara hato. keTalIka bhalAmaNo ekAMtamAM karI, jyAre keTalIka zrAvaka samudAyanI upasthitimAM paNa karI. gurudevane mATe to eka AkarI ghaDI hatI. pAMca sAdhuno saMghADo aDadho thaI javAno hato. temane to vipakUpa (jherano kaToro) pIvA jevuM hatuM, paraMtu gurudeve kaThaNa hRdaya rAkhIne jema bhagavAna mahAdeve viSapAna karI vizva para amRtavarSA karI hatI, tevI rIte gurudeva Aje viSapAna karIne ziSyo para amRtavarSA karI rahyA hatA. sAvarakuMDalA saMghe jaNAvyuM ke sAthe eka mANasa mokalavo jarUrI hato ane vihAramAM bIjI zuM vyavasthA karavI te jaNAvavA kahyuM, tyAre kAThiyAvADanA sthAnakavAsI saMtone sAthe vihAramAM rasoDAnI ke AhAra-pANInI alaga vyavasthA hoya tenI kalpanA sudhdhAM paNa na hatI. AvuM kazuM kalpa nahIM tevI dRDha mAnyatA hatI. sAdhu jyAM jAya tyAM potAnA puruSArthathI, sAdhaniyamane anusarIne teNe gocarI karavAnI ane AhArapANI meLavavAnAM hoya che. e ja sAdhujIvana che. e ja parIkSAno mArga che. aNagAra mATe bIjI koI vyavasthAnI jarUra hotI nathI. anya saMpradAyanA zrAvako je rIte potAnA sAdhusAdhvIne mATe je Ayojana kare, tevuM sthAnakavAsI sAdhuo mATe goThavaNa karavAnI paripATI na hatI. svataMtra rIte, muktabhAve sAdhuone vicaravAnuM hoya e dRDha mAnyatA hatI. mAtra saMgha taraphathI eka mANasa sevAmAM ApavAno rivAja hato. khAsa karIne sAdhvIjIo sAthe mANasa mokalavAnuM jarUrI gaNAtuM hatuM, jyAre saMto mATe to aTapaTo vihAra hoya, lAMbo vihAra hoya, mArga batAvavAnI jarUra hoya te samaye saMgha taraphathI mANasa ApavAmAM Avato. sAvarakuMDalA zrIsaMghe tapasvIjI mahArAja sAthe eka mANasa ApavAnuM nakkI karyuM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 82, Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurudeve preraNA ApI. sAvarakuMDalAnI najIkanA gAmano bhagavAna nAmano kuMbhAra maLI Avyo. te svabhAve saraLa, zAMta ane bhagavAnano mANasa hato. bhagavAna kuMbhAre hiMmata karI ke jyAM sudhI saMto mane sAthe laI jaze tyAM sudhI sAthe rahIza. mArAthI banatI sevA karIza. kevI vasamI ghaDI agAunA divase gurudeve vyAkhyAnamAM ghoSaNA karI ke pU. tapasvI mahArAja tathA jayaMtamunijI sAvarakuMDalAthI videza mATe vihAra karaze, jethI AvatIkAle pravacana baMdha raheze. badhAM bhAIbahenoe upAzrayamAM AvI javAnuM che. te vakhate banArasa javuM te videza javA barAbara gaNAtuM hatuM. badhA vaDIla zrAvakone gurudeve khAsa Adeza Apyo hato ke sAvarakuMDalA saMgha tarIke saue hAjara rahevAnuM che. pUjya ratilAlajI mahArAjanuM hRdaya eTaluM badhuM komaLa ke Ama be saMto judA paDe te temanAthI sahana thaI zake tema na hatuM. potAne mauna hovAthI gurumahArAjane izArAthI Thapako ApatA hatA, "A rIte saMtone chUTA pADI paradeza javAnI AjJA kema Apo cho?" teo vidAyaveLAe rahI na zakyA. temanA caraNa vAMghA tyAre AzIrvAda to ApyA, paraMtu temanI mukhAkRti karamAI gaI hatI. temane khUba UMDI du:khanI lAgaNI thaI hatI. nAnA ratilAlajI mahArAja tathA gurudeva, badho sAdhvI samudAya ane sAvarakuMDalAno vizALa janasamUha vidAya ApavA mATe eka kilomITa2 AvyA. AMbAvADiyuM AvyuM tyAre tapasvI mahArAje gurudevane Agraha karyo, 'have Apa rokAva.' gurudeva tathA janasamUha sau aTakyA. juo, gurukRpAthI e vakhate kevA sArA zukana thAya che! sAva2kuMDalAnA mAnavaMtA zrAvaka zrIyuta kuberabhAI tvarita gatithI zeraDInA khetaramAM gayA, vADha cAlato hato. teo ikSarasanuM bogharaNuM bharIne laI AvyA. gurudevane rasa vahorAvyo. gurudeve potAnA baMne vahAlA ziSyone svahaste ikSurasanuM pAna karAvyuM. jayaMtamuni rasa laI zakyA. pU. tapasvI mahA2Ajane kAyamano nava vAgyA sudhIno covihAra hovAthI temane mATe pAtrAmAM rasa lIdho. kuberabhAIe hAjara rahela badhAne rasano prasAda Apyo. rasanI ja prabhAvanA thaI. saurASTrakesarI, mahAna samartha, samAjanA lADIlA gurudeva prANalAlajI svAmIe gadgad kaMThe mAMgalika saMbhaLAvyuM. jayaMtamuninI nAnI DAyarImAM AzIrvAdanuM eka pAnuM lakhI ApyuM. lAla ane jAMbuDiyA akSarathI lakheluM A pAnuM kharekhara gurudevanuM dhabakatuM hRdaya bolatuM hatuM. zrI prabhAbAI svAmIe tathA ujjamabAI svAmIe rajoharaNamAM rakSA bAMdhI ane kumakumanAM chAMTaNAM karyAM. zrI ujamabAI mahAsatIjIe bahu ThaMDuM pANI Ape tevI nAnI mATalI munijIne soMpIne kahyuM, "juo nAnA mahArAja, tapasvI mahArAjane koI paNa cIjano khAvA-pIvAno moha nathI. racyo navIna itihAsa C 83 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa temane ekadama ThaMDuM pANI anukULa paDe che tenI mane khabara che. covihAra pALe tyAre ThaMDuM pANI joIe." gurudeva prANalAla svAmI paNa jANatA hatA, jethI mahAsatIjIne preraNA ApI haze. jayaMtamunijIe mATalI saMbhALapUrvaka sAthe laI lIdhI. pAMca varSa banArasamAM abhyAsa karI jayaMtamunijI puna: gurucaraNe cAlyA Avaze tevo Adeza apAyo hato. gurudevane paNa hatuM ke pAMca varSa jatAM zuM vAra lAge? karmanI gati nyArI che. kALano pravAha abAdhita che. manuSyanI kalpanAthI para evuM kALanA peTamAM ghaNuM ghaNuM samAyeluM hoya che. zuM kharekhara, A chellI ghaDI hatI? pU. gurudevanuM A chelluM darzana hatuM ? zuM A kAyamanI vidAya hatI ? kalpanA karIe to pAra pAmI zakAya. paraMtu kharekhara gurudevanA milananI A chellI ghaDI hatI! kALa paribaLe tapasvIjI mahArAja tathA jayaMtImunijI kAThiyAvADa choDI paradeza gayA te gayA. pAchA pharI na zakyA. videzathI pAchA AvI na zakyA ! varasonAM vahANAM vAyAM. gurudeva devagatine prApta thayA. he prabhu ! kevI vasamI ghaDI pharIthI A pArasanI pratimA jevA gurudevanI mUrtinAM punaHdarzana na thayAM te na ja thayAM ! lokoe jayajayakAra karyo ane janasamUha gurudevanI sAthe pAcho vaLI gayo. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheka D 84 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu 6 to calatA bhalA ekalAaTUlA saMto cAlI nIkaLyA. nAnA ratilAlajI mahArAja ghaNA premALa svabhAvanA saraLa jIva hatA. temaNe tapasvI mahArAjanI sevAmAM rAta-divasa eka karyA hatA. evA e munivara sAtha choDI na zakyA. gurudevanI AjJA laI be sTezana sudhI AgaLa vadhyA. teoe be divasa pANI, vastrapakSAlana, vihAranI paricaryA apUrva rIte bajAvI ane premanI chApa choDI gayA. sAvarakuMDalAnA pAMca yuvako liliyA sudhI sAthe hatA. liliyAthI nAnA ratilAlajI svAmI ane A yuvakoe vidAya lIdhI. have kharekhara A saMto ekalA paDyA, paraMtu vihArano prabaLa bhAva hovAthI badhuM sahana karI, potAnA nizcaya upara aDaga rahyA. phakta eka bhagavAna kuMbhAra potAnI lAMbI lAkaDI laI AgaLa AgaLa cAlato hato. saMto nIkaLyA tyAre sAdhupaNAnI kriyA tIvrapaNe pALavAnA saMskAro majabUta hatA. potAno bojo gRhasthane ApavAno na hato. A baMne saMtonAM upakaraNa, vastra, pothI, jJAnapothI, dhAbaLIo, vagere maLI lagabhaga 20 kilo sAmAna jayaMtamuninI pITha para raheto. pU. tapasvIjI mahArAja nAnA pAtrA upADatA. potAnI lakhANapothI to pote ja upADatA hatA. divasa UgyA pachI, ThArelA pANIne ghaDAmAM vahoratA, tyAra pachIe bharelo ghaDo jayaMtamuninA hAthamAM raheto. bhayaMkara ga2mInA divasomAM vihAra zarU thayo hato. phAgaNa suda Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamathI aSADha suda pAMcame AgrA pahoMcyA tyAM sudhI cAre mahinA sakhata garamIno sAmano karavAno hato. AThaso mAIlano (1300 kilomITarano) vihAra hato. prakRtie evuM to manobaLa ApyuM ke jarApaNa nirAzA AvatI nahi. rastAmAM rokAvAmAM paNa ghaNA divaso vyatIta thatA hatA. e divaso bAda karatAM roja paMdarathI vIsa mAIlano vihAra thato. evareja rojanA sAtathI ATha mAIlanI thatI hatI. A kaparA vihAramAM ekamAtra sAtha hato sAvarakuMDalA saMghe Apelo bhagavAna nAmano kuMbhAra. bhagavAna tenA nAma pramANe kharekhara bhagavAnano mANasa hato! saurASTrathI carotaranA raste AgaLa vadhavAnuM hatuM. vihAranA prathama caraNamAM liliyA, dAmanagara, iMgorALA, daDavA, pacchegAma, pANavI, baravALA, bhImanAtha, dhoLakA, dhaMdhukA, haDAlA, guMdI, naDiyAda, umareTha, dAhoda, ratalAma, ujjaina, zivapurI, ityAdi gAma ane nagaronI sparzanA karI. moTAM zahera ane kSetromAM eka saptAha jeTaluM rokAvAnuM thatuM. tyAM ArAma karavAno ane tyAM birAjamAna saMtonAM darzana ka2vAno avasara maLato hato. bAkInA divasomAM khUba lAMbA vihAra thatA hatA. 1948nI 28mI mArce saMto dhaMdhukA pahoMcyA. dhaMdhukAmAM bhAvasAra loko nivAsa kare che. teoe jaina upAzraya bAMdhyo che. bhAvasAra jJAtinA sAmAnya gharanAM bhAIo ane baheno kAlAMno dhaMdho kare che. A pradezamAM kapAsa ghaNo thAya che. bhAvasAra kapAsa ane kAlAMnA vyApAra ane kAmakAjamAM rokAyelA hoya che. pravacana sAMbhaLavA baheno Ave tyAre kAlAMnI TokarI sAthe laIne AvyAM hoya. kAlAM vINatAM jAya ane vyAkhyAna sAMbhaLatAM jAya. badhI baheno aMdaroaMdara vAto paNa karatI hoya. zAMti jALavavAnuM kahIe to kaheze ke, "mahArAja, tame vyAkhyAna calAve rAkho." saMtanI bhaktimAM bhAvasAra ghaNA AgaLa che. teo custapaNe sthAnakavAsI dharmanuM pAlana kare che. bhAvasAra komamAM paNa ghaNA moTA saMto thaI gayA che. boTAda saMpradAyamAM bhAvasAra zrAvakonI pradhAnatA che. sthAnakavAsI samAjanA mahAna vidvAna, ane darzanazAstranA prakAMDa paMDita zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA paNa bhAvasAra ja hatA. bhAlapradeza ane saMtabAlajI : dhaMdhukA choDyA pachI bhAlapradezanI sarahada zarU thAya che. kAThiyAvADa ane gujarAtanI vacce eka vilakSaNa pradeza che, je bhAlapradeza kahevAya che. ahIM moTA pramANamAM ghauM pedA thAya che. saurASTramAM phakta bhAlamAM ghauMnI khetI thAya che. varasAdanA samayamAM Akho pradeza pANIthI bharAI jAya che. mATInA UMcA TillA banAvelA hoya che, tenA upara ja gAma vaselAM che. varasAdanA divasomAM gAmaDAno vyavahAra nAvathI ja cAle che. pUranAM pANI cAlyA jAya che tyAre A pANI ghaNo sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka I 86 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kImatI kAMpa AkhI jamIna upara pAtharI jAya che ane e kAMpa ja phaLadrupa khetInuM kAraNa bane che. AkhA bhAlamAM pANInI ghaNI achata che. jamInamAMthI pIvAnuM pANI nIkaLatuM nathI. je nIkaLe che te pANI khAruM hoya che. eTale bhAlanI prajAe moTAM taLAvo banAvyAM che. varasAda vakhate je pANI bharAya teno bAre mahinA upayoga kare che. A pANImAM jAnavaro paNa sApha thAya, gaMdakI paNa DhoLAya ane pIvAnuM pANI paNa vaparAya. A kAraNothI rogacALo khUba ja phelAya che. sthAnakavAsI jaina saMtabAlajI bhAlamAM padhAryA ane bhAlanI paristhiti joIne temaNe potAnuM AkhuM jIvana bhAlane samarpita karyuM. bhAla pradezanuM eka gAma guMdI che. tyAM temaNe Azrama banAvyo. A Azrama guMdI Azrama tarIke prasiddhi pAmyo che. ApaNA pUjya munivarone tA. 1-4-48nA roja guMdI mukAme saMtabAlajIno sAkSAtkAra thayo. temanAM darzana thayAM. jayaMtamunijI sAhityadRSTie saMtabAlajIne potAnA gurUsama mAnatA hatA. ahIM saMtabAlajInAM darzana thatAM temane apUrva AnaMdano anubhava thayo hato. saMtabAlajIe zrI jayaMtamunine AzIrvAda paNa ApyA hatA. jaLa e ja jIvana guMdI kendramAM saMtabAlajIe pANI sudhAravA mATe, ucca koTinA bIja ApavA mATe tathA prajAne kuvyasanathI mukta karavA mATe abhiyAna calAvyuM hatuM. jemAM pANI sudhAravA mATe teoe bRhada yojanA banAvI. saMtabAlajIe bhAla upara adbhuta upakAra karyo che, jenuM saMkSipta vivaraNa ahIM ApavuM ucita raheze. tyAMnA enjiniyaronI salAha laIne, je taLAvamAM pANI bharI devAmAM AvatuM hatuM temAM vacce dIvAla caNI, tenA be bhAga karyA. eka bhAga pIvAnA pANI mATe ane bIjo vibhAga sAmAnya upayoga mATe. A taLAvanI surakSA mATe grAmya samiti banAvavAmAM AvI tathA taLAvamAM mAchalAM na mAravA mATe sakhta vyavasthA karavAmAM AvI. mAchalI taLAvanA pANIne suMdara ane svaccha rAkhe che. kharuM pUcho to mAchalI taLAvanI myunisipAlaTI che, AthI janatAne zuddha pANI maLavA mAMDyuM. carmaroga ane bIjI bImArIthI loko bacI zakyA. juo, A saMtanAM pagalAM thayAM pachI Izvare paNa bhAla para keTalI moTI kRpA varasAvI ! bhAlamAM haDALA karIne eka mukhya gAma che. haDALAnI pAsethI dhoLakA-dhaMdhukA relave lAina pAra thAya che. haDAlAnI nadI upara eka moTo UMco relave pula che. pulanI nIce relavee kALA paththaranA virATa thAMbhalA banAvyA che. A nadImAM eka varSe bhayaMkara pUra AvyuM. nadInuM pANI A thAMbhalI sAthe pracaMDa jorathI sAdhu to calatA bhalA 87 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athaDAvAthI tyAM eka vamaLa thavA lAgyuM. vamaLanA pracaMDa vegathI tyAM pAtALakvo banI gayo. pAtALamAMthI gaMgAjaLa jevo nirmaLa jaLano traNa phUTa bhaMbhoTiyo phUTI Avyo. bhaMbhoTiyo to zuM, eka jharaNuM ja phUTI nIkaLyuM ane apAra jaLarAzi pragaTa karI. pulanI nIce eka nAnuM evuM taLAva thaI gayuM ane e taLAvamAMthI eka mIThuM jharaNuM vahevA lAgyuM. bhAla mATe to bhagavAne mAno amRtavarSa karI dIdhI ! anumAna che ke e jharaNuM kadAca atyAra sudhI cAlu ja haze. kharekhara, saMtakRpA e IzvarakRpA tulya hoya che. saMtabAlajInI mAnavasevA ane sAhityasevA: guMdImAM saMtabAlajI sAthe eka divasa rahevAno suyoga sAMpaDyo. naitika jAgRti tathA mAnavakalyANa vize temanA anubhavo sAMbhaLyA. teoe gujarAtImAM lakhelAM graMtho saraLa, mArmika ane sAhitya daSTie ucca koTinA graMtho che. te vize jayaMtamunijIe saMtabAlajIno upakAra mAnI temane abhinaMdana ApyA. saMtabAlajI pAsethI ghaNuM zIkhavA maLyuM. saMtabAlajI vartamAna samayapravAho vize UMDA abhyAsI hatA ane samayapAlananA AgrahI hatA. bhagavAna mahAvIranI ahiMsAno vidheyAtmaka artha karI, sevAnA kAryamAM sakriya banI, karmayoga karI rahyA hatA. ApaNe saheje natamastaka banI jaIe tevo temano zubhaprabhAva hato. jyAre munirAja bhAlamAMthI vihAra karI gayA tyAre bhAlanI janatAe lAkho maNa ghauM pedA karyA hatA. A ghaune bajAramAM mokalavAnI taiyArI cAlatI hatI. ghauMne vAvavA mATe prakRti paNa A medAnI kSetramAM havAno teja pravAha sahaja vahAve che teno sAkSAt anubhava thayo. bhAla pAra karyA pachI gujarAtanI lIlI kaMcanabhUmi para paga mUkavAno avasara Avyo. chaganalAla jAdavajI dozI - Azcaryajanaka vacanabaddha zrAvakaH banne saMto guMdImAM saMtabAlajInA AzramamAM hatA tyAre kAlAvaDathI chaganalAla jAdavajI dozI munionAM darzana mATe AvyA. kharuM pUcho to darzana mATe nahIM, paNa banne saMtone pAchA vALavA mATe AvyA hatA. chaganabhAI khUba vyathita jaNAtA hatA. ahIM e lakhavuM ghaTe che ke vArANasI sudhInA lAMbA vihAra mATe koI paNa zrAvaka ke sAdhuno vizeSa sAtha na hato. munivaroe pote ja potAnI saghaLI vyavasthA karavAnI hatI. kAThiyAvADanA vistAramAMthI pasAra thatA hatA ane goMDala gacchanAM hajAro zrAvaka-zrAvikAo vaccethI pasAra thayAM hovA chatAM, munio ane temanA vikaTa ane aitihAsika vihAra pratye koInuM khAsa lakSya sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 88 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayuM na hatuM. phakta kAlAvaDanA zrAvaka chaganalAla jAdavajI dozI eka ja zrAvaka evA mAInA lAla zrAvaka nIkaLyA ke jenA haiyAmAM utpAta macI gayo ke munio gujarAta choDIne kema cAlyA jAya ? huM emane pAchA vALuM ! chaganabhAI jAdavajI gurudevanA parama bhakta zrAvaka hovAthI temaNe gurudevane paNa upAlaMbha Apyo: tame ziSyane kema AjJA ApI ?" pote bheTa vALI. temanuM varasItapa cAlu hatuM. gurumahArAjane pAchI vALavA mATe ekalA nIkaLI paDyA. manamAM kaMIka saMkalpa karelo ke gurumahArAja pAchA na Ave to huM varasItapanuM pAraNuM nahIM karuM! teo guMdI AvI pahoMcyA. A ekavacanI zrAvakanI hiMmata to juo! pUjya tapasvI mahArAjane temaNe sApha kahyuM : "Apa pAchA nahIM pharo tyAM sudhI huM varasItapanAM pAraNAM nahi karuM." premanA AvezamAM sAhajika rIte bolAyelAM vacano pAchaLa akhUTa bhakti ane dRDha nirdhAra hato. pU. tapasvI mahArAja pAchA pharI na zakyA. teoe 33 varSa sudhI ekAMtara upavAsa cAlu rAkhyA ane pAraNuM na karyuM te na ja karyuM ! varasItapa daramyAna teo svarge sidhAvI gayA. dhanya che A ekavacanI bhakta zrAvakane ! te koTi koTi abhinaMdanane pAtra che. guMdIthI dAhoda sudhI temaNe vihAramAM sAtha Apyo. ghaNI vAra vihAramAM AvanArA AgaLanA gAma sudhInA rastA ane bIjI vyavasthA pahelAM jaIne joI AvatA. chaganabhAI dozI utsAha sAthe AgaLa vadhI rahyA hatA. teo varSItapa karatA eTale temane thoDI takalIpha sahana karavI paDatI. pU. tapasvI mahArAje have pAchA pharavA mATe temane preraNA ApI, paraMtu A bhaktibhAvavALo marada potAnA sukhanI paravA karyA vinA saMtabhaktimAM lIna hato. AkhuM gujarAta pAra karAvI mALavAnA kinArA sudhI pahoMcADyA pachI ja teo pAchA pharyA hatA. doDhaso mAIlanI yAtrAmAM teNe je apUrva sevA karI che ane tana-mana-dhanathI bhoga Apyo che te avismaraNIya che. chaganabhAI dAhodathI ratalAma sudhInA rastAno sarve karI AvyA. AgaLano rasto ThIka hato, jethI chaganabhAI punaH kAThiyAvADa javA mATe taiyAra thaI gayA. teoe mAMgalika sAMbhaLI potAnI Teka yAda karAvatAM kahyuM, "jyAM sudhI gurudeva dezamAM pAchA nahi Avo tyAM sudhI mArA ekAMtarA upavAsa baMdha nahIM thAya. dhyAna rAkhajo ! A chagana bolyA pachI pharato nathI." ema kahI teNe mUcha para hAtha mUkyo. vidAya letI vakhate pUjya tapasvI mahArAjane ane zrI jayaMtamunijIne ekalA mUkatAM teo sAdhu to calatA bhalA 1 89 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALakanI jema raDI paDyA. e vakhate emane dhIraja baMdhAvavI bahu muzkela hatI. temaNe suMdara sevA bajAvI hatI. potAnI pAghaDI gurudevanAM caraNomAM mUkI, mAMgalika sAMbhaLI, azrubhInI AMkhe ane bhAre hRdaye pAchA vaLyA. jANe vihAranI vyavasthAno sabaLa AdhAra adRzya thaI gayo. temanI bhakti ane vacanabaddhatAne dhanya che ! kAThiyAvADa to pahADI pradeza che. jyAre gujarAtane lIlI nAghera che. roDane kinAre hajAro AMbAnAM vRkSo jovA maLe che. AMbAnI nIce kAcI-pAkI kerIonI pathArIo paDI hoya che. bhAla vaTAvatAM vRkSarAjI paNa najare caDavA lAgI hatI. ahIM dhoLakA jillAno pradeza AvI gayo hato. dhaMdhukAthI dhoLakA jatAM Akho pradeza badalAI jAya che. A dhoLakA purANakALamAM mahAbhAratanuM virATanagara hatuM. kahevAya che ke pAMDavoe A ja virATanagaramAM guptavAsamAM bAra mahinA vitAvyA hatA. A dRSTie dhoLakA eka aitihAsika nagarI che. kharekhara, A satya hakIkata hoya to kalpanA karo ke hastinApuranI mahArANI draupadIe ahIM dAsI rUpe selendrI banIne virATa rAjAnA rAjamAM caMdana pAmyuM hatuM. eka dAsI banIne teNe rAjakumArIonA hukamane mAthe caDAvI temanI sevA karI hatI. chatAM pote apUrva dhairya rAkhI, samayane mAna ApI, ujvala caritra pragaTa karyuM hatuM. dhanya che A mahAsatI draupadIjIne. bhArata varSanI mahAsatIomAM temaNe nAma lakhAvI bhAratano itihAsa ujjavala karyo che. dhoLakA pahoMcyA tyAre rastAmAM A itihAsa sAMbhaLavA maLyo hato. saMto tA. 3-4-48nA roja dhoLakAmAM cunIbhAInA pautra prANalAlajInA baMgalAmAM UtaryA. bhAlamAM pANInI jevI sthiti che evI ja sthiti dhoLakA pradezamAM paNa che. tyAM paNa zuddha pANI maLavuM durlabha che. jethI dhoLakAvAsIo jamInamAM TAMkA banAve che. cAlIsa-pacAsa phUTa UMDo kUvo banAvavAmAM Ave che. tenI cAretarapha pAkI dIvAlo bAMdhI, nIce pAkuM bhoMyataLiyuM karavAmAM Ave che ane upara DhAMkaNuM rAkhavAmAM Ave che. pachI kUvAnuM DhAMkaNuM baMdha karI, A TAMkA ne chatanI sAthe joDI devAmAM Ave che. varSAkALe varasAda varase te pahelAM chata sApha karavAmAM Ave che. chata upara je pANI paDe te badhuM TAMkAmAM cAlyuM jAya che. juo varuNadevanI kRpA. TAMkAnuM pANI nirmaLa gaMgAjaLa jevuM hoya che. kyAreya paNa A pANI bagaDatuM nathI. temAM kacaro paDato nathI ke durgadha paNa mAratuM nathI. TAMkAnuM pANI svaccha sphaTika jevuM rahe che. jaina zAstromAM AvA TAMkAnuM varNana che. bhagavAna mahAvIranA ziSya AnaMda zrAvake evA paccakhANa lIdhA hatA ke bAre mahinA svAti nakSatranuM ja pANI pIvuM. teo svAti nakSatranuM pANI TAMkAmAM saMgrahita karI letA hatA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 90 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMtamunijI kahe che ke TAMkAnI vAta zAstromAM vAMcI hatI, paraMtu haju pratyakSa jovAno prasaMga Avyo na hato. dhoLakAnA TAMkA joyA pachI tenI spaSTa pratIti thaI. joke jUnAgaDhamAM paNa AvA TAMkA banAvavAnI prathA hatI ane mANaso TAMkAthI pANI meLavatA tevuM sAMbhaLyuM che. bhAratamAM jyAM jyAM pANI na maLe tyAM tyAM TAMkA banAvavAnI prathA pracalita che. AkAzanuM zuddha pANI kharekhara gaMgAjaLa jevuM nirmaLa hoya che. bhagIrathe AkAzamAMthI gaMgA utArI teno kadAca tevo artha thaI zake che ke gaMgotrImAM jamA thatuM varSanuM pANI gaMgA rUpe AkhA dezanI siMcAI kare che. gujarAtamAM praveza : dhoLakAmAM eka divasanI sthiratAnA madhura anubhavo sAthe munirAjo naDiyAdanA rastethI gujarAtamAM pravezyA. amadAvAda ane vIramagAma DAbA hAtha tarapha chUTI gayA. kAThiyAvADathI gujarAta javAnA be mArgo prasiddha che H (1) vIramagAma-amadAvAda thaIne (2) dhoLakA-dhaMdhukA thaIne. dhoLakAdhaMdhukAno rasto TUMko hovAthI padayAtrIo mATe sugama che. tethI munIzvaroe kAThiyAvADathI bahAra nIkaLavA mATe dhoLakA-dhaMdhukAno rasto lIdho ane 1948nI sAtamI eprile naDiyAda padhAryA. komI ramakhANanA avazeSa : munimaMDaLa naDiyAdanA jaina upAzrayamAM padhAryA. naDiyAdanA jaina derAsaramAM birAjamAna vRddha saMtanAM paNa darzana thayAM. teoe hArdika svAgata karyuM. temaNe zrI jayaMtamunine vizeSarUpe AzIrvAda ApyA. naDiyAdamAM ghaNA pATIdAro jaina dharma pALe che. teo saMgaThita paNa che. sAdhana-saMpanna hovAthI badhI rIte lAbha paNa laI zake che. tyAMnA jaina oNphisara darzana karavA mATe AvyA. teoe gujarAtanI bhUminI dAhoda sudhInA rastAnI vigata ApI. naDiyAda pachIno pradeza khetIpradhAna hato. cAre tarapha hariyALI hatI. carotaranA saMtapremI mANasono paricaya thavAthI vihAra ghaNo sukharUpa banI gayo hato. temAM vaLI chaganabhAI dozI potAnI mIThI bhASAthI saunAM dila jItI letAM hatAM. te jagyAe jagyAe dareka jAtanI taiyArI rAkhI saMtone sAtA upajAvatA hatA. umareThamAM janatAe khUba sneha Apyo. ahIMthI nAnAM gAmono sparza karI, DAkora, ThAsarA thaIne godharA pahoMcavAnuM hatuM. jyAM jyAM hiMdu-muslimanI mizra vastI hatI, pAsepAse gharo hatAM, tyAM 1947nA dezavyApI komI ramakhANanI duHkhada smRti jovA maLatI hatI. ardhA baLelAM gharonAM avazeSa paDyAM hatAM. aneka sthaLe hajI bhaDabhaDatI Aga najare caDatI hatI. manuSya dharmanA nAme kevA anartha AcarI zake che tenI A makAno sAkSI ApI rahyA hatA. kharuM pUcho to A adharmanuM ane komI jhanUnanuM yuddha che. sAdhu to calatA bhalA D 91 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DAkoranuM hiMdu tIrthadhAma: DAkora hiMdu dharmanuM, khAsa karIne vaiSNavonuM bahu ja moTuM tIrthadhAma che. raNachoDarAya DAkoramAM birAjyA che. DAkora tIrthadhAmanI jAhojalAlIthI munIzvaronuM mana ghaNuM ja harSita thayuM. tyAM bhagavAnane chappana prakAranA bhoga caDhe che. pahelAM A badho mITho prasAda bhagavAnane caDhAvyA pachI annanA arthIone premapUrvaka jamADI devAmAM Avato. bhagavAnane caDAvelA chappana bhoganA thALa e vakhate bajAramAM vecAtAM hatAM. sAcuM pUcho to bhagavAnanA bhogane vecI nAkhavAno koIne paNa adhikAra nathI. maMdiranA bhoga mATe paisAnI koI jarUra nathI kAraNa ke bhaktoe potAnA kharce prabhune bhoga caDAvyo che. eTale bhoga zA mATe vecavo paDe ? paraMtu hAya dharma ! dharmanA AlaMbana jevA tIrthamAM ATalI bhayaMkara vikRtione janma ApI, kahevAtA dharmiSTho pavitra dharmane ja kalaMkita karavAno avasara Ubho kare che ! kavi kAge yogya ja kahyuM che ke "rAMdhelAM dhAna jyAM vecAI rahyAM ane prabhunA bhoga dharyA te viphaLa thaI gayA. evA tIrthomAM he prabhu ! tAro vAsa rahyo nathI." DAkoramAM gomatI taLAva che. tyAM snAna karavAthI sIdhuM svarga maLe che ane narkanAM pApa dhovAI jAya che tevI mAnyatA che. paraMtu A gomatI taLAvanI gaMdakI jotAM ema lAge che ke zuM dharmane zuddhi sAthe kazo saMbaMdha nathI? dhArmika loko kahe che ke jyAM zuddhi tyAM dharma ane dharma tyAM zuddhi. zuddhi vinA dharma nahi ane dharma vinA zuddhi nahi. AvA suMdara siddhAMto hovA chatAM gomatI taLAva zuM kahI jAya che? gomatI taLAva joyA pachI kAkAsAheba kAlelakare potAnA anubhavamAM lakhyuM che, "kharekhara, ATalA gaMdA taLAvamAM manuSya icchApUrvaka praveza kare che. have bIjI koI narakamAM praveza karAvavAnuM tene koI prayojana rahetuM nathI. AnAthI vadhAre moTuM kayuM naraka hoI zake ?" paraMtu bhAratavAsIonI zraddhA apAra che. zraddhALuono koI doSa nathI, vyavasthApakoe sudhAro karavAnI jarUra che. jayaMtamuninuM gItA pravacana: DAkoramAM jaina bhAInuM eka ghara che. teo paNa maMdiranA thALa para ja potAnuM rasoDuM calAve che. arthAt tene rasoI karavI paDatI nathI. DAkoranA be divasa anubhavapUrNa rahyA. raNachoDarAyanAM darzana karyA pachI tIrtha keTalA upakArI che teno khyAla Avyo. DAkorathI ThAsarA gayA. tyAMnA bhAIoe hArdika svAgata karyuM. gItA para zrI jayaMtamunijIe pravacana ApyuM. maganabhAI darajI tathA phUlacaMdabhAIne satsaMgano khUba raMga lAgyo. temane chaganabhAI sAthe dostI thaI. savAramAM vihAramAM cAlI nIkaLyA, te cheka godharA sudhI sAtha Apyo. godharAnA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 92 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkhA raste hullaDanAM nizAno, baLelAM makAno ane bhaMgAranA DhagalAo najare paDatAM hatAM. godharA saMghanI bhAvabharI bhaktino anubhava karI godharAthI dAhoda mATe paga upADyo. gujarAtanI rasALa bhUmi pUrI thaI rahI hatI. have pahADI pradeza tathA jaMgalanI zarUAta thaI. vacamAM jekoTa sTezane rokAvAnuM hatuM. 1948nI sattaramI eprile jekoTa pahoMcyA. ahIM eka paNa pAkuM ghara na hatuM. cArebAju AdivAsI bhIla prajAnA jhUMpaDAMo hatA. gocarI maLavAnI saMbhAvanA na hatI. phakta sTezanamAM eka gujarAtI brAhmaNanuM ghara hatuM. teo sTezana mAstara hatA. jayaMtamunijI pANI levA mATe padhAryA. temaNe garama pANI vahorAvyuM, paraMtu gharamAM rasoI banatI jovAmAM na AvI. jayaMtamunijIe AzA rAkhI pUchyuM, "kema bahena, tame badhA kyAre jamazo ?" bahena bolyAM, "mahArAja, Aje amAre sAme sTezane jamavAnuM notaruM che, eTale tyAM jamavA javAnAM chIe." A sAMbhaLIne je thoDIghaNI AzA hatI tenA para pANI pharI vaLyuM. paraMtu jayaMtamunijIe haju AzA choDI nahi. pharIthI pUchyuM, "bahena, tyAM keTalA vAge jamavA javAnAM cho ?" bahena bolyAM, "sAMjanA pAMca vAge jamavA javAnuM che." A sAMbhaLIne pharI manamAM AzAno taMtu Ubho thayo. "to zuM bahena, sAMja sudhI badhA bhUkhyA rahezo ?" bahena bolyA, "nA, bhUkhyA to nahi rahIe." munizrIe pharIthI temane preraNA ApI, "tame jo jamavAnA ho to temAMthI gocarI ApI zako cho." ATaluM sAMbhaLyA pachI bahene khulAso karyo. "munijI, ame atyAre khIcaDI khAzuM, paraMtu Apa jevA saMtane lukhkhI khIcaDI kema apAya? teno mArA manamAM saMkoca hato. Aje gharamAM ghI khalAsa thaI gayuM che. tamane sAdhumahArAjane to sArI cIja ApavI joIe ne! AthI huM kaMI bolI nahi." munizrIe bahenane dhIraja baMdhAvI. "bahena, jarApaNa saMkoca karavAnI jarU2 nathI. atyAre to tamArI khIcaDI ja ghI jevI che. juo, atyAre tame bhikSA na Apo to amAre upavAsa karavo paDe." ,, ATalA izArAthI e bahena samajI gayAM. te rAjInA reDa thaI gayAM. ramAbahene bhaktibhAvathI sAdhu to calatA bhalA D 93 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIcaDI vahorAvI ane sAthe thoDuM dahIM paNa ApyuM. munizrInI AzA nirAzAmAM palaTAyA pachI paNa phaLavatI banI ane ramAbahene vaiyAvaccano apUrva lAbha meLavI lIdho hato. rastAmAM AvA ramUjI prasaMgo upasthita thatA rahetA hatA. chellI salAma tane ? je koTathI dAhodanA vihAramAM relavenA pATA para cAlavAnuM hovAthI cAlavAno pariSaha vadhAre hato. pUjya tapasvI mahArAjane paganA taLiyAmAM lohInA TaziyA AvavA lAgyA. pagamAM kapaDAM bAMdhIne pU. tapasvI mahArAja cAlI rahyA hatA. ATalI uMmare ane AvI vikaTa paristhitimAM paNa teo saheje hiMmata hAryA nahIM, temaja kyAreya kaMTALyA nahIM. jayaMtamunijInA bhAvone pArakhI jaI teo ghaNo utsAha pradarzita karatA hatA. temane vihArano anero AnaMda maLI rahyo hato. 1948nI 18mI eprile teo dAhoda pahoMcyA tyAre gujarAtanI sImA pUrI thaI. dAhodano mULa artha che dohada, dohada eTale be hada. eka tarapha gujarAta che ane bIjI tarapha mALavA che. baMne sImAne joDanAruM gAma hovAthI te dohada kahevAtuM hatuM. kALakrame temAMthI "dAhoda' banI gayuM che. dAhodamAM jUnI DhabanA loDhAnI pleTanAM daravAjAvALA gharo najare paDe che. AkhuM gAma pramANamAM ghaNuM prAcIna lAge che. ahIM digaMbara samAjanAM lagabhaga so ghara ane sthAnakavAsI saMpradAyanAM vIsa-paccIsa ghara che. dAhodanA osavALa bhAIoe apUrva sevA karI hatI. ahIM jaMgalano vistAra hovAthI jaina sAdhu-sAdhvIono lAbha javalle ja prApta thato. mAravADI zrAvako jUnA rIta-rivAja pramANe raMgIna kapaDAMnI, aDadhAthI eka phUTa jeTalI UMcI pAghaDI bAMdhatA. munizrI dAhodathI mAtRbhUmi gujarAtane salAma karI nIkaLyA tyAre kalpanA na hatI ke A gujarAtane chellI salAma che! AvI garavI gujarAtamAM pharIthI paga mUkavAno thaze nahi. dAhodanuM aMtima caraNa najara sAme dekhAtuM hatuM. varSonAM vahANAM vahI gayAM ane "jaya gujarAta', 'jaya gujarAta" bolatA rahI gayA. bhagavAnano mANasa bhagavAna kuMbhAra : dAhoda sudhI chaganabhAI dozI sAthe hatA. have sAvarakuMDalA saMghe sAthe ApelA bhagavAna kuMbhArano ekano ja sAtha rahyo. bhagavAna tenA nAma pramANe kharekhara bhagavAnano mANasa hato. khUba rUpALo hovAthI prabhAvazALI lAgato hato. paraMtu je kaMI rUpa hatuM te caherA para hatuM. bhagavAna eTale mAstara mAre nahIM ane bhaNAve nahIM evo nirALo vyakti hato. koInI sAthe bhaLI na zake. vAta paNa na karI zake. dukAne sAmAna levA jAya to je dukAnamAM grAhaka jue, tyAM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 94 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pagathiyAM caDe nahIM. koI nAnI dukAna hoya, bilakula vepAra na hoya tyAMthI goLa-caNA laI Avato ane te khAIne pANI pI leto. pU. tapasvI mahArAjane be-cAra dANA ArogavAnuM gamatuM. bhagavAna pAsethI capaTI dALiyA mAgI letA. jayaMtamunijI game tevAM ajANyAM gharomAM paNa pAtrA laI cAlyA jatA ane temane samajAvIne be-cAra roTalI meLavatA. sAruM ghara jovAmAM Ave to bhagavAnane tyAM jamADI devAnI preraNA ApatA. bhagavAna pUrI karakasarathI rahenAro hato. eka pAIno khoTo kharca karato nahIM. sAvarakuMDalA zrIsaMghe tenA hAthamAM 100 rUpiyA rokaDA ApyA hatA. paraMtu tamane Azcarya thaze ke sAvarakuMDalAthI AgrA AThaso mAIla arthAt tera so kilomITaranI yAtrAmAM A bhagavAne kula sADatrIsa rUpiyA ane pacAsa paisAno kharca karyo hato ! sADA bAsaTha rUpiyA hajI tenA khissAmAM vadhyA hatA. banne saMtonuM dhyAna rAkhavAnuM kAma bhagavAnane mAthe hatuM, paNa kharuM pUcho to sAdhumahArAja upara bhagavAnano boja hato. bAkI bhagavAnamAM guNa ghaNA hatA. vahelo UThI jAya. cAlavAmAM tapasvI mahArAjanuM pUruM dhyAna rAkhato. lAkaDI laIne AgaLa AgaLa cAle. vihAramAM bhagavAnano ghaNo sahAro hovAthI vihAra barAbara thato hato. sAdhu to calatA bhalA 0 95 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vihAranI keDIe 1948mAM haju navAM rAjyonI racanA theI na hatI. ratalAma, iMdora vagere mALavAnAM mukhya zahero hatAM. jhAMsI, gvAliyara vagereno buMdelakhaMDamAM samAveza thato hato. mALavA ane mevADanI sarahada dAhodathI najIka hatI. mALavAno thoDo pradeza oLaMgI AgaLa vadhatA mevADanI sarahada AvatI hatI. tyAMthI caMbalanI ghATIo pAra karI gvAliyara javAnuM hatuM. mArgano eTalo vikAsa thayo na hato. relave lAina upara cAlavAnuM hatuM. pahelAM ema lAgatuM hatuM ke gvAliyaramAM cAturmAsa thaze, paraMtu aMjaLa AgrAnuM hatuM. dAhoda sudhI gocarI pANInI takalIpha na paDI. paraMtu have kasoTI thavAnI hatI. eka divasa munione ati pariSaha thAya tevI ghaTanA sarjAI. vaLI pariSahane aMte kevI sugamatA thaI te paNa jANI zakAze. savAranA pahoramAM nava mAIla cAlyA pachI eka pula para muni mahArAja thoDI vAra beThA. pAse govALiyAo gAyo carAvI rahyA hatA. badhA govALiyA chokarA jevA hatA. teoe kahyuM ke raMbhApura javA mATe A raste ghaNo phero paDaze. tame jo pagadaMDIthI kAcA raste nIkaLazo to cAra-pAMca mAIlano bacAva thaze. munio govALiyAnI vAta sAMbhaLIne TUMkA mArge gayA. rasto TUMkAne badale ghaNo lAMbo thaI gayo. dasa vAgyA eTale pIvAnuM pANI khalAsa thaI gayuM. rastAmAM eka nAnuM gAma AvyuM. tyAM UtaravAnI koI jagyA na hatI. gAmaDAnA khaMDera jevA makAnanA eka varaMDAmAM zALA cAlatI hatI. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kula cAra vidyArthI hatA. mAstaranI besavAnI khurazIno eka pAyo tUTelo hato, tyAM IMTo goThavI hatI. besavA ke UbhA rahevAnI paNa jagyA na hatI. mAstarane zALAmAM jagyA ApavA kahyuM, tyAre te bolyo, "AmAM jagA kyAM che? je che te paNa huM cAra vAgyA pachI ApI zakuM." bahA2 dhomadhakhato taDako tapato hato. pUjya tapasvIjI mahArAja eka vRkSa nIce besI gayA hatA. pANI mATe doDAdoDI karI. evAmAM thoDe dUra eka nAnI hoTala najare paDI. hoTalano mAlika jaina sAdhuno kaMI virodhI lAgyo. prathama garama pANI ApavAnI hA kahI. jayaMtamunijI jyAre pANI levA gayA tyAre teNe khUba hAMsI-mazkarI karI. hoTalavALo bolyo, "Apako itanA jJAna nahIM hai ki dukAnameM pAnI nahIM milatA hai." Ama kahI te vaLI pAcho hasI paDyo. bIjo upAya na hovAthI saMtoe sakhata garamImAM agiyAra vAge puna: vihAra AraMbhyo. bhagavAna paNa bhojana-pANI vagara cAlI rahyo hato. pU. tapasvI mahArAjane covihAra pALavo bAkI hato. e vakhate ApaNA A munimaMDaLane e khabara na hatI ke sAdhuo dhovaNa pANI vAparI zake che. eTale ApaNA munivaro haMmezAM garama pANInI zodhamAM ja rahetA. garama pANI maLavuM muzkela banatuM hatuM ane moTo pariSaha AvI paDato hato. Aje paNa evuM ja banyuM. rastAmAM eka kuMbhAra cAkaDA para naLiyA utArato hato. tenA eka ghaDAmAM mATIvALuM pANI hatuM. munijIne khyAla Avyo ke A mATIvALuM pANI khape. kuMbhArane lAgatuM hatuM ke A kevA vicitra mANaso che ! kUvo pAse ja hato, chatAM kUvAnuM sApha pANI letA nathI ane mATIvALA gaMdA pANInI mAgaNI kare che ! tene thayuM ke AvuM gaMduM pANI kema ApI zakAya ! eTale kuMbhAra pANI ApavA rAjI na hato. zrI jayaMtamunijIe tenI AjJA meLavI, mATalAmAMthI svayaM mATIvALuM pANI lIdhuM. uparanA bhAgamAMthI thoDuM AsareluM pANI maLyuM. tapasvI mahArAjane thoDI rAhata thaI. be vAge kAcI pagadaMDI pUrI thaI ane mukhya mArga para AvelA gAmamAM pahoMcyA. rasto TUMko thavAne badale pAMca kilomITa2 lAMbo thayo hato ane vadhArAmAM pANIno pariSaha thayo. premathI pariSahanA mArge : e gAmamAM eka suthAranA ghera sAmAna mUkyo. suthAranI vahu bhaktibhAvavALI hatI. badhI vAnagI taiyAra karI. paraMtu teno dhaNI ghaNo julamI hato. eTale te bolI, "dhaNIne vagara pUchaye ApuM to mAro vAro ja AvI bane !" tapasvI mahArAjane tyAM besADI, jayaMtamunijI gAmanAM badhAM ghera gayA. kyAMya garama pANI maLyuM nahI. gAmamAM eka brAhmaNa mAstaranuM ghara hatuM. te ekalo raheto hato. eka vRddhA tene rAMdhI ApatI. tene tyAM be Dola garama pANI taiyAra hatuM. DozI bolI, "bAbA, hamArA hAtha ATA vihAranI keDIe D 97 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAlA hai. abhI hama nahIM de sakate. thoDI dera ke bAda Aiye." pANI hatuM eTale AzA baMdhANI. AMgaNAmAM be mInA komanAM ghara hatAM. A jAti laDAku ane tejatarAra hoya che. tenAM bairAMo pANIdAra ane jhaghaDo karavAmAM paNa nipuNa hoya che. jayaMtamuni AMgaNAmAMthI pasAra thayA tyAre be strIo temane game tema bolavA lAgI. kahevA lAgI, "ghUma jAIe. yahAM koI nahIM hai." munijIne to pANI joItuM hatuM. badhuM sAMbhaLyuM-vaNasAMbhaLyuM karyuM. banne strIo uzkerAI gaI hatI. thoDI vAra pharI pAchA jayaMtamuni pANI mATe gayA tyAre mahilAono gusso pArAvAra hato. munijI mAstarane tyAM pahoMcyA tyAre DozI cAlI gaI hatI. mAstara ekalo hato. pelI strIoe cADI khAdhI haze. game te hoya, mAstara paNa gussAvALo hato ! munijIne jotAM te paNa uzkerAyo, "Apa yahAM kyAM cale Ate ho. bahAra nikaLiye." mahArAje pANInI vAta karI. te sAMbhaLIne te soTI laIne bahAra AvI kahevA lAgyo, "caliye, bahAra nikaLiye." te soTI evI rIte halAvato hato ke jANe mAravAnI taiyArI hoya ! munijIne bahAra kADhavA mATe te brAhmaNa daravAjA sudhI sAthe Avyo. munijIe brAhmaNane gItAjInA be-traNa zloka saMbhaLAvyA ane brAhmaNonuM keTaluM patana thaI gayuM che te batAvyuM. tyAM pelI DosI sAme maLI. munijIe kahyuM "yaha buDhI mAMne hamako pAnI ke liye bulAyA thA, isa liye yahAM Aye hai." have mAstara jarA narama thayo. tene potAnI bhUla samajAI hatI, paNa vaTano mAryo kazuM bolyo nahIM. munijI kaMpAunDathI bahAra cAlyA gayA. have kudaratanI lIlA juo ! ATalA pariSada ApyA, paNa bhagavAne be sArAM ghara paNa chupAvI rAkhyAM hatAM. kema jANe muninI parIkSA karavAnI hoya ! thoDA AgaLa vadhatAM eka moTo Delo Avyo. daravAjo vAsyo na hato, khAlI aTakAvela hato. aMdara gayA pachI jANavA maLyuM ke te kAyasthanuM ghara hatuM. be strIo ozarImAM besI mAthuM oLI rahI hatI. jaina munithI taddana aparicita hovA chatAM paricita hoya tevo vyavahAra karyo. munijIne jotAM vinayapUrvaka UbhA thaI, padhAro', padhAro', kahIne svAgata karyuM. munijIe garama pANI mATe kahyuM. temanA gharamAM eka Tina svaccha garama pANIthI bhareluM hatuM. te uparAMta munijIe chAzanI parAza lIdhI. tyAre e baheno bolI, "Ape khAlI pANI ane chAza lIdhA che. zuM bhojana nathI letA ? amAre tyAM badhuM taiyAra che." munizrI pANI mUkI, pAtrA laIne AvyA. te bahenoe ghauMnA roTalA, dahIM ane koThImaDAnuM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 98 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athANuM munizrIne vahorAvyAM. tenA mukha para apAra harSa hato. bhAva eTalo utkaTa hato ke jANe tIrthaMkara nAmagotra bAMdhI lIdhuM. pahelo suthAra paNa kAma uparathI AvI gayo hato. te potAnI patnIne dhakhyo, "munijI ko khAnA kyuM nahIM diyA ? unako dUsare ghase lAnA paDA." te munizrIne gharamAM laI gayo. teNe bhAvapUrvaka badhuM vahorAvyuM. tenI patnI ratnA to khuza khuza thaI gaI. eTalAmAM pelA mAstarane khyAla Avyo. e paNa eka nokaranA mAthA upara ThArelA svaccha pANInuM mATaluM laI tyAM AvI pahoMcyo. potAnI bhUla badala tapasvI mahArAjanI kSamAyAcanA karI. divasanA saMto thAka-trAsa ane yAtanA visarI gayA. suthAranA ghera be kalAka ArAma karI puna: vihAra zarU karyo. vihAramAM AvI nAnI-moTI ghaTanAo banatI hatI. samabhAve muni mahArAja pariSahane jItI letA ane AnaMda sAthe AgaLa vadhatA hatA. ratalAmathI cha kilomITara dUra karelI nAme gAma che. tyAM dUdha phADIne teno mAvo bane che ane vepArIo zihorI peMDA banAvIne vece che. AkhA gAmamAM A eka ja dhaMdho che. varSe dahADe lAkho rUpiyAno mAvo muMbaI jAya che. munizrI karelImAM rAta rokAyA. savAranA ratalAma pahoMcavAnuM hatuM. matabhedanI dIvAla : munirAjo 1948nI ogaNatrIsamI eprilanA roja ratalAma pahoMcyA. ratalAma e jaina nagarI hovAthI jaina dharmanuM moTuM kendra hatuM. rAjasthAnanA tamAma moTA AcAryonAM comAsAM ratalAmamAM thAya che. e ja rIte terApaMthI sAdhuo paNa ratalAmamAM vAraMvAra cAturmAsa kare che. sAmAnya rIte ratalAmanA zrAvako custa kriyAvAdI hoya che. ahIM sthAnakavAsI saMpradAyanA mukhya traNa upAzraya che. (1) divAkarajI cothamalajI mahArAjano upAzraya, (2) hukamacaMda mahArAjano upAzraya jenA AcArya javAharalAlajI mahArAja che, ane (3) dharmadAsajI mahArAjano upAzraya. hukamacaMda mahArAja ane dharmadAsajI mahArAjanA upAzraya eka ja haoNlamAM sAthesAthe joDAyela che. jyAre saMpradAyabheda na hato tyAre vizALa haoNlamAM badhA zrAvako ekasAthe besI dharmadhyAna karatA hatA. paraMtu matabheda thayA pachI vacamAM doDha phUTa UMcI jALI nAkhI be alaga upAzraya banAvyA hatA. badhAM zrAvaka-zrAvikAo potAnA upAzrayamAM jatAM. saMpradAyabheda khUba pravartato hato. e samaye ratalAmamAM kevalacaMdajI mahArAjanA traNa ThANA birAjamAna hatA. teo saraLa ane udAra hatA. teoe munionuM svAgata karyuM ane potAnI sAthe premapUrvaka utAro Apyo. saMpradAyano badho raMga batAvyo. munijIne A sAMbhaLI ghaNuM Azcarya thayuM. jayaMtamunijI gocarI mATe gayA. A samaye zrAvake vahoravAnI vAta pachI, vahorAvatAM pahelAM pUchyuM, "thAro kona saMpradAya ? (tAro saMpradAya kayo che?)" vihAranI keDIe D 99 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munijIe hasIne kahyuM, "mAjI, hama saMpradAya kI bAta karane nahIM Aye haiM. huM gocarI levA Avyo chuM." munizrIe kahyuM ke bhagavAna mahAvIrano saMpradAya to eka ja che. temaNe muzkelIthI vRddhAne samajAvyAM, tyAre phakta dALa-roTalI gocarImAM maLyA. Ama sAdhuone paNa tenI caryAmAM saMpradAyano bhedabhAva avarodharUpa banato hato. gurudeva prANalAla svAmInI hitazikSA kAma AvI. dharmadAsa svAmInA upAzrayamAM UtaravAthI mAna jaLavAI rahyuM. e saMpradAyamAM tIvra rAga-dveSa na hato. traNa divasa munIzvara ratalAmamAM rokAyA. ratalAma ThIka ThIka moTuM nagara che. badhA sAdhuonuM sArI rIte Agamana thAya che. sthAnakavAsI saMpradAyanA mahAna zAstra bhAvonA lekhaka ratanalAla zailAnAnI kalamamAM sAdhuonA AcAra-vicAra mATe kaDaka lekha AvatA. pote zAsananA dhuraMdhara vidvAna hatA. joke samayanA abhAve zailAnAjI sAthe mulAkAta na thaI zakI. Ama ratalAma thoDo ArAma lIdhA pachI choDavAno vakhata Avyo. munizrIe sAMpradAyika kadAgrahanuM UMDethI adhyayana karyuM hatuM. ratalAmamAM te pratyakSa jovA maLyuM. tyArabAda saMpradAyavAda keTalo nuksAnakArI che te viSaya para munijInuM svataMtra ciMtana thayuM. ratalAmathI vihAra karI ujjaina pahoMcavAnuM hatuM. ujjaina najIka AvatAM pAsenA gAmathI bapore ja vihAra zarU karyo, jethI sAMja sudhImAM ujjaina pahoMcI javAya. saue urjana cha mAIla dUra batAvyuM hatuM. jevA roDa para pahoMcyA ke sAme dUdha vecanArI bharavADa baheno maLI. munijIe pUchyuM, 'bahaloga, ujjaina kitanA dUra hai ?" teNe javAba Apyo, "bAra mAIla." munijI vicAramAM paDI gayA. cha mAIlanA sIdhA bAra mAIla thaI gayA ! dUdha vecanArI baheno barAbara ujjaina jatI hatI, tethI enI bhUla paNa na hoI zake. "are baheno, badhAe cha mAIla kahyA che. tame bAra mAIla kema kaho cho?" baheno jorathI bolI, "are zuM vAta che? ame roja jaIe chIe. ujjaina barAbara bAra mAIla thAya che." | munijIe vicAryuM ke ATalo badho phera kema ? cha mAIlanA sIdhA bAra mAIla batAve che. jo kharekhara bAra mAIla hoya to ujjaina sAMja pahelAM pahoMcAya ja nahIM. eTale pharIthI pUchyuM, "baheno, tamArI bhUla to nathI thatI ne ?" eka bharavADa bahena nArAja thaIne bolI, "bhUla zenI thAya? roja ujjaina jatAM amArA paganAM taLiyAM ghasAI gayAM che. cha mAIla javAnA ane cha mAIla AvavAnA. bolo, bAra mAIla thayA ke nahIM?" sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 100 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahenono hisAba temanI rIte sAco hato. munijIe bharavADa bahenone hasatAM hasatAM kahyuM, "hA, hA, baheno, tame sAcAM." saMto paNa khuza thatAM thatAM cAlI nIkaLyA. 1948nI 7mI menI sAMje pAMca vAge ujjainanA jaina upAzrayamAM paga mUkyo. ujjainano bhavya bhUtakALaH - ujjaina ghaNI prAcIna nagarI che. ujjainanuM mULa nAma avaMtI che. prAcIna deva-devIonAM sthAna mATe ujjaina vizvavikhyAta che. paraduHkhabhaMjana rAjA vIra vikramanI ane rAjA bhojanI rAjadhAnI hovAthI urjana sAthe itihAsa joDAyelo che. avaMtInuM nAma letAM dRSTi bhUtakALamAM cAlI jAya che. cosaTha jogaNInAM sthAna paNa ujjainamAM che. ujjainamAM tAMtriko sArI saMkhyAmAM jovA maLe che. Ama ujjaina kSiprA nadIne kinAre vaseluM ghaNuM ja khyAtiprApta purAtana nagara che. bhairava, mahAbhairava, kAlabhairava, ityAdi soLa bhairavanAM sthAna paNa ujjainamAM che. atyAre ghaNo ja itihAsa 'DaTTana so paTTana' thaI gayo che. avaMtInA loko potAnA itihAsa badala sAruM evuM gaurava dharAve che. ahIMno jaina samAja, temAM paNa khAsa karIne sthAnakavAsI jaina samAja, sukhIsaMpanna ane vaibhavazALI saMgha che. ahIM avAra-navAra jaina sAdhuonAM cAturmAsa paNa thAya che. jyotiSavidyAnA prakhara paMDita kasturacaMdajI mahArAja sthAnakavAsI jaina saMta hovA chatAM jyotiSamAM mokhare che. jayaMtamunijInI urjana vize ghaNI smRtio jAgrata thaI. pU. tapasvIjI mahArAja ane jayaMtamunijIe upAzrayamAM praveza karyo ane tyAM birAjamAna pUjya munivaronAM darzana karyA. sAMjanA pAMca vAgyA hatA. tyAre AhAra-pANI mATe phakta aDadho kalAka ja bacyo hato. ApaNA saMto keTalA dayALu hoya che ! moTA saMta tarata ja bolyA, "vAta pachI karajo. pahelAM pAtrA lyo. AhAra-pANI patAvo. vAta mATe rAta che." temanA eka saMta sAthe AvyA. gocarI-pANI sukhapUrvaka karyA. ujjaina be divasa rokAvAnuM hatuM. gujarAtI saMto tarIke sarvatra AdarabhAva maLato hato. AgAmI cAturmAsa kyAM karavuM teno nirNaya ujjainamAM karavAno hato, tethI prathama to ujjaina saMghe cAturmAsa mATe khUba Agraha karyo, paraMtu haju kAzI ghaNuM dUra hatuM. ujjaina cAturmAsa karavuM pAlave ema na hatuM. AgaLano rasto paNa nakkI karavAno hato. indora jevuM zahera ekadama najIka hatuM. tyAM sthAnakavAsI mAravADI samAja ane gujarAtI samAja vizALa saMkhyA dharAve che. munijIne indora sparzavAnI icchA hatI. paraMtu atyAre samayakSepa karavo pAlave tema na hato, tethI indora javAno vicAra paDato mUkyo. vihAranI keDIe p 101. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjainathI "AgrA roDa" sIdho AgrA sudhI pahoMce che. muMbaI-AgrAno A dhorI roDa che. vacamAM guNA nAme sAruM gAma AvatuM hatuM ane tyArabAda zivapurImAM moTo saMgha hato. zivapurIthI be rastA che. eka rasto sIdho kAnapura jAya che, jyAre bIjo mArga gvAliyara ane AgrA thaI kAnapura jAya che. Ama kAnapurano sIdho rasto TUMko hato. paraMtu cAturmAsa pahelAM kAnapura pahoMcavAmAM zaMkA rahetI hatI. tethI guNA ane zivapurI thaI gvAliyara javAno nirNaya karyo. ujjaina saMghano mANasa gvAliyara sudhI jaI Avyo ane cAturmAsanI vinaMtI paNa laI Avyo. vinaMtIpatra AvatAM mana ghaNuM ja praphullita thayuM. ujjainanA zrI phUlacaMda zeThe ghaNI sArI sevA bajAvI. have jaina gharo na hoya tevA mArga upara ghaNA divaso sudhI cAlavAnuM hatuM. sAco pariSaha DokiyAM karI rahyo hato. ujjainathI vihAra karI udanakheDI pahoMcyA. tyAre pANInuM mATaluM acAnaka phUTI gayuM. AkhA vihAramAM A mATaluM AdhArabhUta hatuM. savAramAM pANI vahorI mATaluM bharI letA. cAlatI vakhate havA lAgavAthI pANI zItala barapha jevuM thaI jatuM. bAra vAgyA sudhI AhAranI kalpanA nahIM karavAnI. ekaeka glAsa pANI pItA rahevAnuM ane cAlatA rahevAnuM. agiyAra vAgyA sudhI paMdara mAIla kApI vizrAMti karavAnI, tyAra pachI jayaMtamuni pAtrA laI ajANyAM gharomAM gocarI meLavavAno prayAsa karatA. bhagavAna bhego raheto. paraMtu te bhASA kAMI samajato nahi. tethI teno nAmano ja sahAro hato. AkhA divasamAM sAta-ATha roTalI maLI jAya eTale ghaNuM thatuM. dALa-zAka kyAreka hoya ke na hoya, tyAre lukhI roTalI ArogI levAnI. sAMjanA to gocarI mATe vicAra ja nahi karavAno. A rIte tapasyApUrvaka ane ghaNA ja utsAha sAthe vihAra cAlato hato. pANInA mATalA mATe paNa pariSaha : uddanakheDImAM bIjuM mATaluM levuM jarUrI hatuM. jayaMtamunijI eka kuMbhArane ghera pahoMcyA. sAme mATalAno Dhagalo paDyo hato. munizrInI najara mATalA para hatI. munijIe avAja dIdho. tyAre gharamAM kuMbhAraNa bAI ekalI ja hatI. kuMbhAraNa bahAra AvI. saMtone moDhe muhapattI bAMdhelI hatI. Ama acAnaka navo veza joI te gabharAI gaI. mAravA mATe sAvaraNI laIne doDI. munizrIne bahAra nIkaLavA mATe paDakAro karyA. A Akho pradeza DAku-lUMTArAothI jANIto che. ahIM moDhe bukAnI bAMdhI acAnaka DAku AvI caDe temAM koI Azcarya hatuM nahIM, paNa moDhe muhapattI bAMdhelA jaina sAdhune teNe kyAre paNa joyelA nahotA eTale e kuMbhAraNe gabharAIne sAmano karavo zarU karI dIdho. munizrIe paNa samayasUcakatA vAparI ane hasIne kahyuM, "bahenajI, mAra lo, mAra lo. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 102 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamArA zarIra koI kAma AtA nahIM hai. isako thoDA methIpAka cakhAo." hasatAM hasatAM jayaMtamunijI sthira UbhA rahyA. pelI bAIe jhADuM nIce mUkI dIdhuM. narama paDI gaI. "kyA bAta hai? yahAM kyAM Ave ho ?" munijIe jaina muninI carcA batAvI ane mATalAnI jarUra che tema kahyuM. thoDI paLamAM e bahenanA vicAromAM ghaNuM parivartana thaI gayuM. te paNa samajI gaI ke A koI sAdhu-saMta che. tene bhaktino Ubharo Avyo ane eka sAruM mATaluM laIne AvI. munijIe kahyuM, "bena, hamAre pAsa paisA nahIM hai, na hama paisA rakhate hai. yaha maTakA aise hI Apa denA cAhe to hama le sakate haiM." hamane to paise mAMge nahIM. Apa sAdhu he nA. sAdhue paise thoDA liyA jAte hai ? Apa to bahuta accha sAdhu hai. bAbAjI, hamArI galatI mApha kara denA." kuMbhAraNe ghaNA premapUrvaka mATaluM ApyuM. A mATalAe AgrA sudhI sAtha Apyo. munijI guNAnA jaina maMdiramAM UtaryA. rastAmAM ghaNI jagyAe digaMbara jaina maMdiro apUja bhAve paDyA che. jainanAM gharo moTA zaheramAM cAlyAM gayAM che. nAnAM kSetromAM pUjA karanAra koI nathI. guNAthI keTalAka divasano vihAra karyA pachI munirAjo 1948nI ogaNatrIsamI jUnanA roja zivapurI pahoMcyA. tyAMnA sthAnakavAsI osavALa saMghe bhAvapUrNa svAgata karyuM. ahIM pAMca-cha divasa rokAvAnuM hatuM. zivapurImAM sthAnakavAsI samAjanAM nAmAMkita mahAsatIjI cAMdakuMvarajI tathA vallabhakuMvarajInI mulAkAta thaI. sAdhvIjI mahArAjoe saMtonI sukha-sAtA pUchI. vihAramAM garama pANI na maLavAthI je pariSaha Avato hato te paNa sAMbhaLyuM. paradezamAM lAMbA vihAramAM pANInI vyavasthA kevI rIte karavI te samajAvyuM. temaNe kahyuM ke garama pANIno Agraha na rAkhavo. dhola pANIthI kAma cAle. pANImAM eka laviMga paNa paDe, capaTI rAkha nAkhI hoya ke namakano kaNa paDyo hoya to AkhuM pANI phAsuka thaI jAya che. tamAre garama pANI gotavuM ja nahi. temaNe A vAta bhagavAnane paNa samajAvI dIdhI. phrAsuka pANI kema banAvAya? sAthe laviMga tathA rAkha rAkhI levA mATe temaNe bhalAmaNa karI. pANIno pariSaha maTI gayo. kAma ekadama saraLa thaI gayuM. A sivAya paNa mahAsatIjIoe mAtAnI jema ghaNI zikSAo ApI. A bAjunA mANasono vyavahAra kevo che te vigate samajAvyuM gvAliyara ke AgrA baMne jagyAe cAturmAsa thaI zake tema che. vihAranI keDIe 2 103 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satIjIoe kahyuM, "tame AgrA cAturmAsa karazo to vadhAre suvidhA raheze. ame AgrA saMghane khabara mokalI daIzuM. gvAliyara paNa ghaNuM sAruM kSetra che." mahAsatIjIonI mulAkAta thayA pachI vihAramAM ghaNuM baLa maLyuM. nAnA mahArAjane pU. tapasvI mahArAjanI sAra-saMbhALa levA mATe teoe bhalAmaNa karI. AvA guNI mahAsatIjIo maLavAthI saMtone khUba harSa thayo. zivapurImAM jaina Azrama : zivapurImAM vidyAvijayajI mahArAjano moTo Azrama che. vidyAvijayajI saMskRta darzanazAstranA prakhara paMDita jaina AcArya che. temaNe sarvaprathama karAMcImAM cAturmAsa karyuM hatuM ane tyAM jaina zAsanano dhvaja pharakAvyo hato. temanA ziSya pUnamacaMdajI mahArAja atyAre Azrama saMbhALatA hatA. munio eka TaMka AzramamAM padhAryA. tyAM ja AhAra-pANI lIdhA ane ghaNI carcA thaI. pUnamacaMdajI mahArAje samajAvyuM ke vidyAnI upAsanA kaI rIte thAya ane zarUmAM kayA graMthono abhyAsa karavo joIe. teo samartha vidvAna hatA. temaNe ghaNA graMthonuM saMpAdana karyuM hatuM. jesalameranA zAstrabhaMDAranuM paDilehaNa karyuM hatuM. AvA vidvAna saMtanAM darzana thavAthI khUba ullAsa vadhyo. teoe hRdayathI AzIrvAda ApyA : "banArasa janArA tame prathama sthAnakavAsI saMta cho. vArANasImAM abhyAsa karavo ane tyAMnA paMDitono jJAna-lAbha meLavavo ghaNuM puruSArtha bhareluM kAma che. tame sthAnakavAsI samAjanA eka aitihAsika saMta tarIke prasiddha thazo. derAvAsI saMto vArANasI sudhI jAya che, paraMtu sthAnakavAsI sAdhue hajI sAhasa karyuM nathI. tamane abhinaMdana ghaTe che." temaNe tyAMnuM pustakAlaya batAvyuM. temaNe ghaNI vizALa mAtrAmAM jaina sAhityanA uttama graMtho saMgrahita karyA che. pustakAlaya jovAthI saMtoSa thayo. zivapurInA cAra divasa AzIrvAdarUpa thayA, vihArano mukhya AdhArastaMbha banI rahyAM. zivapurI vastuta: buMdelakhaMDa rAjanuM eka viziSTa kendra hatuM. tyAMnA rAjapUto parAkramI hatA ane aitihAsika kaDIrUpa hatA. zivapurInI vidAya laI saMto AgrA javA mATe AgaLa vadhyA. ahIMthI jaMgalano rasto hato. relave lAina upara cAlavAthI gvAliyara najIka thatuM hatuM. ujjaDa sTezanamAM gocarIno yoga H zivapurIthI nero lAina gvAliyara tarapha jAya che. vacce nAnAM nAnAM sTezano Ave che. saMtoe A TUMko rasto pasaMda karyo. bAra mAIla cAlIne savAranA eka relave sTezane pahoMcyA. ahIM AsapAsa koI paNa vasatI na hatI. tyAM AhA2-pANInI koI guMjAyaza ja na hatI. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 104 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasvIjI mahArAja jayaMtamunine cImaTI bharatAM bolyA, "jayaMtI, ahIM have tArI TAMkI nahIM lAge, mATe upavAsanA paccakmANa karI le." jayaMtamuni AzAvAdI hatA. temaNe kahyuM, "juo to kharA, zAsanadeva kevuM dhyAna rAkhe che!" AhAra-pANInI vyavasthA thaI raheze te vicAre saMto pleTaphorma upara beThA hatA. tyAM nerogejanI gADI AvI. A gADIo belagADInI gatie cAle che. gADI sTezanamAM pAMca miniTa UbhI rahetI hatI. e gADImAM gvAliyaranAM eka zeThANI potAnA parivAra sAthe musApharI karI rahyAM hatAM. Aja tene upavAsanuM pAraNuM hatuM. gherathI sAmAna sAthe Tiphina bharIne lIdhuM hatuM. zeThANI koI sAdhu-saMtone vahorAvIne pachI pAraNuM karavAnI bhAvanAvALAM hatAM. te sthAnakavAsI ozavALa jaina hatAM. gADImAMthI munione jotAM ja te harakhaghelAM thaI gayAM. gADI UbhI rahetAMnI sAthe ja Tiphina laI doDatAM AvI gayAM. "bApajI, pAtrA lIjiyo. mAre Aja upavAsasno pAraNuM hove. the darzana diyA, meM bhAgyazAlI ho gayA. Aja gocarIpANI dekara mAro pAraNo hove." teNe vAraMvAra vaMdanA karI ane AhAranA pAtro bharI dIdhAM. munio joI ja rahyA ! kyAM upavAsa karavAnI vAta ane kyAM pAtro bharAI gayAM ! gADIe vhisala mArI. zeThANI pAchAM gADImAM caDI gayAM. pAMca miniTamAM badhuM kAma patI gayuM. kharekhara, A koI zeThANI hatAM ke koI zAsanadevI hatAM ? keTalI bhakti karI gayAM! munioe AhAra lIdho. zeThANI sAthe ThArelA pANIno kuMjo paNa hato, jethI pANIno paNa joga thaI gayo hato. munivarone AkhA divasanuM "peTrola' maLI gayuM. pelI gADI UpaDI gaI ane munionI gADI pharIthI e ja pATA upara cAlI nIkaLI. AvI nAnImoTI camatkArika ghaTanAo banatI ane vihAranI samRddhi thatI hatI. pariSahane aMte AvA sukhadAyI banAva zraddhAno eka navo pATha bhaNAvI jatA hatA. gvAliyaramAM moTuM jaina sthAnaka hatuM. te jUnI DhabanuM, mATIthI bAMdheluM khakhaDadhaja bilDiMga hatuM. moTA bhAganA zrAvako sonA-cAMdInA vepArI hatA. ozavALa mAravADI samAjanI gvAliyaramAM sArI evI jamAvaTa che. gvAliyara be bhAgamAM vaheMcAyeluM che : "lazkara" (chAvaNI) ane "zahera'. lazkaramAM paNa upAzraya che. lazkara pAse hovAthI tyAMnAM zrAvaka-zrAvikAo paNa zaheramAM pravacana sAMbhaLavA AvatAM hatAM. gvAliyaramAM traNa divasanI sthiratA hatI. ahIM cAturmAsa karavuM paDaze tevI saMbhAvanA lAgatI hatI. gvAliyara saMghane ujjainathI paNa preraNA maLI hatI. bIje divase lazkara tathA zaheranA badhAM bhAIramo ane bahenoe maLI cAturmAsa mATe vyAkhyAnamAM vinaMtI karI. munine mana hatuM ke AgrA sudhI pahoMcAya to sAruM. kAzI teTalA vahelA pahoMcAya. paraMtu AgrAnA koI zrAvaka AvyA na hatA. jethI cAturmAsa mATe AgrA javAmAM saMkoca thato hato ane A tarapha gvAliyara saMghano tIvra Agraha hato. gvAliyara uttama kSetra lAgatuM hatuM. vihAranI keDIe 105 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka bahene to hiMmata karIne kahyuM, "Apa comAsuM karo to huM mAsakhamaNa karIza." munioe AzvAsana ApatAM jaNAvyuM, "AvatI kAle javAba ApIzuM." bIjA divase haju pravacana zarU thAya te pahelAM ja AgrAthI bAvIsa zrAvako AvI pahoMcyA. e badhA sukhI-saMpanna tathA agraNI zrAvako hatA. AgrAno suprasiddha lohAmaMDI sthAnakavAsI jaina saMgha saMgaThita ane mAtabara saMgha che. AgrAmAM traNa upAzraya che : (1) lohAmaMDI jaina bhavana, (2) mAnapADA jaina bhavana, (3) belagaMja jaina bhavana. temAM lohAmaMDI jaina bhavana vyavasthita che ane sAdhu-saMtanI sevAmAM agresara che. AgrA pU. pRthvIcaMdra mahArAjanuM kSetra gaNAya che. paraMtu tyAM koI saMpradAyavAda nathI. zrAvakoe AvatAnI sAthe ja pravacanamAM bhAvabharI vinaMtI mUkI. gvAliyaranA saMghanI paNa bhAvanA hatI. AgrA saMgha moTo hovAthI ane haju vihArano samaya hAthamAM hato eTale lohAmaMDInI jaya bolAvI dIdhI. AgrA javAnuM nizcita thayuM. rastAmAM caMbala nadInI prasiddha ghATI AvatI hatI. gvAliyaranAM bhAI-bahenoe ghaNI bhakti batAvI hatI ane hArdika vinaMtI karI hatI. chatAM tyAM rokAI na zakyA tenuM saMtone du:kha hatuM. temaNe je bhAvabharI vidAya ApI te avismaraNIya banI rahI. caMbalanA kinAre dholapura TAunazIpamAM munijI pahoMcyA. tyAM zrAvakonAM cArathI pAMca ghara hatAM. teo ghaNA bhaktivALA, kuzaLa ane dharmaparAyaNa hatA. teo darzanArthe AvI pahoMcyA. ahIM madhyapradeza-buMdelakhaMDanI sImA pUrI thatI hatI ane uttarapradezamAM praveza thaI rahyo hato. bhayAnaka ane DarAmaNI caMbalaghATInA thoDA anubhava kahyA vagara A vihArayAtrAnuM varNana adhUruM gaNAya. kUno bheTo : caMbala ghATInA nAmacIna DAkuonI A pradezamAM bhAre dhAka hatI. lUMTaphATa ane hatyAnA bhayaMkara prasaMgo banatA hatA. DAkuomAM mAnasiMganuM nAma mokhare hatuM. rastAmAM eka vAra evuM banyuM ke eka vRkSa nIce munio vizrAma karatA hatA. sAMja thavA AvI hatI. gujju vaLI gaI hatI. sAruM sthAna maLyuM na hatuM. tyAre keTalAka baMdUkadhArI ane bukAnIdhArI DAku tyAM AvyA. paraMtu sAdhu-mahAtmAne joI, praNAma karI jaMgalamAM adRzya thaI gayA. kharekhara, DAkuno saradAra mAnasiMga e ToLImAM sAthe hato. polIsanA kAraNe nAsabhAga thaI rahI hatI. thoDIvAre e sthaLe polIsadaLa AvyuM. munionAM mukha bAMdhelAM joIne prathama to polIsavALA paNa zakamAM paDI gayA, paraMtu kazo upadrava kare te pahelAM eka polIsa adhikArI bolI UThyo, "ye to jaina sAdhu hai !" sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 106 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ polIse praNAma karI pUchyuM, "bAbA, abhI yahAM koI Aye the?" munizrI mATe dharmasaMkaTa thayuM. atyAre "naro vA kuMjaro vA" sivAya chUTako na hato. munizrIe javAba Apyo, "bahuto kA AnA-jAnA huA hai." munie ekadama saraLatAthI javAba Apyo. polIsavALA kahe, "calo bAbA, A rAta rokAvA mATenI jagA nathI. hAlamAM mAnasiMga DAku ahIM AgaLa Avyo che." munijIe chApAmAM mAnasiMganuM nAma sAMbhaLyuM hatuM. polIsavALAnuM kahevuM hatuM ke hamaNAM hamaNAM DAku mAnasiMga A rastA parathI pasAra thaIne bhAgI nIkaLyo che. munie sthAna choDI dIdhuM. polIsanI sUcanA pramANe najIkanA gAmamAM Azraya lIdho. AvI ghaNI ghaNI ghaTanAothI vihArayAtrA aTakI jAya tevI saMbhAvanA hovA chatAM gurukRpAe badhuM pAra UtarI jatuM hatuM. eka vakhatanI ghaTanA che. baporanA vihAra pachI sAta mAIla javAnuM hatuM. koIe kahyuM ke AgaLa pAravatI che. tyAM tamane sthaLa maLI jaze. munijIe vicAryuM ke tyAM pAravatInuM maMdira haze athavA e nAmanuM koI gAma haze. eTale munijI vizvAsapUrvaka vihAra karI rahyA hatA. sAtanI jagyAe nava mAIla thavA AvyA paraMtu pAravatI dekhANuM nahIM. munizrIne ciMtA thatI hatI. eka vaTemArgune pUchyuM, "bhAI, pAravatI keTaluM dUra che ?" vaTemArgue AzcaryathI sAmo savAla karyo : "pAravatI kA abhI kyA kAma hai? kyA snAna karanA hai?" munizrIne tyAre samajAyuM ke pA2vatI nathI maMdira ke nathI gAma, paNa pAravatI nadInuM nAma che ! munijI chetarAI gayA hatA. AgaLa cAlatAM pAravatIno vizALa pula Avyo. pAravatI vizALa bhekhaDavALI bhayAvaha nadI hatI. Ama gAmanI jagyAe acAnaka nadI AvavAthI moTI mUMjhavaNa thaI. chevaTe pula pAra karI upara caDyA. tyAM govALonAM jhUMpaDAM hatAM, jemAM jAnavaro bAMdhavAmAM AvatAM hatAM. badhAne mAMDa mAMDa samajAvyA tyAre jAnavara bAMdhavAnuM eka jhUMpaDuM rahevA mATe ApyuM. jhUMpaDuM pAMca phUTa lAMbuM ane cAra phUTa pahoLuM hatuM. kAThiyAvADanA vAgharInA kUbA jevuM hatuM. joke kUbo to bahu sAro gaNAya. temAM mANasa sUI zake teTalI jagA hoya che. munio jhUMpaDAmAM sUtA. temanAM mAthAM jhuMpaDAmAM ane paga bahAra rastA para hatA. gADIonI avarajavara hatI. vIraprabhunuM nAma laIne sUtA ane cAra vAge pharIthI vihArayAtrA zarU thaI. gurukRpAe koI vizeSa bAdhA na paDI. vihAranI keDIe D 107 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarapradezanI anubhavayAtrA yu.pI. eTale uttara pradeza kharekhara annabhaMDAra che. paga rAkhatAM ja cAre tarapha hariyALAM, phasalathI bharapUra khetaro najare caDatAM hatAM. AvA kALA unALe paNa naheranA pANIno lAbha maLavAthI khetI hariyALI rahetI hatI. kheDUto ghaNA ja mahenatu ane majabUta bAMdhAnA jovAmAM AvyA. A pradezamAM brAhmaNa ane kSatriyone prAdhAnya hatuM. ApaNe tyAM vepArI vaNika komanuM janatAmAM sanmAna che. jyAre yupI.mAM vaNikane koI pUchatuM nathI. tyAM vANiyAno darajjo khUba nIco che. ahIM UMcI jAtanA vANiyA khAsa najare paDatA nathI. jyAre ahIM mAravADI bhAIo vagadAra gaNAtA. sthAnika prajA tene AdaranI dRSTithI jue che. moTAbhAganI prajA khetInA kAmamAM vyasta che. uttarapradezamAM praveza thayA pachI badhuM AnaMdarUpa lAgavA mAMDyuM. mANasono vyavahAra paNa badalAI gayo. saMta tarIke ghaNuM sanmAna maLatuM hatuM. ahIMnA gAmamAM vizALa bhajanamaMDaLIo paNa hoya che. jayaMtamunijIe dareka gAmamAM padArpaNa thayA pachI bhajanamaMDaLIne nimaMtraNa ApavAno krama cAlu rAkhyo. maMDaLIo rAtrinA agiyAra vAgyA sudhI bhajanonI ramajhaTa bolAvatI. tyArapachI thoDo upadeza ApavAmAM Avato. uccanA varganA lokomAM nirAmiSa AhArIonI saMkhyA vadhAre che. ahIM sAkaladIpI tathA kanojiyA brAhmaNo lagabhaga nirAmiSa jovA maLe che. gRhasthonAM ghara paNa vizALa, moTA gherAvALAM ane kRSisAdhanothI bharapUra dekhAya che. daravAjAmAM sIdhI rIte praveza thaI zakato nathI. be Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra vaTAvyA pachI trIjA daravAjethI AMgaNAmAM jaI zakAya che. bhadra varganI baheno ghaNI maryAdA jALave che. paheraveza khUba saMyamita hoya che. jayaMtamunijI navAM navAM gharomAM gocarIe jatA hatA. munijI gujarAtanA hisAbe dareka gAmamAM pahelAM zrAvakanAM ghara pUchatA hatA. paraMtu uttarapradezamAM zrAvakone tyAM koI prakAranI AhArapANInI vyavasthA na maLe. temaja bhakti paNa na dekhAya. eka vakhata eka moTA jamInadAra brAhmaNa munijIne maLyA. munijIe pUchyuM, "baniyA kA ghara kidhara hai?" teNe sAme lAgalo ja savAla pUchayo, "baniyA kA kyA kAma hai?" jayaMtamunijIe gocarInI vyavasthA samajAvI. paMDitajI hasI paDyA. "kyA lAlA-baniyA kisIko detA hai? vo kyA degA? usakA khAvA-pInA bhI to azuddha hai. ata: aba bhUlase baniyAkA ghara na pUchiye. caliye mere sAtha." e brAhmaNa paMDita munijIne potAne ghera laI gayA. pachI temaNe pUchyuM, "kyA Apa snAna karake bhojana leMge?" tyAMnA brAhmaNomAM snAnanuM ghaNuM mahattva hoya che. teo snAna vagara bhojana na kare. jyAre jaina munio snAna ochAmAM ochuM kare. munijIe kahyuM, "hamane to subaha hI snAna kIyA hai. isaliye hameM koI snAna karane kI jarUrata nahIM hai. jo taiyAra ho vaha Apa lete Aye." thoDI vAramAM paMDitajI eka moTo khUmaco laIne hAjara thaI gayA. temAM bhAta, 5 thI 6 jADI jADI roTalIo, dALa, zAka, dALamAM nAkhavA mATe nAnI vATakImAM ghI, dUdhathI bharelo loTo ane eka vATakImAM cInI (khAMDa) hatAM. ATalI vastuo temaNe ghaNA premathI gocarImAM ApI. ajANyA gharamAM AvI jAtanI sarasa rIte bhAvanApUrNa gocarI ghaNA divasa pachI maLI hatI. munijInuM mana saMtuSTa thayuM. paMDitajIe nirdoSa AhAra ApI uttama puNyaupArjana karyuM. paMDitajI daravAjA sadhI mUkavA gayA. temaNe bhalAmaNa karI, "juo munijI, havethI vANiyAnuM ghara na pUchatA. sIdhA brAhmaNa athavA rAjapUtanA gharanI pRcchA karavI. tyAM ApanI khUba ja bhAvanApUrvaka bhakti thaze." jayaMtamunijIne gocarInuM navuM sUtra maLI gayuM. vANiyAnuM ghara pUchavAnuM mAMDI vALyuM. tyArabAda "brAhmaNanAM ghara kyAM che?" tema pUchavA lAgyA. ane kharekhara, eka ja gharamAMthI be saMtone pUrato AhAra maLI jato. thoDuM ApavAnuM kahIe to gharadhaNI kahe, "lAlA, kahAM kahAM ghUmate phirone ? saba yahAM se le lijiye. hamAre yahAM tIsa AdamI khAnA khAnevAle haiM." uttarapradezamAM praveza thayA pachI gocarInA pariSaha lagabhaga TaLI gayA. tapasvI mahArAjane uttarapradezanI anubhavayAtrA 109 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara pradezanI A rasALa ane phaLadrupa bhUmi joIne khUba AnaMda thayo. tyAMnA mANaso sAthe tapasvI mahArAja bhAMgItUTI hiMdImAM vAta karavA lAgyA. AgrA have hAthaveMtamAM hatuM. AgrA praveza vakhate barAbara cAra mahinA pUrA thayA hatA. AgrA pahoMcavAno Aje chello divasa hato. AgrAmAM praveza: aSADa suda pAMcama, 1948nI paMdaramI julAIe AgrA jainabhavanamAM praveza karavAnI tithi nakkI thaI gaI hatI. zeTha zrI ratanalAla jaina AgrA saMghanA pramukha hatA. zeTha acalasiMhajI jaina bhArata sarakAranA dhArAsabhAnA sabhya hatA. bahu moTI jagyAe teo sevA ApatA hatA. javAharalAla naherunA aMgata mitra jevA hatA. AjhAdInI laDatamAM zeTha acalasiMhajI jaine mahattvanI bhUmikA bhajavI hatI. potAnI lAkho-karoDonI saMpatti kaoNMgresane caraNe dharI dIdhI hatI. teo ghoDesavArI paNa jANatA hatA. te AgrA sthAnakavAsI jaina samAjanuM nAka hatA. AkhA AgrA zaheranuM navanIta hatuM. zeTha acalasiMhajI saMghamAM paNa barAbara dhyAna ApatA ane saMghanI sAthe saMtonI sevAmAM joDAIne eka dAkhalo besADatA hatA. lohAmaMDI jaina saMgha vyavasthita hovAthI hAiskUla ane kaoNleja calAvato hato. meDikalanI uttama sevA Apato. saMghe eka vizALa jaina lAyabrerInI paNa sthApanA karI hatI. lohAmaMDI saMghamAM saMtone paNa khUba sanmAna maLatuM. eka nAnakaDI ghaTanA banI ane munirAja AgrAmAM aTavAI gayA. Agale divase AgrA saMghanA bhAIo vihAranI badhI vyavasthA karI gayA hatA. bapora pachI AgrAnI najIka pAMca mAIla dUra rokAvuM ane bIje divase lohAmaMDImAM praveza karavo tema nakkI karyuM hatuM. paraMtu vidhinI vyavasthA judI hatI. bapora pachInA vihAramAM AgrAnA zrAvakone AvatA vAra lAgI. munirAje vihAra zarU karI dIdho. AgaLa be rastA phaMTAtA hatA. munirAja khoTe raste cAlyA gayA. cAlatAM cAlatAM AgrA zaheramAM praveza thaI gayo, paNa khoTe mArgathI ane eka divasa vahelA! e raste eka bajAra AvI, je eTalI lAMbI hatI ke teno aMta Ave ja nahIM. rastAmAM koI jANakAra zrAvaka paNa maLyo nahIM. have aMdhAruM thavA AvyuM. munio gabharAtA hatA. kyAM javuM ane kevI rIte rAtrIvAsa karavo? bhAre ciMtA thatI hatI. pelI tarapha AgrAmAM bicArA zrAvako paNa munirAjane zodhavA cAretarapha pharI vaLyA, paraMtu AvaDA moTA zaheramAM patto zeno lAge ? bhAre gaDabaDa thaI gaI. nasIba sArAM hatAM ke koI aghaTita banAva na banyo. munioe je koI sAro mANasa maLe tene pUchavAnuM cAlu rAkhyuM. munionA mana adhIra thaI gayA. covihAra karavAno TAima paNa cAlyo gayo. AhAra karavAnuM to mAMDI vALyuM hatuM, paraMtu sthAnanI bhAre ciMtA hatI. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 110 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeTha acalasiMhajInI koThImAM satkAra H sAMjanA lagabhaga sADA sAta vityA pachI nasIbajoge eka bhAI maLyA. temane rokyA ane pUchyuM, "jaina logo kI bastI kahAM hai?" "hama jaina basatI nahIM jAnate hai, kiMtu e sAmane jo baDI koThI dekha rahe ho vaha zeTha acalasiMhajI jaina kI koThI hai." teNe sAmenA makAna tarapha AMgaLI cIMdhI. munio mATe A nAma jANItuM hatuM. acalasiMhajInuM nAma munionI DAyarIomAM caDI cUkyuM hatuM. agAu jaina peparomAM paNa zeTha zrI acalasiMhajInuM nAma AvatuM hatuM. jANe bhagavAna maLyA! tvarita gatithI munimaMDaLa koThI tarapha AgaLa vadhyA. bhAgyayoge zeTha acalasiMhajI svayaM ghera hAjara hatA. A samaye gha2mAM temanI hAjarI bhAgye ja hoya. munijI daravAje pahoMcyA tyAre teo svayaM kampAunDamAM AMTA mArI rahyA hatA. vizALa lona hatI. munione jotAM ja teoe turata ja daravAjo kholAvyo. "padhAro! padhAro!" kahI zeThajIe vaMdana karyA ane munionuM svAgata karyuM. zeThajI gaMbhIra zrAvaka hatA. dharmanA jANakAra hatA. eTale tarata ja na pUchyuM ke Ama aMdhAre sUryAsta pachI kema vihAra karavo paDyo ? munio khuza thaI gayA. zeThajInI koThI maLI eTale jANe indralokamAM AvI gayA ! temaNe munio mATe vizALa rUma Apyo ane bhagavAnane jamADavA rasoDe laI gayA. juo to kharA ! pAMca miniTa pahelAM kevI paristhiti hatI ! pAMca miniTamAM kevo nakazo badalAI gayo! AhAra na maLyAnuM jarApaNa du:kha na hatuM. rAtrivAsa maLyAnuM apAra sukha hatuM. thoDI vAra pachI svayaM zeTha munijI pAse beThA. badhI vAta sAMbhaLI. temaNe turta ja lohAmaMDI phona karAvyA. sAdhuo parezAna thAya te mATe saMghanA bhAIone mITho Thapako Apyo. lohAmaMDInA zrAvako to ciMtAmAM hatA ke munivaro kyAM khovAI gayA. A rIte comAsAnA pravezamAM anAyAsa zeTha zrI acalasiMhajI dvArA prathama satkAra thayo. temanuM sanmAna tapasvI mahArAjanI DAyarImAM suvarNa akSare lakhAI gayuM. eka adbhuta ghaDI AvI ane vItI gaI ane ghaNuM ghaNuM kahI gaI. zikSAnA pATha bhaNAvI gaI ane sAthesAthe zeThajI jevA mahAna zrAvakanI mulAkAta karAvI gaI. kharekhara, koI adbhuta ghaDI hatI. "je thAya te sArA mATe" A kahevata caritArtha karI gaI. lohAmaMDInA zrAvakoe pazcAttApa karyo. bIje divase savAre acalasiMhajInI koThIthI saMtone uttarapradezanI anubhavayAtrA I 111 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAmadhUmathI lohAmaMDI laI javAno nirNaya karyo ane samasta saMghane khabara ApyA. zrI acalasiMhajIe thoDI dhArmika ane sAmAjika viSayo para carcA karI. temaNe kahyuM, "vartamAna jaina samAjanI zuM paristhiti che? jo jaino sAmAjika praznothI dUra raheze, rAjanItithI udAsIna raheze to samAje ghaNuM bhogavavuM paDaze. vartamAna yuga e sAmAjika dRSTie vicAra karavAno yuga che. vyaktivAdI banavAthI sAmAjika saMgaThana nabaLuM paDe che." sAMje kazAM AhArapANI lIdhAM na hatAM, tethI zeThazrI acalasiMhajIe savAranA bhAva rAkhavAnI prArthanA karI ane munione vizrAma mATe vinaMtI karI. munio nidrAdhIna thayA. parama saMtoSa ane sukhanuM saMvedana ahIM pahoMcyA pachI munizrIne apAra sukhanuM saMvedana thayuM. AThaso mAIlanI lAMbI yAtrA paripUrNa thaI hatI. koIpaNa vighna naDyAM nahIM. gurukRpAe dhAryuM UtaryuM ane parama saMtoSano anubhava thayo. munizrI vicAra karatA hatA ke jyAre gujarAtathI nIkaLyA tyAre Akho deza hindumusalamAnanAM hullaDomAM chavAyo hato. badhe makAno saLagatAM hatAM. godharA to aDadhuM saLagI gayuM hatuM. AvI paristhitimAM nibaMdha bhAve yAtrA pUrNa thavI e gurunA AzIrvAda ane zAsanadevanI kRpA vagara saMbhava nathI. zeTha acalasiMhajInA baMgalAmAM ArAmathI sUtAM sUtAM munizrI pAchaLanA prasaMgo vAgoLavA lAgyA. pU. tapasvIjI mahArAja Aja khUba saMtuSTa hatA. tenA caherA para prasannatA chavAI gaI hatI. temaNe lIdhelI javAbadArIno eka bhAga paripUrNa thaI gayo hato. Aje AgrA pahoMcatAM AThaso mAIlano pAchaLano citAra mana upara nAcavA lAgyo hato ane je pariSaho sahana karavA paDyA hatA tenI zruti thatI hatI. jANe nIMdaramAMthI jhabakI gayA hoya ane vihAra cAlu thaI gayo hoya tevo svapnila AbhAsa thato hato. cAturmAsa paNa sArI rIte goThavAI gayuM. kazI viTaMbaNA na hatI. zeTha acalasiMhanuM jIvanavRttAMta sAMbhaLIne tapasvI mahArAja khuza thayA ke AvA mardAnagIbharyA mahAdAnavIra zeTha sthAnakavAsI samAjamAM paNa che, je AkhA samAjane mATe gaurava levA jevuM che. zeTha acalasiMhajI paNa tapasvI mahArAja pratye khUba AkarSAyA hatA. comAsAmAM jyAre jyAre teo upAzraya AvyA tyAre tapasvI mahArAjanAM caraNomAM besI jatA hatA. ghaNo vArtAlApa karatA. A rIte AgrAmAM paga mUkatAM maMgalabhAvono zubhAraMbha thayo ane kema jANe maMgalagraha UtarI gayo ane badhuM zubha phaLa hAjara hoya tevuM lAgatuM hatuM. kharekhara to manuSyanA graho AkAzamAM nathI, paNa svayaM manuSyanA hAthamAM che. AkAzamAM rahelA graho potAnI kriyA pramANe sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 112 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzanAM cakra pUrAM kare che. paraMtu kharA graho to manuSyanA zubhAzubhamAM che. graho to jIvananuM eka gaNita che. A gaNitathI hakIkata jANI zakAya che. graha sukha-du:kha ApatA nathI, paNa kevAM sukha-du:kha AvavAnAM che tenI sUcanA ApI jAya che. te eka prakAranA mAIlasTona che. grahone vadhAre samajavA karatAM manuSya potAnA karma sudhAre to graho svayaM sudharI jAya che. yAda rAkhavuM ghaTe ke grahagati paNa karmAdhIna che. Aje kharekhara zubha grahano udaya jAgyo hoya tema lAgatuM hatuM. prAta:kALe munivara pratikramaNa Adi dhArmika kriyAothI paravAryA. sUryodaya thatAM ja zeTha acalasiMhajI gocarI mATe prArthanA karI gayA hatA. temanuM mAtRhRdaya saMvedanayukta hatuM ke munio AhAra karyA vinA sUtA che. zrAvakone bhagavAne "ammA-piyA' kahyA che te AnuM nAma. juo, zeTha acalasiMhajI sAdhu-saMtonA pitA jevA hatA. thoDI vAramAM AhAra-pANI taiyAra thatAM pharIthI prArthanA karI. bhAvapUrvaka potAnA hAthe badhI gocarI vahorAvI tyAre tenA mukhamaMDaLa para AnaMdanI AbhA chavAI gaI. Aje pU. tapasvI mahArAje pote ja pAtrA lIdhA hatA. joke tapasvI mahArAjane to nava vAgyA pahelAM kazuM kalpatuM nahIM. kAyamanA porasInA paccakhANa hatA. paraMtu tyAM paNa eka pitRhRdaya hatuM. eka zrAvaka pitA hatA ane eka muni pitA hatA. banne pitRbhAvanuM bhAna jayaMtamunijI hatA. AthI vadhAre moTo zubhagraha zuM hoya ! lohAmaMDInAM zrAvaka-zrAvikAo UbharAvA lAgyAM. zeTha ratanalAlajI, udayacaMdajI, kasturacaMdajI, sItAcaMdajI, saMpatalAla yAdavarAya, TopIvALA mUlacaMdajI, pArasamalajI, motI kaTAravAlA, mAstara kanaiyAlAlajI, jagannAtha cenasukhajI, lAlA kanaiyAlAlajI, vagere dharmapremI baMdhuo saMghamAM vizeSa rUpe bhAga letA hatA. e sau AvI pahoMcyA. zrAvikAo paNa bhaktibhAvathI UbharAtI hatI. zeTha acalasiMhajI saunuM svAgata karI rahyA hatA. temaNe ATalI badhI taiyArI kyAre karI te khabara na paDI. jema jema zrAvako AvatA gayA tema tema saune alpAhAranI pleTa dharavAmAM AvatI hatI. pleTamAM peThA, dAlamUTha, garama pUrI ane kAbulI caNA pIrasavAmAM AvatA hatA. pote svayaM darekane pleTa pIrasI rahyA hatA. A dRzya joI pU. tapasvI mahArAja khUba khuza thaI gayA. dareka bALako, vaDIlo, yuvAno nAsto laI vihAramAM cAlavA mATe taiyAra thaI gayAM hatAM. munioe bheTa bAMdhI. zeTha acalasiMhajI svayaM vihAramAM sAthe ja cAlyA. AgrAmAM ATalo prema jAgrata che teno adbhuta anubhava thayo. AgrAnAM zrAvaka-zrAvikAo ATalAM badhAM bhaktibhAva ane susaMpanna che te munizrInI kalpanAthI bahAra hatuM. AgrA saMgha zuM che te khabara ja na hatI. A to jANe khArA samaMdara vacce mIThI gaMgA maLI gaI ! uttarapradezanI anubhavayAtrA 0 113 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtoe lohAmaMDI upAzraya tarapha vihAra zarU karyo. temaNe AgrA zahera jevuM moTuM zahera kyAre paNa joyuM na hatuM. kAThiyAvADamAM AvaDAM moTAM nagara na hatAM. rastAmAM phakta naDiyAda, ratalAma, ujjaina ityAdi zahero AvelAM. paraMtu te badhAM zahero AgrAnA khoLAmAM bALaka jevAM hatAM. ATalI lAMbI galIo ane moTI bajAro, mANasonI bharamAra bhIDa, vepAranI herApherI ane moTA dhorI mArge AgrAthI pasAra thatAM hatAM. A badhAM kAraNothI AgrA virATa lAgatuM hatuM. mogalonA samayathI AgrA ghaNuM ja mahattvapUrNa hatuM. dilhInA bAdazAho vadhAre samaya AgrAmAM rahevAnuM pasaMda karatA. thoDe dUra yamunA nadI vahetI hatI, je AgrAnI zobhAne vadhArI rahI hatI. musalamAnonI vastI bahoLA pramANamAM hovAthI hiMdu-musalamAnonI Takkara paNa barAbara cAlu rahetI hatI. AgrA eTale AgrA. AgrAnI ghaNI vizeSatAo hatI. gocarInuM Azcarya : lohAmaMDI jaina bhavanamAM praveza karyo tyAre savAranA nava vAgyA hatA. zrAvakoe mAMgalika sAMbhaLyuM ane turata prArthanA karI : "annadAtA, gocarIe padhAro." AgrA tarapha munirAjone annadAtA kahevAno rivAja che. munijIne Azcarya thayuM : "atyAramAM gocarI?" javAba maLyo, "hA annadAtA! ahIM dasa vAge to badhA cokA UThI jaze. ahIM sADA nava vAge to badhA jamavA besI ja jAya." jayaMtamunijIe pAtrA lIdhA. AgrAmAM gocarIe javAno A prathama prasaMga hato. ahIMnI bhAvabhakti joI khuzI UpajatI hatI. ApaNe tyAM gujarAtamAM saMto baTeTA ke bIjuM kaMdamULa vahoratA nathI. jyAre A bAju tamAma saMto gocarImAM baTeTA le che. ahIM bhAta-dALa khAvAno bahu ocho rivAja che. paroThA, zAkabhAjI, dUdha, dahIM, miSTAnna, namakIna, phaLa-phaLAdi vagere prakArano AhAra mukhyatve gocarImAM upalabdha thato hato. vyAkhyAna jevuM pUruM thAya ke tarata ja pAtrA laI gocarI mATe nIkaLI javAnuM. pUjya gurudevanI AjJA hatI ke jevo lokavyavahAra hoya te pramANe vartavuM. sADA sAtathI nava pravacana thatuM. jayaMtamunijI hiMdImAM pravacana ApatA. rAjakoTa gurukulamAM badho abhyAsa hiMdImAM karelo hovAthI hiMdIno mahAvaro sAro hato. sau AnaMdathI zravaNa karatA ane khuza thatA. jayaMtamunijInA hiMdInA vadhAre abhyAsa mATe kamalezajIne niyukta karyA hatA. temaNe hiMdImAM sAro evo sudhAro karAvyo. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 114 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgrAnA lohAmaMDI jaina bhuvanamAM paga mUkatAM ja saMtone harSAnubhUti thaI. AgrA cAturmAsano sArI rIte zubhAraMbha thavAthI dIpI UThyuM hatuM. AgrA lohAmaMDInA zrAvako gujarAtanA saMta mATe khUba ja lAgaNI dharAvatA hatA. ahIM ghaNAM varaso pahelAM lIMbaDI saMpradAyanA kaviratna zrI nAnacaMdajI mahArAja tathA saMtabAlajI padhAryA hatA. teo khUba ja sArI chApa mUkIne gayA hatA. tenuM mIThuM pariNAma ApaNA munione maLI rahyuM hatuM. tapasvIjI mahArAjane jaina bhavana ane lohAmaMDInA zrAvakasaMgha khUba ja rucikara lAgyA. teo zrAvako sAthe vAta karatI vakhate khIlI UThatA hatA. zrI pArasamala jaina tathA temanAM patnI kailAsavatI jaina tapasvI mahArAjanAM caraNomAM vizeSa anurAga rAkhatAM hatAM. zeTha ratanalAla jaina saMghanA adhyakSa hatA. teo bahu ja guNI hatA ane haMmeza sevAmAM tatpara rahetA hatA. AkhA lohAmaMDInA vepArI samAjamAM temaja rAjakIya samAjamAM temanuM ghaNuM sanmAna hatuM. teo guNagrAhI vyakti hatA. jaina bhavananA nirmANamAM temaNe soLa AnA bhoga Apyo hato. zrAvaka samudAya ane yuvako temanuM ghaNuM ja mAna jALavatA. pUjya tapasvI mahArAja pratye ratanalAlajIne UMDuM AkarSaNa hatuM. lohAmaMDI zrAvaka samAja dIpato hovAthI badhI dharmakaraNI sArI evI saMkhyAmAM thatI ane pAraNAM-prabhAvanA paNa utsAha sAthe UjavAtAM hatAM. AgrAmAM paMjAbI jaina kuTuMbo paNa hatAM ane teo paNa munijInA cAturmAsano lAbha laI rahyAM hatAM. dezanA bhAgalA paDavAthI hajAro sthAnakavAsI paMjAbI parivAro dilhI, kAnapura, AgrA, jhAMsI, alhAbAda, vArANasI vagere zaheromAM AvI caDyA hatA. ApaNA saMghoe paMjAbI jaina bhAIonI yathAsaMbhava madada karI hatI. dezanA bhAgalA paDyA eTale paMjAbanI hiMdu janatAne keTaluM nukasAna thayuM hatuM teno jayaMtamunine pUro khyAla hato. temane paMjAbI zrAvako mATe UMDI lAgaNI baMdhAI hatI. AgrAmAM paNa thoDA paMjAbI parivAro AvI vasyA hatA. cainalAlajI temAMnA eka paMjAbI zrAvaka hatA. cainalAlajI pAsethI paMjAba saMghanI badhI vAto sAMbhaLavA maLI. siyAlakoTa, rAvalapiMDI ityAdi ApaNA sthAnakavAsI jainonAM moTAM kendro pAkistAnamAM cAlyAM gayAM. tyAMnA sukhI zrAvako karoDonI saMpatti mUkI Aje dilhI-AgrAmAM bahu muzkelIthI sthira thayA hatA. paMjAbanAM bhAI-bahenoe prathama darzana karyAM tyAre temano A bhayaMkara itihAsa sAMbhaLI munijInI AMkhamAMthI duHkhanAM AMsu vahI gayAM. bhagavAna kuMbhAranI vidAya : bhagavAna, je sAvarakuMDalAthI munirAja sAthe AgrA sudhI Avyo hato. te have vidAya levAno hato. bhagavAna kuMbhAra 1300 ki.mI. munijI sAthe cAlyo hato. kyAreya paNa teNe ALasa karI na hatI, temaja koI jAtanI phariyAda paNa karI na hatI. teNe AThaso mAIla ane cAra mahinA uttarapradezanI anubhavayAtrA D 115 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daramiyAna phakta sADatrIsa rUpiyA ane ATha AnA (pacAsa paisA) kharca karela. AvA mANaso maLavA durlabha che. te ImAnadArInI mUrti hato. jyAre chUTo paDyo tyAre phakta tenI AMkhomAMthI be AMsunAM buMda paDyAM. teNe AzIrvAda mAgyA, "guru mahArAja! pharIthI ApanI sevAno moko maLe tevuM icchuM chuM." pU. tapasvI mahArAje bhagavAnanI sAthe sAvarakuMDalA saMgha para eka patra mokalyo. temAM jaNAvyuM hatuM ke, "A mANase uttama sevA bajAvI che. tamoe ApelA so rUpiyAmAMthI vadhelA saDasaTha rUpiyA ane ATha AnA teNe pAchA ApyA che. A uparathI samajI zako cho ke teNe keTalo ochAmAM ocho kharca karyo che. tamo A dhanarAzi bhagavAnane inAma tarIke ApI dezo. uparAMtamAM teNe kapaDAM mAgyAM nathI. paraMtu potAnI eka joDI kapaDAM ghasyAM che. tene eka joDI navAM kapaDAM ane eka joDI navAM jUtAM paNa Apazo. temanA kAma mATe amo saMpUrNa saMtoSa pragaTa karIe chIe." A patra laI bhagavAna ravAnA thayo. AgrAthI sAvarakuMDalAnuM bhADuM samAje ApyuM ane sAthe thoDuM bhAthuM ApyuM. bhagavAna khUba ja rAjI thaIne gayo. AgrA saMghano itihAsa : | doDhaso varSa pahelAM, aDhAramI zatAbdInA uttarArdhamAM lohAmaMDI koI vyavasthita saMgha na hato temaja sthAnakavAsI saMtonuM tyAM Agamana paNa na hatuM. ahIM jatino eka upAzraya hato. jatio dorA-dhAgA karI, tAMtrika vidyAno dekhAva karatA ane potAnuM gujarAna calAvatA. e vakhate lohAmaMDImAM jaina gharonI saMkhyA ochI hatI ane sAcA guru na maLavAthI sau aMdhazraddhAthI gherAyelA hatA. zrI pRthvIcaMdrajI mahArAjanA guru zrI ratanacaMdrajI mahArAja vihAra karatA karatA AgrA pahoMcyA. teo tapasvI ane ati prabhAvazALI mahAna saMta hatA. temanuM pAtaLuM-dUba tapasvI zarIra jANe tejolezyA hoya tema camakatuM hatuM. teo dRDha nizcayavALA ane prabhu mahAvIranA paMthane ujALanArA hatA. teoe eka osarImAM Asana jamAvyuM. traNa divasano aThThama karIne dhyAnamAM besI gayA. koI mahAna tapasvI AvyA che tevI havA sarvatra UbhI thaI. keTalAka bhAIo temanAM caraNomAM zraddhA rAkhavA lAgyA. keTalAka jatinA AcaraNathI asaMtuSTa hatA. teo paNa ratanacaMdrajI mahArAjanI bhaktimAM joDAyA. temaNe prArthanA karI ke A jatine ahIMthI uThADo. daramiyAna keTalAka bhAIo jati pAse gayA ane pU. ratanacaMdrajI mahArAja sAthe zAstrArtha karavA paDakAra pheMkyo. jatinA pAkhaMDamAMthI mukti pahelo jati hato to Dhabuno 'Dha', paNa ahaMkArathI AvRtta thaI zAstrArtha karavA taiyAra thayo. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 116 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMha sAme bakarI jevI vAta hatI. kyAM nAnakaDuM nALuM ane kyAM vizALa gaMgA! jati potAnI zaktine AMkI zakyo nahi. teNe pUjya ratanacaMdrajInI zakti jANavAnI koziza paNa nA karI. pariNAme hAthI ane maccharanuM yuddha thAya tevI sthiti sarjAI. jatie baporanA bAra vAgyA pachIno samaya Apyo hato. gurudeva pUjya ratanacaMdrajI mahArAja potAnA premIonA daLa sAthe ekAeka jatinI dharmazALAmAM dhasI AvyA. pelo jita DaghAI gayo. Ama AkramaNa thaze tema te samajI zakyo nahi. pUjya ratanacaMdrajI mahArAje paDakAra pheMkyo, "bola, jati bola! pahelo ghA tAro!" "pahale Apa kaho." jati ahaMkArathI potAnA Asane besI rahyo. ratanacaMdrajI mahArAje AhvAna karyuM, "tuma hame guru mAna ke bAta karate ho, ki dizA nirdhAraNa kara ke bolate ho? di tuma hame guru mAna kara calate ho to hamArI AjJA hai tuma uTha kara hame vaMdana karo. tuma di hame guru nahIM mAnate ho to samaja lo kI tumheM dizA kA bhI jJAna nahi hai !" jati dakSiNa dizAmAM mukha rAkhI beTho hato, je zAstra viruddha che. catura ratanacaMdrajI mahArAje upAzrayamAM pravezatAM ja te kaLI lIdhuM, paNa jajata zarUAtamAM A samajI zakyA nahIM ane jyAre tene samajAyuM tyAre moDuM thaI gayuM hatuM. have pelo jita barAbara sapaDAyo. te pATethI Ubho thaI nATho. sau tenI pAchaLa doDyA. jati to muThThI vALI bhAge ja jAya. jati bhale bhAgavA mAMDyo, paNa samartha guru pUjya ratanacaMdrajI tene choDe tema na hatA. teoe paNa jatinI pAchaLa vihAra cAlu karI dIdho. temaNe kyAMya paNa jatine UbhA rahevAno avasara AvavA na dIdho. bicAro bese kyAMthI? ekaso mAIla sudhI ratanacaMdra mahArAje teno pIcho karyo ane jaina zrAvakone jatinA pAkhaMDamAMthI mukta karyA. lohAmaMDI banaze sonAmaMDI : ratanacaMdrajI mahArAje zrAvakone ekatra karyA ane jatinA upAzrayane sAco upAzraya banAvI devAmAM Avyo. tyAM dharmadhyAna karavAnuM zarU karyuM. ahIM je kSetrapAla deva hatA tene gokhamAM besADyA. bAkI badhuM sApha karI nAkhyuM. temaNe sthAnakavAsI jaina saMghanI sthApanA karI. zrAvakone ratanacaMdrajI mahArAjanAM zrIcaraNomAM apAra zraddhA thaI. saunI riddhi-siddhi vadhavA lAgI. zrAvakoe lohAmaMDImAM vizALa gharo bAMdhavA zarU karyAM. jotajotAmAM lohAmaMDImAM zrAvakono nakazo badalAI gayo. temanI hiMmata ghaNI vadhI gaI. A arasAmAM rAjasthAnanA mahAmuni munAlAlajI mahArAjanA saMpradAyanA camakatA sitArA, uttarapradezanI anubhavayAtrA D 117 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divAkara zrI zrI cothamalajI mahArAja kAnapurathI vihAra karI AgrA tarapha padhAryA. AkhA lohAmaMDImAM AnaMdanuM mojuM pharI vaLyuM. cothamalajI mahArAje bharasabhAmAM bhaviSyavANI karI ke "Apa kA lohAmaMDI sonAmaMDI ho jAyegA." banyuM paNa evuM ja. I. sa. 1938mAM vizvayuddhanAM vAdaLAM caDI AvyAM. sarakAre khUba moTA pramANamAM lokhaMDanI kharIdI karI. AgrAnA loko ane vizeSe jaina bhAIone karoDonI kamANI thaI. ahIM lagabhaga badhA ja jaino lokhaMDanA vepArI hatA. divAkara mahArAjanI vANI satyArtha banI. lohAmaMDI sonAmaMDI thaI gaI. have juo vepArIonI caturAIno namUno ! jema badhI dukAnonA nAme lokhaMDanA "koTA' hatA, tema saMghanA nAme paNa sarakArI koTA' meLavyA! jaina bhavana mATe phALo karavo paDyo nahIM. navuM vizALa jaina bhavana bAMdhavAno nirNaya thaI cUkyo hato. divAkara mahArAjanI vANI sAcI paDI. jaina bhavanamAM camakatA svarNamaya akSarothI navakAra maMtra lakhavAmAM Avyo che. cArebAju 48 padavALuM bhaktAmara mahAstotra lakhavAmAM AvyuM che. A navakAra maMtranuM paTa ati suMdara, manane lobhAve tevuM AkarSaka ane kharekhara, saMtoSajanaka che. rASTrakavi amaracaMdajI mahArAja navuM jaina bhavana bAMdhyA pachI temAM saMtonAM cAturmAsa zarU thayAM. A vakhate pRthvIcaMdrajI mahArAja temanA vidvAna ziSya rASTrakavi amaracaMdajI mahArAjane laIne A tarapha vicaraNa karI rahyA hatA. AgrA kSetra te saMpradAyanuM kSetra banI gayuM, paraMtu kaviratna amaracaMdajI mahArAja vizALa hRdayanA hatA ane saMgaThanapremI hovAthI tamAma sAdhu-saMtone yogya sanmAna maLatuM hatuM. kavijI mahArAja padhAratA thayA pachI lohAmaMDInI dhArmika dRSTie paNa ghaNI unnati thaI. teoe jaina vidyAlayanI sthApanA karI. ratanacaMdrajI mahArAjanI chatrI banAvI. tenI sAthesAthe prakAzananuM kAma paNa hAtha dharyuM. AgrA saMgha ghaNo dedIpyamAna thaI gayo. soLe kaLAe saMgha khIlyo hato. te ja avasare ApaNA priya munivaro cAturmAsa mATe AgrA padhAryA hatA. AgrAnA jaina bhavana ane saMghanI aitihAsika kaDI sAMbhaLIne munijIne paNa ghaNo ja AnaMda thayo. temaNe manomana ratanacaMdrajI mahArAjane vaMdanA samarpita karI. AgrAmAM pUjya kavijI amaracaMdajI mahArAje puruSArtha karIne ghaNI ja amarakIrti meLavI che. temanA pradhAna ziSya vijayamunijI sAthe jayaMtamunijIne patrAcAra thayo. AgrAmAM cAturmAsa karavA mATe temaNe jayaMtamunijIne ghaNAM abhinaMdana ApyAM. vijayamuni kavijInA vidvAna ziSya che. duHkha e vAtanuM che ke jyAre A caritra lakhAI rahyuM che tyAre teo hayAta nathI. pAchalAM varSomAM AgrAmAM sthiravAsa rahIne AgrA mukAme ja temaNe dehatyAga karyo che. Ama vijayamunijIe paNa lohAmaMDI jaina sthAnakavAsI saMghane samRddha karyo che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 118 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A daramiyAna mAnapADAnA saMghanI vinaMtIthI munizrI eka saptAha mATe temanA upAzrayamAM gayA. tyAMthI munizrI belatagaMja padhAryA. AgrAmAM sauthI vadhu jovAlAyaka tAjamahAla che. saMghanA bhAIoe munizrIne tAjamahAla dekhADavAno khAsa kAryakrama rAkhyo. mogalakALanI A aitihAsika kalAkRti joIne mANasanuM mana prasanna thaI jAya che. narI AMkhe jotA ja raho, to paNa saMtoSa thato nathI. pratidina seMkaDo ane hajAronI saMkhyAmAM mANaso tAja jovA Ave che. AgrAnA tAjanuM karoDo mANasoe nirIkSaNa karyuM haze. tAja e mumatAjano tAja che ! ahIM evI mAnyatA che ke varasAdanuM eka TIpuM tAjanA guMbajanA koI sthaLethI TapakIne mumatAjanA kapALa para paDe che. atyAra sudhI koI enjiniyaro A bArIka chidra jANI zakyA nathI. jayaMtamunijI A mAnyatAthI vAkepha hatA. comAsAnI sIjhana hatI. barAbara e ja vakhate dhodhamAra varasAda Avyo. jayaMtamunijIe mumatAjanI daragAha sudhI jaI bArIkAIthI nirIkSaNa karyuM, paraMtu temane pANInuM eka paNa TIpuM paDatuM dekhAyuM nahi. kharekhara, AvAM aitihAsika sthaLo sAthe ghaNI mAnyatAo joDAI jAya che ane te eka Azcaryajanaka ghaTanA tarIke varNavAya che. jyAre hakIkatamAM evuM kazuM hotuM nathI. munizrIne paNa evo ja anubhava thayo. chatAM koIne sAco anubhava thato hoya to te prabhugamya che. tAja sivAya AgrAnAM jovAlAyaka nAnAMmoTAM ghaNAM sthaLonuM munizrIe nirIkSaNa karyuM. dayAlabAganI adabhuta havelI : rAdhAsvAmI paMthanA dayAlabAga tathA svAmIbAga AgrAmAM potAnuM viziSTa sthAna dharAve che. dayAlabAganA svAmIoe lagabhaga doDhaso varasa pahelAM rAdhAsvAmI paMthanI sthApanA karI hatI. tyArabAda svAmIonA manamAM tAjamahAlathI paNa caDI jAya evI vizeSa kalAkRtinuM nirmANa karavAnI bhAvanA thaI. temaNe nava mALanI alaukika, viziSTa, pUrA mArabalanI eka havelI banAvavAnI yojanA dhaDI. temAM bhinnabhinna rUpe bhagavAna zrIkRSNanAM rUpo sthApI, vizvavikhyAta sthAna UbhuM karavAnuM dhAryuM hatuM. AkhuM sthAna banatAM navaso varSa lAge tevI yojanA che. A nirmANane doDhaso varSa thaI cUkyAM hatAM. lAkho-karoDonA kharce A havelI taiyAra thaI rahI che. havelInI vizeSatA e che ke eka eka mArabalano paththara taiyAra thatAM babbe cAra-cAra varasa lAgI jAya che. udAharaNarUpe, tAjanI kalAkRtimAM aMguranI latA ArasanA cosalA para khodelI che ane temAM raMgIna ArasanI patarIo jaDavAmAM AvI che. uttarapradezanI anubhavayAtrA 0 119 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte ArasanAM cosalAMomAM raMgIna latAo ane pAMdaDAMonI kalAtmaka kRti taiyAra karavAmAM AvI che. A kalAne 'inale varka' kahevAmAM Ave che. jyAre dayAlabAgamAM pUrepUrI aMguranI latAnuM nirmANa svataMtra ArasanA paththarathI karavAmAM AvyuM che. pachI jevA raMganI jarUra hoya tevA raMganA mArabala ekabIjA sAthe custa rIte goThavIne karI, naisargika zobhA UbhI karavAno prayAsa ka2vAmAM Avyo che. bhAratanA prAcIna Arasa-paththaranA kalAkAro ekatra thaI A kAma karI rahyA che. eziyAnA muslima dezanA Arasa kalAvidone paNa bolAvavAmAM Ave che. havelInA moTA vizALa haoNlamAM TekA mATe koI jagyAe bIma-beamno upayoga karavAmAM Avyo nathI, tema ja simenTa ke lokhaMDano paNa upayoga karavAmAM Avyo nathI. pacAsa phUTanA pahoLA haoNlamAM 25 phUTano eka, evA be vizALa ArasanA paththara caDAvI, bannenAM mukha evI rIte meLavI devAmAM AvyAM che ke saLaMga pacAsa phUTano eka Arasa paththara banI gayo che. tenA upara ArasanI pAtaLI lAdI goThavavAmAM AvI che. ArasanI A lAdI badho bhAra sahana karI zake che. AvI adbhuta kalAnA kAraNe kAma khUba dhImI gatithI cAle che. munijI darzana karavA gayA tyAre kAma cAlu hatuM. navaso varase makAna pUruM thaze e sAMbhaLIne ja dila dhaDakavA lAge che. AgrAmAM A kalAkRtinAM nirIkSaNa karyAne Aje aDadhI zatAbdI vyatIta thaI gaI che ane vaijJAnika utkrAMti paNa ghaNI thaI che. Arasane kApavAnAM mazIna paNa banI gayAM che. eTale have eTalo lAMbo samaya lAgavo na joIe. atyAre zuM sthiti che te khyAla nathI. kharekhara jo navaso varSe A bhavana nevuM abajanA kharce pUruM thAya to loko vizvanI badhI kalAkRtine bhUlI jAya tevuM thaI zake che, paraMtu ATalI lAMbI yojanAo hirane hAtha hoya che. eka eka vastunuM munijIe bahu ja dhyAnathI nirIkSaNa karyuM. e jovAmAM lagabhaga Akho divasa vyatIta thaI gayo. AgaLa jatAM dayAlabAganA be paMtha thaI gayA. svAmIbAga ane dayAlabAga. svAmIbAganA svAmI bahu ja Adhunika hovAthI temaNe dayAlabAgano eka navo ja vibhAga Ubho karyo. temane lAgyuM ke karoDo rUpiyA kalAkRtimAM vaparAya che tenA karatAM audyogika kAma thavuM joIe. kharekhara, temaNe vizALa udyogo UbhA karyA. temAM manuSyanI badhI ja Avazyaka cIjo banavA lAgI. vepA2I dho2Ne tenuM vecANa thavA lAgyuM. koI paNa grAhaka joI zake che ke vastu upara 'meDa ina dayAlabAga' lakheluM hoya che. hajAro mANasane rojI-roTI maLe che. mULa saMpradAya svAmI gurubhaktine AdhIna thaI, bhaktiyogamAM rahI, kalAkRtine vega ApI rahyA che. lokonuM mAnavuM che ke dayAlabAganA be phAMTA paDavAthI kalAkRtinA nirmANane dhakko lAgyo che. je hoya te, paraMtu aitihAsika kramamAM mAnavInAM khaMta, bhakti, dhIraja ane chevaTe potAnA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 120 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRtyu pachI paNa yojanA cAlatI rahe ane paripUrNa thAya evI adbhuta parikalpanA ane sAhasa kharekhara mAna upajAve che. chevaTe nyAya Apavo IzvaranA hAthamAM che. cAturmAsa saMpanna ane punaH vihArayAtrA paryuSaNa parva bahu sArI rIte UjavAyA. dharmakaraNI ghaNI thaI. kAlAvaDathI chaganabhAI dozI, dholApuranA narottamabhAI, popaTabhAI ane mANekalAlabhAI, vaDiyAthI dalIcaMdabhAI, muMbaIthI zAmaLajI bhImajIbhAI ghelANI, goMDalathI bhUpatabhAI zeTha (hAlanA girIzamuninuM sAMsArika nAma bhUpatabhAI hatuM), temaja ratilAlabhAI, mUlacaMdabhAI, gulAbabhAI, popaTalAlabhAI tathA bIjAM keTalAMka zrAvakazrAvikAo saurASTra ane muMbaIthI darzana mATe temaja paryuSaNa karavA AvelAM hatAM. kAnapuranA zrIsaMghanAM zrAvaka-zrAvikAo khAsa AgrA padhAryA. temAM gujarAtI bhAIo, paMjAbI bhAI-baheno, lohiyA bhAIbaheno ane mAravADI ozavALa bhAIo saMmilita hatAM. cAlIsa jeTalI saMkhyAmAM samagra saMgharUpe teoe AvIne kAnapura mATe bhAvabharI vinaMtI karI, AthI munijIne ghaNo saMtoSa thayo. kArataka suda pUnama najIka AvI gaI. cAturmAsano zAMtikALa samApta thayo ane puna: vihAranAM gaticakro taiyAra thaI gayAM. AgrA cAturmAsa pUruM thayA pachI kAnapura tarapha vihAra karavAno hato. kAnapurathI alhAbAda thaIne vArANasI javAno vihArano mArga nakkI thayo hato. AgrAthI osamAnapura, phIrojAbAda, sIkohAbAda, bhaugAma, kanoja, coberapura, kalyANapura thaI kAnapura javAnuM hatuM. paccIsathI vadhu loko vihAramAM sAthe joDAyA hatA. AgrAnA meyara ane lohAmaMDI sthAnakavAsI jaina samAjanA agresara zrAvaka zeTha kalyANamalajI jaina pU. tapasvI mahArAjanuM dhyAna rAkhI vihAramAM mokhare cAlI rahyA hatA. AgrAnA paccIsa yuvAno lagabhaga paccAsa mAIla sudhI vihAramAM sAthe rahyA. dhIre dhIre sahu vidAya letA gayA. zrI pArasamalajI jaina ghaNA lAMbA samaya sudhI tapasvI mahArAjanI sevAmAM rokAyA hatA. cenasukhadAsajI paNa tapasvI mahArAjanA khAsa anurAgI hovAthI avAranavAra AvatA jatA hatA. anero utsAha chatAM badhAM bhAI-bahenonA mukhamaMDaLa para viraha vedanA chavAI gaI hatI. gurudeva kahe che ke AgrAnI bhakti abhuta hatI. enAM saMsmaraNo yAda karatAM Aje paNa mana gadgada thaI jAya che. AgrAnA gulajhArInI ajaba bhaktiH ja AgrAthI saMghe gulajhArI nAmano mANasa vihAramAM sAthe Apyo hato. gulajhArI kharekhara gulajhAra karAve tevo hato. jyAM ApaNo bhagavAna ane kyAM A gulajhArI! gulajhArI khUba ja uttarapradezanI anubhavayAtrA 0 121 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSNAta ane paLa-paLanI vAto jANanAro hato. gAmamAM pahoMcatA sAthe ja te sArAsArA gharamAM pahoMcI jato ane jaina munionA tyAganI vAta samajAvato, gRhasthomAM bhaktibhAva lAvI deto. AhAra-pANInI badhI vyavasthA samajAvI te turata pAcho AvIne kaheto, "annadAtA, pAtrA uThAvo. badhAM gharomAM gocarI taiyAra che." kharekhara, munizrI gocarIe jatA tyAre Azcarya thatuM ke AvAM ajANyAM gharomAM A bhaktinI gaMgA kyAMthI phUTI nIkaLI! paNa pachI khyAla Avato ke Ano jAdugara to gulajhArI che. gocarIpANI sivAya kyAM javAnuM che, kyAM UtaravAnuM che, tenI badhI vigata meLavI leto. vihAra mATe sAvadhAna raheto. UtaravAnI jagyA paNa sArAmAM sArI pasaMda karato. potAnI paNa khAvA-pIvAnI vyavasthA saheje karI leto. gulajhArI badhI taiyArI samayasara rAkhato. Aje ghaNAM varaso thaI gayAM che chatAM gulajhArInI gulajhAra cittamAM gulajhAra karatI rahI che. tapasvI mahArAje paNa gulajhArIne sarTiphikeTa ApyuM che. sAdhusevAmAM AvA hoziyAra mANaso hoya to saMtone pariSaha jovA maLato nathI. kAnapura tarapha vihAra karatAM rastAmAM uttarapradezanA keTalAMka nAnAM-moTAM gAmono sparza thayo. uttarapradezanAM gAmaDAMo paNa janasaMkhyAthI bharapUra che. kAThiyAvADa-gujarAtanI sarakhAmaNImAM samasta uttarapradeza vadhAre gIca vastIvALo pradeza che. uttarapradezanA gAmaDAMmAM paNa pa-7 hajAranI vastI hoya che. uttarapradeza khetIpradhAna tathA udyogapradhAna prAMta che. AgrAnI darI(zetaraMjI)nI jema A bAju UnanA gAlIcAonuM vaNATa kAma jovAmAM AvatuM hatuM. uttarapradezanuM adhyayana karatAM karatAM munivaro kAnapura tarapha AgaLa vadhyA. A bAju have jarA paNa pariSaha paDato na hato. mANaso dhArmika bhaktibhAvavALA ane saMtasevAmAM AsthA rAkhanArA jovA maLatA hatA. gAmamAM paga mUkatAM ja janatA saMtonI ciMtA karatI. gulajhArI sAthe hovAthI kAma vadhAre saraLa thaI gayuM hatuM. eka ja gharamAMthI baMne saMtonAM AhArapANI maLI jatAM. sAthe rahenArane paNa mANaso jamADI detA. vihAramAM koI paNa prakAranA rasoDAnI vyavasthA na hatI. tema sAthenA mANaso paNa rasoI banAvatA na hatA, chatAM kyAre paNa bAdhA paDI nahi. asmalita bhAve vihAra AgaLa vadhyo. brAhmaNa ane rAjapUta uparAMta ahIM lAlA lokonuM varcasva jovAmAM AvatuM. ahIM kAyastha komanA athavA uccakoTinA sukhI-saMpanna agravAla vaNika bhAIone lAlAjI kahe che. rAjapUtone bAbusAheba kahe che. teo jamInadAra jevA hovAthI samAjanI dRSTie agrasthAna dharAve che. chatAM rAjapUto lokonuM zoSaNa karatA hoya che tevI mAnyatA prasarI hatI. strIo saMskArI ane sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 122 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmapradhAna jIvana jIvanArI hatI. ekaMdare prajA sukhI hatI. uttarapradezanA vihAramAM AnaMda Avyo. sAthe ghaNuM jANavAnuM paNa maLyuM. rastAmAM caMdraprabhunA janmasthAna "caMdrAvatInAM darzana karavAno avasara maLyo. mukhya rastethI thoDe dUra aMdara hovA chatAM khAsa vihAra karI munijIe te pavitra sthAnanuM adhyayana karyuM. jaina samAja dhyAna Ape to ahIM vizALa moTuM tIrthasthAna banavAnI zakyatA che. kanoja : AgrAthI mainapurI, phIrojAbAda, chaparAcauva ane guDasAIgaMja ityAdi kSetrone sparza karI, AgaLa vadhatAM 1948nI pahelI Disembare kanoja nAmanuM prAcIna zahera mArgamAM AvyuM. kanojanuM zAstrIya nAma kAnyakubdha che. kAnyakubdhano prAcIna itihAsa vizvaprasiddha che. kAnyakubdhanA samrAToe uttara bhAratamAM potAnI ANa pheravI hatI. Aje kanoja jIrNazIrNa thaI gayuM che. cAre tarapha jUnAM makAno che ane AkhuM zahera caDAvautarAva ane gallIovALuM che. jANe retInA DhagalA para cAlatA hoya tevuM lAge. kanoja atyAre attaranI pedAza mATe pramukha sthAna dharAve che. ahIM sArAmAM sAruM mUlyavAna attara bahoLA pramANamAM taiyAra thAya che. cArebAju phUlonI pedAza che. jyAM jyAM najara nAkho tyAM tyAM phUlonA bagIcA dekhAya che. AkhuM zahera bagIcA jevuM lAge che. zahera jUnuM che ane makAno paNa jUnAM che, chatAM gaMdakI bilakula nathI ane bagIcAne kAraNe zahera atyaMta nayanaramya lAge che. kanojamAM evo bhAsa thato hato ke ApaNe koI prAcIna itihAsamAM DokiyuM karI rahyA chIe. kanojanA brAhmaNo potAnuM AgavuM sthAna dharAve che. kanojiyA brAhmaNa tarIke oLakhAtI A jAti paMjAba, samasta uttarAkhaMDa ane TheTha pUrva bhArata sudhI phelAI gaI che. kanojiyA brAhmaNanA AcAra-vicAra ghaNA ja UMcA hoya che. teo nirAmiSa brAhmaNo che. teo custapaNe zAkAhArane vaLagI rahyA che. zaheramAM prAta:kALamAM vedamaMtro sAMbhaLavA maLe che. TUMkamAM kanoja eTale brahmapurI ema kahI zakAya. joke atyAre ahIM badhI jAtinA mANaso nivAsa karI rahyA che. uttarapradezanI anubhavayAtrA 2 123 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F 9 gaMgAmaiyAnI godamAM AgrAthI vihAra yamunA nadInA kSetramAM thaI rahyo hato. zrI jayaMtamunijI gaMgAmaiyAnI godamAM pahoMcavA mATe AgaLa vadhI rahyA hatA. gaMgAjIno pradeza najIka AvatAM dharatImAM vizeSa prabhAva dekhAvA lAgyo. gaMgAjIno samagra taTapradeza hariyALI khetIthI bAremAsa haryobharyo rahe che. gaMgAjImAM jyAre pUra Ave che tyAre lAkho Tana kAMpavALI mATI bahu dUra sudhI khetaromAM patharAI jAya che. gaMgAjInuM pUra jeTaluM nukasAna kare che tethI vadhAre phAyado paNa karI jAya che. pUranA samaye tyAMnA kheDUtoe kazuM gumAvavAnuM rahetuM nathI. phakta thoDA samaya mATe saMkaTa bhogavavuM paDe che. pUra Ave tyAre mANasone upAdhi thAya che ane jAnamAla bacAvavA koziza kare che, paraMtu pUra UtarI gayA pachI lAkhonI saMpatti saheje maLI jAya che. kharekhara, gaMgAmaiyA te gaMgAmaiyA ja che! gaMgAjInA abhAvanI kalpanA thaI zakatI nathI. gaMgAjI na hoya to to Akho pradeza registAna jevo dekhAya, paraMtu gaMgAjInI amRtadhArA samagra pradezanuM siMcana karI kaMcana varasAve che. gaMgAnI pavitra dhArA mAtra jamInanuM siMcana nathI karatI paNa lokasaMskRti ane mANasonA bhAvahRdayane paNa hajAro varSothI bhIMjavI rahI che. ajANyAM gharomAM paNa je bhAvathI Atithya-satkAra thato hato temAM paNa zrI jayaMtamunijIne gaMgAjInI UchaLatI laherono anubhava thaI rahyo hato. munijI gaMgAnA taTIya pradezano AnaMda letA ane uttarapradezanI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jADI roTalI, ghATI dALa ane moTA khANAnI Teva pADI harSapUrvaka AgaLa vadhI rahyA hatA. sarvaprathama gaMgAjInAM darzana kAnapuramAM thayAM. kAnapura e samaye bhAratanAM dvitIya zreNInAM moTAM zaheromAM prathama sthAna dharAvatuM hatuM. kAnapurano vepAra, maMDI ane udyoga prakhyAta che. 1948nI sAtamI Disembare munivaro kAnapura padhAryA. teo kAnapuramAM lAThI mahollAmAM zeTha lakSmIdAsajI dharmazALAmAM UtaryA. kAnapurano saMgha nAno hovA chatAM anero utsAha hato. bIjI tarapha banArasathI saMghanA bhAIo paNa AvyA. hajI vArANasImAM abhyAsa mATe anukULa ane barAbara rahI zakAya tevA makAnanI vyavasthA thaI na hatI. ThaMDI khUba ja vadhI rahI hatI. AgrAthI zeTha ratanalAlajI banArasanA makAna mATe ane munijInA abhyAsa mATe badho prabaMdha karI rahyA hatA. vArANasInA prabaMdhamAM doDhathI be mahinA moDuM thAya tevuM lAgatuM hatuM. kAnapura zrIsaMghe munirAjone Agraha karyo ke uttarapradezamAM ThaMDI bahu vadhAre che, tethI Apa kAnapura ja be mAsa birAjo. pU. tapasvI mahArAje kAnapura saMghano prastAva mAnya rAkhyo. sAthesAthe e paNa prastAva mUkyo ke jo banArasathI paMDitajI AvI zakatA hoya to jayaMtamunijI ahIM ja abhyAsa zarU karI deze. pU. tapasvI mahArAje buddhipUrvaka samajIne je vAta karI te ghaNI ja yogya hatI. be mAsano ArAma maLI jAya ane samaya paNa na bagaDe. sAthesAthe kAnapura saMghane lAbha maLI jAya ane banArasa saMghane taiyArIno samaya maLI jAya. A rIte kAnapura saMghano prastAva ghaNo ja upayogI rahyo. prAta:kAla lAThI mahollAnI dharmazALAmAM pratidina pravacana thavA lAgyuM. zrI jayaMtamunijInI uMmara nAnI hatI, paNa avAja bulaMda hato ane pravacanamAM zAstrIya bhAvo tathA sAmAjika sudhArAnI vAto AvavAthI janatAno rasa ghaNo vadhI gayo. zrotAo UbharAvA lAgyA. jaino uparAMta bIjA dharmabaMdhuo paNa sArI saMkhyAmAM AvavA lAgyA. kAzInAthajI tyAMnA eka vidvAna vyakti hatA. temaNe khUba UMDo rasa lIdho ane janatAmAM pracAra karyo. temaNe pravacananI saghaLI vyavasthA saMbhALI lIdhI ane kAnapuramAM munijInA prema pratye lokomAM eka prakAre Ubharo AvI gayo. sthAnakavAsI uparAMta digaMbara, derAvAsI, agravAla ane anya gujarAtI gharomAM zrI jayaMtamuni gocarI mATe padhAratA hatA. kAnapuramAM lohiyA bhAIonuM jUtha sAruM che. kisanalAlajI paNa lohiyA hatA. lohiyAbhAIo paNa AgrA sAthe joDAyelA hatA. AgrAnA lohAmaMDI cAturmAsano paDagho kAnapura sudhI paDyo hato. ahIM te pratyakSa thavAthI lokomAM anero utsAha-AnaMda chavAI gayo. saMghanAM adhyakSa premavatIjI pU. tapasvI mahArAja pratye ananya bhakti rAkhatAM hatAM. jyAre saMghanI miTiMga hoya ane adhyakSasthAne premavatIjI padhAre tyAre lAlA phUlacaMdajI paNa UbhA thaIne gaMgAmaiyAnI godamAM 2 125 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanuM svAgata karatA. temano ruAba, pratibhA ane vahevAracAturya ucca koTinAM hovAthI temaNe saunAM dila jItI lIdhAM hatAM. kAnapuranA be mAsa bahu ja AnaMdapUrvaka kyAM vahI gayA tenI khabara na paDI. banArasathI paMDita kRSNAnaMda jhA bhaNAvavA mATe AvI gayA hatA. temaNe zrI jayaMtamunijIne paMca adhyAyI nAmanA nyAyadarzananA prathama graMthano abhyAsa zarU karAvyo. jhAjhI sUkSma buddhivALA, sArA evA vidvAna hovAthI abhyAsamAM saMtoSa thato hato. nyAyadarzananA abhyAsano prathama pAyo kAnapuramAM kRSNAnaMdajI jhA dvArA nAkhavAmAM Avyo. camatkArika guptadAna : pU. tapasvI mANekacaMdrajI mahArAjanI puNya tithi najIka AvI rahI hatI. tithi UjavavAmAM be-cAra hajArano kharca hato. munizrI vimAsaNamAM hatA. munizrI haju zrAvakothI aparicita hovAthI temane kharca karavAnuM kahevAya nahi. paraMtu ahIM ullekha karatAM AnaMda thAya che ke eka dharmapriya jaina bhAI khIMTI para eka thelI TAMgI gayA ane zrI premacaMdabhAIne kahI gayA ke A rakama pU.munirAjo jyAM kahe tyAM vAparI nAkhazo. ATaluM kahI te bhAI gAyaba thaI gayA. premacaMdabhAI tarata ja dharmazALA para AvyA. ane khIMTI para TAMgelo thelo hAtha karyo. jyAre thelo kholyo tyAre temAM sADAcAra hajAra rUpiyA hatA. AjathI pacAsa varSa pahelAM A rakama ghaNI moTI gaNAtI hatI. premacaMdabhAI tAbaDatoba pUjya tapasvI mahArAja pAse AvIne bolyA, "sAheba, A rakama zemAM vAparavAnI che? eka bhAI mane AvIne kahI gayA ke ahIM thelImAM rakama che. eTale huM turata ja laIne AvI gayo. paNa pelA bhAI koNa hatA te huM oLakhI nathI zakyo." pU. tapasvI mahArAjane ati Azcarya thayuM ! mananI bhAvanA koI divyazaktithI kema jANe paripUrNa thaI gaI hoya tema camatkAra thaI gayo. haju sudhI te bhAInuM nAma pragaTa thaI zakyuM nathI. kAnapuranA be zrAvako lAlA phUlacaMdajI tathA kizanalAlajI munijIne sauprathama bhogAvA pAse rastAmAM maLyA hatA. temaNe bhAvabharyA darzana karyA ane kAnapura padhAravAnI vinaMtI karI. te lAlA phUlacaMdajIno ahIM TUMko paricaya Apavo asthAne nahi gaNAya. lAlA phUlacaMda eka samaye kAnapuranA mukhya nAgarika tarIke prakhyAta hatA. temanA pUrvajomAM lakSmaNadAsajI mahAna dhanADhaca vyakti hatA. lAlA phUlacaMdane karoDonI esTeTa vArasAmAM maLI hatI. pote paNa zAha sodAgara hovAthI sArI kamANI karI rahyA hatA. teo samAjamAM Adarza ane sanmAnya vyaktirUpe vaibhavazALI jIvana vyatIta karatA hatA. temanI keTalIka khAsiyata paNa sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 126 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. teo kavi, zAyara ane vidvAnonA khAsa premI hatA ane sAthesAthe rASTrapremI paNa hatA. e vakhate gAMdhIjInuM AMdolana cAlatuM hatuM tethI lAlA phUlacaMdajI khAdIdhArI thaI gayA hatA. AkhI jiMdagI temaNe khAdI paherI. gAMdhIjInA darzane gayA tyAre temaNe AkhI kaoNMgresane AmaMtraNa ApyuM. kAnapuranA AMgaNe kaoNMgresa bharAya to teno badho kharca pote vahana karaze tevuM vacana ApyuM. gAMdhIjI khuza thayA. javAharalAla naherue pITha thAbaDI. vallabhabhAI sa2dA2e premathI navAjyA. kAnapuranA AMgaNe akhila bhAratIya mahAsabhA ke jene atyAre kaoNMgresa kahevAmAM Ave che, tenuM virATa saMmelana bharAyuM. kAnapuranI kaoNMgresamAM dezanA badhA netA lAlA phUlacaMdajInA mahemAna thayA hatA. gAMdhIjIe lAlAjIne pUchyuM, "lAlAjI, Apa kyA kAma kareMge?" lAlAjIe hAtha joDIne kahyuM, "mahAtmAjI, maiMne apanA kAma soca liyA hai. jaba saba loga bhojana karake UDeMge taba usake pattara uThAne kA kAma maiM karUMgA." gAMdhIjI bhAvavibhora thaI gayA. kharekhara, lAlAjIe A kAma karI batAvyuM. tyArabAda lAlAjI rASTrIya jIvanamAM joDAI gayA. sAthesAthe dhArmika kAryomAM paNa khUba rasa letA hatA. lAlA phUlacaMdajIe divAkara cothamalajInuM cAturmAsa kAnapuramAM dhAmadhUmathI karAvyuM hatuM. lAlAjIno janma custa digaMbara parivAramAM thayo hato. paraMtu cothamalajI mahArAjanA paricayamAM AvyA pachI teo sthAnakavAsI raMge raMgAI gayA. potAnA traNa mALanA eka vizALa bilDiMga upara potAnA mAtuzrI rukSmaNIbahenanuM pavitra nAma joDI, tene "rukSmaNI jaina bhavana" evuM Adarza nAma ApI, sthAnakavAsI saMghane arpaNa karI dIdhuM. Aje paNa sthAnakavAsI jaina saMgha rukSmaNI jaina bhavanano dhArmika kAryakramamAM upayoga karI potAno haka dharAve che. udAradila lAlA phUlacaMdajI : lAlA phUlacaMdajI moTA dAnezvarI hovA chatAM emano jamInadArI raMga haju cAlu ja hato. te dara zanivAre potAne tyAM vidvAnonI sabhA, kavisaMmelana, kavvAlI ane muzAyarA yojatA. jenA upara khuza thAya tene sAruM evuM inAma ApatA. eka paMjAbI bhAI temanI cApalUsI karanArA tAlImitra hatA. A paMjAbI mitra khUba naTakhaTa hato. te ekAda zera bole ane lAlA khuza thaIne kahetA, "are yAra dosta, tumako yaha eka makAna diyA, tumako vaha bilDiMga de diyA." A rIte temaNe paMjAbIne be-cAra makAno ApI dIdhAM ! lAlAjInA parivAramAM khaLabhaLATa macI gayo ! samayAnusA2 Avaka ochI thatI gaI. kharca vadhI rahyo hato. lAlAjInA moTA putra manaharalAlajI khUba ja eza-ArAmathI jiMdagI gujAratA hatA. bImAra hovAthI moTA kharcA paNa hatA. A rIta gaMgAmaiyAnI godamAM D 127 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arthika saMkaDAmaNa AvI rahI hatI. lAlAjI makAno dAnamAM ApavA mAMDyA te parivArane khaTake tevuM hatuM. parivAre temano virodha karyo. chatAM lAlAjI paMjAbIne makAno ApatA gayA. manaharalAlajI ane temanAM mAtAjIe maLIne lAlAjI sAthe jarApaNa vATAghATa karyA vinA kAnapura hAIkorTamAM lAlAjI upara kesa karyo. kesamAM jaNAvyuM ke amArI karoDonI milakata vaDIlopArjita che. badhI milakata bApadAdAnI che. eTale lAlAjIne te veDaphI nAkhavAno koI adhikAra nathI. amane nyAya maLavo joIe. kesanI noTisa lAlAjIne maLI. lAlAjIe jarA paNa vicalita thayA vinA pote ja eka kAgaLa taiyAra karI, temAM sahI sIkkA-karI korTamAM te pahoMcADyo. lAlAjI kAnapuranA mahAna nAgarika hovAthI, temaja hAIkorTanA nyAyAdhIza svayaM temane jANatA hovAthI, lAlAjIne sanmAnapUrvaka korTamAM besADyA. sarakArI vakIle pUchyuM, "lAlAjI, ApakA vakIla kahAM hai ! Apa apanI bAta peza kariye." lAlAjIe garimA sAthe korTamAM UbhA thaIne kahyuM, "mAre koI vakIlanI jarUra nathI. mAre kesa laDavAnI paNa jarUra nathI. A rahyo mAro kAgaLa. mArI ke mArA bApa-dAdAnI je kaMI milakata che te badhI mArA putra ane patnIne ApI dauM chuM. A saMpattimAMthI mAre kazuM na joIe. mane mukta karavAmAM Ave." lAlAjIe sahI-sikkAvALo kAgaLa nyAyAdhIzanA hAthamAM mUkyo. lAlAjInA moTA putra manaharalAlajI ane temanAM mAtA tyAM hAjara hatAM. korTa khacAkhaca bharAyelI hatI. lAlAjInuM nivedana sAMbhaLI AkhI korTa cakita thaI gaI. vakIle lAlAne pUchayuM, "lAlAjI, A zuM karo cho?" lAlAjIe kahyuM, "huM pAgala nathI. huM khAdIdhArI vyakita chuM. mahAtmA gAMdhIno celo chuM. divAkara cothamalajI mahArAje mane tyAgano pATha bhaNAvyo che. saMpatti klezanuM kAraNa na bane te mATe, temaja mArAM putra ane patnIne have mArI jarUra nathI, saMpattinI jarUra che eTale huM temane samagra saMpatti suprata karI dauM chuM." lAlA UbhA thaIne cAlI nIkaLyA. AkhA kAnapuramAM havA phelAI gaI! korTamAMthI bahAra nIkaLyA tyAre temanAM patnI tene maLavA AvyAM ane ghera AvavA mATe kahyuM. lAlAe tevara badalIne kahyuM, "have pharIthI mane jiMdagIbhara moTuM na batAvazo. tamAre jenI jarUra hatI te meM ApI dIdhuM che." sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 7 128 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manoharalAlajIne putrane nAte AzIrvAda ApI pote AgaLa cAlI nIkaLyA. Aje lAlA phakIra thaI gayA hatA. AkhA kAnapuramAM core ane cakale lAlA phUlacaMdanI carcA cAlatI hatI. kAnapuranA meyara ane moTA dhanADhyo, lAlAne hAtha joDI UbhA rahetA, e lAlA Aje ekalA hatA. e jamAnAmAM gharamAM zaucAlayanI vyavasthA na hatI. eTale moTA mANaso paNa gaMgAjInA medAnamAM jatA. lAlAjI paNa savAranA pahoramAM gaMgAjInA medAnamAM jatA tyAre paccIsa mANaso sAthe cAlI nIkaLatA. Aje lAlA ekalAaTUlA dizAzUnya banyA. gaMgAjInA kinAre eka sAdhuno Azrama hato. lAlAjIne e sAdhu sAthe premabhAva hato. lAlAjIe tyAM sevAmaya jIvana vyatIta karavAno nirNaya lIdho. have lAlAjInA jIvanamAM kevA avanavA ane Azcaryajanaka nATakanA khela zarU thAya che ! lAlAjI jyAre nIkaLI paDyA tyAre pelA paMjAbInuM ghara rastA para paDatuM hatuM. e makAna lAlAjIe tene bheTa ApyuM hatuM. te vizALa bhavanamAM paMjAbI raheto hato. lAlAjIe nIcethI mitranA nAte avAja mAryo. paraMtu te mitra nIce na Avyo. bAlkanImAMthI khaDakhaDATa hasavA lAgyo ane bolyo, "lAlAjI, tuma aba phakIra ho gaye ho. tumhAre pAsa kucha nahIM rahA hai. hamAre yahAM aba tumhAre liye koI jagaha nahIM hai." ema kahIne te pharIthI hasavA lAgyo. lAlAjIe jarA paNa duHkha na mAnyuM, paraMtu eTaluM ja kahyuM, "are mUrkha, maine jo ghUMka diyA hai vo lene ke liye nahIM AyA huM, na terI saMpatti se koI sarakAra che. tuM mitra thA isa liye mitrake nAte se tujhe AvAja diyA. acchA, tuma khuza raho. meM to ye calA." ema kahI lAlAe theMkI dIdhuM ane cAlI nIkaLyA. lAlAjI AzramamAM H lAlAjI bAvAjInA AzramamAM pahoMcyA. bAvAjIe lAlAjInuM sanmAna karyuM. vAta to AgaLa pahoMcI gaI hatI. bAvAjI e ghaNA premathI kahyuM, "lAlAjI, aba Apa sukhase hamAre Azrama meM rahiye. yahAM koI ciMtA karanekI jarUrata nahIM hai. saMsAra svArtha kA hai. Apa saba bhUla jAIye aura bhagavAnakA bhajana kariye. yahAM para bhagavAnakI dayA hai. Apa jaise dAnavIrone hI yaha Azrama calAyA hai. yaha saba ApakA hai." bAbAjInI madhura vANIthI lAlAjIne ghaNI zAMti maLI. paNa lAlAjI potAnA vicAromAM makkama hatA. lAlA phUlacaMdajIe vinayathI kahyuM, "bAbAjI, ApanuM kahevuM ThIka che. paraMtu huM AzramanuM maphatanuM na khAuM. mane kAma Apo." gaMgAmaiyAnI godamAM 129 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvAjI vicAra kare che ke AvaDA moTA zeThane zuM kAma ApavuM! pAchA uMmaralAyaka che. phUlacaMdajIe ghaNo ja Agraha karyo tyAre bAvAjIe temane zAka-bhAjIno thelo Apyo ane kahyuM, lAlAjI, sabajImaDIse sabajI le Aiye. yaha ApakA prathama kAma hai !" lAlAjI thelo laIne cAlI nIkaLyA. kAnapuranA eka abajapati, jeNe AkhI koMgresane kAnapura bolAvI hatI ane gAMdhIjInA AzIrvAda meLavyA hatA, temaja divAkara cothamalajI mahArAjanuM saMpUrNa cAturmAsa karAvI, digaMbara ane sthAnakavAsI samAjane apUrva lAbha apAvI, kIrti meLavI hatI, te lAlAjI Aje majUranI jema khaMbhe vIsa kilo zAkabhAjI laI Azrama tarapha jaI rahyA hato. kadaradAna kizanalAlajI: have juo! potAnA sagA putre jeno tyAga karyo che tene prakRti bIjo putra ApavAnI hoya te rIte jIvanamAM eka navo vaLAMka Ave che. lAlA phUlacaMda gaMgAnI retI upara zAkabhAjIno thelo laI dhIre dhIre Azrama tarapha jaI rahyA hatA tyAre lohiyA parivAranA sthAnakavAsI jaina, sAdhAraNa sthitivALA vyApArI, pahelavAna jevA kizanalAlajI gaMgAkinAre snAna karI, daMDa-beThaka karatA hatA. evAmAM temaNe sAMbhaLyuM, dekho ! dekho ! yaha vahI lAlA jA rahe hai, jAnate ho, ye lAlA phUlacaMdajI hai." eTaluM sAMbhaLatAM ja kizanalAlajIno prema UbharAI Avyo. kizanalAlajI doDyA. na joyo Ava ke na joyo tAva, sIdhA lAlAjIne bheTI paDyA ane bAthamAM lIdhA. "dekhiye lAlAjI, hama Apako yaha kAma kabhI na karane daMge. hame Apa apanA beTA samajIye. meM eka saccA jaina huM. hama Apako haragija AzramameM nahIM rahane daMge." kizanalAlajIe jabaradastIthI lAlAjInA hAthamAMthI thelo ane vadhelA paisA laI lIdhA. eka majUrane bolAvIne kahyuM, "ye le jAo thelA aura bAvAjI ko de denA." uparathI majUrInA paisA ApyA. lAlAjIe ghaNI koziza karI, nA pADI. majUranI pAchaLa doDyA, paNa kizanalAlajIe temane pakaDI lIdhA. lAlAjI chaTapaTAtA rahyA ane chaTakavAnI ghaNI koziza karI. paraMtu pahelavAna jevA | kizanalAlajInI pakaDa majabUta hatI. te lAlAjIne gaMgAjIne kinAre snAna karAvI, jabaradastIthI potAne ghera lAvyA. lAlAnI AMkhamAM premanAM AMsu UbharAI AvyAM. kyAM sago dIkaro manaharalAla ane kyAM bhagavAne mokalela kizanalAla! kema jANe koI pUrvajanmano prema jAgrata thayo hoya tema kizanalAlajIe lAlAne potAnA ghera laI jaI premapUrvaka jamADyA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 130 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlAjI mAmUlI munIma banyA? lAlAjIe pharIthI e ja vAta uccArI, "dekho kizanalAlajI, hamako kAma nA paDegA. hama muktako nahIM khAyeMge." "dekhiye lAlAjI, maine Apake liye kAma taiyAra rakhA hai. lohe bajhAra meM merI choTI sI dukAna hai. galle para Apako beThanA hai. samhAlane vAlA koI nahIM hai. Apa gaddI para beThiye, hisAba-kitAba likhiye. hama Apake aMDara meM kAma kareMge." kharekhara, bIje divase kizanalAlajInI dukAnanA thaDA upara lAlAjI beThA. juo to kharA kizanalAlanI parakha! AkhI mArakITa ane bajAramAM vAta phelAI gaI ke lAlAjI karoDonI saMpattine Thokara mArI Aje kizanalAlajInI dukAna para munIma banIne hisAba-kitAba joI rahyA che. jANe badhA grAhakone pote AkarSI lIdhA hoya tema, jyAM kizanalAlano be-cAra hajArano vakaro hato tyAM eka ja divasamAM pacAsa hajAranuM vecANa thayuM. kizanalAla AbhA ja banI gayA! teNe to mAno pArasano pahADa kharIdI lIdho hato. kizanalAle lAlAjInI sevAmAM jarA paNa kacAza na rAkhI. lAlAjI vyavahArakuzaLa hatA. kizanalAlanA gharamAM be putro hatA. baMne paraNelA hatA. kizanalAla pote gharabhaMga thayA hatA. lAlAjIe vyavahArika dRSTithI kahyuM, "jo bhAI kizana, huM tamAre tyAM rahIza. jarUra jamavAnuM paNa rAkhIza. paraMtu ApaNe rahevA mATe alAyadI jagA rAkhavI joIe. jethI kAle jarA paNa khoTI badanAmI na thAya. cetatA nara sadA sukhI." "tamAruM kahevuM taddana vyAjabI che. paNa bIjI jagA kyAM che? tame to badhA ja makAna ApIne beThA cho." kizanalAlajIe ciMtA vyakta karI. "kizanalAlajI, meM badhI ja proparTI ApI dIdhI che. paNa ApaNe lAThI mahollAnI bAbu lakSmaNa dharmazALAmAM jaIzuM. e pUrA cAra mALanuM makAna che. mArA dAdAjIe pUrI dharmazALA banAvIne samAjane soMpI dIdhI che. paNa be oraDA upara amArA parivArano adhikAra rAkhyo che. Aje paNa e be oraDA mArA kabajAmAM che. A proparTI ame koIne paNa ApI zakatA nathI. A rUma phakta amArA ja upayogamAM laI zakAya che. enI cAvI paNa mArI pAse che." kizanalAlajIne A vAta ghaNI ja gamI gaI. lAlAjIe kahyuM, "kizana, AvatI kAlathI ApaNe tyAM rahevA cAlyA jaIzuM." gaMgAmaiyAnI godamAM 3 131 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kizanalAlajIe kahyuM, "lAlAjI, huM paNa tamArI sAthe rahIza. huM tamArAM sukha-dukhano jIvanabharano sAthI chuM." lakhatAM ghaNo ja harSa thAya che ke kharekhara, kizanalAlajIe A vAta jiMdagIbhara nibhAvI. lAlA phUlacaMdajInI sAthe teo paNa dharmazALAmAM rahevA lAgyA. koI paNa pUjya munimahArAja padhAre tyAre temanI sevAmAM baMne jaNA saMlagna thaI jatA. putravadhUnI khAnadAnI have ApaNe eka jarUrI vAtano ullekha karI mULa vAta para AvIe. lAlA phUlacaMdajInI moTI putravadhU premavatI AgrAnI beTI hatI. premavatInA pitAjI lAlAnA parama mitra hatA. te badala teoe mitranI dIkarIno svIkAra karyo hato ane temane beTIrUpe mAnatA hatA. lAlAjI ekalA paDyA ane lakSmaNadAsajI dharmazALAmAM rahetA hatA tyAre gharanA mANasa tarIke teo phakta premavatI sAthe ja vAta karatA hatA. premavatI jyAre paNa bhojananI vastu lAve te grahaNa karatA. premavatI sthAnakavAsI jaina ane AgrAnI putrI hatI. teNe pitAnA gharano dharma barAbara bajAvyo. sthAnakavAsI tarIke potAnuM nAma saMghamAM lakhAvyuM. premavatI hoziyAra ane mArgadarzana ApI zake tema hovAthI kAnapuranA sthAnakavAsI jaina saMghe premavatInI adhyakSa tarIke varaNI karI. teo gujarAtI samAjamAM paNa khUba mAna pAmyAM. dAnezvarI hovAthI premavatIe saMghane paNa khUba ja madada karI. temanI preraNAthI rukSmaNI bhavana uparAMta bIjo eka navo upAzraya bAMdhavAmAM Avyo. jyAre 1948nI 4thI Disembare pU. munizrI kAnapurathI thoDe dUra cobelapura gAmamAM pahoMcyA tyAre phUlacaMda sAheba tathA kizanalAlajI savAranA pahoramAM ja vihAramAM AvI gayA hatA. temaNe darzanano lAbha lIdho. kizanalAlajIe badAma ane sAkara vahorAvI. temaNe sAthe ja pagapALA vihAra karyo. kAnapura sudhI barAbara sAthe rahyA. te daramiyAna pU. munijIone lAlA phUlacaMdajIno Akho itihAsa jANavA maLyo. A vAta kizanalAlajIe svayaM zrI jayaMtamunijIne kahI che. kharekhara, eka moTA nATakanA mukhya pAtra hoya tevo lAlA phUlacaMdajIno jIvanavRttAMta sAMbhaLIne saMsAra saMbaMdhanuM sAcuM jJAna thAya che. temanA jIvanamAM je caDAva-utAra AvyA ane temAMthI je rIte dhIraja ane manobaLathI pAra thayA, e darekane potAnA jIvanamAM preraNA levA mATe uttama dRSTAMta pUruM pADe che. temanuM jIvanavRttAMta sAMbhaLI saheje bhAna thAya che ke karmanI gati keTalI nyArI che! ApaNAM jaina zAstromAM karmanI gatithI jIvanamAM caDAva-utAra AvatI aneka kathAo che. A kathAnako saMsAranI vicitratA, saMbaMdhonI kSaNabhaMguratA ane karmanI aphaLatA batAvavA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 132 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATenAM suMdara dRSTAMta che. lAlA phUlacaMdajI ane kizanalAlajInAM jIvanavRttAMta paNa zAstrIya kathAnI jema nATakIya vaLAMkothI bharapUra ane preraNAdAyI hovAthI ahIM vistArathI jaNAvela che. zrI jayaMtamunijI agAzImAM muhapattI dhoIne ghaDA upara cipakAvI rahyA hatA. sAmI pALI upara pANInI nAnI mATalI sUkavavA mATe mUkI hatI. jyAre sAvarakuMDalAthI vihAra zarU karyo tyAre A mATalI pU. ujjamabAI mahAsatIjIe ApI hatI. pU. tapasvI mahArAjane ThaMDuM pANI maLe tethI zrI jayaMtamunine samajAvIne A mATalI suprata karI hatI. sAvarakuMDalAthI vihAra mATe paga upADyo tyAre A vAtano ullekha karyo che. devayoge A nAnI mATalIne saheja paNa AghAtapratyAghAta thayo na hato ane kAnapura sudhI salAmatI sAthe AvI hatI. moTAM mATalAM be-cAra badalAI gayAM hatAM, paraMtu A mATalI akhaMDabhAve kAnapura sadhI pahoMcI hatI. savAranA lagabhaga sADAdaza vAgyAno samaya haze. eka kAgaDo vagara kAraNe, jarApaNa khAvAnI lobha-lAlaca na hovA chatAM, mATalI upara beTho ane prayatna karIne mATalI nIce pADI dIdhI. eka dhaDAko thayo ane mATInA kAcalA thaI gayA. A dRzya jotAM ja jayaMtamunijInA mukhathI ekadama zabdo sarI paDyA, "mahAsatIjI gayA !" jayaMtamunijI utAvaLe nIce AvyA. pU. tapasvI mahArAjane vAta karI. "lAge che ke pU. ujamabAI svAmI kALa karI gayAM." pU. tapasvI mahArAje eka AMcakA sAthe pUchavuM, "tane AvI kalpanA kema AvI?" jayaMtamunie khinnabhAve javAba Apyo, "temanI ApelI mATalI kAnapura sudhI akhaMDa bhAve sAthe rahI hatI. Aje kAgaDAe vinA prayojana, jANIbUjhIne mATalI pALI uparathI nIce pADI dIdhI. tamane yAda haze ke A mATalI urjAmabAI svAmIe khAsa tamArA mATe ApI hatI. te mATalI phUTatAM temaNe jIvanalIlA saMkelI lIdhI hoya evo saMketa maLe che." kharekhara ! sAMja sudhImAM sAvarakuMDalAthI tAra Avyo ke pU. ujjamabAI svAmI kALadharma pAmI gayAM che. Aje A vAta yAda karatA munijInuM hRdaya bharAI jAya che. keTalA premathI mATalI ApI hatI! tAramAM lakhyuM hatuM, "cAra longassano kAusagna karAvazo." mamatAbharI mA samAna ujamabAI svAmI : kAnapura zrIsaMghamAM kALadharma pAmyAnA samAcArathI zokanI lahera phelAI gaI. bhAgyavaMtAM, mahAprabhAvazALI, goMDala saMpradAyanAM zobhA samAna, zrI ujamabAI svAmInI guNAnuvAda sabhA rAkhavAmAM AvI. jotajotAmAM seMkaDo bhAIo-baheno AvI gayAM. gaMgAmaiyAnI godamAM 0 133 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMtamunijIe vivaraNa sAthe temanA caritra upara prakAza nAkhyo ane potAnAM sAMsArika bahena prabhAbAIsvAmI tathA jayAbAIsvAmInAM gorANI hatAM te paNa jaNAvyuM. teonAM caraNamAM banne bahenone dIkSA lIdhI hatI. Aje teo nirAdhAra banI gayA che teno ullekha karyo tyAre AkhI sabhAmAM saunI AMkhomAMthI azrudhArA vahI rahI. dhanya che AvA rUDA AtmAne ! pU. gurudeva kahe che ke "ujjamabAI svAmInI uttama zikSAo, temanuM "mamatAbharI mA' jevuM mAtRhRdaya ane tevI bhAvanAo amArA jIvananuM bhAthuM banI gaI che. kharekhara, teo vaMdanIya ane abhinaMdanIya hatAM." pU. gurudeva prANalAla mahArAjane paNa UMDo AghAta lAge tevA samAcAra hatA. gurudeva prANalAlajI svAmI jyAre bALamuni tarIke pATe birAjyA ane temano prakAzapuMja phelAyo tyAre jayacaMdajI svAmIe ujjamabAI svAmIne preraNA ApelI ke "bALamuni prANalAla svAmIne tame bhakti arpaNa karI, vyavahArika bhAvothI avagata karAvatA rahezo." kharekhara, ujamabAI svAmIe gurudeve soMpelI saMpatti hoya te rIte prANalAlajI svAmInuM jatana kareluM. pUjya gurudeva gAdIdhara hovA chatAM urjAmabAI svAmIne mAnatA ane tenuM sanmAna pUrI rIte jALavI rAkhatA. A hato guru-ziSyAno Adarza saMbaMdha ! tene yAda karatAM Aje paNa mastaka jhUkI paDe che. sabhA pUrI thayA pachI urjAmabAI svAmInI smRtimAM lokoe paccakhANa, dAna, puNya tathA satkarmathI puNyavRddhinuM ujavaNuM karyuM. kAnapurane gujarAtI saMtono A pahelo ja lAbha maLyo hato. tethI gujarAtI bhAIo khUba gauravano anubhava karatA hatA. sau temane abhinaMdana paNa ApatA hatA. abhecaMdabhAI meghANInAM mAtuzrI jhaveramAM meghANI pU. gurudeva prANalAlajI mahArAjanAM khAsa bhakta hatAM. teo pU. tapasvI mahArAja tathA jayaMtamunijInuM khAsa dhyAna rAkhatA. abhecaMdabhAI bagasarAnivAsI rASTrakavi jhaveracaMda meghANInA bhatrIjA thatA hatA. kAnapuranI bhakti, sadbhAva ane uccakoTinI sevA munionA hRdayamAM kotarAI gaI hatI. teoe hArdika vinaMtI karI ke banArasanA abhyAsa pachI puna: kAnapura cAturmAsa mATe avazya padhArazo. A bhAI-bahenoe AgamananI utkaMThA rAkhI 21 varasItapa zarU karelAM. munivaronA sAnnidhyamAM pAraNAM karavAnI emanI dhAraNA hatI. paraMtu e dhAraNA adhUrI rahI gaI. munizrIne atyaMta AkarSaNa hovA chatAM vidhinuM vidhAna na hatuM, jethI puna: kAnapura javAno prasaMga na sAMpaDyo te na ja sAMpaDyo. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 134. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1949nI 14mI phebruArIe kAnapurathI prasthAna karyuM. alhAbAda thaIne banArasa pahoMcavAnuM hatuM. lagabhaga dasa divasano vihAra hato. rUmA, biMdagI roDa, phatehapura, usarenA, khAgA, kaTodhana, sainika, muragAgaMja, begamasarAI ityAdi gAmono sparza karI guruvaro alhAbAdanI najIka pahoMcI gayA. zrI jayaMtamunijIne gaMgAjInuM vizeSa AkarSaNa hatuM. sAkSAt gaMgAnAM prathama darzana ane anubhava haridvAramAM thayA hatA, je nahivat hatA. atyAre pharIthI gaMgAmaiyAnAM darzana ghaNA najIkathI thatA hatA. alhAbAdano triveNI saMgama vizvavikhyAta che. bhAratanA sanAtana dharmanuM mahAna tIrthasthAna che. tyAM gaMgA ane yamunAno sAkSAt saMyoga thAya che. sarasvatI luptabhAve maLe che tevI lokonI zraddhA che. Ama triveNI saMgamamAM snAna karavA, mA-bApanA asthinuM visarjana karavA temaja zrAddha karavA lAkho zraddhALuo prayAgarAja Ave che. alhAbAdamAM paMjAbI zrAvakonI bhaktiH paMdara mAIla vihAra karIne munio savAranA sAta vAge alhAbAda AvI pahoMcyA. ahIM koI saMghanA bhAIo hAjara na hatA. phakta koI gujarAtI peDhInuM nAma pU. tapasvI mahArAjanI DAyarImAM hatuM. alhAbAda AgrAne paNa TapI jAya tevuM moTuM zahera hatuM. AvaDA moTA zaheramAM gujarAtI peDhIno koI patto maLe tema hatuM nahIM. munizrI bajAramAM cAlatA ja gayA, paNa koI rIte bajArano aMta Ave ja nahi. banne bAju moTI dukAno hatI. mANasonI bhIDa paNa apAra hatI. UtaravA mATe eka paNa yogya jagA dekhAtI na hatI. pUchavuM paNa kone? bhAre mUMjhavaNa sAthe munio AgaLa vadhI rahyA hatA. mUMjhavaNamAM gati paNa khUba ja dhImI thaI gaI hatI. munizrI cAre tarapha najara nAkhatA cAlatA hatA. eTalAmAM bhagavAne sAme joyuM. sAvarakuMDalAvALA bhagavAne nahIM, paNa "uparavALA bhagavAne" sAme joyuM. pAsenI eka zAka mArkeTamAM cAra-pAMca baheno zAkabhAjI laI rahyAM hatAM. munione jotAM ja baheno ekadama utAvaLathI pAse AvI gaI. teo namIne vaMdanA karavA lAgyA. badhI bahenoe paMjAbI Dresa paherelo hato. sAmAnya rIte te samayamAM gujarAtamAM A musalamAnI Dresa gaNAto. munijIne Azcarya thayuM ke jaina vidhithI vaMdana kare che eTale musalamAna to nA ja hovA joIe ! zrI jayaMtamunie pUchayuM, "Apa kauna hai? kahAM rahatI hai ? "gurudeva, hama bhAvaDe hai. (arthAt paMjAbI sthAnakavAsI jaina) idhara Aye hai, lekina yahAM koI gurujIkA bilakula darzana hotA nahIM hai. Apa padhAriye, Apake darzana karake tamArA mana tRpta ho gayA hai." muninI mUMjhavaNa bhAMgI gaI, kaho ke bhAgI gaI. Ama acAnaka paMjAbI baheno maLI gaMgAmaiyAnI godamAM 3 135 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javAthI zvAsa nIce beTho. paMjAbI baheno gurumunijIne jamanAjInA kinAre eka vizALa dharmazALAmAM laI gaI. paMjAbathI bhAgIne, barabAda thaIne ApaNA A zrAvakonA 5-7 parivAre A kAnajI khetazI dharmazALAmAM Azraya lIdho hato. teo ghaNI muzkelI sAthe jIvana calAvI rahyA hatA. munijIne dharmazALAmAM ja utAro Apyo. teoe traNa divasa rokAvA mATe hArdika prArthanA karI. tapasvI mahArAje temanI prArthanAno svIkAra karyo. bahenoe bhAvapUrvaka gocarI vahorAvI. paMjAbI rItano AhAra-pANI karavAno A prathama avasara hato. badhA parivArane apAra harSa thayo. teoe paMjAbanI AkhI ApavItI saMbhaLAvI. lagabhaga badhA parivAro siyAlakoTanA hatA. teonI karuNa kathanI sAMbhaLIne munijInuM hRdaya dravI UDyuM. e vAtanI khuzI hatI ke badhA hemakhema ane ijjata sAthe bhAratamAM AvI zakyA hatA. je kAMI nukasAna hatuM te dhanasaMpattinuM hatuM. A loko lAkhonI saMpatti mUkIne ahIM AvI gayA hatA. teo anAtha banI gayA hatA. temaNe zUnyathI zarUAta karI hatI. chatAM paMjAbI bhAIoe potAnuM svamAna gumAvyuM na hatuM, temaja koInI sAme hAtha lAMbo karyo na hato. mahenata, kAryakuzaLatA ane buddhinA prabhAve sau karmakSetramAM jIvanayuddha karI rahyA hatA. - paMjAbI parivAranA jaina zrAvako potAnA kaparA saMjogomAM paNa saMtonI apAra sevAbhakti karatA hatA eTale munizrIne temanA pratye UMDI mamatA janmI. alhAbAdathI paMjAbI bhaktino pAyo ropAyo ane gurudevanA manamAM teo pratyenI UMDI bhAvanA sthAyI banI gaI. Aje paNa paMjAbI parivAro mATe gurudevanA manamAM evI ja premalAgaNI vizeSa rUpe jaLavAI rahI che. saMgamano alaukika AnaMdaH dharmazALAmAMthI yamunAne nihALavAno eka vizeSa AnaMda Upajato hato. tyAMthI so DagalAM ja dUra gaMgAjIno dhasamasato pravAha Avato hato. bhAratanI A banne mahAna nadIono saMgama eka anero AnaMda pUro pADe che. dhArmika dRSTie paNa A saMgama mahAna tIrtha banI gayuM che. saMgama upara nayanAbhirAma dRzya sarjAya che. gaMgAjI gorA che jyAre kAlindI kALA che. banne nadInA kALA-gorA jalapravAho dUra sudhI potAno spaSTa bheda pradarzita kare che, pachI paraspara maLI jAya che. ahIM prazna e thAya che ke pANI to badhuM nirmaLa che, to gaMgAjI gorA kema ane kAlindI kALA kema? vastuta: gaMgAjI gorA nathI ane kAlindI kALA nathI. baMnenuM pANI svaccha sphaTika jevuM che. paraMtu je taraphathI gaMgAjI Ave che tyAMnI mATI gauravarNI che. jyAre jamunAjInI nIcenI mATI kALA raMganI che. ethI gaMgAnuM pANI gauravarNanuM dekhAya che ane jemanAjInuM pANI zyAmavarNa dekhAya che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 136 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanazAstramAM (navyanyAya) raghunAtha ziromaNie paraspara dravyonA prabhAvane varNAbhAsa kahyo che ane tyAM jamanAjInuM udAharaNa mUkyuM che. A dArzanike potAnI vAtanA TekAmAM saMskRtamAM pada mUkyuM che : "viyati vikSepe dhavalImopalabdhiH" AkAzamAM jamanAjInuM pANI uchALavAthI temAM spaSTarUpe sphaTikatA - saphedapaNuM joI zakAya che. eTale sAbita thAya che ke pANI kALuM nathI, paNa mATInA prabhAve pANI zyAmavarNa dekhAya che, jene zAstramAM varNAbhAsa kahe che. bhAratanAM badhAM ja darzanoe dravyanA parasparanA prabhAvanuM, khAsa karIne zuddha AtmA ane karmarUpI dravyanA parasparanA prabhAvanuM ghaNA ja UMDANathI ane vistArathI vivecana karyuM che. jaina darzana paNa AtmAne zuddha mAne che. sphaTika jevuM sapheda pANI kALI mATInA prabhAvathI jema kALuM dekhAya che, tema karmarUpI malinatAne kAraNe AtmAnI zuddhatA jaNAtI nathI. paraMtu AMtarika rIte AtmA haMmezAM zuddha che. vedAMta paNa AtmAnI zAzvata zuddhatAne svIkAre che. sthira pANImAM caMdranuM eka ja pratibiMba dekhAya che, paNa pANInI laha2mAM caMdranAM hajAro pratibiMba dekhAya che. pANInI laharamAM dekhAtA caMdranA hajAro pratibiMba jema AbhAsa che, tema A AkhuM jagata eka AbhAsa che. tene vedAMtIo mAyA kahe che. mAyAnA prabhAvathI ja aneka saMsArI AtmAo dekhAya che, jyAre vAstavamAM eka ja zuddha brahma che. bhAratanA darzanazAstrIoe sAmAnya rojanI ghaTanAo ane anubhavonA udAharaNamAMthI gahana tattvajJAnane rajU karyuM che. jamunAnI UchaLatI dhArAmAMthI nyAyadarzananA prakAMDa paMDita raghunAtha ziromaNie vizvanA svarUpanAM darzana karyAM che. hAla to zrI jayaMtamunijI gaMgA-jamunAnA saMgamano alaukika AnaMda mANatA mANatA vihAramAM banArasa tarapha AgaLa vadhI rahyA hatA. banArasamAM nyAyadarzanano je UMDo ane bRhad abhyAsa karavAno hato tenA camakArA jamunAnI dhArAmAM nihALIne munizrI kAzI tarapha vadhu tIvratAthI AkarSAyA. bhAratanI sAmAnya prajAne paNa gaMgA-jamunAno saMgama AkarSe che. lAkho mANaso zraddhApUrvaka saMgama para Ave che ane pavitra bhAvanAo sAthe laI jAya che. bhAratamAM kuMbha meLAnA cAra pavitra sthAnamAM prayAgarAjano saMgama paNa che. munirAjane pharIthI A sthAne AvavAno avasara upalabdha thayo nahIM. paraMtu mana upara prayAgarAjanI je amiTa chApa paDI te akhaMDarUpe jaLavAI rahI che. alhAbAdathI vihAra karyo tyAre paMjAbI parivAroe bhAvabharI vidAya ApI. paMjAbI bahenomAM mA jevI mamatA dRSTigocara thatI hatI. bhagavAne zrAvakone "amApiyA" kahyA che te dazya pratyakSa thayuM! baMne saMto alhAbAdathI vArANasI tarapha AgaLa vadhyA. alhAbAdathI pula 52 gaMgA pAra karI prabhudAsa brahmacArInA juMzI AzramamAM AvavAnuM hatuM. e samaye prabhudAsa brahmacArIno hiMdu gaMgAmaiyAnI godamAM D 137 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizva pariSadamAM ghaNo ja dabadabo hato. prabhudAsajI Adarza vicAravALA hatA. temanA dilamAM hiMdu dharmanI dAjha hatI. eTale teo samAjautthAnanuM kAma sacoTa rIte karI rahyA hatA. temanI dIrdhadaSTi mATe prabhudAsa brahmacArIne rAjakIya kSetre paNa UMcuM sthAna maLyuM hatuM. teoe gaMgApAra alhAbAdanI najIkamAM jezI gAmamAM vizALa Azrama banAvyo hato. tyAM aharniza pUjApATha thatA ane saMskRtanA adhyayana mATe pUruM dhyAna ApavAmAM AvatuM. AzramanI vyavasthA joI jayaMtamunine ghaNuM zIkhavAnuM maLyuM. munizrInI saMskRta bhASA pratyenI mamatA vadhI. - 29-2-1949nA roja zAhIdAbAda AvyA. zAhIdAbAda moTuM zahera che. tyAMnI prasiddha mohana dharmazALAmAM rAtriyAso karyA. rAtrinA pravacana thayuM. munizrI zAhadAbAdathI guMja thaI gopIgaMja padhAryA. gopIgaMja banArasathI ghaNuM najIka che. saMghanA mukhya kAryakartA zrIyuta jagajIvanabhAI paTelano gopIgaMjamAM peTrola paMpa hato. munione tyAM ghaNI ja sagavaDatA maLI. have vArANasI hAthaveMtamAM dekhAtuM hatuM. gopIgaMjamAM jIvaleNa kAvavuM ane gulajhArInI samayasUcakatA : gopIgaMjamAM eka bAvAjI darzana karavA AvyA. bAvAjIe khUba laLIlaLIne namana karyA. munizrIne bapora pachI vihAra karavAno hato. AgaLa sAruM gAma kayuM che tenI vAta cAlatI hatI. bAvAjI turta ja bolyA, "ahIMthI pAMca mAIla upara jaMgalamAM nadIkinAre eka suMdara maMdira che. tyAM nAnakaDI dharmazALA paNa che. e sthAna ghaNuM ja ramaNIya che. tamane tyAM bahu ja majhA Avaze. huM tyAM vahelI pahoMcIne badhI vyavasthA karuM chuM." jatA jatA bAvAjIe be lADavA kADhyA ane kahyuM, "hamArA prasAda lijiye." bAvAjIe e be lADavA vahorAvyA. AgaLa maMdiramAM maLavAnuM kahIne bAvo cAlyo gayo. ApaNA munione sAdhunA ApelA lADavA kahyuM nahi, eTale temaNe gulajhArIne kahyuM, "A lADavA tuM rAkhI le." gulajhArI ghaNo catura hato. teNe kahyuM, "munijI, A sAdhu para mane vizvAsa nathI. are! bAvAe A lADavAmAM jhera bheLavyuM hoya to paNa nA nahi." tyArabAda gulajhArIe lADavAno bhUko karI pANImAM nAkhyo. eTale sAMkhya tarI AvyuM. kharekhara, lADavAmAM jhera bheLaveluM hatuM. gulajhArIe jamInamAM khADo karI baMne lADavA dATI dIdhA. munioe vihAra karyo. sAdhue je sthAna batAvyuM hatuM tyAM maMdira ke dharmazALA kazuM ja na hatuM. e ghaNI bhayAnaka jagyA hatI. gurukRpAthI ane gulajhArInI hoziyArIthI banne saMtamunio UgarI gayA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 138 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vArANasInA prAMgaNamAMH gopIgaMjanA tharatharAvatA anubhavane vAgoLatA ane gurudevanI amRtadRSTino upakAra mAnI, thAkelA munio poDhI gayA. vahelI savAre puna: vihArayAtrA zarU thaI. bAbusarAI ane rAjakAtAlAne sparza karI vArANasInA upanagara kamacchAmAM praveza karavAno hato. gurudevanI AjJA laI, saurASTranA sAvarakuMDalAthI je uddezathI paga upADyo hato te kAzInA nikaTavartI pradezamAM pahoMcavAthI pU. tapasvIjI mahArAja tathA zrI jayaMtamunijIne apAra AnaMda thato hato. jANe gurukRpAthI amRtavarSA thaI rahI hatI. ATalo lAMbo vihAra samApta thaze ane tyArabAda abhyAsanI navI vyavasthAmAM joDAI jaIzuM, e vicArathI haiyAmAM AnaMdanI eka lahara pharI jatI hatI. lAgatuM hatuM ke A vihAranI badhI ghaTanAo ane pariSaho eka svapna banI jaze. na varNavI zakAya tevA joza ane utsAhathI munizrInuM mana pulakita thaI rahyuM hatuM. uttarapradezanA kRSipradhAna haryAbharyA khetaro, havAmAM jhUlatI vADa ane zAkabhAjInI moTI kyArIo nihALatA nihALatA munizrI kamacchA AvI pahoMcyA. AkhuM kSetra rasALa che. gaMgAjIno kinAro lagabhaga sAthe sAthe cAlato hato. ahIMnA mANasomAM bhakti, viveka ane namratA bharapUra mAtrAmAM jovA maLe che. sAdhune joI koI anAdara kare athavA ahaMkArathI vAta kare e vastu jarApaNa najare paDatI nathI. moTA mANaso paNa ghaNI namratA dharAve che. paraspara hAtha joDI ekabIjAne bolAvavA, paricaya karAvavo ke karavo te kAzI dezanI khAsa vizeSatA che. eka jamAnAmAM AkhuM kAzIrAjya kAzInareza bhogavatA hatA. haju paNa rAjAnA baMgalA ane kAzInarezanI vaibhavazALI imArato najare caDhe che. kacchamAM sthAnakavAsI jaina saMghanA adhyakSa zrI mohanabhAI lallubhAIno potAno baMgalo hato. tyAM ja munizrIne UtaravAnuM hatuM. saMghanAM tamAma bhAIo ane baheno savArathI ja mohanabhAInA baMgale pahoMcI gayAM hatAM. temanI potAnI be gADI saMghanI sevAmAM saMlagna hatI. sau nizcita bhAve munionI AgevAnI karI zake eTale mohanabhAIe Aje saune jamavAnuM AmaMtraNa ApI dIdhuM hatuM. tArIkha 4-31949nA divase kamacchA pahoMcyA tyAre bhagavAna mahAvIranA jayanAda sAthe gagana guMjI UThyuM. ghaNo lAMbo vihAra chatAM munijInA mukhamaMDala upara prasannatA chavAI gaI hatI. sAvarakuMDalA tAraTeliphonathI khabara ApavAmAM AvyA hatA. jANe vijayano DaMko vAgyo hoya tema khuzI samAtI na hatI! kamacchA vArANasInuM eka suMdara paruM che. tyAM sAdhAraNa loko uparAMta gaNyA-gAMThyA zrImaMtonA baMgalA paNa hatA. temAM zrI mohanalAla lallubhAI mukhya vyakti hatA. mohanalAlabhAInI vAta gaMgAmaiyAnI godamAM 3 139 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnI chaTA ane ruAba nirALAM hatAM. bhalabhalA sAhebo, oNphisaro ke udyogapati sAthe bedhaDaka vAtacIta karatA ane potAnI sArI chApa mUkatA. mohanabhAI paNa thoDe dUra sudhI padayAtrAmAM joDAyA. temanI be putrIo, saralAbahena ane mAlatIbahena haju nAnI hatI ane abhyAsa karatI hatI. te jaina dharmathI ajANa hatI. prathama vAra sthAnakavAsI jaina munionAM darzana karavAthI banne bahenonA manamAM ghaNuM kutUhala hatuM. mohanabhAInAM zrImatIjI zAMtAbahena kharekhara zAMta svabhAvanAM, dhArmika, saraLa ane rUDo AtmA hatAM. jagajIvanabhAI paTela mohanabhAInA mitra hatA. baMne mitro hovAthI jagajIvanabhAI potAne tyAM ja munio padhAryA hoya te rIte sevA-zazraSAmAM joDAI gayA hatA. saMghanA bIjA bhAIo paNa hAjara hatA. sAputAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheka 2 140 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 kAzImAM padArpaNa kamacchA AvyA eTale jANe samudra pAra karIne sAme kinAre pahoMcI gayA hoIe tevo AphlAda munizrI anubhavI rahyA hatA. zrIyuta mohanabhAIe kamacchAmAM vizeSarUpe pravacananI vyavasthA karI hatI. zrI jayaMtamunijInI uMmara haju nAnI hatI ane vihAra uparAMta vyAkhyAnamAM paNa sajAga rahI, sacoTa samajAvaTathI teo samAja upara UMDI chApa pADatA hatA. lokonuM dharma pratyenuM AkarSaNa vadhatuM hatuM. pU. tapasvI mahArAja potAnI taLapadI zailImAM, gujarAtI bhASAmAM TucakA saMbhaLAvI, saunA hRdayamAM vAta ArapAra UtarI jAya te rIte upadeza ApatA hatA. kamacchAmAM eka divasa mukAma thayo. kamacchAthI vihAra karI, mukhya vArANasInA madhyabhAgamAM bI. bI. haTiyA nAmanA mahollAmAM padArpaNa karavAnuM hatuM. 1949nI pAMcamI mArcanA roja bI. bI. haTiyAnA makAnamAM paga mUkavAnI sAthe ja kAzInagarImAM maMgalamaya praveza thaI cUkyo. have munijIone hAza !" karIne besavAno vAro Avyo! - vArANasI samAjamAM AtmArAmabhAI jaina na hovA chatAM jaina sAdhunI bhaktimAM UMDo rasa dharAvatA hatA. temane jaina bhAIo sAthe khUba ja sAro saMbaMdha hato. AtmArAmabhAI pote AnaMdI svabhAvanA, milanasAra ane sukhI saMpanna vyakti hatA. ApaNA samAjanA agrasaro tene khUba ja mAna ApatA. munionA rahevA mATe bI. bI. haTiyAnuM makAna AtmArAmabhAIe ja zodhI ApyuM hatuM. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bI. bI. haTiyA e kAzInI zAkabhAjI bajAranI sAthe joDAyelI eka vizeSa galI che. tyAM mohanabhAI goTAvALAnuM makAna che. zrIsaMghe munionI tyAM utAravAnI vyavasthA karI hatI. mohanabhAI goTAvALAne bhagavAna mATenA zaNagAranAM sAdhano ane sonA-cAMdInA alaMkAro banAvavAnuM kAma hatuM. tethI A parivAra goTAvALo kahevAto hato. goTAvALAnA je makAnamAM munijI UtaryA hatA te makAna jhaghaDAnuM ghara hatuM. mohanabhAI goTAvALAnuM zarUAtanA divasonuM vartana apriya hatuM. eTale kAzImAM AvatAM ja "prathama grAse makSikA jevo aNagamato anubhava thayo. mohanabhAI tathA tenA bhatrIjAne A makAna mATe ekabIjAthI kleza hato. bhatrIjo muMbaI raheto hato, jyAre mohanabhAIno parivAra bI. bI. haTiyAnA makAnanI ekadama pAse raheto hato. A makAnanA 3-4 rUma bhatrIjAnA hAthamAM hatA ane eka rUma kAkAnA tAbAmAM hato. e rUmamAM mohanabhAIno suputra sakhIcaMda cAMdI para sonAno gileTa caDAvavAnuM kAma karato hato. te mATe rUmamAM pANI ane kemikalathI bharelAM moTAM Taba goThavelAM hatAM. A badhuM kAma ilekTrisiTIthI thatuM hatuM. AtmArAmabhAI bhatrIjAnA mitra hatA. temaNe mitranA nAte muMbaI rahetA bhatrIjA pAsethI cAvIo maMgAvI ladhI hatI. bhatrIjAvALA 3 rUma, AMgaNuM, osarI, vageremAM munijInA UtaravA mATe zrIsaMghe vyavasthA karI hatI. munijI padhAryA tenI sAthe ja, bIjA divasanA savArathI mohanalAle virodha zarU karyo. te munione bhAMDavA paNa lAgyo. AtmArAmabhAI kahI gayA hatA ke ApaNe jarA paNa gabharAvAnuM nathI. mohana bola bola karato raheze. pU. tapasvIjI mahArAja ane zrI jayaMtamunie samatAbhAve zAMti jALavI rAkhI. jhaghaDo karavo e mohanalAlano nityakrama thaI gayo. mohanalAla dararoja savAranA AMgaNAmAM Ave, aDadho kalAka jematema bolI, tyAMnA bAtharUmamAM snAna karI, potAno TuvAla tAra para sUkavIne cAlyo jAya. A krama cAra-pAMca divasa sudhI cAlyo. tyAM bhagavAne evI lIlA karI ke "ghInA ThAmamAM ghI paDI gayuM." kyAreka saMgharSa supariNAmadAyI ane sukhadAyI paNa hoya che. Aje savAranA sakhIcaMda potAnuM kAma karIne gayo tyAre svica baMdha karatA bhUlI gayo. teNe vAyaranuM plaga ane saoNkeTathI joDANa karyuM na hatuM, paNa ughADA khullA tArathI svica sAthe joDANa ApyuM hatuM. 440nuM volTanuM kanekzana hatuM. svica cAlu hoya tyAre tAramAM ilekTrisiTIno pravAha pUra jozamAM hoya. savAranA pahoramAM mohana Avyo. teNe bhAMDavAnuM zarU karyuM ane pachI snAna karavA gayo. snAna karIne te bhIno TuvAla sUkavavA mATe tAra tarapha AgaLa vadhyo. jevo bhIno TuvAla tAra para nAkhyo ke mohanalAla tAramAM coMTI gayo. teNe jorathI cIsa pADI. mare eTalI ja vAra hatI. kudaratane karavuM ke zrI jayaMtamunijI e samaye svica pAse UbhA hatA. munijIe samayasUcakatA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 142 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAparI ekadama svica baMdha karI dIdhI. mohanalAla tArathI chUTo paDI jamIna para DhaLI paDyo. badhuM ja eka kSaNamAM banI gayuM. pUjya munijI doDIne tenI pAse gayA. haju e dahezatathI gabharAyelA hatA. munizrIe pAse besIne tenA mAthA para hAtha pheravyo. tene zAMti ApI ane kahyuM, "mohanabhAI, bhaya cAlyo gayo che. tame have zAMtipUrvaka nirbhaya thaI jAo." mohanalAla bolyo, "bApajI, Apa yahAM nahIM hote aura svica oNpha nahIM karate to kyA hotA? mere jaisA nIca AdamI Apako roja gAlI detA hai. meM Aja jarUra mara jAtA. Apa dayAlu hai, mahAtmA hai, mAna-apamAna ko nahi ginate haiM. bhagavAnane hI merI rakSA ke liye Apako bhejA hai. ye me samajha nahIM pAyA aura Apake sAtha burA vyavahAra kiyA. phira bhI Apane merI rakSA kI hai." mohanalAlajI pU. munijInAM caraNomAM namI paDyo. prabhukRpAthI eka kharAba prakaraNano saheje uttama aMta AvI gayo. basa, pachI to pUchavAnuM zuM hatuM! mohanalAla potAnA pUrA parivArane laI munijInAM darzana mATe Avyo. teNe vAraMvAra mAphI mAgI ane bhakta banI gayo. gocarI-pANI mATe bahu ja bhAvapUrvaka potAne ghera laI gayo. mohanalAlano parivAra moTo hato. utArAvALA makAnanA daravAjAnI ekadama sAme ja tenA gharano daravAjo hato. mohanalAla sukhI-saMpanna hato. badhuM savaLuM thaI gayuM. have zrI jayaMtamunijIne pANI lAvavAnI sugamatA thaI gaI. varasAdanI mosama vakhate koI paNa samaye mohanalAlane tyAM gocarI-pANI saheje maLI jatAM. mohanalAlano dIkaro sakhIcaMda prathamathI ja sajjana hato. pU. tapasvI mahArAja pratye sakhIcaMdane khUba ja anurAga hato. mohanalAla na jue tema te roja cUpacApa darzana karI jato. have sakhIcaMdane paNa bhakti karavAno mArga khUlI gayo. mohanalAla sIdho thaI javAthI saMghanA bhAIomAM paNa harSa phelAyo. maNibahenanI mAnavatA : bI. bI. haTiyAmAM ghaNA sajjana mANaso rahetA hatA. temAM ApaNA gujarAtI manubhAI jhaverInuM ghara paNa ekadama pAse hatuM. eka gujarAtI ghara najIka hovAthI ghaNI ja anukULatA hatI. manubhAI suratanA paTela parivAranA hatA. kharekhara, teo ghaNA ja sajjana hatA ane mAnavatAthI temanuM hRdaya chalakAtuM hatuM. munijI pratye paNa apAra bhAvanA hatI. sukhIsaMpanna hovAthI gharamAM badhI vyavasthA hatI. ahIM manubhAInAM mAtuzrI maNibahena viSe ApaNe pUro ullekha karazuM to ja tenA uttama caritrane nyAya maLaze. kharekhara, sAcuM dharmamaya jIvana kevuM hoya te pATha maNibahena pAsethI zIkhavA jevA che. kAzImAM padArpaNa 2 143 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNibahena "pArakI chaThThInA jAganArAM hatAM. A gujarAtI kahevata temanA jIvanamAM soLa AnA caritArtha thaI che. temanA gharamAM be putravadhUo paNa hatI. jayaMtamunijI jyAre paNa gocarIpANI mATe jatA tyAre maNibahena pUrA eka gAMsaDI kapaDAM AMgaNAmAM dhoI rahyA hoya te najare paDatuM. munijIne thatuM ke AjakAlanI vahuAru A sAsu pAsethI vadhAre paDatuM kAma letI lAge che. samaya maLatAM jayaMtamunijIe maNibahenane pUchayuM, "bahena, zuM A tamArI vahu pote kAma karatI nathI? sAsu pAse keTaluM kAma karAve che! tame kaho to huM tene samajAvIza." maNibahena hasIne bolyo, "gurudeva, mArI baMne vahu to hIrAmANeka jevI che. A mArA gharanAM kapaDAM nathI. gharanAM kapaDAM to nokara-cAkara dhUe che. niyama pramANe AsapAsanA bImAranI khabara pUchavA jauM chuM. ApaNA samAjanA garIba gharamAM jyAre gharadhaNiyANI mAMdI hoya, dhaNI nokarI karavA gayo hoya, cAra-pAMca bALakonAM melAM kapaDAM bhegAM thayAM hoya ane gharamAM kAma karanAruM koI na hoya, tyAre e badhAM kapaDAM huM gAMsaDI bAMdhIne ghare lAvuM chuM. A kapaDAM huM jAte dhouM chuM. mAre puNya kamAvuM hoya to bIjA pAse kapaDAM dhovarAvAya nahIM. mArA gharano phakta sAbu vaparAya che ane thoDIghaNI mArI mahenata che. kapaDAM dhoI, sUkavI, gaDI vALIne pAchA tyAM ApI AvuM chuM. e bahena khuzI thAya e ja ApaNI kamANI che. mane A kAmamAM ghaNo ja AnaMda Ave maNibahenanI vAta sAMbhaLIne jayaMtamunijI to AzcaryamAM DUbI gayA. dhanya che maNibahenane ! ane dhanya che tenI paramAtmavRttine ! kharekhara maNibahena manuSyatAne varelAM hatAM. munizrI jema jema maNibahenanA paricayamAM AvyA tema tema temanI bIjI ghaNI khAsiyato ane sevAvRtti jANavA maLI. maNibahena jyAre paNa koI mAMdI bahenanA ghera jatAM tyAre jovA maLatuM ke gharadhaNI hAjara na hoya, bALako rotAM hoya, valepAta karatAM hoya ane gharamAM rAMdhanAra koI na hoya. tyAre maNibahena te parivAramAM goThavAI jatAM. AkhA gharanuM kAma karI ApatAM. maNibahena bALakone snAna karAve, pote ja rasoI karI Ape ane mAMdI pADozaNane paNa jamADe. tenuM ghara AbhalA jevuM cokhkhuM caNAka karI, pachI ja potAne ghera pAchAM AvatAM. jamavAnI vAta to kyAM rahI, koInA gharanuM pavAluM pANI paNa na pIe. temanA moTAM vahu kahetAM, "mahArAjajI, amArI sAsu to devatA che devatA. sAta sAta janma sudhI tenAM caraNa dhoIne pIe to paNa upakAra vaLe tema nathI. pArakAnuM kAma karIne kyAreka to traNa-cAra vAge ghare Ave ane pachI jame." savAramAM snAna karIne bIjAM gharomAM nIkaLI paDavAnuM maNibahenanuM mukhya kAma hatuM. badhAMnAM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 144 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khabara-aMtara pUche. mAMdAM-sAjAM hoya tene mATe davAkhAne jaI davA lAvI Ape. kyAreka munizrI gocarI mATe padhAryA hoya tyAre maNibahena sAme maLe. tenA hAthamAM pAMca-sAta davAnI bATalI hoya. munijI pUche, "maNibahena, ATalI badhI davA kone mATe?" maNibahena hasIne kahe, "gurujI, AmAM mArI ke mArA gharanA koInI davA nathI." konI konI davA che te badhuM maNibahena gaNAvI de ane hasatAM hasatAM AgaLa cAlyAM jAya. maNibahena A sevAkAryamAM potAnA pAMca-pacIsa rUpiyA paNa vApare. manubhAI pUro sahayoga Ape. kyAreya mAtuzrIne Toke nahIM. hasIne kahe, "bA amArA paisAno sadupayoga karAve che." putro mAtAne devItulya mAnatA. baMne vahuo eTalI ja guNavaMtI hatI. pAse ja ghara hovAthI maNibahena munijInI sevAmAM cAre pahora tatpara rahetAM. manubhAI paNa roja darzana karavA Ave. maNIbahena to acUka Ave. maNIbahena 'maNi nahIM paNa pArasamaNi' jevAM hatAM. koI gharamAM kalaha-kaMkAsa hoya to premapUrvaka saunuM samAdhAna karAvI ApatA. nikaTamAM AvyA pachI lAgyuM ke maNibahena dharmagraMthonuM paNa sAruM jJAna dharAve che. samaya maLe tyAre teo pustakonuM vAMcana karatAM rahetAM. maNibahenane upadeza Apavo to dUra rahyo, paraMtu enA jIvanamAMthI ghaNuM zIkhavA maLyuM. AvI paragaju bAI bahu ochI jovA maLe che. vArANasI abhyAsa daramyAna jayaMtamuni nAnA hovAthI maNibahena mAvaDI samAna nIvaDyA. vArANasI saMgha : banArasano saMgha ghaNo ja nAno saMgha hato. temAM desAI parivAra mukhya hato. moTA bhAganAM ghara sAmAnya sthitinAM hatAM. sAdhAraNa sthiti hovA chatAM bhAvanAmAM sAdhAraNa na hatAM. sau bhAIbaheno bhaktithI bharapUra hatAM. mohanalAla lallubhAI sADInA sauthI moTA vepArI hatA. teo rAjakoTanA suvikhyAta jaina DaoNkTa2 zrI lallubhAInA putra hatA. ahIM banArasamAM mohanabhAIe khUba jamAvaTa karI hatI. teo vArANasI saMghanA presiDanTa hatA. mohanabhAI thiyosaoNphikala sosAyaTInA mAnyavara membara hatA. te vakhate ApaNA gujarAtI rohitabhAI sosAyaTInA presiDenTa hatA. rohitabhAI sAthe mohanabhAIne ghara jevo saMbaMdha hato. sarapadaDanA rahevAsI jagajIvana mAvajI paTela vArANasI AvIne vasI gayA hatA. te sukhIsaMpanna hatA. tene mohanabhAI sAthe hArdika dostI hatI. pote ghaNA bAhoza ane bolavAmAM hoziyAra hatA. teNe peTrola paMpano dhaMdho vikasAvyo hato. 'barmA zela'nA moTA sAhebo sAthe tene dostI kAzImAM padArpaNa D 145 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. kaDakaDATa aMgrejI bole. pachI vyAkaraNanI aisItaisI. eka vakhata barmA selanA moTA sAhebone darzana karAvavA bI. bI. haTiyA laI AvyA. jagubhAIe aMgrejImAM paricaya Apyo, 'dhijha ijha avara biga gurujI, dhijha ijha avara smola gurujI.' sAhebo hasyA ane mULa vAta samajI gayA. vasanajIbhAI dozIno parivAra khUba ja vizALa hato. e samaye banArasamAM udyoga-vyApAra ghaNA ja sArA hatA. pote ghaNA saraLa hatA, temaja temanA dIkarAo badhA bAhoza hatA. A parivAre dhaMdhAnI khUba ja jamAvaTa karI hatI. atyAre eka parivAranAM vIsa-paccIsa gharo astitva dharAve che. zAmajIbhAI dozI sonagaDhanA raMge raMgAyelA hatA, chatAM paNa munijInI bhakti karavAmAM pAchI pAnI na karatA. maMchAbahena bALavidhavA hovAthI bhAI sAthe rahetAM. dharmanA jANakA2 hovAthI badhI bahenone dharmamAM otaprota karI, temaNe bhaktirasa vadhAryo hato. te sivAya lagabhaga 2530 parivAro madhyama bhAve vepAra calAvatA hatA. sau sukhI hatA ane dharmamAM khUba rasa letA hatA. manubhAI paTela khUba DAhyA gaNAtA hatA. te dharmakAryomAM AgaLa paDatA hatA. temanAM patnI caturAbahena suzIla nArI hatAM. ApaNA gujarAtanA saMto ahIM banArasa padhAre ane saune sevAno lAbha maLe te teonI kalpanAmAM na hatuM. jethI badhA bhAvivabhora banI bhaktimAM kyAre paNa UNapa AvavA detA nahIM. caMdrakAMtabhAI, sAkaracaMdabhAI tathA kAMtibhAI jhAlAvADa ane amadAvAda taraphanA dhanADhya vepArI hatA. mohanabhAIne tole teonuM paNa sADInuM kAmakAja khUba ja sAruM hatuM. baMne parivAro custa sthAnakavAsI paraMparAnA hovAthI saMghamAM ghaNuM ja varcasva dharAvatA hatA. amIcaMda amulakhanI peDhI prasiddha hatI. kula maLI saMghanuM suMdara vAtAvaraNa banyuM hatuM. paryuSaNanI prathama ArAdhanA paryuSaNa parva kyAre Ave ane kyAre cAlyA jatA tenI teone khabara paNa na paDatI. teo kahetA hatA ke "sAheba, pAMcamane divase mAMDa badhA bhegA thaIe. copaDI vAMcIne pratikramaNa karAvIe. jevuM pratikramaNa pUruM thAya ke tarata ja nAstA-pANI maMgAvIe." A varase mahArAjazrI birAjamAna hatA tethI paryuSaNano anero raMga jAmyo. terathI cauda jeTalI aThThAI thaI. nAnImoTI tapasyA paNa ghaNI hatI. zrI AtmArAmabhAI moDha vANiyA hovA chatAM temaNe bhAvathI aThThAI karI. temaNe paryuSaNanA ATha divasa bI. bI. haTiyA dharmasthAnamAM vitAvyA. manoramAbahena desAI sauthI nAnI uMmaranI dIkarI hatI ane temaNe paNa aThThAI karI hatI. mohanabhAInA bhatrIjA zrI ramezabhAIe paNa aThThAI karIne saunA AnaMdamAM vRddhi karI hatI. jagajIvanabhAInA parivAramAM aThThAI hatI. bAkInA zrAvako tyAM dharmasthAnakamAM baporanuM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 146 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tiphina maMgAvI letA hatA. pU. tapasvIjI mahArAje badhAne pratikramaNa karavA pharaja pADI hatI. ATha divasa to dharmasthAnakamAM meLo lAgI gayo. mohanabhAI goTAvALA paNa raMge raMgAyA hatA. Ama be mohana maLI javAthI kAma bhAre sohana thaI gayuM hatuM. jagajIvanabhAInA paDakArA cAlatA hatA. paryuSaNanAM pAraNAM ghaNI dhAmadhUma sAthe UjavAyAM. pUrva bhAratanA saMghomAM jema jema khabara paDatI gaI tema tema zrAvaka-zrAvikAo munizrInAM darzana ka2vA mATe vArANasI AvatAM hatAM. jhariyA saMghathI bAvIsa bahenoe vArANasI javAnI taiyArI karI. ApaNI baheno bhadra svabhAvanAM hatAM. mahArAjazrI vArANasImAM kyAM birAjamAna che tenuM jarA paNa sa2nAmuM ke ThekANuM pUchyA vinA Ama ja nIkaLI AvyA. temanA parivAranA puruSoe paNa keTalA ThaMDA kaleje bahenone rajAmaMdI ApI haze? baheno kyAM jaze ane kevI rIte jaze tenI koIe jarA paNa paravA karI nahi. banI zake che ke bahenoe puruSone pUchyA vinA ja kadAca yAtrAnuM prayANa karyuM hoya. game te hoya, vArANasImAM kyAM javAnuM che tenI koI paNa tapAsa karyA vagara ja bAvIza baheno sIdhesIdhA jhariyAthI nIkaLI paDyAM. vArANasI javuM che eTalo ja khyAla hato. bahenone kadAca evo khyAla hoya ke vArANasI paNa jhariyA jevaDuM ja haze. banArasa ATaluM moTuM zahera che te to temanI kalpanAmAM ja hatuM nahi. koI baheno pahelAM kyAreya paNa banArasa AvyAM na hatAM. baheno to dhanabAdathI gADI pakaDI, mogalasarAI sTezane UtarI, puna: kAzI sTezana mATe bIjI gADImAM besI gayA. vArANasImAM traNa-cAra relave sTezana che, temAM kAzI nAmanuM jUnuM ane nAnuM sTezana che. A bAvIsa baheno savA2nA traNa vAge kAzI sTezana para UtarI gayAM. aMdhAruM bheMkAra hatuM. sTezananI AsapAsano vistAra sUmasAma hato. UtaryA pachI saunAM dimAga khUlyAM. are ! ApaNe sa2nAmuM lAvyAM nathI ! kyAM javuM te khabara nathI. zuM karavuM? have baheno mUMjhAI gayAM. teo sTezanamAM besIne navakAra maMtrano jApa karavA lAgyAM. vizALa sAgaramAM temanuM nAva ekaluM cAlI rahyuM hatuM. saMtonAM aNadhAryAM darzana : juo ! bhoLAnA paNa bhagavAna bheru che. kevo suMdara yoga banyo ! sAMbhaLatAM ja Azcarya thAya tevuM che. te vakhate saMta loko jAjarUno upayoga karatA nahi. bI. bI. haTiyAthI pratidina 2-3 kilomITa2 dUra javAnuM hatuM. kAzI sTezanathI thoDo dUra jUno killo che. tyAM moTAM khaMDero che. cAre tarapha jaMgala jevuM che. paMcamI javA mATe tyAM ghaNI ja anukULatA hatI. tyAM javAno rasto kAzI sTezananI pAsethI pasAra thato hato. savAranA 5-00 vAge pratidinanA niyama pramANe munizrI tyAMthI pasAra thayA. acAnaka bahenonI naja2 munizrI para paDI ane jotAM ja rAjI kAzImAM padArpaNa D 147 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjI thaI gayAM. jema kabUtara UDIne dANA para Ave tema jayajayakAra bolatA bolatA, badhI baheno doDIne mahArAjazrI pAse pahoMcI gayAM. badhAnI AMkhomAM harSanAM ane AzcaryanAM AMsu hatAM ane bolavA lAgyAM, "are guru mahArAja, bahu sAruM thayuM, tame ahIM padhArI gayA che. amArI pAse nathI saranAmuM ke nathI tamArA ThekANAno khyAla. ame to bahu moTI bhUla karI che. kAzInuM nAma laIne kAzI AvI gayA. ame traNa vAgyAnA AvyA chIe. sTezanamAM AvyA pachI ame mUMjhAI gayA hatA. kyAM javuM? navakAra maMtrano jApa karatA hatA. mahAvIra svAmIe Apane amArI pAse mokalI ApyA. ame to dhanya thaI gayA. amArI pahADa jevaDI bhUla thaI gaI ane gADuMeka ciMtA dUra thaI gaI." jhariyAnAM AnaMdI bahenoH jhariyAnAM baheno gADuM bharIne to zuM, capaTI paNa ciMtA kare tevAM lAgyAM nahIM. jhariyAnAM baheno badhAM masta svabhAvanAM hatAM. baheno hasI-majAkavALAM ane AnaMdI svabhAvavALAM hatAM. teo jora jorathI vAto karavAnI TevavALAM hatAM. guru mahArAje pUchavuM, "kyAMthI Avo cho?" baheno bolI, "jhariyAthI." pUrva bhAratamAM jhariyA sauthI jUnuM kSetra che. tyAM lagabhaga so gharano samudAya che. e vakhate dhanabAda saMghano hajI janma paNa thayo na hato. pU. tapasvI mahArAja bolyA, "jhariyAmAM zuM sau bhAIo gariyA (bhamaraDA) pherave che? tamane Ama ekalAM mokalI ApyAM? sAthe koI bhAI mANasa nathI?" jhariyAthI A badhAM baheno lAbhubahenanAM netRtvamAM AvyAM hatAM. lAbhubahena duHkhAyelA (vidhavA) hatAM ane temanA bhAI maganabhAInA parivAra sAthe joDAyelAM hatAM. teo ghaNA ja hoziyAra hatAM ane bolavAmAM pharATa (AkhAbolA) hatAM. pU. tapasvI mahArAjanA savAlano javAba lAbhubahene tarata ja Apyo, "gurudeva, ame eka paNa ThoThuM hAre (sAthe) lAvyA nathI." pU. tapasvI mahArAja khUba hasyA. tyArabAda pU. tapasvI mahArAja jyAre paNa vyAkhyAna vAMcatA tyAre A vAtane yAda karI zrAvakone kahetA ke tame to badhA "ThoThuM cho. tamArA gharanI lagAma ane dharmanI lagAma bAIonA hAthamAM che. badhAM baheno khuza khuza thaI jatAM hatAM. mahArAjazrIe kahyuM, "tame haju aDadho kalAka sTezana para ja beso. dAtaNa-pANI karI lo. ame pAchA ahIM ja AvIzuM. pachI sAthe cAlIzuM." sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 148 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baheno have ekadama nizcita thaI gayAM hatAM. teo bolyAM, "gurumahArAja, ame to jhariyAthI ja saMkalpa karIne nIkaLyAM chIe ke gurumahArAjane vahorAvyA pachI ja moDhAmAM kazuM nAkhavuM. haju ame DabarAnA DhAkaNAM paNa kholyAM nathI. sthAnake gayA pachI ane lAbha lIdhA pachI ame dAtaNapANI karazuM. Apa padhAro. ame vATa joIne beThAM chIe." pU. tapasvI mahArAja ane zrI jayaMtamunijI pharIthI sTezane AvyA pachI badhAM baheno temanI sAthe cAlI nIkaLyAM. raste cAlatAcAlatAM baheno gujarAtImAM gIta gAvA lAgyAM. sAthe sAthe mahAvIrasvAmIno jayajayakAra karatAM hatAM. sthAnika janatAne paNa A joI khUba Azcarya thayuM hatuM. e vakhate jhariyAmAM vidhavA baheno mATe kALA sADalA paheravAno rivAja hato ane kacchI baheno marUna kalarano sADalo paheratAM. lagabhaga badhAM moTI uMmaranAM hatAM ane kALA-maruna sADalAvALAM sauthI vadhAre hatAM. vArANasImAM kALA sADalA paheravAno rivAja na hovAthI jonArAne khUba Azcarya lAgatuM hatuM. baheno gItamAM bolatAM hatAM ke "Aja gurunAM darzana thavAthI ame to gulAbI sADI paherI che ane mArI cUMdaDImAM cAra cAra phUla." jhariyAnAM zANA ane catura baheno dharmasthAnake pahoMcyA pachI bhAva-vibhora banI gayAM. maganabhAInAM bhAbhI jhabakabahena, temanAM patnI bahenIbahena ane temanAM bahena lAbhubahena, kacchanAM DAhIbahena, pAtharaDIhavALAM baheno, virajIbhAI saMghavInA gherathI caMcaLabahena, caMcaLabahena mATaliyA, godAvarIbahena mATaliyA, jhabakabahena (bIjA) ityAdi baheno sarvaprathama zrAvikArUpe vArANasI darzana karavA AvyAM hatAM. teo traNa divasa rokAyAM ane pravacana ane sevAno lAbha lIdho. jhariyA saMgha sAtheno gADha bhaktisaMbaMdha sthApita karIne teo gayAM. munizrI jhariyAmAM cAturmAsa kare tevI vinaMtI atyArathI ja karI gayAM. kharekhara, atyAra sudhI bhaktibhAvamAM ane zAsanaprabhAvamAM jhariyA mokhare rahyuM che, je AgaLanAM prakaraNomAM vizeSarUpe jANavA maLaze. kAzImAM padArpaNa 149 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanazAstranuM adhyayana jayAre jayaMtamunijI rAjakoTa gurukuLamAM vidyArthIrUpe bhaNatA hatA tyAre paMDitajI prANazaMkarabhAIe jayaMtamunijIne saMskRtamAM rasa letA karyA hatA. temanI tIkSNa buddhi ane jijJAsAne kAraNe prANazaMkarabhAI temane vadhArAnA viSayono paNa abhyAsa karAvatA hatA ane pustako vAMcavA mATe protsAhana ApatA hatA. jayaMtamunijI paNa abhyAsakramanI bahAranA viSayomAM paNa utsAhathI rasa laI abhyAsa karatA hatA. prANazaMkarabhAI barAbara mArgadarzana ApatA rahetA hatA. eka vakhata jayaMtamunijIe temanI salAha mAMgI "mAre kyA viSayano vadhu abhyAsa karavo joIe?" prANazaMkarabhAIe tene kAvyazAstra ane sAhityano abhyAsa karavAnI salAha ApI. jayaMtamunijIe kahyuM ke mAre evA viSayano abhyAsa karavo che ke jemAM sAmAnya rIte badhA UMDA UtaratA na hoya. prANazaMkarabhAIe pUchyuM, "tane kayo viSaya vadhAre pasaMda che ?" "gurujI, Apa ja kaho. kayo viSaya vadhu agharo che?" jayaMtamunijIe pratiprazna karyo. "darzanazAstrano abhyAsa agharo gaNAya. temAM paNa nyAya ane navyanyAya vadhu agharA gaNAya che." tyAra pachI prANazaMkarabhAIe darzanazAstranA viSayonI samajaNa ApI. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munijIe kahyuM "mAre nyAyazAstrano abhyAsa karavo che, temAM paNa navanyAyadarzanano vizeSarUpe abhyAsa karavo che." paMDitajIe jaNAvyuM, "navyanyAyadarzanano abhyAsa karavo hoya to kAzI javuM paDe." jayaMtamunijIe nyAya ane navyanyAyanA abhyAsa mATe utsukatA batAvI. prANazaMkarabhAIe jayaMtamunijInI A jijJAsAne vadhu protsAhana na ApyuM. temane kAzI jaIne abhyAsa karavAnI vAta vyAvahArika na lAgI. temaNe pharIpharIne kAvya ane sAhityanA abhyAsa mATe samajAvyA. temaNe e paNa kahyuM ke sAhitya rasika viSaya che ane darzanazAstra zuSka viSaya che. khaMDana-maMDana ane tarkanA vitaMDAvAdamAM zakti na gumAvatAM temaNe pharIthI kAvyazAstranA abhyAsa upara bhAra mUkyo. - rAjakoTa gurukuLanA jayaMtibhAIne to jJAnanI ArAdhanA karavI hatI. viSaya agharo che te mATe pAchaLa khasavAvALA jayaMtIbhAI na hatA. jyAre prANazaMkarabhAIe paNa jayaMtIbhAInI laganane pArakhI ane temane lAgaNIthI saMskRtanA ucca abhyAsa mATenA vividha viSayonI jANakArI ApavA lAgyA. eka guru tarIke te jayaMtIbhAI mATe gauravanI lAgaNI anubhavatA hatA. prANazaMkarabhAInAM carmacakSu to biDAyelAM hatAM, paNa temanAM prajJAcakSuthI temaNe jayaMtIbhAInI vidyAnI upAsanAne joI, jANI ane tenI mAvajata lIdhI. temaNe jayaMtIbhAInI pragati mATe aMtaranA AzIrvAda ApyA. Aja banArasamAM jyAre vidyAnAM dvAra khUlI rahyAM hatAM tyAre e rAjakoTa gurukuLanA gurunA mamatAbharyA zabdo jayaMtamunijInA aMtaramAM guMjI rahyA hatA. kharekhara, zrI jayaMtamunijInA vidyAguru prANajIvanabhAInI preraNA phaLIbhUta thaI. munizrI ATalo lAMbo vihAra karI banArasa padhAryA ane Aje "navya nyAya'nA abhyAsano suavasara Avyo. te vidyAgurunI amogha vANI Aja saphaLa thaI ane munijInA jIvanamAM navo prakAza phelAvI gaI. paMDita rAmacaMdrajI khaDaga : e vakhate banArasa hiMdu yunivarsiTImAM jaina cera para zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA jaina darzanano abhyAsa karAvatA hatA. teo jaina zAstronA dhuraMdhara vidvAna hatA. pahelAM A cera upara prajJAcakSu paMDita sukhalAlajI niyukta hatA. dalasukhabhAI temanA hAtha nIce taiyAra thayelA. teo zAMta svabhAvI ane guNI vidvAna hatA. temane vAta karI ke jayaMtamunijI "nyAyadarzanano abhyAsa karavA mAge che ane "navyanyAyanA vidvAna paMDitajInI jarUrata che. e vakhate "nyAyadarzana'nA abhyAsa mATe hiMdu vizvavidyAlayamAM rAmacaMdrajI khaDaga niyukta hatA. teo mahArASTranA brAhmaNa darzanazAstranuM adhyayana 151 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA. mahinAnA 400 rUpiyA laI temaNe bhaNAvavAnI hA pADI. 1949nI sAlamAM mahinAnA 400 rUpiyA ghaNI ja moTI rakama gaNAtI hatI. teo bI. bI. hATiyA sthAnakamAM AvavA lAgyA. rAmacaMdrajI jaina munionA tyAga-vairAgyathI ghaNA ja prabhAvita thayA. munijInI buddhi vicakSaNa hatI, tethI temane bhaNAvavAmAM khUba rasa paDyo. paMDitajIe chevaTa sudhI abhyAsa karAvavAno cAlu rAkhyo. have vedAMtanA abhyAsanI vyavasthA karavI rahI. sarva prathama mohanabhAIe sAmaveda vidyAlayamAM tapAsa karAvI. A gaMgAjInA kinAre suzobhita vidyAlaya hatuM. tyAM harerAma zAstrIjI vedAMta, vyAkaraNa ane nyAyadarzananA prakhara paMDita hatA. paraMtu te jaina sAdhune bhaNAvavAmAM pApa mAnatA hatA. arthAt brAhmaNa sivAya bIjA koIne na bhaNAvAya tevI mAnyatA dharAvatA hatA. jayaMtamunijIe potAnI daDhatA ane AtmavizvAsathI A vikaTa praznanuM kevI rIte nirAkaraNa karyuM te jANavuM rasaprada ane preraNAdAyI raheze. harerAma zAstrI vedAMtanA UMDA abhyAsI hatA eTale temanI pAse bhaNavuM jarUrI hatuM. te potAnA ghera pAThazALA calAvatA hatA. temAM 20 thI 25 brAhmaNa chAtro bhaNavA AvatA hatA. zAstrIjInI jaina sAdhu pratye viparIta mAnyatA hovA chatAM jayaMtamunijI eka divasa temanI pAThazALAmAM cAlyA gayA. zAstrIjInI patnIe Adara karyo. paraMtu zAstrIjI e tarapha dhyAna na ApatAM potAnA vidyArthIone bhaNAvatA ja rahyA. teo mAnatA hatA ke jaina muninA "darzanenanarakApAto bhaveta, kathama vidyAbhAso sAt ?" jaina muninAM darzana karavAthI nakapAta thAya. jaina muninuM mukha jovAthI jo durgati thAya, to temane bhaNAvAya kevI rIte ? jayaMtamunijI temanI mAnyatAno jarApaNa vicAra karyA vagara pAThazALAmAM svayaM besI gayA. teo je bhaNAve tenI noMdha karavA lAgyA. brAhmaNa vidyArthIo to khAlI peTabharA hatA. temane bhaNavA sAthe levAdevA na hatI. paMDitajI prazna pUche teno koI sarakhI rIte uttara na ApI zake. be-traNa divasa thayA pachI munijIe sacoTa uttara ApavAnuM zarU karyuM. paMDitajI khuza thaI jatA. paraMtu sAmuM joI na zakatA. paMDitajI mAtra eTaluM ja bole, sujhuktam ! sujhuktam !! (bahu sAro javAba Apyo.) eka vakhata temane bahu ja anukULa javAba maLatAM khuza thaI hasI paDyA ane sAme joyuM. tarata ja munie kahyuM, 'na pazyatAmu, na pazyatAm, atra bhavataH durgatiyAt' arthAt "na juo ! na juo ! tamArI durgati thaI jaze !" paMDitajI A pratibhAvane jIravI na zakyA. have ene joyA vagara chUTako na hato. avasara sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 152 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLatAM munijIe pUchyuM, "tamArA kayA zAstramAM lakhyuM che ke jaina muninAM darzana na karavAM. kharekhara, evo kazo ullekha zAstramAM che ja nahi." teo uttara na ApI zakyA. eTaluM bolyA, "rUDhi, paraMparA." munijIe tarata ja javAba Apyo, "atra bhavatu sadazyabhavihi miththArUDhi parijAyatA" arthAt tamArA jevA ucca koTinA vidvAne zA mATe mithyA rUDhino tyAga na karavo? paMDitajIe kabUla karyuM, "avazyam. mithyArUDhivAdito parityAjayA." mithyA rUDhivAda choDavo joIe. munijIe potAnI dalIla cAlu rAkhatAM kahyuM, "atrabhavAna sadRzya:(hamaNAM ja choDavI joIe.) paMDitajIe prasannatAthI kahyuM, "mithyAbhAvama parityajati." ( huM mithyA bhAvano tyAga karuM tyAra pachI to paMDitajI prema varasAvavA lAgyA. vArtAlApa karavA lAgyA. temaNe gaMbhIra siddhAMtonuM adhyayana karAvyuM ane pote ATalA divasa inkAra karyo te badala kSamA mAgI ane kSobha pragaTa karatAM kahyuM, "mArI patnIe to mane pahelethI ja kahyuM hatuM ke AvA saMta AMgaNe Ave ane tame Adara na karo to tamArAM durbhAgya che." munijIe tarata ja paMDitajIne kahyuM, "kharekhara to tamArA karatAM tamArA patnI vadhAre vidvAna lAge che." paMDitajI samajadAra hatA. temaNe dhImethI kahyuM, "bhaktiyogamAM te amArA karatA AgaLa gauravabharI vidhopAsanA : zAstrIjI atyaMta tIvra smaraNazaktivALA ane dhuraMdhara vidvAna hatA. temanI sAme vedAMta, vyAkaraNa ane nyAyadarzananA graMtho, tenI TIkAo, vivaraNo, bhASya ane kRtikAo maLI 25 jeTalA graMtho ekasAthe rAkhavAmAM AvatA. paraMtu temane eka paNa graMtha ughADavAnI jarUra na paDatI. kyA graMthanA kayA prakaraNanI kaI paMktimAM zuM lakhyuM che te badhuM temane mukhastha hatuM. temane badhA ja zloko kaMThastha hatA. paMDitajIne joyA hoya to eka muThThI hADakAM hatAM. eka nAnakaDuM potiyuM pahere. gaMjImAM 1-2 kANAM hoya. mAthAnA vALa havAmAM pharapharatA hoya. te jamIna upara eka sAdhAraNa Asana para besatA. pachI to temanA parivAra sAthe munijIno ghaNo ja saMbaMdha baMdhAyo. darzanazAstranuM adhyayana 153 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vakhata jayaMtamunijIe temanAM patnI pAse prazaMsA karatAM kahyuM, "paMDitajI moTA vidvAna che. tame bhAgyazALI cho." tyAre enI patnIe hasIne kahyuM, "e zuM vidvAna che ! emane to zAkamArakITamAM zAka paNa letAM nathI AvaDatuM. gharanA koI paNa kAmanI temane khabara nathI. bhalA pote ane bhalA emanA copaDA. bhaNAvavAnA koIthI paisA paNa letA nathI. ame mAMDa mAMDa ghara calAvIe chIe." dhIme dhIme jANavA maLyuM ke mahinAmAM eka divasa evo hoya ke vidyArthIo svecchAe graMtha upara dakSiNA mUke. sAdhAraNa chokarAo 5-10 rUpiyAthI vadhAre dakSiNA ApI zake nahIM. Aja paNa bhAratamAM aneka moTA vidvAna paMDito che, je akiMcanavratadhArI che ane kaparA samayamAM paNa gauravathI vidyAnI upAsanA karI rahyA che. A paNa eka moTuM Azcarya che. hare2Ama zAstrI temAMnA eka hatA. e daramiyAna zrI mANekacaMda jhaveracaMda desAI vArANasI darzana karavA AvelA. temaNe pU. tapasvIjI mahArAjane ane banArasa saMghane vinaMtI karI, "zrI jayaMtamuni je kaMI abhyAsa kare ane jeTalAM varasa abhyAsa karavo paDe e badhI sevAno lAbha mane maLe evI prArthanA che." jyAre harirAma zAstrInI vAta thaI tyAre pote sAthe AvyA ane pothI para pAMcaso rUpiyA mUkyA. paMDitajInAM patnI ghaNAM ja khuzI thayAM. jaina samAja pratyeno Akho dRSTikoNa badalAI gayo. jaina sAdhu pratye bhaktibhAva pedA thayo. tyAra pachI to paMDitajIe dila kholIne abhyAsa karAvyo. trIjA paMDitajI vAmAcaraNa bhaTTAcArya hatA. teo vArANasImAM 'nyAyadarzana'nA gadAdhArI ane anya graMthonA ucca koTinA vidvAna gaNAtA hatA. kvInsa kaoNlejamAM paNa teo bhaNAvatA hatA. tyAM zrIyuta dalasukhabhAI mAlavaNiyA sAthe temane paNa niyukta karyA hatA. prathama teo bI. bI. TiyA AvavA taiyAra na thayA. be-cAra divasa munijI emane tyAM bhaNavA mATe gayA. temanuM ghara ghaNuM ja dUra hatuM. temane kalpanA na hatI ke munijI pagapALA Ave che. jyAre temaNe jANyuM ke jaina muni mATe pagapALA ja cAlavAno niyama che tyAre temane ghaNuM Azcarya thayuM. pote samajadAra vidvAna hatA. temaNe sAmethI kahyuM, 'Apa kaSTa na uThAiye. maiM svayaM vahAM A jAuMgA.' mohanabhAIe temane AvavA-javAnI vyavasthA karI ApI. Ama rAmacaMdrajI khaDaga, harirAma zAstrI ane vAmAcaraNa bhaTTAcArya, A traNa paMDito pAse munijIe vedAMta, nyAyadarzana, mImAMsAdarzananA pramukha graMthano abhyAsa karyo. te sivAya nItizAstranA keTalAka graMthonuM paNa sAthesAthe paThana-pAThana cAlatuM hatuM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 154 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadarzana ane paradarzana - baMneno abhyAsa : zrIyuta dalasukhabhAI mAlavaNiyA jyAre jyAre AvatA tyAre pramANa, mImAMsA ityAdi jaina graMthonuM avalokana thatuM hatuM. lagAtAra traNa varasa sudhI kAzI kSetramAM abhyAsa cAlyo. pU. tapasvIjI mahArAja dareka rIte dhyAna rAkhI abhyAsamAM pUro sahayoga ApI rahyA hatA. temaNe potAno avasara meLavIne batrIsa AgamomAMthI moTAbhAganA AgamazAstrano abhyAsa karyo. samaya maLato tyAre zrI jayaMtamunijI paNa jaina AgamonA svAdhyAyamAM bhAga letA hatA. rAmacaMdrajI khaDaga bauddhadarzananA graMthothI paNa abhijJa hatA, jethI bauddhadarzananA abhyAsa mATe paNa taka maLI. ahIM svadarzana ane paradarzanano abhyAsa karavAno apUrva avasara upalabdha thayo. munizrIe nyAyadarzana, ane temAM paNa vizeSarUpe navyanyAyano savistAra abhyAsa karyo. gautamanuM vaizeSika darzana ane kaNadanA nyAyadarzanano kAzInA vidvAnoe rasathI abhyAsa karAvyo. temAM paNa harirAma zAstrI pAse gadAdhara ane raghunAtha ziromaNi jevA bhAratIya darzanazAstranA mahAna vidvAnano abhyAsa karavAnI je taka maLI te zrI jayaMtamunijInA zabdomAM temano suvarNakALa' che. nyAyadarzanamAM paramANunI je sUkSma vivecanA karavAmAM AvI che tenI zrI jayaMtamunijI upara amITa chApa paDI che. tene kAraNe temane jainadarzananA paramANuvAda upara svataMtra ciMtana karavAnI preraNA maLI che. temAM paNa chaye darzanomAM nyAyadarzanamAM je rIte yuktipUrvaka mukta AtmAo punarAgamana nathI karatA te pratipAda karyuM che te jainadarzanathI ghaNuM najIkanuM maMtavya che. Ama kAzInA abhyAsathI zrI jayaMtamunijIne svadarzana ane paradarzananA tulanAtmaka abhyAsano sonerI avasara maLyo. kharuM pUcho to vArANasIno A samaya smaraNIya kALa hato ane abhyAsa mATe uttama taka hatI. traNa varSamAM darzanazAstranA jJAnano UMDo pAyo paDyo. tyAganI sAthe jJAnano saMgama thAya tyAre ja tyAga camakI UThe che. bhAvadIkSita bhUpatabhAI - bhAvinA girIzamuninuM Agamana H zrI bhUpatabhAI maNilAla zeTha vairAgI bhAvadIkSita hatA. A bhUpatabhAI eTale AjanA gujarAtakesarI, vANIbhUSaNa, goMDala gacchanA sUtradhAra svayaM girIzamuni. saMsAramAM temanuM nAma bhUpatalAla hatuM. saurASTramAM pUjya gurudeva prANalAlajI svAmI, pUjya tapasvIjI mahArAja ane navadIkSita jayaMtamunijInA paricayamAM AvyA tyArathI ja temane vairAgyanA rajakaNa vaLagI gayA hatA. thoDA thoDA dhArmika abhyAsa mATe te munizrI pAse AvatA rahetA. temanI sAme bahu ja darzanazAstranuM adhyayana B 155 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTo prazna hato. temanA pitAzrI maNibhAI dIkSAnI sakhata viruddha hatA. koI paNa bhoge te dIkSAnI AjJA ApavAmAM saMmata thAya tema na hatuM. daramiyAna pUjya tapasvI mahArAja ane zrI jayaMtamunijI vArANasI AvyA. zrI maNibhAIne zrI jayaMtamuni vize ghaNI zraddhA ane sanmAna hatA, tethI bhUpatabhAIne vArANasI bhaNavA mATe AjJA ApI ane bhUpatabhAI munirAjanA sAMnidhyamAM AvI pahoMcyA. temaNe pArasanAtha vidyAzramamAM tathA zrI jayaMtamuni pAse dhArmika abhyAsa zarU karyo. teo vArANasImAM bALakone ekatra karI jaina zALAno abhyAsa paNa karAvatA. te nAnA-moTA saMvAdo taiyAra karI bALakone zIkhavatA. temanI kaMThakaLA sArI hatI ane bhajananA rasika hatA, tethI bhajananA kAryakramamAM rasa letA. te vArANasIthI ja vihAramAM joDAI gayA hatA ane munirAjonI ghaNI sArI sevA bajAvI hatI. bhAvadIkSita tarIke zrAvako upara temanI UMDI chApa paDatI hatI. pUjya jayaMtamunijInA prayAsathI maNibhAI ghaNA anukULa thaI gayA hatA. temaNe chevaTe dIkSAnI AjJA pradAna karI ane bhUpatabhAI para bhAvadIkSita tarIke pAkI mahora lAgI gaI. vArANasImAM ghaNAM jovAlAyaka sthaLa hatAM. munizrIe tenuM adhyayana paNa cAlu rAkhyuM. sAranAtha vizvaprasiddha, darzanIya ane bauddhonuM mahAna tIrthasthAna che. tenI sAthe bauddha dharmano itihAsa joDAyelo che. kahevAya che ke bhagavAna buddha ahIM tapasyA karI hatI ane sujAtAne hAthe khIra laI pAraNuM karyuM hatuM. ahIM najIkamAM pArzvanAtha bhagavAnanI janmabhUmi paNa che. tyAM vizALa jaina maMdiro bAMdhavAmAM AvelAM che. banne jagyAe pratidina hajAro yAtrALuo Ave che. | munizrI paNa 2-4 vakhata sAranAtha padhAryA. temaNe sAranAthanuM sAMgopAMga adhyayana karyuM. bauddho mAne che ke ghaNI tapasyA pachI bhagavAna buddhane thayuM ke tapasyA vyartha che. paraMtu A loko bhUlI jAya che ke tapazcaryA karavI e vyartha nathI. tapazcaryA karyA pachI ja bhagavAna buddhane jJAna prApta thayuM che. tapasyAne aMte ja temane cAra Arya mahAsatya upalabdha thayA hatA. banArasa hiMdu vizvavidyAlaya : banArasa hiMdu vizvavidyAlaya (yunivarsiTI) vArANasInI zobhAmAM apUrva vadhAro kare che. zrI madanamohana mAlaviyA gAMdhIjInA paNa guru jevA hatA. temaNe dIrgha dRSTi calAvI hiMdu vizvavidyAlayanI sthApanA karI. temaNe eka mahAna kArya siddha karyuM che. temane jeTalAM mAnapatraka ApavAmAM Ave teTalAM ochAM paDe tema che ! ATaluM mahAna kArya karI teo amara banI gayA che. zrI jayaMtamunijI ghaNI vAra hiMdu yunivarsiTInI mulAkAte jatA hatA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 156 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha insTiTyUTaH pArzvanAtha insTiTyUTa e banArasa hiMdu yunivarsiTI sAthe joDAyela jainadarzananA vidyAbhyAsanI saMsthA che. te sthAnakavAsI samAja dvArA sthapAyelI prakhyAta saMsthA che. tyAM pIeca.DI.nA vidvAno taiyAra karavAmAM Ave che. AvI jAtanI saMsthA bhAratamAM khUba ochI che. paMjAbanA bhAIoe ghaNuM Adarza kAma karI A saMsthAne janma Apyo che. munijI jyAre jyAre yunivarsiTI padhAratA tyAre tyAre pArzvanAtha insTiTayUTanA vidyAzramamAM nivAsa karatA. zrI kRSNacaMdra AcArya AzramanA saMcAlaka hatA. insTiTyUTanI badhI vyavasthA teo saMbhALatA hatA. kRSNacaMdra AcArya sthAnakavAsI jaina muni hatA. temaNe munipadano tyAga karI, muhapattI choDI dIdhI hatI. bAkIno sAdhuveza barAbara rAkhyo hato. teo zikSaNa saMsthAnI sevAmAM joDAI gayA. temaNe hariyANAmAM caMDIgaDha pAse paMcakulla gurukuLanI sthApanA karI hatI. tyArabAda teo pArzvanAtha vidyAlayamAM joDAyA. teo munizrI pratye apAra sneha dharAvatA hatA. A sivAya banArasamAM bIjI nAnImoTI zikSaNasaMsthAo che. temAM jaina samAjanI khUba ja vizALa ane jUnI saMsthA "syAdvAda mahAvidyAlaya' gaMgAjInA kinAre Avela che ane apUrva jJAnasAdhanAmAM joDAyelI che. zrI kesarIcaMda tyAMnA adhiSThAtA hatA. pArasanAtha bhagavAnanuM maMdira : A badhI zikSaNa saMsthAno anubhava lIdhA pachI munizrIe banArasanAM jUnAM temaja navAM maMdironuM nirIkSaNa karyuM. temAM kAzI vizvanAthanuM maMdira mukhya che. rAmaghATa upara AveluM pArasanAtha bhagavAnanuM maMdira AkhA zaheramAM sauthI UMcuM maMdira che. rAmaghATa upara pArasanAtha bhagavAnanuM vizALa jaina maMdira te vakhatanA zrI jayacaMdasUrijI Adi mahAna AcAryonI sUjha-bUjhanI jhalaka Ape che. baMgALanA AjhImagaMja ane jhiyAgaMjanA rAjazAhI ozavALa jaino A maMdiranA saMcAlanamAM madada kare che. zrI hIrAcaMdajI jati A maMdiranI vyavasthA saMbhALatA hatA. jati hIrAcaMdajI hIrAcaMdajI jatine pU. tapasvI mahArAja tathA jayaMtamunijI mATe apAra sneha hato. teo munione avAra-navAra potAne tyAM AmaMtraNa ApI, eka-be divasa rokatA ane ghaNo vArtAlApa paNa karatA. bahu duHkhanI vAta che ke A maMdiranA eka pUjArIe dhanasaMpattinA lobhe hIrAcaMda sUrinI hatyA karI dIdhI hatI. zrI hIrAcaMdajI sUrie ghaNAM varaso sudhI maMdiranuM saMcAlana karyuM ane zAstrabhaMDAra surakSita rAkhyo hato. darzanazAstranuM adhyayana B 157 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe tyAM sAdhu ane gRhasthanI vacceno eka varga che, je jati kahevAya che. jatione sahayoga Apavo jarUrI che. sAdhu-saMtone je kAma kalpatuM nathI te jati paripUrNa karI zake che. jati dharmadhyAna, zAstrano abhyAsa, upadeza-pravacana ApavA uparAMta (1) auSadhIya mArgadarzana ApavuM, davA ApavI vagere, (2) taMtra-maMtra dvArA bhUta-preta ityAdinA nivAraNa karI, anya phakIro pAse cAlyA jatA jainone jALavI rAkhavA, (3) maMdironI saMpattinI surakSA karavI ane (4) sAdhu-saMtonuM sanmAna jALavavuM, ityAdi pravRttio karatA hoya che. - jati loko gAdIpati hoya che. teo eka prakAranA mahaMta che. ApaNe tyAM saMta ane mahaMta, ema be zabdo vaparAya che. saMta eTale nigraMtha muni ane mahaMta eTale jati. samAjamAM baMnenI AvazyakatA che. zrI hIrAcaMda sUrie jayaMtamunine A maMdiranA gAdIpati banavA mATe hArdika prema batAvyo ane saMcAlana karavA mATe tyAM rahI javAnI preraNA ApI. jayaMtamunijIe namratAthI kahyuM, "huM eka sthAnakavAsI sAdhu chuM. saurASTrakesarI, mahAprabhAvI, pUjya gurudeva prANalAlajI svAmI amArA guru che. temanuM amArA mAthe RNa che. temaNe amane ahIM jJAnadhyAna mATe mokalyA che, saMpradAya parivartana karI, gAdIpati banI javA mATe ahIM nathI mokalyA. temaja te gurune duHkha thAya tevA koI pagalAM bharavA mATe ame ahIM AvyA nathI. te uparAMta goMDala saMpradAyanI mArA upara javAbadArI che. goMDala gacchanA sAdhuo saMpradAya pratye potAnuM kartavya samaje che. jatijI, Apano prema apAra che, te badala huM Apano AbhArI chuM. paraMtu te premane vazIbhUta thaI saMpradAya parivartana karavuM, ke niyamAvalIne kore mUkavI, te dhRNita kArya che. ApanI gAdI phUlephAle tevI amArI aMtaranI bhAvanAno svIkAra karI, Apa amane baMdhanamAM rahevAnI AzAthI mukta karazo tevI hArdika prArthanA che." tyArabAda 3 varasa sudhI hIrAcaMdasUrijIe badhI rIte sahayoga Apyo. teo avAranavAra bI. bI. haTiyA padhAratA. te ja rIte pU. tapasvI mahArAja tathA jayaMtamunijI rAmaghATa jaina maMdiramAM pagalAM karI hIrAcaMdasUrijI sAthe ghaNo dhArmika vArtAlApa karatA ane nirdoSa AnaMda meLavatA. gajabanI dhUna : kAzInivAsa daramiyAna kanakavijayajI nAmanA eka saMta tyAM padhAryA. temanA pitAjI paNa sAdhu hatA. bannee sAthe dIkSA lIdhelI. pitAjI kriyApAtra hatA. kanakavijayajIne tenI sAthe matabheda thatAM ekalA paDI banArasa rahevA lAgyA. teo jaina niyamomAM vadhAre paDatI bAMdhachoDa karI, game te rIte vicaraNa karatA ke pagaluM bharatA. joke temano koI kharAba irAdo na hato, paraMtu samAjamAM teo azraddhAne pAtra banI gayA hatA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 158 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanakavijayajIne eka zokha hato. eka dhUna temanA mana para savAra thaI gaI hatI. sAmAnya karmacArIothI laIne moTA oNphisaro, rAjanetAo, moTA vepArI, udyogapati, anya dharmanA guruo, AcAryo, saMcAlako, uparAMta taMtra-maMtranA jANakAro, A badhAnI pAse javuM ane tenI pAse potAne mATe be zabdo lakhAvavA. te mATe eka eka vyakti pAse dasa dasa vakhata paNa jatA ane temanI pAse be divasa sudhI rokAIne, anunaya-vinaya karIne, game te rIte paNa potAnA mATe sArA zabdo lakhAvatA ane temanI sAthe phoTA paDAvatA, A pravRttinA kAraNe teo ghaNA ja parezAna rahetA. jayaMtamunijI pAse AvyA tyAre temanI pAse lagabhaga sAtaso pAnAM jeTalo masAlo ekatra thaI gayo hato. temanI icchA hatI ke be hajAra pAnAMno masAlo ekatra thayA pachI eka moTo graMtha chapAvavo. A graMtha kevaLa bhAratamAM ja nahi paraMtu samagra vizvamAM ane badhI lAyabrerIomAM mokalavo. zrI jayaMta munijIe pUchayuM, "nAmano ATalo badho moha kema che?" temaNe magarUrIthI javAba Apyo, "huM mArA dezavAsI samAjane batAvI ApavA mAguM chuM ke kanakavijaya" khoTo na hato. uparAMta, samagra vizvamAM mahAvIranA sAdhu kevA hoya tenI jANa thAya. e loko mAro "kanakavijaya' tarIke nahIM, paraMtu jaina saMta tarIke svIkAra karI, mArA nimittathI samagra sAdhuone oLakhatA thaI jaze." kanakavijayajI AvA vyApaka divAsvapnamAM ramatA hatA. jyAre vAta kare tyAre pote bahu gaMbhIra kArya upADyuM che ane temAM saphaLatA maLaze tevI rItathI vAta karatA. hasI hasIne potA vize sArA khyAla baMdhAya tevo prastAva mUkatA. te vAraMvAra pUchatA, "mahArAjajI, meM Apako kesA lagatA huM ?" jayaMtamuni hasIne kahetA, "ApakA nAma hI kanakavijayajI hai. kanaka kA artha sonA hotA hai. to Apa bhI sonA hai. kiMtu bUrA na mAne to eka vAta kahuM. sonA apanI parIkSA ke liye kisIko nahIM kahatA hai. duniyA svayaM sone ko pahacAnatI hai. ataH Apa ko dUsaroM se abhiprAya lene kI kyA darakAra hai?" temane jayaMtamunijInI A vAta rucatI nahi. temaNe potAnA kAryamAM pUrA utsAha sAthe jhaMpalAvyuM hatuM. te samaye rUpiyA be karoDanI yojanA laI teo AkAzamAM vicaraNa karatA hatA. dharAtala para kyAre Utaraze te kahevuM muzkela hatuM. bauddha sAdhuono paricaya ane Azcarya : jayaMtamunijIne sAranAthamAM bauddha sAdhuo sAthe paNa milana thayuM. temane pahelI vakhata jANavA darzanazAstranuM adhyayana B 159 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLyuM ke bauddha sAdhuo lagabhaga mAMsAhArI banI cUkyA che. bhagavAna buddhanI karuNA ane jIvadayAnA siddhAMtone pagataLe kacarI nAkhavAnuM A saMto mATe kema zakya banyuM te Azcarya upajAve che. joke temAM vartamAna sAdhuono doSa nathI. videzamAM bauddha dharmano pracAra thayA pachI tyAMnI lokasaMskRtithI prabhAvita thaI bauddha dharma tathA temanA sAdhuo dhIre dhIre mAMsAhAranA dUSita mArgamAM taNAI gayA haze. jIvadayAno ane ahiMsAno saMdeza laI bauddha dharma vizvamAM phelAyo. paraMtu tyAMnI prajAne nirAmiSa karavAnI jhuMbeza ThaMDI paDI gaI ane je mizana laIne saMto tyAM gayA hatA teo svayaM mAMsAhAranA kuMDamAM snAna karavA lAgyA. aitihAsika kramamAM AvuM banatuM AvyuM che ane te ja krama bauddha dharmamAM paNa ghaTita thayo che. AmAM kone doSa devo ? vastuta: bhagavAna buddha nirAmiSanA bhAva para pUruM vajana ApyuM na hatuM ane "moTI ahiMsA mATe nAnI hiMsA karI zakAya tevo upadeza sthApI, bacavA mATe je prayAsa karelo te tarkanuM tIra viparIta dazAmAM lAgavAthI viparIta pariNAma AvyuM ane Akho saMpradAya nAnI hiMsAno sahAro laI mAMsAhAra tarapha AgaLa vadhI gayo. karuNAnA sAgara bhagavAna buddhanI karuNA mAnavajAti pUratI ja sImita rahI gaI. pazupakSI ane prakRtinA khoLe khelanArA, manuSyajAtinA mahAna upakArI evA pazujagatanAM prANIono saMhAra rokavA mATe bhagavAna mahAvIranI ahiMsAnI jema karuNAsAgaranI ahiMsA vyApaka na banatAM mAnavIya sImA sudhI sImita rahI gaI. A carcAmAM vadhAre na jatAM ahIM mAtra munijIno anubhava TAMkyo che. munijI jyAre sAranAthamAM hatA tyAre tyAM bauddha dharmano moTo utsava-tahevAra Avela. utsava moTo hovAthI deza-videzathI ghaNA bauddha sAdhuo AvyA hatA. nepALanareza vIravikramasiMhajI udghATana mATe padhAravAnA hatA. nepALanareza ane rANI eka hAthInI aMbADI upara AvI rahyAM hatAM. jevA A samAcAra maLyA ke badhA bauddha sAdhuo temanA sAmaiyAmAM doDI gayA. temaNe jamIna uparathI ja rAjAne namaskAra karyA ane tyArabAda zobhAyAtrAmAM AgaLa AgaLa cAlyA. A joIne ghaNI ja navAI lAgI. jaina sAdhuo koI paNa saMsArI jIvo sAme mastaka jhukAvatA nathI. rAjA-mahArAjAo jaina sAdhuone vaMdana kare che. jyAre jaina sAdhunI sarakhAmaNImAM bauddha sAdhue potAnuM svamAna gumAvI dIdhuM che. rAjAonI sevAmAM tatpara rahevAnA bhAvathI temaNe potAnI paraMparA pUrepUrI badalI nAkhI che. bauddha sAdhuo moTA DhamaDhola vagADatA vagADatA koInA svAgatamAM joDAya che e paNa ghaNuM Azcaryajanaka lAgyuM. sanAtana dharma to A bAbatamAM ghaNo ja jANIto hato ane hajAro sAdhuno anubhava vizvaprasiddha thaI gayo che. sAdhuomAM gAMjA, calama, bIDI, zarAba, ityAdi bhayaMkara vyasano paNa jovA maLe che. vArANasImAM A anubhava vadhAre thaI zake che. sanAtana dharmanuM mahAna sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 160 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kendra hovAthI kAzI pratye sAcA ane sArA brAhmaNo, vidvAno tathA saMtone jema AkarSaNa che tema A dUSita pravRttivALA sAdhuvezadhArIonuM paNa vArANasI eka moTuM kendra che. gauravazALI paraMparA jainoe ane jaina saMtoe potAnI paraMparA jALavI rAkhI che. sevA karavA chatAM ane badhA pratye karuNAnA bhAva hovA chatAM, temaNe sAdhuonI sarvoparitA TakAvI rAkhI che. tenA kAraNe jaina samAja unnatamastaka che. saMta vinobAjI lakhe che ke jaina samAja pracApradhAna nathI, paNa AcArapradhAna che. AcAra khoIne pracAra karavo te khoTanuM kAma che. pracAra khoIne paNa AcAra jALavI rAkhavo te sthitisthApakatAno guNa hovAthI teo lAMbA kALa sudhI janasamUhanI sevA karI zake che. | munione samAjanI badIono adhyayana karavAno avasara maLato gayo. kAzInA nivAsa daramyAna eka evI ghaTanA banI jeno saMkSepamAM ApaNe ullekha karIzuM. A ghaTanA te samayanA hindustAnanAM badhAM peparomAM AvI cUkI che. dharmanA nAme tIrthomAM mULa jamAvIne beThelA paMDAo keTalI hade nIce sudhI jaI, kukarma karI zake che teno A ughADo dAkhalo che. samagra bhAratamAMthI lAkho yAtrIo seMkaDo varasathI banArasa Ava-jA kare che. paMDAo A yAtrI parivAronAM nAmaThAma lakhI rAkhe che. peDhI-dara-peDhI potAnA parivArane te yAtrI parivAranA jajamAna tarIke sthApI de che. teo dakSiNA levAno haka A lahiyA-copaDAnA AdhAre vasUla kare che. sudUra, dakSiNanA keraLa prAMtathI eka bhakta parivAra nAnA-moTA sAta sabhyo sAthe vArANasI yAtrAmAM Avela. keraLavAsI parivAranI zraddhAH A dakSiNI baMdhunI evI icchA hatI ke vArANasImAM eka sAruM maMdira baMdhAvavuM. te mATe teo pAMca-sAta lAkha rUpiyA rokaDA tathA bhagavAnane caDAvavA mATe sonA-cAMdInA alaMkAro laIne vArANasI AvyA hatA. teo zraddhALu hovAthI ema mAnatA haze ke vArANasImAM badhA devapuruSo ja vicaraNa kare che ane AkhI nagarI pavitra puruSothI bharelI che. AvI pavitra zraddhAthI teo potAnA jANItA paMDAne ghera atithi tarIke UtaryA. UtaratAMnI sAthe ja e keraLavAsIe paMDA pratye zraddhA vyakta karatAM kahyuM, "mAre eka sAruM maMdira banAvavuM che. te mATe rokaDA rUpiyA tathA alaMkAro laIne Avyo chuM. ahIM rahIza eTalo samaya tamArA gharano badho kharco paNa huM ApIza." A badhuM sAMbhaLIne paMDAnI AMkha cAra thaI gaI ! darzanazAstranuM adhyayana B 161 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanasaMpatti joIne paMDAnA peTamAM beThelo lobharUpI kALo nAga saLavaLI UThyo. A sAte nirdoSa prANIne koI kAvataruM karI raheMsI nAkhavAmAM Ave to A badhI saMpattino mAlika pote banI jAya ! pachI to pUchavuM ja zuM? bicArAM nirdoSa paMkhIo paMDAnA lobharUpI piMjarAmAM purAI gayA. sAMjanA A parivAra jyAre paMDA sAthe pharavA nIkaLyA tyAre mohanabhAI lallubhAInI dukAne sADI kharIdavA mATe gayA hatA. temaNe potAnI patnI tathA dIkarIo mATe kIMmatI sADIo kharIdI. teNe AkhA parivArane samajAvyuM ke navAM kapaDAM paherI gaMgA nadInI parikramA karyA pachI ja maMdira baMdhAvI zakAya. tyAra pachI paMDAe eka moTI nAva bhADe karI. cAra-pAMca paMDAo maLI gayA hatA. temaNe pUrA parivArane nAvamAM besADI, kAzIthI dUra, gaMgAnA uparavAsa taraphanA eka medAnamAM saune utAryAM. rAtano samaya hato. tyAM ekAMta hatuM. retI upara koInI hAjarI na hatI. e vakhate A paMDAoe bhayaMkara kRtya karyuM. AkhA parivAra para paMDAo tUTI paDyA ane jotajotAmAM sAte mANasonI hatyA karI, nirjIva karI mUkyA. e vakhate temanI bhayaMkara cIso ane bacavA mATe karelA AkraMdane sAMbhaLanAra tyAM koI na hatuM. pachIthI maLelA dhyAna pramANe gaMgAnA kinArAnA gAmaDAmAM rahetA sAdhAraNa jAtinA mANasone ema lAgatuM hatuM ke A bhayaMkara aMdhArAmAM retInA paTa upara bhUta-preta AvIne AvI DarAmaNI cIso pADe che. jethI aMdhazraddhAnA baLe tyAM madada karavA paNa koI gayuM na hatuM. paMDAoe julma karyA pachI sAte maDadAMne eka jADI rassIthI ekasAthe bAMdhyAM. koNa jANe prakRti tenuM pApa pragaTa karavA mAgatI hoya tema paMDAone kumati ApI rahI hatI. sAte maDadAMne ekasAthe patharA ane IMTALAMothI bAMdhIne gaMgAjImAM DubADI dIdhAM. paMDAo mahAlobhI hovAthI patnI ane dIkarIoe paherelI navI sADIo choDI zakyA nahIM, je temanuM pApa prakAzavAmAM kAraNabhUta banI. maDadAne pANImAM DubADI teo nizcita thaI pAchA vaLyA. paMDAoe keraLavAsInI badhI saMpattino kabajo laI lIdho. ATaluM bhayaMkara kRtya Izvarane paNa maMjUra na hatuM. je doraDAthI maDadAM bAMdhavAmAM AvyAM hatAM te doraDA para lohInA chAMTA paDelA hovAthI, pANImAM rahelAM jaMtuoe doraDAMne kotarI nAkhyAM. chevaTe IMTALAthI ane paththarothI maDadAM chUTAM thaI gayAM. gaMgAnAM dhasamasatA pravAhamAM e maDadAM taNAI AvyAM. pANIno svabhAva che ke te jIvatAne DubADe ane marelAne tAre. A sAte maDadAMo taratAM taratAM banArasanA suprasiddha dazAzvamedha ghATa upara AvyAM ane tyAM pANImAM khoDelA vAMsaDAo para bharAIne aTakI gayAM. A ghATa upara pratidina daza-vIsa hajAra mANaso snAna kare che. vArANasIno A sauthI moTo ghATa che. prakRtie sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 162 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maDadAMone tyAM ja lAvIne aTakAvyAM ane paMDAonuM pApa jagajAhe2 ka2vA mATe saunI sAme goThavI dIdhAM. AkhA banArasamAM hAhAkAra macyo. polIse maDadAMno kabajo lIdho. mAranAra paMDAo pakaDAyA ane temanA gharamAMthI navI sADIo maLI AvI. A navI sADIo mohanabhAI lallubhAInI dukAnethI kharIdelI hatI, tenI sAkSI mohanabhAIe ApI. peparomAM phoTAo chapANA. A uparathI ApaNe dhaDo levAno rahyo ke dharmane nAme keTaluM viparIta banI zake che! dharmamAM paNa kevA vikAra AvI zake che! je dharma mAnavajAtinI rakSA mATe pRthvItaTa upara Avyo hato te mAnavahatyA, phUDa-kapaTa ane kAvatarAnuM nimitta banI, keTalo bhayaMkara ane vikaTa thaI gayo che tenI noMdha levAnI che. tapasvIjI mahArAje A sAte maDadAMnA phoTAvALuM kaTiMga potAnI phAIlamAM sAcavI rAkhyuM hatuM. vasamI vidAyanI veLA vArANasImAM traNa varasa ati AnaMdapUrvaka vyatIta thayAM. ghaNA vidvAnone ane saMtone maLavAnuM thayuM. vArANasImAM darzanazAstrano abhyAsa pUrNa karIne have puna: gurumahArAjanA sAMnidhyamAM dezamAM javAnuM hatuM. have vihArano samaya paNa najIka AvI gayo hato. gurumahArAjanA patro paNa AvI gayA 'abhyAsa karIne kyAre pAchA pharo cho?' Ama dezamAM pAchA pharavAnAM cakro gatimAna thaI rahyAM hatAM. eka sthAnakavAsI jaina sAdhunA aitihAsika ane sAhasapUrNa prakaraNanuM samApana thaI rahyuM hatuM. vihAra pahelAMnI vidAyanI kSaNo lAgaNIthI UchaLI rahI hatI. ATalI suMdara rIte vidyAbhyAsa thaI zakavAne kAraNe zrI jayaMtamunijInI Urmio 52ma saMtoSa ane harSollAsathI UbharAI rahI hatI. svapna sAkAra thayAno AnaMda hato. sAdhujIvananI sArthakatAno anubhava thaI rahyo hato. vArANasInA je paMDitajIoe zrI jayaMtamunine abhyAsa karAvyo hato temanuM sanmAna karI, temanI zikSA laI, teothI premavidAya levAnI hatI. bhaktirase bhIMjAyelA, traNa varasa sudhI jemaNe satata sevAbhakti bajAvI hatI, tevA vArANasInAM rUDA zrAvaka-zrAvikAone paNa Aje gurudevane bhAvabhInI vidAya ApavAno bhAre prasaMga Ubho thayo hato. kevaLa ApaNA gujarAtI bhAIo nahi, paraMtu vArANasIno samagra ozavALa samAja, derAvAsI baMdhuo ane digaMbara samAjanA mahAmaMtrI zrI zrI gaNezaprasAdajI jaina paNa vidAya ApavA mATe du:khAnubhUti karI rahyA hatA. zrI gaNezaprasAdajI digaMbara hovA chatAM temane zvetAMbara munio pratye, ane khAsa karIne sthAnakavAsI munio pratye UMDuM AkarSaNa hatuM. kAzInivAsa daramyAna temanA parivAre munizrInI khUba ja bhakti karI hatI. bI. bI. TiyAthI temanuM ghara najIka hovAthI Akho piravAra bhaktinA raMge raMgAyelo hato. munizrI paNa avAranavAra temane tyAM gocarIe jatA hatA. darzanazAstranuM adhyayana D 163 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNezaprasAdajInI be putrIo - manoramAbahena ane sudhAbahena - bhaNavAmAM khUba rasa dharAvatI hatI. sudhAbahena kyAreka saMskRta samajavA mATe munizrI pAse AvatAM. baMne bahenoe AgaLa jatAM bI.e. tathA ema.e. sudhI abhyAsa karyo hato. manoramAbahenanuM sAsaruM kalakattAmAM hatuM. munizrI kalakattA padhAryA pachI manoramAbahenanI pharIthI mulAkAta thaI ane temanA pati jI. esa. agravAla paNa paricayamAM AvyA. A daMpatIe je sevA bajAvI che te AgaLanI paMktiomAM jANavA maLaze. zrI gaNezaprasAdajInI sAthe bIjA paNa keTalAka digaMbarabhAIo rasa dharAvatA hatA. teo paNa munijIno vihAra thavAno hovAthI vyathAno anubhava karI rahyA hatA. zrI hIrAcaMdajI sUri traNa varSanA saMparka pachI gADha premamAM saMkaLAyelA hatA. teo paNa kahevA lAgyA, "mAre paNa vasamI vidAya ApavI paDaze." zAstrIjInI hitazikSA abhyAsa pUro thayA pachI ane vihAra pahelAM zrI jayaMtamunijI harerAma zAstrIne tyAM vidAya levA gayA hatA. zeTha zrI mANekacaMdabhAI desAIe chelle 2100 rUpiyA ane garama zAla ApI temanuM sanmAna karyuM hatuM. zrI jayaMta munijIe vidAya vakhate A vidyAgurune vinaMtI karI, 'tamArA taraphathI eka nItivAkya Apo ke je mArA jIvananuM bhAtuM banI rahe.' zAstrIjIe tatpaNa kahyuM, "sahasAvidadhI kRtama karma paramApadadhvadam." arthAt "vagara vicAryuM jaldIthI bhareluM pagaluM mahAvipattinuM ghara thAya che." pahelAM UMDethI tenA phalAphalano vicAra karI, pariNAma zuM Ave teno pUro khyAla karI, pachI ja pagaluM bharavuM joIe. harerAma zAstrIe zrI jayaMtamunijIne A vAkyamAM zikSArUpI ratna ApyuM. gurudeva kahe che, "ame A nItivAkyano jIvanamAM pUro upayoga karyo che ane tenAM ghaNAM suphaLa AvyAM che." harerAma zAstrIjInI paNa AMkho azrubhInI thaI. juo to kharA! keTaluM parivartana! A zAstrIe kahyuM hatuM ke jaina muninuM mukha jovAthI narkApAta thAya. e ja paMDitajInA vicAro Aje badalAI gayA hatA. jaina sAdhu jayaMtamunijInA vihAra samaye temanI AMkho sajaLa banI hatI. paMDitANIjIe paNa kahyuM, "paMDitajI to pAchA bhaNAvavAmAM mazagUla thaI jaze. paraMtu tame mArA parivAra mATe AdhArabhUta thaI gayA cho. tame jazo pachI amArA AnaMdabhogamAM puna: phera sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 164 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDaze." temanI dRSTi phakta paisAnI na hatI. sAthe eka caritravAna mahilAnI bhaktirasaraMjita bhAvanA hatI. potAnuM duHkha temaNe potAnI rIte pragaTa karyuM hatuM. bIjA paMDitajI rAmacaMdra khaDaga jainabhavanamAM AvyA tyAre temanI vidAya lIdhI. teo AnaMdI svabhAvanA hatA. temaNe hasate mukhe ja premabharyA AzIrvAda ApyA. teo to munizrIne barAbara namaskAra karatA hatA. jaina sAdhunA tyAga mATe temanA manamAM gaurava hatuM. munizrIe pUchayuM, "paMDitajI, Apako kyA cAhie?" paMDitajIe thoDA khacakAIne kahyuM, "mane eka sAro dhotI-joTo apAvI do." e samayanA zikSakonI apekSAo paNa keTalI alpa mAtrAmAM hatI ! keTalA saMtoSa sAthe teo jIvanayApana karI rahyA hatA ! zrIsaMghe temane eka joDa dhotInI sAthe eka sArAmAM sArI dhAbaLI paNa arpaNa karI. eTalAthI e khUba ja khuza thaI gayA. banArasanA AvA sarjana, nirdoSa, jJAnathI bharapUra paMDitono prema saMpAdana karI, abhyAsa saMpUrNa karI svadeza javA mATe muniloko pAMkha phaphaDAvI rahyA hatA. darzanazAstranuM adhyayana 0 165 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAdhanapura morabI : dAmanagara 1435911 dhrAMgadhrA -liliya DIsA sAvarakuMDamAlItAba zetruMjI nadI e bI samudra bIkAnera sirohI Abu pahADa jodhapura amadAvAda naDiyAda umareThIkara ANaMda Q udayapura pAlanapura DuMgarapurA godharA. hAgarA vaDodarA bharUca surata damaNa dharamapura amera citoDa mALavA dAheda koTa pratApagaDha bAMsavADA tApradI rAmapurA kare jayapura kIsanagaDha ToMka caMbala nadI narmadAnadI nAsIka. manamADa buMdI moda rastAma hIsora ujjanakheDA. ja, ujjaina bhusAva iMdora dilhI khaMDavA vRMdAvana bharatapura nadI dholapura. gAlapara frye * devAsa zaMgAbAda iTArasI A kolA jajANacokI (pAranI nadI) AgrA bhopAla varSA. menapura sAgara chIMdavADA nAgapura sAva2kuMDalAthI banArasa uttara jIvana mArInarI dakSiNa nadI relve vihArano mArga ane gAma sAMigaMja kannoja, 3y>+-- kIno puspraMgAnadI bArAbaMkI phatehapura ajamIDha jabalapura muMzIgaMja revA ayodhyA gopI sI AveluM bAda mIrajApura nArasa sAvarakuMDalAthI vihAra : phAgaNa zuda 5, se. 2004,(15-3-1948) AgrA praveza : jeTha vada 11, saM. 2004 (15-7-1948) 759 mAila (1215 ki.mi.) AgrAthI vihAra : kArataka vada 5, saM. 2005,(21-11-1948) banArasa praveza : phAgaNa zuda 5, saM. 2005 (5-3-1949) 384 mAila (315 ki.mi.) kula-1143 mAila (1830 ki.mi.) mughalasADa Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DeharIghATa AjamagaDha rAmanagara gAjIpura sAranAtha banArasa mughalasarAi caMdolI cAMda caDiyA cenapura gaMgAnadI karADa gogAnadI bhAnuA bhagavAnapura sAsArAma zeraDI murakI pahADIyA sonanI pratAbapura raghunAthapura karamanAsA mohaniyA nAnAbhA * rAmAnujagaMja ArA gaDhahanI pIro vikramagaMju, gaDhanokhA mIpU auraMgAbAda madanapura |357 mAila (1210 ki.ma.) sAvarakuMDalAthI kalakattA : 1900 mAila (3040 ki.mi.) nApura DAlTanagaMja grAnDa ko rozanagaMja jeTha zu. 15, 2 2008, (8-6-1952) banArasathI kalakattA : banArasathI vihAra : kArataka va. 3, saM. 2008,(16-11-1951) kalakattApraveza : paTanA mAnapura gayA buddhagayA che pATI banArasathI kalakattA phatavA kuMDalapura nAlA, bihAra sari rAjagara pAvApurI guNiyAjI navAdA sTezana - phatehapura bArAcaTI 421 bALa {774 gaMgA nadI vakhatiSThApura haranAta karaNapura rAMcI rajolI abarakhanI barakaThA hajArIbAga khathI. marI nihaMyA koDarabA candbArA baharIcAra bagodarA AME IiDiya devagaDha gomo yAgamAga baramo huseksa aMgavANI - mahAvIra kevaLajJAna sthAna, sametazikhara nimiyAyATa tocAcI dhanabAda kasakanda jhAsyA bhAgalapura cAsa pinAjoDA bhojuDi nArAyaNapura kanTADI bArAmapura jamazedapura puruliyA cAMDila AdAraDIha cenapura kaMdarAbeDA iauna karAvatI cAkuliyA _lPAh palAstha banArasathI kalakattA uttara pazcima pUrva dakSiNa saravAna nadI raddha grAnDa TraMka roDa vihArano mArga ane gAma lodhAsalI cAMdanI amarApADA gAluDiha AsanabanI ghATazilA narasiMhagaDha bakuna biSNupura pATaragAmA goTTA kandghATa dAmodara nadI jhAragrAma khemAsalI zAntiniketana candrakonA ht mohanapura mahezapura nalahATI gaDapura grAnDa ArAmabAga AjImagaMja rAmapurahATa barahamapura murzidAbAda kAMDI aalalp pAMmakuMDaLa kATavA navadvIpa bardhamAna kAlanA cinasurA candananagra kalakattA hugalI nadI. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vihAranI badalAtI dizA diza tarapha vihAranA kAryakrama ghaDAI rahyA hatA. manuSyanI kalpanAnAM cakro gatimAna thaI rahyAM hoya che tyAre samayacakra judI dizAmAM pharatuM hoya che. kALabaLa potAno kAryakrama goThavI rahyo hoya che, je akaLa che. kALa potAnI rIte, gupta rIte, ghaTanAone ghaDe che, je sarvathA ajJAta hoya che ane phakta saMyogo paripakva thAya che tyAre ja potAnI yojanAno aNasAra Ape che. vArANasImAM zrI mohanabhAI lallubhAI eka evA vyakti hatA jemaNe prazna upADyo. jema acAnaka vAdaLanA joradAra gaDagaDATa sAthe vIjaLI camake ane stabdha thaI javAya, tema mohanabhAInA aNadhAryA prastAvathI munizrI cakita thaI gayA ! "Apa ahIM sudhI AvyA cho, ATalo UMDo abhyAsa karyo che, to dezamAM javAnI zA mATe utAvaLa karavI joIe? ATale dUra pharIthI AvI zakAya nahIM. ahIM AvyA cho to Ape eka vakhata bhagavAna mahAvIranI bhUminAM darzana karavA joIe. tAtkAlika dezamAM javAno koI artha nathI." mohanabhAIe potAnA prastAvane pharIthI bhArapUrvaka rajU karyo, "jaina samAjano itihAsa pUrva deza sAthe joDAyelo che. jainanAM vartamAna moTAM tIrtho paNa bihAra ane baMgALamAM che. mATe Ape eka vakhata e kSetramAM badhe paryaTana karavuM jaIe. huM tamane koI paNa rIte saurASTra javA nahIM dauM. jarUra haze to gurudeva pUjya prANalAlajI svAmI pAse jaIne AjJA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meLavIza. bhagavAne mane zakti ApI che. pUrva dezamAM vihAra karazo to je jAtanI jarUra haze te badho sahayoga huM ApIza. paraMtu Ape bihAra-baMgALanI yAtrA karavI khAsa jarUrI che." pUrvanA vihArano prathama pAyo? juo kALabaLano pravAha ! mohanabhAInA aMta:karaNamAM AvA anAyAsa svAbhAvika vicAro skurAyamAna thayA ane teoe ATaluM badhuM dabANa karyuM tenI pAchaLa zuM nathI lAgatuM ke koI vidhinuM baLa haze ke kALabaLa yojanA karI rahyuM haze? bhAvi sadA agamya rahe che ane ApaNe jANI zakatA nathI. Ama pUrva tarapha vihAra karavA mATeno eka pAyo svata: taiyAra thaI gayo. atyAra sudhI munione phakta banArasa sudhInI ja kalpanA hatI. pUrva bhAratanA koI paNa kSetranI kalpanA na hatI ane tyAM vicArI zakAya tevI koI saMbhAvanA paNa lAgatI na hatI. kalakattA to jANe vilAyata jeTaluM dUra lAgatuM hatuM. vihArano bIjo pAyo - narabherAmabhAI kAmANInI niSThAH TATAnagarathI zeTha zrI narabherAmabhAI kAmANI tathA hemakuMvarabahena kAmANI parivAra sAthe darzana karavA mATe vArAsaNI AvyAM. narabherAmabhAIno A prathama paricaya hato. teo pUrva bhAratanA maeNgneTa hatA ane kalakattA saMgha paNa temanA nAmathI prabhAvita hato. teo mULa dhArI-amarelInA vatanI hatA, eTale e saMbaMdhathI dalakhANiyA sAthe joDAyelA hatA. te ghaNA ja bhAvanAzIla, vicakSaNa, samayanA jANakAra, temaja samAja para kAbu dharAvanAra dAnavIra zeTha hatA. udAratA to temanA kaNa kaNamAM bharI hatI. eka tarapha mohanabhAIno prastAva hato, bIjI tarapha narabherAmabhAI kAmANI darzana karavA AvyA ane sAthesAthe jamazedapura padhAravAnI vinaMtI paNa lAvyA. saMtoe kahyuM, "phakta bhaNavA mATe banArasa sudhInI AjJA maLI che. gurumahArAjanI AjJA vinA amArAthI eka DagaluM paNa AgaLa vadhI na zakAya." zeTha zrI narabherAmabhAIe pUrA vizvAsa sAthe kahyuM, "A kAma mAruM che. huM gurumahArAja pAsethI lekhita AjJA meLavI ApanAM caraNomAM rajU karIza. bolo, pachI tamane kAMI vAMdho che?" mohanabhAInI jema narabherAmabhAIno pUro Agraha hato. rAjagIra, pAvApurI, sametazikhara, ityAdi jaina tIrthono paNa sparza karavo tevI temanI AgrahabharI rUDI bhAvanA hatI. gurudevanI AjJAnuM nimitta batAvyA pachI saMto eka rIte vacanathI baMdhAI cUkyA hatA. pUjya tapasvI mahArAje kahyuM, "gurudevanI AjJA maLyA pachI badho vicAra karazuM." kALabaLe aDadhuM cakra pheravI nAkhyuM hatuM. A rIte pUrva dizA tarapha javA mATe zrIyuta narabherAmabhAI bIjo pAyo banyA. vihAranI badalAtI dizA 3 167 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalakattA zrIsaMghamAM e vakhate kAnajI pAnAcaMda bhImANI agresara zrAvaka hatA. tryaMbakabhAI dAmANI ane saMghanA bIjA pratinidhibhAIo sAthe teo darzana karavA AvyA. kalakattA zrIsaMghano kalakattA padhAravA mATe Agraha hato. jhariyA saMghano to pahelethI Agraha hato ja. A rIte pUrva bhAratanA saMgha ane zrAvaka-zrAvikAonA bhaktibharyA Agrahe pUrvAMcalamAM vihAra mATenA bIjA pAyAne majabUta karyo. A rIte be pAyA taiyAra thatAM munizrInuM mana DaguMmaNuM thayuM ane pazcimanA kAThiyAvADa taraphathI naja2 pheravI pUrva jovA lAgyA. traNa varSanA banArasanA abhyAsakALa daramiyAna pUrvabhAratanAM aneka zrAvaka-zrAvikAono pariyaca thayo hato. munionA mana para temanI zraddhA ane bhaktinuM kheMcANa paNa kAma karI rahyuM hatuM. moTAM zahero uparAMta kolaphilDa ityAdinA aMdaranA pradezomAM jaino sArI evI saMkhyAmAM sthira thayA hatA. temanAM bALakone jaina saMskArano koI paricaya hato nahIM. A pUrA kSetramAM jaina saMskAra ane paraMparAne jALavI rAkhavAnuM mahAmUluM kAma jaina sAdhu sivAya koNa karI zake? pharI gujarAta-saurASTrathI koI sAdhune pUrva tarapha AvavAno saMyoga kyAre thAya? ahIM banArasa sudhI AvIne jo munizrI pAchA cAlyA jAya to anya sAdhuo taraphathI, ugra vihAra karI pUrvamAM AvavAnI saMbhAvanA keTalI? Ama aneka dalIlo zrAvaka samudAya taraphathI thatI hatI. svAbhAvika rIte munionuM mana paNa pUrvabhAratane AvarI levA mATe kheMcAI rahyuM hatuM. tyAM paNa jaina sAdhuonI AvazyakatA che e vAtanI pratIti thaI rahI hatI ane temano Agraha vyAjabI che tema lAgI rahyuM hatuM. ajJAta paribaLonuM protsAhana : paTanAnA eka zrAvakabaMdhu kAMtibhAInA bhAI nAnajIbhAI ajamerA cAra varasathI pathArIvaza hatA. ajamerA parivAra khUba sukhI-saMpanna hato. nAnajIbhAI khUba ja dhArmika ane zraddhALu hovAthI saMtonAM darzana karI, mAMgalika sAMbhaLI, pachI ja deha choDavAnI bhAvanA rAkhatA hatA. temanA moTA putra nagInabhAIne vAraMvAra kahetA, "mAre gurumahArAjanA darzana karyAM pachI ja saMsAramAMthI vidAya levAnI che." tyAre parivAravALA vAtane hasI kADhatA. A vastu bane ja kyAMthI? paTanA jeTalA sudUra pradezamAM sthAnakavAsI jaina saMtanuM Agamana thAya te saMbhava na hatuM. jyAre temane khabara maLyA ke munivaro vArANasI sudhI padhAryA che tyAre to temanI bhAvanA atyaMta prabaLa banI gaI hatI. te vAraMvAra kahetA : "munione vinaMtI karo. teo kyAre padhAravAnA che te khabara lAvo. banArasathI jaldI vihAra kare tevI gurudevane preraNA Apo. maratA pahelAM mane darzana thAya tevI mArI bhAvanAne pUrI karavA mATe UMDI vinaMtI karo." kema jANe nAnajIbhAI ajamerAnuM manobaLa ane kALabaLa eka thaI gayA hoya tema temanI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 2 168 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAnI pUrti thAya tevA saMyogo UbhA thaI rahyA hatA. jANe pUrA pUrvabhAratanA zrAvakavRMdanI pragaTa ke apragaTa bhaktibhAvanA sAmUhika rIte kAma karI rahI hatI ! munizrIne pUrvabhArata tarapha kheMcavA mATe koNa jANe keTakeTalAM ajJAta paribaLo kAma karI rahyAM hatAM ! vihArano trIjo pAyoH pAchaLanI paMktiomAM ullekha karyo che ke vidyArthI jIvanamAM jayaMtIbhAIe muMbaI ilAkA ane gujarAtanI bhUgoLano jarA paNa abhyAsa karyo na hato. temane tyAMnA nagara, zahera, relave sTezana ke moTI nadIono jarApaNa khyAla na hato. jyAre gAriyAdhAramAM pAMcamI kakSAmAM bhaNatA hatA tyAre bihAra-baMgALanI bhUgoLa cAlatI hatI. bihAra ane baMgALanI sAthe orissAnAM paNa moTAM zahero, rAjamArgo, relave sTezano, moTI nadIo ane parvatamALAnuM bhaNatara thayuM hatuM. gAriyAdhAramAM bhaNAvanAra guru ucca koTinA hatA ane jayaMtibhAIne abhyAsano rasa vadhyo hato. eTale A badhA pradezonI bhUgoLa to temane kaMThastha hatI. bhUgoLanI dRSTie pUrva dezanuM AkhuM kSetra bALapaNathI ja temanuM jANItuM hatuM. kema jANe kALabaLe ke vizvavidhAtAe sAdhu-jIvanamAM ahIM vihAra karavA mATe jANe plAniMga karI rAkhyuM hoya tema jayaMtamunijIne vidyArthI jIvanamAM ja AkhA kSetranI bhUgoLa bhaNAvI devAmAM AvI hatI. vAha re vidhAtA! A hato vihArano trIjo pAyo. zrAvakonA be pAyA majabUta maLI javA pachI munionA manano trIjo pAyo paNa majabUta thaI gayo. lAgyuM ke kALabaLe AkhuM cakra pheravI dIdhuM che. have phakta guru AjJAnuM eksilareTara dabAvavAnuM bAkI hatuM. jyAM javAnI kalpanA sudhdhAM na hatI tyAMnA vihArano Akho cArTa taiyAra thavA lAgyo! munione jIvanabhara puna: temanI janmabhUmi, dIkSAbhUmi, saMpradAyanAM kSetro ke gujarAta javAnuM ja na hoya te rIte kALabaLe majabUta gAMTha vALI dIdhI hatI. kahyuM che ke, "jIva jANe huM karuM, karatala bIjo koI, AdaryA adhUrA rahe, hari kare so hoya." banArasathI bhaNIne pAchA javAnI vAta adhUrI rahI. na dhAryuM hoya evuM vihArakSetra taiyAra thayuM. e samaye pUjya gurudeva prANalAlajI mahArAja bagasarA mukAme hatA. zeTha zrI narabherAmabhAI potAnI sAthe kalakattAnuM DepyuTezana laI, kharekhara samaya para gurumahArAja pAse pahoMcyA. temaNe gurudevane ghaNI ghaNI hArdika vinaMtI karI. temaNe sArI evI samajAvaTa karI. temaNe gurudevane samajAvyA : "pU. tapasvIjI mahArAjane amAre pUrva bhAratanA badhA saMghomAM pagalAM karAvavA mATe laI javA che. ApaNA seMkaDo parivAra, ane khAsa karIne goMDala saMpradAyanA hajAro zrAvako Aje ekaso varasathI tyAM vasI gayA che. amArAM bALakone khabara nathI jaina muni kevA hoya. saMto jo vihAranI badalAtI dizA 9 169 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na padhAre to samAja saMtonI bhaktithI vaMcita thaI veravikhera thaI jAya e saMbhAvanAne nakArI zakAya tema nathI. ApaNA sthAnakavAsI saMto ke bIjA koI jaina saMto haju pUrva tarapha padhAryA nathI. keTalAka derAvAsI saMto tIrthayAtrA nimitte sametazikhara sudhI jaI tarata pAchA vaLI gayA che. kharekhara teoe badhAM kSetro kheDyAM nathI. temaNe jainatvano saMdeza pUrvabhAratamAM vasatA jaina bhAIo ke tyAMnI sAmAnya Ama janatA sudhI pahoMcADyo nathI. teo ugra vihAra karI pAra thaI jatA hatA. bhagavAna mahAvIranI bhUmi vaNakheDAyelI paDI rahI che. AthI A bhUmi koI jaina sAdhunA Agamanane AvAhana karI rahI che." chevaTe gurudeva prANalAlajI mahArAja svAmI paNa TATAnagara-kalakattAthI padhArelA zrAvakonA bhaktipremathI bhIMjAI gayA. gurudevanI AjJA - cotho ane aMtima pAyo : - zeTha zrI narabherAmabhAIe gurudevanuM mana jItI lIdhuM ane sAthe sAthe badhI javAbadArI paNa lIdhI. kezI munine anArya dezamAM laI javA mATe cittamaMtrIe javAbadArI lIdhI hatI ane potAnI bAMhedharI upara kezI munine anArya pradezano vihAra karAvyo hato. Aja citta maMtrI jevA dedIpyamAna, bhaktirasathI bharapUra, zeTha zrI narabherAmabhAIe munionA vihAranI pUrI javAbadArI laI, gurumahArAjane saMtuSTa karyA hatA. temaNe gurudeva pAsethI lekhita AjJA meLavI lIdhI. gurudevanA AjJApatre cothA pAyAnuM kAma karyuM. koI paNa imArata traNa pAyA para UbhI na rahI zake. jyAre tene cAra pAyA hoya che tyAre te majabUta bane che. gurudevanA AjJApatre e cothA ane mahattvanA pAyAnuM kAma karyuM. A cothA pAyA vagara pUrvanA vihAranA badhA ja nakazA nakAmA thaI jAta. guru mahArAjane lAgyuM ke "bANamAMthI tIra chUTI jAya tene pAchA pharavAnuM kema kahI zakAya !" jyAre munionI gujarAta pAchA pharavAnI zakyatA maTI gaI tyAre A zabdo gurumahArAje uccAryA hatA. AjJA ApatI vakhate gurudevane jarUra manamAM lAgyuM haze ke, "aho ! kALabaLe dhanuSyathI tIra chUTI gayuM che" ane gurumahArAjane eka UMDI nirAzAe gherI lIdhA hatA. kharekhara, e mAtra pUrvamAM vicaravA pUratI AjJA na hatI, paraMtu kALagamya hatuM. ke sadAne mATe chUTA paDavAnI AjJA hatI ! kevuM haze te kaThora muhUrta ? ane A bAju pUrvabhArata mATe te ja muhUrta kevuM maMgalamaya hatuM. eka ja muhUrta bedhArI talavAra calAvI rahyuM hatuM. gurumahArAjano viyoga e pUrva bhAratanA zrAvako mATe saMyoga banI gayo ! sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 170 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vIra yoddho raNamedAna jItIne pAcho Ave te rIte, hoMkArA-paDakArA karatA, AnaMdanA uchALA sAthe zeTha zrI narabherAmabhAI AjJApatra laIne puna: tapasvI mahArAjanAM caraNomAM AvI pahoMcyA. temaNe tapasvI mahArAjanA hAthamAM AjJApatra dharI dIdho. sarvaprathama jeNe daDha saMkalpa karyo hato te mohanabhAInI bhAvanA mUrtimaMta banI rahI hatI. potAnA vicArone nakkara rUpa maLavAthI mohanabhAI ghaNA utsAhamAM AvI gayA. temaNe jagajIvanabhAI paTelane kahyuM, "juo paTela, ApaNA nizcayano DaMko vAgI gayo che. have gurudevane rAjagirI sudhI pahoMcADavA mATe ApaNe kamara kasavAnI che." vihArano nirdhAra : A rIte Akho nakazo badalAI gayo. samayacakra badalAI gayuM. vihAranI dizA nirdhArita thaI gaI. pUrva bhAratanA dareka kSetromAM saMghonI miTiMga thavA lAgI. gurudevo A tarapha padhAre che te kalpanAthI ja saunA mana-mayUra nAcI UThyA hatA. goMDala saMpradAyanA potAnA gurudevonA ahIM gharaAMgaNe padArpaNa thAya te vAta vicAranI sImAthI pare hatI. tenI jagyAe kalpanA Aje nakkara hakIkata banI mUrtimaMta thavAnI hatI. banArasamAM gocarI mATe, abhyAsa mATe ke koI paNa kAraNathI jayaMtamunine bahAra javAnuM thAya tyAre temanI sAthe rahevA mATe motIlAla nAmanA eka mANasanI nimaNUka karI hatI. vihAramAM paNa motIlAlane sAthe rAkhavAnuM nakkI karyuM hatuM. te uparAMta haju eka hoziyAra mANasanI jarUrata hatI. juo, kudarata kevI rIte mANasa Ape che! vihArane haju be divasanI vAra hatI. daramiyAna munizrI banArasanA jUnA killA tarapha dizA medAna" arthe padhAryA hatA. e samaye eka yoga banyo. eka mANasa tyAM jaMgalamAM jhADavA pAse UbhoUbho kogaLA karato hato. tapasvI saMto joIne A mANase namaskAra karyA. pU. tapasvI mahArAje pUchayuM, "tAruM nAma zuM che?" pelA mANase javAba Apyo, "gurujI, mAruM nAma hIrAsiMga che." pU. tapasvI mahArAje tenI sAthe vadhAre vAta karI ane pUchyuM, "tuM kyAM rahe che?" "cakiyA." eTaluM kahIne hIrAsiMge cakiyA gAmano paricaya Apyo, je vArANasIthI thoDe dUra che. gurumahArAje pharI pUchyuM, "ahIM kema Avyo che?" hIrAsiMga bolyo, "kAmanI zodhamAM." vihAranI badalAtI dizA 3 171 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasvIjIe pUchyuM, "taba hamAre sAtha calAge?" hIrAsiMge tarata hA kahI. "hA, jarUra calUMgA." A koI evuM muhurta haze ke hIrAsiMga saMto sAthe joDAyo te joDAyo. AkhI jiMdagI sAthe rahyo ane gurudevonI sevA karI. hIrAsiMgane laIne saMto bI. bI. haTiyA AvyA. jagubhAI tathA mohanabhAIne vAta karI. te baMne hIrAsiMga sAthe vAta karIne saMtuSTa thayA. hIrAsiMgane kahyuM, "ghare jA ane taiyAra thaIne Ava. barAbara kAla sAMja sudhImAM tuM AvI jaje." mANasa vAtano bahu pAko nIkaLyo. te taiyAra thaIne Avyo ane jIvana sudhI sAtha nibhAvyo. tyArapachI anubhava thayo ke A mANasa ghaNo cokhkho, svaccha ane sajAga hato. ImAnadArInuM jANe pUtaLuM ja hato. tenAmAM ghaNA guNo hovAthI pUrvabhAratanA AkhA vihAramAM A mANasa ghaNo ja upakArI thayo. hindIbhASI hovAthI ane grAmINa pradezanA mANasonA jIvana-vyavahArane jANato hovAthI zrI jayaMtamunijIno sAthI ja banI gayo. Akho vihAra lagabhaga navaso mAIlano thato hato. rastAmAM kevI jAtanI vyavasthA karavI ane sAthe rasoDuM rAkhavuM ke nahi teno vicAra paNa bhAIomAM cAlato hato. eTalAmAM kalakattA saMgha taraphathI cuMbakabhAI banArasa AvI pahoMcyA. uttamacaMdabhAI paMcamiyA paNa saparivAra potAnI gADI sAthe AvyA. temanA rAjagRhI sudhI sAthe rahevAnA bhAva hatA. cuMbakabhAIe AvatAnI sAthe kahyuM ke, "gurumahArAja, tame AgaLa ghaNA pariSado bhogavyA che. paraMtu have Apane khUba ja sAtApUrvaka laI javA mATe ame AvI gayA chIe. kalakattA zrIsaMghe badhI goThavaNa karI che. mATe Apa vihAranI jarA paNa ciMtA karazo nahIM." cuMbakabhAIno paDakAro jozIlo hato. sAthe uttamacaMdabhAI paMcamiyA jevA udAradila zrAvaka hatA. kharcanI jarApaNa paravA na hatI. badhuM sArAmAM sArI rIte karavuM tevI bhAvanA hatI. vihAramAM Thera Thera kalakattA ke pUrvabhAratanA saMghonA mANaso darzana karavA Ave tene mATe paNa rasoDAnI vyavasthA karavAnI hatI. saMbakabhAI bolyA, "ame badhI rIte taiyAra thaIne AvyA chIe." juo prakRtinI lIlA! kyAM AgrA sudhIno vihAra! koI paNa prakAranI vyavasthA nahi. zuddha sAdhupaNAno bhAva. aNagAranI rIte ajANyAM gharomAM gocarI karavAnI ane pariSadono sAmano karI tapomaya 'vihAra" karavAno hato. AgrAthI vArANasI sudhIno vihAra sAtAmaya hato. temAM sAmAnya pariSaho choDI nirApada sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 172 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAtrA banI hatI. te madhyama koTino vihAra hato. paraMtu vArANasIthI kalakattA sudhIno vihAra saMpUrNa sukhamaya, sAtA upajAve tevo rAjAzAhI vihAra hato. A vihAranI AgrA vihAranI sAthe koI tulanA thaI zake tema nathI. - vArANasIthI zrIsaMghe vaLAmaNuM karavAnuM nakkI karyuM hatuM. traMbakabhAIne kahyuM, "A vaLAmaNuM amArA zrIsaMgha taraphathI ja thaze." banArasano saMgha nAno hovA chatAM tenI bhAvanA aNamola hatI. sAMjathI bI. bI. haTiyA sthAnakamAM miTiMga karI badhI goThavaNa karI lIdhI hatI. vArANasIthI pahelo vihAra mogalasarAI sudhI thavAno hato. dasa mAIlano vihAra hato. e vakhate kilomITaranI vyavasthA sarakAre karI na hatI. badhe mAIlasTona lAgyA hatA. tArIkha 16-11-1951nA savAranA pahoramAM gurudevonuM smaraNa karI, pU. tapasvI mahArAja tathA zrI jayaMtamunijIe vihAra mATe paga upADyo. phAgaNa suda pAMcama saM. 2002, tArIkha 15-3-48nA divase sAvarakuMDalAthI kAzI tarapha prayANa karyuM hatuM. 3 varSa ane 8 mAsanA gALAmAM munizrIne aneka anubhava thayA. kAzImAM rahIne darzanazAstrano abhyAsa to thayo ja, paNa A samaya daramiyAna jIvanavidyAno paNa abhyAsa thayo. aneka ajANyA vistAramAMthI pasAra thayA. bhAratanA vibhinna pradezonA janajIvanane najIkathI nihALavAno avasara maLyo. paraMparAgata zikSaNa je na ApI zake tevuM zikSaNa maLyuM. lagabhaga cAra varSano A samaya eka prakAre jIvanamAM svAdhyAyano yuga rahyo. A cAra varSamAM je kaMI meLavyuM, je kaMI pAmyA teno upayoga sAdhujIvananI sArthakatA karavAmAM, tene sAdhanAnA eka prabaLa avalaMbanarUpe svIkAra karIne, gurudevanI sevAthI je vaMcita rahyA tenuM pUruM RNa cUkavavAnA daDha manobaLa ane manoratha sAthe zrI jayaMtamunijIe tapasvIjI mahArAja sAthe vArANasIthI kalakattA taraphanA maMgala vihArano zubhAraMbha karyo, svAdhyAyanA caraNamAMthI jIvanamAM je kaMI meLavyuM hatuM tenA siMcana-saMvardhananA caraNamAM maMgalAcaraNa karyA. vihAranI badalAtI dizA D 173 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 pUrvabhAratano aitihAsika vihAra pUjya tapasvIjI jagajIvanajI mahArAja ane yuvA sAdhu zrI jayaMtamunijIne pUrvabhAratanI aitihAsika vihArayAtrAno maMgala prAraMbha thayo. kAzImAM karelo darzanazAstrano abhyAsa zrI jayaMtamunijI mATe ja nahIM, babbe samagra jainasamAja mATe bhaviSyamAM eka sImAcihnarUpa ghaTanA banI rahI, to temano pUrvabhAratano vihAra bhaviSyamAM eka mahattvanA kIrtistaMbharUpe prasthApita thavAno hato. baMne zramaNo eka navI keDI kaMDArI rahyA hatA. maMgala vihAra' nAmanA graMthamAM pU. tapasvIjI mahArAje sAvarakuMDalAthI vArANasI sudhIno vihArayAtrAno pUrvArdha Alekhyo che ane bIjA bhAgamAM vArANasIthI kalakattA sudhInA uttarArdhanuM varNana ApyuM che. bIjA bhAgano prAraMbha pU. tapasvI mahArAja cAra maMgala doharAthI A pramANe kare che : prathama namo bhagavaMtane, jaya mANeka guru pAya. namo guru prANalAlajI sadguru karajo sahAya. yu.pI. kAzIthI AvyA, ArA paTanA bihAra. rAjagRhI raLiyAmaNuM gayA madhuvana mojAra. (3) tyAMthI jhariyA joIne AvyA, TATAnagara bihAra. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) khaDakapura thaI pahoMcyA kalakattA baMgALa mojAra. vistArathI varNana karuM, vihAra ghaNo mahimAya, smaraNa sarasvatI tAruM, karavA muja kAma sahAya. arthAt tapasvI mahArAje vihAranuM Akalana karatA sasarAma ArA, paTanA, rAjagRhI, madhuvana, jhariyA ane TATAnagarathI kalakattA sudhI javAno nizcaya jAhera karyo. vihAramAM sAtha ApavA mATe vArANasInAM dharmapremI zrAvako ane zrAvikAo to moTI saMkhyAmAM hatAM. e sAthe jainadarzananA abhyAsanI pratiSThita saMsthA pArzvanAtha vidyAzramanA adhyakSa tathA enA vidyArthIo tathA jainadarzananA AMtararASTrIya vidvAna zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA tathA munizrI sAthe saMbaMdha dharAvatA tamAma gujarAtI bhAIo vihAramAM sAtha ApavA mATe cAlI nIkaLyA hatA. A sarvamAM AtmArAmabhAI sauthI mokhare hatA ane teo pratyeka kAryamAM mahattvanI bhUmikA bajAvatA hatA ane te rIte samAjane navIna utsAha ane protsAhana pUruM pADatA hatA. A samaye paNa teo prasaMgane dIpAvI rahyA hatA. munizrI bI. bI. haTiyAthI vihAra karI vArANasInA rAjaghATa upara banelA vizALa gaMgA pula parathI pasAra thayA. pula parathI gaMgAjInuM dRzya ati sohAmaNuM lAgatuM hatuM. gaMgAnA vizALa paTanI jema pula paNa vizALa hato. gaMgA e dezanI lokamAtA che. ene kinAre bhAratanI saMskRti khIle che. enA darzanathI manamAM ullAsa anubhavatA sahu gaMgAne pele pAra UtarI gayA. gaMgAne pele pAra mogalasarAI sTezana moTuM relave jaMkzana che. bhAratanA pUrva jhonanuM sauthI moTuM relave jaMkazana hovAthI rAta-divasa gADIonI satata avara-javara cAlatI hatI. moDI rAte paNa sTezana 52 musApharonI avarajavara cAlu rahetI. jaMkzanathI thoDe dUra AvelA vistAramAM ghaNAM jaina kuTuMbo vasatAM hatAM. temAM manajIbhAI konTrAkTa2 AgevAna hatA. temane dharmamAM dRDha zraddhA ane saMto pratye apAra bhakti hatI. temaNe potAnA makAnamAM upAzraya karyo hato. ahIM banArasanA saMghe vaLAmaNuM rAkhyuM hatuM, jemAM 300thI 400 mANasonuM sAdharmika vAtsalya thayuM. kAryakrama zAMtithI saMpanna thayo. ahIM kAnapuranA zrAvako temaja saMbalapurathI zrI jayaMtIbhAI sutariyA paNa darzanArthe AvyA hatA. zrI tryaMbakabhAI tathA haribhAI UbhA page sahunI sevA bajAvI rahyA hatA. vihArayAtrA sarasa rIte AgaLa dhapatI hatI. pUrvabhAratano aitihAsika vihAra D 175 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banArasathI jI. TI. roDa tarapha vihArayAtrA AgaLa cAlI. A jI. TI. roDa upara sasArAma nAmanuM jANItuM aitihAsika nagara AveluM che. mogala bAdazAha humAyune harAvI dilhInA takhta para besanAra lokapriya vIra aphaghAna zerazAhano ahIM makbaro bAMdhavAmAM Avyo hato. zrI jayaMtamunijI A makabaro jovA mATe padhAryA hatA. (makabaro joyA pachI munizrIne lAgyuM ke sthaLa ane kALa janmane prabhAvita karI zake che.) zerazAhe dilhIthI AjhImagaMja ane jhIyAgaMja thaIne murzIdAbAda sudhI eka vizALa rAjamArga banAvyo hato. Avo vizALa mArga bAMdhavAnI mogalAI kALanI e pahelI ghaTanA hatI. zerazAhe prajAkalyANanuM aitihAsika kArya karyuM hatuM. dilhIthI AgrA ane kAnapura thaIne A rAjamArga vArANasI pahoMcato hato. e ja mArga pUrvamAM gaMgAjInA taTa sudhI phelAyelo hato. bhAratanuM Adhipatya meLavyA pachI aMgrejoe prathama kArya A mahattvanA rAjamArgane samA2kAma karIne pharI dhamadhamato ka2vAnuM karyuM hatuM ane tene grAnDa TUMka (jI. TI.) roDa evuM nAma ApyuM. hindustAnano A sauthI moTo rAjamArga che, je atyAre naeNzanala hAIve naMbara eka gaNAya che. rAtadivasa hajAro Traka ane gADIo A rAjamArga parathI dezanAM mahattvanAM zaheromAM musApharo ane mAlasAmAnane pahoMcADe che. sasArAma pachI jI. TI. roDa choDI bIjA rAjamArgathI paTanA javAya che. rastAmAM vikramagaMja, pIro, gaDhatI vagere moTAM gAma hatAM. tyArabAda ArA ane dAnApura thaIne paTanA pahoMcavAnuM hatuM. ArA paNa eka moTuM zahera che. navI peDhInuM ghaDatara H dharmasaMskAranuM siMcana bALapaNamAM thAya, ja te samaya jatAM kalyANamaya vRkSa rUpe pariName. vidyArthIo ane yuvAno dharmasaMskAra pAme, to navI peDhInuM bhaviSya UjaLuM bane. AthI zrI jayaMtamunijIe A vihArayAtrA daramyAna rastAmAM AvatI miDala skUla, hAiskUla ke kaoNlejamAM pravacana ApavAno zubhAraMbha karyo. vidyArthIne samajAya evI zailImAM bhASaNa ApatA hovAthI vidyArthInA citta para gADha saMskAra paDatA hatA. gurudevane yAda che ke sarvaprathama teoe vikramagaMja hAiskUlamAM pravacana ApyuM hatuM. vidyArthIoe bhAre harSadhvanithI temane vadhAvI lIdhA hatA. vaLI A sAthe tamAma janasamudAya Ave te mATe sthAnika bhajanamaMDaLIne AmaMtrita karavAmAM AvatI ane sau temanAM bhajano sAMbhaLatAM. bhajanamaMDaLInA nimitte gAmanI janatA moTI saMkhyAmAM ekatra thatI. munizrI aDadho kalAka pravacana ApI, dayA-dharmanuM rahasya samajAvatA. tyArabAda hAjara rahelA tamAmane prasAda ApavAmAM Avato. A kAryakramathI eka sAruM pariNAma e AvyuM ke gAmanI samasta janatA jaina sAdhunA AcAra-vicArathI paricita thaI. ahIMthI padayAtrI jaina sAdhuo pasAra sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 176 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayA che te hakIkata teonA hRdayamAM kotarAI gaI. AgaMtuka anya munivarono mArga saraLa thaI jato hato. prasAda-vitaraNanA kAryakramamAM zrIyuta tryaMbakabhAI UMDo rasa dharAvatA. vahelI savAre prasAda- vitaraNa mATe sArI vastu maMgAvI taiyAra karI rAkhatA. A rIte vihArane pagale pagale dharmabhAvanAno prasAra thato rahyo. dareka sthaLe vyApaka dRSTie vyAkhyAna ApavAmAM AvatuM. dharmanA nAme koI paNa jAtanuM khaMDana-maMDana na thAya teno pUro upayoga rAkhavAmAM Avato. madhura kaMTha dharAvato hIrAsiMga rAmAyaNano jJAtA hovAthI copAIo saMbhaLAvIne janaraMjana karato. pIro, gaDhatI ityAdi moTAM gAmomAM jyAM jyAM pU. tapasvI mahArAje vizrAMta karyo tyAM tyAM zrI jayaMtamunijIe A kAryakrama cAlu rAkhyo, jeno sAro prabhAva paDato hato. vidAya vakhate gAmanA AgevAna zrAvako be-cAra mAIla sudhI vaLAvavA jatA. nizALomAM yojelA kAryakrama dvArA vidyArthIono prema paNa maLI jato hato. banArasathI sAthe Avelo hIrAsiMga aharniza gurunI sevA karavAmAM lAgyo raheto. prAtaHkALe cAra vAgye vihArano zubhAraMbha thato tyAre hIrAsiMga svataH taiyAra thaI lAkaDI laI AgaLa cAlato. kyAreya tene jagADavo paDato nahIM. gAmaDAMnAM mANaso ekaThAM thayAM hoya, tyAre Izvarabhajana ke rAmayANanI copAI gAIne grAma-sabhAnuM kAma upADI leto. muni-mahArAjonI sevAmAM aharniza tatpara raheto. aMtima zvAsa sudhI hIrAsiMge ekadhArI sevA karI. ImAnadArImAM teno joTo jaDe tema na hato. sevA, bhakti ane niSThAnA triveNIsaMgama dharAvatA enA jIvanamAM pade pade saccAI hatI. dAnApura ane sona nadI : vihArayAtrAmAM bihAranuM moTuM relave jaMkzana dAnApura AvyuM, ahIM pUjya tapasvI mahArAje vizrAma karyo. ahIM sona nadInI dhArA najIka AvI jAya che. sona nadIno vizALa pula pAra karI ArA javAnuM hatuM. nIce rasto ane u52 relaveno pula hato. A be mALanA pulanI racanA viziSTa lAge. e jotAM vicAra Avato hato ke bhUtakALamAM bhAratavarSa uccakoTinI vidyAomAM khUba AgaLa vadheluM hatuM ema kahevAya che. paraMtu e yuganA mANasone koI eka nAno setu bAMdhavAnuM paNa kema na sUjhyuM? rAmezvarano setu phakta kathAmAM che. koI paNa nadI upara vizALa pula bAMdhavAnI kaLA vikAsa pAmI nahi hoya tevuM lAge che. be taTane joDanAra pula manuSyane upadeza ApI jAya che ke jo banne pakSo vacce premano setu baMdhAya to matabheda ane kleza dUra thaI jAya. janatAmAM sAmaMjasya pedA thAya. A siddhAMtane sAcI rIte svIkAravAmAM Ave to vizva keTaluM badhuM zAMtimaya banI rahe ! sona nadIno pula jotAM lokamAtA tarIke oLakhAtI nadInuM mahattva samajAya che. gaMgApUrvabhAratano aitihAsika vihAra D 177 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yamunA pachI sona nadInuM sthAna che. kharekhara sona nadIe cAre tarapha sonuM ja pAtharyuM che ! pula pA2 ka2vAno prasaMga Avyo tyAre sone karelI kaMcanavarSA najare nihALI zakyA, paraMtu ahaMkArI manuSya sona nadIe taiyAra karelI mUlyavAna bhUminA vivAda UbhA karI sonanA lIlAkAMcana kAMThAone raktaraMjita karyA che. pU. gurudeva kahe che ke e vakhate to sona pA2 ka2vAno amAro prathama prasaMga hato. tyArabAda bihAra ane jhArakhaMDanA parvatIya pradezomAM yAtrAo thaI tyAre aneka vAra sonanAM manabhara darzana thayAM che. AA - jaina koleja ane bAlAzrama, caMdrAbahenanI adbhuta sevA : pula pAra karyA pachI ArA nagaramAM praveza thayo. ArA eka prakAre jaina nagarI che. ahIM digaMbara jainonAM baso jeTalAM ghara che. sukhI-saMpanna dhanADhya vepArIo jaina samAjanI zobhA vadhArI rahyA che. trIsa jeTalAM jaina maMdiro che. keTalAMka zikharabaMdha che, jyAre keTalAMka gharaderAsara che. ArAnI mayaNAsuMdarI dharmazALA ghaNI Ayojanabaddha, vyavasthita ane AzIrvAdarUpa che. vaLI ArAnI jaina kaoNlejamAM hajAro vidyArthIo abhyAsa kare che. bihAranA AvA aMtarALa pradezamAM bhavya jaina maMdiro ane raLiyAmaNI jaina dharmazALA joIne tapasvIjI mahArAja ane zrI jayaMtamunijIne Azcarya sAthe prasannatA thaI. kAThiyAvADa gujarAtamAM to bhAgye ja koIe ArAnuM nAma sAMbhaLyuM haze ! evI A ArA nagarImAM ApaNA jainabhAIo potAnI hiMmata, sAhasa ane kauzalyathI moTA pAye vyApAra kheDI rahyA hatA te jANIne munirAjo atyaMta gauravanI lAgaNI anubhavI rahyA hatA. tethI paNa vizeSa saMtoSa e vAtano thayo ke A jaina kuTuMbo AvA dUranA pradezamAM paNa jaina zAsanano dhvaja laherAvI rahyAM hatAM. ArAmAM jainasamAjanA prabhAvano hRdayaMgama anubhava thayo. nirmaLakumAra jaina ArAnA samagra jaina samAjanuM ane pUrvabhAratanA digaMbara samAjanuM saMcAlana karatA hatA. ArAnI bahAra jaina bAlAzramanA vizALa AzramamAM seMkaDo kanyAo vyavahArika keLavaNInI sAthe jaina dharmanuM zikSaNa meLave che ane jaina saMskArothI svajIvanane suvAsita kare che. jaina samAjanA pramukha parivAranAM caMdrAbahenane bALavaidhavya AvyuM. e samaye jainomAM punarlagnano rivAja na hato eTale zikSita caMdrAbahena kevI rIte jIvana vyatIta kare te eka prazna hato. teoe zvasura pakSanAM saMbaMdhIone jaNAvyuM ke huM eka 'jaina bAlAzrama' sthApita karI, sevAkArya ka2vA mAguM chuM. sudhAraka jaina parivAre temane ArAnI bahAra paccIsa ekaranI vizALa jamIna ApI ane vizALa saMkulanuM nirmANa karyuM. caMdrAbahene A saMsthAne mATe samagra jIvana samarpita karyuM. rAtadivasa athAga parizrama karIne saMsthAnA vikAsa mATe satata prayAsa karyA. enuM ghaNuM suMdara pariNAma AvyuM. AzramamAM bAhubalinI vizALa mUrtinI sthApanA karavAmAM AvI che. samagra bihAramAM temanuM nAma jANItuM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 7 178 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI gayuM che. sarakAre temane abhinaMdana graMtha' samarpita karyo. eka vyakti samarpaNazIlatAthI sevAkArya kare, to bIjamAMthI mahAna vRkSa sarjI zake che. du:khanA samaye raDavAne badale jIvanadizAnuM parivartana karavAthI duHkha ochuM thAya che ane eka navI sukhada sthitino janma thAya che. caMdrAbahena A vAtanuM jIvaMta dRSTAMta che. jhariyAnA saMniSTha zrAvaka ArAmAM pUjyazrI mayaNAsuMdarI dharmazALAmAM UtaryA hatA tyAre jhariyAthI thoDA zrAvako darzana karavA mATe AvyA. thoDuM aMdhAruM thaI gayuM hatuM. teo AvIne cUpacApa beThA. pUjya tapasvIjI mahArAje pUchyuM, "zrAvakajI, kyAMthI Avo cho?" "sAheba, ame jhariyAthI AvyA chIe. sAthe muMbaInA mahemAno che." javAba ApanAra vyaktie madhura avAje namratApUrvaka ane hasate cahere uttara Apyo. pUjya tapasvI mahArAja thoDA khuza thayA hoya te rIte bolyA, "bhAI, tamAruM nAma zuM che?" "sAheba, mAruM nAma zaMkaralAla." jayaMtamunine thoDuM hasavuM AvyuM. temane thayuM, are! A to koI brAhmaNa lAge che. paraMtu emanI vAtacItamAM viveka hato. mukha ADuM kapaDuM rAkhI jatanAthI vAta karatA hatA. pUjya tapasvIjI mahArAjane Teva hatI ke navo AgaMtuka Ave ke tenuM pUruM nAma-ThAma lakhI letA. temanuM pUruM nAma zaMkaralAla umiyAzaMkara mahetA hatuM. Ama temanA saMpUrNa nAmamAM paNa virodha hato - nAma brAhmaNanuM ane aTaka vaNika ! pU. mahArAja sAhebe vAta kaDhAvatA pUchyuM, "dezamAM kayuM gAma che?" sAheba, ame mULa morabInA dazAzrImALI vaNika jAtinA chIe. jhariyAmAM umiyAzaMkara kezavajI nAmanI amArI peDhI cAle che." kema jANe te bhAI samajI gayA hoya ke zaMkaralAla umiyAzaMkara nAma sAMbhaLIne pUjya tapasvIjI mahArAjanA manamAM saMdeha thayo haze, eTale emaNe hasatA-hasatA paricaya ApI dIdho. sAthe AvanAra bhAI muMbaInA suprasiddha ravicaMdrajI sukhalAlabhAInA putra zrI kuMdanalAla hatA. bIjA nautamalAla hatA, jeo atyAre sAdhu thaIne muMbaImAM vicare che. prabhAvazALI vyaktitva dharAvatA kuMdanalAla saMskArI yuvaka hatA. te samaye sau darzana karI pAchA pharyA, paraMtu traNeya vyakti puna: taiyAra thaIne vihAramAM sAtha ApavA mATe dAnApura AvI pahoMcyA hatA. zaMkarabhAIne prathama paricaye jayaMtamunizrI ane tapasvIjI mahArAja pratye evI zraddhA baMdhAI pUrvabhAratano aitihAsika vihAra 9 179 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke temaNe aMtima zvAsa sudhI munionI ekadhArI sevA bajAvI. temanI sAthe bagasarAnivAsI zrI zAmaLajIbhAI ghelANI ane kalakattAthI ratibhAI ghelANI tathA maganabhAI desAI paNa sAmela thayA. cAra vyaktinI eka maMDaLI thaI gaI. teo seMkaDo mAIla sudhI vihAramAM joDAtA rahyA. nizALo ane kaoNlejomAM saMskAra ApavAnI icchA rAkhanAra munizrInI bhAvanA ArAnI jaina kaoNlejamAM pravacana ApavAnI hatI. A kaoNlejamAM paMdaraso vidyArthIo abhyAsa karatA hatA, paraMtu eka jaina zrAvake salAha ApI, "sAheba, tyAM javA jevuM nathI. A kaoNlejiyano to vyAkhyAna sAMbhaLavuM dUra rahyuM, paraMtu phajetI kare tevA che." AnI paravA karyA vinA zrI jayaMtamunijI kaoNlejamAM padhAryA, jyAre pUjya tapasvI mahArAja mayaNAsuMdarInI dharmazALAmAM rokAyA hatA. hindI vibhAganA prophesara bAlamukundajIne sauprathama maLyA. teo atyaMta vivekI ane dharmabhaktivALA hatA. pravacananI vAta sAMbhaLIne bolyA, "munijI, Apa pravacana de sakate ho. kiMtu kolejiyano ko sahAlane kA sAmarthya honA cAhiye. varanA ye loga hamAre kaMTrola meM nahi raheMge." munijIe kahyuM, "Apa isakI phikara na kare aura vyavasthA kare." zrI bAlamukundajIe prinsipAlane maLI vyavasthA karI. kaoNlejanA prAMgaNamAM eka virATa sabhAnuM Ayojana thayuM. pravacana sAMbhaLatAM ja badhA vidyArthIo khuza thaI gayA. ramUjanI sAthe chAtrone anukULa vArtAlApa karavAmAM Avyo hato. viSaya hato ke sarasvatI na hoya to lakSmI ane zakti banne manuSyanA, samAjanA ke rASTranA vinAzanuM kAraNa bane che. jJAna ane te paNa sajJAna ja manuSyano uddhAra karI zake che. vidyArthIoe tALIo pADIne pravacana AgaLa calAvavA Agraha karyo. munizrIe eka kalAkane badale lagabhaga doDha kalAka sudhI pravacana ApyuM. zrI jayaMtamunijInI uMmara nAnI hovAthI sahunA AkarSaNanuM kendra banI rahyA. bAlamukundajI to ati prasanna thaI gayA. kaoNlejathI vidAya lIdhI tyAre kaoNlejanA baso vidyArthIo bAlamukundajInI AgevAnI heThaLa mayaNAsuMdarInI dharmazALA sudhI mUkavA mATe sAthe AvyA. kaoNlejamAM pravacana ApavAno A madhura anubhava sadA mATe hRdayamAM aMkita thaI gayo. ArAnA zrI nemicaMdajI zAstrI nAmAMkti vidvAna hatA. nItizAstranA ucca koTinA jANakAra hatA ane temaNe cAra mahAkhaMDamAM prasiddha thayelA jaina itihAsanuM saMpAdanakArya karyuM hatuM. teonI sAthe paricaya thatAM digaMbara-zvetAMbara zAstronA mULabhUta matabheda kayA kayA che tenI sUkSma carcA thaI. teo zvetAMbara AgamonA pakSadhara hatA. temanI sAtheno paricaya ane dharmacarcA atyaMta phaLadAyI rahyAM. ArAnA udyogapati zrI nayanakumAra jaina sAthe paricaya thayo. temaNe jIvanabhara gADha saMbaMdha rAkhyo. ArAnI cAra divasanI sthiratA jJAnAnaMdamaya banI rahI. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 120 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aitihAsika paTanA : ArAthI pula pAra karIne munizrIo dAnApura AvyA. dAnApuramAM paTanAnAM bhAI-baheno upasthita hatAM. tyaMbakabhAI sarva mahemAnonuM hArdika svAgata karatA hatA. otamacaMdabhAI paMcamiyA tathA temano parivAra vihAramAM sAthe cAlato hato. emanI gADI paNa sAthe hatI. te AgaLa jaI badho prabaMdha karatA ane yogya sthAna zodhI letA. temanI sevA munivRMdane sAtA upajAvatI hatI. munizrIe 1951nI bIjI DisembaranA divase paTanAmAM dhAmadhUmathI praveza karyo. paTanA moTuM zahera hovAthI tyAM traNa vihAra thayA. munizrI prathama mIThApura vistAramAM padhAryA, tyAra pachI bAMkIpura, paTanA zahera ane phatepuramAM vihAra karIne padhAryA hatA. paTanA zaheramAM vizeSa rokANa thayuM ane 1951nI sAtamI Disembare paTanAthI AgaLa vihArayAtrA AraMbhAI. | munizrIe mIThApuramAM zAMtibhAI koThArIne tyAM thoDo samaya sthiratA karI. koThArI parivAra derAvAsI hovA chatAM emanI bhaktimAM aMza mAtra paNa bhedabhAva na hato. temanI bhakti savAI hatI. e samaye paTanAmAM zrIyuta jeThAlAlabhAI anopacaMdabhAI zeTha, kAMtibhAI ajamerA, phUlacaMdabhAI kAmadAra, nagInabhAI ajamerA tathA haribhAI vagere agresara zrAvako samAjanuM netRtva saMbhALatA hatA. prathama vAra ja jaina munio padhAratA hovAthI judA judA saMpradAyanA zrAvakone saMgaThita thavAno A suvarNa avasara maLyo hato. sthAnakavAsI jaina saMgha udayamAna thayo. zAMtibhAI koThArI temAM pUrepUrA joDAyA hatA ane paTanA sthAnakavAsI jaina saMghanI sthApanA thaI ane upAzraya bAMdhavAno nirNaya karavAmAM Avyo. paTanA zaheramAM gurudvArAnI pAchaLanI galImAM AvelA jaina maMdiranI zerImAM derAvAsI osavALano vasavATa hato. emanA maMdiranI paNa anupama zobhA che. pUjya munivaro maMdiranI najIkamAM AvelI dharmazALAmAM UtaryA hatA. tyAM pratidina jayaMtamuninAM pravacana thatAM hatAM. paTanAmAM vArANasI, jamazedapura, jhariyA ane kalakattAnA agraNI zrAvako darzana karavA AvyA hatA. zeTha zrI narabherAmabhAI kAnANIe saMghamAM svAmIvAtsalya bhojana karAvyuM. saMkAnI prabaLatAH paTanAnA zrI nAnajIbhAI ajamerA aMtima zvAsa laI rahyA hatA. pakSAghAta (lakavA) hovAthI teo sarvathA apaMga hatA. paraMtu temanI tIvra icchA hatI ke gurudevanAM darzana karIne paraloka prayANa karavuM. juo to kharA ! ATalA dUra AvelA bihAra pradezamAM ApaNA saMtonI upasthitinI kalpanA paNa na thaI zake, tyAM A puNyazALI AtmAe Avo kaThina saMkalpa karyo ane pUjya tapasvI mahArAjanAM darzana thatAM te pUrNa thayo. kharekhara, temane mATe eka apUrva ghaDI AvI gaI. pUrvabhAratano aitihAsika vihAra 1 181 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAra pachI thoDA divasamAM temaNe prANatyAga karyo. satata traNa varSanI emanI bhAvanA paripUrNa thaI. potAnA ghera rAma Avaze e AzAmAM jema zabarI satata traNa varasa sudhI bhagavAna rAmanA svAgatanI taiyArI karatI rahI ane chevaTe teno bhaktiyoga pUro thayo hato, te ja rIte nAnajIbhAInI dharmapUrNa manokAmanA pUrNa thaI. AnaMdarAja jainanI viziSTa sevA: paTanA zaheramAM AnaMdarAja jaina paMjAbanA sthAnakavAsI jaina hatA. munivaro pratye temaNe utkaTa bhakti pradarzita karI. temaNe munivaronA itihAsanI ane tapasvIjI mahArAjanA tapanI ArAdhanAnI TUMkamAM noMdha karI. temaNe tapasvI mahArAjanuM hArdika abhivAdana karyuM. vihArakSetranI ane tyAMnI virATa tapazcaryAonI mAhitI meLavI. pote nAnI-moTI kAvyaracanA karatA. A avasare temaNe tapasvI mahArAja tathA zrI jayaMtamuni upara kavitAnI racanA karI saune bhAvavibhora karI dIdhA. teo gAMdhIjI pratye ananya zraddhA dharAvatA hatA ane khAdIdhArI hatA. temaNe AjhAdInI laDatamAM paNa bhAga lIdho hato. atyAre vRddha hovA chatAM aneruM khamIra dharAvatA hatA. temaNe ekatra karelI sAmagrInuM eka pustaka bahAra pADyuM hatuM. temAM pU. tapasvIjI mahArAjano phoTo mUkI, sAruM evuM varNana karI, zraddhAMjali arpaNa karI che. AvA zrAvakonI samAjamAM kharekhara ghaNI ja AvazyakatA che. - paTanA zaheranA itihAsa para dRSTipAta karIe. paTanA zaheranuM aitihAsika nAma pATalIputra che. pATalIputra eka samaye saMpUrNa bhAratanuM kendrasthAna hatuM. pATalIputrano prabhAva samagra dezamAM paDato hato. caMdragupta maurya, samrATa azoka, gupta vaMzanA rAjavIo ityAdi samrATo pATalIputramAM potAno prabhAvazALI itihAsa mUkI gayA che. kALakrame pATalIputrano nAza thayo. pATalIputra para nadI tathA dharatIkaMpa jevI kudaratI Apattino kopa varasyo hato. pATalIputra eTale AjanuM paTanA. paTanA Ajeya moTuM zahera che. I.sa. 1934nA dharatIkaMpe paTanAne pArAvAra nukasAna karyuM. tyArabAda paTanA pharI ene bhUtakALanI jAhojalAlI meLavI zakyuM nathI. vartamAna bihAranI rAjadhAnI hovAne kAraNe paTanAnuM punaH mahattva vadhyuM che. te samaye paTanA 24 mAIla (38 kilomITara) lAMbuM ane 5 mAIla (8 kilomITara) pahoLuM hatuM. paTanA sITI' e paTanAnuM hRdayasthAna che. AkhuM paTanA zahera pavitra gaMgAnA kinAre vaseluM che. ahIM gaMgAnI dhArA bahu ja najIka hovAthI gaMgAdarzanano aNamola lAbha maLato hato. lAgatuM hatuM ke jaina zAstrakAroe varastutimAM "salilANa gaMgA' zabdo uccArIne gaMgAne sAco nyAya Apyo che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 182 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUlibhadranuM smAraka ane bhavya saMbhAvanA : digaMbara jaina maMdira tathA relave krosiMgane pele pAra jainazAsananI aitihAsika kathAnA suzobhita mahAna pAtra sthUlibhadra mahArAjanI jIvanalIlAne sparza karatuM smAraka banAvavAmAM AvyuM che. pU. munizrI e smAraka jovA mATe savA2thI tyAM padhAryA. paTanAnA jaina samAjane ApaNA aitihAsika vArasAnI jANa thAya ane te pratye gaurava thAya e zubha AzayathI tyAM samAjanAM bhAI-baheno moTI saMkhyAmAM Ave tevI vyavasthA karI. samAje smArakanA sthaLe sAdharmika vAtsalya rAkhyuM hatuM. munizrIe Akho divasa smAraka ane AsapAsanA vistAranuM nirIkSaNa karyuM. sthUlibhadranI smArakabhUmimAM kozAnuM jIvanaparivartana tathA sthUlibhadrajInA apUrva brahmacaryano prakAza daSTigocara thatAM hatAM. A AkhuM sthAna avikasita avasthAmAM paDyuM che. paTanA jevA zaheramAM jainonI pAse ATalI bhUminI saMpadA hovA chatAM atyAra sudhI jaina samAja tyAM kazuM karI zakyo nathI. smAraka sAva nAnuM che. AkhI kathAne vikasita karI vArANasInA sAranAthanI jema jo moTA pAye smAraka bAMdhavAmAM Ave ane jaina itihAsanA je kAMI avazeSo maLe tenuM saMgrahAlaya (myujhiyama) banAvavAmAM Ave, to samagra bhAratavAsIo mATe AkarSaNanuM kendra banI jAya. pATalIputra aitihAsika nagara hovAthI tyAM ghaNuM jANavAnuM ane jovAnuM hatuM. gaMgA nadInA kinAre vizALa saMgrahAlaya (myujhiyama) hatuM. temAM bauddha ane jaina samayanAM badhAM dhArmika cihno ane pratIko tathA aitihAsika sAmagrI rAkhavAmAM AvyAM hatAM. maurya ane guptavaMzI rAjAono bhavya bhUtakALa pratyakSa thato hato. te uparAMta munizrIe eka divasa paTanA kaoNlejanuM paNa nirIkSaNa karyuM. zIkha samAjanA sadguru goviMdasiMhanuM janmasthAna paTanA che, tethI paTanAmAM vizALa gurudvArA che. AsapAsamAM seMkaDo paMjAbI bhAIo vase che. paTanAnA vyApAramAM temanuM mahattvanuM sthAna che. teo sukhI, saMpanna ane dharma mATe bhoga denArI prajA che. munizrIe gurudvArAnAM darzana karyAM. ahIM guru goviMdasiMhanA bAlyakALathI laI temanA putroe balidAna ApyuM te badhAM citro dvArA emanI jIvanagAthA AlekhavAmAM AvI che. guru goviMdasiMhanA putronA balidAnanI kathA zrI jayaMtamunijIe bALapaNamAM vAMcI hatI. Aje guru goviMdasiMhanI janmabhUmimAM te balidAnanI citrAvalI pratyakSa joI, tyAre ruMvADAM UbhAM thaI gayAM. AMkhamAMthI AMsu sarI paDyAM. kharekhara! bhAratanA itihAsamAM guru goviMdasiMha ane temanA putronuM balidAna eka nakSatranI jema camakatuM raheze. paMjAbI bhAIoe munizrInuM svAgata karyuM ane gurudvArAmAM bhaktipUrvaka laI gayA. munizrIe tyAM prAsaMgika pravacana ApyuM. pUrvabhAratano aitihAsika vihAra D 183 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMpradAyika ekatAnuM amRtaH mIThApura digaMbara maMdira ane bIjAM be digaMbara maMdiromAM zrI jayaMtamunijIe pravacano karyA. digaMbara bhAIoe apUrva bhakti batAvI. sAMpradAyika bhedabhAvone sparza karavAthI viSa phelAya che. jyAre sAMpradAyika abheda bhAvanI vAto karavAthI samAjamAM amRta phelAya che. zrI jayaMtamunijI abheda bhAvonI khAsa mAnyatA dharAve che. teo jainanA badhA phirakAone ekatAnI mALAmAM maNakA rUpe parovI, sudaDha aikyanI abhilASA rAkhe che. teo jyAM jyAM gayA, tyAM sahune abhedanA amRtano anubhava karAvyo. bheda ane abhedamAM viSa ane amRta jeTalo taphAvata che. saMpradAyavAdIo bhedabhAvo UbhA karI samAjanI zRMkhalAne toDI nAkhe che ane saMghanAzanuM mahApApa vahorI le che. potAnA ahaMkArane kAraNe teo samAjanuM vibhAjana kare che ane dharmane nAme aNachAjatI spardhAo yojAya che. ekabIjAne bUrA kahevAmAM sAdhu ane samAjanI zaktino vyaya thaI jAya che. sAmAjika utthAnanuM kArya aTakI jAya che. digaMbara samAje hArdika sneha pragaTa karyo ane sAMpradAyika sadbhAvanI suvAsano sahune anubhava thayo. e ja rIte derAvAsI gujarAtI tathA osavALa baMdhuoe ekatAno DaMko vagADyo. pariNAme paTanAmAM AnaMda-utsava chavAI gayo hato. paTanAnuM eka saptAhanuM rokANa dareka rIte saMtoSakAraka rahyuM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 184 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 bhagavAna mahAvIranI pAvanabhUmi paTanAthI rAjagRhI pahoMcavAnuM hatuM. paTanAthI bakhtiyArapurano vihAra gaMgAjIne kinAre hato. paTanA choDyA pachI atyaMta phaLadrupa lIlIchama jamIna ane dhAnyathI pUrNa khetInAM darzana thatAM hatAM. pU. tapasvI mahArAje 'maMgaLavihAra'mAM A bhUminuM vistArathI varNana karyuM che. hajAro varSa pahelAM jaina munio tathA devAdhideva tIrthaMkaro rAjagRhI padhAratA te prasaMgo munizrIe zAstromAM tathA kathAmAM vAMcyA hatA, paraMtu atyAre teo sAkSAt rAjagRhI jaI rahyA hatA te kalpanA romeromamAM AnaMda ane romAMca jagAvatI hatI. A bhUmimAM hajAro jaina zramaNa-zramaNIonI caraNadhUli paDI hatI. svayaM bhagavAna mahAvIra A kSetramAM vicaryA hatA, e yAda karatAM saMtonuM mana gadgada thaI jatuM hatuM. sthAnika janatA jyAre jaina sAdhunA tyAganI vAta sAMbhaLatI, tyAre ema lAgatuM hatuM ke bhagavAna mahAvIra, gaNadhara bhagavaMto ane mahAna AcAryonA A bhUmimAM je kAMI pAvana rajakaNo paDyA hatA ane prajAmAM je kAMI saMskAro suSupta avasthAmAM hatA te jAgrata thaI rahyA hatA. devAdhideva tIrthaMkara bhagavAnanI caraNa2janA sparzathI svayaM saMtonA hRdayamAM utkRSTa AhlAdabhAvanAM mojAM UchaLI rahyAM hatAM. janatA paNa munio pratye apAra bhakti batAvatI hatI. jemane jaina sAdhunA AcArano jarA paNa paricaya nahoto tevA grAmajano saMtone dUdha, dahIM, pauMA, phaLa-phaLAdi nirdoSa vastuo vahorAvavA lAgyA. jayaMtamunijI temanA krama pramANe kathA-vArtA dvArA saraLa hiMdI bhASAmAM upadeza ApatA hatA. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loko kathAzravaNa karIne dhanyatA anubhavatA hatA. jeo zAkAhArI na hatA tevA ghaNA lokoe mAMsAhArI bhojanano tyAga karyo ane ahiMsaka jIvana dhAraNa karyuM. AnaMda upajAve tevuM vAtAvaraNa hatuM. bakhtiyArapura sudhI gaMgAjIno sAtha hovAthI vihA2mAM anero raMga Avato hato. bhAratanI A mahApavitra nadInAM jaLanA oghanA ogha nispRha bhAve vahI rahyA hatA. sphaTika jevuM pANI upadeza ApI jatuM hatuM. munizrInA mukhamAMthI sarI paDatuM... 'dhanya che gaMgA!' morabIvALA kuMdanabhAI tathA temanA sAthI nautamalAla banArasathI paTanA sudhI vihAramAM sAthe hatA. muMbaInA ravicaMda sukhalAlanA parivAre paTanAthI vidAya lIdhI. teo apUrva prema bAMdhI gayA hatA. jhariyAnA suprasiddha zrAvaka zaMkarabhAI sarvaprathama ArAmAM darzanArthe AvyA hatA ane prathama darzanathI ja apUrva bhaktibhAva jAgrata thatAM, te pharIthI darzana mATe AvyA ane AgaLa vihAramAM joDAvAnI taiyArI batAvIne gayA. zrI narabherAmabhAI kAmANI paTanAthI vihAramAM sAthe joDAyA hatA. temane jamazedapura samAjanA sanmAnanIya ane jANItA zrAvaka bhIkhAbApA tathA dayALajIbhAI meghANI sAtha ApI rahyA hatA. zrAvakonI thoDI thoDI avarajavara cAlu rahetI hatI. paTanAnA pAMca yuvako rAjagRhI sudhI sAtha ApavA mATe taiyAra thaIne AvyA hatA. vihAramAM sau temane pAMca pAMDava kahetA hatA. jeThAlAlabhAI (paTanAvALA) khAvA-pIvAnA zokhIna hovAthI roja navI navI vastuo taiyAra karIne vihArI baMdhuone jamADatA hatA. tryaMbakabhAIe bhaMDAra khullo rAkhyo hato. bakhtiyArapura - saMskRtinA vinAzanuM pratIka : 1951nI AThamI Disembare bakhtiyArapura pahoMcyA ane eka bAvAjInA maMdiramAM nivAsa karyo. bhadratAnI mUrti samA vRddha bAvAjIe tathA temanA ziSyoe munimaMDaLanuM hArdika svAgata karyuM. muslima amala daramiyAna A gAmanuM nAma bakhtiyArapura paDyuM hatuM. allAuddIna khIlajInA kAkA bakhtiyAra khIlajIe bihAra para caDAI karI ane tenA para vijaya meLavyo hato. eNe nAlaMdAnA prakhyAta vidyAlayano dhvaMsa karyo ane tenA bahumUlya pustakAlayane bALI nAkhyuM. potAnA vijayanI smRtimAM teNe A zahe2nuM nAma bakhtiyArapura rAkhyuM. saMskRtinA nAzakanuM nAma Aje paNa cAlu che. chatAM atyAre A zahe2mAM bhAratIya saMskRti pUrNarUpe jaLavAI rahI che. bihArazarIpha : bakhtiyArapura pachI dizA badalAtI hatI. gaMgAjI pUrva tarapha AgaLa vadhI jAya che, jyAre roDa dakSiNa dizAmAM vaLAMka laI rAjagRhI tarapha AgaLa vadhe che. bakhtiyArapurathI rAjagRhI sudhIno saMpUrNa mArga kaMcana varasatI khetIthI zobhI rahyo hato. A kSetramAM maracAMnI bahu pedAza che. jamIna paNa ghaNI ja phaLadrupa che. mArgamAM A kSetranuM prasiddha gAma bihArazarIpha Ave che. te roDanuM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka C 186 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMkazana che. bihArazarIphathI sIdho mArga pAvApurI ane navAdA thaIne jI. TI. roDamAM maLI jAya che, jyAre eka zAkhA rAjagRhI tarapha jAya che. munirAja 1951nI 10mI Disembare bihArazarIpha pahoMcyA. bihArazarIphamAM eka samaye jainonI ghaNI vastI hatI. ahIM bhavya jaina maMdiro najare paDe che. ahIMnA ozavALa parivAro moTA jamInadAra hatA. dhanADhya hovAthI teonI dhAka hatI. jamInadArI khatama thatAM ane samayanuM parivartana thatAM ghaNA parivAronI sthiti sAmAnya banI gaI. zeTha lakSmIcaMdajI sucantI ahIMnA nAmAMkita vyakti hatA. temanA bahoLA parivAranA ghaNA sabhyo bhaNIgaNIne bhAratanAM bIjAM kSetromAM vasI gayA hatA. zeThajIe tathA temanA parivAranA jJAnacaMdajIe munimaMDaLanuM bhAvabharyuM svAgata karyuM. temaNe A samagra kSetrano jaina itihAsa varNavyo. rAjagRhI dharmazALAnA munIma kanaiyAlAlajI paNa AvI pahoMcyA hatA. bihArazarIphanI bAjunA parvata para pIranI daragAha che. zarIpha eTale satyavAdI. bihAramAM musalamAno A daragAhane zarIpha eTale satyavAdI tarIke zraddhAthI mAne che AnA parathI A gAmanuM nAma bihArazarIpha paDI gayuM. moTI saMkhyAmAM hiMdu-muslima zraddhAthI A daragAha upara jAya che. zrI jayaMtamunijI paNa daragAha jovA mATe upara gayA. tyAM zraddhALuo mATe sArI vyavasthA goThavI hatI. zraddhALuo lAla-pILA kapaDAnA caDhAvA vRkSa upara bAMdhe che. bihArazarIphamAM musalamAnonuM jora vadhAre che. hiMdu-musalamAnanuM gharSaNa avAra-navAra thayA kare che. rAjagRhI AvelAM ghaNAM zrAvaka-zrAvikA moTI saMkhyAmAM bihArazarIpha pahoMcI gayAM hatAM. sevAno lAbha levA mATe ghaNA zrAvako sAthe cAlI rahyA hatA. dareka jagyAe zrI jayaMtamunijI hindImAM pravacana ApatA hatA. udayamAna avasthA hovAthI vANI khUba jozIlI hatI. emanA pravacananuM AkarSaNa jAmatuM hatuM. sAthe sAthe skUlo ane sArvajanika sthaLe paNa pravacana ApavAno yoga banato hato. nAlaMdA - bauddha saMskRtinA avazeSaH bihArazarIphathI rAjagRhIno sudhIno rasto maMgalamaya banI gayo. bhagavAna mahAvIranA jayanAdathI samagra kSetra gAjavA lAgyuM. rAjagRhI pahoMcatA pahelAM kuMDalapura tathA nAlaMdAno sparza karavAno hato. kuMDalapura e nAnuM jaina tIrthakSetra che. e gautamasvAmInuM janmasthAna che. bauddha itihAsane ujAgara karatI, vizvavikhyAta bauddha vizvavidyAlayanI bhUmi tarIke nAlaMdA ghaNuM prasiddha che. nAlaMdAnA itihAsanI kathA paNa bharapUra mAtrAmAM prApta thaI che. vizvanA yAtrIo ane itihAsakAro niyamita nAlaMdA jAya che. jaina zAstromAM paNa Thera Thera nAlaMdAnuM nAma Ave che. bhagavAna mahAvIranI pAvana bhUmi 187 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIre nAlaMdAmAM comAsAM karyAM hatAM tevI zAstra zAkha pUre che. te samaye nAlaMdA rAjagRhI nagarInuM eka moTuM upanagara hatuM. zrI jayaMtamunijIne A aitihAsika sthAnanuM nirIkSaNa karavAno utsAha hato. temaNe pharI pharIne nAlaMdA joyuM. judA judA rAjAoe judA judA samaye jIrNoddhAranuM kAma karyuM che. nAlaMdAmAM je khodakAma thayuM che temAM judA judA kALanA avazeSo maLe che ane daTAyelI vastu upara puna: nirmANa karyuM che te spaSTa joI zakAya che. atyAre bhArata sarakAre tyAM moTuM myujhiyama sthApyuM che. pU. tapasvI mahArAje nAlaMdA vize vistArathI ullekha karyo che ane 'daTana so paTana, paTana so daTana'nuM varNana karI nAlaMdAnAM utthAna ane patananI vAta karI che. eka divasa nAlaMdAmAM pasAra karyo. sAthe sAthe kuMDalapuranuM paNa nirIkSaNa karyuM. tyAM zvetAMbara ane digaMbaranAM maMdiro ane dharmazALA che. nAlaMdAno jaina itihAsa vistRta thaI gayo che ane phakta bauddhanA aitihAsika sthAna rUpe vartamAna vidvAno enuM varNana kare che. jaina sAhityane ujAgara karI nAlaMdAno itihAsa pragaTa karavAnI jarUrata che. bhagavAna mahAvIranI karmabhUmi : kuMDalapurathI vihAra karI sIdhA rAjagRhI javAnuM hatuM. je nagarImAM bhagavAna mahAvIre 14 cAturmAsa karyAM hatAM te pavitra pAvana nagarI rAjagRhImAM I. sa. 1951nI bAramI Disembare praveza thayo. rAjagRhInA pravezane Aja paMcAvana varSa pUrAM thayAM che. rAjagRhInA praveza samaye bhAIo ane bahenomAM je utsAha hato ane je dhAmadhUmathI munizrIe praveza karyo te dazya Aje paNa temanI najare tAjuM che. kuMDalapura pahoMcyA pachI vArANasI, kAnapura, kalakattA, jamazedapura, jhariyA, barAkara ane paTanAnAM seMkaDo bhAIo ane baheno pahoMcI gayAM hatAM. AgaLathI ja zvetAMbara koThImAM cAraso-pAMcaso bhAI-baheno AvI gayAM hatAM. zvetAMbara koThInA maeNneja2 zrI kanaiyAlAlajIno utsAha apAra hato. saMpradAyanA koI paNa bhedabhAva vinA badhA yAtrALuonI teo haMmezAM ekadhArI sevA karatA hatA. Aje khAsa vizeSa vyavasthA karI teo sevAno lAbha laI rahyA hatA. atyAre rAjagRhI ghaNuM vistAra pAmyuM che. pacAsa varSa pUrve te ghaNuM nAnuM hatuM. pUjya tapasvI mahArAjanAM pagalAM thayAM pachI rAjagRhInI ghaNI unnati thaI che tema kahI zakAya. rAjagRhInI nAnakaDI, sAMkaDI galIomAMthI pAra thatAM manamAM thatuM hatuM ke A e ja bhUmi che, jyAM e samayanI navaterI nagarInAM vizALa bhavano UbhAM hatAM, hajAro tapasvI jaina zramaNo ane anya dharmanA sAdhu-saMnyAsI vicaraNa karatA hatA ane dharmopadeza ApatA hatA. rAjagRhImAM pravezatAM ja teno bhavya itihAsa munizrInI AMkha sAme jIvaMta banI gayo hato ane romaromamAM AnaMda vyApta sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 188 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayo hato. zrI jayaMtamunijI ane tapasvIjI mahArAja gujarAta jevA sudUra pradezathI vihAra karI, rAjagRhImAM paga mUkanAra sarva prathama sthAnakavAsI saMghanA sAdhu hatA. be hajAra varSa pachI puna: rAjagRhImAM A rIte ApaNA saMtono praveza thaI rahyo hato. A aitihAsika ghaDIe hRdayamAM eka AnaMdanuM mojuM pharI vaLyuM hatuM. bhagavAna mahAvIra ane pArzvanAtha prabhunA jayanAda sAthe zvetAMbara koThImAM paga mUkyo ane zrI kanaiyAlAlajIe bhAvabharyuM svAgata karyuM te dRzya ane te avasara kharekhara eka dhanya ghaDI hatI. jIvanamAM Avo aNamola avasara virala ja gaNAya. munirAjo paNa tene potAno puNyodaya mAnatA hatA. rAjagirinI akhaMDa pavitratA : munizrI kahe che ke saurASTramAM abhyAsa karatA, tyAre zAstronAM pAne pAne rAjagRhInuM nAma jovA maLatuM hatuM ane sAMbhaLatA hatA : "teNe kAleNe, teNe samaeNe, samaNe bhagavaM mahAvIre rAyagihe Nayare samosaraNuM..." A zabdo hRdayamAM pratidhvanita thaIne guMjatA hatA. teno bhAva evo che ke te kALa ane te samaye rAjagRhI nAmanI nagarImAM zramaNa bhagavAna mahAvIranuM samosaraNa thayuM hatuM. tyAre manamAM bhAvanAo jAgrata thatI ke A rAjagiri nagarI kyAM hatI? te bhUmi kyAM che? Aje e kutUhala zamI gayuM hatuM. sAkSAt rAjagiri nagarImAM praveza karavAno avasara upalabdha thayo hato. paraMtu juo, kALe keTalo palaTo lIdho che ! kyAM te zreNika mahArAjAnI samRddha rAjagRhI ane kyAM AjanI rAjagiri ane tenAM jhUMpaDapaTTI jevAM makAno ! AkhuM rAjagRhI bhAMgIne bhukko thaI gayuM che. hAlamAM je maMdiro ane makAno dekhAya che, te paNa arvAcIna che ane te chellAM keTalAMka varSomAM bAMdhavAmAM AvyAM che. sarakAre jyAM sudhI prAcIna avazeSo mATe khodakAma karyuM nahotuM tyAM sudhI rAjagRhI nagarInI A pavitra bhUmi para ziyALa rudana karatA hatA ane cora-lUMTArAonA aDDA thaI gayA hatA. phakta rAjagRhInA garama pANInA kuMDa bhUtakALanI yAdI ApatA hatA. bAkI dharatIkaMpanA kAraNe ghaNo pheraphAra thaI gayo hato. A badhuM parivartana thavA chatAM vIranI bhUmi to e ja hatI. bhUminA rajakaNo tathA pAMce pahADanA zilAkhaMDo paNa e ja hatA. ahIM hajAro zramaNo dhyAnasamAdhimAM besI, saMthAro laIne prANatyAga paNa karatA hatA. kALabaLe ghaNuM parivartana karyuM, chatAM eno itihAsa badalAyo nathI ke rAjagirinI pavitratAno koI nAza karI zakyuM nathI. je jharaNAMo mahArAjA zreNikanA kALamAM vahI rahyAM hatAM, te jharaNAMo Aje paNa e ja rIte vahI rahyAM hatAM. paraMparAmAM vahetA manuSyanA aMta:karaNamAM te samayanA saMskArone hajI kALa sarvathA nAbUda karI zakyo nathI. rAjagirimAM praveza karatI vakhate, prAcIna ane arvAcIna banne pravAhonI vacce munizrIno mana-madhukara jyAre UDI rahyo hato, tyAre munirAjo pote jANe jamInathI cAra AMgaLa UMcA thaI gayA hoya tevo anubhava karI rahyA hatA. bhagavAna mahAvIranI pAvana bhUmi rU 189 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjagirinA sAta divasanA sthiravAsa daramiyAna pUrva bhAratanAM lagabhaga dareka gAma ane zaheranAM 400-500 zrAvaka-zrAvikAo anerA utsAhathI saMtonAM darzanArthe AvyAM hatAM ane zvetAMbara dharmazALAno lAbha laI rahyAM hatAM. pUrva bhAratanAM zrAvaka-zrAvikA sAthe maLavAno munirAjone A prathama prasaMga hato. pUrva bhAratanA samAjano A pahelo paricaya ghaNo ja madhura rahyo. zrI jayaMtamunijI baMne samaya pravacana ApatA hatA. emanAM jozIlA pravacano sAMbhaLIne zrAvakonI bhAvanAmAM anero ucharaMga vadhI rahyo hato. pUjya tapasvI mahArAjanI lAkSaNika zailI nirALI hatI. teo gAmaThI bhASAmAM, taLapadI zailIthI sacoTa udAharaNa ApI, zrotA bhAIo ane bahenone khUba hasAvatA ane sAthe sAthe hRdayamAM coMTI jAya tevo upadeza ApatA. banne munivaro mATe sarvatra bhakti-Adara jAgyAM. gurudeva kahe che ke rAjagiri nagarImAM je mamatAno pAyo paDyo te Aje paNa hajAra gaNo vRddhivaMta thaIne jaLavAI rahyo che. maeNneja2 kanaiyAlAlajInA AnaMdanI sImA nahotI. zvetAMbara koThInA AMgaNe pUjya munirAjono svAgata-samAroha je utsAha ane ekatAnI bhAvanAthI UjavAI rahyo hato te gauravabharyuM lAgatuM hatuM. pU. tapasvI mahArAje kanaiyAlAlajIne pUchyuM, "tamAre dharmazALAmAM kaI vastunI jarU2 che?" zrI kanaiyAlAlajIe kahyuM, "sAheba, thALI-vATakA ane glAsanA seTanI amAre khAsa jarU2 che. sArAM thALI-vATakA amArI pAse nathI." pU. tapasvI mahArAje zrAvakone preraNA ApI ane jotajotAmAM pAMcaso seTa lakhAI gayA ! saMpradAyanA bhedabhAva vagara bhAIoe zvetAMbara koThI mATe premathI vAsaNa bheTa ApyAM. Aje paNa e vAsaNo yathAvat vaparAI rahyAM che. derAvAsI koThIomAM kharekhara dharmanI ekatA suMdara rIte nihALI zakAya che. sthAnakavAsI - derAvAsI maLIne koThInA prasaMgo Ujave che ane zobhA vadhAre che. rAjagirinAM mahArASTriyana brAhmaNa kuTuMbo vartamAna rAjagirimAM zvetAMbara koThInI pAchaLanA bhAgamAM aneka mahArASTrIyana brAhmaNonAM ghara che. A brAhmaNo ucca saMskAro dharAve che ane sarvathA nirAmiSa che. temAMnA ghaNA zAstranA pAraMgata paMDita paNa che. temano mukhya vyavasAya pUjA-pATha tathA adhyApanano che. lagabhaga badhA upAdhyAya brAhmaNo che. jaina sAdhuo temanA gharamAM javAno ke AhAra levAno kyAre paNa prayAsa karatA nathI. zrI jayaMtamunijIne jyAre A paMDitono paricaya thayo tyAre temanA ghera gocarI levA mATe padhAryA. lagabhaga 50 gharamAM pagalAM karyAM. A pavitra brAhmaNa baMdhuoe tathA temanA gharanI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheka 2 190 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahilAoe ane bALakoe je svAgata karyuM te hRdayaMgama ane AphlAdaka hatuM. kharuM pUcho to munijInI jANe pUjA-AratI karIne pachI ja AhAradAna karatA hatA. teo AkhuM AMgaNuM lIpIgUMpIne raMgoLIthI taiyAra rAkhatA hatA. munizrI gharamAM praveza kare tyAre zaMkha vagADatA. temanA gharamAM gocarI levAthI teo gaurava anubhavatA hatA. temanI pavitra bhAvanA joI munizrInI AMkhamAM harSanA azru UbharAtAM hatAM. A brAhmaNa parivAronI Arthika sthiti bahu ja nabaLI che. koIka ja ghara dhanADhya jovA maLe, chatAM teoe potAnAM saMskAra-saMskRtine sArI rIte jALavI rAkhyAM che. AcAra-vicAra ane zuddhatA para pUruM dhyAna ApyuM che. joke jaina samAje ke AgaMtuka jaina tIrthayAtrIoe A baMdhuo sAthe thoDo paNa tAdAbhya bhAva sthApyo nathI. badhA ahiMsaka saMskRtinA hovA chatAM tene hUMpha ApI potAnI sAthe rAkhavAno prayAsa karyo nathI. phakta pahADomAM ane maMdiromAM pUjA-pATha karavA mATe A bhUdevono upayoga karyo che. jo A parivAro upara pUruM dhyAna apAya to rAjagirimAM temanA sahayogathI jaina saMsthAno pAyo vadhAre majabUta banI zake ema che. jyAre munivaroe vihAra mATe paga upADyo tyAre vidAya ApavA mATe jaina bhAIo ane baheno sivAya brAhmaNa baMdhuo paNa moTI saMkhyAmAM hAjara rahyA hatA. rAjagRhInA thoDA aitihAsika prasaMgo tathA vartamAna avasthAnuM varNana karIzuM. bhagavAna mahAvIranI A puNyabhUmino paricaya jaina paraMparA sAthenA bhAvanAtmaka joDANa mATe upayogI thaze. rAjagRhI magadhanI rAjadhAnI hatI. magadhanA rAjAo baliSTha, yuddhakaLAmAM nipuNa ane sAmrAjyamAM vadhAro kare tevA prabaLa hatA. jaina zAstromAM rAjA zreNikanuM nAma Ave che, jyAre itihAsamAM zreNikanA nAmano koI paNa ullekha jovA maLato nathI. magadha dezanA adhipati tarIke biMbisAranuM nAma maLe che. eka mata pramANe zreNika ane biMbisAra eka ja hatA, jyAre bIjA mate biMbisAra ane zreNika pitA-putra hatA ane biMbisAre magadha sAmrAjyano pAyo nAkhI rAjagRhIne rAjadhAnI banAvI hatI, jyAre zreNika rAjAe teno vistAra karI, rAjanItine sthira karI hatI. e vAta nizcita che ke dharma tarapha vaLyA pachI zreNika rAjAe bhagavAna mahAvIranI ane jaina paraMparAnI apUrva sevA karI hatI. zAstramAM rAjagRhInA bhaMDAro, senA, zreSThi kumAro, tyAMno vyavasAya, udyAno, moTAM jaLAzayo ane rAjamahelanAM vistRta varNano jovA maLe che. zramaNa saMskRtinI banne paraMparAnA sAdhuo, jaina temaja bauddha, rAjagRhImAM avAranavAra padArpaNa karatA hatA. rAjakIya dRSTie zramaNonuM prAdhAnya hatuM. bhagavAna mahAvIre 14 cAturmAsa rAjagRhImAM karyA hatA, tethI samajAya che ke tenuM keTaluM mahattva hatuM. rAjagRhInI prajA upara A saMtonA upadezanI gherI asara hatI. e samayamAM rAjagRhInA bhagavAna mahAvIranI pAvana bhUmi 7 191. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darabAramAM rAjanItinI ane dharmanItinI je ghoSaNA thatI teno samagra bhArata para prabhAva paDato hato. Aje ApaNe savAramAM UThIne dilhI tarapha najara nAkhIe chIe ane dilhInA samAcArothI deza prabhAvita thAya che, te rIte e samaya evo hato ke bhAratanA rAjA ane prajA rAjagRhInA pagale cAlatA hatA. samagra dezanI najara rAjagRhI para rahetI. te dharma, vidyA, vANijya ane rAjanItinuM kendrasthAna hatuM. temAM paNa dharmanuM mahattva vadhI javAthI rAjagRhIne paNa loko pavitra bhAvanAthI jovA lAgyA hatA. bhUtakALanA jarAsaMdhanI sAthe rAjagRhInA itihAsanI je kaDI joDAyelI hatI temAM mULabhUta parivartana thayuM hatuM. jarAsaMdhanA kaThora itihAsanA je paDaghAo rAjagRhI para paDyA hatA te osarI gayA hatA. bhagavAna mahAvIra tathA buddhanA prabhAve dayA ane ahiMsAnI duMdubhi rAjagRhImAM vAgI rahI hatI. ATalo svarNamaya itihAsa jANyA pachI ApaNe vartamAna rAjagiri para dRSTipAta karIe. A svarNa itihAsane Aje 2500 varSa pUrAM thayAM che. kALanI thapATa khAIne AkhuM rAjagiri bhUmigata thaI gayuM hatuM. prAkRtika jaMgalanAM jhADa-jhAMkharAMoe bhUmino kabdo lIdho hato. te vakhatanA killAnA paththaro ane avazeSa najare paDe che. kALanI bhIMsamAMthI bacelA killAnA paththaro ane prakRtie nirmANa karelA pAMce parvato rAjagRhInI jAhojalAlI, bhagavAna mahAvIranA samavasaraNa, zAlibhadranI aDhaLaka samRddhi ane eka paLamAM teno tyAga, jaMbusvAmIno vairAgya ane zramaNa paraMparAnI caDatI ane paDatInI mUka sAkSI ApatA hatA. jyAM rAjarANIo snAna karavA AvatI hatI e bANagaMgA nadI sukAIne nAnA jharaNA rUpe Aje cUpacApa jhADajhAMkharAMnI vacce ekalI vahI rahI che. viSAdamAM sarakI paDelA rAjagRhInA bhavya itihAsane tAjo karavA sarakAre prayAsa zarU karyA che. rAjagRhI - eka tIrthasthAnaH baMgALanA AjhimagaMja ane jhiyAgaMjanA zrAvako tathA vartamAna digaMbara ane zvetAMbara paraMparAnA jaina saMghoe dharmazALAo, maMdiro ane vizALa koThIonuM nirmANa karI, rAjagirine puna: tIrthasthAna tarIke sthApyuM che. sanAtana dharmanAM maMdiro ane dharmazALAo ane bauddha dharmanA stUpathI paNa rAjagRhInuM mahattva vadhyuM che. guru goviMdasiMhano paTanAmAM janma hovAthI temanAM pagalAM paNa rAjagirimAM paDyAM che. te dRSTie paMjAbano zIkha samAja gurudvArA banAvI tIrthabhAvanAthI yAtrA karavA Ave che. jApAna ane anya dezonA bauddha dharmaguruoe bauddha maMdiro ane vihAranI sthApanA karIne rAjagirinI zobhA vadhArI che. koI pIranI daragAhathI paNa rAjagiri keTaleka aMze musalamAnonuM tIrthasthAna banyuM che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 192 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTI saMkhyAmAM hiMduo zraddhAthI prati varSa garama pANInA kuMDamAM snAna karavA Ave che. ahIM varSa daramiyAna ghaNA meLA bharAya che. khAsa karIne adhika mAsamAM AvA vizALa meLA bharAya che ane lAkho loko garama pANInA kuMDamAM snAna karavA Ave che. keTalAka saMto ane mahaMtoe paNa Azrama banAvI abhinava rAjagRhIno vistAra karavAmAM bhAga bhajavyo che. rAjagRhImAM prativarSa sAmAnya prajAjano moTI saMkhyAmAM paryaTana karavA Ave che. nAnImoTI aneka haoNTelo ane bajAranuM nirmANa thayuM che. A rIte vartamAna rAjagiri pharIthI paDakhuM pheravI mAthuM UMcuM karavA mAge che. janatA ane sarakArano A sthAnane khUba sahayoga maLI rahyo che. tamAma saMpradAyanA loko rAjagiri mATe puna: mamatA dharAvavA lAgyA che. videzI yAtrIo ane paryaTako paNa rAjagirimAM AvI dhanavarSA karI jAya che. thoDAM varSomAM rAjagiri pharIthI samRddha bane tevo avasara dekhAya che. prAcIna ane arvAcIna banne pravAho ane samayanI asara ekasAthe rAjagRhImAM dRSTigocara thAya che. daMtakathAo : Thera Thera khodANamAM jUnI imAratanA pAyAo ane avazeSa maLI AvyA che. nAnImoTI daMtakathAonA AdhAre sonabhaMDAra, madhuvana ane keTalIka RSiguphAo sAthe A avazeSanI kaDI baMdhabesatI karavAmAM AvI che. prAcIna aitihAsika ghaTanA ane daMtakathAonI kalpanA, vartamAna dharmasthAna tathA paryaTanasthaLano triyoga rAjagirinuM vartamAna dRzya UbhuM kare che. zrI jayaMtamunijI mahArAje jeTalI vastu joI zakAya che te badhAnuM nirIkSaNa karavAno prayAsa karyo. banne munivaroe seMkaDo bhAIo ane bahenonI sAthe pAMce parvatanI yAtrA karI. pAMcamA pahADa upara dhannA ane zAlibhadranAM aitihAsika sthAno joyAM. garama pANInAM jharaNAM joI Azcarya anubhavyuM. sauthI sugama ane tarata ja yAtrA karIne UtarI zakAya tevA udayagiri nAmanA trIjA pahADanI anupama zobhA joI. e samaye zuM pU. tapasvI mahArAjane kalpanA haze ke A je pahADanI taLeTImAM pote saMthAro laI sudharmA svAmInA saMthArAnA itihAsanuM punaHsmaraNa karAvaze ? AgaLanI paMktiomAM ApaNe teno pharIthI ullekha karIzuM. rAjagRhInI navI-jUnI, mIThI-madhurI smRtione manamAM sameTI, zAsanano jayanAda bolAvI, munirvAde rAjagirithI AgaLa vihAra karavAnuM nakkI karyuM. eka aThavADiyA pachI bhAvavibhora avasthAmAM rAjagirithI vihAra karavAno avasara Avyo. ahIMthI vihAramAM sAthe cAlatI zrAvaka-maMDaLI paNa badalAvAnI hatI. kalakattA zrIsaMghe, tenA pratinidhioe temaja zrI yaMbakabhAI dAmANIe uttama sevA bajAvI ane munirAjone rAjagiri sudhI pahoMcADyA hatA. have jhariyA ane trAsanA saMgha sAthe maLIne munirAjonA jhariyA sudhInA bhagavAna mahAvIranI pAvana bhUmi a 193 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vihAranI sevAno lAbha levAnI bhAvanA rAkhatA hatA. kanaiyAlAla modI, vIrajI ratanazI, zaMkarabhAI mahetA, jagajIvanabhAI mahetA, maNibhAI ane jhariyA saMghanA yuvako mokhare hatA ane vihAramAM sAthe joDAvA mATe talasatA hatA. tryaMbakabhAIe paDakAra karyo ane jhariyA saMghanA bhAIone jAgrata karavA mATe kahyuM, "badhI vyavasthA karI zako to ja tame lagAma saMbhALajo, nahitara ame taiyAra chIe." A sAMbhaLI kolaphilDanA bhAIone vadhAre pANI caDyuM ane joradAra javAba Apyo, "sAheba, jarA paNa vihAramAM truTi nahi rahe. gurudeva tamane jeTalA vahAlA che tethI vizeSa amane paNa vahAlA che. jarA paNa ciMtA karazo nahIM. vihAranI vyavasthA jovA mATe jarUrathI padhArazo." A saMvAda thayA pachI to vihArano raMga badalAI gayo ane te koI sthAnika vihAranA badale rASTrIya vihAra banI gayo. nirvANabhUmi pAvApurI rAjigirathI pAvApurI javAno nirNaya karavAmAM Avyo. rAjagiri rAjakIya dRSTie aitihAsika che, jyAre pAvApurI sAthe koI rAjakIya sabaMdha nathI, paraMtu bhagavAna mahAvIranI nirvANabhUmi hovAthI AdhyAtmika mahattva dharAve che. hajAro varSathI lokonI zraddhAnuM pavitra sthAna che. pAvApurI janAra potAne bhAgyazALI mAne che. kharekhara, pAvApurInuM vAtAvaraNa nirALuM che. munirAjo I. sa. 1951nI vIsamI Disembare eka divasa mATe pAvApurI padhAryA. pAvApurInA maeNnejarazrIe munionuM bhAvapUrNa svAgata karyuM. pAvApurImAM jalamaMdira, samovasaraNa ane bIjAM maMdironAM darzana karyAM. aDhI hajAra varSa pUrve zrI hastipAla rAjAnA samayamAM bhagavAna mahAvIra pAvApurI padhAryA tyAre prabhue jANyuM ke have jIvana zeSa nathI. teoe samAdhibhAve 'siddhAsana'mAM besIne aMtima mahAyoganI sAdhanA karI. yogAtIta banI zarIranA anaMta kALanA baMdhanano parityAga karI, siddha, buddha ane mukta thaI paramadhAma padhArI gayA. tyArathI pAvApurI eka mahAna tIrtha banI gayuM che. prabhue dehatyAga karyo te divasa divALInA parva tarIke UjavAya che. divALIne divase ahIM vizALa janamedanI UbharAya che. hajAro zraddhALuo divALInA divase pAvApurI pahoMce che. ahIM eka hajAra rUmavALI vizALa dharmazALA che. eka sAthe dazahajAra mANaso UtarI zake, jamI zake ane satsaMga karI zake teTalI vizALa vyavasthA zvetAmbara jaina saMghoe karI che. apApApurI, e pAvApurIno eka bhAga che ane ahIM grAmINa janatA nivAsa kare che, tyAM zrI jayaMtamunijI khAsa padhAryA. temaNe ghaNAM gharonI mulAkAta lIdhI. lokono pAvApurI mATe zuM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 194 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiprAya che, kevo dRSTikoNa che, te jANavA koziza karI. lokonA saMbhASaNathI lAgyuM ke pAvApurI pratye zraddhAnA dRSTikoNa karatAM AjIvikAnA kAraNe vadhu sadbhAva dharAve che. niraMtara seMkaDo yAtrIo Ave che ane chUTathI paisA vApare che, tethI AsapAsanAM gAmonI janatAne vyavasAyamAM ghaNo lAbha thAya che. pAvApurInAM maMdira : jalamaMdiramAM bhagavAnanI caraNapAdukA mUkavAmAM AvI che ane tenA upara eka madhyama kakSAnuM maMdira banAvyuM che. caraNa upara vIra saMvata eka evo ullekha karelo lekha che. A sivAya pAvApurIthI thoDe dUra khetaramAM eka vizALa samavasaraNa maMdira banAvyuM che. zrI jayaMtamunijI tyAM paNa gayA hatA. samavasaraNa joyA pachI ema lAgyuM ke sakala saMghe maLIne jo vizALa rUpa ApyuM hota to samavasaraNane yogya nyAya maLata. joke je karyuM che te paNa ghaNA parizramanuM pariNAma che. paraMtu ahIM to samagra bhAratanA dhoraNe nirmANa thavuM ghaTe che. samavasaraNa jovAthI sAro evo saMtoSa thayo. munizrIne thayuM ke ahIM AvanAra mATe jamavAnI vyavasthA karavAmAM Ave to yAtrIone sAro lAbha maLI zake tema che.' tyArabAda zrI jayaMtamunijI digaMbara maMdiramAM padhAryA. digaMbara maMdiramAM paNa jalamaMdira jevI vyavasthA che. tyAMnA kAryakaro vadhAre sajAga hoya tevuM jANI zakAya che. zvetAMbara maMdira karatAM tyAMnI svacchatA ghaNI sArI hatI. temaja maMdiranA karmacArIo paNa prabhu pratye ananya AsthA dharAve che. pAvApurIno nivAsa paripUrNa thatA have vihAranuM lakSya ghaNuM ja lAMbuM hatuM. Aje rAjagiri ane pAvApurInA je dhorI mArga banyA che te 1951mAM astitva dharAvatA na hatA. pAvApurIthI navAdA, koDaramA, barahi, basaThThA, bagodara thaI sametazikhara - madhuvana pahoMcavAnuM hatuM. lagabhaga 135 mAIla (215 ki.mI.)nI yAtrA hatI. rastAmAM gADha jaMgalamAMthI pasAra thavAnuM hatuM. pAvApurIthI zrI zaMkarabhAInA netRtvamAM jhariyA saMdhe ghaNI suMdara vyavasthA goThavI hatI. 1. atyAre samavasaraNa maMdirano ghaNo vistAra thayo che ane tyAM bhojananI vyavasthA upalabdha che. bhagavAna mahAvIranI pAvana bhUmi 195 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sametazikhara tarapha prayANa jhariyAnAM pacAsa zrAvaka-zrAvikAo vihAramAM sAtha ApI rahyAM hatAM. kalakattAnA paNa keTalAka zrAvako sAthe hatA. zrAvakoe eka Traka ane eka gADInI vyavasthA goThavI hatI. kalakattAthI rasoiyA bolAvyA hatA. pUjya tapasvIjI mahArAja AgaLa cAlatA ane temanA niyama pramANe sAme sTezana pahoMcyA pahelAM kazuM vAparatA nahIM. jyAre jayaMtamuni mela Trenane AgaLa javA detA ane potAnI lokala gADI pAchaLa calAvatA ane jyAM-tyAM sTezana karI, nAsto-pANI karI AgaLa vadhatA. vihArIonA nAstA mATe jyAM paDAva paDato tyAM maMgaLamaya vAtAvaraNa banI jatuM. AgaMtuka bALako tathA grAmajanone prasAda ApavAmAM Avato. mANaso khUba ja zraddhApUrvaka muni mahArAjone vaMdana karavA mATe dhasI AvatA. vihAra ghaNo sAtApUrvaka thaI rahyo hato. vacce rajoDInuM moTuM jaMgala pAra karyA pachI koDaramA Ave che. koDaramA abarakhanuM seMTara che. AsapAsa abarakhanI aneka khANa che. pUro pradeza abarakhanI khANothI udyogamaya banI gayo che ane hajAro mANasone rojI-roTI Ape che. koDaramAM pahoMcatA pahelAM eka AnaMdamaya utsavanuM Ayojana thaI gayuM. saurASTra nivAsI bhAIzrI ratilAlabhAI potAnA parivAra sAthe varasothI koDaramAmAM vasyA hatA ane eka abarakhanI khANa calAvatA hatA. koDaramAthI vIsa kilomITara dUra, rajoDInA jaMgala tarapha ratibhAInI khANa hatI. temane samAcAra maLyA ke pUjya munivaro rAjagiri ane pAvApurI thaIne Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koDaramA tarapha padhArI rahyA che. teo harSamAM AvI gayA. temanA manamAM bhaktino juvALa UmaTyo. teoe rajoDI pahoMcIne potAnI khANa upara pUjya munirAjo tathA vihAramAM cAlatA saMghano be divasano lAbha levAnI tatparatA batAvI. ratibhAIe khAsa vinaMtI karIne potAne tyAM rokAvAnuM nakkI karyuM. munirAjo mATe vihAranuM ghaNuM anukULa sthaLa hatuM. zrI saMgha jyAre ratibhAInI khANa para pahoMcyo tyAre temano apUrva utsAha UbharAyo hato. teo AkhA parivAra sAthe AvI gayA hatA. rasoDuM kholI dIdhuM hatuM. vihArI bhAIo mATe be divasanA bhojana uparAMta dareka prakAranI sagavaDatA goThavI hatI. "munirAjo ahIM birAje che" evuM eka moTuM benara teoe rastA para lagAvI dIdhuM hatuM. borDa vAMcIne ghaNAM bhAIbaheno darzanArthe AvI gayAM hatAM. baMne divasa pravacana, bhajana tathA jApano kAryakrama rAkhavAmAM Avyo. - ratibhAI abarakhanI khANa jovA mATe munirAjone laI gayA. bIjI khANa karatA abarakhanI khANa ghaNI vicitra hoya che. vAMkocUMko vaLAMka letI, goLa goLa pharatI khANa jamInamAM UtaratI jAya che. koI eka moTA ajagaranI guphA jevo khANano dekhAva hoya che. prakRtie potAnA garbhamAM karoDonuM abarakha chupAvIne rAkhyuM che. abarakhanI lAdI ekadhArI cAre tarapha phelAyelI nathI hotI, paraMtu abarakhano resiyo hoya che. arthAt abarakhano eka prakArano vAMkocUMko jaththo bhUminA peTALamAM goThavAyelo hoya che. jema jema A jaththo vaLAMka le, tema tema A khANa khodAtI jAya che ane UMDANamAMthI abarakha nIkaLatuM jAya che. bhAgya sArA hoya to abarakhanI moTI zITo (sheets) hAtha lAgI jAya, jenuM mUlya lAkhomAM hoya che. paraMtu bhAgya kharAba hoya ane A resiyo ekAeka aTakI jAya, AgaLa abarakha na maLe to udyogapatine lAkhonuM nukasAna paNa thaI zake che. abarakha bhAgyano khela che. ratibhAIne paNa sArI evI khANa hAtha lAgI hatI. abarakha sArA pramANamAM nIkaLatuM hatuM. munirAjone abarakhanI khANa joyA pachI lAgyuM ke kharekhara "bahu ratnA vasuMdharA" kahyuM che te sArthaka che. koDaramA H ratibhAInI khANathI 1951nI chavIsamI Disembare munizrI koDaramAM pahoMcyA. koDaramA vastuta: nAnuM gAma che. tenI bAjumAM moTuM zahera jhUmarI tilaiyA che. relave lAina para koDaramAM AvatuM hovAthI sTezananuM nAma koDaramAM ApyuM che. abarakhano arabo-kharabono vepAra koDaramAnA nAme cAle che, jethI koDaramAM vizvavikhyAta banI gayuM che ane jhUmarI tileyAne koI jANatuM nathI. sametazikhara tarapha prayANa I 197 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjo paNa ajANa hatA. koDaramA pAra thaI gayuM tyAre khabara paDI ke mULa zahera jhumarI tilaiyA che. koDaramAmAM relave sTezana choDI bIjI koI mahattvapUrNa jagyA nathI. koDaramAthI meina roDa jhUmarI tilaiyA thaI, barIha pAse jI. TI. roDamAM maLI jAya che. jyAre bIjI zAkhA koDaramAthI giriDiha jAya che. Ama roDanI dRSTie paNa koDaramA jaMkazana che ane tenuM mahattva dharAve che. roDa jaMkazananI ane giriDipha DAbI bAju rahI gayuM, tenI pUjya tapasvIjI mahArAje badhI noMdha lIdhI. giriDiha roDa choDIne munirAjo jhUmarI tileyA padhAryA. jhUmarI tilayAno jainasamUha: jhUmarI tirlayAmAM digaMbara jainonAM so jeTalAM ghara hatAM. terApaMthInAM paMdarathI vIsa ghara hatAM. badhAM jaina kuTuMbo mAravADI osavALa hatAM. temAM coraDiyA parivAra sAdhu-saMtanI sevAmAM tatpara rahe che. coraDiyA parivAra zvetAMbara terApaMthI hovAthI sthAnakavAsI sAdhuono vahevAra paNa jANe che ane potAnA sAdhu tarIke mamatA paNa dharAve che. jyAre digaMbara jaino sthAnakavAsI jaina sAdhunA vyavahArathI lagabhaga ajANa hoya che, tethI pUro lAbha levAmAM saMkoca pAme che. joke temanI bhaktimAM kacAza hotI nathI. ahIM eka vizALa digaMbara maMdira che ane pAse jaina bhavana paNa AveluM che. munirAjo jaina bhavanamAM UtaryA hatA. ratibhAInuM ghara paNa jhUmarI tirlayAmAM hatuM. temanAM patnI sAkarabahena sAthe vAtacIta karatAM jANavA maLyuM ke te pU. tapasvIjI mahArAjanAM sAMsArika kuTuMbanAM najIkanA dIkarI che. ratibhAI mahArAjazrInA jamAI nIkaLyA pachI to sau zrAvakone bhaktimAM anero raMga lAgyo ane vAtacItamAM hAsya ane vinoda paNa vadhyA. zrI ratibhAIe jhumarI tilaiyAmAM paNa ghaNI sArI sevA bajAvI. samasta mAravADI samAja sAthe saMbaMdha hovAthI, mAravADI jainone AmaMtraNa ApIne jaina bhavanamAM bolAvyA ane pravacanano lAbha apAvyo. jhUmarI tirlayAmAM vizrAMti maLI. jaina bhavananI sAmenI galImAM bIbIjI rahetAM hatAM. teo derAvAsI osavALa jaina hatAM. jhUmarI tilaiyAnA ghaNA jUnA rahevAsI hatAM. temanA pati moTA jamInadAra hatA ane samagra samAjamAM suprasiddha hatA. patideva svarge sidhAvyA pachI bIbIjIe potAno UMco vahevAra barAbara jALavI rAkhyo hato. temane dhanasaMpattino abhAva na hato. pote dilanA udAra ane bAhoza hovAthI vyavahAra sarasa rIte sAcavatAM. jaina bhavanamAM koI jaina sAdhu-saMta Ave to temanI hRdayathI apAra bhakti karatAM. Aje teo pU. tapasvI mahArAjanAM darzana karI dhanya thaI gayAM hatAM. vihAranA bhAIonA pUrA daLane potAne tyAM jamavAnuM AmaMtraNa ApyuM hatuM. ratibhAInuM ghara paNa temanI najIka ja hatuM, jethI bIbIjanA utsAhamAM ghaNo ja vadhAro thayo hato. zrI jayaMtamunijIe jhUmarI tirlayAmAM 'samayasAra' para pravacana ApyuM ane digaMbara-zvetAMbaranI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 198 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatA para jora ApyuM. vastutaH bhagavAna mahAvIrano paMtha eka ja che thoDA kriyAkAMDane laI be phAMTA paDyA che, mULa mAnyatAmAM jarA paNa bheda nathI, ityAdi siddhAMto samajAvyA. vAtAvaraNa ghaNuM ja bhAvasabhara banI gayuM. munizrI jaina maMdiramAM paNa darzana mATe padhAryA. derAvAsIbhAIno prazna ane samAdhAnaH eka derAvAsIbhAIe prazna karyo, "zuM tame mUrtino virodha karo cho ? zuM tame mUrtine bhagavAna nathI mAnatA ?" jayaMtamunijIe samAdhAna ApatAM kahyuM, "ame mUrtino koI virodha nathI karatA. ame mUrtine mUrti rUpe mAnIe chIe, bhagavAna rUpe nahIM. mUrti bhagavAnanI sthApanAnikSepa che, te bhAvanikSepa nathI. eTale mUrtipUjAmAM je AraMbha-samAraMbha thAya che ane phUla AdimAM je sAvadya kriyA che tene ame yogya nathI mAnatA. mUrtinI jo bhAvapUjA karavAmAM Ave to amane teno jarA paNa vAMdho nathI. mUrtinI jo koI niravadya pUjA kare to temAM amane jarA paNa kaSTa nathI. digaMbara bhAIoe phUla toDavAnuM baMdha karIne thoDo sudhAro karyo che. teo cokhAnA dANAne pILo raMga caDAvIne tene phUla rUpe mUrtine caDAve che. teoe teTalA pramANamAM hiMsA ochI karI che. haju AgaLa vadhe to saMpUrNa nirdoSa pUjA thaI zake che . | munizrInA uttarathI pelA bhAIne saMtoSa thayo ane ATalI sUkSma pAtaLI rekhAnuM prarUpaNa karavAthI temane ghaNo ja harSa thayo. pravacana pachI zrI jayaMtamunijI badhAM ozavALa gharomAM pagalAM karavA mATe padhAryA ane bIbIjIne tyAM paNa lAbha Apyo. coraDiyA parivAra sAthe bhaktisaMbaMdha baMdhAyo te Aja sudhI cAlu che. te parivAranA putra dharmendrakumAra jaina hAla bokAro rahe che, atyaMta dhanADhya che ane pUjya gurudevanI sevAmAM sadA tatpara rahe che. jhUmarI tilaiyAthI eka divasa caMdravArA abarakhanA kArakhAnAmAM mukAma karI 1951nI 29mI Disembare baharIcaTI padhAryA. baharI jI. TI. roDa upara AveluM roDa jaMkazana che. ahIM paTanAno meina roDa jI. TI. roDane maLe che. baMne rastA khUba moTA hovAthI baharInuM ghaNuM mahattva vadhI gayuM che. jI. TI. roDa parathI hajAro gADIo pasAra thAya che, tethI baharI musApharo ane DrAivaronA bhojana ane vizrAma mATenuM moTuM kendra banyuM che. A kSetra vAhanonI avarajavarathI satata dhamadhamatuM hoya che. munirAjo baharImAM paNa ghaNI sAtA pAmyA. baharIthI barakAThA ane bagodara thaI DumarI javAnuM hatuM. DumarI gAme pahoMcatAM jI. TI. roDa choDIne madhuvana (sametazikhara) javAnuM hatuM. barakaThAmAM ThaMDA pANIno rAmakuMDa ane garama pANIno lakSmaNakuMDa suprasiddha che. ahIMnA kuMDanI vizeSatA e che ke eka mAIla dUrathI paNa kuMDamAMthI nIkaLatA varALanA goTA joI zakAya che. sametazikhara tarapha prayANa ] 199 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANI eTaluM badhuM garama hoya che ke cokhAnI poTalI temAM mUkavAmAM Ave to 17 miniTamAM bhAta taiyAra thaI jAya. pANI kAyama UkaLatuM rahe che. vizvamAM ATalA uSNa tApamAna dharAvatA garama pANInA kuMDa bIje kyAMya haze ke kema te zaMkA rahe che. jo koI kuMDamAM nahAvA paDe to tenI cAmaDI UtarI jAya ane tenuM mRtyu nIpaje. khUbI e che ke lakSmaNakuMDanuM pANI ATaluM badhuM UkaLatuM rahe che, jyAre rAmakuMDanuM pANI tenI pAse hovA chatAM zItaLa hoya che. A paNa prakRtinuM eka rahasya che. baMne kuMDa baMne bhAIonA svabhAvanuM smaraNa karAve che. pANImAM gaMdhakanI gaMdha Ave che. gaMdhakanA kAraNe pANI garama thAya che te spaSTa joI zakAya che. munizrI kuMDa pAsenI dharmazALAmAM padhAryA ane tyAM ja vizrAma karyo. - vijJAna jaNAve che ke jamInamAM gaMdhakano pahADa hoya che, jenI phATamAMthI vahetuM pANI upara Ave che. gaMdhakanA sparzathI pANI khUba garama thaI jAya che. gaMdhaka pote svabhAvathI garama dravya che ane tenA saMparkathI zItaLa jala garama thaIne vahe che. AthI samajI zakAya che ke dravyo ekabIjAne sArI ke narasI asara kare che ane potAnA guNothI anyane prabhAvita kare che. bagodaramAM dhArmika ciMtana : munirAjo barakaThAthI bagodara AvyA. bagodara paNa ghaNA rastAonuM kendra che ane tyAM moTuM bajAra che. ahIM eka saMnyAsIno Azrama che. zrI jayaMtamunijI Azrama jovA khAsa gayA hatA. tenA mahaMta hAjara na hatA, paraMtu temanA bhaktoe umaLakAthI svAgata karyuM hatuM. AzramamAM samanvayanuM vAtAvaraNa hovAthI jayaMtamunine AnaMda thato hato ane dharma-saMpradAyanA viSaya para thoDuM ciMtana thayuM. dharmanA nAme viSamatAo UbhI karI, ekabIjAne nIcA dekhADI, dhArmika mANasoe kharekhara dharmanI hatyA karI che. dharma to badhAne eka sUtramAM bAMdhe che. dharmano bheda mAnavajAti mATe viSa samAna che. komyunisTa cInanA mAo tsa tuMge dharmane aphINanA nazA jevo kahyo che. vastuta: A dharmanI niMdA nathI, paraMtu dharmathI utpanna thatA vibheda, kleza ane yuddhane lakSamAM rAkhI kahevAtA dhArmika mANasonI niMdA che. dharmanA nAme dharmaguruoe potAno ahaMkAra poSavA mATe bhedabhAva Ubho karyo che, ane vADAbaMdhI karI che. janatA bicArI bhoLI hovAthI AvA dharmaguruonI lIlAmAM phasAI jAya che ane bhAI-bhAI ekabIjAthI dUra thaI jAya che. samanvayavAda e dharmanA prANa che. DumarImAM jhariyAnA zrAvako dvArA svAgataH bagodaramAM ja darzanArthe AvavA lAgyA hatA. jhariyAthI bIjA bhAIo DumarI pahoMcavAnA hatA. DumarI jaMgalanA kinAre eka roDa jaMkazana che. DumarIthI jI. TI. roDa kalakattA tarapha jAya che. jyAre bIjo roDa giriDihathI koDaramA ane paTanA jAya che. dakSiNa dizAno mArga beramo sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 9 200 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kolaphilDa, jainA moDa ane jamazedapura tarapha jAya che. cAre dizAnA mukhya mArganuM kendra hovAthI sarakAre DumarIne sAruM evuM mahattva ApyuM che. DumarImAM moTI hAiskUla tathA haoNspiTala che. bagodarathI bAra mAIla lAMbo vihAra karI 1951nI trIsamI Disembare munizrIe DumarI DAka baMgalAmAM padArpaNa karyuM. haju to pAtrA mUkyA na hatA tyAM zrAvako UbharAvA lAgyA. mukhyatve jhariyAnA zrAvako AvyA hatA. kalakattAthI paNa thoDAM bhAI-baheno AvI pahoMcyAM hatAM. madhuvana (sametazikhara) koThInA bhAIo paNa DumarI AvI gayA. kolaphilDa-jhariyA taraphathI munirAjonuM DumarImAM paheluM svAgata hatuM. DumarImAM lagabhaga saMgha jamaNa jevuM thaI gayuM. baheno maMgaLagIta gAtI hatI. zrAvaka-zrAvikAnA manamAM premano Ubharo hato. sthAnakavAsI jaina saMto ATalo lAMbA vihAra karI A pradezamAM pahoMce te temanI kalpanAthI bahAra hatuM. derAvAsI munio sametazikharanI jAtrAe raDyA-khaDyA AvI paNa jatA hatA, paraMtu sthAnakavAsI saMto A pradezamAM padhAre te na dhArI zakAya tevo vizeSa lAbha hato. have jhariyAnAM zrAvaka-zrAvikAno gADha paricaya thayo. teo hasI-majAka ane vinodI svabhAvanAM, UMce avAje vAta karavAnI TevavALAM, chatAM saraLa, dhArmika ane bhaktivAna hatAM. jhariyAnAM zrAvaka-zrAvikAo sAthe bhakti uparAMta UMDo AtmIya saMbaMdha sthApita thaI gayo. gurudeva kahe che ke atyAra sudhI te saMbaMdha jaLavAI rahyo che. te vakhatanA zrAvakonA bhAva Aje tenI pachInI peDhIomAM paNa UtarI AvyA che ane haju paNa tenAM pratyakSa darzana thAya che. zrI jayaMtamunijI pratye jhariyAnuM vizeSa AkarSaNa akhaMDabhAve jaLavAI rahyuM che. DumarI jaMgalamAM mANasa para vAghano humalo : haju zrAvako UbharAI rahyA hatA tyAM ja khabara AvyA ke eka mANasane jaMgalamAM vAghe ghAyala karyo che. jayaMtamunijI haoNspiTalamAM te mANasane jovA mATe khAsa gayA. A mANasane vAgha UMDA nahora besADI dIdhA hatA ane chatAM te kevI rIte bacI gayo te vAta sAMbhaLIne ghaNuM Azcarya thayuM. tenA sAthIdAre jaNAvyuM ke vAghanI sAthe jyAre jhapAjhapI cAlatI hatI tyAre kolaphilDamAM DAyanAmAiTano visphoTa thayo. ekAeka bhayaMkara avAjathI vAgha camakIne bhAgI gayo. kudarata kevI rIte bacAve che tenuM A pratyakSa udAharaNa hatuM. jyAM manuSyanI buddhi kAma karatI nathI tyAM tenuM puNyabaLa kAma kare che. mANasa nirAdhAra hato, tethI manizrIe sAthenA zrAvakone tene madada karavAnI preraNA paNa ApI. jhariyAnI vIrajI beMkanA mAlika vIrajIbhAI: jhariyAnI suprasiddha beMkanA mAlika, jhariyA saMghanA pramukha ane dharmaraMge raMgAyelA vIrajIbhAI ratanazI saparivAra DamarI padhAryA. darzanano lAbha laI te ghaNA ja harSita thaI gayA. teo mULa sametazikhara tarapha prayANa 1 201 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kacchanA vatanI hatA. temaNe potAnA nAmathI ja "vIrajI beMka'nI sthApanA karI che. kacchanI saMskRti temaNe barAbara jALavI rAkhI hatI. gharamAM paNa e ja prakAranuM sadAcArabharyuM vartana rAkhatA hatA. buddhizALI hovAthI dhArmika jJAnamAM paNa UMDo rasa dharAvatA hatA. ATalo moTo kArobAra hovA chatAM pratidina 4thI 5 sAmAyika karatA. temanAM dharmapatnI zrImatI caMcaLabahena dharmaArAdhanAmAM khUba sajAga hatAM ane daDhatApUrvaka dharmaniyamanuM pAlana karatAM hatAM. baMne mANaso dAnezvarI, udAravRttivALAM ane satkarmamAM dhana vAparavAmAM mokhare rahetAM hatAM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 202 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsa tIrthaMkaronI parama pAvana nivagabhUmi DumarIthI sametazikharano 22 kilomITarano vihAra hato. DumarI be divasanI sthiratA karI, ArAma laI, 195ranI bIjI jAnyuArIe madhuvana padhAryA. A vihAramAM seMkaDo bhAIo-baheno sAthe joDAyAM hatAM. jinazAsananA ane bhagavAna mahAvIranA jayanAdathI jaMgala gAjI UThya hatuM. zikharajInI taLeTI madhuvana moDathI cAra mAIla aMdara che. cAra mAIlano rasto jarA paNa sAro nathI. rastAmAM relave krosiMga paDe che. maMdiro pAchaLa karoDo rUpiyA kharca karanAra jaina samAja A cAra mAIla mATe koI paNa prakAranI sagavaDatA karI zakyo nathI te Azcaryajanaka che. jainoe sAcI rIte prayAsa karyo hota to moDathI madhuvana sudhI relave vibhAga chUkachUkagADI besADI zakta. nerogeja gADI Ava-jA karatI raheta. yAtrIone A moDa upara ghaNI ja takalIpha bhogavavI paDe che. samayasara vAhano na maLatAM yAtrIo A ekAMta bhayAnaka jaMgalamAM lUMTAI jAya che. tyAM UtaravA ke UbhA rahevA mATe eka nAnI dharmazALA paNa banAvI nathI. A moDa para pIvAnuM pANI paNa maLavuM muzkela che. jaina samAja mATe A kharekhara eka lAMchana che. bhAratano sauthI dhanADhya varga jaina samAja che. ekatAno abhAva ane UMDI dRSTi na keLavavAthI A badhI khAmIo najare paDe 1. chellAM pacAsa varSamAM ghaNo sudhAro thaI gayo che ane yAtrIone te samaya jeTalI muzkelI paDatI nathI. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sametazikharanA prAMgaNamAM muni mahArAja giriDihano mukhya rasto choDI IsarI moDa upara AvyA ane sametazikhara mATe AgaLa vihAra karyo. sAme virATa pArzvanAthanI pahADI (parvata)nAM darzana thAya che. pAMca hajAra phUTa UMcI zikharajInI pArasanAtha TUMka jANe AkAzamAM koI maMdira bAMdhyuM hoya tevo prabhAva vistAra che. e jotAM ja manomana mastaka namI paDe che. dhanya che e bhaktajanone, jeoe ATalI UMcAI upara AvAM suMdara maMdira bAMdhIne adbhuta dharmazraddhA pragaTa karI che. teo samAjasevAnuM ane prabhubhaktinuM uttama udAharaNa ApI gayA che. sAcuM puNya karma karI jIvanane dhanya karI gayA che. sametazikharanA prAMgaNamAM praveza karatAM mana haLavuM phUla thaI gayuM. pUjya tapasvIjI mahArAjanAM nayana azrubhInA thayAM. teoe sAMsArika avasthAmAM varSo pUrve sammatazikharanI yAtrA karI hatI ane ahIMthI temane viraktino bodha maLyo hato. pharIthI A pUNyabhUmimAM pagaluM mUkatAM temanuM hRdaya AnaMdavibhora banI gayuM hatuM. jyAre jayaMtamunijI mATe A prasaMga prathama hato. hajAro lokonA mukhethI pArasanAthanI pavitra gAthAonuM vAraMvAra varNana sAMbhaLyuM hatuM, teno Aje sAkSAtkAra thaI rahyo hato. pArasanAtha parvatanA upAMtyamAM paga mUkatA devAdhideva vIsa tIrthakarono itihAsa Ubho thavA lAge che. zrI jayaMtamunijIe bAlyAvasthAmAM kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye racelA 'triSaSThizalAkA puruSacaritra'nA daze bhAganuM vAMcana karyuM hatuM. emAM aneka vakhata sametazikharano nAmollekha hovAthI emanA manamAM enA darzananuM kutUhala hatuM. varaso pachI Aje e jijJAsAnI tRpti thatAM, pratyakSa darzana karavAno avasara Avyo hato. eka adbhuta dhanya ghaDI AvI hatI. zvetAMbara koThImAM munirAja sthira thayA. tyAMnA menejaro, karmacArIo tathA koThInA prabaMdhako sau hAjara hatA. sarvamAM bhaktinI uttama bhAvanA pragaTa thatI hatI. ahIM saghaLI sagavaDatAo upalabdha hatI ane munione anukULa sthAna hovAthI mana vizrAma pAmyuM hatuM. rAjagirinI jema ahIM paNa samasta pUrvabhAratanAM zrAvaka-zrAvikAo UbharAvA lAgyAM. traNa divasanI sthiratA hatI. saue pravacanano lAbha uThAvyo. zrI jayaMtamunijIe vibhinna saMpradAyonI koThIomAM padArpaNa karI aikya bhAvanAnuM poSaNa thAya tevo prayAsa karyo. du:khanI vAta e hatI ke sametazikhara mATe varSothI digaMbara-zvetAMbara vacce ugra vivAda cAle che. Akho pahADa zvetAMbaranI mAlikIno che. ekaso varSa jUno vivAda: aMgrejoe korTamAM pheMsalo karI zvetAMbarone samagra pahADanI mAlikI suprata karI, rajisTrezana karI ApyuM hatuM. digaMbarone phakta yAtrA ane pUjApATha karavAno vidhivata hakka Apyo hato. paraMtu ATalA hakkathI digaMbara samAjane saMtoSa na thayo. pahADano saMpUrNa hakka meLavavA temaNe 2. rastAnA nAkAne pUrva bhAratamAM moDa kahe che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 204 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puna: adAlatanAM bAraNAM khakhaDAvyAM. aMgrejo gayA eTale temaNe Apelo cukAdo baratarapha thaI gayo hato. bhArata AjhAda thatA digaMbara samAje navesarathI potAnA hakkanI laDAI zarU karI. pariNAme banne pakSanA prativarSa lAkho rUpiyA korTa-kacerImAM vaparAya che. karmacArIomAM paNa nAnImoTI mArAmArI thatI rahe che. kyAreka AvA vivAdathI dUrathI AvelA ajANyA yAtrALuo bhAre musIbatamAM mukAI jAya che. ekaso varSathI adAlatanuM yuddha cAlu che. kesa karanArAo marI paravAryA che, paraMtu kesa haju jIve che. baMne samAjanA agresaroe ghaNA prayAsa karyA, paNa saphaLatA maLI nathI. lAge che ke A kesa haju seMkaDo varasa sudhI cAlato raheze. kharuM pUcho to zvetAMbara-digaMbara baMne samAja mATe A eka moTuM grahaNa che, eka kalaMka che ane eka moTuM durbhAgya paNa che. AvI gUMcavaNane sudhAravI ghaNI muzkela che. jerUsalemamAM yahUdI ane musalamAna cAraso varSathI laDI rahyA che. lohInI nadIo vahetI rahI che, paraMtu yuddhano aMta nathI Avyo. dharmanAM yuddho, kadAgraho ane hakkanI Asakti ghaNI ja bhayAvaha hoya che. A klezanAM mULiyAM bahu UMDAM che. je dharma suleha ane zAMtino saMdeza Ape che tenA nimitte AvAM ramakhANa thAya, tenA jevuM bIjuM moTuM zuM durbhAgya hoI zake? hakIkatamAM A dharmanI nahIM, saMpatti ane hakkanI laDAI che. saMpatti klezanuM moTuM kAraNa che. bhagavAna saune sabuddhi Ape. ApaNA munirAjo sthAnakavAsI hovAthI baMne mATe taTastha hatA. traNa divasanA occhavamAM koI saMgharSa na hato. tethI digaMbara-zvetAMbara baMne koThInA bhAIoe UMDo rasa laI muni mahArAjane satkAryA hatA. sametazikharamAM zvetAMbaranI eka koThI che, jyAre digaMbaranA terApaMthI ane vIsapaMthI evA be paMtha hovAthI tyAM baMnenI moTI koThIo che. teo baMnemAM jhINavaTabharelo matabheda cAlu rahe che. tethI baMne eka thaI zvetAMbarano sAmano karI zakatA nathI. e ja rIte zvetAMbara ekalA hovAthI e be koThIno pUro sAmano karI zakatA nathI. tethI saMgharSa satata saLagato rahe che. sametazikhara pahADanI yAtrA : koThIthI vihAra karI sametazikhara pahADanI yAtrA karavAnI hatI. cha mAIla caDhavuM, cha mAIla pharavuM ane cha mAIla UtaravuM, Ama aDhAra mAIlanI yAtrA ekasAthe saMbhava na hatI. tethI uparanA jalamaMdiramAM rAtrivAsa karavAnuM nakkI karyuM. sAmAnya rIte pahADa upara koI rAtrivAsa karatuM nathI. jalamaMdiramAM rAtanA cokIdAranI ane bIjI vyavasthA hovAthI tyAM rAtrivAsa karI zakAya tevuM che. pUjya munizrI jalamaMdira padhAryA. AhAra-pANI patAvI, pArasanAtha TUMkanI yAtrA karI, puna: vIsa tIrthakaronI parama pAvana nirvANabhUmi 9 205 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jalamaMdira padhArI gayA. kharekhara, jalamaMdira eka prakAranuM vizrAMtibhavana che. adbhuta zobhA dharAve che. jharaNAnuM mIThuM pANI kuMDamAM UbharAtuM rahe che. jalamaMdiranuM vAtAvaraNa alaukika che. jalamaMdiramAM rAtrivAsa karavo te sadbhAgyanI vAta che. munizrIne jalamaMdirano rAtrivAsa ghaNo ja AnaMdadAyaka lAgyo. yAtrALuo mATe parvatamAM uttama prakAranI vyavasthA goThavI che. yAtrALu pAchA phare tyAre gaMdharvanALA upara dareka yAtrIne eka moTo lADavo ane sevA ApavAmAM Ave che. mIThA pANInA mATalA bharelA hoya che. A lADavo khAtA kSudhAtura yAtrIo saMtoSa pAme che ane aMtaranA AzIrvAda varasAve che. je lokoe A vyavasthA vicArIne amalamAM mUkI che teo lAkha lAkha abhinaMdanane pAtra che. parvata upara jyAM sIdhuM caDhANa che tyAM pagathiyAM bAMdhavAmAM AvyAM che. A raste AkhA pahADamAM hajAro pagathiyAM mukAyelAM che. yAtrIonI sagavaDatA mATe jemaNe potAnI saMpattino bhoga-upabhogamAM upayoga na karatAM, satkarmamAM vAparI, A pagathiyAMo baMdhAvyAM che, teo ghaNuM puNya kamAyA che. temanAM satkarmonI koI tulanA thaI zake tema nathI. eka eka pagathiyAM para yAtrI potAno sadbhAva varasAvato jAya che ane bAMdhanAra pratye AzIrvAdanI mIThI lahera mUkato jAya che. A sevA ApanArAo zAsananA sAcA premI hatA. teo zAsanano hArda samajI zakyA hatA. zikharajI upara caMdanavRkSanAM jaMgalo che. Akho parvata rasALa ane phaLadrupa bhUmivALo che. jaMgalanI prAkRtika zobhA nirALI che. pahADanAM tathA prakRtinAM darzana karI, manamadhukara rasapAna karI puSTa thayo. lAgyuM ke A caDANa ghaNuM ja sArthaka thayuM che. munizrInuM mana AnaMdita hatuM tyAre eka hRdayadrAvaka prasaMga banyo je jaNAvavo jarUrI che. jalamaMdiramAM khedajanaka ghaTanA : jalamaMdiramAM rAtanA nava vAgyA hatA. ghora aMdhakAra jAmyo hato. te vakhate eka mahArASTrIyana jaina parivAra yAtrAe Avelo hato. te parvatathI sarvathA ajANa hatA eTale pahADamAM bhUlA paDI gayA hatA. AvA aMdhArAmAM teo jalamaMdira AvI caDyA ane eka osarImAM beThA. hajI to A bicAro parivAra zvAsa le ane thoDo ArAma kare te pahelAM jalamaMdirano cokIdAra tyAM pahoMcI gayo ane pUchayuM, "tuma kauna ho?" parivAranA mukhya vyaktie javAba Apyo, "hama digaMbara jaina hai." haju ATaluM bolyA tyAM to cokIdAra kopAyamAna thaI gayo. digaMbara-zvetAMbaranA prabaLa bhedapravAha cAlatA hatA. digaMbarane ahIM UtaravA na devo tevI zvetAMbara koThInI kaDaka AjJA hatI. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 206 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cokIdAra tADukyo, "tuma loga yahAM ghUsA kaise? jAnate nahIM ho, ye zvetAMbara koThI che, tuma jaladI se bAhara nIkalo." parivAramAM bALa-baccAM ane strIo sAthe hatAM. badhAM raDavA jevA thaI gayAM. hAtha joDI, tUTI phUTI hindImAM bolyAM, "bhAIsAba, aba hama kahA jAyeMge?" cokIdAra kahe, "hamako kucha sunanA nahi hai. tuma jahannama meM jAo." cokIdAra jora karIne temane uThADavA lAgyo. eTalAmAM zrI jayaMtamunijInI najara A loko para paDI. munizrI tarata ja pAse gayA. pahelA parivArane zAMti ApI. cokIdArane samajAvavA koziza karI. cokIdAra kahe, "bAbA, hamArI nokarI calI jAyegI. Apa bIcameM mata AIe." munijIe kahyuM, "yadI aisA hai to hama bhI nikala jAyeMge." A vAta sAMbhaLIne cokIdAra DhIlo paDyo. thoDA mANaso paNa bhegA thaI gayA. pelo parivAra to DaranA mAryo kaMpI rahyo hato. munizrIe kahyuM, "are bhaiyA, zvetAMbara-digaMbara kA bheda baDA hai ki mAnavatA baDI hai? yaha prazna mAnavatA kA hai. Apa loga kisI kiMmata para ise nikAla nahIM sakate, varanA abhI bahuta baDA jhamelA hogA." ATaluM dabANa karyA pachI mAmalo thALe paDyo. mahArASTrIyana parivAra varaMDAmAM sUto munizrInI preraNAthI tene pAtharavA zetaraMjI ApavAmAM AvI. juo to kharA, bhedabhAvane kAraNe ahiMsAvAdI jaino kevuM hiMsAnuM tAMDava khelatA hoya che? keTalo rAgadveSa vadhI gayo che! bhagavAnanA Adezone kinAre mUkI, bhagavAnanI bhUmi mATe bAMyo caDAvI laDavA taiyAra thAya che. keTaluM dhRNita pariNAma AvyuM che! vicAro ke A kuTuMbane rAtre bahAra dhakelyuM hota to tenI zuM dazA thAta? prabhu saune sabuddhi Ape ane sau vIramArga para cAlavAno prayAsa kare tevI prArthanA sAthe munirAjo nidrAdhIna thayA. sametazikhara pahADanI prAkRtika zobhA : savAranA pelo parivAra munizrI sAthe vihAramAM cAlI nIkaLyo. ahIMthI pAchuM madhuvana koThImAM javAnuM na hatuM, paraMtu pahADanI pelI bAjunA DhoLAva bharelA mArgathI sIdhuM nimiyAghATa UtaravAnuM hatuM. A rasto prAkRtika sauMdaryathI zobhAyamAna hato. vIsa tIrthakaronI parama pAvana nirvANabhUmi 7 207 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munijIno manamakaraMda rastAnI zobhA joI khIlI UThyo hato. baMne bAjunI lIlIchama latAo jANe puSpavarSA karI rahI hatI. pakSIo madhura kalaravathI jANe zAstranA maMtradhvani bolI rahyA hatA. jharaNAnA kalakala ninAda ane motI jevuM sphaTika pANI netra ane kAnane ekasAthe saMtoSa ApI rahyA hatA. A jharaNAMnI saumyatA prAkRtika sattvaguNanI parAkASThA hatI. Akhe raste aneka jAtanAM phaLa paDelAM hatAM. vahelI savAre AvelA kaThiyArA ane bhArA laIne cAlyAM jatAM mahilAvRMda gujarAna mATe keTalo bhagIratha prayAsa karatA hatA teno khyAla ApatA hatA. ema lAgatuM hatuM ke A sthAna choDIne na jatAM ahIM ja koI kaMdarAmAM besI dhyAnano AnaMda levo joIe. kharekhara, arihaMto ane munio AvA parvatathI AkarSAIne ahIM samAdhistha thayA hoya to koI navAI nathI ! - tyAgI saMto mATe A parvatIya kaMdarAo kharekhara sAcI sAdhanAbhUmi che. paraMtu duHkhanI vAta che ke AvA raLiyAmaNA parvatamAM jaina dharmanA ke anya saMpradAyanA eka paNa sAdhu-mahAtmA ke brahmacArI jovA na maLyA. na koI sAdhanAbhUminAM darzana thayAM ke na koI adhyayanasthaLa dRSTigocara thayuM. Akho rasto vAMdarAothI ane gujarAna calAvatA garIba mANasothI bharelo hato. prakRtie potAnuM anupama sauMdarya cArekora veryuM hatuM. karoDonI saMpadA vanazrI rUpe A pradezamAM bichAvI rAkhI hatI. sametazikharanA mahAvaibhavane manomana namana karatA ane tenI divyatAno AnaMda letA munirAjo nimiyAghATa dharmazALAmAM padhArI gayA. nimiyAghATa : munizrI 1952nI cothI jAnyuArIe nimiyAghATa bahAduranA baMgale pahoMcyA. sAthIo madhuvanathI roDa raste AgaLathI nimiyAghATa AvI gayA hatA. munirAjone sAtA Upaje, sau vihArIonI uttama sevA thAya tevI prabaMdhakoe suMdara vyavasthA karI hatI. nimiyAghATa potAnuM nirALuM mahattva dharAve che. te jI. TI. roDathI najIka che eTale jo parvatanI taLeTIno vikAsa karavAmAM Ave to yAtrALu mATe eka navI sagavaDatA UbhI thaI zake. nimiyAghATano vikAsa kema thayo nathI te vicAraNIya che. ojhA parivAra nAmanuM moTuM jamInadAra kuTuMba ahIM varSothI vase che. eka AlIzAna makAna bAMdhIne ane suMdara bagIco vikasAvI e parivAra sAthe nivAsa kare che. A ojhA jaina saMtonA ananya premI ane bhaktivALA che. saMtone sAtA upajAve tevo temanA parivArano uttama vyavahAra che. mAdhurya bharelI, namratAyukta vANI ojhAnuM bhUSaNa che. nimiyAghATano je kaMI vikAsa thayo che te zrI ojhAnA puruSArthanuM phaLa che. teo badhI rIte ApaNA samAjane anukULa che. ahIM zvetAMbara ane digaMbara baMnenI dharmazALAo che ane temanAM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 2 208 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI jhaghaDo nathI. ahIMnI AmajanatA upara paNa ojhAbhAIno prabhAva dekhAya che. prAkRtika dRSTie nimiyAghATa atyaMta raLiyAmaNI jagyA che. nAnakaDo pAtaLo roDa sApanI jema vAMkocUMko thato pahADa upara caDe che te dazya ghaNuM netraraMjana che. nimiyAghATanuM AkhuM vAtAvaraNa badhI rIte zAMtithI bhareluM che. katrAsa tarapha vihAra : vihAra mATe katrAsanA zrAvaka bhAIono Agraha vadhato jato hato. devacaMdabhAI amulakhabhAI mahetA katrAsanA mAtabara zrAvaka hatA. temanI tathA ratibhAI davenI bhAgIdArImAM ghaNI koliyArIo hatI. devacaMdabhAI rAjagiri AvIne vinaMtI karI gayA hatA. devacaMdabhAI, phUlacaMdabhAI, rAyacaMdabhAI, jecaMdabhAI tathA ratibhAI dave - A badhA bhAIo vihAramAM sAro evo bhAga letA hatA. jhariyAnA zaMkarabhAInuM netRtva hatuM. sau sAthe haLI maLIne sevA ApatA hatA. zaMkarabhAI sAthe kalakattAnA mitronI maMDaLI sAmela thaI. A maMDaLImAM ratibhAI ghelANI ane maganabhAI desAI mukhya hatA. te uparAMta ratibhAInA kAkA muMbaIvALA zAmaLajIbhAI ghelANI, gulAbabhAI meghANI, zAMtibhAI ane bhUpatabhAI maLIne cha jaNanI TIma banI hatI. zaMkarabhAI tathA zAmaLajIbhAI ghelANInI dostI khUba jAmI hatI. trAsavALA bhAIoe prastAva mUkyo ke pUjya munivaro sarvaprathama katrAsamAM pagalAM kare ane tyArabAda jhariyA padhAre. beramothI maNibhAI koThArI, navalabhAI, mohanabhAI, becarabhAI, kRSNAbhAI, amRtabhAI dozI avAranavAra AvatA hatA. beramonI vinaMtI UbhI hatI. beramo, katrAsa ane jhariyA traNe kendramAM pagalAM karavAnuM nakkI hatuM. devacaMdabhAInI vinaMtIne mAnya karI vihAra evI rIte goThavavAmAM Avyo ke sarvaprathama trAsa javuM, tyArabAda jhariyAmAM pagalAM karavAM. jhariyAmAM aThavADiyuM sthiratA karI puna: katrAsa thaI beramo AvavuM. TATAnagarathI zrI narabherAmabhAI nakkI karIne gayA hatA ke TATAnagara thaIne Ape kalakattA vadhAravAnuM che. cAturmAsane vAra hatI. tethI badhAM kSetrane pUro nyAya ApI zakAya tevI anukULatA hatI. A prastAva saue maMjUra karI lIdho ane vihAranI javAbadArI paNa potapotAnI rIte svIkArI lIdhI. nimiyAghATathI trAsagaDha sudhInI javAbadArI katrAsanA zrI saMghe svIkArI. joke vihAramAM badhA bhAIo sAthe ja hatA. 19paranI pAMcamI jAnyuArIe nimiyAghATathI topacAcI AvavAnuM thayuM. topacAcI e pANIsaplAyanuM bahu moTuM kendra che. kolaphilDamAM nIce kolaso hovAthI pIvA yogya pANI nIkaLatuM nathI, tethI sarakAre topacAcInA pahADano lAbha laI, vizALa baMdha baMdhAvyo. emAM moTuM jaLAzaya banAvyuM che. parvatIya jharaNAMnuM pANI svaccha, nirmaLa, svAdiSTa ane Arogyavardhaka che. topacAcI atisuMdara ramaNIya jovAlAyaka sthaLa che ane tyAM ghaNo ja AnaMda thayo. topacAcIthI sIdhuM katrAsa javAnuM vIsa tIrthakaronI parama pAvana nirvANabhUmi 7 209 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatuM. te samayamAM haju katrAsamAM upAzraya banyo na hato, tema ja koI dharmazALA jevuM sArvajanika sthAna paNa na hatuM. katrAsamAM dharmalAbha H 1952nI sAtamI jAnyuArIe katrAsamAM Agamana thayuM. devacaMdabhAI ane ratibhAI bhAgIdAra hovAthI temaNe pAsepAse vizALa makAno banAvyAM hatAM. AkhA katrAsa gAmanuM netRtva A baMne bhAIo karatA hatA. devacaMdabhAInA makAnamAM munizrIe eka saptAhanI sthiratA karI hatI. AkhA samAjamAM moTo prasaMga Avyo hoya te rIte sahu koI atyaMta utsAhamAM AvI gayA hatA. ahIM digaMbara jaina maMdira che. zrI caMdanamalajI jaina digaMbara samAjanuM netRtva saMbhALatA hatA. digaMbara, sthAnakavAsI ane derAvAsI, badhA samAna bhAve munizrInA svAgatamAM joDAyA hatA. zrIyuta ratibhAI dave tyAMnA gujarAtI samAjanuM netRtva saMbhALatA hatA, tethI phakta jaino ja nahi, paNa samagra gujarAtI samAjanA dhoraNe pUjya munivaronuM katrAsamAM svAgata thayuM hatuM. gujarAtathI pagapALA cAlIne katrAsa sudhI AvanArA munirAjo prathama jaina saMta hatA. ahIM derAvAsI saMto paNa kyAreya padhAryA na hatA. AkhA samAjamAM AnaMda-utsava chavAI gayo. zrIyuta ratibhAI davenA phaLiyAmAM pravacana mATe zAmiyANo bAMdhavAmAM Avyo hato. zrI jayaMtamuninI uMmara nAnI hatI, paraMtu jozIlA pravacanano samAja para UMDo prabhAva paDyo. pUjya tapasvI mahArAjanA ramUjI TucakA saunAM hRdayane jItI letA ane naitika upadeza gaLe UtarI jato. dhIre dhIre pravacanamAM saMkhyA khUba vadhavA lAgI. pravacana rAtrinA samaye thatuM. cAretarapha koliyA2Io hovAthI sarvatra gujarAtI parivAro vasI gayA hatA. teo sau sAMjanA pravacanamAM AvavA lAgyA. jhariyA ane karamiMdathI paNa moTI saMkhyAmAM bhAIo-baheno katrAsa pahoMcI jatAM hatAM. pratidina ekathI eka caDhiyAtI prabhAvanA thavA lAgI. trAsamAM traNa divasanA aThThama upavAsanuM Ayojana karavAmAM AvyuM. ATalA nAnA saMghamAM 100thI vadhAre aThThama thayA. tamAma dharmapremI baMdhuoe traNa divasanA upavAsa karIne utsava upara kaLaza caDhAvyo hato. jayaMtamunijIe sAmUhika akhaMDa dhUnanuM je Ayojana zarU karyuM hatuM tenA maMgalAcaraNa katrAsathI thayA. covIsa kalAkanI akhaMDa dhUna goThavavAmAM AvI. dhUnanuM netRtva jecaMdabhAI tathA rAyacaMdabhAIe mukhya rUpe saMbhALyuM hatuM. A dhUna badhA vihAromAM, cAturmAsamAM ane pUjya tapasvIjI mahArAje rAjagirimAM saMthAro karyo tyAM sudhI barAbara cAlatI rahI. dhUnanA zabdo A pramANe hatA : bhagavAna bhajo, bhagavAna bhajo, bhagavAna thavA bhagavAna bhajo, bhagavAna bhajo, bhagavAna bhajo, bhagavAna thavA abhimAna tajo. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka I 210 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna bhajo, bhagavAna bhajo, mahAvIra bhajo, mahAvIra bhajo mahAvIra thavA mahAvIra bhajo. arihaMta bhajo, arihaMta bhajo, arihaMta thavA arihaMta bhajo. vItarAga bhajo, vItarAga bhajo, vItarAga thavA rAgadveSa tajo. sItArAma bhajo, sItArAma bhajo, sItArAma thavA kAma krodha tajo. A pAMca dhUnanA zabdo sahu koInA hRdayamAM guMjatA thaI gayA hatA. pAchalI rAtre dhUnanA madhurA zabdo janajanamAM bhagavAnanuM nAma pahoMcADatA hatA. koI naga2 jAgaraNa thatuM hoya te rIte seMkaDo bhAIo ane baheno akhaMDa dhUnamAM bhAga letAM hatAM. be kalAkanA vArA goThavavAmAM AvyA hatA. sau potapotAnI pharaja pramANe pAMca miniTa agAu dhUnamAM pahoMcI jatA, paraMtu ghaNA dhUnapremIo potAnA vArAnI paravA karyA vinA lagAtAra cha kalAka sudhI dhUnamAM hAjara rahI masta banI jatA hatA. dhUna pUrI karIne UThe tyAre temane prasAdanAM paeNkeTa ApavAmAM AvatAM. rAtrinI dhUnamAM bhAga lenAra dUrathI AvelA bhAIo mATe tibhAIne tyAM rAtavAsAnI khUba sArI vyavasthA rAkhavAmAM AvI hatI. vizALa janasaMparka : zrI jayaMtamunijI gocarIe nIkaLatA tyAre pratidina 30-40 gharomAM pagalAM ka2vAnuM thatuM. A rIte munizrIno vizALa pAyA para janasaMparka thato 2hyo. samagra gujarAtI samAja, digaMbara jaina samAja ane mAravADI agravAla samAjanA badhA maLIne 200thI 250 gharo AnaMda utsavamAM bhAga laI rahyAM hatAM ane potAne tyAM pagalAM ka2vA mATe munizrIne satata vinaMtI karatAM hatAM. najIkanI koliyArImAM paNa gocarI levA javAnuM thatuM. yuvaka-yuvatIomAM apAra utsAha jovAmAM Avato hato. have ApaNe ahIM katrAsanI eka khAsa ghaTanAno ullekha karI AgaLa vadhIzuM. dhIre dhIre mAlUma paDyuM ke katrAsa jugA2no moTo aDDo che. zrAvaNa mAsanI sAtama-AThamanA eka mahinA agAuthI jugArano moTo khela zarU thaI jato. temAM moTI hAra-jIta thatI. moTI 2kama hAravAthI ghaNA parivAra barabAda thaI jatA. hAranArano kAmadhaMdho paDI bhAMgato. kyAreka hAranAra vyakti athavA tenA gharanA sabhyane AtmahatyA karavAno paNa prasaMga AvI jato. Akho gujarAtI samAja A jugAranI badImAM DUbI jato. jugAramAM koI paNa jAtapAtanA ke prAMtIya bheda hotA nathI. khoTA kAmamAM mANasa jaladIthI vIsa tIrthaMkaronI parama pAvana nirvANabhUmi D 211 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joDAI jAya che. A jugAranA maMDapamAM gujarAtIo uparAMta anya prajA paNa bhAga levA mAMDI hatI. jugAranuM kAma eka mahino pUrajozamAM cAlatuM. sAtama-AThama pachI paNa jugArano meLo vIkharAtAM ATha divasa lAgI jatA. zrI jayaMtamunijI krAMtikArI vicAranA hovAthI phakta upadeza ApIne aTakatA nahi, paraMtu jugAranA dUSaNane aTakAvavA temaNe eka abhiyAna calAvyuM. badhA ja sajjana mANasoe khAnagImAM kahyuM ke "gurudeva, katrAsanI A jugAranI badI aTakI jAya tevo prayAsa karo." A sAMbhaLyA pachI munijIe jugAra viruddha eka jhuMbeza upADI. keTalIya vyaktione jugArano tyAga karAvyo. paraMtu ApaNA jaina samAjanA jecaMdabhAI A jugAra maMDapanA agraNI hatA. jugAra sAme satyAgraha : saue kahyuM ke jo jecaMdabhAI jugAra choDe to ja jugAranI badI aTake tema che. jecaMdabhAInA moTAbhAI rAyacaMdabhAI bilakula nirALA hatA ane tana-mana-dhanathI munizrInI sevAmAM saMlagna hatA. paraMtu jecaMdabhAI hajI munizrInA satsaMgamAM AvyA na hatA. savAranA pUjya munizrIe saMdezo mokalIne jecaMdabhAIne bolAvyA. teone kalpanA paNa na hatI ke munizrI zuM vAta karavA icche che. tethI te sahajabhAve AvyA. munizrIe premathI pAse besADyA. lAgaNI ane dharmanA marmane batAvIne munizrIe jugAra choDavAnuM kahyuM. A sAMbhaLIne jecaMdabhAI ekadama chaNako karIne ekAeka UbhA thaI gayA. temaNe sAmo paDakAra ApatAM kahyuM, "mahArAja sAheba, A zakya nathI. kRpA karIne Apa AmAM vacce na paDazo." temano Avo uzkerATabharyo uttara sAMbhaLatA munizrInuM svAbhimAna jAgrata thayuM. munizrIe paNa sAme paDakAra karyo, jecaMdabhAI, tamAre A choDavuM ja paDaze. tame zuM samajo cho? tame gocarI-pANI Apo cho eTale ame tamArA oziyALA banI tamane kaMI na kahI zakIe ema? juo, have koNa jIte che? tame jyAM sudhI jugAra nahIM choDo, tyAM sudhI mAre upavAsa che. Aje AhAra-pANI levAnuM baMdha !" jayaMtamunijIno paDakAra sAMbhaLIne jecaMdabhAI thoDA narama paDyA. paraMtu juvAnInuM joza hovAthI ekadama jhUkI zakyA nahIM. "Apane ThIka lAge tema karajo. huM to A cAlyo." ema kahI jecaMdabhAI cAlatA thaI gayA. zrI jayaMtamunijIe AhArapANI na levAnI ghoSaNA karI. gocarIe nIkaLavAnuM baMdha karyuM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 212 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya tapasvIjI mahArAje prathama to kahyuM ke ApaNe sAdhuothI AvI koI jIda na karI zakAya. paraMtu zrI jayaMtamunijI gAMdhIvAdI hovAthI satyAgrahanI potAnI vAta para daDha rahyA. pU. tapasvIjI mahArAja paNa mauna rahyA. agiyAra vAgyA tyAM sudhImAM to samagra samAjamAM vAta phelAI gaI ke pUjya gurudeva jecaMdabhAInI sAme upavAsa para utaryA che. jecaMdabhAInuM hRdayaparivartana : jecaMdabhAI muzkelIthI tApa jIravI zakyA. bAra vAgatA pahelAM teo svayaM munizrInA darabAramAM hAjara thaI gayA. hAtha joDyA ane page lAgyA. temano ahaMkAra pIgaLI gayo. vANImAM paNa ghaNo bhaktirasa UbharAyo. AMkho azrubhInI thaI gaI. gadgada bhAve bolyA, "gurudeva, tame jItyA ane huM hAryo. Apa pAtrA lyo. Apa mArA kAraNe AhAra-pANI na vAparo to mArA jevo abhAgI koNa? huM jugArano sarvathA tyAga karavA taiyAra chuM." munizrIe kahyuM ke "jecaMdabhAI, tamArI bhAvanAno svIkAra karI Aje AhAra grahaNa karIza. paraMtu juo, A vrata tamane ekalAne aMgata rIte ApavAnuM nathI. katrAsamAM jugAra ramanAra pratyeka vyaktie AnA paccakakhANa levA paDaze." munizrIe jAhera sabhAmAM jugAra choDavA mATe anurodha karyo. badhA jugAra ramanArane vyAkhyAna sabhAmAM ja paccakhANa levA kahyuM. badhA taraphathI eka ja javAba maLyo ke jecaMdabhAI jugAra choDe to ame choDIe. badhA ema mAnatA hatA ke jecaMdabhAI jugAra choDaze nahIM ane ApaNe jugAra choDavo nahIM paDe. munizrIe jecaMdabhAIne bolAvIne kahyuM, "Aje ApaNe pUruM nATaka karavAnuM che. bharI sabhAmAM tame jugArano tyAga karo eTale A ekaso vyaktine tyAM ja UbhA karI, tamArI sAthe ja tyAga karAvavAno che. A badhA tamArA pAkA anuyAyI che. teo kahe che ke jecaMdabhAI jugAra choDe to ame jarUrathI choDIzuM. to Aje badhAne hAthamAM levA che. tame tamArA sAgarItone paNa aMdarakhAne taiyAra karajo. Aje sabhAmAM dhaDAko bolAvavo che." juo to kharA! thoDA kalAkamAM jecaMdabhAI eTalA badhA badalAI gayA ke eka udAharaNa ApavAne lAyaka banI gayA. tyArabAda teo jayaMtamuninA parama bhakta banyA. temaNe jIvanaparyata pUjya munijInI sevA karI. rAtrino samaya thayo. polIsa sTezanathI thANAnA darogA nAgarika vezamAM potAnI AkhI pArTI laIne pravacana sAMbhaLavA AvatA hatA. thANedAranA AvavAthI pravacana paMDAlanI zobhA vadhI hatI. AkhuM AgaNuM khIcokhIca bharAI gayuM. prasaMga joIne munizrIe darogAjIne nAma laIne saMbodhyA, "juo darogAjI, tame tamArA vIsa tIrthakaronI parama pAvana nirvANabhUmi 213 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ corone pakaDI na zakyA. paraMtu Aje ame pakaDyA che. mATe tamAre paNa pUro sAtha ApavAno che." darogAjI hasIne bolyA, "e badhA cora koNa che?" munizrIe kahyuM, "juo, A badhA UbhA thAya che. tamane khyAla AvI jaze." munijIe AhvAna karyuM, "je bhAIone Aje jugAra choDavAno che te sau UbhA thaI jAya!" jugA2nuM nAma sAMbhaLIne darogAjI coMkI UThyA. "are! ATalA badhA mANaso jugAramAM saMDovAyelA che!" darogAjIne Azcarya thayuM. jecaMdabhAI mokhare hatA. Aje jugArano Akho maMDapa tUTI paDavAno hato. varasothI cAlI AvatI katrAsanI eka bahu ja moTI badI Aja jaDamULathI UkhaDavAnI hatI. sarakAra ane samAja je na karI zakyAM, te dharmanA dhvaja nIce pUjya munizrInA hAthe siddha thayuM. bharI sabhAmAM ekasAthe doDhasothI baso mANasoe jugAra na 2mavAnA jAhe2mAM paccakUkhANa lIdhA. vrata lIdhA pachI jayajayakArathI paMDAla guMjI UThyuM. darogAjInA abhinaMdana H darogAjIe svayaM UbhA thaI pUjya munizrIne hArdika abhinaMdana ApyA. A vAtano samagra kolaphilDa upara ghaNo ja UMDo prabhAva paDyo. katrAsamAM munizrInI kAmagIrInI cotarapha prazaMsA thavA lAgI. sAMbhaLavA pramANe gaye varase ja eka bhAI jugAramAM hArI jatAM temanI patnIe kUvAmAM jhaMpalAvIne AtmahatyA karI hatI. jANe e bahenano pavitra AtmA jugAranI viruddhamAM pokArI UThyo hoya! temanI jehAdanI bhAvanAno paDagho paDyo hoya tema Aje eka moTI saphaLatA maLI hatI. darogAjIe kahyuM, "kharekhara, ekalI sarakAra kazuM karI zakatI nathI, paraMtu saMtonI kRpAthI ghaNA kAryo siddha thaI zake che." jecaMdabhAI dharmanA mArga para AvI gayA tethI rAyacaMdabhAIne khUba AnaMda thayo. A ghaTanA pachI gujarAtI samAjamAM sAtama-AThamanA jugA2 2mavAnI je ghora dUSaNayukta prathA hatI, tenI viruddha abhiyAna calAvavAnuM eka sUtra munizrIne barAbara hAtha lAgI gayuM. katrAsanI sthiratA daramiyAna be saMgha-jamaNa thayAM. ahIMnI gujarAtI zALAmAM ghaNI moTI saMkhyAmAM vidyArthIo abhyAsa kare che. A gujarAtI zALA, katrAsanI hAiskUla ane katrAsanA thANAmAM munizrInAM vizeSa pravacano goThavavAmAM AvyAM. uparAMta digaMbara jaina samAje pravacana mATe maMdiramAM pagalAM karAvyAM. munizrIe maMdiramAM bhagavAnanAM darzana karI dhanyatA anubhavI. pU. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 214 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munizrI pravacanamAM dhArmika uparAMta sAmAjika viSayonI paNa chaNAvaTa karatA ane rASTrIya bhAvanAne uttejana ApatA. jIvanasudhAranI mukhya vAto emanA pravacanamAM guMjatI hatI. Ane kAraNe khUba ja sAro prabhAva paDyo. jotajotAmAM eka saptAha vitI gayuM. trAsathI vihAra karavAno samaya AvI pahoMcyo. samagra gujarAtI samAja tathA anya dharmapremI baMdhuo vidAya samArohamAM bhAga levA mATe ekatrita thayA hatA. saunA manamAM ukTa bhAvanA vyApta thaI hatI ke jhariyA sudhI pagapALA munizrIne sAtha Apavo. vacce eka divasa karamiMda rokAvAnuM hatuM. kararkiMdamAM kacAsa-jhariyA saMghanuM milana : katrAsathI jyAre paga upADyo tyAre Akho samAja karamiMda sudhI cAlI nIkaLyo hato. ahIMnI ekarA koliyArI ghaNI ja moTI che. ahIM thoDo samaya vizrAMti levAnI hatI. bhajana gAtA gAtA ane dhUna bolAvatA Akho saMgha 19paranI teramI jAnyuArIe karamiMda AvI pahoMcyo hato. A kSetramAM karakiMdanI bajAra ghaNI ja moTI gaNAya che. ahIM mAravADIbhAIonuM pUruM varcasva che. aneka dhanADhya mAravADIo karakiMdamAM vase che. zaMkarabhAInI paNa tyAM eka dukAna hatI ane UtaravA mATe te sthaLa pasaMda karyuM hatuM. ahIM katrAsa ane jhariyA banne saMghano saMgama thayo, eTale saMgha-jamaNa rAkhavAmAM AvyuM hatuM. mAravADIbhAIo tathA satsaMgI baheno moTI saMkhyAmAM svAgatasamArohamAM joDAyAM hatAM. jAhera pravacanamAM paNa samasta mAravADI samAjanA lokoe hAjarI ApI. atre khyAla rAkhavAno che ke hajI dhanabAda saMghano janma thayo na hato. tyAM jainanuM phakta eka ja ghara hatuM. vaLI koI paNa dharmasthAnaka na hatuM. tethI dhanabAda saMghano atyAra sudhI koI ullekha Avato nathI. vIsa tIrthakaronI parama pAvana nirvANabhUmi 7 215 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ an 17 dharmabhAvanAnuM maghura guMjana kairakaMdathI vahelI savAranA vihAra zarU karI jhariyAmAM padArpaNa karyuM. jhariyAmAM praveza pahelAM arjunabAbu agaravAlanA AnaMdabhavanamAM svAgata-samAroha goThavyo hato. jhariyA saMghe tyAM zamiyANo bAMdhI dharmasabhAnuM Ayojana karyuM hatuM. arjunabAbu taraphathI jalapAnanI vyavasthA hatI. arjunabAbu koliyArI kSetranA moTA udyogapati hatA. te 50 jeTalI koliyArIno hakka dharAvatA hatA. temanA nAmano ahIM ruAba hato. juo kudaratanI balihArI ! ATalA dhanADhya ane samRddha hovA chatAM tene ghera eka zera mATInI khoTa hatI. bhogavanAra koI na hatuM. paraMtu pote vizALa dilanA hovAthI badhA bhAIono parivAra sAthe rAkhyo hato. temane potAnA saMtAna samAna gaNIne sAthe rAkhatA hatA. eka rAjA jevo temano vaibhava ane samRddhi hatA. temane AMgaNe gADIno moTo kAphalo hamezAM Ubho raheto. hajAro mANasone rojIroTI maLatI hatI. teo vepArI uparAMta vicArazIla, buddhimAna ane samAja sAthe otaprota vyakti hatA. janakalyANanAM ghaNAM kAryo karatA. temaNe vizALa vidyAlayo, gauzALA, maMdira, dharmazALA baMdhAvIne pUrvajonI kIrti ujvaLa karI hatI. AjanI sabhAnA te svAgata-adhyakSa hatA. pote rAjasthAnanA hovAthI jaina sAdhunA AcAra-vicArathI thoDA paricita hatA. gujarAtathI pagapALA yAtrA karI jhariyAmAM padhAravA badala pUjya tapasvI mahArAja tathA zrI jayaMtamunijInuM hArdika svAgata karatA temaNe kahyuM, "kolaphilDamAM pUjya tapasvI Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtonAM darzana thaI rahyAM che te ApaNA ahobhAgya che. teonAM darzana karI ApaNe dhanya thaI gayA chIe. dareka rIte munionI sevA karI, jJAna-lAbha meLavI, jIvana sArthaka karavAno aNamola avasara upalabdha thayo che." - AtmIya bhAve svAgata karatA karatA teo gaLagaLA thaI gayA. temano eka eka zabda utsAhavardhaka hato. saMgha taraphathI zrI kalyANabhAI modIe munizrInuM hArdika svAgata karyuM. so mAIlano vihAra karIne munijIne sAtApUrvaka jhariyA sudhI lAvavA mATe te bhAIone paNa hArdika abhinaMdana ApyA. khAsa karIne zaMkarabhAInuM nAma laIne temane premabharyA zabdomAM biradAvatAM kahyuM ke "zaMkarabhAIe saMghanI kIrti ghaNI vadhArI che ane munionA mana upara amiTa chApa mUkI che." ratibhAI ghelANI, maganabhAI desAI ane muMbaInA zAmaLAjIbhAI ghelANIne paNa temaNe hArdika abhinaMdana ApyA. zAstraprabhAvanAno suyogaH zrI jayaMtamunijIe svAgatanA pratyuttaramAM kahyuM, "Aje tamArA saunI apUrva bhakti joIne amArA seMkaDo mAIlanA vihArano thAka UtarI gayo che. ame prasannatA anubhavIe chIe. ATalAM dUra AvIne, varSothI avirata puruSArtha karIne ApaNA bhAIoe je unnati karI che te prazaMsanIya che, paraMtu jyAM sudhI saMtono lAbha na maLe tyAM sudhI bhautika sukha hovA chatAM mana paripUrNa tRpta thatuM nathI. Aja tamArAM saunAM mukhamaMDaLa para apAra harSa chavAyo che. tamane lAge che ke A pradezamAM gurudeva padhAravAthI sevA ane bhaktino avasara maLyo che. sAthesAthe amane paNa eTalo ja saMtoSa thayo che ke ATale dUra sudhI vaselAM ApaNAM zrAvaka-zrAvikA ane sAdhuothI aparicita bAla-gopAlane dharmanI preraNA ApI, zAsanaprabhAvanA karavAno suyoga maLyo che. tyArabAda munizrIe hasatAM hasatAM kahyuM ke, "amAruM sauthI prathama svAgata to A jhariyAnI bahenoe karyuM hatuM. emanI sAthe eka paNa bhAI AvyA na hatA. baheno jarApaNa paravA karyA vinA sAhasa karIne kAzI sTezane UtarI paDyAM hatAM. nasIbajoge sTezanamAM munionAM darzana thavAthI eka Aphata TaLI gaI hatI. tyArabAda amArI bahenoe tamane puruSone je rIte navAjyA hatA te ghaNo ja AnaMdano viSaya hato. pUjya tapasvI mahArAja kyAreka samaya para kaheze." kAzIdarzane AvelI badhI baheno sabhAmAM hAjara hatI ane saunI vacce hasAhasa thaI paDI. naMdavANA jJAtinA vhorA ane caMcANI parivAranI bhaktiH bhagavAna mahAvIranA jayanAda sAthe munirAjoe jhariyA nagaramAM padArpaNa karyuM. mukha upara muhapatti bAMdhelA saMto prathama vAra jhariyAmAM padhAratA hatA. janatAmAM bhAre kutUhala hatuM. dukAnadAro ane raste cAlatA sahu koI stabdha thaIne ekaTaze, kutUhalabharI najarathI saMtone nIrakhI rahyA dharmabhAvanAnuM madhura guMjana B 217 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA. keTalAka bhakta AtmAo praNAma paNa karatA hatA. eka apUrva avasara anubhavAto hato. pUrvabhAratamAM sauprathama jhariyAmAM jaina upAzraya baMdhAyo hato ane sthAnakavAsI jaina saMghanI sthApanA thaI hatI. munizrInA Agamanano jhariyA saMghe ghaNo sAro pracAra karyo hato. moTI saMkhyAmAM hAjarI hovAthI naMdavANA jJAtinI mahAjanavADImAM svAgata goThavyuM hatuM. kolaphilDanA gujarAtI udyogapati, ke. vhorA kaMpanInA vhorA parivAra tathA caMcANI parivAra ghaNo vizALa hato ane temano paraspara vevAIno saMbaMdha hato. eka rasoDe 75 mANaso jamatA hatA. teo mULa kacchanA vatanI hatA. e vakhate kolaphilDa uparAMta samagra pUrva bhAratamAM vhorA ane caMcANIno DaMko vAgato hato. teo udyogamAM niSNAta, nIti-niyamanA pALanArA, dAnezvarI ane dhArmika bhAvanAthI otaprota hatA. zrI harizaMkarabhAI vhorA ananya Izvarabhakta hatA. temane sAdhu-saMto pratye apAra bhakti hatI. kolaphilDanI moTI moTI koliyArI teonA hAthamAM hatI. teoe naMdavANA vADI baMdhAvI hatI. pUjya munirAja naMdavANA vADImAM UtaryA tethI temane ghaNo saMtoSa thayo. baMne parivAranAM bhAIo tathA baheno darzana karavA tathA pravacanano lAbha levA AvatAM hatAM. temanA AvavAthI samAjamAM khUba AdarabhAva vadhI gayo. koIe ThIka ja kahyuM che ke "jo netA sArA hoya to jagata pragatizIla bane che." vhorA ane caMcANI bhAIo pUrA gujarAtI samAjanuM netRtva karI sArI doravaNI ApatA hatA ane garIbonI sevAmAM tatpara rahetA hatA. bhAvanAzIla vyaktitva ane bhAvinuM bIjAropaNa zrI vIrajIbhAI saMghavI jhariyA samAjamAM agresara hatA. teo atyaMta dhArmika vyakti hatA, niyamita jIvanacaryA dhAraNa karanAra ane samAja mATe eka Adarza vyakti hatA. temanA mitra haracandamalajI jaina ane giradhArIlAla suMDA kolaphilDamAM moTA udyogapati tarIke khyAti dharAvatA hatA. haracandamalajInI bhakti bhaviSyamAM jayaMtamunijInA jIvanamAM ati mahattvanuM rUpa dhAraNa karaze tevo koI aNasAra tyAre na hato. teo uttara pradezanA meraTha jillAnA TIkarI gAmanA nivAsI hatA. jaina parivAramAM UcharelA hovAthI teo ucca saMskAro pAmyA hatA. te uttara bhAratamAM sthAnakavAsI saMtonA sArA paricayamAM AvyA hatA. zrI haracandamala jaina tathA temanAM patnI zrImatI puSpAdevI haMmezAM vyAkhyAnamAM AvatAM. zrImatI puSpAdevI digaMbara hovA chatAM kazA bhedabhAva vagara pUjya munivarone bhAvathI gocarI mATe laI jatAM ane AhAra-pANI vahorAvI dhanyatA anubhavatAM. uttara pradezamAM digaMbara tathA sthAnakavAsI samAja paraspara dIkarInI levaDadevaDanA kAraNe ekabIjA sAthe pArivArika saMbaMdhathI joDAyelA rahetA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheka 7 218 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arthika sthiti sAmAnya hovA chatAM haracandamalajI ema.e. pAsa hatA ane vidvAna hatA. nasIba ajamAvavA te jhariyA kolaphilDamAM AvyA. te bALapaNathI samAja kalyANanA vicAro dharAvatA hatA. A pradezomAM AvyA tyAre saMkalpa karyo ke "jo sArA divaso Avaze to TIkarImAM eka paNa chokarA-chokarIne abhaNa nahIM rahevA dauM. vidyAlaya banAvIne bhaNavAnI sArAmAM sArI vyavasthA karIza." AvA zubha saMkalpa sAthe teo udyogamAM joDAyA. zrImatI puSpAdevI jainanA zubha pagale gharamAM lakSmInI vRddhi thavA lAgI ane jotajotAmAM teo dasa koliyArInA mAlika banyA. temanA saMkalpa pramANe TIkarImAM vizALa vidyAlaya banAvyuM. e samaye e ilAkAmAM ArasavALuM eka paNa bhavana nahotuM. emaNe uttara pradeza ane kolaphilDa, baMne jagyAe khUba UMcI nAmanA meLavI. munizrI I. sa. 1951mAM jhariyA padhAryA tyAre vIrajIbhAI ane giradhArIlAla suMDA sAthe teo paNa pravacana sAMbhaLavA AvatA hatA. pravacana pachI teo munizrI sAthe vizeSa tattvacarcA karatA. ATalA moTA udyogapati hovA chatAM dharmamAM khUba UMDA UtaryA hatA. navatattva, mokSamArgaprakAza, ratnakaraMDa zrAvakAcAra vagere graMthonA sArA abhyAsI hatA. e vakhate isarImAM "gaNezaprasAdajI varNa" uccakoTinA tyAgI-mahAtmA ane dhuraMdhara vidvAna hatA. digaMbara samAjanA teo nAmAMkita saMta hatA. zrI harIndamalajI jaina tathA zrImatI puSpAdevIjI temanA parama bhakta hovAthI haMmezAM emanA darzanArthe jatA ane jJAnalAbha meLavatA hatA. zrI haracandamalajI jaina khUba ja dIrghadRSTivALA dAnavIra zeTha hatA. pote lAkhonuM dAna karyuM hatuM. hastinApuramAM Azrama calAvatA hatA, jeno lAbha ghaNA brahmacArIo ane mumukSuone maLI rahyo hato. eka divasa haracandamalajI jaine zrI jayaMtamuni pAse prastAva mUkyo, "muni mahArAja, Apa ahIM vicaraNa karo cho. A pradezamAM mAnavasevAnuM eka kendra banAvo to Apa svakalyANanI sAthosAtha janakalyANa karI zakazo. mANaso pravacana sAMbhaLIne rAjI thAya, paraMtu koI nakkara kArya na thAya tyAM sudhI vadhAre sAro sthAyI lAbha maLI na zake." zrI jayaMtamunijIe uttara Apyo, "bhagavAna mahAvIranI A bhUmino ame pUro abhyAsa karIzuM. badhe vicaraNa karyA pachI jevo avasara haze te pramANe vyavasthA karIzuM." haracandamalajIe pharIthI kahyuM, "Apa jyAre e vicArane amalamAM mUko tyAre mane avazya sUcanA Apazo. huM badhI rIte temAM bhAga laIza." keTalI maMgala bhAvanA! temaNe sUcana ApyuM te samaya paNa kevo maMgala haze! vIsa varSa pachI temanA vicAroe sAkAra rUpa lIdhuM ane belacaMpA AzramanuM nirmANa thayuM ! jema koI bIja jamInamAM varSo sudhI suSupta rahe ane anukULa saMyoga maLatAM aMkurita thaI vRkSanuM rUpa dhAraNa kare che, tema dharmabhAvanAnuM madhura guMjana 219 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanA maMgaLa vicAro ane zubha bhAvanAnuM bIja bhAvinA garbhamAM ajANapaNe vikasatA rahyA. A prasaMga temanI vilakSaNatA, dIrdhadaSTi ane samAjasevAnI Urdhva bhAvanAno khyAla Ape che. paraMtu duHkhanI vAta e che ke teoe je vicAra ApyA hatA, te sAkAra thAya te pahelAM ja teo avasAna pAmyA, paraMtu tyAre kyAM khabara hatI ke eka divasa zrImatI puSpAdevI jaina zrI jayaMtamunijInI belacaMpAnI saMsthA ahiMsA nirtana ane peTarabAranA cakSu cikitsAlayanA AdhArabhUta staMbha banaze. e samaye vavAyelAM bhaktinAM bIja varSo pachI vaTavRkSa banI rahyAM. jhariyAnI AsapAsanAM kSetraH jhariyAnI pAsenA bhojUDI, siMdarI, kAnaDA, pAtharaDI vagere gAmamAM jainonI vastI hatI temaja ghaNI koliyArIomAM paNa jainonAM ghara hatAM. temanI hArdika vinaMtIno svIkAra karI, munizrIe A badhAM kSetronI sparzanA karI. jhariyAthI bhojUDI AvatA romAMca thato hato. bhojUDInA saMghavI parivAranI be baheno, jayAbahena ane vijayAbahene sthAnakavAsI saMghamAM dIkSA lIdhI hatI ane samagra saurASTramAM khyAti prApta karI hatI. jayaMtamunijI nAnI uMmaramAM goMDala gayA hatA tyAre baMne bahenono dIkSA-utsava UjavAI rahyo hato. A dIkSA-utsava joIne zrI jayaMtamuninA vairAgyamAM vRddhi thaI hatI ane parivajana karavAnI preraNA maLI hatI. Aje te banne satIonI janmabhUmimAM paga mUkatAM temanuM divya smaraNa thAya, te svAbhAvika hatuM. saMghavI parivAranA rAyacaMdabhAI ane temanA putra navalacaMdabhAI tathA ravIcaMdabhAI hAlamAM bhojUrI vyavasAya kare che ane dhArmika kAryamAM rasa dharAve che. upAzrayanI preraNA ane tapasvIjI mahArAjanuM vacana: varSo pUrve paMjAbathI zrI phUlacaMdajI mahArAjasAheba A kSetramAM padhAryA hatA ane jhariyA cAturmAsa karyuM hatuM. e samaye bhojUDInA upAzrayano pAyo nakhAyo hato. jainonAM ochAM ghara ane anya sahayoganA abhAve makAnanuM kAma arthe aTakI gayuM hatuM. - pUjya tapasvIjI mahArAje upAzraya pUro karI temAM sau dharmadhyAna karatA thAya tevI preraNA ApI. upAzrayano phALo paNa karAvI Apyo ane kahyuM, "bhale tamAruM gAma nAnuM hoya, paNa upAzraya pUro karazo to ahIM eka cAturmAsa thaI zakaze." pUjya tapasvI mahArAjanI vANI phaLI ane I. sa. 1958nuM cAturmAsa bhojUDImAM gALavAno avasara Avyo. | munizrI bhojUDIthI siMdarI, kAnaDA ane pAtharaDI padhAryA. siMdarImAM khAtaranuM moTuM kArakhAnuM che. tenA menejara sthAnakavAsI jaina hatA. e sivAya mATaliyA parivAranAM ghara hatAM. pAtharaDImAM somacaMdabhAInA parivAre UbhA page hAjara rahI munio ane saMghanA AgaMtuka bhAIonI apUrva sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 220 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sevA bajAvI. derAvAsI hovA chatAM bhaktimAM mokhare rahI temaNe ekatAnuM dRSTAMta pUruM pADyuM. zrI sonapAla tathA temanAM patnI lakSmIbahena zrI virajIbhAInA parama mitra hatA. temaNe koliyArI para padhAravA prArthanA karI. A samagra parivAra raNachoDadAsajI mahArAjano bhakta hato, chatAM munizrInI bhaktimAM eTalo ja magna hato. koliyArIno badho sTApha tathA tyAM vaselA parivArone lAbha ApavA mATe jAhera pravacana rAkhyuM tathA lADavAno prasAda ApI ghaNo lAbha lIdho. tapasvIjI mahArAje terasathI pAMcama sudhI asthAyI rUpe jhariyAmAM paryuSaNa UjavavAnI ghoSaNA karI. zrIsaMghamAM anero utsAha vyApI gayo. paccIsathI trIsa aThThAI ane nAnI moTI tapasyAonI ArAdhanA thaI. pAraNAM-mahotsava paNa UjavAyo. ATha divasanI akhaMDa dhUna rAkhavAmAM AvI. dhUnamAM katrAsanA bhAIoe pUro lAbha lIdho. dhUnamAM besanAra darekane cAra lADavAnuM pekeTa ApavAmAM AvatuM hatuM. sAMjanA vidhivat pratikramaNanuM Ayojana thatuM hatuM. jhariyAmAM eka mahino kevI rIte pasAra thayo tenI khabara na paDI. have vihAranAM vAjAM vAgavA lAgyAM. jhariyAthI puna: katrAsa ane tyAMthI beramo, cAsa-bokAro thaI, puruliyAne sparza karI, TATA javAnuM hatuM. beramothI puruliyA sudhI eka paNa jainanAM ghara na hatAM. puruliyA pachI vihAranI badhI javAbadArI jamazedapura saMghe upADavAnI hatI. puruliyA sudhI jhariyA, katrAsa ane beramonA traNe saMgha maLI vyavasthA karavAnA hatA. trAsanA mukhya bhakto ratibhAI, devacaMdabhAI, phUlacaMdabhAI, rAmacaMdabhAI, nAnubhAI tathA keTalAka yuvakoe TATAnagara sudhI sAthe cAlavAnI taiyArI karI hatI. jhariyA saMghanI vihAra pArTI puruliyA sudhI sAthe rahevAnI hatI. beramothI navalacaMdabhAI rasoDAnI badhI javAbadArI saMbhALavA mATe taiyAra thayA hatA. utsAhanuM eka apUrva pUra AvyuM hatuM. pharIthI katrAsa ane jhariyA saMghano karakiMdamAM saMgama thatAM sAmUhika prItibhojana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. kararkiMdamAM kaDavo anubhava : A vakhate karamiMda nagaramAM na rokAtAM pAsenI koliyArInA menejarasAhebanA vizALa baMgalAmAM rahevAnI saMghe vyavasthA karI hatI. bhaktibhAvavALA menejarazrIe jarApaNa saMkoca karyA vinA baMgalo suprata karI dIdho. Akho baMgalo vyavasthita rIte sajAvelo hato. suMdara pharnicarathI suzobhita hato. pUjya munirAjone eka vizALa oraDo UtaravA mATe Apyo. bAkInA khaMDa bhAIo ane bahenone UThavA-besavA mATe ApyA. vihAramAM AvelAM bALako baMgalAmAM ekAeka dhasI AvyAM. munirAja tathA vaDIlo dharmabhAvanAnuM madhura guMjana B 221 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satsaMganI vAtomAM lIna hatA. bALaka-bAlikAo mastImAM AvI tophAne caDI gayAM ane vinA kAraNe baMgalAnA sAmAnanI toDaphoDa karavA lAgyA. ghaNI vicitra paristhiti UbhI karI dIdhI. maeNnejaranAM dharmapatnI doDI AvyAM. bALakone aTakAvavA koziza karI, paraMtu asabhyatAnuM pradarzana karatAM bALakoe baMgalAnA mAlikane jarA paNa gaNakAryA vinA tophAnanuM tAMDava cAlu rAkhyuM. chevaTe lAcAra thaI bahenazrIe munirAja birAjamAna hatA tyAM AvI dhA nAkhI. baMgalAnI toDaphoDa teo joI zakatA na hatA. bahenone potAnA gharanI ghaNI mamatA hoya che. temAM AvuM koI asabhya vartana kare te mahAdu:khanuM kAraNa thAya che. vaDIlo doDyA, bALakone paDakAryo ane thoDA zAMta karyA. pachIthI khabara paDI ke baMgalA uparAMta A bALako sAhebanI ophisamAM paNa ghUsI gayAM hatAM. maeNnejaranI kaphoDI sthiti vinaya-vivekavihIna tophAnI bALakoe TeliphonanA risIvaranA be TukaDA karI nAkhyA hatA. menejarasAheba paNa ekadama narvasa thaI gayA ane bolyA, "A chokarAoe TeliphonanA vAyara toDI nAkhyA che. mAre mATe vipatti UbhI thaI gaI che." te vakhate Teliphona meLavavo khUba muzkela hato. moTI lAMca ApyA pachI Teliphona cAlu thato hato ane te paNa tAtkAlika nahIM. kolaphilDanA aMdaranA vistAra mATe Teliphona jIvAdorI samAna hoya che. Teliphona na hoya to pUrI koliyArInuM kAma Thapa thaI jAya. menejara kaphoDI paristhitimAM mukAI gayA hatA. teo thoDA gaLagaLA thaI gayA hatA. temane lAgyuM ke baMgalo ApIne moTI bhUla karI che. temanuM AMtarika mana khUba du:bhAyuM hatuM. bhAIoe tathA munirAjoe thoDuM koruM AzvAsana ApyuM. bALakone paNa Thapako Apyo. bALakoe maeNnejarasAhebane tyAM pAMcathI cha hajAranuM nukasAna karyuM hatuM. pU. tapasvIjI mahArAjane paNa khUba UMDuM du:kha thayuM hatuM. munirAje vihAra karyo tyAre menejarasAheba tathA temanAM patnIe atyaMta duHkhI mane vidAya ApI. munirAjo jAya che tenuM eTaluM du:kha na hatuM jeTaluM bALakoe karelA upadravanuM du:kha hatuM. vicAra karo ke bhaviSyamAM pharIthI koI jaina muninA nivAsa mATe menejarasAheba pAse jagyA mAgavAmAM Ave to zuM te Ape kharA? samAjamAM saMskAritAno abhAva : bALakomAM sArA saMskAra na ropAyA hoya ane sabhyatAnuM jJAna na ApyuM hoya tyAre bALako vikaTa paristhiti UbhI kare che ane chevaTe vaDIlone nIcA jovApaNuM thAya che. A prasaMga te sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 222 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakhatanI ApaNI sAmAjika paristhiti ane vaDIlonI bALakonA uchera taraphanA durlakSanI jhAMkhI Ape che. jhariyAnAM tophAnI bALako eka navo pATha bhaNAvI gayA hatA. Aje paNa joI zakAya che ke jaina samAjamAM bhakti ghaNI che, paraMtu UMcI sabhyatAno vikAsa thayo nathI. jyAM saMghajamaNa thatuM hoya tyAM cAre bAju zorabakora karavo, eThuM mUkavuM, pIrasanArAo jyAMtyAM dALa-zAka DhoLe, vAnagI meLavavA mATe jamanArAo bumo pADatA hoya, pANInI vyavasthA barAbara na hoya, A badhuM kAyama banatuM hoya che. chatAM koI A tarapha lokajAgRti ANatuM nathI. AvI paristhitimAM gurudeve pUrva bhAratamAM jeTaluM zakya hatuM te pramANe pravacanomAM sudhAro karI, zAMti jALavavA upara jora ApI, navA saMskAronI sthApanA karI che. prItibhojana mATe haju koI upAyo zakya banyA nathI. yathAsaMbhava parivartana karavA prayAsa karyo che. jyAre moTAonI A hAlata hoya tyAre bALako pAsethI zI apekSA rAkhavI? Ama maeNnejarasAhebanA baMgalethI samAjasudhAraNAnI moTI zIkha laI munirAjo vidAya thayA. ghaTanAnI gADha asara : zrI jayaMtamunijIne lAgyuM ke kevaLa Thapako ApavAthI bALakonA mana upara lAMbI asara TakatI nathI. Thapako ApavAthI sudhAro paNa thaI zakato nathI. vastuta: bALakonuM ghaDatara thavuM joIe. teone saMskAra ApavA joIe. saMskArazIla vidyAlayonuM nirmANa thAya to ja sabhyatA TakI zake. sarakArI skUlomAM kevaLa pustakanuM jJAna ApavAmAM Ave che, paraMtu saMskAra ke saMskRtinuM jJAna ApavAmAM AvatuM nathI ke cAritranuM kazuM nirmANanuM thatuM nathI. gurudeva kahe che ke A ghaTanAno prabhAva AkhI jiMdagI mana upara rahyo ane AvA saMskAra ApatI zALAonuM nirmANa karavA mATe tIvra abhilASA aMtaramAM ghoLAtI rahI. Aje pAchalA jIvanamAM avasara maLatAM jayaMtamunijIe bhAratanI suprasiddha saMsthA 'vidyAbhAratI' sAthe sahayoga sthApyo che. vidyAbhAratI "sarasvatI zizumaMdira', "sarasvatI vidyAmaMdira" ane "sarasvatI mahAvidyAlaya' calAve che. teo zikSAmAM sAhitya ane cAritranirmANanuM khAsa lakSya rAkhe che. ucca koTinA saMskAronI sAthe bhaNatara, ghaDatara ane caNatara thAya che. pUjya gurudeve 'vidyAbhAratI'nA sahayogathI Aje ghaNAM vidyAlayonI sthApanA karAvI che. dharmanA moTA megneTaH katrAsanAM bhAI-bahenoe punaH potAnI mamatA ane bhaktirasamAM sahunAM mana DubADI dIdhAM. dharmabhAvanAnuM madhura guMjana B 223 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A samaye katrAsamAM eka divasanI sthiratA hatI. katrAsathI vihAra karyA pachI bAgamorA tathA kesaragaDA koliyArImAM rokAvAno avasara Avyo. zrI navalacaMdabhAI varasothI bAgamorAmAM rahetA hatA. potAnA AMgaNe prathama vAra munirAjonAM darzana thatAM te bhAvavibhora banI gayA. bAgamorAnI najIkamAM TI. ema. zAhanI kesa2gaDA koliyArI hatI. temanA nAnAbhAI naMdalAlabhAI koliyArIno saghaLo vahIvaTa saMbhALatA hatA. temaNe zivapurImAM vidyAvijayajInA AzramamAM dhArmika abhyAsa karelo. dharma pratyenI samaja ane saMto pratye temanI apAra bhakti hatI. bAgamorAmAM zrI naMdalAlabhAIno prathama paricaya thayo. temaNe ghaNI uttama sevAbhakti bajAvI ane jIvananA aMtima zvAsa sudhI temaNe zrI tapasvIjI mahArAja tathA jayaMtamunijInI sevA bajAvavAnI eka paNa taka jatI na karI. te utsAhI yuvaka hatA. zrI jayaMtamunijIe temane 'kolaphilDanA TAigara'nI upamA ApI hatI ane dharmanA moTA megneTa tarIke temane varNavyA che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 224 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMpradAyika ekatAno prasanna anubhava munizrI bAgamorA ane phusaro thaI beramo padhAryA. dAmodara nadInA kinAre zobhatuM beramo kolaphilDamAM viziSTa sthAna dharAve che. opana (khullI) koliyArI ahIMnI vizeSatA che. pUjya tapasvI mahArAje "maMgalavihAra'mAM koliyArInuM jhINavaTabhareluM sAMgopAMga varNana karyuM che. ahIMnI khANano kolaso AkhA bhAratamAM jAya che. AkhuM kSetra vyavasAyathI dhamadhame che. caMcANI kaMpanInI virATa koliyArI gujarAtIonA zramabharelA vyavasAyanI gavAhI pUre che. ahIMno vepArI varga kolasAnA vyavasAya upara jIvI rahyo che. moTAM maMdiro, nitya-pUjApATha, rAmAyaNa ane bhAgavatanI saptAho besADI je dhArmika utsavo UjavAya che, te badhAno AdhAra paNa kolaso ja che. beramonA zrI maNibhAI koThArI ane zrI navalacaMdabhAI katrAsathI ja hAjara hatA. maNibhAI maMkolI koliyArInA mAlika hatA. te sukhIsaMpanna hatA ane samAjasevAnAM ghaNAM kAryo karatA hatA. temanI beramo philDamAM pUrI tAkAta hatI. derAvAsI hovA chatAM samajadArI ane udAratAne kAraNe temaNe samagra samAjane ekasUtre bAMdhI rAkhyo hato. saMpradAyanI bhinnatAne kAraNe saheje vaimanasya thAya nahIM, tenI pUrI takedArI rAkhatA. krAMtikArI vicAro dvArA ghaNI samAjasudhAraNAo karAvatA. navalacaMdabhAI sthAnakavAsI samAjamAM mukhya hatA. maNibhAInI pratyeka sUcanA ane mArgadarzana upara pUruM dhyAna ApI sulehathI kAma karatA hatA. baMne samAjanI abhinnatA pratyakSa joI zakAtI hatI. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAja beramo padhAryA tyAre maNibhAI atyaMta khuza thayA. temano utsAha jovAlAyaka hato. temaNe munirAjo mATe vizeSa vyavasthA karI hatI. jAhera pravacana mATe paNa zamiyANo baMdhAvyo hato. beramomAM bhaktibhAva para eka kaLaza caDI gayo hato. beramomAM banne saMghoe maLIne ghaNAM varSa pahelAM eka upAzraya banAvyo hato. tenuM jUnuM makAna hajI UbhuM hatuM. derAsaranI sthApanA thaI na hatI. munirAjo upAzrayamAM UtaryA. AsapAsamAM jaina tathA gujarAtI samAjanAM ghaNAM ghara hovAthI gocarIpANInI khUba sagavaDa hatI. cunIlAla vallabhajI vorA upAzrayanI sAme ja rahetA. te tathA temanAM patnI bhAnubahena sevAmAM Ubhe page tatpara rahetAM hatAM. maNibhAInA khAsa mitra premajIbApA Thakkara ane dayALajIbhAI Thakkara sukhIsaMpanna sadguhastha hatA. pratidina muni mahArAjanA pravacanamAM hAjarI ApatA. teoe lohANA mahAjanavADI na thAya tyAM sudhI hajAmata na karavI tevuM vrata lIdhuM hatuM. mahemAnono paNa sAro evo dhasAro hato. zrAvako mahemAnone potAnA ghera jamavA laI jatA. beramomAM eka aThavADiyAnI sthiratA thaI. samasta gujarAtI samAje pUrepUro bhAga lIdho hato. ahIM sAMpradAyika saMkucitatAno saMpUrNa abhAva ane samAjanI ekatA joI jayaMtamunine ghaNI prasannatA thaI. samasyA ane samAdhAna : munirAjo beramothI cAsa tarapha AgaLa vadhyA. dAmodara nadI kevI rIte pAra karavI te vikaTa prazna hato. e vakhate dAmodara nadI para eka paNa pula na hato. gujarAtI samAje ane ApaNA bhAIoe gajaba puruSArtha karyo. seMkaDo beMca bhegI karI, nadImAM kyAMya paga na mUkavo paDe te rIte goThavI dIdhI. kAcA pANImAM paga na mUkavAnA jaina sAdhuonA niyamanuM pUruM pAlana thaI rahyuM hatuM. jhariyAthI naeNzanala phoTo stuDiyonA mAlika mUlacaMdabhAI tathA haMsarAjabhAI zeThe munirAjoe je rIte nadI pAra karI tenI AkhI mUvI utArI che. munirAjo beMca para pagalAM mUkI, kore page nadI pAra karI rahyA hatA te AkhuM dazya adbhuta lAge che. beramothI vihAra thayo tyAre trAsanA bhAIo vihAramAM joDAyA hatA. temAM jecaMdabhAI mokhare rahetA. jevo vihAra zarU thAya tevI ja dhUna zarU thatI. 'bhagavAna bhajo, mahAvIra bhajo'nA zabdo guMjavA lAgatA. Akho vihAra AnaMdamaya banI jato hato. 1952nI 27mI jAnyuArIe munizrI beramothI aMgavANInI skUlamAM padhAryA. aMgavANI e kolaphilDanuM nAmAMkita kSetra che. rAtre pravacanamAM bhajanamaMDaLIe teno raMga jamAvyo ane bhajanonI ramajhaTa bolAvI. bhajanamaMDaLInI badhI vyavasthA bhUpatabhAI (hAlanA pUjya zrI girIzamuni) saMbhALI rahyA hatA. prAraMbhathI ja bhajano gAvA-gavaDAvavAnI saghaLI vyavasthA bhUpatabhAI saMbhALatA hatA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 226 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgavANIthI sIdhA cAra javAnuM hatuM. e vakhate bokAro sTIla siTInI sthApanA thaI na hatI. Akho pradeza verAna ane ujjaDa paDyo hato. rastAmAM pANI paNa maLavuM muzkela hatuM. pahADI pradeza hovAthI khetIno paNa sarvathA abhAva hato ane mAra-dhADa ane cora-lUMTArAnuM kSetra hatuM. kone khabara hatI ke je raste munirAjoe pagalAM bharyA hatAM ane pUjya tapasvI mahArAjanI caraNadhUlithI je kSetra pAvana thayuM hatuM tyAM bokArono vizALa sTIla plAnTa Ubho thaze! Aje e ja verAna kSetramAM daza kilomITaramAM phelAyeluM vizALa kArakhAnuM dhamadhamI rahyuM che. bAra moTAM sekTaromAM raheThANa mATe nagara vasI gayuM che. jyAM eka TIpuM pANI na hatuM tyAM Aje paMpo dhodhamAra pANI varasAvI rahyA che. dAmodara nadInuM pANI nahera vATe A kSetramAM pahoMcADavAno bhArata sarakAre abhinava prayoga karyo che. gADAnA bela goLagoLa pharyA ! : aMgavANIthI cAsa soLa mAIlano vihAra hato. cAsanA DAkabaMgale jhariyA, jamazedapura, katrAsa ane beramonA cAra saMghonuM saMmelana hatuM. beramo saMgha taraphathI jamaNavAra hato. navalacaMdabhAIe kahyuM ke A raste moTara ke vAhana cAlI zake tema nathI, mATe badho sAmAna belagADImAM laI javo paDaze. sAmAna vahelI savAre pahoMce to ja badhI taiyArI thaI zake. belagADIne pahoMcatAM vAra lAge, eTale navalabhAI rAtanA ja belagADI sAthe aMgavANIthI ravAnA thayA. AkhI rAta gADAM calAvI savAranA cAsa pahoMcI javAnI navalabhAInI hAma hatI. paraMtu vidhino khela judo hato. rAtrInA gADA cAlyA te cAlyA, AkhI rAta cAlatAM ja rahyAM. savAra paDI tyAre gADAM pAchAM aMgavANI pahoMcyAM hatAM! rAtrinA aMdhArAmAM gADAM rastAnA cakravyuhamAM aTavAI gayAM hatAM. "daLI daLIne DhAMkaNImAM ubharAyuM !" saMto mATe vihArano parizrama ane zrAvako mATe sudhAno pariSaha : munirAjo ane zrAvako pagapALA vihAra karI, Akho verAna pradeza pAra karI, baporanA bAra vAgyA pachI cAsa pahoMcyA. temane paNa rastAnI AMTIghUMTInA kAraNe rasto lAMbo thaI gayo hato. AkhA rastAmAM eka paNa gAma ke ghara na hatuM. thoDAMghaNAM jaMgalI jhUMpaDAMo hatAM. jAnavaromAM suvara vadhAre jovAmAM AvatA hatA. te vakhate nadI para pula paNa na hato. game tema nadI pAra karI. cAsa pahoMcatAM to saunA hozakoza UDI gayA hatA. pANI vagara saunAM gaLAM sukAtAM hatAM. e vakhate cAsamAM mAravADI ke gujarAtInuM ekeya ghara na hatuM. tyAM phakta baMgALI vastI hatI. sAdhAraNa nAnI bajAra hatI, jyAM kAlImAtAnuM eka maMdira hatuM. munirAja puruliyA roDanA DAka baMgale pahoMcyA tyAre tyAM kAgaDA UDatA hatA. tyAM koI na hatuM. navalacaMdabhAI kyAM khovAI gayA teno koI patto na hato. navalacaMdabhAIne gADAnuM koI nAmanizAna na hatuM. sau manomana navalacaMdabhAIne kosavA lAgyA. sAMpradAyika ekatAno prasanna anubhava 0 227 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjo tathA vihArIbhAIo thAkIne lothapotha thaI gayA hatA. soLa mAIlano Akaro vihAra bhAre paDI gayo hato. pIvAnuM pANI paNa hAjara na hatuM. sau nirAza thaI lAMbA thaIne sUtA. eTalAmAM jhariyA ane jamazedapurathI gADIo AvavA lAgI. jamavAno samaya thaI gayo hato, paNa jamADanAra koI na hatuM. zrAvakone sudhAno pariSaha thayo! navalacaMdabhAInI apUrva dhIraja : jhariyA saMghanA bhAIoe bumarANa macAvI, "are, navalacaMdabhAI mahetA kyAM khovAI gayA? beramo saMgha pANImAM besI gayo ke zuM? koI AvyuM nathI - jamavAnuM zuM thaze?" jamazedapuranA bhAIoe kahyuM, "bhAI, zAMti rAkho. AmaMtraNa ApanArane AbarU vahAlI hoya che. koI kAraNasara gADAM rokAI gayA lAge che." jhariyAvALA eka bhAI hasIne bolyA, "gADuM rokANuM che ke dharI bhAMgI che, e to beramovALA ja jANe." eka bhAI badhA mATe cA levA gayA. cA pIdhA pachI saunI dhIraja vadhI. Azare eka-doDha vAge navalacaMdabhAInAM gADAM AvyAM. hajI navalacaMdabhAI jarA zvAsa le, eTalAmAM to badhAe temano UdhaDo lIdho. navalacaMdabhAI baraphano pahADa hatA. jarA paNa garamI na AvI. saune hAtha joDI joDIne kahevA lAgyA, "basa, abaghaDI cUramAnA lADavA taiyAra thaI jaze. tame mahArAjazrIno satsaMga sAMbhaLo, amAruM jamaNa barAbara thaze." cUramAnuM nAma sAMbhaLI bhUkhyA zrAvakonA moDhAmAM pANI AvI gayuM! navalacaMdabhAI kAmamAM lAgI gayA. cAra vAge jamavAnuM taiyAra thaI gayuM. bIjA ghaNA mahemAno AvI pahoMcyA hatA. sau jamIne UThyA ane jayajayakAra thaI gayo. pachI navalacaMdabhAIe bhUlA paDyAnI rAmakathA saMbhaLAvI. saue navalacaMdabhAInI pITha thAbaDI. mizrI lAlajI jayasvAla - sAyakala para vizvayAtrA : sAMjanA seMkaDo baMgALI loko AvI pahoMcyA. bhajanamaMDaLIo paNa AvI. bhajananI ramajhaTa jAmI. baMgALanA moTA moTA ane lAMbA khola (vAjiMtronAM sAdhano) joIne jayaMtamunijIne khUba Azcarya thayuM hatuM. baMgALI bhASAno ane enAM bhajanono AsvAda levAno pahelo prasaMga hato. vahelI savAre cAsathI vihAra karyo. cAsanivAsI mizrI lAlajI jayasvAla paNa vihAramAM sAthe hatA. pUjya munizrInI padayAtrAmAM joDAyA pachI mizrIlAlanI aMdara sUtelo yAtrI AtmA jAgI UThyo. temaNe sAyakala para saMpUrNa bhAratanI yAtrA karavAno saMkalpa karyo. kharekhara, puliyAthI vidAya lIdhA pachI te sAyakala upara samagra bhAratanI yAtrAmAM nIkaLI paDyA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 228 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka varasamAM samagra bhAratanA eka eka jillAmAM temaNe sAyakalayAtrA karI. bhAratanAM akhabAromAM emanA ahevAlo AvavA lAgyA. yAtrA paripUrNa thayA pachI teo pharIthI munizrInAM darzanArthe AvyA ane tyAre teNe sAyakala para vizvayAtrA karavAno saMkalpa karyo. temane munizrInAM caraNomAM apAra zraddhA ane vizvAsa hatAM. temano saMkalpa akhabAromAM jAhera thayo. dilhIthI javAharalAla neharue sAyakala para vizvayAtrA mATe lIlI jhaMDI ApI. te dareka dezanA rASTrapati, pradhAnamaMtrI ane bIjA pradhAnone maLyA. vizvayAtrI tarIke badhAM akhabAromAM temanuM nAma camakavA lAgyuM. teNe traNa varSamAM A yAtrA pUrI karI. badhA dezonI tasavIro ane ahevAlo laI puna: bhArata AvyA. potAnA mULa gAma cAsamAM sthira thayA. aDIkhama kAyA ane milanasAra svabhAvanA mizrIlAlajI janmajAta kavi hatA. teo vyaMgakAvyo lakhavAmAM niSNAta hatA. jyAre peTarabAramAM saMsthA banI tyAre mizrIlAlajI cAsathI avAranavAra tyAM AvatA ane hRdayasparzI kavitAo saMbhaLAvI saunuM manoraMjana karatA. hAlamAM teo divaMgata thaI gayA tyAre cAsanI guNI janatAe vizALa sabhAmAM temane zraddhAMjali arpaNa karI. teo haMmeza kahetA ke "muni mahArAjanA vihArathI ane temanI padayAtrAthI mane bhAratayAtrA tathA vizvayAtrAnI preraNA maLI che." te vize temaNe kavitAnI racanA paNa karI che. ajANyA AdivAsI vistAramAMH choTA nAgapuramAM (hAlanuM jhArakhaMDa) mukhyatve AdivAsIonI vastI che, chatAM tenAM zahero, khANa ane audyogika vistAromAM binaAdivAsIo moTI saMkhyAmAM vase che. A uparAMta AdivAsIomAM aneka jAtio che. temAMnI amuka jAtio pramANamAM vadhu sudharelI ke vikAsa pAmelI che. mAhato jAtinA mANaso khetInA vyavasAyamAM joDAyelA hoya che ane eTalA pachAta nathI. munirAjoe cAsathI AgaLa vihAra karyo, tyAre AdivAsI prajAnA vadhu saMparkamAM AvyA ane temanI saMskRti ane rIta-rivAjano UMDo anubhava maLyo. zrI jayaMtamunijIne cAsathI paruliyA javAnuM hatuM. te mATe munizrI cAsa moDa padhAryA. cAsa moDathI eka rasto puruliyA jAya che ane bIjo rasto rAMcI tarapha jAya che. e vakhate cAsa moDano vikAsa thayo na hato. munizrIe moDathI eka kilomITara aMdara nArAyaNapura DAkabaMgalAmAM rAtri- nivAsa karyo. aMgrejoe bihAra ane baMgALamAM Thera Thera DAka baMgalA baMdhAvyA hatA. DAkabaMgalA eTale "roDa uparanA sarakArI gesTa hAusa'. DAka baMgalAmAM UtaravAnI badhI sagavaDa hoya che ane tenA vizALa AMgaNAmAM moTAM chAyAdAra vRkSo hoya che. aMgrejo gayA pachI ApaNI sarakAre A DAka baMgalAne sArI rIte saMbhALyA nathI. ghaNA DAka sAMpradAyika ekatAno prasanna anubhava 229 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMgalA khaMDera thaI gayA che. nArAyaNapuranA DAka baMgalAnI hAlata hajI sArI hatI. tenI prAkRtika zobhA apAra hatI. ahIM vihAramaMDaLIne ghaNo ja AnaMda Avyo. najIkanA gAmaDAnI bhajanamaMDaLIo AvI. A pradeza baMgALa - bihAra (hAlanA jhArakhaMDa)nI sarahadano pradeza che. ahIMnI prajAno ane tenI saMskRtino Agavo itihAsa che. teo potAnI saMskRti pratye gaurava dharAve che. prajA ekaMdare dharmaparAyaNa che. ahIMnA dareka gAmanI bhajanamaMDaLIoe munizrInuM potAnAM bhajanothI abhivAdana karyuM che. emanA bhajanamAM baMgALI bhASAno prabhAva spaSTa dekhAto hato. zrI jayaMtamunijIe baMgALI samajavAnuM zarU karI dIdhuM hatuM. baMgALI bhajano ghaNAM manamohaka hoya che. bhajanane aMte saune prasAda ApavAmAM Avato. bhaktikendra - puruliyA H nArAyaNapurathI munizrI puruliyA pahoMcyA. tyAMnI vizALa dharmazALAmAM munirAjo padhAryA. ahIMnA ozavALa bhAIoe bhAvabharyuM svAgata karyuM. ahIM zvetAMbara ozavALanAM pAMca-sAta ghara che, jyAre digaMbara samAjanAM pacAsa ane agaravAla mAravADInAM basothI aDhIso ghara che. puruliyAno vepAra mAravADInA hAthamAM che. keTalAka paTela parivAro tamAkuno vyavasAya kare che. puruliyAmAM dhanADhya bhAIo vasatA hovAthI dharmazALA uparAMta ThAko2vADI, gauzALA ane auSadhAlaya jevI sAmAjika pravRttio sArI rIte cAlI rahI hatI. dharmazALAmAM pahoMcatA pahelAM madanagopAlajInA bagIce jalapAna mATe sau rokAyA hatA. A parivAre munionI je bhaktibhAvathI sevA bajAvI, tethI pUjya tapasvI mahArAjane temanI pratye khUba ja Adara thayo. tyAra pachI paNa A parivAra kAyama sevA karato rahyo che. puruliyAnA samagra samAje maLIne munijInuM svAgata karyuM. zrotAothI dharmazALA khIcokhIca bharAI gaI hatI. digaMbara ane zvetAMbara jaina uparAMta paTelo paNa AvyA hatA. keTalAka dhArmika baMgALI parivAro paNa darzana tathA zravaNa mATe AvyA hatA. paMcavarNI prajA ekatrita thaI hatI. puruliyA nagarI jANe koI dhArmika kSetra hoya tema munione AbhAsa thayo. mizrImalajI paNa cAsathI AvI pahoMcyA hatA. pannAlAlajI DAgA jaina samAjanA agresara hatA. pannAlAlajI tathA temanAM dharmapatnI baMne kArbala, bhajanapremI ane dhArmika upAsanAmAM dRDha AsthA rAkhatAM hatAM. digaMbara samAjanA teo pratiSThita AgevAna hatA. DAgA parivAra hajI sudhI munizrInI bhaktimAM joDAyelo che. temanA be putra mohanalAla tathA madanalAla DAgA cAsa-puruliyAmAM ghaNI sArI nAmanA dharAve che. jyAre eka putra subhASa DAgAe amerikAmAM khUba pragati karI che. te uparAMta zivaprasAda keDiyA paNa ananya bhakta hatA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 230 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruliyAno eka divasa yAdagAra banI gayo. munizrIno puruliyA sAthe UMDo saMbaMdha sthApita thayo. tenI jhalaka ApaNe A caritranA AgaLanAM prakaraNomAM nihALI zakIzuM. puliyAthI TATA javAnI taiyArI thavA lAgI. ahIM vihAramaMDaLa badalAvAnuM hatuM. jhariyA, katrAsa ane beramonI sevA samApta karI, jamazedapura saMghe netRtva saMbhALavAnuM hatuM. TATAnagaranI maMDaLInuM netRtva bhIkhAbApAnA hAthamAM hatuM. zeThazrI narabherAmabhAIe vihArano pUro lAbha uThAvyo hato. saMghanA yuvako uparAMta gujarAtI zALAnA lADIlA zikSaka cunIbhAI tathA nAnubhAI paNa vihAramAM joDAyA hatA. jamazedapura zrI saMghanA AgrahathI devacaMdabhAI, ratibhAI, rAyacaMdabhAI, jecaMdabhAI vagere bhAIoe paNa jamazedapura sudhI cAlavAno nirNaya karyo hato. vihAramaMDaLImAM be zrIsaMghono saMgama thayo hoya tema anero raMga Avyo. bhIkhAbApA bhojanavyavasthAmAM niSNAta hovAthI vihArapArTIne jamavAnI vyavasthAmAM jarApaNa truTi rahetI nahIM. vihAranI zarUAta thAya tyAre bhagavAna mahAvIranA jayanAdathI AkAza guMjI UThatuM ane jecaMdabhAInI "bhagavAna bhajo'nI dhUna zarU thaI jatI. vihArayAtrAmAM ozavALa bhAIo paNa joDAyA. vihAramAM sATha mANasono saMgha thaI gayo. balarAmapura sAtheno sthAyI saMbaMdha - lakSmIcaMdajI lUNAvataH 19paranI pAMcamI mArce kanTADi thaI munirAjo balarAmapura dharmazALAmAM pahoMcyA. balarAmapura paNa puruliyAnI jema dhanADhya mAravADI vepArIonuM moTuM kendra che. eka ja mAravADI zeThe vizALa dharmazALA baMdhAvI che. tyAM osavALa zvetAMbara jainanA be-traNa parivAro ane digaMbara jainanA becAra parivAra nivAsa karatA hatA. zvetAMbara parivAranA zeTha zrI lakSmIcaMdajI lUNAvata ghaNA saMpanna ane bhaktivALA hatA. teo samAjamAM AgavuM sthAna dharAvatA hatA. teo zvetAMbara hovAthI munionI bhakti vizeSapaNe karavAnI javAbadArI samajatA hatA. gharanI pAchaLa AvelA vizALa bagIcAmAM temaNe jaina maMdira paNa banAvyuM hatuM. temanA parivAranA kiraNabahena vArANasInI dIkarI hatA. munizrI vArANasImAM hatA tyAre tenA piyarapakSe ghaNI sevA bajAvI hatI. tenI oLakhANa nIkaLatAM kiraNabahenanA bhAvamAM ghaNI ja vRddhi thaI. zeTha zrI lakSmIcaMdajIno parivAra Adarza parivAra hato. temanI banne vahuo temanAM vRddha mAtuzrInI rAta-divasa eka karIne sevA karatI hatI. dRSTAMta ApavA yogya temanI bhAvanA hatI. balarAmapuramAM paNa khUba UMDo saMbaMdha baMdhAyo, je ApaNe AgaLanAM prakaraNomAM joIzuM. AdAraDI skUlano jIrNoddhAra : balarAmapurathI AdAraDI thaI cAMDila (tA. 1-3-52) javAnuM hatuM. AdAraDImAM pahoMcyA sAMpradAyika ekatAno prasanna anubhava 3 231 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI tyAMnI grAma janatAe bhavya svAgata karyuM. zrI cunIbhAI janatAne samajAvavA mATe sAro evo zrama karatA hatA. AdAraDI skUlanA rUmanA be daravAjA tUTelA hatA. skUlanI durdazA hatI, jyAre tyAMnA adhyApakomAM UMcI bhAvanA ane kartavyaparAyaNatA hatI. narabherAmabhAIe AdAraDI zALAnA zikSakone mAna ApI, skUlanuM riperiMga karavA mATe hukama Apyo. be-cAra hajAranA kharce suMdara skUla banI gaI. pharIthI jyAre munirAjo AdAraDI skUlamAM padhAryA tyAre zikSakoe vidyAbhavanane suMdara banAvI dIdhuM hatuM. AMgaNAmAM bagIco paNa khIlI UThyo hato. juo, dhanapationuM dhana sArA kAmamAM vaparAya to keTalAM sArAM suphaLa Ave che ane teo keTaluM puNya upArjana karI zake che. rAmajIbhAI haMsarAja kAmANI : jamazedapurathI zrI narabherAmabhAI sAthe temanA moTAbhAI rAmajIbhAI haMsarAja paNa AvyA. rAmajIbhAI moTA udyogapati hatA. temanI kAmANI enjiniyarIMga kaMpanIe AkhA hindustAnamAM temaja IrAna-irAkamAM paNa hajAro ilekTrika TAvara besADI kaMpanInI zAkha vadhArI hatI. rAmajIbhAI gAMdhIjInA anuyAyI hovAthI khAdIdhArI hatA. koMgresanA AMdolanamAM teoe pUro bhAga lIdho hato. lAkho rUpiyAno phALo paNa Apyo hato. teo nAdurasta tabiyatane kAraNe jamazedapura havAphera mATe AvyA hatA. munirAjonA AgamanathI temane ane zrAvikA jaDAvabahenane anAyAse lAbha maLI gayo. pati-patnI banne dharmanA raMge raMgAyelAM hatAM. rAmajIbhAInA AvavAthI narabherAmabhAInI chAtI gajagaja UchaLatI hatI. temanA utsAhamAM cAragaNo vadhAro thaI gayo hato. | vihArapArTI AgaMtukonI sevAno uttama prabaMdha karatI hatI. gujarAtI zALAnA zikSako zrI cunIbhAI tathA nAnubhAI paNa sevAmAM joDAyA hatA. cunIbhAI kavihRdayanA hovAthI kavitA saMbhaLAvatA hatA ane hAsya-vinodanA TucakAothI saune hasAvIne AnaMdamAM DolAvI detA. AdAraDInI bhajanamaMDaLI - rAtrijAgaraNa : AdAraDImAM bapora pachI bhajanamaMDaLIo AvavA lAgI. AdAraDImAM rAtanA dasa vAgyA sudhI bhajanakIrtano cAlyA. have to bhIkhAbApA prasAdamAM badhAne lADavA ApatA hatA. prasAdavitaraNane kAraNe bhajanasabhAmAM anero raMga chavAI jato hato. dasa vAge thAkyApAkyA sau jaMpI gayA. tyAM to agiyAra vAge pharI mRdaMganA avAjo saMbhaLAvA lAgyA. be-traNa peTromeksa sAthe 150thI 200 mANasonuM ToLuM AdAraDI tarapha AvI rahyuM hatuM. dUrathI lAgatuM hatuM ke koIno lagna-utsava cAlato haze! tyAM to A janasamUha AdAraDI skUlamAM pahoMcI gayo. nAcagAna thavA lAgyA. sUtelA munivarone pharIthI UThavuM paDyuM. jANavA maLyuM ke thoDe dUranAM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 232 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAmaDAMnA badhA mANaso bhajana-kIrtananI maMDaLI sAthe munivaronAM darzana mATe AvyA che. zrI jayaMtamunijIe sabhAnuM netRtva saMbhALyuM. cunIbhAI puro sahayoga ApI rahyA hatA. bhajananI madhura paMktio ane mRdaMganA paDaghAo dUra dUra sudhI paDatA hatA. rAtrinA be vAgye kAryakrama pUro thayo. te vakhate bhIkhAbApAe garama rasoI karAvI saune jamADyA. prasAda-vitaraNa karI bhajanamaMDaLIno uttama satkAra karyA pachI sau vidAya thayA. cAra vAgatAM puna: vihArayAtrAno AraMbha thayo. gujarAtathI baMgALa sudhInI vihArayAtrAmAM bhAratanA vibhinna pradezo ane jAtionA rItarivAjo, paraMparA, saMskRti, bhASA ane paheraveza ityAdino kImatI anubhava maLyo. gAMdhIjIe kahyuM che ke bhAratano prANa tenAM gAmaDAMomAM dhabake che te yogya ja che. pUjya jayaMtamunijInI ciMtanasRSTi ane vicAradhArA para A anubhavano gADha prabhAva paDyo che. zrI jayaMtamunizrIe samaya jatAM mAnavasevA ane keLavaNInA kSetrane mahattvanuM jIvanakArya banAvyuM, tenI pazcAd bhUmimAM A lAMbI vihArayAtrA ane vizALa lokasaMparka che. prajAnI mULabhUta samasyAno khyAla Avyo ane tethI mAnavasevAnA kAryanI preraNA maLI. jyAre ajJAnajanita aMdhakArane nivAravA mATe zikSaNanuM kAma hAtha para lIdhuM. ramUjI ghaTanA : 1952nI sAtamI mArce cAMDilanI vizALa mAravADI dharmazALAmAM UtaryA. cAMDila padhAryA tenI sAthe jamazedapuranA parivAro bALako sAthe UmaTI paDyA. nAnajIbApA paNa potAnA TAMka parivAra sAthe darzanArthe cAMDila AvyA. teo atyaMta sukhI hatA ane samAja para emanuM ghaNuM varcasva hatuM cAMDilamAM eka AnaMda-utsava UjavAI gayo. baporanA saMghajamaNa thayuM. jayaMtamunijIne ati parizramanA kAraNe tAva AvI gayo hato. bIjo divasa paNa cAMDilamAM rokAI, sAMjanA nAnakaDo vihAra karavo tema nakkI karyuM. bIje divase mAravADI gRhasthone tyAM gocarI javAno prasaMga sAMpaDyo. dareka sthaLe agravAla mAravADI bhAIonI sevA noMdhapAtra hatI. cAMDilathI be mAIla dUra cenapura rokAvAnuM nakkI karyuM. cenapuramAM zrI maNibhAI paTele vizALa pAyA para potAnA vyavasAyane vikasAvyo che. temanA ghera utAro hato. thoDo ArAma maLavAthI munizrInI tabiyata sArI thaI gaI hatI. vahelI savAre vihArano prAraMbha karavAno hato. be vihArI bhAIone bhrama thayo ke cAra vAgI gayA che ane teo saphALA beThA thaI gayA. temaNe avAja karyo ke "UTho UTho, vihArano samaya thaI gayo che." sau bhara UMghamAM sUtA hatA. temaNe hAkoTo pADIne badhAne jagADyA. vihAra pArTI taiyAra thaI gaI. sAMpradAyika ekatAno prasanna anubhava 0 233 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munioe paNa bheTa bAMdhI. sau rastA para nIkaLI AvyA. cAre tarapha aMdhAruM bheMkAra hatuM. vAtAvaraNa paNa sUmasAma hatuM. prAta:kAlIna halacala paNa dekhAtI na hatI. sau thoDI zaMkAmAM paDyA. saue ghaDiyALa joI, tyAre hAsyanuM mojuM pharI vaLyuM. sau bolyA, "are bhAI, haju to rAtanA bAra vAgyA che." saune jagADanAra bhAI cUpa thaI gayA. thoDuM AgaLa cAlI vRkSa nIce sahu puna: vizrAMti levA besI gayA. be kalAka pasAra karIne puna: pAchalI rAtre vihAra AraMbhyo. vihAramAM AvA ramUjI prasaMgo paNa kyAreka banatA hoya che. vedanAno sparza have siMhabhUma jillAno suprasiddha dalamA pahADa najara sAme AvI Ubho hato. munizrIo kAMdarAbeDA skUlamAM pahoMcyA. skUlanI vedanAbharI hAlatanuM varNana pUjya tapasvI mahArAje maMgalavihAra'mAM karyuM che. kAMdarAbeDAthI rasto sarpAkAre dalamA upara cAlyo jAya che. dalamAM pahADa gADha jaMgalothI chavAyelo che. joke atyAre jaMgalo kapAI rahyAM che, eTale dalamAM paNa vanarAjI vihoNo thavA lAgyo che. A jaMgalo tathA parvato AsapAsanAM gAmaDAMonI jIvAdorI che. kAMdarAbeDAthI jamazedapura sudhIno Akho mArga dalamAnI taLeTIthI pasAra thAya che. rastAnI eka bAju parvatamALA che, jyAre bIjI bAju svarNarekhA nadI sAtha Ape che. nadI ane parvata vacce AvelA A rastAnI zobhA atyaMta manohara che. vanarAjI ane vRkSo bhUmi para kaMcana varasAvatA lAge che. mahuDAnAM vRkSo ahIMnI AdivAsI janatAne AjIvikA pUrI pADe che ane eTalA ja janaupakArI paNa che. mahuDA paDavAno samaya hoya, tyAre bALabaccAM sahita pUro parivAra mahuDA vINavAnA kAmamAM joDAI jAya che. temAMthI varSa bharanA gujarAnanI rakama meLavI le che. choTA nAgapura(hAlanA jhArakhaMDa)nAM A jaMgalomAM mahuDA ghaNuM mahattva dharAve che. lAkaDAnA bhArA laI savAranA mahilAonAM ToLe ToLAM rastA upara UbharAya che tyAre khyAla Ave che ke jIvana mATe A loko kevo kaThina saMgharSa kheDI rahyA che. temanA kaThora zramanA pramANamAM temane yogya majUrI maLe che ke kema, te zaMkA bhareluM che. parvatIya kSetranI garIba janatAnA vAstavika, vidAraka jIvanano pratyakSa anubhava meLavIne munivaro 19paranI bAramI mArce TATAnagaranA AMgaNe AvI pahoMcyA. jaina muniono prathama praveza: hAthInAlA baMgalAmAM vizrAMti karI TATAnagaranA upAzrayamAM padArpaNa karavAnuM hatuM. vahelI savArathI ja TATAnagaranA zrIsaMghanAM zrAvaka ane zrAvikAo vizALa saMkhyAmAM ekatrita thayAM hatAM. jecaMdabhAI tathA phUlacaMdabhAInI dhUna vAtAvaraNa gajavI rahI hatI. A dhUna badhAne mukhapATha thaI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 234 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaI hatI. dhUnamAM sAtha ApavAthI sahunI gati vadhI jatI hatI. zrI bhAIcaMdabhAI paMcamiyA jamazedapuranA agragaNya zrAvaka hatA ane narabherAma kaMpanInA bhAgIdAra hatA. sukhI, saMpanna ane prabhAvazALI vyakti tarIke temanuM A vistAramAM ghaNuM sanmAna hatuM. teo rAmajIbhAI haMsarAjanA sALA thatA hovAthI temane kAmANI baMdhuo sAthe AtmIya saMbaMdha hato. zrI bhAIcaMdabhAI, dayALajIbhAI meghANI temaja jamazedapuranA bIjA bhAIo parivAra sAthe svAgata-samArohamAM joDAyA hatA. gujarAtI samAjanA agresara tarIke zrI nAnajIbApA tathA parIkha parivAranA zeTha vallabhadAsa eTalo ja utsAha dharAvatA hatA. TATAnagaramAM jaina muniono A prathama praveza hato. derAvAsI saMtone paNa TATAnagaramAM AvavAnuM koI prayojana na hatuM. koI paNa phirakAnA sAdhuoe jamazedapurane sparza karyo na hato. pUjya tapasvI jagajIvana mahArAja tathA zrI jayaMtamunijI jamazedapuramAM padhAranAra sauprathama jaina sAdhu hatA. samAjamAM ghaNuM Azcarya hatuM. munivaro gujarAtathI padayAtrA karIne pUrva pradezamAM padhAryA che te vAta lokonA aMtaramAM sparzI jatI hatI ane Azcarya sAthe munio pratye bhaktibhAva UbharAto hato. gujarAtI samAjamAM AnaMdotsavaH gujarAtI samAja mAtra jaina sAdhu tarIke nahIM, paNa teo garavI gujarAtanI bhUminA saMto che, te rIte AnaMdabhera svAgata karIne gauravano anubhava karI rahyo hato ane munijIo pratye mamatva pradarzita karI saMtoSa anubhavI rahyo hato. dareka sthaLe eka ja vAta hatI ke "are, ApaNA A saMto cheka gujarAtathI padayAtrA karIne AvyA che." samasta jamazedapuramAM A vAta TheraThera guMjavA lAgI. tyAMnA akhabAramAM tasavIra sAthe samAcAra pragaTa thayA. sahaja bhAve TATAnagaramAM bhavya svAgatanuM Ayojana thayu. munirAjoe sarvaprathama zrI narabherAmabhAI kAmANInA baMgalAmAM pagalAM karyAM. ahIM saune alpAhAra ApavAmAM Avyo. zrI narabherAmabhAIe sarvaprathama vArANasImAM vinaMtI karI munirAjone pUrvabhAratamAM padhAravA mATe prayAsa karyo hato. Aje temanI bhAvanA phaLIbhUta thaI hatI. kharekhara, teoe kahyuM, "mahArAjasAheba, Aje mane ghaNo saMtoSa thayo che. bhagavAne mArI icchA pUrNa karI." zrImatI hemakuMvarabahena tathA bALa-parivAra sahu sevAmAM tanmaya hatAM. e samaye hemakuMvarabahenano AnaMda ane utsAha caramasImA para pahoMcyo hato. zrI narabherAmabhAI ane hemakuMvarabahena svayaM sevAmAM joDAIne lAbha laI rahyAM hatAM. tyArabAda bhagavAna mahAvIranA jayanAdo sAthe zobhAyAtrAe biSTrapuranA konTrAkTara vistAranA upAzrayamAM paga mUkyo. sAMpradAyika ekatAno prasanna anubhava 235 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvakoe cAre bAju toraNa bAMdhyAM hatAM. dhajA-patAkAthI upAzraya zaNagAravAmAM Avyo hato. munirAjo pATe birAjyA tyAranuM dRzya zrIsaMgha ane gujarAtI samAja mATe apUrva banI gayuM hatuM. sarvaprathama nAnajIbhAI TAMke gujarAtI samAja taraphathI munionuM svAgata karyuM. temaNe potAnI lAkSaNika zailImAM kahyuM, "Aje ApaNe tyAM bhagavAna saMta rUpe birAjyA che. ApaNA saMto gujarAtathI ATalI lAMbI padayAtrA karI jamazedapura padhAryA che te ApaNA mATe dhanya ghaDI che. bIjA saMto AvI zake, paraMtu padayAtrI jainamunionuM jamazedapuramAM padArpaNa thAya kalpanAtIta vAta che. Aje tapasvI mahArAje saMto mATe ahIMnAM daravAjA kholI dIdhA che. huM pUjya munijIne vinaMtI karuM chuM ke amane saune lAbha maLe tevI kRpA karazo. phakta jaina saMgha nahIM, Akho gujarAtI samAja Apano che." kharekhara, nAnajIbhAInAM zabdoe samAjanI tAsIra pheravI nAkhI. samasta gujarAtI samAja munivarone potAnA samajI bhaktibhAva pradarzita karavA lAgyo. tapasvI mahArAjanI haLavI ramUja : zrI jayaMtamunie svAgatasamArohano javAba Apyo, "nAnajIbApAnI bhAvanA soLa AnA paripUrNa thaze. dharmamAM koI bheda nathI, manuSyanA manamAM bheda hoya che. khAMDa kaho ke sAkara kaho, padArtha eka ja che. rAma kaho ke mahAvIra kaho, zuddha AtmA eka che, nAma judAM che. manuSyo potAnI buddhithI bhedabhAvonuM sarjana kare che, paraMtu satyano mArga eka ja che. ApaNA gujarAtI samAje je prema varasAvyo che te benamUna che. Aje jamazedapura pahoMcatAM amane ghaNo saMtoSa thayo che. pachI jayaMtamunijIe 2mUjamAM umeryuM, "tamArA yuvakoe ATalI moTI uMmaranA pUjya tapasvI mahArAjanI sAthe jaladI cAlavAnI hoDa karI. pUjya tapasvI mahArAja paDI jAya teTalA vegathI temane calAvyA che. A paNa eka moTI bhakti che !" A sAMbhaLIne sabhAmAM hAsyanuM mojuM pharI vaLyuM. pUjya tapasvI mahArAja vacce bolyA, "bhAI, AmAM yuvakono doSa nathI. doSa ApaNo ja che. saMsArano niyama che ke je vadhAre doDe te paDe. eTale A phaLa utAvaLanuM che." apUrva tapaArAdhanA jamazedapurano apAra utsAha hato. ahIM aThThAI utsava UjavavAmAM Avyo. ATha divasa daramiyAna jamazedapuranA samAjamAM eka moTo mahotsava UjavAI gayo. zeTha zrI narabherAmabhAIe be vakhata svAmIvAtsalya bhojana karAvyuM. zrI jayaMtamunijIe kahyuM, "lADavAthI svAmIvAtsalya thaI zake che, paraMtu badhA AyaMbila kare to sAcuM svAmIvAtsalya thAya." sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 236 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokoe paDyo bola jhIlI lIdho. kula 576 AyaMbila thayA. zrI narabherAmabhAI paNa AyaMbila karavA beThA. temaNe kahyuM, "mArI jiMdagInuM A paheluM vrata che. huM dAna karI zakuM chuM, paraMtu vrataupAsanA karI zakato nathI." temanA jIvanamAM A paheluM kaho ke chelluM kaho, temaNe eka ja AyaMbila karyuM ane vratasAdhanAmAM nAma lakhAvI gayA. kula pistAlIsa oLI ane navaso AyaMbila thayA. jamazedapuranA nAnA samAjamAM apUrva tapanI ArAdhanA thaI. puSkaLa saMkhyAmAM mahemAno AvatA hatA. kolaphilDanAM tamAma kSetro, kalakattA, khaDakapura ane orissAM-bAlAsuranAM bhAI-baheno moTI saMkhyAmAM jamazedapura AvI rahyAM hatAM. mahemAnonI sevA mATe zrI narabherAmabhAIe uttama vyavasthA karAvI hatI. pravacano uparAMta rAtrinA jJAnagoSThino virATa kAryakrama thato hato ane jayaMtamunijI badhA praznonA uttara ApI saunI jJAnapipAsA zAMta karatA. bhAvadIkSita bhUpatabhAI utsAhathI bhajananuM Ayojana karatA hatA. samAja paNa temanuM sAdhubhAvathI ja sanmAna karatA hatA. temaNe jamazedapuramAM paNa bALamaMDaLIone ane bahenone dhArmika zikSaNa ApI ghaNI sArI rIte taiyAra karyA hatAM. jyAM jyAM prasaMga Ave tyAM bhajano saMbhaLAvatA. zrI jayaMtamunijInI sAthe rahIne dareka rIte sahayogI banatA hatA. jamazedapuramAM ATha divasanI akhaMDa dhUna rAkhavAmAM AvI. aharniza dhUna bolavA mATe seMkaDo bhAIo-bahenonAM nAma lakhAyAM hatAM. dhUnanA kAraNe vAtAvaraNa bhaktibhAvapUrNa banI gayuM. gAMdhIvAdI zikSaka cunIbhAI: gujarAtI zALAnA zikSako ghaNo ja rasa laI badhA kAryakramo goThavatA hatA. cunIbhAI A badhAmAM AgaLa paDatA hatA. teo zuddha gAMdhIvAdI hovAthI khAdInA kapaDAM paheratA. eTaluM ja nahIM, teo reMTiyo calAvI svayaM khAdI vaNIne paheratA hatA. potAnA samagra parivArane kapaDAM ApI zakavA mATe jeTaluM joIe tenAthI paNa vadhAre sutara te kAMtatA hatA. - cunIbhAI sAhityanA rasika ane abhyAsI hatA. temanA gharamAM temanI potAnI lAibrerI hatI. lagabhaga traNa hajAra pustako temaNe vAMcyAM hatAM. bALakone bhaNAvavAmAM paNa niSNAta hatA. te bhinna bhinna prakAranI mudrAo karI zakatA tathA prANIonA avAjanI nakala karI zakatA hatA. khAvAnA padArtho kevI rIte khavAya tenI paNa aneka mudrAo karatA. te Asanasiddha puruSa hatA. e ja rIte bhojanamAM paNa ghaNA cokkasa ane niyamita hatA. jJAtithI vANiyA sonI hovAthI ucca koTinA kalAkAra paNa hatA. citrakaLA, zilpakaLA, saMgItakaLA tathA nRtyakaLAmAM paNa pAraMgata hatA. kharuM pUcho to cunIbhAImAM eka lAkha guNa hatA. eka paNa durgaNa jaDe tema na hato. hasato cahero ane svabhAve mRdu, koI paNa prakAranA kaMkAsa-kalehathI dUra rahenAra ane be pakSone samAdhAna karAvI zake tevA sahRdayI vyakti hatA. sAMpradAyika ekatAno prasanna anubhava 3 237 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cunIbhAI sevAnA koI paNa kAmamAM haMmezA tatpara rahetA. koInA paNa du:khanI khabara paDe to rAtrinA bAra vAge paNa doDI jAya. jAta-pAta ke prAMtano koI bheda na rAkhatA. te pUrepUrA mAnavadharmane varelA hatA. bIjA zikSako temaja vidyArthIo para tenI amiTa chApa hatI. pU. munizrInA paricayamAM AvyA pachI teo zrI jayaMtamunijInA UMDA prabhAvamAM AvyA ane temanA bhakta banI gayA. I. sa. 1952mAM paricayamAM AvyA pachI jyAM sudhI jIvyA tyAM sudhI ekadhArI bhakti karI. teo zrI jayaMtamunijInAM badhAM pravacano zorTa henDamAM lakhI letA. jayaMtavANI' nAme temanuM eka pustaka chapAyeluM che. bAkI ghaNAM pravacano temanI pAse rahI gayelAM che. jyAre paNa darzanArthe AvatA tyAre haMmeza pravacana lakhI letA. mahAtmA gAMdhI, zrImad rAjacaMdra tathA raNachoDadAsajI mahArAja pratye temane ananya zraddhA hatI. jamazedapuramAM koI paNa sAdhupuruSa Ave tenI sevAmAM te hoya ja. saMtabhakti temane rUMve rUMve varelI hatI. cUsta ane siddhAMtavAdI vyaktinI sAme virodhI UbhA thAya te svAbhAvika hatuM, paraMtu virodhIonI kyAreka paNa niMdA karavI ke tene nukasAna karavAnI koI pravRtti cunIbhAImAM jovAmAM na AvatI. zrI jayaMtamunijIe cunIbhAInA jIvanamAMthI ghaNA pATha lIdhA che. Aje paNa gurudeva kahe che ke cunIbhAInuM nAma letAM eka Adarza mUrti najara sAme taravare che. temanAM patnI caMpAbahena paNa evA ja guNavAna hatAM ane cunIbhAInI bhAvanAne pUrI rIte varelAM Adarza mahilA hatAM. te nAma pramANe sAkSAt caMpA jevAM hatAM. cunIbhAIne koI bALaka na hatuM. temaNe bhAIonA putrone potAnAM bALaka mAnI, chevaTa sudhI bhaNAvyAM ane temane mATe pUro bhoga Apyo. ahIM temanA guNonA prabhAvane kAraNe temanA mATe ATalI paMktio lakhavI jarUrI lAgI che, bAkI to temanuM AkhuM jIvanacaritra lakhI zakAya tema che. jamazedapuranAM zikSikA nirmaLAbahena: e ja rIte jaina samAjanAM nirmaLAbahena dozIe paNa gujarAtI zALAmAM heDa misTresa tarIke varSo sudhI sevA ApI parivAranuM nAma ujjavaLa karyuM hatuM. nirmaLAbahene lagna karyA na hatAM, paraMtu vidyAne varI gayAM hatAM. teo svataMtra vicAranAM, krAMtikArI pagalAM bhare tevAM ane anyAyanI sAme jhajhUmatAM nArI hatAM. Aje cunIbhAI ane nirmaLAbahena baMne devagati karI gayAM che, paraMtu temanA guNo yAda Ave che. bAvIsa varSanI pratIkSAne aMte sAkacImAM upAzraya jamazedapuramAM bisTIpura uparAMta sAkacI ane jugalAI bIjAM be kSetro hatAM. tyAM upAzraya sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 238 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na hato, temaja saMgha tarIke koI svataMtra saMgaThana na hatuM. pUjya munivaro sAkacI padhAryA ane tyAMnI gujarAtI zALAmAM UtaryA. tyAMnA zikSakoe ghaNo UMDo rasa lIdho. pUjya tapasvI mahArAje jaina bhAIo pAse upAzraya mATe phALo ka2vA Tahela nAkhI. jamazedapuranI badhI ja jagyA TATA kaMpanInI che. TATA kaMpanI jamIna phALave ane maMjUrI Ape to ja koI caNatara thaI zake. sAkacInA zrAvakoe TATA kaMpanI pAse dharmasthAnaka mATe jagyA mAMgI hatI, paNa haju maMjUrI maLI na hatI. zrAvakoe kahyuM ke upAzrayanI maMjUrI maLaze tyAre phaMDa ugharAvI laIzuM. pUjya tapasvI mahArAje kahyuM, "vANiyAnI buddhi vAparo. lAMbe gALe lakhAveluM phaMDa mANaso bhUlI jAya, mATe atyAre ja phaMDa bheguM karI anAmata mUkI do. samaya 52 tamane sAro javAba Apaze." tapasvIjI mahArAje bhArapUrvaka phaMDa ugharAvyuM. lagabhaga trIsa hajArano phALo thayo. A 2kama zeTha zrI narabherAmabhAIne tyAM mUkavAmAM AvI. TATA kaMpanIe sAkacImAM jagyA ApavAmAM vilaMba karyo. pUjya tapasvI mahArAja to kALa karI gayA hatA. paraMtu temaNe karelo upakAra Ubho hato. bAvIza varSa pachI jyAre upAzrayanuM kAma zarU karyuM tyAre aDhI lAkha rUpiyAnI mAtabara 2kama hAthamAM AvI. zrIsaMghane jarA paNa ciMtA na rahI. sAkacInA upAzraya sAthe te samayanI yAdI sthapAI gaI ane upAzrayanuM udghATana pUjya jayaMtamunijInA sAMnidhyamAM karyuM. ozavALa jainonI ekatA H jugasalAImAM gujarAtI jainonAM ghara ghaNAM ja ochAM hatAM, paraMtu jodhapura bAjunA trIsacAlIsa ozavALa parivAro hatA. gujarAtI jaina bhAIone khabara paNa na hatI ke jugasalAImAM ATalAM mAravADI jaina kuTuMbo vase che. jyAre munizrI jugasalAI bajAramAMthI pasAra thayA tyAre jema jema osavALa bhAIo maLatA gayA, tematema vidhivat vaMdanA karI, mahAvIra svAmInI jaya bolAvavA lAgyA. A badhA jaina bhAIo kApaDanI pherI karI AjIvikA calAvatA hatA. jugasalAImAM mAravADI agravAla bhAIonAM baso jeTalAM ghara hatAM. te badhA sukhI hatA. munizrI temanI dharamazALAmAM rokAyA tyAre ApaNA ozavALa bhAIo ekatra thaI gayA. temAM derAvAsI-sthAnakavAsI baMne prakAranA ozavALa hatA, paraMtu teoe jarA paNa dharmano bhedabhAva na rAkhatAM saMgaThita thayA ane ozavALa saMghanI sthApanA karI. tyAM sarvaprathama jaina maMdirano phALo ekatrita karavAmAM Avyo. maMdiranI pratiSThA paNa zrI jayaMtamuninA sAMnidhyamAM thaI hatI. jAtamahenata, dharmanI bhakti ane guruonI kRpAthI thoDAM varasomAM ja ozavALa bhAIo khUba AgaLa vadhI gayA. jamazedapuramAM dharmautsAha : badhAM ozavALa kuTuMboe saMgaThita thaI jaina kaoNlonInI sthApanA karI. A kaoNlonImAM temaNe sAMpradAyika ekatAno prasanna anubhava 1 239 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizALa makAna banAvyAM ane tenA keMdramAM eka jaina sthAnaka banAvyuM. jaina maMdira ane jaina sthAnakathI ozavALa saMgha dedIpyamAna banyo. keTalAka terApaMthI ozavALa paNa hatA. maMdirano prasaMga hoya ke sthAnakano hoya, sau maLIne badhA prasaMgo ekasAthe ja UjavatA. zrIyuta bhAIcaMdabhAI paMcamiyAe osavALa bhAIonI unnatimAM UMDo rasa lIdho hato ane teone AgaLa vadhavAmAM ghaNo ja yoga Apyo hato. Aje paNa teo bhAIcaMdabhAIno ghaNo ja upakAra mAne che. jamazedapuranI kSetrasparzanA vakhate traNa upAzrayanA pAyA paDI gayA hatA ane AgaLa cAlI traNe saMghoe ghaNI sArI unnati karI. pUjya munivaro pratye jamazedapuranA zrAvakonI agAdha zraddhA baMdhAI ane atyAra sudhI ekadhAro prema jALavI rAkhyo che. samagra gujarAtI samAjano paNa eTalo ja sneha che. zrI jayaMtamunijI pratyeka mAravADI ane gujarAtI gharamAM gocarI mATe pagalAM karatAM ane kazAya sAMpradAyika bhedabhAva vinA paraspara prema ane ekatvano upadeza ApatA. eka bhAI rojanI be DabbA sigAreTa pItA hatA. pU. tapasvIjI mahArAje tenuM baMdhANa choDAvyuM, tethI teo rogathI paNa mukta thayA ane dhanasaMpattimAM paNa samRddha banyA. teo pUjya tapasvIjI mahArAjano UMDo upakAra mAnatA hatA. sigAreTano je kharco thato te badhI dhanarAzi vidhavA bahenonI sahAyatAmAM vAparavAno temaNe nizcaya karyo hato. amarelI nivAsI ane moDha vaNika zrI vallabhabApA parIkha ane teno parivAra pUrA samAja sAthe khUba bhaLelA hatA. teoe ghaNI bhakti karI. A parivAramAM nagInabhAI parIkha khUba nAmAMkti udyogapati thayA. nagInabhAI Aje paNa potAnAM be aMgata vimAna rAkhe che. nagInabhAIno zrI jayaMtamunijI pratye ghaNo sneha hato. temanAM mAtuzrI kamaLAbahena parIkha ghaNAM guNI ane satsaMgI mahilA hatAM. A ja rIte TAMka parivAra paNa vizALa vaTavRkSa jevo phelAyelo hato. temanA parivAramAM zAmajIbhAI TAMka paNa evA ja nAmAMkita vyakti thayA. varSa sudhI samAjanA pramukha rahI teoe apUrva sevA bajAvI. Ama jamazedapuramAM UMDI lAgaNI baMdhANI. dhAtakiDIhanA udANI parivAra tathA kaMdoI mahAjanane tyAM paNa munizrIe pagalAM karyA. dalIcaMdabhAI udANI tathA tArAcaMdabhAI udANInA parivAra jaina dharmanA raMge raMgAyelA hatA. AgaLa jatA dalIcaMdabhAI udANI parivAre zrIsaMghanI apUrva sevA bajAvI che. golamUDI paNa jamazedapurano eka vistAra che. ahIM bhAIcaMdabhAI paMcamiyAnA moTAbhAI DAhyAbhAI paMcamiyA varSo pUrve vasyA hatA ane sArI nAmanA meLavI hatI. munirAjo jyAre padhAryA tyAre DAhyAbhAIno svargavAsa thaI gayo hato. paraMtu sAMkaLIbahena sAthe tenA putra baLavaMtabhAI ane dharamacaMdabhAI saMtonI bhaktimAM tatpara rahetA. teo gharamAM dUjhaNAM rAkhI zuddha dUdha-dahIMno upabhoga karI zakatA hatA. teoe pUjya tapasvI mahArAjane golamUDI padhAravA mATe khAsa vinaMtI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 240 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI. gurudeve 19paranI ogaNatrIsamI eprile govidabhAInA makAnamAM be divasa mATe golamUDImAM padArpaNa karyuM. baLavaMtabhAI tathA dharamacaMdabhAI sevAmAM khaDe page tatpara rahyA. potAnA AMgaNe AkhA saMghane AmaMtraNa ApI jamavAnI sArI vyavasthA karI hatI ane prabhAvanAo karI uttama lAbha lIdho. bhAlubAsA banaze devabAsA H bhAlabAsAthI ratibhAI AvyA. zrImatI jayAbahena ghaNAM ja dhArmika ane saMta bhaktivALAM hatAM. temaNe bhAlabAsA padhAravA mATe hArdika vinaMtI karI. munizrI tyAM be divasa rokAyA ane jAhera pravacana karyA. zrI jayaMtamunie pravacanamAM kahyuM ke, "A gAmanuM nAma bhAlabAsA che. ahIM bhAlu (rIMcha) vasatA nathI. paraMtu manuSyanA hRdayamAM ghaNA bhAluo vasatA hoya che. jema tame jaMgalanA bhAluone bhagADI ahIM suMdara zahera vasAvI lIdhuM che, te ja rIte mananA bhAluone bhagADIne tamArA AtmAnuM zahera zuddha karo, to A sthaLa bhAlabAsAne badale devabAsA thaI jaze." zrI zAMtibhAIe paNa AgaMtuka mahemAnonI uttama sevA bajAvI ane sArI prabhAvanA karI zAsanano DaMko vagADyo. eka divasa sonArI paNa javAnuM thayuM. ahIM maMdiramAM jAhera pravacana thayuM. zrImAna gulAbacaMdajI jaina tathA tyAMnA javelarsa bhAIoe munionuM svAgata karyuM. pravacanamAM tyAMnA moTA adhikArIo paNa AvyA hatA. sonArInuM nAma jevuM suMdara che evA tyAMnA bhAva paNa ghaNA suMdara hatA. saradAra indrasiMgajInuM vizALa hadaya H kendrIya bhArata sarakAranA bhUtapUrva saMrakSaNa pradhAna saradAra baladevasiMhajInA pitAzrI saradAra indrasiMgajInuM jamazedapuranA jemako vistAramAM moTuM kArakhAnuM che. indrasiMga bAbuno jamazedapuramAM ghaNo prabhAva hato. temaNe pUrA jemakomAM suMdara rastA ane bAga-bagIcAo vikasAvyA hatA. uparAMta temaNe eka vizALa vidyAlaya baMdhAvyuM hatuM. jemAM miDala-skUla ane hAiskUlanAM maLIne AThaso bALakone vidyAlAbha maLato hato. vidyAlaya ghaNuM vyavasthita hatuM ane abhyAsa ucca koTino hato. temanA hArdika AmaMtraNane mAna ApI 1952nI teramI mee munijI jemako padhAryA. teoe kahyuM, "mAre tyAM je koI padhAre te saune amArI kaMpanI taraphathI jamavAnuM khAsa notaruM che." munizrI sAthe vihAramAM 1400 mANaso joDAyA. indrasiMga bAbune ghaNo utsAha hato. temaNe zamiyANA baMdhAvI sabhAmaMDapa taiyAra karyo hato. temaNe samasta saMghane prItibhojananuM AmaMtraNa ApyuM. ApaNA samAjanA temaja temanA kArakhAnAnA kAmadAra maLIne lagabhaga 1800 mANasoe miSTa bhojana karI saMtoSa anubhavyo. sAMpradAyika ekatAno prasanna anubhava 2 241 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indrasiMga bAbue saunuM svAgata karyuM ane Akho divasa satsaMgano paNa lAbha uThAvyo. temaNe svAgatamAM kahyuM, "ahIM mAruM kazuM nathI. huM to bhagavAne niyukta karelo DyUTI karavAvALo mANasa chuM. Aje je kaMI saMpatti che te zramikonA zramanuM phaLa che, tethI huM temanA kalyANa mATe banatuM karuM, indrasiMga bAbu samayanuM cIvaTathI pAlana karanArA hatA. te samaya mATe dhyAna rAkhI miniTa miniTano kAryakrama anusaratA hatA. paMjAbI indrasiMga bAbune koI paNa prakAranuM vyasana na hatuM, temaja pote zAkAhArI dhArmika vyakti hatA. sadAcAra temano mukhya siddhAMta hato. te zramikone arthAt majadUrone khUba mAna ApatA, paraMtu teone sakhta kAma karavAnI salAha paNa ApatA. teonA parivAranuM paNa dhyAna rAkhatA. jevuM vidyAlaya hatuM tevI ja suMdara temaNe jemakonI haoNspiTala banAvI hatI. pote ghaNA ja karmaTha ane khaDatala vyakti hatA. temanA vicAromAM paNa pUrI spaSTatA ane nirmaLatA hatI. eka Adarza vyakti tarIke teoe AkhA samAjanuM UMDuM sanmAna meLavyuM hatuM. kharekhara teo abhinaMdanane pAtra hatA. jamazedajI TATAnI dIrghadraSTi ane sAhasa : vihAra karyA pahelAM TATAnagaranuM lokhaMDanuM kArakhAnuM jovAno nirNaya karavAmAM Avyo. bhAratanA mahAna udyogapati jamazedajI TATAnA adbhuta parAkrama, dIrghadraSTi tathA dezapremanA kAraNe A prakhyAta kArakhAnAnI sthApanA thaI hatI. teo ucca abhyAsa mATe iMglenDa gayA hatA. tyAMnA moTA udyogo ane Arthika pravRttio ane vikAsa joIne cakita thaI gayA hatA. temanA manamAM prazna thayo ke bhAratamAM paNa AvA moTA udyogo kema na thaI zake? temane samajAyuM ke bhAratamAM khanija saMpattino abhAva nathI, paNa udyoga sthApavA mATe Avazyaka Tekanikala jANakArI ane tenAthI vizeSa sAhasanI AvazyakatA che. bhAratamAM lokhaMDanAM kArakhAnAM sthApavAnA eka svapna laIne te bhArata pAchA pharyA. e kalpanAne sAkAra karavAnuM kAma e samaye ghaNuM agharuM hatuM. bihAranA choTAnAgapuranAM jaMgalonA bhUgarbhamAM khanija lokhaMDa daTAyeluM che. teno lAbha laI choTAnAgapuramAM lokhaMDanuM kArakhAnuM sthApavAno temaNe vicAra karyo. kyAM muMbaI ane pArasI parivAranA sukhI sadgRhastha ane kyAM siMgabhUma jillAnAM jaMgalo! te samaye siMgabhUmano pradeza gADha jaMgalothI chavAyelo hato ane tyAM vAgha, varu ane hAthI vicaraNa karatAM hatAM. lAkho AdivAsIo garIbImAM sapaDAyelA hatA. jamazedajI taravariyA yuvaka hatA. potAnA sAthIo sAthe ghoDA para besI AkhA pradezanuM nirIkSaNa karyuM. te samaye ahIM relave ke moTaragADInI vyavasthA nahotI, temaja rastA paNa na hatA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 242 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udyoga sthApI zakAya te mATe so mAIlano vistAra temaNe nakkI karyo. aMgreja niSNAtono sahakAra laI lokhaMDanA kArakhAnAnuM vizALa plAniMga karyuM. A Akho vistAra kAlimATI tarIke prasiddha hato. tene jamazedapura nAma ApyuM. temaNe lokhaMDanI khANo vikasAvI. tyAMthI kAco mAla jamazedapura sudhI lAvavA relave lAinanI sthApanA karI. Aje A kArakhAnA upara pAMca lAkha mANaso nabhe che. hajAro vyApArIonI jIvanadorI A kArakhAnA sAthe saMkaLAyelI che. munirAja ATalo moTo udyoga joIne Azcaryacakita thaI gayA. kAcA mAlathI zarU karI, zuddha lokhaMDa ane polAdanA utpAdana sudhInI AkhI prakriyA dhyAnapUrvaka nihALI. jayaMtamunijI mATe kArakhAnAno anubhava eka navuM ja darzana hatuM. kArakhAnAnI AkhI prakriyA dhyAnathI jovAthI mahAvIra svAmIe pharamAvela "pagalAstikAya" dravyo kevuM kevuM rUpAMtara kare che tenuM pratyakSa udAharaNa maLe che. AtmAno vyApAra to phakta jJAna che. bAkInI badhI prakriyA pudgalajanya che. bIjAM dravyo nimitta bhAve kAma kare che. kArakhAnAmAMthI eka UMDo AdhyAtmika saMdeza paNa maLyo. cha dravyonA saMyogathI vizvanuM vizALa kArakhAnuM kevI rIte cAle che tenuM nAnuM udAharaNa A kArakhAnAmAM jovA maLyuM. jyAre moTI bhaThThImAMthI lokhaMDano lAla rasa dhodhamAra karato bahAra vahe che tyAre e dRzya zAstromAM Apela narakanI sthitinA varNananI yAda apAve che. zAstramAM lohArasanI nadInuM je varNana karyuM che te lohArasanI nadI ahIM pratyakSa joI zakAya che. zAstromAM narakamAM ati vegathI agnirasanI nadInuM varNana ApeluM che. UkaLatA loDhAne joIne munijI sahasA bolI UThyA, bhImo agnirasaH pravati prabalabhAvena, yathA narakeSa pravahatI takhtaloharasa:" (narakamAM UkaLatA loDhAnA pravAha jevI bhayaMkara agnirasanI dhArAne ahIM teja gatithI vahetI joI zakAya che.) kArakhAnuM joIne bahAra nIkaLyA pachI bhAIoe zrI jayaMtamunijIne pUchyuM, "Ape kArakhAnAmAM zuM joyuM? kevI vyavasthA che?" jayaMtamunijIe tarata ja uttara Apyo, "A kArakhAnAmAM traNa vastu mukhyapaNe jovA maLI - Treina, kreina ane breina." kharekhara, atyaMta vajanadAra, loDhAnA garama garama jAjvalyamAna piMDo upADI, eka sthaLethI bIje sthaLe pheravavAnuM kAma kreina kare che te adabhuta che. keinamAM beThelo mANasa vizvaniyatAnI jema keTalo moTo bojo eka palakamAM AmathI tema pherave che. e ja rIte AkhA kArakhAnAmAM sAMpradAyika ekatAno prasanna anubhava 243 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ relavenA pATAonI jALa bichAvelI che. hara paLe A pATA upara gADIonuM AvAgamana thAya che. eTalA mATe ja ThekaThekANe lakhyuM che, 'sAvadhAna.' A pATiyA kema jANe dharmano upadeza ApatA hoya te rIte lakhAyelA hatA. saMto ane zAstro paNa A ja vAta kahe che. sAvadhAna raho, joIne ane jatanathI cAlo, hoziyArIthI kAma lyo. jIvanamAM bhUla karavA jevuM nathI, nahitara cagadAI jazo. A kArakhAnAnAM pATiyAMo paNa e ja sUcanA ApatA hatA ke bhUla karazo to cagadAI jazo. Ama loha-kArakhAnAnA nirIkSaNa pachI ghaNA AdhyAtmika bhAvo sAthe tulanA karI munirAjo svasthAne padhAryA. kArakhAnuM ghaNo upadeza ApI gayuM. kalakattA zrIsaMgha ane jamazedapura zrIsaMghe maLIne vihAranuM Ayojana karyuM. rUpanArAyaNa nadI pAra karavAno moTo prazna hato. relave pulathI ja nadI pAra karavI paDe tema hatuM. te praznano ukela kalakattA saMgha para choDI devAmAM Avyo. TATAnagarathI khaDakapura sudhInI badhI javAbadArI jamazedapura saMghe upADI tathA vihArano badho kharca zrIyuta narabherAmabhAIe upADI lIdho. jamazedapurathI khaDakapura sudhI vihAramAM cAlavA mATe so jeTalAM nAma lakhAyAM hatAM. sAmAna mATe eka Traka tathA vihAranA sthAnanI vyavasthA mATe be gADIo rAkhavAmAM AvI hatI. vihAramAM sevA mATenuM netRtva dayALajIbhAI meghANIne soMpavAmAM AvyuM hatuM. zrI dayALajIbhAI meghANI atyaMta buddhizALI ane dIrghadRSTivALA zrAvaka hatA. zrI narabherAmabhAIne paNa khAsa vAta kahevI hoya to teo kahI zakatA. narabherAmabhAIne paNa teo pratye UMDuM sanmAna hatuM. A uparAMta otamacaMdabhAI desAI tathA durlabhajIbhAI maDiyAe vihAramAM sAthe rahI munirAjonI uttama sevA bajAvI. munirAjoe jamazedapuranAM badhAM kSetro sparzI, be mahinAno sthiravAsa pUro karyo. have kalakattA javA mATe vihAranI yAtrA goThavAI rahI hatI. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 244 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 baMgabhUmi banI vihArabhUmi TATAnagaranI bhaktithI bhIMjAIne munirAjoe AsanabanI, gAluDI, ghATazilA ane cAkuliyA tarapha vihAra karyo. vihAramAM sAkacInA be yuvako - vinubhAI vorA ane manubhAI darajI upara pUjya tapasvI mahArAjanI vadhAre kRpA varasI hatI. teo pUjya tapasvI mahArAjanI sAthosAtha Dagale DagaluM meLavI cAlatA hatA. zaMkarabhAI ane zAmaLajIbhAInI TIma paNa sAthe joDAyelI hatI. Ama vihArano anero AnaMda ane cAlavAnI anupama majhA AvatI hatI. gAluDI ane ghATazilAmAM mAravADInA ghaNAM ghara hatAM. teoe ghaNuM sAruM svAgata karI dharmalAbha lIdho hato. gAluDImAM kalakattA saMghanA pramukha maNibhAI desAI, kAnajIbhAI pAnAcaMda, giradharabhAI, tryaMbakabhAI tathA anya agrasara zrAvako AvyA hatA. zrI narabherAmabhAIno Adeza hato ke kharcano koI vicAra na karatAM AgaMtukonI sArAmAM sArI sevA thavI joIe. cunIbhAI tathA nAnubhAI mahemAnonuM khUba ja dhyAna rAkhatA hatA. vizeSa kRpApAtra nyAlacaMdabhAI ghelANI : bistupuranA zrI nyAlacaMdabhAI ghelANI 52 pUjya tapasvI mahArAjanI vizeSa kRpA hatI, ane temanA kalakattA nivAsI 52ma mitra nAthubhAI dozI saparivAra pahelethI ja gAluDI pahoMcI gayA hatA. nAthubhAI dozIne bIDI-pattAno moTo vepAra hato. nAthubhAI tathA nyAlacaMdabhAIe saunuM hArdika svAgata karyuM. temaNe prItibhojananI vyavasthA karI hatI. dAlabhUmagaDhanA Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAravADI bhAIo paNa eTalA ja utsAhI hatA. munirAjoe temano paNa UMDo prema saMpAdana karI, 1952nI aDhAramI mee cAkuliyAmAM zubha Agamana karyuM. cAkuliyA vepAranuM sAruM evuM mathaka che. cAkuliyAno vepAra mAravADI bhAIonA hAthamAM hato. ahIMnI hAiskUla paNa ghaNI ja vikasita thayelI hatI. cAkuliyAnA mAravADI bhAIo, khAsa karIne prabhudayALajI atyaMta gausevApremI hatA. temaNe potAnI gauzALA sthApI hatI. temaNe maMdira ane dharmazALA paNa baMdhAvyA hatAM. jamazedapuranA ApaNA eNlyuminiyamanA vepArI bhAIone cAkuliyAnA agraNI zeTha jhunajhunavAlA sAthe sAro saMbaMdha hato. ahIM jAhera pravacano thayAM. ahIMnA nivAsa daramiyAna je saMtoSa Upajyo ane je prema maLyo te atyAra sudhI munijInI smRtimAM saMcita che. cAkuliyA pachI moTA gAmamAM medanIpura jillAnuM jhADagrAma AvatuM hatuM. nahIMthI baMgALa zarU thAya che. medanIpura ghaNuM jANItuM aitihAsika sthaLa che. jhADagrAmamAM baMgALI bhASAno pUro prabhAva che. tyAMno vepAra paNa mAravADI bhAIonA hAthamAM che. badhA mAravADI sAruM baMgALI bolI zake che. have zrI jayaMtamunijI paNa hiMdIno tyAga karI baMgALImAM bhASaNa ApavA lAgyA hatA. baMgALI ghaNI madhurI ane hRdayagrAhI bhASA che. jhADagrAmamAM khaDakapura zrIsaMghanAM bhAIbaheno darzanArthe AvyAM hatAM. khaDakapuranA keTalAka bhAIo ahIMthI vihAramAM sAthe joDAyA hatA. jhADagrAmano AnaMda laI, munirAja 1952nI bAvIsamI menA roja lodhAsalI padhAryA. ahIM phakta baMgALI janatA che. ahIM munizrIe vidyAlayamAM nivAsa karyo. te divase vidyAlayamAM vArSikotsava hovAthI tyAM ghaNI taiyArI thaI hatI. pUrI skUlane zaNagAravAmAM AvI hatI ane maMDapa baMdhAyo hato. kema jANe munirAjonA svAgatanI taiyArI karI hoya! rAtanA jAtrA thavAnI hatI. baMgALamAM lokanATakane jAtrA kahe che. jAtrAmAM cetana gaurAMga mahAprabhunuM jIvanacaritra prastuta karavAmAM AvyuM. zrI jayaMtamunijIe vairAgyabharelA gaurAMga mahAprabhunA jIvana paranI jAtrAnA baMgALI saMvAdo khUba dhyAnapUrvaka sAMbhaLyA. gaurAMga mahAprabhu virakta thaI, gherathI cAlI nIkaLe che tyAre temanI patnI viSNupriyA mahAprabhuno mArga roke che. e vakhate gaurAMga prabhu kahe che, "viSNupriyA, saMsAre AmAra ThAkura nAhIM, AmI cole jAbo. AmI vRMdAvana jAbo. AmAra bhagavAna sekhAne Ache. amArA mArga ruMdhana koro nA." (viSNupriyA, saMsAramAM bhagavAna nathI, huM cAlyo jaIza. huM vRMdAvana jaIza. tyAM mArA bhagavAna che. mArA mArgamAM avarodha na kara.) ATaluM kahI, viSNupriyAne bAjue haDaselIne, gaurAMga mahAprabhu nIkaLI jAya che. viSNupriyA behoza thaI jamIna para DhaLI paDe che. A dazya ghaNuM hRdayadrAvaka hatuM. viSNupriyA e samayanI baMgALanI sarvazreSTha suMdara nArI hatI ane tenAmAM eTalA ja pracura guNo paNa hatA. AvA mahAna sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 2 246 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avatArI gaurAMga prabhunI ardhAginI viSNupriyA paNa vizvavikhyAta thaI gayAM. viraktinA UMcA bhAva jAgrata thAya tevuM asarakAraka A nATaka hatuM. utsAha ane ekatAno saMgama : lodhAsalI pachI khamAsalIno sparza karI munirAjo kharIdA bajAra padhAryA. tyAM derAvAsI mahAsatIjIo paNa birAjamAna hatAM. zrImAna cAMdamalajI jaina, tejaMpAlajI vagere ozavALa bhAIo gujarAtI saMgha sAthe joDAyelA hatA. jANe ghera koI moTo lagna prasaMga hoya eTalo utsAha kharIdA bajAra saMghamAM vyApta thaI gayo. mAravADI baheno zaNagAra sajIne sAme AvyAM hatAM. kalakattAthI cAraso-pAMcaso vyaktio Trena dvArA kharIdA bajAra pahoMcyA hatA. A bAju jamazedapura tathA jugasalAInA mAravADI bhAIo moTI saMkhyAmAM kharIdA pahoMcyA hatA. khaDakapura - gola bajArathI paNa sArI saMkhyAmAM bhAIbaheno hAjara hatAM. ahIM eka prakAre meLo jAmyo hato. mAravADI bhAIonI hiMmatanI zuM vAta karavI? acAnaka cAraso-pAMcaso mANaso AvI gayA chatAM teoe tarata badhI taiyArI karI. vATIdALano zIro pIrasavAno teono bhAva hato, paraMtu palALelI dALa vATatA ghaNo samaya lAge. paraMtu A lokonAM saMpa-salAha eTalAM sArAM hatAM ke eka izArAmAM dareka gherathI vATelI dALa paLabharamAM AvI gaI! teoe je rIte dhAryuM hatuM tethI vizeSarUpe svAgata thayuM. dayALajIbhAI meghANIe kahyuM ke, "lagnanI jAnamAM paNa jovA na maLe teTaluM sadbhAva bhareluM svAgata ahIMnA lokoe karyuM che." derAvAsI, sthAnakavAsI ane terApaMthI osavALa bhAIo eka sUtramAM baMdhAI gayA hatA. zrI cAMdamalajI paNa vizALa dilanA vyakti hovAthI sarvamAnya hatA. munijIe kharIdA bajAramAM eka divasa vadhAre sthiratA karI ane tyAMnI hAiskUlamAM jAhera pravacana ApyuM. savAyA jainanuM jIvana: munizrIe kharIdAthI vihAra karI khaDakapura 26-5-paranA roja gujarAtI skUlamAM padArpaNa karyuM. khaDakapura samAja bahu ja vyavasthita gujarAtI skUla calAvato hato. ATalA nAnA samAjamAM AvI suMdara skUlanI sthApanA karI gujarAtI samAje sAro dAkhalo besADyo hato. skUlanA prAMgaNamAM gujarAtI samAjanA netA zrI narasiMhabhAI becaranI pratimA (sTecya) mUkavAmAM AvI hatI. teoe skUla bAMdhavAmAM ghaNo bhoga Apyo hato. paraMtu skUlanI sthApanA, vyavasthA tathA nirmANano zreya zrIyuta bacubhAI pujArAne phALe jAya che. e vakhate gujarAtI samAjanA netA tarIke zrI bacubhAI pUjArA mokhare hatA. teoe samAja sAthe rahIne pU. munionA svAgata samArohamAM mukhya bhAga lIdho hato. baMgabhUmi banI vihArabhUmi 247 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bacubhAI pUjArA kevaLa jaina samAja ke kevaLa gujarAtI samAja nahi, paraMtu AkhA khaDakapuranuM nAka hatA. pote pratibhAsaMpanna, prakhara vaktA, dAnezvarI ane sevAbhAvI mUrti hatA. samAjamAM koIne tyAM jarApaNa takalIpha hoya ke rAjakIya koI prazno UbhA hoya tyAre pote pArakI chaThThInA jAganAra hatA. jene paNa jarUra hoya, temanI gADI tathA DrAivara hAjara hatAM. nAno ke moTo koI paNa mANasa bacubhAIno ni:saMkoca sahayoga meLavI zakato hato. ATalo moTo vepAra hovA chatAM ane mukhya bajAramAM temanI nava dukAno hovA chatAM, pote phAraga rahI, bhajanakIrtanamAM masta rahetA. temanI eka bhajana maMDaLI banI gaI hatI. kAMtibhAI, ramaNIkabhAI, dayALajIbhAI, mAravADI bhAIo, paMjAbI bhAIo ane keTalAka sthAnika baMgALI bhAIo temanI maMDaLInA sabhya hatA ane bacubhAInA izAre tana-manathI sevA ApanArA hatA. bacubhAI niyama pramANe savAranA traNa vAge UThI jatA. sAthe bAjarAnA roTalA, goLa, dhANI, dALiyA, lemana jyusa jevA khAdya padArtho laI "zrI rAma, jaya rAma, jaya jaya rAma'nI dhUna bolAvatA. khaDakapuranI eka eka galIomAM ane bajAromAM vArApharatI rAunDa pUro karatA. bhUkhyA-tarasyA je koI maLe te vyaktione savAranA pahoramAM nAsto maLI jato. uparAMta gAya, kUtarAM ke koI rikSAvALo, nAnAM bALako, A badhAne kaMI ne kaMI ApI saMtuSTa karatA. bacubhAIno A kAryakrama bAre mahinA cAlato. temaNe bajAra vacce suMdara bhavana banAvyuM hatuM. temanA ghera dararoja rAtanA AThathI dasa vAgyA sudhI acUka bhajanano kAryakrama cAlato. gharanI vacce eka khAMbhAvALI moTI chatrI bAMdhavAmAM AvI hatI. tenA para pa00-700 kabUtaro besI zakatAM. savAranA kabUtarane niraMtara caNa ApavAmAM AvatuM. teo gujarAtI saMskRtinuM pUrI rIte pAlana karI lAbha letA. temanuM jIvana tapomaya hatuM. AkhA divasamAM sAta dravya ja letAM. teo kahetA ke jaina dharmanA meM be bodhapATha lIdhA che. (1) dravya dhAravA ane (2) upavAsa. teo kahetA ke vaiSNava paraMparAno phaLAhAravALo polo upavAsa na karavo, paraMtu jaina dharmamAM pharamAvelo garama pANI upara rahI nakoraDo upavAsa karavo tathA rAtribhojanano tyAga karavo. Ama pote guNagrAhI hovAthI jyAM je sAruM maLe te turata grahaNa karI letA. khaDakapuranA 3 divasanI sthiratAmAM zrI bacubhAInA netRtva nIce gujarAtI samAje apUrva sevA bajAvI khaDakapuranuM nAma ghaNuM ja UMcuM karyuM. te vakhate sthAnakavAsI jaina samAja tarIke saMghanI sthApanA thaI na hatI. paraMtu samagra gujarAtI samAje saMtone potAnA samajI, bhAvabhInuM svAgata karI, sevA karavAmAM jarA paNa kacAza rahevA dIdhI na hatI tathA mahemAnone paNa eTalA badhA sAcavyA ke saunA mana upara UMDI chApa paDI hatI. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 248 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina samAjamAM zrI jAdavajIbhAI gAMdhI, dalIcaMdabhAI mahetA tathA cunIlAlabhAI dozInA parivAra mukhya hatA. keTalAMka bhAvasAra gharo hatAM, jemAM mAdhavajIbhAI, kAMtibhAI tathA nagInabhAI AgaLa hatA. nAno saMgha paNa saMpa-suleha ghaNI hatI. jAdavajI gAMdhI vahevArakuzaLa, namIne vAta karanArA, saunI salAha laI pagaluM bharanArA zANA zrAvaka hatA. cunIbhAI dozInA putro chabIlabhAI vagere bhAIo buddhizALI tathA dhagazavALA hatA. zrI dalIcaMdabhAI mahetA pUjArA kaMpanImAM kAma karatA. zrI narabherAmabhAI narasiMhabhAI becaranA khAsa mitra hovAthI hemakuMvarabahena sAthe darzanArthe AvyAM hatAM. narasiMhabhAIe paNa bhaktino sAro lAbha lIdho. zrIsaMghano ati ullAsa H kalakattAthI atithionA Agamanano dhasAro vadhato jato hato. ahIM TATAnI vihAra pArTInI pharaja pUrI thatI hatI. kalakattA saMghe cArja saMbhALI lIdho hato. kalakattAthI bhUpatabhAI hIrAcaMda kamANI, zAMtibhAI kALIdAsa saMghavI tathA bIjA yuvako vihArI daLa sAthe khaDakapura AvI pahoMcyA hatA. A badhA yuvakone kalakattAnA vaDIla bhAIonI pUrI preraNA maLI hatI. kalakattA zrIsaMghanI AkhI kamAna zrI prabhudAsa hemANInA hAthamAM hatI. teo rAjapuruSa jevA moTA mananA dIptA zrAvaka hatA. temanI vAtano AkhA saMghamAM paDagho paDato ane e ja rIte zrI manubhAI saMghavI zrIsaMghanA eka moTA maeNgneTa hatA. baMne bhAIo udAra dilanA hovAthI saMghanuM sAcuM saMcAlana karI zakatA hatA. kAryane amalamAM mUkavAnI javAbadArI zrI tryaMbakabhAI dAmANInA hAthamAM hatI. temano UMco avAja, kAma pUruM karavAnI dhUna ane AvaData, kyAMthI, kono sahayoga maLaze tenI jANakArI tathA kAma saMpAdana karavAnI adbhuta kaLAne kAraNe te dhAryuM kAma pAra utAratA. kanakAvatI nadI jaina saMskRtinA avazeSa : - baMgALamAM paga mUkatAM ja vAtAvaraNa badalAI gayuM, lIlIchama bhUmi AvI gaI. jaMgala ane pahADano rasto medanIpura sudhImAM samApta thaI jAya che. baMgALanI rasALa, phaLadrupa ane sIdhI sapATa bhUmi, kAMThA vagaranAM nadInALAM, ane pANInI vipulatAne kAraNe Akho pradeza koI bagIcA jevo hariyALo hato. kanakAvatI nadInA taTavartI kSetramAM vihAra thaI rahyo hato. hAla kanakAvatIne kasAI nadI kahe che. puruliyAnA pahADamAMthI nIkaLelI A nadI dAmodaranI najIkamAM vahIne sIdhI samudrane maLe che. kanakAvatIno itihAsa jaina saMskRti sAthe joDAyelo che. koI jamAnAmAM kanakAvatInI baMne bAjumAM nAnAMmoTAM zahero vaselAM hatAM ane tyAM ghaNA moTA pramANamAM jaina maMdironI sthApanA thaI hatI. atyAre A bhUmimAMthI aneka jaina mUrtio maLI che. sarakAre myujhiyamamAM ghaNI jaina mUrtio goThavI che. aneka sthAnika maMdiromAM A mUrtio besADI loko devatAnA nAme tenI pUjA baMgabhUmi banI vihArabhUmi D 249 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI rahyA che. prAcIna jaino A kSetramAM atyAre paNa vasI rahyA che. teo sarAka jAti tarIke ALakhAya che, je vize AgaLa upara joIzuM. baMgALamAM lalitakaLAno vizeSarUpe vikAsa thayo che. saMgIta, sAhitya, nRtya, vAdya ane zilpa, A pAMce lalitakaLAno vipula mAtrAmAM baMgALI prajAe vikAsa karyo che. Aje paNa nAnAMmoTAM gAmomAM ghare ghare saMgItanA suro saMbhaLAya che. bAla-bAlikAo bALapaNathI ja saMgItanI sAdhanA kare che. munirAjo paNa baMgALanI saMskRtinuM adhyayana karatA ane tyAMnI prajAnI bhAvabharI bhaktinuM AsvAdana karatA AgaLa vadhI rahyA hatA. baMgALI janatAmAM saMto pratye apAra zraddhA che. munirAjo jyAM jyAM nivAsa karatA tyAM tyAM bhAI-bahenonAM ToLAM UbharAvA lAgyAM. AsapAsanAM gAmaDAMomAMthI baheno, bALako ane bhAIo paNa darzana mATe AvavA lAgyAM. temano ziSTAcAra paNa ghaNo garimApUrNa hato. saheja paNa dhakkAmukkI karyA vinA, hAramAM UbhA rahI eka pachI eka bhAIo ane baheno darzana karI, paripUrNa namaskAra karI, caraNa2ja mAthe caDAvI, AgaLa vadhI jatAM ane bIjA darzanArthIne mATe sthAna khAlI karatAM. amIra hoya ke garIba, badhA baMgALI parivAromAM ekasarakhI bhakti jovA maLe che. raheNIkaraNImAM jarApaNa ucchaMkhalatA ke akaDAI nathI. kapaDAmAM sadAcAra ane prAcIna saMskRtinI jhalaka maLatI hatI. e samaye baMgALamAM haju rAjakIya parivartana AvyuM na hatuM, temaja sAmyavAdano paNa prabhAva ke pracAra nahoto. baMgALanI saMskRti jaLavAI rahI hatI. dezanA bhAgalA paDyA ane AkhA hiMdustAnamAM moTAM ramakhANo thayAM, paNa tenI koI ghaTanA ahIMnAM gAmaDAMomAM thaI na hatI. Akho jillo zAMtabhAve prAcIna saMskRti ane jIvanadhoraNa pramANe prabhubhaktimAM masta hato. saMtonAM darzana karI teo anahada AnaMda anubhavatA hatA. I. sa. 1947nI rAjakIya UthalapAthala zamI gaI hatI. kaoNMgresanuM rAjya sthira thayuM hatuM. baMgALamAM ghaNI zAMti chavAI gaI hatI. baMgALanI mukhya pedAza cokhA-kamoda che. mAIlo sudhI dhAnanAM khetaro ekasarakhAM nihALI zakAya che. baMgALI prajA traNe TaMka bhAta khAnArI che. gAmegAma pukura (taLAva) jovA maLe che. pratyeka baMgALI gharanI sAthe eka nAnuM-moTuM taLAva hoya che. A taLAva baMgALanI prajAnI jIvAdorI che. ahIMnAM taLAvomAM bAre mAsa pANI hoya che. ahIM zAkabhAjInI pedAza khUba sArI che. AkhuM gAma vRkSothI ane latAothI gherAyeluM rahe che. garamInI mosama AvI gaI hatI. taDako khUba sArA pramANamAM vadhI gayo hato. kerInI sIjhana AvI gaI hatI. baMgALanAM tarabUca (taLiyA) ane sakkaraTeTI ghaNAM prasiddha che. vihAramAM kalakattAthI ghaNI sArI saMkhyAmAM bhAI-baheno AvI rahyAM hatAM. koI koI bhAIo sAthe cAlIne vihArano AnaMda ane kalakattA saMghanuM svAgata mANI rahyA hatA. vihArI bhAIo pratidina rasasAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 250 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrInuM bhojana, tarabUca tathA bIjAM phaLono upayoga karI AnaMda laI rahyA hatA. baMne munirAjo 195ranI bIjI jUne pAMsakuDAthI kolAghATa pahoMcyA tyAre samudrI havA najIka AvI gaI hatI. kolAghATamAM rUpanArAyaNa nadIno paTa ghaNo pahoLo che. rUpanArAyaNa dAmodara nadInI eka zAkhA che. baMne nadIo samudramAM maLe che. rUpanArAyaNamAM bharatI oTa thAya che. samudranI bharatInuM pANI nadInA mukhamAM pAchuM ThelAya che tyAre pANI nadInA be kAMThAmAM samAtuM nathI. oTa Ave tyAre ja te nadI rUpe jovA maLe che. Ama samudra ane nadInA milananuM tAMDava rAta-divasa cAlyA kare che. 19paramAM haju khaDakapurathI kalakattA sudhIno naeNzanala hAive thayo nahoto. vacce vacce kAco rasto paNa Avato. nadIo upara pAkA pula na hatA. kolAghATathI vihAra karyA pachI rUpanArAyaNa nadI pAra karavAnI hatI. kolAghATamAM zrIcaMda bogharAne tyAM UtaravAnuM hatuM. te sthAnakavAsI ozavALa jaina hatA. zrIcaMdabhAIe kolAghATamAM khUba ja sArI jamAvaTa karI hatI. te sukhI-saMpanna, zANA ane vANImAM khUba ja mIThAza dharAvanAra zrAvaka hatA. te jaina dharmanA raMge raMgAyelA bhaktivAna puruSa hatA. temane tyAM vihArI bhAIone apUrva sAtA UpajI. zrIcaMda bAbue bhaMDAra khullo mUkI dIdho hato. dila kholIne saunI sevA karatA hatA. temaNe prItibhojanano paNa lAbha uThAvyo hato. temanI bhakti pUjya tapasvI jagajIvana mahArAjanAM caraNomAM baMdhAI, te jIvyA sudhI jALavI rAkhI. kolAghATa pahoMcyA eTale kalakattA najIka AvI gayuM hatuM. kalakattAnA paDaghA paDavA lAgyA hatA. hajAro mAIlanI lAMbI vihArayAtrA paripUrNa thavAno AnaMda chavAI gayo hato. - savAranA rUpanArAyaNa nadI relave pula parathI pAra karavAnI hatI. pula pAra thavA mATe ghaNI ja sAvacetI rAkhavAnI hatI. rUpanArAyaNano be kilomITarano paTa kevI rIte pAra karavo te eka samasyA hatI. A nadI naukAthI pAra karavAmAM paNa ghaNo bhaya hato. nadI upara relavee ghaNo ja lAMbo pula bAMdhyo che. pula parathI satata mAlagADI tathA pesenja2 Treno pAra thAya che. Akho pula dhamadhamato rahe che. relave borDano sahayoga meLavI, eka kalAka mATe Trena thaMbhAvI, munirAjone pula pAra utAravAnI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. kharekhara, relave adhikArIoe khUba ja sAro sahayoga Apyo ane dhamadhamatI gADIo dhImI paDI gaI. munirAjo sAtApUrvaka pulanA sahAre nadI pAra karI gayA. ApaNA bhAIoe tyAM relave sTezanamAM prasAda-vitaraNa karI saune khuzI karyA. mahAvIra prabhunI kRpAthI badhA anukULa saMyogo banatA hatA. kolAghATa pachI samudranA taTavartI kSetramAM zaNanI moTI milo jovA maLe che. e samaye A mila samagra duniyAnI moTAbhAganI kaMtAna-kothaLAnI jarUriyAta pUrI karatI hatI. hAlamAM rAjakIya baMgabhUmi banI vihArabhUmi rU 251 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tophAnonA kAraNe ghaNI milo bhAMgI paDI che ane keTalIka baMdha thavAnI aNI para pahoMcI gaI che. gUMca UbhI karavI, krAMti karavI ane vAdavivAda karavAmAM baMgALI prajA mazahUra che. sauthI vadhAre lebara Trabala (majUronI samasyA) tathA yuniyanano upadrava baMgALanA udyogapatione sahevA paDyAM che. tenA kAraNe ghaNA udyogo baMdha thaI gayA che. vyApArI dhoraNe A pradezane ghaNuM ja nukasAna thayuM che. AjathI pacAsa varSo pahelAM baMgALanA grAmya vistAromAM khetIpradhAna jIvana hovAthI zAMtinI saritA vahetI hatI. baMgALanI 'sujalam suphalam' bhUmino AnaMda ane anubhava letA letA pUjya tapasvI jagajIvanajI mahArAja ane zrI jayaMtamunijI bAganAna, phulagAchiyA, ulubeDiyA ane maurIgrAmano sparza karI hAvaDAnI pAse jyotindrakuMja baMgale nivAsa karyo. gurukRpA baliyasI ahIM kalakattA nivAsI DosAbhAI taraphathI alpAhAra, svAgata-samAroha ane prItibhojananI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. muni-mahArAjonA svAgata mATe kalakattA zrIsaMghanAM zrAvaka-zrAvikAono dhasAro vadhI rahyo hato. kalakattA padArpaNa karatA pahelAM hAvaDA chelluM sTezana hatuM. vihAra pArTInA bhAIo paNa potapotAno sAmAna laI, 'have AvatIkAle maLazuM, Aje amArI pharaja pUrI thaI gaI,' ema kahI kalakattA cAlyA gayA. Ama eka divasa mATe munirAjo bhAIonI sevAthI vaMcita thaI gayA hatA. bhAIo-baheno khUba ja sArI saMkhyAmAM AvI gayAM hatAM. atyAre vyavasthA koNa karaze te ciMtA upajAve tevuM hatuM. basothI traNaso bhAIo-baheno AvI gayAM hatAM. eTalAmAM DosAbhAI svayaM AvI gayA. jayaMtamunijIe pUchyuM, "DosAbhAI, taiyArI kyAre thaze? ghaNA badhA mANaso AvI gayA che." DosAbhAI atyaMta zAMtipriya ane zrImadnA sahajabhAvanA siddhAMtane varelA hatA. te bolyA, "gurudeva, ciMtA na karo. sahaja bhAve badhuM sAruM thaI jaze." juo to kharA! temano sahajabhAva keTalo saphaLa thayo! e baMgalAmAM koI bhAIoe ujANI - pikanika pArTIno progrAma karelo. koI kAraNasara temano progrAma baMdha rahyo. pArTIno oNrDara lenAra konTrAkTa2 A bAju mANasonI medanI joIne Avyo. teNe kahyuM, "sAheba, sAtaso-AThaso mANasono nAsto taiyAra che. pUrI, iDalI, DhoMsA, mIThAI, cA, kaoNphI, vagere sAmAnano khapa hoya to huM atyAre ochA bhAve ApI daIza." sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 252 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DosAbhAIe kahyuM, "jaladI laI Avo, ame badho ja sAmAna laI laIzuM." te vakhate soMghavArI hovAthI AThaso rUpiyAmAM badhuM patI gayuM. sArAmAM sArI cIjo sahaja bhAve maLI gaI. kalakattA gujarAtI samAjanAM bhAI-baheno ane bALako khuza khuza thaI gayAM. kharekhara, sahaja bhAve amRtavarSA thaI gaI hatI. DosAbhAI saMtoSathI bolyA, "juo gurudeva, ghInA ThAmamAM ghI DhaLI gayuM." munirAjone bIje divase 1952nI sAtamI jUne kalakattAnA 27 naMbara, poloka sTrITanA upAzrayamAM padArpaNa karavAnuM hatuM. kyAM gujarAta, kyAM banArasa ane Aje kyAM kalakattA ! 3500 kilomITara lAMbI vihArayAtrA samApta thaI. kalakattA cAturmAsa mATeno suavasara AvI gayo hato. gurukRpAthI AkhI yAtrA atyaMta sukhada bhAve paripUrNa thaI. AgrA pahelAMnA 800 mAIla pariSaha bharelI yAtrA hatI. rAjagiri sudhIno sAtaso mAIlano vihAra sukhada madhyama yAtrA hatI. rAjagirithI kalakattA sudhInI chasso mAIla rAjAzAhI yAtrA hatI. A rIte vividha vihArayAtrAnA anubhava laI pUjya tapasvIjI mahArAja ane zrI jayaMtamunijI kalakattA zrIsaMghamAM padhAryA. baMgabhUmi banI vihArabhUmi 7 253 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalakattAmAM dharmabhAvanAnI bharatI gujarAtathI vepAra mATe AvelA bhAIoe saMgaThita thaI 75 varSa pahelAM kalakattA sthAnakavAsI zrIsaMghanI sthApanA karI hatI. sAthe sAthe jaina zALAnuM paNa udghATana karyuM hatuM. tyArabAda zrIsaMghe poloka sTrITamAM eka upAzraya bAMdhyo hato. durbhAgyavaza e upAzraya jaina samAjanA dhArmika upayogamAM AvI zakato na hato. keTalAka bhAIoe te upAzrayano kabajo laI lIdho hato tethI saMghane paryuSaNa paNa bahAranA makAnamAM karavA paDatA hatA. AvI sthitimAM kalakattA saMghe vArANasImAM gurudevane cAturmAsanI vinaMtI karI tyAre upAzraya mATe saMghane ciMtA hatI. te samaye zrI amRtalAla paMcamiyA mukhya kAryakartA hatA. temaNe navo upAzraya bAMdhavA mATe AhvAna karyuM ane eka kalAkamAM cAra lAkha rUpiyAno phALo noMdhAyo. badhAne baLa maLyuM. paraMtu jUnA upAzrayane khAlI karAvavAnuM kAma ghaNuM muzkela ane kaparuM hatuM. A mATe eka prabhAvazALI mANasanI jarUrata hatI. A kAma saMbakabhAI dAmANIne sarvAnumate soMpavAmAM AvyuM. kharekhara! vyaMbakabhAIe bIDuM jhaDapyuM ane potAnI kunehathI upAzraya khAlI karAvyo. have zrIsaMghe samAjanA agresara prabhudAsabhAI hemANI ane giradharabhAI kAnANIne navA upAzrayanA bAMdhakAma mATe pUrI sattA ApI. prabhudAsabhAI hemANI eka Adarza vyakti hatA. temanA parizramathI 27 naMbara, poloka sTrITamAM devabhuvana jevo suMdara upAzraya taiyAra thayo. jaina saMghamAM vaDIla tarIke mAMgaroLavALA zrI kezavajIbhAI tathA amarelInA zrI je. pI. AkhA saMghamAM mArgadarzaka hatA. teoe kalakattA sthAnakavAsI Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (gujarAtI) jaina saMghanuM baMdhAraNa khUba dIrghadraSTithI taiyAra karAvyuM, jeNe atyAra sudhI saMghanuM saMgaThana jALavI rAkhyuM che. vAMkAneranA zrI manubhAI saMghavI te vakhate samartha ane samRddhivAna zrAvaka hatA. temanAM patnI zrImatI pratibhAbahena eTalAM ja vicakSaNa ane bhaktipradhAna hatAM. samagra parivAre pUjya munivaronI apUrva sevA bajAvI che. porabaMdaranA lAkhANI parivAre paNa saMghano pAyo nAkhavAmAM ghaNI ja madada karI hatI. A Akho parivAra dharma raMge raMgAyelo che. e ja rIte lAThiyA ane mAlANI parivAra paNa jaina dharmanA UMDA anurAgI hatA ane hajI paNa sthAnakavAsI jaina saMghanA staMbharUpe zAsana prabhAvanAmAM mokhare rahe che. kAThiyAvADa (saurASTra), gujarAta ane pAlanapuranA seMkaDo parivAra ghaNAM varSothI kalakattAmAM vasI gayA che. A badhA parivAro dhIre dhIre vikAsa pAmI, vyApAranA kSetre ghaNA AgaLa AvyA che. teoe potAnI saMskRti ane saurASTranAM rIta-rivAja ane parasparano bhAIcAro atyAra sudhI barAbara jALavI rAkhyAM che. kharuM pUcho to AkhA bhAratamAM kalakattA sthAnakavAsI jaina saMgha eka kuTuMbanI jema eka sUtramAM baMdhAIne zAsananI sevA bajAve che. e gauravanI vAta che ke vaDIlonA saMskArane jarApaNa khaMDita na karatA temaNe pragati ja karI che. zrAvako paNa sukhI-saMpanna, bhaktivALA ane udAra dilanA hovAthI saMghanI zobhAmAM vRddhi kare che. navA upAzrayamAM cAturmAsa pUjya tapasvI mahArAja tathA zrI jayaMtamunijInuM sarvaprathama cAturmAsa kalakattAnA navA upAzrayamAM karavAnuM nakkI thayuM. haju nIceno eka ja haoNla taiyAra thayo hato. uparanA haoNlanuM kAma jorazorathI cAlatuM hatuM. zrIsaMghamAM anero utsAha hato. navo upAzraya ane ApaNA gujarAtanA saMta munio prathama cAturmAsa kalakattAmAM karI rahyA hatA tenuM nAnAmoTA saune ghaNuM ja gaurava hatuM. bALakone paNa eka kutUhala hatuM ke ApaNA sAdhu kevA hoya? kalakattAmAM UcharIne moTA thayelA seMkaDo jainoe sAkSAta jaina sAdhune joyA paNa na hatA. teo munionI vezabhUSAthI paNa paricita na hatA. bhAI-bahenonA manamAM e ja gaurava hatuM ke ApaNAM bALako munivaronAM darzana kare ane temanA AcAra-vicArathI paricita thAya. munIzvaranA AgamanathI samagra saMghamAM eka prakAre utsAhanuM nagAruM bajI UThyuM hatuM. morIgrAmathI pUjya munivaro relavenA pATA para vihAra karI hAvaDAmAM satanArAyaNa dharmazALAmAM padhAryA. kalakattA saMghanA AgrahathI jamazedapura, jhariyA tathA katrAsa vagere kSetronAM badhAM bhAIbaheno kalakattApraveza vakhate hAjara rahyAM hatAM. zrI cunIbhAI mAsTa2 mokhare rahI dhUna bolAvatA hatA. zrI zaMkarabhAIe pUjya tapasvI mahArAjanI jALavaNI rAkhI kalakattAnA praveza sudhInI sevAno kalakattAmAM dharmabhAvanAnI bharatI D 255 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apUrva dAkhalo besADyo hato. yuvako cAre taraphathI korDana karI mANasonA dhasArAmAM munivaronI jALavaNI mATe pUro prayAsa karI rahyA hatA. sthAnakavAsI saMgha uparAMta derAvAsI saMgha ane gujarAtI samAjanA agresaro uparAMta mAravADI samAjanA keTalAka suprasiddha mahAnubhAvo A sAmaiyAmAM moTI saMkhyAmAM joDAyA hatA. saMgaThanano eka navo ja namUno jovAmAM Avato hato. gujarAtathI padayAtrA karI munivaro kalakattA pahoMcyA che tenuM saunA manamAM UMDuM Azcarya hatuM. bhagavAna mahAvIranA jayanAdothI AkAza guMjI uThyuM hatuM. ApaNA bhAvadIkSita vairAgI baMdhu zrI bhUpatabhAI ghaNA ucharaMga sAthe gIto gavarAvI rahyA hatA. temano paNa janatA para khUba sAro prabhAva paDI rahyo hato. A badhA svAgata-samArohamAM eka viziSTa vyakti potAnI judI ja bhAta pADI rahyA hatA. te hatA mahAnubhAva sohanalAlajI duggaDa. Aje munizrIne sohanalAlajIno prathama paricaya hato. teo vaMdana karI samUhamAM paNa AgaLa cAlI rahyA hatA. siMha jevI temanI rAjapUtI cAla ja nirALI hatI. hAvaDA satanArAyaNa dharmazALAthI zarU karI samagra zobhAyAtrA ane svAgata samUhe hAvaDAno prakhyAta pula pAra karyo. munirAjone hugalI nadI ane hAvaDA pulanA abhinava darzana thatAM khyAla Avyo ke manuSya potAnA parAkramathI AvI vizALa nadIone nAthIne tenA upara pula bAMdhI zake che. Azcarya ane gauravanI vAta hatI ke vagara thAMbhalAno ATalo lAMbo vizALa pula kevI rIte bAMdhavo te sAmAnya buddhithI vicArI zakAya tema na hatuM tyAre kalakattAmAM rahetA kacchanA eka gujarAtI konTrAkTara bhAIe potAnI buddhithI aMgreja ane moTA vaijJAnikone pula bAMdhavAmAM sahAya karIne herata pamADyA hatA. A sAmAnya mANasanA asAmAnya ijanerI kauzalya mATe samagra gujarAtane gaurava levA jevuM che. duHkhanI vAta e che ke A gujarAtI baMdhuno phoTo to dUra rahyo, tenuM nAma sudhdhAM paNa samAjanI tavArIkhamAM kyAMya lakhavAmAM AvyuM nathI. munirAja jyAre vizALa saMgha sAthe hAvaDA pula parathI pAra thatA hatA tyAre saurASTra kesarI gurudeva prANalAlajI mahArAjanI asIma kRpAnAM darzana thaI rahyAM hatAM. teozrI kAThiyAvADathI ziSyonI maMgalakAmanA karI zubhra paramANuonI amRta varSA karI rahyA hoya tema lAgatuM hatuM. pUjya tapasvI mahArAja paNa badhuM nirIkSaNa karI itihAsa meLavI rahyA hatA. kalakattAmAM praveza: hugalInAM pANI je rIte UchaLI rahyAM hatAM te rIte saMgha ane samAjanI bhakti UchaLI rahI hatI. munizrIoe hAvaDA pula pAra karI brebrona roDamAM praveza karyo tyAre hajAro bhAIbahenoe abhivAdana karyuM ane jayanAdothI zrIsaMghanA utsAhamAM apUrva vadhAro karyo. zrIyuta manubhAI saMghavI zrI jayaMtamunijInI khAsa saMbhALa laI cAlI rahyA hatA. bebrona roDathI kalakattAnI galIomAM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 256 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paribhramaNa karI zrIsaMghanA mArgadarzana pramANe munivaroe poloka sTrITanA upAzrayamAM praveza karyo. poloka sTrITa, 27 naMbaranA upAzrayanuM navuM bhavana devabhavananI jema camakI rahyuM hatuM. zrI prabhudAsabhAI hemANI tathA giradharabhAI kAmANIe A bhavananA nirmANamAM bhoga ApI, Ubhe page rahI kAma karyuM hatuM. temano puruSArtha Aje dAda ApI rahyo hato. saunAM mastaka gauravathI UMcAM thaI rahyAM hatAM. praveza pahelAM navo upAzraya taiyAra karI, zrIsaMghe je bhAvanA pradarzita karI hatI te samagra samAja mATe dRSTAMtarUpa banI gaI hatI. kalakattA zrIsaMghe munirAjone kalakattA sudhI lAvavA mATe tathA cAturmAsa karAvavA mATe je bhagIratha prayAsa karyo hato te munivaronA upAzrayamAM paga mUkatAMnI sAthe jANe saphaLa thaI soLa AnA camakI rahyo hato. gurucaraNe ama puSpAMjalI : guruvaro pATe birAjyA tyAre apUrva zAMti chavAI gaI hatI. zrI jayaMtamunijI mahArAje pUjya tapasvI mahArAjanI AjJAthI zrIsaMghane abhinaMdana ApyAM. pUjya gurudeva prANalAlajI svAmI tathA goMDala saMpradAyanA mahAna saMto pUjya DuMgarazI mahArAja, khoDAjI mahArAja, devajI mahArAja svAmI, tathA jaya-mANekanI joDI, e sarva gurudevone yAda karI, sarvaprathama teonAM caraNomAM bhAvapuSpAMjali arpaNa karI. teonI asIma kRpAthI temano A abhinava vihAra pAra paDyo che te pragaTa karI, AMkhanAM premaazruo poMkyAM. te vakhate samagra saMghanAM zrAvaka-zrAvikAonAM hRdaya praphullita thayAM hatAM ane sahunI AMkhomAM harSanAM AMsu UbharAyAM hatAM. zrI jayaMtamuninI sevAmAM zrI bacubhAI pujArA dareka rIte sahayoga ApI rahyA hatA. teo UbhA thayA ane vacamAM ja kahyuM, "ApaNA pUjya saMtoe amArA khaDakapurane lAbha ApI Aje sukharUpa kalakatAmAM praveza karyo che, tethI ema lAge che ke jAna paraNIne ghera AvI che." ane sau khaDakhaDATa hasI paDyA. svAgata-samArohano dora zrI sohanalAlajI duggaDe saMbhALyo hato. teoe potAnI lAkSaNika zailImAM ane rAjasthAnI bhASAmAM munionA Agamanane khUba biradAvyuM. sabhAmAM seMkaDo rAjasthAnI bhAI-baheno hAjara hatAM. sohanalAlajIe saunAM mana jItI lIdhA. temaNe jaNAvyuM ke, "munionA AgamanathI AkAzamAMthI pUnamano cAMda Aje kalakattA zrIsaMghanA upAzrayamAM praviSTa thayo hoya tevo AbhAsa thaI rahyo che." temaNe AgaLa kahyuM, "mane pUrNa vizvAsa che ke munionuM cAturmAsa soLa AnA saphaLa thaze. eTaluM ja nahi, teonA hAthe kalakattA saMghano tathA pUrvabhAratanA jaina samAjano eka itihAsa racAze ane ApaNA priya munivaro jaina samAjanA badhA phirakAomAM ekatAno maMtra phUMkaze ane ApaNe sau bhagavAna mahAvIrano ekasAthe jayanAda karI zakIzuM." kalakattAmAM dharmabhAvanAnI bharatI 0 257 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMgalikano maMgala dina : zrI jayaMtamunijIe kalakattA zrIsaMghamAM prathama pravacana ApatAM jaNAvyuM ke "jaina siddhAMta verano tyAga karI, ahiMsAnI bhAvanA jAgrata karI, samasta jIvonA sukhano vicAra kare che. nAnAmAM nAnA jIvone du:kha na thAya ke kaSTa na thAya teno sUkSma vicAra jaina zAstromAM jovA maLe che. ApaNA jIvanane saphaLa banAvavuM hoya to ahiMsAnuM avalaMbana karI, vizuddha premasUtrano prakAza karI, ekabIjA pratye saMpUrNa sanmAna jALavI, niSThApUrvaka bhagavAna mahAvIranA tapomaya mArga upara cAlavA prayAsa karIe to ApaNuM vyavahArika jIvana paNa sudhare ane AdhyAtmika jIvana paNa sudhare." pU. tapasvI mahArAje pUrvabhAratanA badhA saMghonI prazaMsA karI. teoe je bhaktinI abhivyakti karI che teno ullekha karI saune dAna-zIla-tapa-bhAvanA mArga upara maMgala AzIrvAda ApyA. zrI mANekacaMda desAI ke jemaNe vArANasIthI atyAra sudhI apUrva sevA bajAvI hatI ane traNa varasa sudhI munizrInA vArANasInA adhyayanano moTo bhAra vahana karyo hato, teo taraphathI Aje prathama prabhAvanA rAkhavAmAM AvI hatI. chathI sAta hajAra mANasonI upasthiti hovA chatAM apUrva zAMti jaLavAI rahI hatI. munirAjo pratye ahobhAva vyakta thaI rahyo hato. A badhI bhAvanAone aMtaraMgamAM saMcita karI, zrI jayaMtamunijI mahArAje navA upAzrayamAM zrIsaMghane prathama mAMgalika saMbhaLAvyuM tathA bhagavAna mahAvIranA ane pUjya tapasvI mahArAjanA jayanAdo sAthe sabhA samApta thaI. bhavAnIpuramAM aThThaInI akhaMDa sAMkaLaH kalakattA praveza pachI ane cAturmAsa AraMbha thayA pahelAM munirAjo bhavAnIpuramAM padhAryA. e samaye bhavAnIpuramAM khUba ja TAMcAM ghara hatAM. chatAM je koI parivAra bhavAnIpura vistAramAM rahetA hatA te badhA ja kalakattAnA jaina ane gujarAtI samAjanAM agresara kuTuMbo hatAM. pUjya tapasvI mahArAja ane jayaMtamunijIe cunIbhAI hemANInA makAnamAM sthiratA karI. zrIyuta cunIbhAI hemANInAM dharmapatnI prabhAbahena ghaNAM koThADAhyAM ane bhAvika AtmA hatAM. te mahemAnonuM hArdika svAgata karI sevA bajAvatAM hatAM. e ja rIte caMcaLabahena hemANI badhAM bahenonI sevAmAM rata rahetAM. eka rIte bhavAnIpuramAM ja kalakattAnA maMgala cAturmAsano zubhAraMbha thaI gayo hato. aSADha suda pUnama pahelAM ja tapasyAnI lahANI zarU thaI. e vakhate vIsa-paccIsa bhAIbahenoe aThThAI tapanI ArAdhanA karI. tyArabAda bhAIo ane bahenoe saMkalpa karyo ke kArataka suda pUnama sudhI aThThAInI akhaMDa sAMkaLa cAlu rAkhavI. comAsAmAM eka paNa divasa evo na hovo joIe jyAre koI aThThAI na hoya. kharekhara ! bhAIoe tathA bahenoe A saMkalpa pUro karyo. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 7 258 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI paNa samaye eka nahIM paNa bethI cAra aThThAIo ekasAthe thatI hatI. kArataka suda pUrNimAe cAturmAsa samApta thayuM tyAM sudhI aThThAI satata cAlu rAkhI. kharuM pUcho to A cAturmAsa tapomaya banI gayuM. aThThAInI zarUAta bhavAnIpurathI thaI hatI. jyAre tyAM pAraNAM thavAM lAgyAM tyAre moTe pAye vAsaNonI lahANI thatI hatI. zrI jayaMtamunijIe pUjya tapasvI mahArAjane kahyuM ke lahANI eka prakArano khoTo kharca che. jo temAM sudhAro thAya to dhanarAzI satkAryamAM vAparI zakAya. tapasvI mahArAje saharSa sahamatI ApI. jayaMtamunijIe A vicArano pravacanamAM paDagho pADyo. aSADha suda pUnama pachI saMghamAM A niyama lAgu thAya tevo vicAra rAkhyo. lahANInI prathAno virodha : daramiyAna eka madhyama parivAranA bahenane munizrIe navAI tapa karavA mATe preraNA ApI. te bahena vyathA sAthe bolyAM ke, "gurudeva, A maMgaLasUtra vecIe to ja navAInAM pAraNAM thaI zake. amAre lahANI to karavI ja paDe ne !" A sAMbhaLIne munizrInuM hRdaya dravita thayuM. lahANI baMdha karAvavAnA vicArane samarthana maLyuM ane nizcaya karyo ke saMghanAM bhAI-bahenone samajAvI avazya lahANI baMdha karAvI. bhavAnIpuranA divaso khUba ja AnaMdapUrvaka vyatIta thayA. nAnA kezavajIbhAI, je. pI. tathA mAMgaroLanAM zrAvaka-zrAvikAoe tattvacarcA ane jJAnagoSThino kAryakrama rAkhyo hato. mAMgaroLavALAM bhAI-baheno dharmamAM UMDAM UtarelAM tathA thokaDAnAM jANakAra hatAM tethI jJAna-goSThimAM raMga purAto hato. zrI bhUpatabhAI vairAgI dhArmika abhyAsa karatA hovAthI ane dIkSAnA umedavAra hovAthI saunA pratibhAjana banI gayA hatA. te bALakone bhajana zIkhavavAmAM, jaina zALAno bodha ApavAmAM tathA nAnA-moTA saMvAdo zIkhavavAmAM racyApacyA rahetA. temanI dIkSAnI ghoSaNA thaI cUkI hatI. Avo tejasvI yuvaka dIkSA leze tethI goMDala saMpradAyanuM gaurava vadhaze tevI lokone zraddhA baMdhAI gaI hatI. bhavAnIpuramAM AnaMdamaya divaso vitAvI, zAsanaprabhAvanA karI, 27 naM. poloka sTrITamAM (baDAbajAra) Avela kalakattAnA mukhya upAzrayamAM cAturmAsa karavA mATe munivaroe vihAra karyo. bhavAnIpura ane baDAbajAranAM seMkaDo bhAIo ane baheno vihAramAM sAthe joDAyAM. kalakatAmAM prathama cAturmAsa hovAthI zrIsaMghamAM ane samasta gujarAtI samAjamAM eka ucharaMganuM mojuM UchaLI rahyuM hatuM. saMto gujarAtathI padayAtrA karI kalakatA sudhI AvyA che te pUrA gujarAtI samAja mATe gauravano viSaya che tevI bhAvanA pATIdAra samAja sahita samagra gujarAtI samAjamAM hatI. A cAturmAsamAM derAvAsI saMghanAM tamAma bhAI-baheno tathA gujarAtI samAjanA badhA ja agresara kalakattAmAM dharmabhAvanAnI bharatI 1 259 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAIo samAna bhAve rasa laI rahyA hatA. jyAre sthAnakavAsI samAjane potApaNAnI pUrI mamatA hoya temAM zI navAI ? kalakattAnA navA upAzrayamAM cAturmAsa mATe maMgala praveza thayo tyAre premathI zrAvaka-zrAvikAonAM hRdaya dhabakI rahyAM hatAM. muni-mahArAjono kevI rIte bhaktibhAva karavo, temane kevI rIte sAtA upajAvavI ane jJAnano kaI rIte lAbha meLavavo te samagra samAjanI eka mAtra niSThA banI gaI hatI. kalaktA cAturmAsano je kesariyo raMga ghoLAyo ane je zAsanaprabhAvanA thaI te eka aitihAsika ghaTanA rUpe kalakattA zrIsaMghanA itihAsamAM savarNa akSare aMkita raheze. Aje paNa bhAI-baheno e cAturmAsane yAda karI gadgada thaI jAya che. bhAvadIkSita bhUpatabhAIne joIne tathA temanA saMdhyavahArathI zrIsaMghamAM bhaktinI helI caDI hatI. teo yuvaka-yuvatIone bhajananA raMgathI ane mIThI vANImAM bhIMjavI detA hatA. upAzrayamAM bharacaka kAryakrama raheto hato. vahelI savAranA prArthanA, savAre AThathI dasa be kalAka vyAkhyAna, baporanA dhArmika varga, svAdhyAya, zAstrapATha, tattvaciMtana ane tyArapachI baporano rAsa ane dharmakathA, sAMjanA samUha-pratikramaNa ane rAtanA jJAnagoSThi tathA vividha bhajanono kAryakrama, chevaTe aDadho kalAka dhUna ane tyArabAda pUrNAhuti. zrI jayaMtamunijI ATalA bhAre kAryakrama uparAMta gocarI - pANI, pUjya tapasvI mahArAjanI zuzraSA, vastra-prakSAlana, ityAdi kAryo saMpanna karatA. nAnI uMmara hovAthI badhAM kAryone jhaDapathI pahoMcI vaLatA hatA. vairAgIbhAI sAthe hovAthI zrI jayaMtamunine rAhata rahetI, chatAM temane eka miniTanI phurasada na rahetI. prabhAvanAnI sAMkaLaH zrIsaMghanI miTiMgamAM zrI mANekacaMdabhAI desAIe prastAva mUkyo ke dareka AThama - pAkhI ane ravivAranA roja prabhAvanA thavI joIe. sAthe sAthe e paNa jAhera karyuM ke koI bIjAM nAma lakhAve to chUTa che, nahitara badhI prabhAvanA potAnA taraphathI thaI raheze. mANekacaMdabhAInI bhAvanAthI zrIsaMghamAM AnaMdanuM mojuM pharI vaLyuM. dara mahine lagabhaga rUpiyA dazathI bAra hajArano prabhAvanAno kharca Avato hato. zrotAjananI bharacaka hAjarI thatI hatI. baporanA vargamAM zrI jayasukhalAla prabhulAla zAha mukhya rUpe bhAga letA hatA. teo siMdhiyA kaMpanImAM javAbadAra oNphisara hatA. ATalI javAbadArI chatAM dharmakAryakramamAM pUro rasa letA. pravacana tathA vargamAM temanI barAbara hAjarI hatI. jayasukhabhAIe saMpUrNa cAturmAsanAM pravacanonuM saMpAdana karI, "jayaMtavacanAraviMda' rUpe prakAzita karyuM hatuM. temanI sevA paNa anupama hatI. tapazcaryAnI to helI varasatI hatI. bhavAnIpurathI aThThAInI je sAMkaLa cAlu thaI te akhaMDabhAve cAlu rahI hatI. cAra-pAMca aThThAInAM pAraNAM ekasAthe AvI rahyAM hatAM. zrIsaMghamAM ujavaNuM cAlatuM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 260. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatuM. pAchalI paMktiomAM lakhyA mujaba pUjya tapasvI mahArAjanI preraNA laI zrI jayaMtamunijIe vyAkhyAnamAM ghoSaNA karI ke lahANImAM vAsaNo vaheMcavAM baMdha karavAM. vAsaNonA nirarthaka kharcano bacAva karI, paisA satkarma tathA sAdhArmika sevAmAM vAparavA. navI krAMtikArI pahela : janatAe pUjya munizrIno paDyo bola jhIlI lIdho. kadAca koI uparavaTa thaIne lahANI kare to paNa koIe lahANI levI nahi tevI preraNA ApavAmAM AvI. pariNAme saMghamAM lAkho rUpiyAnI vRddhi thaI ane sArAM kAryo thavA lAgyAM. A eka krAMtikArI vicAra hato. yuvakomAM ghaNo ja utsAha hato. zrIyuta gaTubhAI lAThiyAne ghera yuvakonI pariSada rAkhavAmAM AvI. zrI jayaMtamunijI A beThakamAM padhAryA. ghaNA utsAhanI sAthe jaina yuvaka samitinI sthApanA karavAmAM AvI. Aje pacAsa varSa pachI paNa jaina yuvaka samiti ekadhArI sevA ApI rahI che. A samitie sevAnAM ghaNAM kAryo karyAM che. atyAre paNa samiti sArAmAM sAruM kArya karI rahI che. temanAM keTalAMka kAryo ullekhayogya che. (1) sastA lagnanuM Ayojana : samiti ekaso eka rUpiyA laI sArAmAM sArI rIte varakanyAno meLApa karAvI, lagna karAvI ApatI. A lagnamAM kalakattA samAjanA badhA agresaro ane movaDIo paNa hAjarI ApatA. jamaNavAranA badhA ADaMbaro dUra karI, phakta AisakrIma pArTInI vyavasthA rAkhavAmAM AvatI hatI. samitie A prakAranAM ghaNAM lagno saMpanna karAvyAM che. (2) utArAnI vyavasthA : samiti taraphathI gujarAta-saurASTrathI kalakattAmAM rojI-roTI 2LavA je bhAIo Ave temanI pAsethI sAdhAraNa cArja laI, temanA rahevA-UtaravAnI pUrI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. mATe be rUma bhADA para rAkhavAmAM Avela hatA. (3) sAmAjika sevA : samAjamAM koI paNa prasaMga hoya tyAM samitinA sabhyo svayaMsevaka tarIke hAjara rahetA. teo koI paNa prakAranI AzA rAkhyA vinA sevA ApI prasaMgane dipAvatA hatA. upAzrayamAM khAsa prasaMga ane paryuSaNa daramiyAna samiti mokhare rahetI. samiti pagarakhAMnI paNa uttama vyavasthA karatI hatI. (4) tIrthayAtrA : samAjanAM sAmAnya bhAI-baheno mATe basa bhADe karI darzanayAtrA goThavatA. saMtonAM darzana ke tIrthayAtrA mATe khUba ja sArI vyavasthA karatA. (5) vastIpatraka : samitie janagaNanA karI jainonuM vastIpatraka taiyAra karyuM. A kAryamAM yuvakoe anupama zrama karyo. kalakattAmAM dharmabhAvanAnI bharatI D 261 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparyukta mukhya kAryo sivAya sAdhArmika bhAIone madada karavI, bALakone skaoNlarazIpa ApavI, pustako ane noTabuko ApavAM, vagere kAryone jaina yuvaka samitie potAnuM lakSya banAvyuM hatuM. Aje paNa jaina yuvika samiti sakriya che. teno itihAsa ghaNo ja ujjvaLa ane yazasvI che. pUjya munivaro pUrva bhAratanAM badhAM kSetromAM vihAra karI kalakattA padhAryA hatA. prathama cAturmAsa hovAthI seMkaDo bhAI -baheno darzana karavA mATe AvatAM hatAM ane e ja rIte gujarAta, muMbaI ane dakSiNanAM nagarothI paNa bhAIo-baheno sArI saMkhyAmAM darzana karavA mATe kalakattA AvavA lAgyAM. zrIsaMghe rasoDuM kholyuM hatuM ane atithinI sevA yogya rIte thAya te upara pUruM dhyAna ApyuM hatuM. aThThAI, navAI ane aThThama sivAya bahoLA pramANamAM AyaMbila thavA lAgyA. nIcenA haoNlamAM vyavasthita rIte AyaMbila khAtuM kholavAmAM AvyuM. prathama cAturmAsa ane navo upAzraya hovAthI zrIsaMghanI paNa A badhI navI ja upalabdha hatI. AyaMbila khAtAmAM mANasoe dila kholI lAbha levo zarU karyo. eka hajAra rUpiyAnI eka evI kAyamI tithio noMdhAI. pratidina sArI saMkhyAmAM bhAI-baheno upAzrayamAM AyaMbilanI ArAdhanAmAM AvavA lAgyAM. varaso pachI paNa Aje AyaMbila khAtuM eTaluM ja sakriya che ane uttama sevA ApI rahyuM che. janmASTamI jugArASTamI nahIM ! : paryuSaNa pahelAM sAtama-AThamanA divaso AvyA. gujarAtI samAja ghaNI jUnI paraMparAthI sAtama-AThamanA pavitra divasomAM jugA2 2me che. AkhA gujarAtamAM A khoTI prathA kyAre pravezI e samajI zakAtuM nathI. jugArathI seMkaDo parivAra barabAda thaI jAya che. sAtama-AThamamAM 2mAto jugAra mahinA sudhI cAlu rahe che. katrAsamAM jugAra viruddha munijIe je AMdolana calAvyuM hatuM ane emAM je saphaLatA maLI hatI te lakSamAM rAkhI, temaNe jaina yuvaka samitinA sabhyone taiyAra karyA. paccIsa yuvAnone sAthe rAkhI, eka pachI eka makAnamAM praveza karavo, lokone jugAra na ramavAnA paccakkhANa ApavA ane jugAra virodhI AMdolana calAvavuM tema nakkI karyuM. A AMdolana jaina samAja puratuM sImita na rAkhatAM temAM samagra gujarAtI samAjane AvarI lIdho hato. gujarAtI bhAIo sAthe rahetA mA2vADI bhAIo paNa jugAramAM saMDovAyA hatA. joke mAravADI loko divALI para jugAra vadhAre rame che. A AMdolana eka prakAranuM sIdhuM pIkeTiMga hatuM. yuvakoe zrI jayaMtamunijIne pUro sAthe Apyo. jugAra virodhanA AMdolananI zarUAta Armeniyana sTrITanI koThIthI karI hatI. makAnamAM praveza karavAnI sAthe ja yuvako jugAra viruddha jayanAda karatA ane 1. je makAna moTuM hoya ane jemAM ghaNAM kuTuMbo rahetAM hoya tene koThI kahe che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 262 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka eka vyaktine samajAvIne jugAra na ramavAnuM vrata ApavAmAM AvatuM hatuM. AnI sAme keTalAka bhAIo virodha karI gusse thatAM hatA, paraMtu temane premapUrvaka samajAvavAmAM AvatA hatA ke bhagavAna kRSNanA pavitra jIvana sAthe jugA2ne joDavAthI dhArmika kalaMka lAge ane dharmane anyAya thAya. janmASTamI e mahAna pavitra divasa che. temAM kRSNacaritra ane gItAjInA pATha karavA, gAyonI sevA karavI, bALakone mIThI prasAdI ApavI e badhuM hovuM joIe. janmASTamInA pavitra divase jugA2 2mavo e ghaNuM adhArmika kRtya che. A AMdolanano samAja u52 ghaNo sAro prabhAva paDyo. seMkaDo mANasoe jugAra choDyo. dareka koThImAM cAlatA aDDA baMdha thayA. khAsa karIne bahenoe khUba ja sahakAra Apyo. jugAranA aDDAthI sauthI vadhAre trAsa bahenone thato hato ane bALako upara khUba khoTI chApa paDatI hatI. 1952nA cAturmAsamAM A bhagI2tha kArya siddha thavAthI upAzrayamAM bahu moTI saMkhyAmAM mANaso AvavA lAgyA. paryuSaNa najIka AvI rahyAM hatAM. bhAIo ane bahenonAM khUba caDatAM pariNAmo ane utsAha-ullAsa dRSTigocara thatA hatAM. upAzrayamAM bhAvikonI saMkhyA pratidina vadhI rahI hatI. vizALa moTI sabhAmAM pravacana ApavAmAM zrI jayaMtamunijIne muzkelI paDatI hatI. A samaye jaina sAdhuo mATe lAuDa spIkara athavA mAika vAparavAnI praNAlI haju zarU thaI na hatI. paraMtu jyAM sudhI gurudevonI AjJA na Ave ane sakala saMgha eka avAje saMgaThita thaI mAikamAM bolavAno prastAva na kare tyAM sudhI mAikamAM na bolavAno munizrIno nirdhAra hato. munizrIe jAhera karyuM ke jo mAikamAM bolavAthI saMghamAM matabheda Ubho thAya to lAbha karatAM nukasAna vadhAre che. mAIkanI mUMjhavatI samasyA H zrI jayaMtamunijIe pravacanamAM ghoSaNA karI hatI ke pUro saMgha ekamata thAya, sarvAnumate sakaLa saMghanI sanmati hoya ane jarApaNa vivAda na udbhave to ja mAikamAM bolavAnuM zakya banaze. Aje paryuSaNano pahelo divasa hato. saMtonA sAMnidhyamAM parvAdhirAja paryuSaNa parva UjavavAno A prathama prasaMga hovAthI savAranA pAMca vAgyAthI upAzrayamAM dhasAro thaI rahyA hato. jaina yuvaka samitinA badhA sabhyo tatparatAthI sevA karavA mATe taiyAra hatA. zrI jayaMtamunijIe jAhera karyuM ke mAika vA52vA mATe koIne matabheda hoya to jAhera kare. jaina yuvaka samitie mAikanI badhI vyavasthA taiyA2 karI hatI. jaNAvatAM sukhada Azcarya thAya che ke ghoSaNA karyA pachI eka paNa mANase virodha jAhera na karyo. AkhI sabhAmAM phakta eka ja mANasa Ubho thayo. teNe kahyuM, "huM aMgata rIte mAikanA pakSamAM nathI, paraMtu sakala saMghane sarvAnumate jo mAika Avazyaka lAge to temAM mAro koI virodha nathI." kalakattAmAM dharmabhAvanAnI bharatI D 263 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte saMgha-saMgaThanano prabhAva joI zrI jayaMtamunijIe vyAkhyAna mATe mAikano upayoga karavAnuM eka navuM krAMtikArI pagaluM bharyuM. paryuSaNamAM pratidina eTalI hAjarI thatI hatI ke medanI upAzrayanI bahAra chalakAI jatI hatI. upAzrayamAM caMpala tathA bUTanI kAyama corI thatI hatI. bUTacorIne aTakAvavA jaina yuvaka samitie bUTacaMpala rAkhavA mATe khAnAvALo lAkaDAno moTo TraeNka Ubho karyo. uparAMta sAhityano sTola paNa khullo mUkavAmAM Avyo hato. upAzrayanA AMgaNAmAM paMDAla bAMdhavAmAM Avyo hato. AkhI poloka sTrITane dhajA-patAkAthI zaNagAravAmAM AvI hatI. baMne bAju be geTa UbhA karyA hatA. baDAbajAra polIsa thANAnA sipAIone paNa upAzrayanI bahAra cokIdArI karavA rAkhyA hatA. zrAvaNa vada terasa, paryuSaNanA pahelA divase pravacana pUruM thatAM cAlIsa juvAno ekasAthe UbhA thayA ane jAhera karyuM ke amAre saune aThThAI tapa ka2vAnA bhAva che. amane upavAsanA paccakkhANa Apo. vAta sAMbhaLatAM ja saMghamAM utsAhanuM mojuM pharI vaLyuM ane jayanAda thavA lAgyA. yuvakone pahelA eka upavAsanA paccakkhANa apAyA. AkhA zrIsaMghamAM pAMcaso jeTalI moTI tapazcaryA ka2vAno zubhAraMbha thaI cUkyo hato. kalpI na zakAya tevI tapazcaryA karavAnI hoDa thaI. sAta varSanI bALAnI aThThAI : 50 naMbara, poloka sTrITamAM nivAsa karatI sAta varasanI varSA nAmanI eka bALAe upavAsanA paccakkhANa karyA. lakhatAM ghaNo harSa thAya che ke A bALAe aThThAItapa pUrNa karyuM. tenA ATha apavAsa pUrA thayA tyAre yuvaka samitinA yuvAnoe varSAbahenane khabhe besADI, samAjane tenAM darzana karAvyAM. eTaluM ja nahi, yuvakoe eka zibikA (pAlakhI) sajAvI temAM devamUrtinI jema tene besADI, hAthohAtha zibikA upADI ane tenA pratye bhakti pradarzita karI. Aje varSAbahena kyAM che te khabara nathI, paraMtu temanA aThThAItapanI madhura smRti gurudevanA manamAM eTalI ja tAjI che. paryuSaNanA AThe divasa puruSo ane mahilAonI judI judI akhaMDa dhUna rAkhavAmAM AvI hatI. dhUna karanArAnA babbe kalAkanA vArA rAkhyA hatA. temAM seMkaDo nAma lakhAyAM hatAM. dhUna mAikamAM bolAtI hatI tenA kAraNe Akho upAzraya covIsa kalAka mATe guMjAyamAna raheto hato ane AkhI poloka sTrITa gAjI UThatI hatI. dhUnanA madhura raNakArA rAtrinI nIrava zAMtine cIrIne dUra dUra sudhI zubhra paramANuo phelAvatA hatA. akhaMDa dhUnanA kAraNe zrIsaMghamAM eka navuM joma pedA thayuM. dhUna karanAra darekane cAra lADavA ApavAmAM AvatA. te uparAMta je koIne bhAva jAgatA hatA te paNa dhUna karanArAonuM potAnI rIte svAgata karatA hatA. tapazcaryA, dhUna, pravacana, prabhAvanA ane prArthanAnA saMyukta kAryakramathI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 264 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parva soLe kaLAe khIlI UThyA. vairAgI bhUpatabhAI badhA kAryakramomAM AgaLa paDato bhAga laI saune doravaNI ApatA hatA. bharayuvAnImAM Avo Ugato yuvaka, badhI rIte samartha, chatAM saMsArano tyAga karI, dIkSAnI bhAvanA sevato hato tethI temanA pratye zrIsaMghamAM ghaNI ja lAgaNI baMdhAI gaI hatI. pU. jayaMtamunijInI preraNAthI paryuSaNa parva daramiyAna mAnavasevAnAM kAryo upara vadhAre bhAra devAmAM Avato hato. madhyamavarganAM ApaNAM bhAI-bahenone kevI rIte sahAyaka thaI zakAya, teo kevI rIte dharmamAM vadhAre bhAga laI zake, temane kevI rIte preraNA ApI zakAya, tenuM pU. jayaMtamunizrI haMmeza ciMtana karatA hatA. temAMthI sAdharmika sevAnA vicArono prAdurbhAva thayo hato. jaina zALAnA bAla-bAlikAo sAMskRtika kAryakrama mATe moTI taiyArI karI rahyA hatA. e ja rIte jaina yuvaka samitinA yuvakoe sAmAjika nATakanI taiyArI karI hatI. nATakanI paTakathA zrI jayaMtamunijIe lakhI ApI hatI. nATakanuM nAma ane viSaya "garIba ane dhanavAna' hatAM. baMnenA jIvanamAM paraspara zuM prabhAva paDe che te nATakano mukhya viSaya hato. amIra ane garIbanI vacce khoTI bhedarekhA kheMcI samAjamAM kleza Ubho karI devAmAM Avyo che. vastutaH garIba ane amIra ekabIjAnA pUraka che ane paraspara upakArI che. garIba mANasa paNa svataH amIranuM hita karato hoya che ane amIra paNa jo sArA saMskArathI taiyAra thayo hoya to garIba bhAIo-baheno mATe AzIrvAdarUpa banI jAya che. A bhedarekhA miTAvI, jo abheda rekhA sthApavAmAM Ave to parasparanI IrSyA, vidveSa ane vaimanasya dUra karI, samAjamAM sAmaMjasya sthApI zakAya tema che. A nATakano samAja upara ghaNo sAro prabhAva paDyo. bahenoe paNa paryuSaNamAM bhajana, dhUna ityAdino kAryakrama Apyo. paryuSaNa daramiyAna phaMDaphALo paNa khUba ja sAro thayo. bahAragAmathI zrAvakonA pratinidhio potAne tyAM upAzraya bAMdhavA mATe phALo levA AvyA hatA. gujarAtanA dhArI ane dhaMdhukA mATe tathA pUrvabhAratanA katrAsa mATe navA upAzraya mATe sArI rakamano phALo noMdhAyo hato. mahimAvaMtI mahAvIra jayaMtiH paryuSaNanA pAMcamA divase mahAvIra jayaMti manAvavAmAM AvI. kharekhara to mahAvIra jayaMti caitra suda terasanI hoya che. paraMtu ApaNe tyAM paryuSaNanA pAMcamA divase mahAvIra jayaMti manAvavAnI prathA cAlI AvI che. A prathA utpanna thavAnuM paNa eka kAraNa che. paryuSaNamAM zvetAMbara derAvAsI AcAryo kalpasUtra vAMce che. kalpasUtramAM pAMca tIrthakaronAM caritro che. AThe divasanA vAMcananA krama bAMdhelA che. A krama pramANe pAMcame divase bhagavAna mahAvIranA janmanuM vAMcana thAya tyAre jayanAda thAya sAthe khuzInI lahera phelAya. varaso sudhInA niyamita kAryakramanA kAraNe pAMcame divase bhagavAna kalakattAmAM dharmabhAvanAnI bharatI 0 265 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIranI janmajayaMti manAvavAnI prathA paDI gaI. A divase AnaMdarUpe lADavAnI prabhAvanA thatI. have bIjA samAjomAM kalpasUtra vaMcAya ke na vaMcAya, paraMtu prathAnusAra pAMcame divase prabhuno janma vaMcAya che, mahAvIra jayaMti UjavAya che ane jayaMtinA divase lADavAnI prabhAvanA thAya che. mahAvIra jayaMtinA divase sAMskRtika kAryakramo goThavAya che. pU. munizrI jayaMtamunijIe kalpasUtra dvArA vistAra sAthe prabhuno janma saMbhaLAvyo tyAre bhAre jayanAda thayA. prathama vAra ATalA vistA2thI prabhuno janma sAMbhaLatA lokonAM hRdaya gadgada thaI gayAM. vArANasImAM jaina jIvana H munirAjo vArANasImAM satata traNa varSa rahyA hatA. tethI vArANasInA zrIsaMghanI saMto pratye ghaNI ja mamatA hatI. paryuSaNa daramiyAna vArAsaNI zrIsaMghanAM zrAvaka-zrAvikAo moTI saMkhyAmAM darzanAthe AvyAM hatAM. pUjya tapasvI mahArAjanI preraNA hatI ke vArANasImAM jaina upAzrayanuM nirmANa thAya to tyAMnA zrIsaMghanI sevAno badalo vALI zakAya. vArANasI saMghanA mohanabhAI tathA jagajIvanabhAI e baMne agraNIo A vAta sAthe sahamata thayA ane banArasamAM jaina bhavana bAMdhavano nirNaya karyo. vyAkhyAna pUruM thatAM zrI jagajIvanabhAIe vArANasI saMghanI paristhitino citAra Apyo. "A jJAnanagarImAM ApaNuM jaina bhavana bane to Akho saMgha saMgaThita thaI eka sthaLe dhArmika upAsanA karI zake. pUjya munivaro traNa varSa sudhI jyAM birAjyA hatA tenI smRti banI rahe te mATe jaina bhavanano pAyo nAkhavo jarUrI che. amAro saMgha nAno che. kalakattA zrIsaMghane AMgaNe rUDo avasara che. ApazrI saMgha amArA vaDIla cho. jo Apano sahayoga maLe to amAro saMkalpa siddha thAya ane amAro nirdhAra paripUrNa thAya. A zubha kArya mATe pUjya gurudeva tapasvI mahArAjanA AzIrvAda amane maLyA che." vArANasI zrIsaMghe prastAva mUkyA pachI kezubhAI spIkara bolavA UbhA thayA. bhAvanAnA sAthiyAnI raMgoLI purAI gaI. jotajotAMmAM vArANasI jainabhavananA nirmANa mATe rUpiyA eMsI hajA2no phALo noMdhAI gayo ane vArANasI jainabhavanano pAyo nakhAyo. Aje lakhatAM harSa thAya che ke sthAnakavAsI jaina bhavana nirmita thayA pachI vArANasI dedIpyamAna banyuM che ane tyAM ghaNAM sAdhu-sAdhvIjInA cAturmAsa paNa thayA che. vArANasI zrIsaMgha gauravano anubhava kare che. jotajotAMmAM saMvatsarInuM parva AvI gayuM. saMtone paNa coviyA2A upavAsa hatA. pAMcaso jeTalI moTI tapasyAonI pUrNAhuti thaI rahI hatI. saMgha AnaMdanA hiloLe caDyo hato. nAnAMmoTAM tamAma bhAI-bahenonI dRSTi 27 naMbaranA upAzraya para sthira thaI gaI hatI. darekane gurudarzana, pravacana, paccakkhANa ane mAMgalika sAMbhaLavAnI tAlAvelI lAgI hatI. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 2 266 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMtamunijI nAnI uMmaranA kA2Ne ghaNo ja zrama karI badhAM kAryone pahoMcI vaLavA mATe prayAsa karatA hatA. ApaNo sevaka hIrAsiMga khaDepage munivaronI saMbhALa rAkhato hato. pratyeka kAryamAM dhyAna ApI, zrI jayaMtamunine ArAma maLe te rIte sevA-zuzruSAmAM tatpara raheto hato. yuvakamaMDaLe paNa pUruM dhyAna ApI, munionI tathA zrIsaMghanI sevAmAM jarApaNa kacAza na rAkhI. saMvatsarInuM mahApratikramaNa : saMvatsarInuM mahApratikramaNa pUrNa thatAM zrI jayaMtamunijIe jayanAda karAvyA. bhagavAna RSabhadevathI zarU karI dareka tIrthaMkaronA jayanAda uparAMta gaNadharonA jayanAda karAvyA. bhUtakALanA dareka mahAna jainAcAryonAM nAma laI temanA jayanAda karAvI, samagra sthAnakavAsI samAjanA judA judA saMpradAyonA saMsthApaka jainAcAryonA jayanAda karyA. gujarAta-saurASTranA je koI sthAnakavAsI saMpradAyo che tenAM nAma laI temane zraddhAMjali ApI. vartamAna je gurudevo che temanA jayanAda karyA. tyArabAda samagra bhAratanA zramaNa saMghanA AcArya AtmArAmajI mahArAja tathA AnaMdaghanajInA jayanAdo sAthe jainazAsanano jayanAda karAvyo. A jayanAda pUrve apUrva zAMti chavAI gaI hatI. eka svare hajAro bhAI-bahenoe jayanAda karyA tyAre AkAza gAjI UThyuM hatuM. badhA saMpradAyonAM nAma ane badhA jaina phirakAonA prastuta mahAna AcAryonAM nAma levAthI ekatAno paDagho paDyo hato. terApaMthI saMghanA mahAna AcArya tulasIno paNa jayanAda bolAvavAmAM Avyo. A sammilita jayanAdothI badhA phirakAnA jaina bhAIomAM ekatAnI bhAvanA jAgI UThI. zrI jayaMtamunijI kahe che ke phirakA parastInA kAraNe ApaNI ja saMskRtinA mahAna AcAryone ApaNe zraddhAMjali ApatAM saMkoca pAmIe chIe te moTI zaramajanaka ane ati duHkhanI bAbata che. A bhedabhAvothI ApaNuM zAsana khaMDa khaMDa banI jAya che. "jaina itihAsanA mahAna jyotirdharo tyAgamaya jIvanadhAraNa karI, samagra jaina saMskRtinuM poSaNa karI rahyA che. AvA nAmadhArI AcAryanAM nAma sAthe saMpradAyanA bheda joDIne mana kuMThita karavAmAM Ave che. kharuM pUcho to sAMpradAyika saMkucitatA eka mahAroga che. A rogane dUra karavAmAM Ave to ja jaina zAsananI kAyA nirogI banI zake tema che." zrI jayaMtamunijIe badhA bhedabhAvone bhulAvI, akhaMDa itihAsane dRSTimAM rAkhI, tamAma jainAcAryonA jayanAda karyA tyAre jainazAsananA sarovaramAM rahelAM badhAM kamaLo ekasAthe khIlI UThyAM. tenuM zubha pariNAma girIzamunijInA dIkSA-mahotsava prasaMge pratibiMba thayeluM jovA maLyuM. paryuSaNa parva ghaNA AnaMda sAthe saMpanna thayuM ane potAnI madhurI yAda mUkatuM gayuM. kalakattAmAM dharmabhAvanAnI bharatI D 267 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAge jainasamAja ! kalakattAmAM padArpaNa karyA tyArathI paryuSaNa sudhImAM kalakattAnA aneka mahAnubhAvo, samAjanA agraNIo ane sevakoe jayaMtamunijIthI prabhAvita thaI kAyama mATe munizrI pratye Adara ane bhaktinA bhAva rAkhyA hatA. temAMnA thoDA vyaktivizeSano ane saMsthAono paricaya ahIM ullekhanIya che. sAhu zAMtiprasAdajI jainaH cAturmAsa daramiyAna bhAratanA moTA udyogapati sAhu zAMtiprasAdajI jaina munizrInA paricayamAM AvyA. teo zrI jayaMtamunijI ane tapasvIjI mahArAja pratye UMDI lAgaNI dharAvatA hatA. teo udyogapati ane lakSmIvAna hatA, eTaluM ja nahi paraMtu dharmanA ghaNA jANakAra, sAhityapremI ane zikSita vyakti hatA. vidvAno pratye temane ghaNo anurAga hato. temanAM patnI ramAdevI jaina paNa eTalAM ja vidyApremI hatAM ane temane tyAgI munionAM caraNomAM apAra zraddhA hatI. - sAdhu zAMtiprasAdajI jaina digaMbara hovA chatAM badhA saMpradAyonA muni pratye ghaNo samabhAva rAkhatA. temanA sekreTarI zrI lakSmIcaMdajI jaina ghaNA yogya vyakti hatA ane sAhujIne uttama salAha ApatA hatA. sAhujI eka divasa savAranA daza vAge prathama vAra darzana mATe AvyA. osavALa samAjanA mahAna udyogapati zrI rAmapuriyA, kAMkariyAjI tathA sUrajamala bacchAvata sAthe hatA. zrI jayaMtamunijI sAthe temaNe jJAnacarcA karI. sAhujIe eka prazna pUchyo : muninI, naina gharma che. zira gha meM DUtanA memAra hai ?" Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMtamunijIe saraLa khulAso karyo. " zrI, hamArI vAta para thoDuM gora mI vana ! zvetAMbara aura digaMbara, donoM saMpradAya ke bIca meM yadi hama eka so bAte lete haiM to nabe bAteM milatI-jhulatI hai| sirpha jo bAtoM meM pharka hai use jyAdA mahattva diyA jA rahA hai / yadi hamAre guru dharma maiM jo bAta samAna haiM usa para jora lagAte haiM, aura jo bAte samAna nahIM haiM use gauNa kare to samanvaya kA vAtAvaraNa upasthita ho sakatA hai / jo kucha bhI vivAda haiM vaha vyaktigata Agraha se bar3ha rahA hai / bhagavAna mahAvIra kA jaina dharma to eka hI hai aura usake siddhAMta bhI eka haiM / vivAda mAtra kriyA kA hai / " A spaSTatAthI sAhujI ghaNA prasanna thayA. A vAta temane gaLe UtarI gaI. tyArabAda teo zrI jayaMtamunijInA udAravAdI vicAronI carcA ghaNI sabhAmAM karatA hatA. A rIte digaMbara samAja paNa ghaNo najIka AvI gayo. sAhujI jyAre jyAre jaina upAzrayamAM darzanArthe AvatA tyAre dharmacarcA karatA. eka vakhata temaNe prazna karyo, "ApaNe jIvadayAmAM mAnIe chIe. mAMsAhArIo dvArA lAkho prANIono saMhAra thAya che. jo A badho saMhAra aTakI jAya to e prANIo dharAtala upara jIvI zake kharA? virATa saMkhyAmAM bacelAM jAnavaro pUratA pramANamAM bhojana paNa prApta karI zake kharA? huM katalakhAnAnA pakSamAM dalIla nathI karato, paraMtu A sAmAnya jijJAsA che." munizrIe A praznanuM paNa yuktipUrvakanuM samAdhAna ApyuM. "bhAIzrI, jIvadayA e svarNa siddhAMta che. jyAre hiMsA e lokhaMDa jevI che. vizvamAM sonA karatAM loDhuM anekagaNuM vadhAre rahevAnuM. ApaNe jIvadayAno upadeza ApIe chIe. vadhAre mANaso ahiMsaka bane tenI preraNA ApIe chIe. paraMtu A siddhAMta sonA jevo che. AkhuM vizva svarNamaya banI jAya te saMbhava nathI. te rIte bahumatamAM mANaso ahiMsaka banI jAya te saMbhava nathI. ApaNe ApaNuM kartavya bajAvavAnuM che. ApaNe prakRtine paDakArI zakatA nathI. saMsAramAM badhAM ja putra ke putrI janme to zuM thAya, evo prazna karatA nathI. prakRti potAno krama jALavI rAkhe che. je jIvonI hiMsA thatI nathI te jIvo paNa eka maryAdita saMkhyAmAM ja jIvana dhAraNa kare che." A uttarathI sAhujI ghaNA ja khuza thayA. temanA mananI jijJAsAnuM saMtoSakAraka samAdhAna thayuM. zrI sohanalAlajI duggaDaH A cAturmAsa daramiyAna zrI sohanalAlajI duggaDa sakriyarUpe pUjya munizrInA cAturmAsamAM bhAga laI rahyA hatA. temano baMgALa sarakAra sudhI prabhAva hato. mAravADI bhASAmAM jyAre teo bhASaNa ApatA tyAre sabhAmAM joza jAgI jatuM. teo ghaNuM tejasvI bhASaNa ApatA hatA. jage jainasamAja 269 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te gAMdhIjInA bhakta hatA. teo khAdIdhArI hatA ane satya ane sadAcAranA pUrA pakSapAtI hatA. pote terApaMthI hovA chatAM tamAma dharmono hRdayathI Adara karatA. krAMtikArI vicAranA hovAthI dhArmika paraMparAomAM rahelI aMdhazraddhA athavA anucita kAryakramo upara te tIkho prahAra karatA. paraMtu te vinaya-vivekamAM jarA paNa khAmI AvavA na detA. zrI jayaMtamunijInAM sAmAjika pravacanone kAraNe teo ghaNA prabhAvita thayA hatA. kezubhAI spIkara : A prathama cAturmAsamAM sabhAnA saMcAlana mATe ane suMdara rIte bolI zake te mATe kezubhAI zAhanI eka samartha kAryakartA tarIke upalabdhi thaI. AgaLa jatAM te kezubhAI spIkara tarIke oLakhAvA lAgyA. kezubhAIe potAnI mIThI vANIthI ane hAsyapradhAna zabdothI samAja upara UMDo prabhAva pADyo. pravacana pachI badhI jAherAta kezubhAI karatA. pravacanamAM zAMti ane vyavasthA jaLavAI rahe te mATe pUrI takedArI rAkhatA. je kramathI zrotAo Ave te pramANe kramaza: besatA jAya tevuM sUtra banAvyuM hatuM. atithivizeSa mATe khAsa jagyA rAkhavAmAM AvatI. bAkI samAnatAno siddhAMta rAkhyo hato. zrI ThAkoralAla hIrAlAla : pAlanapuranA hIrAnA vepArI zrIyuta ThAkoralAla hIrAlAla muni mahArAjanAM darzanArthe AvyA. TolIgaMja vistAramAM teno moTo baMgalo hato. DelahAusImAM temanI jhaverAtanI moTI dukAna hatI. zrIyuta ThAkoralAlabhAI ghaNA vilakSaNa ane sAmAjika dRSTi dharAvatA dhanADhya vyakti hatA. temanA eka dIkarA kolaphilDamAM zramikonA hitamAM kArya karatA hatA ane temAM ja potAnuM jIvana samarpita karI dIdhuM hatuM. temanAM eka putrIe paNa UMcI keLavaNI lIdhI hatI ane ciMtanazIla hatAM. temaNe lagna na karyA ane gujarAtanA mahAna gAMdhIvAdI sAhityakAra kAkAsAheba kAlelakaranI sAhityasevAmAM jiMdagI arpaNa karI hatI. ThAkorabhAI paNa gAMdhI sAhityanA premI ane gAMdhIbhakta hatA. jaina dharmamAM temanI agAdha zraddhA hatI. pUjya tapasvI mahArAjanA tapomaya jIvanathI teo ghaNA ja prabhAvita thayA hatA. jIvyA tyAM sudhI UMDI bhakti karI. kalakattA zrI saMghamAM temanA bhaLavAthI zrIsaMghane ghaNuM baLa maLyuM. utsAhamAM paNa vRddhi thaI. temanI bhAvanAthI munIzvaro be divasa mATe vihAra karI TolIgaMja padhAryA. tyAM zrI jayaMtamunijInAM jAhera pravacano rAkhavAmAM AvyAM hatAM. teozrIe be divasa daramiyAna AgaMtuka darzanArthIonI apUrva sevA karI. be mahAnubhAva - hIrAcaMdabhAI ane tribhovanabhAI: e samaye bhavAnIpuramAM upAzraya, vADI, bhavana ke jaina maMdira jevI jainonI koI paNa saMsthA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 270 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na hatI. atyAre jyAM saMgama bilDiMga che tyAM eka vizALa AMbAvADiyuM hatuM. AvaDI moTI vizALa jagyA sthAnakavAsI bhAIo hastaka hatI. zrIyuta kAnajIbApA, prabhudAsabhAI hemANI ane hirabhAInI bhAgIdArImAM Akho plaoNTa hato. tenI sAme hIrAcaMda tribhovana kAmANInuM eka vizALa bilDiMga 24 naMbara, rAya sTrITamAM hatuM. jaina samAjamAM hIrAcaMdabhAI UMcI khyAti meLavI gayA hatA. hIrAcaMdakAkA kalakattA AvanAra navA AgaMtuka yuvakone sahayoga ApI potAnI peDhImAM nokarI ApI tene jIvananA sAcA raste laI jatA. teo evA bhAgyazALI hatA ke temane tyAM jemaNe jemaNe sarvisa karI te badhA ghaNA sukhI-saMpanna thaI gayA. atyAre hIrAcaMdakAkAnI peDhI temanA moTA putra lIlAdharabhAI tathA bhUpatabhAI saMbhALatA hatA. bhupatabhAInAM mAtuzrI kaMkubahena samAjamAM vaDIla jevAM hatAM ane te saune sArI salAha ApatAM. gujarAtI samAjamAM tribhovanabhAI paNa temanI sevA mATe kIrti pAmyA hatA. poloka sTrITamAM AvelI 'kalakattA eMglo gujarAtI skUla'nA nirmANanuM zreya tribhovanabhAInA phALe jAya che. manubhAI saMghavI : 27 naMbara poloka sTrITamAM praveza karyA pahelAM zrI manubhAI saMghavInA baMgalA para saMtoe pagalAM karI lAbha Apyo hato. teoe samasta zrIsaMghano Adara karI premapUrvaka saune alpAhAra Apyo. zrI manubhAI nAnI uMmara hovA chatAM buddhizALI ane saMpanna hatA temaja zrIsaMghanA TrasTI hatA. temanA pratye samasta zrIsaMghane ghaNuM sanmAna hatuM. ApaNe gaurava laI zakIe tevuM temanuM UMcuM vyaktitva hatuM. temanAM patnI zrImatI pratibhAbahena ghaNAM saMskArI, dhArmika, bhaktibhAvapUrNa ane nAma pramANe guNa dharAvanAra kharekhara pratibhAsaMpanna hatAM. temanAM dera-derANI tevAM ja AjJAkArI ane moTAbhAI-bhAbhIne pUruM mAna ApI rAmalakSmaNanI joDI jevuM udAharaNa pUruM pADatAM hatAM. pratibhAbahenanAM derANI paNa ghaNAM ja saMskArI ane pratibhAbahenanA premamAM tadUrUpa thaI gayAM hatAM. TUMkamAM Akho parivAra Adarza parivAra hato. sthAnakavAsI jaina sabhA : munivaranA kalakattAnA Agamana vakhate gujarAtI uparAMta mAravADI osavALa ane paMjAbI saMghanA bhAIo paNa saMmilita thaI svAgata karavA mATe thanaganI rahyA hatA. osavALa bhAIono utsAha apUrva hato. ghaNAM varaso pachI kalakattA sthAnakavAsI jainanA saMto kalakattA padhArI rahyA hatA. (joke guru phakI2caMdajInA mahArAjanA saMghADAnA AgamajJAtA zAstravizArada zrI kulacaMdajI mahArAje kalakattA cAturmAsa karyuM hatuM. paraMtu te vakhatanI viSama paristhitinA kAraNe temane anukULa AvyuM na hatuM. jethI e cAturmAsanI jAhojalAlI smaraNamAMthI bhUMsAI gaI hatI.) sthAnakavAsI jaina ozavALa bhAIonuM khUba ja sAruM saMgaThana hatuM. teo saMgha zabda na jAge jainasamAja D 271 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAparatA sthAnakavAsI jaina sabhA nA nAme saMgha calAvatA hatA. temAM zrI jecaMdalAlajI rAmapuriyA, kAMkariyA parivAra, koThArI parivAra ane bacchAvata parivAra mukhya hatA. eka AMkaDe lAkhonuM dAna karI zake tevA sazakta parivAro che. bhaNazAlI bhAIo paNa dedIpyamAna hovAthI tana-manadhanathI samAjanI sevA kare che. badhA ozavALa bhAIo pravacanamAM AvavA lAgyA. dareka dhArmika kAryomAM rasa laI temaNe saMghanA utsAhamAM apUrva vRddhi karI. saMvatsarI pachI bIje divase ozavALa samAjanA dhuraMdhara vyaktio zrI jecaMda rAmapuriyA, mohanalAla, harakacaMdajI kAMkariyA tathA anya bhAIo munizrInAM caraNomAM khammata-khAmaNA mATe AvyA. jayaMtamunijane eka bahu ja sarasa taka maLI gaI ane temane kalakattAmAM bhavana- nirmANa mATe preraNA ApI. jotajotAMmAM osavALa bhAIo saMgaThita thaI gayA. sthAnakavAsI jaina sabhAnA dhvaja nIce ekatra thaI teoe bhavanano pAyo nAkhyo. ebrona roDa para Avela sukiyAsa lenamAM soLa kaThA jamIna prApta karI. tyAM zamiyANo bAMdhI, moTI sabhA samakSa jaina bhavananA nirmANanI ghoSaNA karI. A jamIna para sauthI paheluM pravacana ApavAno avasara zrI jayaMtamunijI mahArAjane maLyo. sAhujIne sthAnakavAsI jaina sabhAnA kAryakartAo sukiyAsa lena jaina bhavana laI gayA. tyAre uparanA mALanuM nirmANa aTakI gayuM hatuM. kAma adhUruM paDyuM hatuM. sabhAne paisAnI jarUra hatI. sAhujIne vastusthitino khyAla Avyo ane tarata ja Adeza Apyo : "bacchAvatajI, uparanA mALanuM kAma mArA taraphathI pUruM karAvI lo." tyAM hAjara rahelA badhA bhAIo khUba khuza thaI gayA. sahue sAhujIne hArdika abhinaMdana ApyA teo janmathI digaMbara hovA chatAM udAra vicArane kAraNe samagra jaina samAjane potAno samAja gaNatA hatA. Aje e jamIna upara ucca kakSAnuM vidyAlaya cAle che. temA bAraso vidyArthIo abhyAsa kare che. jaina sabhAe uttarottara pragati karI che. hAvaDAmAM moTI haoNspiTala, baMgALanAM gAmaDAMomAM sevA ane keLavaNI mATe vidyArthIone sahAya ane aneka prakAranAM samAja-utkarSanAM suMdara kArya cAlI rahyAM che. hAlamAM eka kaoNlejanI yojanA amalamAM mukAI rahI che. sthAnakavAsI jaina sabhA haju paNa zrI jayaMtamuninA upakArane yAda kare che. dezanA bhAgalA paDyA pachI keTalAka sthAnakavAsI jaina paMjAbI parivAro kalakattAmAM vasI gayA che. teo paMjAba jaina sabhAnA nAme ekatra thayA. munizrI jyAre kalakattA padhAryA tyAre paMjAbI sthAnakavAsI jaina bhAIo chUTAchavAyA kalakattAmAM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheka 2 272 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivAsa karatA hatA. temanuM koI saMgaThana haju banyuM na hatuM. zrI jayaMtamunijIne paMjAbathI AvelA jaina bhAIo pratye ghaNI hamadardI tathA snehabhAvanA hatI. pravacanamAM zrI jayaMtamunijIe ghoSaNA karI ke ApaNA paMjAbI jaina bhAIo ekatra thaI 27 naMbara poloka sTrITamAM eka sabhA kare. je bhAIo pravacanamAM hAjara hatA temaNe Adeza zirodhArya karyo ane pachInA ravivAre badhA paMjAbI bhAIo munizrInA sAMnidhyamAM ekatra thayA. temane vizeSa rUpe sanmAna maLavAthI temanA utsAhamAM ghaNI vRddhi thaI hatI. tyArabAda zrI paMjAba jaina sabhAnI sthApanA karavAmAM AvI. Aje paMjAba jaina sabhA ghaNI ja vikasita thaI AgaLa vadhI gaI che. bhavAnIpuramAM paMjAba jaina sabhAe potAnuM bhavana paNa banAvI lIdhuM che. derAvAsI saMghanA mukhya agresara zrI DosAbhAI tathA temanA nAnAbhAI ka2macaMdabhAI munizrI pratye hArdika bhakti dharAvatA hatA ane pratidina pravacanamAM AvatA hatA. digaMbara samAjanA dharamacaMdajI sarAvagI paNa sAro rasa letA hatA. kalakattAnA mANekatallAmAM AveluM zvetAMbara jaina maMdira pUrA bhAratamAM suprasiddha che. kalakattAmAM tene dAdAjIno bagIco kahe che. te badarInAtha jaina maMdira (Tempala) tarIke paNa oLakhAya che. badarIdAsajIno paricaya : baMgALamAM AjImagaMja, jhiyAgaMja ane murzidAbAdamAM mogalonA samayathI moTI saMkhyAmAM ozavALa jaina vaselAM che. aMgrejanA amala daramiyAna kalakatAno rAjakIya ane vyApArI dRSTie vikAsa thato gayo. sAthesAthe AjImagaMja, jhiyAgaMja ane murzidAbAdanuM mahattva ghaTatuM gayuM. seMkaDo jaina parivAro tyAMthI kalakattAmAM AvIne vasyA hatA. kalakattAno moTA bhAgano vyApAra A ozavALa piravAronA hAthamAM hato. teo ghaNA ja samRddha ane dhanADhya hatA. zeTha badarIdAsajI mukima A ozavALa jaina samAjanA khUba ja dIpatA zANA zrAvaka hatA. mukima parivAranA badhA bhAIo jhaverAtano vyApAra karatA hatA. zeTha badarIdAsajI dharmamAM ananya zraddhA dharAvatA hatA. jemAM jaina saMskRti jaLavAI rahe, jaina samAja gauravano anubhava karI zake, bhagavAna mahAvIranA zAsananI utkRSTa prabhAvanA thAya, tevA aitihAsika kAryo karavAnI temanI moTI abhilASA hatI. AvA ucca vicArathI prerAIne temaNe mANekatallAmAM dAdAvADInI sAme vizALa jagA meLavI ane tyAM jainamaMdira baMdhAvyAM. zItalanAtha bhagavAna mULa nAyaka che. adbhuta kArIgarI tathA uccakoTinI kalAthI maMdironuM nirmANa thayuM che. badhAM maMdiro zuddha Arasa-pahANanAM banelAM che. jyAre mukhya jaina maMdira saMpUrNa jaDAvakAmathI banAvyuM che. tenI zobhA adbhuta che. maMdiranI racanAmAM khUbI e che ke sUryodaya thAya tyAre paheluM kiraNa bhagavAnanA mukhAraviMda para paDe che ane maMdiranuM garbhagRha jhaLakI UThe che. jAge jainasamAja D 273 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeTha badarInAthe potAnI samagra saMpatti A maMdiromAM vAparI nAkhI hatI. zItalanAthanA maMdiranI barAbara sAme dAdAjInA pavitra pagalAnuM atiramaNIya suMdara maMdira che. kahevAya che ke tyAM besIne jApa karatA sAdhaka UMDI zAMti anubhave che. pAse caMdraprabhunuM paNa eka suMdara kalAtmaka maMdira che. pUruM saMkula dAdAjInA bagIcA tarIke paNa oLakhAya che. maMdiranA saMkulamAM bIjI paNa ghaNI vizeSatA che. kalakattAnAM jaina maMdiro svayaM mahAtIrtha banI gayAM che. ApaNA munirAjoe badarInAtha jaina maMdiromAM javAno nirNaya karyo. prAtaHkAlanI prArthanAmAM jAhe2 ka2vAmAM AvyuM ke munirAja Aje vihAra karI dAdAjInA bagIcAmAM padhA2ze ane AjanuM pravacana baMdha raheze. munizrI sAthe saMghanAM ghaNAM bhAI-baheno paNa javA taiyAra thayAM. tyAM sahunA bhojananI vyavasthA mATe zrI tryaMbakabhAI dAmANI AgaLathI ja pahoMcI gayA. vAdaLe dhUna sAMbhaLI ! : savAranA vihAranA samaye seMkaDo bhAI-baheno AvI gayAM. vihArano samaya thayo tyAre ja vAdaLAM gherAyAM ane jharamara jharamara varasAda AvavA lAgyo. zrI kezubhAI spIkare mAika upara jAhera karyuM ke jo varasAda Avaze to badho kAryakrama aTakI jaze. teoe munizrIne pUchyuM, 'sAheba, zuM karazuM ?' zrI jayaMtamunijIe javAba Apyo, "kezubhAI, gabharAvavAnI jarU2 nathI. bhagavAna mahAvIranA nAmamAM adbhuta zakti che. ApaNe sau dhUna zarU karo ane juo, pAMca miniTamAM vAdaLAM vIkharAI jaze ne vihAra cAlu thaze." bhagavAne lAja rAkhI. saMghanAM seMkaDo bhAIo-bahenoe eka svarathI mahAvIra bhajo'nI dhUna zarU karI dIdhI. juo, camatkAra thayo. pAMca miniTanI dhUna thatAM kharekhara vAdaLAM vIkharAI gayAM! taDako nIkaLI Avyo ! mANekatallA tarapha munirAjoe paga upADyo. rastAmAM seMkaDo bhAIo ane baheno vihAramAM joDAyAM. badarInAtha Tempala arthAt dAdAjInA bagIcAmAM paga mUkyo tyAre lagabhaga be hajAra mANasonI hAjarI thaI. gaNatarI sAtasothI AThaso mANasanI hatI. roTalA ochA paDe tema hatA. koI Tiphina lAvyA nahotA. Dara hato ke taiyArI AThaso mANasonI che ane jamanArA be hajAra hatA. kema thaze? paraMtu pUjya tapasvI mahArAjanI kRpA varasI ane kudarate sahAya karI. prabhudAsabhAI hemANInA manamAM saheja vicAra Avyo. jo lADavA ane gAMThiyA taiyA2 maLI jAya to ghaNe aMze praznanuM nirAkaraNa thaI zake. kAryakartAo mUMjhavaNamAM hatA tyAM kezubhAIe mAika upara jAhera karyuM, "jalapAna karavA padhAro." sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 274 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roTalA pIrasavAno problema cAlato hato tyAM svayaM vyavasthA UbhI thaI gaI. prabhudAsabhAI be hajAra lADavA ane tenA pramANamAM gAMThiyA laI AvI pahoMcyA. Ama ekAeka vyavasthA thaI jatAM vyavasthApakonA mananI ciMtA maTI gaI. sahaja bhAve A paNa eka camatkAra thaI gayo. lADavA ane gAMThiyA maLI javAthI roTalA paNa ghaNA thaI paDyA. bhagavAna mahAvIranA jayanAda sAthe sau jalapAna laIne UThyA. munimahArAja dAdAjInA bagIce be divasa rokAyA. banne divasa pravacanano lAbha Apyo. dAdAjInA bagIcAnI uttare 2 kilomITa2 pa2 belagAchiyAmAM vizALa digaMbara jainamaMdira che. e vakhate belagAchiyA jaina maMdiramAM digaMbaranA jainAcArya dezabhUSaNajI mahArAja potAnA saMgha sAthe birAjamAna hatA. munirAja belagAchiyA maMdiramAM padhAryA ane dezabhUSaNa mahArAjanAM darzana karyAM. jaina sabhA H 'jaina sabhA' kalakattAnA jaina samAjanA badhA phirakAone eka sUtramAM bAMdhanArI saMsthA che. jaina sabhAmAM cAre saMpradAyanA jaino sabhya che ane samagra jaina samAjanuM pratinidhitva kare che. e vakhate zrI ratanacaMdajI surANA ane dIpacaMdajI nAhaTA jevA samartha kAryakartAo jaina sabhAnuM saMcAlana karatA hatA. jaina sabhAne majabUta banAvavA mATe badhA samAja ane saMgho tene dareka rIte sahayoga Ape tevI zrI jayaMtamunijIe preraNA ApI. zrI jayaMtamunijInI preraNAthI jaina sabhAe zvetAMbaranAM paryuSaNa ane digaMbara samAjanAM dazalakSaNa parva pUrAM thayAM pachI sAmUhika khamatakhAmaNAMnI paraMparA zarUAta karI, je Aja paryaMta cAlu che. ekatA ane abhivAdana : sAhu zAMtiprasAdajI jaina e vakhate jaina sabhAnA pramukha hatA. sAmUhika khamatakhAmaNAMno kAryakrama zAMtiprasAdajI jainanI adhyakSatAmAM goThavAyo. A kAryakrama belagAchiyA digaMbara jaina maMdiranA prAMgaNamAM rAkhavAmAM Avyo hato. tyAM digaMbara AcArya dezabhUSaNajI mahArAja tathA pU. tapasvI mahArAja samUha rUpe eka pATa para sAthe birAjyA. zvetAMbara tathA derAvAsI munionI paNa hAjarI hatI. cAre samAjanA dasa hajAra jainoe ekatra thaI sabhAmAM hAjarI ApI. sAhu zAMtiprasAdajI jaine parasparano prema vadhe ane sau eka sUtramAM baMdhAya te mATe vIraprabhune prArthanA karI. zrI jayaMtamunijI AvI ekatA mATe prayAsa karI rahyA che te badala temaNe munizrIne abhinaMdana ApyAM. temaNe bhArapUrvaka kahyuM ke "vibhinna saMpradAyanI bhedabhAvavALI be vAtone khIMTI para TAMgI daI, samAnatA dharAvatI aThThANuM vAtone amalamAM lAvavAthI jainonI ekatAno pAyo khUba ja majabUta jAge jainasamAja D 275 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI jaze." temaNe pravacanamAM khAsa ullekha karyo ke "mane A vAta zrI jayaMtamunijIe karI che ane te mArA manamAM barAbara besI gaI che. Apa sauno sahayoga jarUrI che." tyArabAda dezabhUSaNajI mahArAja tathA zrI jayaMtamunijInAM kSamApanA upara pravacano thayAM. zrI jayaMtamunijIe potAnA pravacanamAM kahyuM ke "kSamA e jaina dharmano prANa che. ApaNe ekabIjAnA doSone avagaNI, paraspara udAratA ane kSamAnI bhAvanA rAkhI, jo ekabIjAne nahi apanAvIe to jaina samAja khaMDakhaMDa thaI jaze. akhaMDa samAjanA nirmANa mATe sAcA arthamAM syAdvAdane jIvato karavo paDaze." digaMbara AcArya dezabhUSaNajInA jayaMtamunijIne AzIrvAda sabhA pUrI thayA pachI munirAjoe belagAchiyA jaina maMdiranAM darzana karyA ane dezabhUSaNajI mahArAja sAthe ghaNI zAstrIya carcA karI. teozrI paNa khUba ja udAra hRdayanA hatA. temaNe dila kholIne zrI jayaMtamunijIne AzIrvAda ApatAM kahyuM : "abhI Apa yuvA saMta ho / Apake pAsa bahota zakti hai aura jaina tattvajJAna kA abhyAsa karake Apa samAja kI acchI sevA kara sakate haiM!" belagAchiyAnuM premamilana ghaNuM saphaLa thayuM ane sAmUhika khamatakhAmaNAMnI paraMparAe kalakattAmAM janma lIdho je atyAre paNa cAlu che. dara varase paryuSaNa tathA dazalakSaNa mahAparva pUrAM thayAM pachI sAmUhika khamatakhAmaNAM goThavAya che. jaina sabhAnA kAryakartAo ghaNA khuza thaI gayA hatA. jaina sabhAnA uddezane je prabaLa Teko maLato hato te badala jaina sabhA pUjya zrI jayaMtamunijI mahArAjano UMDo upakAra mAne che. kalakattAmAM dharmavarSAH kalakattAnA reDiyo broDakAsTiMga senTarathI munizrIne gAMdhIjayaMtIne divase pravacana ApavA AmaMtraNa maLyuM. pravacanano viSaya hato - 'vividha ahiMsA' jayaMtamuni mahArAja AmaMtraNano svIkAra karI, gAMdhI jayaMtinI savAre broDakAsTiMga senTara para padhAryA. munizrIe sAunDa prapha haoNla-avAja rahita oraDAmAM pravacana ApyuM. munizrIe potAnA pravacanamAM kahyuM : . bhagavAna buddha, mahAtmA gAMdhI ane bhagavAna mahAvIra - A traNe mahApuruSoe ahiMsA para jora ApyuM che. paraMtu tAttvika dRSTie traNenI ahiMsAmAM sUkSma bheda che. bhagavAna buddhanI ahiMsA mAnavajIvana sudhI maryAdita che. teo sAkSAta pazunI hiMsA nahi karavAno upadeza Ape che. paraMtu te tAratmayanA bhAvathI goThave che. arthAt so nAnAM jAnavara mAravA karatAM eka moTuM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 276 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnavara mare to temane vAMdho nathI. arthAt so bakarAM mAravA karatAM eka hAthIne mAre te paNa ahiMsAnI kriyA che. Ama ahiMsAmAM sArvabhauma siddhAMta mUkyo nathI. vaLI temanA matathI marelA jAnavaranuM mAMsa khAvAmAM hiMsA nathI. A rIte temaNe mAMsAhAra ane ahiMsA chUTAM pADI dIdhAM. jenA pariNAme lagabhaga badhA ja bauddha sAdhuo mAMsAhArI che ane e ja rIte karoDo bauddhadharmIo mAMsAhAra ke hiMsAthI mukta thaI zakyA nathI. mahAtmA gAMdhIjI ahiMsAnuM avalaMbana laI AjhAdInI laDAI laDyA, paraMtu teoe ahiMsAno eka sAdhana tarIke upayoga karyo. A ahiMsAno svarakSA mATe upayoga karavA mATe satyAgraha joDavAmAM Avyo. satyAgraha ahiMsaka sAdhana che tema batAvyuM. jyAre satyAgraha eka prakAranI sUkSma hiMsA che. bIjAnA mana upara dabANa lAvI kArya siddha karavuM te satyAgrahanuM rahasya che. gAMdhIjIe zAkAhAra mATe pUruM jora ApyuM ane zuddha jIvana sAthe ahiMsAne joDI, paraMtu rAjakIya dRSTie temaNe ahiMsAthI krUra lokone vazamAM levA mATe je prayoga karyo te saphaLa na thayo ane jaliyAvAlA bAga jevA bhayaMkara prasaMgo ubhavyA. tyAM hiMsAnuM moTuM tAMDava thayuM. dezanA bhAgalA pADyA e paNa eka hiMsaka kRtya banI gayuM. sAkSAta hiMsAne rokavA mATe athavA ahiMsAne rAjyanItimAM joDavA mATe je prayAsa thayo te bhayaMkara hiMsAnuM kAraNa banI gayo. mahAvIranI sArvabhauma ahiMsA: - bhagavAna mahAvIre je ahiMsAno upadeza Apyo te sArvabhauma ahiMsA hatI. temAM prANImAtranA jIvananuM samAna mUlyAMkana karavAmAM AvyuM hatuM. temaNe nAnAmAM nAnA jIvathI laI moTA prANI sudhI tamAma jIvone jarApaNa upadrava na karavo tevI ahiMsAnI vyApaka vyAkhyA karI. temaNe vyavahAramAM jarApaNa bAMdhachoDa karI na hatI. temaja vadhAre jIvonI rakSA mATe thoDA jIvonuM balidAna ApavuM, tevuM koI gaNita karyuM na hatuM. vaLI temaNe ahiMsAne phakta hiMsAthI dUra rAkhavA pUratI vyAkhyA karI na hatI, paraMtu temaNe tamAma mAnavIya guNone ahiMsAmAM AvarI lIdhA hatA. ahiMsA zabda nakArAtmaka hovA chatAM temano bhAva sakArAtmaka hato. bhagavAna mahAvIranI ahiMsA saiddhAMtika ahiMsA hatI. vyaktigata ahiMsAnA AcaraNa mATe bhAra mUkavAmAM Avyo hato, paraMtu rAjakIya dRSTie ahiMsAnuM AcaraNa thaI zake tevI koI guMjAyaza na hatI. rAjanI rakSA mATe hiMsA ane ahiMsAnI vivecanAmAM jaI na zakAya. paraMtu naitika rIte je pagaluM bharavuM jarUrI hoya te bharavuM joIe, anyathA ahiMsA hiMsAnuM kAraNa banI jAya che. e ja rIte sAmAjika ahiMsAnuM AcaraNa paNa bahu ja upakArI thaI zakatuM nathI. ahiMsA e AdhyAtmika siddhAMta che. vyavahArika dRSTikoNathI ahiMsAnuM mUlyAMkana karavuM anyAya bhareluM banI zake che. A pravacanamAM traNe mahApuruSonI ahiMsAnuM tulanAtmaka adhyayana karI, munizrIe ahiMsAnI vyAkhyAne spaSTa karI ane eka navI cetanA ApI hatI. jAge jainasamAja 27 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyapAlazrInuM zubhAgamana : I. sa. 1952mAM zrI kAlIcaraNa mukharajI baMgALanA rAjyapAla hatA. baMgALI hovA chatAM tenA vaDavAoe kethalika dharma svIkAryo hato. teo vidvAna hatA ane vicAranI dRSTie ghaNuM sahRdaya ane ucca koTinuM vyaktitva dharAvatA hatA. zrI kalakattA saMghe teozrIne upAzrayamAM padhAravA mATe AmaMtraNa ApyuM. zrIyuta rAjyapAlane upAzraya lAvavAmAM zrI sohanalAlajI duggaDe pUro sahayoga Apyo hato. paryuSaNa pachI savAranA pravacanamAM rAjyapAla mahodaya padhAryA tyAre acAnaka eka durghaTanA banI. juo bhagavAna paNa kevI rIte lAja rAkhe che ! rAjyapAlazrIe praveza karyo tyAre upAzraya mAnavamedanIthI UbharAto hato. upAzraya khIcokhIca bharyo hato. evAmAM upAzrayanI chata uparathI eka nava varasanI bALA ekAeka poloka sTrITamAM paDI gaI. te 40 phUTa uparathI paDI. ekadama haMgAmo macI gayo. lAgyuM ke rAjyapAla mahodayano pogrAma apaseTa thaI jaze. paraMtu banavAkALa myunisipAliTIe rastA upara kaMI kAma karela hatuM tethI tyAM narama mATIno Dhagalo paDyo hato ane ApaNAM bebIbahena barAbara te DhagalA para paDyAM ane bAlabAla bacI gayAM! zAMti patharAI gaI. rAjyapAla mahodaya pravacana haoNlamAM zAMtipUrvaka pahoMcI gayA. prakRtie eka miniTamAM kevo khela karI batAvyo ane kevI rIte rakSA karI ! adbhuta prasaMga banI gayo ! rAjyapAla mahodaye potAnA pravacanamAM kahyuM ke "jaina dharma kharekhara mAnavatAvAdI dharma che. tenA sUkSma siddhAMtono meM abhyAsa karyo che. jaina saMtonAM jIvana tyAga ane sadAcArathI paripUrNa che. bhAratamAM jaino samRddha che. dharmano temanA jIvana para spaSTa prabhAva joI zakAya che. ATalo sukhI-saMpanna samAja hovA chatAM jainomAM viveka ane buddhimattAnAM pUrAM darzana thAya che. A janmamAM huM krizciyana chuM ane have mArI uMmara paNa thaI gaI che. paraMtu meM bhagavAnane prArthanA karI che ke AgalA janmamAM koI jainakuLamAM janma Ape." zrI rAjyapAla mahodaye A bhAvanA vyakta karI tyAre AkhI sabhA tALIonA gaDagaDATathI gAjI UThI. temanA A zabdomAM hArdikatAno raNakAra hato eTale zrotAo upara tenI UMDI asara thaI. tyArabAda temaNe umeryuM, "prabhu mane evo moko Ape ke huM paNa eka jaina saMta banI vizvanI sevA karI zaku !" krizciyana hovA chatAM teo zAkAhAramAM ghaNo vizvAsa karatA hatA. zrI jayaMtamunijIno pratibhAva : zrI jayaMtamunijIe pravacanamAM kahyuM ke, "Aje ApaNA samAja mATe gauravano viSaya che ke baMgALanA rAjyapAla mahodaya ApaNe tyAM atithi nahi, darzanArthI banI jaina upAzrayamAM padhAryA che. teoe jaina dharma pratye je sadbhAva vyakta karyo che te jainoe gaurava levA jevo viSaya che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 278 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teoe krizciyana dharmano abhyAsa karyo che, paraMtu ATalA moTA hoddA para hovA chatAM temaNe jaina dharmano UMDANathI abhyAsa ka2vAnI taka lIdhI che te temanI jijJAsAvRttine AbhArI che. temaNe AvatA janmamAM jainakuLamAM janma levA mATe Izvarane prArthanA karI che. teo bhAratIya mULanA UMDA saMskArothI raMgAyelA che. krizciyana dharma Aje vizvanA traNa bhAgamAM phelAyelo che. bAibalanA UMcA siddhAMto dayA ane kSamAnI vAta kare che. krizciyananA siddhAMto sAthe bhAratIya saMskRtinA siddhAMtono koI kALamAM sumeLa thayo che te nakkI hakIkata che. ApaNA rAjyapAla mahodaya tenuM jIvatuMjAgatuM udAharaNa che. A avasare ApaNe teone vinaMtI karIzuM ke mahAvIra jayaMtinA divase rAjakIya 2jA sAthe katalakhAnAM baMdha rahe tevI vyavasthA karAve tathA vidyAlayomAM mahAvIra svAmInA jIvana upara prakAza paDe tevI jAtanA pATha mUkavAmAM Ave. baMgALanI prajAe bhUlavAnuM nathI ke eka samaye baMgALanI bhUmi para bhagavAna mahAvIranAM pavitra caraNo paDyAM hatAM. bihAra ane baMgALa eka sUtramAM baMdhAyelA hatA tyAre ahIMnA samagra kSetramAM hajAro jaina saMto vicaraNa karatA hatA. jaina sAdhuonI padayAtrAne vihAra kahevAmAM Ave che ane A zabdanA AdhAre bihAra evuM nAma paDyuM che. uparAMta bardavAna yunivarsiTIe aitihAsika saMzodhanathI sAbita karyuM ke vardhamAna svAmInA nAmathI bardavAna nAma paDyuM che. jethI tyAMnA sTezananuM nAma vardhamAna rAkhyuM che. baMgALano itihAsa mahAvIra svAmInI yAtrA sAthe joDAyelo che." zrIsaMghe rAjyapAla mahodayanuM sanmAna karyuM ane temane dhArmika pustako arpaNa karyAM. rAjyapAlazrInA AvavAthI zrI saMghanA utsAhamAM vadhAro thayo hato. jAge jainasamAja D 279 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAramAM svAduvAda zrI sohanalAlajI duggaDanI tIvra icchA hatI ke zvetAmbara terApaMthI jaina mahAsabhAmAM zrI jayaMtamunijInuM eka pravacana rAkhavAmAM Ave. te vakhate zrIcaMdajI rAmapuriyA terApaMthI mahAsabhAnuM saMcAlana karatA hatA. teo paNa upAzraye pravacana sAMbhaLavA AvatA ane tattvacarcA paNa karatA. temanI paNa icchA hatI ke munizrI mahAsabhAnA 3, porTugIjha carca sTrITanA vidyAlayanA bhavanamAM padhAre. bhavananA nIcenA bhAgamAM vidyAlaya cAle che ane uparanA haoNlamAM dharmakriyAnuM sthAnaka che. eka ravivAranI savAre vidyAlayanA prAMgaNamAM vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. zrI duggaDajI hAjara hatA. zrI jayaMtamunijIe vizALa sabhAmAM pravacana ApatAM jaNAvyuM ke kharekhara to sthAnakavAsI ane terApaMthI saMpradAya eka ja vRkSanI be zAkhA che. baMne amUrtipUjaka, nirAkAravAdI samAja che. baMne saMpradAyonA munirAjo muhapatti bAMdhe che. AhAra-vihAra ane gocarI-pANInA niyamo ekadama samAna che. tethI A baMne saMpradAyoe sAthe rahIne zAsana-prabhAvanA karavI joIe. keTalIka bAbatamAM athavA zAstranI vyAkhyA karavAmAM pharaka hoya, paraMtu tenA para jora ApI matabheda vadhAravo na joIe. ApaNo mahAvIrano mArga syAdvAda mArga che. A syAdvAda vicAramAM sImita na rahevo joIe. te vyavahAramAM paNa Avavo joIe. syAdvAdanI dRSTi apanAvavAmAM Ave to jaina saMpradAyonA ghaNA praznonuM samAdhAna thaI zake tema che. paraMtu ApaNe syAdvAdane vicAramAM ja apanAvyo che. ApaNe tattvajJAna athavA tarkazAstranA Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta tarIke syAdvAdanuM varNana karIe chIe. dravyAnuyogamAM syAdvAdanI sthApanA karIe chIe. paraMtu vyavahAramAM syAdvAda apanAvavo jarUrI che." tyArabAda munizrIe pUjya bhIkhaNajI svAmIne zraddhAMjali ApatAM kahyuM ke "jaina saMpradAyamAM punaH cAritranA niyamone daDha karavAnI AvazyakatA hatI. tyAre pUjya bhIkhaNajI svAmIe vicArakrAnti karI ane terApaMtha samAjanuM nirmANa karI eka majabUta saMgaThanane janma Apyo. A mahAna AcArye rAjasthAnanI lokabhASAmAM upadeza Apyo che ane potAnI kavitvazaktino paNa paricaya Apyo che. temanA virakti bharelAM pado tyAgapatha para cAlavAnI preraNA Ape che." sohanalAlajI duggaDanA umadA vicAra : zrI jayaMtamunijInA pravacana pachI sohanalAlajI duggaDe munizrInuM svAgata karyuM ane potAnI lAkSaNika zailIthI kahyuM ke, "cAturmAsa saphaLa banAvavA mATe tathA jaina zAsananI dhajA pharakAvavA mATe saue matabhedo choDI, eka dharAtala para ekatra thavuM joIe. mahAtmA gAMdhIjInI kRpAthI samagra vizva ahiMsAnA siddhAMtathI ane ahiMsA zabdathI paricita thayuM che. ahiMsA e jaina dharmano prANa che. tethI jaina samAje tathA saMtoe ahiMsAno pracAra karavAnI A uttama taka jhaDapI levI joIe. bhagavAna mahAvIrano mArga aparigraha ane ahiMsAno che. ahiMsAmAM dayA ane sevA bharI che. jyAre aparigraha tyAganuM sUcana kare che. dharmamAM A be siddhAMto sarvoparI che. phakta ApaNe eka thavAnI jarUra che. bhale sau potapotAnI AMtarika mAnyatA pramANe AcaraNa kare, paraMtu bAkInA prazno para jaina samAja eka thaI, vizvane ahiMsAno saMdeza Ape to AkhuM vizva bhagavAna mahAvIranI ahiMsAnuM mahattva samajI zake tema che. mahAsabhAnA adhyakSa zrIcaMda rAmapuriyAe munionuM svAgata karyuM ane kahyuM ke "terApaMthI mahAsabhA mATe Ajano divasa gauravapUrNa banI raheze. sthAnakavAsI saMpradAyanA munizrIe je hRdayagrAhI upadeza Apyo che te dhyAnamAM levA jevo che. gujarAtathI padayAtrA karI munivaro kalakattA padhAryA ane kalakattAne cAturmAsano lAbha ApI jaina dharmano je udghoSa karyo che te ghaNo ja zreyaskara ane ApaNA mATe kalyANakArI che. terApaMthI jaina mahAsabhA ekatAnA prayAsamAM AgaLa raheze. AcArya tulasIjIe parasparanA milanane ghaNuM mahattva ApyuM che, tethI Aje ahIM AcAryazrIne ApaNe bhAvapUrvaka namana karI, pU. jayaMtamunijIne khAtrI ApIe chIe ke ame A milanane niSphaLa nahi javA daIe. jyAre koI paNa zAsananAM kAryo haze tyAre mahAsabhA pAchaLa nahi rahe." sabhAne aMte pUjya munivaroe mAMgalika saMbhALAvyuM. A pravacana pachI terApaMthI bhAIo ane baheno ghaNI ja moTI saMkhyAmAM 27 naMbara, poloka sTrITanA upAzrayamAM AvavA lAgyAM. vyavahAramAM syAdvAda 1 281. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ terApaMthI mahAsabhAno je suMdara pratibhAva maLyo tenuM pratiphaLa zrI girIzacaMdra mahArAjanI dIkSA vakhate prApta thayuM che. e zubha prasaMge terApaMthI mahAsabhAe badhI rIte bhAga laI potAnA vacanano nirvAha karyo che. eMglo gujarAtI skUlamAM pravacana : 27 naMbara, poloka sTrITanA jaina upAzrayanI sAme ja eMglo gujarAtI skulanuM bhavya makAna che. A skUlamAM moTI saMkhyAmAM gujarAtI bAla-bAlikAo abhyAsa kare che. e samaye te skUla eziyAnI moTI skUlamAM gaNAtI hatI. pAMca hajArathI vadhu vidyArthIo A vidyAlayamAM abhyAsa karatAM hatAM. vidyAlayanI kamiTIe tathA tyAMnA gujarAtI zikSakabaMdhuoe munizrIne vidyAlayamAM pravacana ApavA mATe AmaMtraNa ApyuM. munizrIe pravacanamAM kahyuM ke, "vidyArthIjIvana e AkhI jiMdagIno pAyo che. tethI paNa AgaLa kahI zakAya ke vidyAlaya kevaLa vyaktino pAyo nathI, paraMtu samagra rASTrano pAyo che. chAtrajIvanamAM jeTaluM pavitra, udAtta ane UMcuM zikSaNa ApavAmAM Ave teTalI rASTranI vadhu pragati saMbhave che. bALako dezanI bahumUlya saMpatti che. nAnI uMmara sudhI bALakamAM Izvara nivAsa kare che. te daramiyAna jo bALakanI jiMdagI nItiparAyaNa bane ane temane UMcA saMskAra ApavAmAM Ave to dezamAM mahApuruSonI kamI na rahe ane samagra rASTra UMcuM AvI zake che." zrI jayaMtamunijInA bhAvone vidyArthIoe harSapUrvaka vadhAvI lIdhA hatA. sAthesAthe zrI jayaMtamunijIe potAnI lAkSaNika zailImAM hAsyarasa paNa phelAvyo hato. A pravacana pachI ghaNA bALako upAzrayamAM niyamita rIte pravacana sAMbhaLavA AvavA lAgyA. pravacanano samaya paNa bALakone ghaNo anukULa hato. vidyAlayamAM pravacana ApavAthI gujarAtI samAjano saMbaMdha vadhu gADha banyo. baMgALI vidvAno sAthe kalakattA vidvAnonI nagarI che. kalakattA yunivarsiTImAM varSo sudhI jaina cera hatI ane aneka baMgALI vidvAnoe jaina dharma, darzana ane prAkRta bhASA upara saMzodhana karyuM che ane pustako lakhyAM che. khAsa karIne vIsamI sadInA pUrvArdhamAM kalakattAmAM A viSayo para mahattvano abhyAsa thayo che ane ghaNA nAmAMkita vidvAnoe jaina darzanane vizvanA vidvAno samakSa rajU karavAmAM mahattvano phALo noMdhAvyo che. e samaye baMgALamAM jaina dharma astitva dharAvato na hato. phakta gujarAtI - mAravADI jainonI vastI kalakattAmAM hatI. paraMtu teo mukhyatve vepArI varga hato ane temAM koI evA zAstravizArada jaina na hatA ke jenI sAthe A baMgALI vidvAnone koI paNa tAttvika carcA ke na sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 282 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMzodhanamAM madada maLe. temaja koI jaina sAdhu-saMtono paNa A vidvAno sAthe saMparka thayo na hato. tema chatAM aDacaNo vacce paNa temanAM jaina dharma ane darzana pratyenI laganI dAda mAge che. zrI jayaMtamunijIne A vidvAnono saMparka karavAnI tIvra icchA hatI. temAM paNa munijIe kAzImAM darzanazAstrano UMDo abhyAsa karyo hato eTale A ajaina vidvAnone maLI, temanA dRSTikoNane samajavAnI paNa jijJAsA hatI. kalakattAnA cAturmAsa daramiyAna munizrIe aneka baMgALI vidvAnono saMparka sAdhyo hato. uttara kalakattAnA eka vayovRddha baMgALI vidvAna temanA jaina darzananI UMDI samajaNa mATe prakhyAta hatA. munizrI temane maLavA mATe temane ghera gayA hatA. vairAgI bhUpatabhAI paNa sAthe gayA hatA. munizrIe temanI sAthe ghaNI tAttvika carcA karI ane prasannatA anubhavI. baMgALI mahAzaye gadgada thatAM kahyuM, "ame to varSo sudhI graMthanA AdhAre jaina dharmane samajyA chIe. jaina sAdhuono AcAra kevo hoya te paNa jANyuM che. paNa sAkSAta jaina muninA darzana karavAno amane kyAre paNa avasara maLyo nathI ane e avasara kyAre paNa maLaze tevI kalpanA paNa karI nathI. Aja Apane maLIne ema lAge che ke amAro pacAsa varSano abhyAsa phaLIbhUta thayo che. jo tamane na maLyA hota to kadAca amAro badho ja abhyAsa adhUro rahI jAta. amAruM jJAna pothInuM jJAna che. jaina dharmanuM jIvanamAM pAlana karanAra sAdhunI to amane mAtra kalpanA ja hatI, je Aja mUrtimaMta thaI che." zrI jayaMtamunijIe temane kahyuM, "jaina dharmanI paraMparAne vizva sudhI pahoMcADavAnuM mahattvanuM kAma Apa karI rahyo cho. te badala samagra jaina samAja vatI huM Apano AbhAra mAnuM chuM. have mAre Apane eka prazna pUchavo che." baMgALI mahAzaye prasannatAthI prazna pUchavA kahyuM. munizrIe pUchyuM, "ApanA dIrgha kALanA abhyAsamAM Apane gamI gayuM hoya tevuM koI nItivAkya kaho." e variSTha vidvAne kahyuM, "Apa jaina sAdhu cho. bhagavAna mahAvIranA paMca mahAvartanuM pAlana karo cho. bhagavAna mahAvIre gRhastho mATe paNa A pAMca vratanuM sevana karavAnI saMhitA prarUpI che. mahAvIra svAmInI ahiMsA, satya, acorya, brahmacarya ane aparigrahanI vyAkhyA ghaNI ja sUkSma che. jaino yathAzakti A vratonuM pAlana kare che. jainomAM dAnano mahimA ghaNo che. tenA saMdarbhamAM eka sUtra yAda Ave che. : AdadAti, AdadAti, AdatAtyeva, nadadAti kiMcanaH sastunaH vyavahAramAM syAdavAda 1 283 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt je vyakti le che, le che ane leto ja rahe che, paNa kyAre paNa kaMI Apato ja nathI te cora che. e vayovRddha baMgALI vidvAna sAthe tAttvika carcAno nirdoSa AnaMda mANI, navA anubhavonuM kImatI bhAthuM bAMdhI, yuvAmuni zrI jayaMtIlAlajI mahArAja sAheba vairAgI bhUpatabhAI sAthe prasanna citte upAzraya pAchA pharyA. kalakattAnA cAturmAsa daramiyAna munizrIne aneka vidvAno sAthe mulAkAta thaI. temanI sAthenA vArtAlApamAM temane banArasanA abhyAsanI sArthakatAno anubhava thayo. girIzamuninI dIkSA upAzraya temaja bahAramAM jAhera pravacana, bhajana-prArthanA, jJAnagoSThi, dharmavarga, uparAMta gocarI, pANI, pUjya tapasvI mahA2AjanI sevA-A badhA kAryakramomAM cAturmAsanA divaso jhaDapathI vahI gayA. zrIsaMghanA utsAhamAM paNa vRddhi thaI rahI hatI. vairAgI bhAvadIkSita bhUpatabhAI samAjanA lADalA yuvaka tarIke saunA ghaNA ja vahAlA thaI paDyA hatA. teo sAMskRtika kAryakramo taiyAra karavA, bALakone jainazALAnA abhyAsanuM jJAna ApIne dharma pratye vALavA ane bhajana-stavananA kAryakramo goThavavAmAM parovAI gayA hatA. divALInA maMgala divaso pAra thaI gayA. munizrInA vihArano divasa AvI rahyo hato. bhUpatabhAInI dIkSA kalakattAmAM thAya tevI zrIsaMghe vinaMtI karI. zrI girIzamuninA pitAzrI zrIyuta maNibhAI zeTha taraphathI dIkSAnI AjJA maLI gaI hatI. eka vakhatanA sakhata kaDaka maNibhAI atyAre mINa jevA thaI gayA hatA. bhUpatabhAIno paripakva vairAgya joIne tathA tapasvI mahArAja tathA zrI jayaMtamunijI pratye paripUrNa vizvAsa hovAthI teoe rAjIkhuzIthI dIkSA ApavAnI taiyArI batAvI hatI. dIkSA sArAmAM sArI rIte UjavAya tevAM cakro gatimAna thayAM hatAM. gurudeva zrI prANalAlajI mahArAjanI AjJA : sarvaprathama tapasvI mahArAje saurASTrakesarI gurudeva zrI prANalAlajI mahArAjanAM caraNomAM nivedana karyuM ane kalakattAmAM dIkSA ApavA mATenI AjJA maMgAvI. temaNe e paNa nakkI karyuM ke bhUpatabhAIe dezamAM jaI pU. gurudeva prANalAlajI svAmInI pratyakSa AjJA meLavI punaH kalakattA pAchA pharavuM. tyAra bAda ja dIkSAnI badhI taiyArI karavI. e vakhate gurudeva zrI prANalAla svAmInuM goMDalamAM cAturmAsa hatuM. zrI bhUpatabhAI gurudevanAM caraNomAM upasthita thayA. udAra hRdayanA gurudeve bhUpatabhAInI pITha thAbaDI. bhUpatabhAI goMDalanA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 284 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA eTale sthAnika zrIsaMghamAM paNa harSa ane gauravanI lAgaNI phelAI gayAM hatAM. goMDala zrIsaMghe temanuM bhAvabharyuM sanmAna karyuM. bharI sabhAmAM gurudeve bhUpatabhAIne dIkSA ApavAnI AjJA ghoSita karI. dIkSAnI AjJA laI bhUpatabhAI jyAre kalakattA sTezane UtaryA tyAre zrI kalakattA saMgha ane jaina yuvaka samitie bhAre dabadabA sAthe temanuM sAmaiyuM karyuM. zrIsaMghamAM ghare ghare vAta phelAI gaI ke bhUpatabhAIne dIkSAnI AjJA maLI gaI che. bhUpatabhAI AjJApatra laI tapasvI mahArAjanAM caraNe pahoMcyA. jayaMtamuninA ziSya tarIke bhUpatabhAIe bhAgavatI dIkSA zobhAvavAnI AjJA hatI. gurudevano AjJApatra arpaNa karyo tyAre bhagavAna mahAvIranA jayanAdathI upAzraya gAjI UThyo. maMgala ghaDInI zarUAta thaI cUkI. dIkSArUpI bIja aMkurita thaI gayuM hatuM. bhUpatabhAInA mukha upara bhAvabharI lAgaNI chavAI gaI hatI. temanI vANImAM tathA cAlamAM taravarATa AvI gayo hato. eka raMgIlo yuvaka dIkSAnA paMthe jaI rahyo hato tethI samagra samAjanAM bhAIbahenonAM hRdaya saMyamabhAvanAthI chalakAI UThyAM hatAM. samasta jaina samAjano sahayoga : - pUjya tapasvI mahArAja tathA zrI jayaMtamunijInA sAMnidhyamAM zrIsaMghanI tathA kalakattAnI mahattvanI jaina saMsthAonI eka vizALa sabhA bharavAmAM AvI. terApaMthI mahAsabhA, sthAnakavAsI jaina sabhA, paMjAba jaina sabhA, digaMbara jaina samAja, gujarAtI samAja, zvetAMbara mUrtipUjaka samAja, tulApaTTI jaina maMdira kamiTI ityAdi ghaNI saMsthAone ane tenA pratinidhione khAsa AmaMtraNa ApavAmAM AvyAM hatAM. saunA manamAM apUrva utsAha bharyo hato. eka avAje saue bhUpatabhAInI dIkSAmAM sArAmAM sAro sahayoga ApavA mATe bhAva pradarzita karyA. sAhu zAMtiprasAdajI jainanI adhyakSatAmAM dIkSA prasaMga UjavAya tevo prastAva pasAra karavAmAM Avyo. bhavya Ayojana eka dIkSA samitinuM gaThana karavAmAM AvyuM. zrI prabhudAsabhAI hemANIne saMpUrNa adhikAra ApavAmAM Avyo. kamAnDara ina cIpha tarIke prabhudAsabhAI hemANIne vadhAvI levAmAM AvyA. cabaMkabhAI dAmANIe rasoDAnI badhI javAbadArI saMbhALI. dIkSAnI gADInI sajAvaTa tathA vidhi ane kAryakramanI zobhAmAM abhivRddhi karavAnI javAbadArI bahenone soMpavAmAM AvI. badhA mAMgalika prasaMgo vidhivat saMpanna thAya te javAbadArI paNa bahenoe saMbhALI hatI. terApaMthI mahAsabhAne vyavasthAnuM kAma soMpavAmAM AvyuM. jaina yuvaka samitinA svayaMsevako prasAdavitaraNa ane bhojananI badhI javAbadArI saMbhALe tema nakkI karyuM. mUrtipUjaka zvetAMbara samAjanA baMne agresara bhAIo DosAbhAI tathA karamacaMdabhAIe dIkSA mahotsavane dIpAvavA mATe kamara kasI hatI. I. sa. 1952mAM kalakattAno samagra samAja eka hato. te samaye samAjano moTo bhAga baDA bajAramAM raheto hovAthI kAmane khUba ja vega maLyo hato. vyavahAramAM syAdvAda u 285 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratanA aneka jaina AcAryo, satIjIo, vidvAno ane mahAnubhAvonA dIkSA upalakSe maMgala saMdezA AvyA hatA. dIkSAno varaghoDo bAhubajAramAM nivAsa karatA zrI karamacaMdabhAInA makAnathI zarU karavAmAM Avaze te vAtano svIkAra thaI gayo. karamacaMdabhAI ane DosAbhAInI vinaMtI hatI ke varaghoDAno lAbha temane maLe. saMpradAyano koIpaNa bhedabhAva rAkhyA vinA saue temanI vinaMtIno saharSa svIkAra karyo. temano utsAha sAMpradAyika ekatAnuM Adarza udAharaNa banI gayuM. dIkSAno maMDapa paNa karamacaMdabhAI ane DosAbhAInA gharaAMgaNe ropavAnuM nakkI karyuM hatuM. dIkSA ApavA mATe dAdAjIno bagIco nakkI karavAmAM Avyo. tyAMnI jaina maMdira kamiTIe ghaNA harSapUrvaka dIkSA ApavA mATe AjJA pradAna karI. dAdAjInA bagIcAne dhajA-patAkA tathA toraNo bAMdhI dIkSAnagara tarIke sajAvavAmAM Avyo. dIkSArthIonAM mAtApitA ane sagAM-saMbaMdhI eka mahinA agAuthI kalakattA AvI gayAM hatAM. temanA UtaravAnI sagavaDatA karamacaMdabhAI ane DosAbhAIne tyAM rAkhI hatI. 27 naMbara, poloka sTrITa upAzrayanI sAme eka vahorAjInuM jUnuM vizALa makAna hatuM. tenA bhoMyataLiye eka moTo haoNla hato. tyAM saMghanuM rasoDuM kholavAmAM AvyuM. zrIsaMghe dIkSAnI AmaMtraNa-patrikA bahu sArI rIte taiyAra karI. AmaMtraNa-patrikA samasta bhAratamAM mokalavAmAM AvI. paMjAba, gujarAta, rAjasthAna, madhya pradeza, madrAsa, karNATaka, uttara pradeza, nepALa uparAMta bhArata bahAra amerikA, iMglenDa, jarmanI, inDoneziyA, thAilaeNnDa, barmA, raMgUna, siMgApora, temaja AphrikAnA ghaNA dezomAM patrikAno vyApaka pracAra thayo. pUrva bhAratanA badhA saMghomAMthI vizALa saMkhyAmAM bhAIo ane bahenoe dIkSA prasaMge hAjara rahevAnuM vacana ApyuM hatuM. je saMdho na AvI zakyA tenA utsAha bharelA pratyutara AvyA hatA. apUrva utsAha ane zobhAyAtrA: pUjya gurudeva prANalAlajI mahArAje mAgasura suda dazama, saMvata 2009 (tA. 21/11/ para) nA divase dIkSAnI AjJA ApI hatI. cAra phulekAMnI ane eka mahAbhiniSkramaNanI, ema pAMca zobhAyAtrAmAM kalakattAno badho vistAra AvarI levAmAM Avyo hato. mahAbhiniSkramaNano varaghoDo karamacaMdabhAI ane DosAbhAIne tyAMthI AraMbha thaI dIkSAnagara sudhI javAno hato. te mATe moTI taiyArI karavAmAM AvI hatI. tyAre samAjanAM hajAro nara-nArI varaghoDAmAM joDAvA mATe taiyAra hatAM. svayaMsevaka daLa badhI rIte taiyAra thaI aharniza pharaja bajAvavA tatpara hatuM. khAsa karIne bahArathI AvanArA atithione khUba ja sArI rIte saMbhALavA ane eka jAna karatAM vizeSa sarabharA karavI tevo saMghe nirNaya karyo hato. gAmegAmanA utArAo mATe alaga sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 2 286 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2nige ascun Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalakattAmAM zrI girIzamuninI dIkSAnI jhAMkhI Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navo deza, navI dizA ane navI daSTi zrI girIzamuni, pU. tapasvIjI mahArAja ane zrI jayaMtamuni Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. tapasvI jagajIvanajI mahArAja AtmabaLanuM ojasa YOaa jI ne 9 + 7 23 - 1 6 u32 32mAM upavAse saMlekhanAno saMtoSa Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMtamunijI ane paMDita rozanalAlajI zrI vinobA bhAvene anazanano mahimA jaNAvI rahyA che. udayagirinA anazana ArAdhakane vinobAjInI zubhakAmanA Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LIKA TL sevAnI saMgAthe zrAvakono samUha : zrI nImacaMdabhAI dozI, zrI manasukhabhAI hemANI, zrI zAMtilAla kALIdAsa saMghavI, zrI choTubhAI dozI, zrI Ara. ke, avalANI, zrImatI madhubahena avalANI Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ belacaMpAmAM netrayajJanA sAthI : zrImatI puSpAdevI jaina ane DokTara Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navI kSitija, navA svapna Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagyA nakkI karI hatI ane tyAMthI upAzraya AvavA-javA mATe gADIonI pUrI vyavasthA rAkhI hatI. mahemAno sAta divasa rokAya tevI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. 15 navembarathI mahemAno AvavAnI zarUAta thaI gaI hatI. jhariyA, katrAsa, jamazedapura, vArANasI, kAnapura, bAlAsura, kaTaka ityAdi pUrva bhAratanA saMgho moTI saMkhyAmAM AvI pahoMcyA hatA. e ja rIte muMbaI, rAjakoTa, goMDala, ityAdi saMghanA bhAIo paNa AvyA hatA. thAilenDa, siMgApora, amerikA ane yuropathI paNa mahemAna AvyA hatA. kula lagabhaga 700 mahemAnonI hAjarI hatI. upAzraya tathA poloka sTrITane lagnamaMDapanI jema sajAvavAmAM AvyA hatA. badhAno eka mata thayo ke dIkSArthIne besavA mATe moTaragADI na rAkhavI paraMtu rAjAzAhI ThAThanI cAra ghoDAnI bagI rAkhavI. sArAmAM sArA rAjakIya ghoDAo sAthe ghoDAgADIne bAdazAhI Dhabe sajAvavI ane vairAgI bhUpatabhAIne eka rAjakumAranI jema dIkSAnagara sudhI laI javA. pUjya tapasvI mahArAjanI ane gurudevanI kRpAthI baMgALanA jamInadAro rAkhatA tevI ja cAra ghoDAnI bagI taiyAra karI hatI. sapheda raMganA UMcAIvALA ghoDA jyAre haNahaNI UThyA tyAre saunA manamayUra paNa nAcI UThyA. baMgALanA kalAkAro temaja zrIsaMghanAM yuvako ane yuvatIoe bagIne sajAvavAmAM jarA paNa kacAza na rAkhI. pratidinanA phulekAMno mahotsava pUro thayo. cAra divasa sudhI galIe galIe phulekAMo pharyA tyAre apUrva jAgaraNa thaI cUkyuM hatuM. mAgasara suda dazama, budhavAra tA. 21/11/1952no nirdhArita dIkSAno maMgala divasa AvI pahoMcyo. sAme AvatA divAkare pUrva dizAmAMthI jyAre prakAza pAtharyo tyAre kalakattAnA samagra jaina samAjanA sAte raMga purAI gayA hatA. vahelI savArathI mANaso varaghoDAmAM cAlavA mATe utAvaLA pagale pahoMcI gayA hatA. e ja rIte hajAro mANaso karamacaMdabhAIne tyAM ekatra thaI gayA hatA. ema nakkI ema karavAmAM AvyuM hatuM ke upAzrayathI vAjategAjate vairAgIne laI baMne munirAja karamacaMdabhAIne tyAM padhAraze. tyAM mAMgalika saMbhaLAvI, munirAjo vihAra karI, sIdhA dAdAjInA bagIce padhArI jaze ane zobhAyAtrA paribhazraNa karI lagabhaga eka vAge dAdAjInA bagIce pahoMcaze. eka ne cAlIse dIkSAno pATha bhaNAvavAnuM muhUrta hatuM. jyAre varaghoDAmAM vairAgI birAjamAna thayA tyAre zrIyuta kAMkariyAjI eka lAkhanI kiMmatano hIro laI utsAha sAthe vairAgIjInI pAghaDImAM lagADavA mATe taiyAra thayA. saMghanA bhAIoe kahyuM ke, "sAheba, ATalI bhIDamAM hIro paDI jAya to moTI muzkelI thaI jaze." tyAre kAMkariyAjI hasIne bolyA, "phusI pitA mApo nada vAranI che ! hIrA hI nahi nAye saura 3sI vitA hama " Ama kahIne kAMkariyAjIe vairAgInI pAghaDImAM eka vyavahAramAM syAdvAda 287 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAkhano hIro pina karI dIdho. pAghaDImAM jyAre hIro lagADyo tyAre tenA para sUrajano prakAza paDyo; ane tenAM kiraNo cAre tarapha phelAyAM tyAre avarNanIya zobhA banI rahI. vairAgya ane varasIdAnaH varasIdAna mATe vIsa hajAra rUpiyAnAM sonA-cAMdInAM phUla tathA rokaDa rakama rAkhavAmAM AvI hatI. yuvakoe khUba majabUtI sAthe bagIne cAretarapha korDana karI lIdhI hatI. benDa pArTInA madhura dhvani vAgavA lAgyA tyAre zrIsaMghano utsAha sAgara chalakAI gayo. kalakattAnA mukhya mArgo upara pharIne mahAbhiniSkramaNano varaghoDo dAdAjInA bagIcA tarapha AgaLa vadhyo tyAre rastAmAM lAkho nara-nArIe vairAgInAM darzana karyA. rAjakumAranA vezamAM bhUpatabhAI zobhI UThyA hatA. gauravarNa, pAtaLo deha, camakatI AMkho ane namaNuM mukha lokonA hRdayane AkarSita karI rahyA hatA. ATalI nAnI uMmaramAM A lADalo saMsArano tyAga karI tyAganA paMthe pagalAM bharI rahyo che te saune Azcarya sAthe ghaNuM mohaka lAgatuM hatuM. temanAM bA ane bApujI to raDI paDyAM hatAM. chatAM hiMmata rAkhI, putrane gurucaraNe dharavA mATe taiyAra thayAM hatAM. jANe potAnuM paNa kalyANa sAdhI rahyAM hatAM. narasiMha mahetAe ThIka ja gAyuM che, "kuLa ekotera tAryA re'. dIkSA lenAranI sAthe sAthe dizA ApanAra mAtApitAnuM paNa kalyANa thAya che tevA zAstrapATha jovA maLe che. jaina zAstromAM ullekha che ke tIrthakaranAM mAtApitA ekAvanArI hoya che. virakta putra-putrInAM mAtA-pitA thavuM te mahApuNya ane kalyANano utsava che. bhUpatabhAI jyAre cAra cAra hAthe varasIdAna devA lAgyA tyAre A yuvakano vairAgya jhaLahaLI UThyo hato. saune mukhe eka ja zabda nIkaLato hato, "dhanya che tenAM mAtA-pitAne'. mahAbhiniSkramaNa(dIkSA)nI zobhAyAtrA jyAre dAdAjInA daravAje pahoMcI tyAre hajAro mANaso temAM joDAI cUkyA hatA. volinTaro mATe zAMti jALavavI kasoTIrUpa banI gayuM hatuM. mAnavamedanI H dAdAjInA bagIce chavvIsa hajAra mANasonI hAjarI noMdhANI hatI. sAhu zAMtiprasAdajI jaina daravAje AvI pahoMcyA. paraMtu adhyakSa mahodayane maMDapa sudhI pahoMcADavAno vikaTa prazna thaI gayo. eka tasunI paNa jagA na hatI. dikSAnI badhI vidhi karAvavAno avasara AvI cUkyo hato. paraMtu adhyakSa mahodayanI khurasI khAlI hovAthI bhAre pratikSA thaI rahI hatI. have juo bhaktino anero raMga ! yuvakoe sAhujIne hAthohAtha UMce upADI lIdhA! A bhIDamAM yuvakoe bhujAbaLathI jagyA karI, sAhujIne maMDapa sudhI lAvavAnuM je sAhasa dekhADyuM te sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 288 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adbhuta kArya hatuM. sAhu zAMtiprasAdajI jaina jyAre maMca upara AvyA tyAre eka virATa jayanAdanI sAthe janatAmAM khAmozI chavAI gaI. "zAMti rAkho" kahevAnA zabdo baMdha thaI gayA. kema jANe zAMtiprasAdajInuM nAma sArthaka hoya tema sahaja zAMti sthapAI gaI. zrIsaMghe prathama vicAra karyo hato ke dAdAjInA bagIce dIkSAnA pATha bhaNAvyA pachI svAmIvAtsalya bhojana rAkhavuM. paraMtu ATalI bhIDamAM jagAnA abhAve jamADavAnuM zakya na hatuM. tethI zrIsaMghe nirNaya karyo ke dareka vyaktine peTa bharI zakAya te rIte mIThAI, namakIna ane AcAranuM pekeTa ApavuM. lagabhaga sAtaso grAmanuM pekeTa banatuM hatuM. Ama chavvIsa hajAra paeNkeTa taiyAra karavAmAM AvyAM hatAM. tyArabAda paeNkeTa ghaTe to prasAdarUpe lADavA-gAMThiyA ApavAnI taiyArI rAkhI hatI. mANaso game tyAM besIne jamI leze tevI dhAraNA hatI. paraMtu vizALa janasaMkhyA hovAthI besavA mATe jagA maLavI muzkela hatI. A paristhitimAM ekaMdare bahu ja sArI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. sAhu zAMtiprasAdajInAM aNamola vacana : sAhu zAMtiprasAdajIe sabhAnuM ane dIkSA mahotsavanuM udghATana karatAM kahyuM ke, Aja kalakattA ke AMgana meM eka svarNa avasara hai / cAroM samAja ke tamAma bhAI-bahana eka jagaha para eka uddeza se isa pavitra sthAna para ekatra hue haiM isa liye mujhe apAra khuzI ho rahI hai / hamAre bIca eka yuvAna yuvaka dhArmika adhyayana karake gurucaraNa meM apane Apako samarpita kara bhAgavatI jaina dIkSA le rahA hai / maiM AzA karatA hU~ ki hamArA priya yuvaka bhagavAna mahAvIra ke patha para calake hamAre samAja ko sacce rAha meM jAgrata kare, aura jayaMtamunijIne ekatA kA jo Adarza khaDA kiyA hai usI Adarza ko Age baDhAne meM pUrNa prayAsa kare / maiM Aja sabhA kA aura isa dIkSA mahotsava kA udghATana karake svayaM ko dhanyabhAgI samajatA hU~ / tyArabAda teoe maMca parathI udghATananI ghoSaNA karI. temaNe mahotsavanA upalakSe sahajabhAve dasa hajAra rUpiyAnuM dAna ApyuM. dIkSArthIne AjJApradAnaH dIkSArthI bhUpatabhAI maMca upara UbhA thayA. rAjakumAranA vezamAM sajja hovAthI lokonA manamAM priyapAtranA bhAjana banI gayA hatA. bhUpatabhAIe be miniTa bhASaNa ApyuM ane gurucaraNomAM potAnI bhakti arpita karI dIkSA devA mATe prArthanA karI. zrI jayaMtamunijIe maMca para hAjara rahelAM bhUpatabhAInAM mAtA-pitA zrI maNibhAI zeTha tathA jabakabahenane jAheramAM pUchyuM, "Aje tamAro vahAlo putra dIkSA grahaNa karI rahela che. temAM tame samata cho? badhI rIte rAjI cho? to tame UbhAM thaI putrane dIkSA ApavA mATe tamArI bhAvanA vyakta karo arthAt AjJA pradAna karo." vyavahAramAM cAvAda 0 289 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have dIkSAnI ghaDI najIka AvI gaI hatI. murhutanA TakorA thAya eTalI ja vAra hatI. mAtA-pitAnI AjJA maLatAM ja vairAgI bhUpatabhAIne rAvaTImAM laI gayA. tyAM temanuM muMDana thayuM. paMcamuSTi loca mATe thoDA vALa rAkhI dIkSArthInuM muMDana karavAnI prathA che. tyArabAda snAna karI sAdhuvezanAM kapaDAM dhAraNa karavAmAM Ave che. vastra tathA alaMkAra temanA parivArane suprata karI devAmAM Ave che. badhI vidhi pUrI thaye bhagavAna mahAvIranA jayanAda sAthe dIkSArthIne maMca para lAvyA. sabhAmAM khAmozI chavAI gaI. eTaluM ja nahi, saunI AMkho azrubhInI thaI gaI. ThIka samaya para loca karI dIkSAnA pATha bhaNAvavAmAM AvyA. kalakattAnA itihAsamAM A prathama dIkSA hatI. kalakattAno zrIsaMgha gaurava laI zake tevo adbhuta avasara upalabdha thayo hato. tyArabAda rajoharaNa, pAtrA, jJAnapothI, vastrapothI, ityAdi sAdhunAM upakaraNa ApavAmAM AvyAM. je bhAgyazALI lokoe lAbha lIdho hato teo kramazaH navamunine upakaraNa arpaNa karI dhanya thaI gayA hatA. pUjya tapasvI mahArAja dvArA bhUpatabhAIne Aje bharI sabhAmAM 'girIzamuni' tevuM nAma ApyuM. A nAma saMpradAyanA mULa saMsthApaka parama pUjya AcArya deva DuMgarazI mahArAjanA nAmane anurUpa hatuM. zrI jayaMtamunijIe girIzacaMdrane AzIrvAda ApatAM kahyuM ke, "jJAna, darzana, cAritra, tapanA mArge cAlI AtmAne ujvaLa karazo ane tamArI zaktithI zAsanaprabhAvanA karI, gurudevonuM nAma UMcuM karazo ane kIrtino kaLaza caDAvazo." Akho prasaMga ghaNA samAdhibhAve saMpanna thayo hato. navadIkSita munino maMgaLa praveza H munizrIo dAdAjInA bagIce rAtrivAsa mATe rokAyA. mAgasara sudI agiyArasa ane tArIkha 22/11/52nA roja abhinava bALamuni sAthe gurudevano nagarapraveza rAkhavAmAM Avyo hato. jaina samAja vidAya thayA pachI baMgALI bhAI-bahenonuM Agamana zarU thayuM. baMgALanI bhakti suprasiddha che. hajAro nara-nArI paMktibaddha AvatAM gayAM ane moDI rAta sudhI darzanano pravAha cAlu rahyo. kAryakrama anusAra hajAro bhAI-bahenonI upasthitimAM 27 naMbara, poloka sTrITa jaina upAzrayamAM munirAjono praveza thayo. navadIkSita muni sAthe hovAthI samagra jaina samAjanI mamatA ane bhAvanAmAM ghaNo ja vadhAro thayo hato. badhA mahemAno paNa javAnI taiyArImAM hatA. zrIsaMghe tamAma atithione bhAtuM ApIne eka suMdara prathA UbhI karI. dIkSAnI sucAru vyavasthAne kAraNe saMghanI kIrtimAM vadhAro thayo hato. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka I 290 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyamI smRti H zrIsaMghe nirNaya lIdho hato ke dIkSA mahotsava vakhate je rakama ekatra thAya temAMthI rAhata dare jaina bhojanAlaya UbhuM karavuM. dezamAMthI kalakattAmAM AvelA jaina samAjanA bhAIo mATe A bhojanAlayamAM jaina bhojananI sArAmAM sArI vyavasthA karavI, tene hoTalamAM ke bIjI jagyAe azuddha bhojana na karavuM paDe ane tene khoTo kharca paNa na thAya ane je kAMI bacata thAya temAMthI potAnA parivArane dezamAM 2kama mokalI zake tevI zubha gaNatarI karavAmAM AvI hatI. A kAryakramamAM zrIsaMghane ghaNI sArI saphaLatA maLI. muMbaInA suprasiddha muMbaI samAcAre AkhuM pAnuM bharIne kalakattAnA dIkSA mahotsavanuM vigatavAra varNana chApyuM hatuM. jenI kAThiyAvADa ane goMDala upara bahu sArI asara thaI hatI. dIkSArthInAM mAtA-pitA tathA parivAra javA mATe taiyAra thayo tyAre zrIsaMghe temanA sanmAnanuM Ayojana karI temane jAhe2mAM abhinaMdana ApyAM tathA khUba ja moTI saMkhyAmAM zrIsaMghanA bhAIbahenoe sTezana para hAjarI ApI, temane praNAma karI vidAya ApI. ahIM munirAjonA eka camatkArika anubhavanI vAta karyA vagara kalakattAnA apUrva cAturmAsanI kathA apUrNa raheze. cAturmAsano kAryakrama suMdara rIte cAlI rahyo hato. pUjya tapasvI jagajIvanajI mahArAja kalakattA saMghanA utsAhathI khUba ja saMtuSTa hatA. kema jANe prakRti kaMIka badalo levA mAgatI hoya ane paMcamakALamAM badhA zubha prasaMgo vyAdhirahita pAra karI zakAtA nathI tenuM udAharaNa ApavA mAgatI hoya tema eka vyAdhino udbhava thayo. savAranA pUjya tapasvI mahArAja jevA pATa parathI UbhA thavA gayA tyAre temanA paganI eka nasa akaDAI javAnA kAraNe UbhA thavAne badale teo eka bAju paDI gayA. zrAvakoe doDIne temane UbhA karyA. paraMtu teo cAlI zake tevI sthitimAM na hatA. temane sAyaTikA nasamAM bhayaMkara vedanA thavA lAgI. AkhI nasa para rogano prabhAva paDI gayo hato ane teone apAra darda thaI rahyuM hatuM. pUjya tapasvI mahArAja sAdhanAzIla hatA. paraMtu AvuM zArIrika duHkha kyAreya paNa AveluM nahi. tethI A asahya duHkhane pacAvI zakavAmAM ghaNI muzkelI paDI. teo dAktarI davA letA nahi. jiMdagImAM kyAreya iMjekzana lIdhela nahi. pU. tapasvI mahArAjane dAktaranI davAmAM vizvAsa paNa na hato. chatAM paNa ghaTatA upacAra karyA, paraMtu jarApaNa lAbha na thayo. camatkArika upacAra : ATha divasa sudhI asahya vedanA bhogavyA pachI eka camatkAra thayo. relavenA eka oNphisarane vyavahAramAM syAdvAda 7 291 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcAra maLyA ke koI saMta-mahAtmAne bhAre takalIpha che. pU. tapasvIjI mahArAjanI takalIphanI tapAsa karatAM karatAM te eka savAranAM upAzraya AvyA. sau temane mahArAjazrI pAse laI AvyA. oNphisare tapasvIjI mahArAjanI pIDAne jANI ane te mATe yogya davA levA mATe pAchA gayA. zrIsaMghanA bhAIoe temane gADI ApI. te oNphisara koI vanaspatino rasa laI AvyA hatA. temaNe aDadhA glAsa pANI sAthe 2 camacI rasa tapasvIjIne pivaDAvyo. camatkAra thayo hoya tema davA letAMnI sAthe pAMca miniTamAM darda zAMta thayuM. badhA khuza khuza thaI gayA. oNphisaranuM sanmAna karavAno prayAsa karyo. paraMtu saunA AzcaryanI vacce e bhAI kyAre sIDI UtarI alopa thaI gayA te koIne samajAyuM nahIM. daivI camatkAra thayo hoya tema e paropakArI niHsvArthI bhAI najara sAmethI khovAI gayA. zrI jayaMtamunijIe pravacanamAM A ghaTanA upara vistArathI prakAza nAkhyo ane kahyuM ke "ApaNe tyAga-vairAgyanA patha para cAlIe to devatAo paNa ApaNuM rakSaNa kare che." dazavaikAlika sUtramAM bhagavAne kahyuM che, devA vi tam namaMtti, jasTa dhamma sayA maNo - jenuM mana sadA dharmamAM anurakta hoya che temane devatAo paNa namaskAra kare che. pUjya tapasvI jagajIvanajI mahArAjanA A prasaMgamAM A sUtra spaSTa joI zakAya che. A camatkArika upacArathI sau AzcaryamAM garakAva thaI gayA. Azcarya e hatuM ke, upacAra ApanArane koIe pharIthI joyA ja nahIM, eTale sanmAna to kyAMthI thAya ! pUrvabhAratanI bhAvanA ane gurudevanI anumatiH vihArano divasa najIka AvI gayo hato. munirAjo paNa vidAya laI, punaH vicaraNa karavA mATenI taiyArI karI rahyA hatA. gurudeva zrI prANalAlasvAmInA patro barAbara AvatA hatA. ahIMthI paNa javAba jatA hatA. gurudevano Agraha hato ke have kAThiyAvADa tarapha najara karo ane pAchA pharo. munirAjo paNa vihAra mATe pAMkho phaphaDAvI rahyA hatA. cAturmAsa pachI kalakattAmAM doDha mahinAthI paNa vadhAre sthiratA thavAthI cAturmAsa cha mahinAnuM thaI gayuM hatuM. jamazedapurathI zeTha narabherAmabhAI darzana karavA mATe AvyA tyAre AgaLanA vihAra mATeno temaNe prazna karyo. paraMtu vihArano koI nakazo taiyAra na hato. daramiyAna narabherAmabhAIe prastAva mUkyo ke "gurudeva, ekalA kalakattAne lAbhAnvita karI tame pAchA pharo ane ame badhA comAsAnA lAbhathI vaMcita rahIe, sAva korA rahIe e nahi banI zake. ApazrI mahAvIra bhagavAnanI bhUmimAM padhAryA cho. A bhUmine kheDavAnI jarUra che. Apa dasa varasanuM plAniMga karo. TATAnagara ane jhariyAmAM ApaNA samAjano moTo samudAya sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 292 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vase che. temane paNa ApanA lAbhanI jarUrata che. gurudevane samajAvavAnuM kAma amAruM che. vihAranI badhI vyavasthA mATe ame sau taiyAra rahIzuM." gurudevanI AjJAnuM ullaMghana karI zakAya tema na hatuM. paraMtu gurudevane samajAvI temanI AjJA meLavavAnI hatI. punaH kalakattAnA keTalAka zrAvako sAthe narabherAmabhAI gurudevanA darzanArthe gayA. pUjya gurudeva prANalAlajI mahArAje pUrva bhAratanA zrIsaMgho ane zrAvakonI bhAvanAne yogya pratisAda Apyo. pratinidhio TATAnagara ane jhariyAnA cAturmAsanI rajAmaMdI laIne AvyA. Ama vihArano mArga mokaLo thayo. prathama jhariyA ane tyArabAda TATAnagara, ema be cAturmAsa karyA pachI bAkInuM plAniMga goThavavAno nirNaya thayo. atyAre jhariyAnuM cAturmAsa vihAranuM aMtima lakSya hatuM. zrI jayaMtamunie jAhera karyuM ke temane zAMtiniktana javAnI bhAvanA che. zAMtiniktana vizvavikhyAta sthaLa che. vizvakavi ravIndranAtha TAgoranuM kalAkendra che. tyAM prAcIna saMskRti sAthe arvAcIna saMskRtino meLa karI, kalAyukta zikSA ApI, chAtrone taiyAra karavAnI paddhati apanAvI che. tyAM ghaNA gujarAtI kalAkAroe paNa prazikSaNa lIdhuM che. zeTha zAMtilAla vanamALI paNa tyAM thoDo samaya rahyA hatA. A badhAM kAraNothI munizrIne zAMtiniketananuM AkarSaNa hatuM. prathama zAMtiniketananuM nirIkSaNa karI, pachI seMthiyA keTalAka divasanI sthiratA karavAnI bhAvanA hatI. seMthiyAmAM gujarAtI jaino nathI, paraMtu tyAM osavALa jainonAM pacAsa ghara hatAM. terApaMthI ane sthAnakavAsI osavALa parivAro tyAM varasothI vasI gayA hatA. zAMtiniketana paNa seMthiyAnI pAse ja hatuM. A rIte zAMtiniketana ane sethiyAno kAryakrama saMghamAM jAhera karavAmAM Avyo. je bhAI- bahenone vihAramAM sAthe rahI sevA karavAnI bhAvanA hoya teone potAnAM nAma lakhAvavA anurodha karyo. vihAranI badhI vyavasthA jaina yuvaka samitine soMpavAmAM AvI hatI. vihArayAtrAnI pUrI javAbadArI caMdubhAI maracAvALAne soMpavAmAM AvI. kharekhara, teoe jaina yuvaka samitine sAthe rAkhI bakhUbI vihAravyavasthA goThavI hatI. pote khUba ramUjI hovAthI yuvako pAse hasAvIne kAma letA hota. khAvA-pIvAnA khUba ja zokhIna hovAthI rasoImAM roja navI navI bhAta paDatI. pacAsa jeTalA yuvako vihAramAM sAtha ApI rahyA hatA. jaina yuvaka samitinI sevA prazaMsanIya hatI. bardavAna thaIne zAMtiniketanano vihAra nakkI karyo hato. dharmano sAco marma : 27 naM. poloka sTrITa upAzrayathI vihAra karI, tireTA bajAramAM pagalAM karavAnAM hatAM. tyAM eka divasa rokAIne dAdAjInA bagIce javAnuM hatuM. tireTA bajAranA eka ja makAnamAM lagabhaga vyavahAramAM syAdvAda 2 293 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ so jeTalAM jaina ghara hatAM. ema samajo ke tyAM so gharano nAno evo saMgha hato. tyAMnA bhAIoe saMgaThita thaI vinaMtI karI hatI. uparanI vizALa chatamAM zAmiyANo bAMdhI pravacana goThavyuM hatuM. munizrIe upAzrayathI vihAra AraMbha karyo ane tireTA padhAryA. tyAMnAM bhAI-bahenoe saunuM svAgata karyuM. zrI jayaMtamunijIe vyAkhyAnamAM pha2mAvyuM ke "tireTA eka koThI nathI, paraMtu eka gAma che. ahIM bhAIoe saMgaThita thaI je lAbha uThAvyo che te sau abhinaMdanane pAtra che. manuSyajIvana kevaLa bhoga-upabhoga mATe nathI. dhana meLavavuM te manuSyanuM ekamAtra lakSa nathI. lakSa to jIvananI zAMti ane dharmanI ArAdhanA che. temAM dhana sAdhanarUpe che. AjIvikA raLavA sivAya paNa manuSyanAM ghaNAM kartavyo hoya che. jo A kartavya bajAvI zake to tenI kamANI sArthaka che." vyAkhyAna samApta thayA pachI prabhAvanA ane alpAhAranI vyavasthA rAkhavAmAM AvI hatI. kAzIthI kalakattAno vihAra ane cAturmAsa zrI jayaMtamunijInA zramaNajIvanano mahattva kALa banI rahyo. kAzImAM karelA adhyayanane anubhavanuM siMcana A samayagALAmAM ane A kSetramAM maLyuM. jIvana eka navI dizA tarapha vaLI rahyuM hatuM teno aNasAra svayaM munirAjone paNa na hato. paraMtu bIja aMkurita thaIne pallavita thaI rahyuM hatuM. bhaviSya ajANa rIte AkAra laI rahyuM hatuM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 294 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 baMgALanI saMskRti ane grAmINa pradeza pUrvabhAratamAM gujarAtI jainonI sauthI vadhu saMkhyA kalakattAmAM che. jamazedapura ane jhariyAnA kolaphilDamAM paNa ApaNA samAjanA bhAIo sArI saMkhyAmAM vaselA che. te uparAMta kolaphilDanAM nAnAM kSetro temaja baMgALa ane bihAranA chUTAchavAyA pradezomAM paNa jaina kuTuMbo vaselAM che. orissAnAM mukhya zahero ane aMdaranA pradezamAM paNa gujarAtIo ane jaina kuTuMbo sArI evI saMkhyAmAM jovA maLe che. zrI jayaMtamunijIne pUjya gurudeva prANalAlajI mahArAja taraphathI jhariyA ane jamazedapuramAM be cAturmAsanI AjJA maLI hatI. A AjJA pAchaLano zubha hetu e hato ke pUrvabhAratanAM kSetrone ApaNA jaina muniono lAbha maLe ane AvatI peDhIne jaina saMskAro maLe. eTale pU. jayaMtamunijInI bhAvanA hatI ke jhariyA ane jamazedapuranAM moTAM kSetrone to lAbha Apavo ja, paNa mArgamAM AvatAM nAnAM kSetro uparAMta baMgALa - bihAranA aMdaranA pradezomAM jyAM jainonI saMkhyA pAMkhI hoya temane paNa lAbha maLe e rIte vihAranA kAryakrama goThavavA. te mATe jarUra paDe to thoDA lAMbA ane moTA pherAnA vihAra mATenI temaNe taiyArI rAkhI hatI. AvI maMgala kAmanAthI zrI jayaMtamunijIe tapasvIjI mahArAja ane navadIkSita girIzamuni sAthe kalakattAthI pUrva bhAratamAM vihAra zarU karyo. = kalakattA zrIsaMghe dAdAjInA bagIce vaLAmaNuM rAkhyuM hatuM. tyAMthI munivaroe jI. TI. roDa thaI, keTalAMka nAnAMmoTAM kSetrono sparza karI bardavAna AvyA. bardavAnamAM aMgrejanA jamAnAnuM moTuM pravezadvAra che, je Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karajana geTa kahevAya che. jI. TI. roDathI pravezatAM bardavAnano A geTa AvanA2nuM saheje dhyAna kheMce che. AvanAranuM svAgata karavA mATe ja dvAra banAvyo hoya tevI lAgaNI thAya che. eTale tenuM dezI nAma bIjatoraNa rAkhyuM che te suyogya ja che. karajana geTanI bAjumAM dalapatabhAI ane DAhyAbhAInuM vizALa makAna AveluM hatuM. baMne bhAIo vaiSNava parivAranA hatA chatAM jainAnA raMge raMgAI gayA hatA. temanAM mAtuzrI bhadra svabhAvanAM ane udAra dilanAM bhAvika mahilA hatAM. saMto pratye apAra sneha dharAvatA hatA. mAtuzrIe AkhA parivArane saMtabhaktinA suMdara saMskAro ApyA hatA. parivAramAM jainanI dIkarIo AvavAthI gharanuM vAtAvaraNa jaina saMskRtine anukULa thaI gayuM hatuM. baivAnamAM gulAbacaMda bhavAna, zrIyuta khoDIdAsa eNlyuminiyamavALA tathA vAsaNanA vepArI bhAIoe sevAmAM khUba ja bhAga lIdho ane atithionI sevA bajAvI. gujarAtI uparAMta hariyANAnA trIsathI cAlIsa jeTalAM gharo hatAM. samagra samAje hArdika svAgata karyuM. munionA svAgatamAM muslima kavino vizeSa DAyaro rAkhyo hato. kalakattAthI paNa 250 mANaso AvyA hatA. A rIte nAnAM kendromAM munio vicaraNa karavAthI temano moTAM zaheronA jaina samAja sAtheno paricaya vadhyo, jaina saMskAro tAjA thayA. jeo dUranA ekAMta vistAramAM rahetA hatA teo paNa mukhya sAmAjika ane dhArmika pravAhamAM sahelAIthI bhaLI gayA. munijI bardavAnathI zAMtiniketana tarapha AgaLa vadhyA. pAnAgaDhathI zAMtiniketanano rasto judo paDe che. jI. TI. roDa pazcima tarapha jAya che, jyAre zAMtiniketanano rasto uttaramAM vaLe che. munizrI jyAre zAMtiniketana pahoMcyA tyAre temane ghaNI ja navAI lAgI. tyAM pacAsa-sATha jeTalAM ozavALa jaina bhAI-baheno svAgatamAM AvyAM hatAM. zAMtiniketanamAM eka paNa jainanuM ghara na hatuM. to saheje prazna thayo ke A badhA bhAIo kyAMthI AvyA? svAgatamAM zrI saMpatalAlajI, mohanalAlajI, bhaMvaramalajI, lAlacaMdajI pArekha ityAdi bhAIo mukhya hatA. gurudeve AzcaryathI pUchyuM, "Apa kyAMthI AvyA cho?" ozavALabhAIoe sahaja mAravADI lacakamAM kahyuM, "bApajI, aThe seMthiyo." (ahIM seMthiyAthI). seMthiyAmAM 50 jainonAM ghara che. sthAnakavAsI - terApaMthI badhA saMmelita che. mAravADIbhAIoe munione vidhivat vaMdanA karIne mAravADI bhASAmAM vinaMtI karI ke, "bApajI, Apako sUMthiyA AnA paDegA. hama saba vinaMtI karane Ayo ho." temanA mukha para eTalo badho harSa ane bhaktibhAva hatA ke temanI bhAvabharI vinaMtI nakArI zakAya tema na hatI. seMthiyA AjI nadInA kinAre zobhatuM suMdara gAma che ane moTuM relave sTezana che. gAmano sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 296 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badho vyApAra jaina bhAIonA hAthamAM che. atyAra sudhI sthAnakavAsI, derAvAsI ke terApaMthI, koI paNa sAdhu seMthiyA gayA na hatA. pUjya tapasvI mahArAjanuM Agamana e jaina sAdhuno seMthiyA padhAravAno prathama prasaMga hato. zAMtiniketana be divasanI sthiratA hatI. 27 naMbara, poloka sTrITa upAzrayanuM caNatara jemaNe karyuM hatuM te konTrakTara benarajI bAbu khAsa zAMtiniketanamAM rahetA hatA. tyAM temaNe bhavya baMgalo banAvyo hato. teo kalakattAmAM cAturmAsa daramiyAna darzana karI gayA hatA. temaNe jaina bhAIonuM ane munizrInuM premapUrvaka svAgata karyuM. emanI koThI upara ja UtaravAnuM thayuM. baMgALI bahenonI bhaktinuM pUchavuM ja zuM ? baMgALamAM sAdhu pratye ananya bhakti hoya che, khAsa karIne baMgALano mahilA varga to saMtonAM darzana thatAM ja bhaktipUrvaka jhUkI paDe che. benarajIbAbue rasagullAnA TokarA maMgAvI vihArI bhAIone khUba saMtoSyA. ahIM ApaNe zAMtiniketanano thoDo paricaya ApIe. lalitakaLAnuM saMskRtidhAma H mahAkavi ravIndranAtha TAgore vIrabhUma jillAnI temanI paitRka bhUmimAM zAMtiniketananI sthApanA karI. temaNe zAMtiniketanamAM nirAmiSa jIvananI zarUAta karI hatI. teo eka vakhata bagIcAmAM beThA hatA. temaNe joyuM ke koI nAnA pakSI pAchaLa bAja paDyuM hatuM. A nAnakaDuM pakSI pAMkho phaphaDAvIne TAgoranI pAse AvI gayuM. tyAre te pakSI nirbhaya banI TAgoranI sAme AMkha paTapaTAvI premapUrvaka jovA lAgyuM. A prasaMgathI TAgorane nAnAM prANIonA jIvananI kiMmata samajANI ane te ja kSaNe temaNe mAMsAhArano tyAga karI dIdho. "savva jIvA vi icchuMtti, jIviG na mariz2iuM" arthAt badhA jIvo jIvavAnI icchA rAkhe che, koIne maravuM gamatuM nathI, bhagavAna mahAvIranA A amara sUtrane TAgore caritArtha karyuM. temaNe zAMtiniketanamAM zikSaNasaMsthAno pAyo nAkhyo. lalitakaLAono vistAra A zikSaNasaMsthAno dhyeya hato. teozrIe saMsthAne 'zAMtiniketana' evuM suMdara maMgalamaya nAma ApyuM. nAma eTaluM suMdara hatuM ke tarata ja mANasonI jIbhe caDI gayuM. te sAhitya, saMgIta, zilpa, vAgha ane nRtya e pAMca mukhya lalitakaLAonI sAdhanAbhUmi che. zAMtiniketanamAM saMpUrNa bhAratathI ane vizvanA bIjA dezothI tejasvI vidyArthIo tathA UMcI kakSAnA vidvAno abhyAsa mATe AvavA lAgyA. ravIndranAtha jIvita hatA tyAM sudhI koI moTAM makAno bAMdhavAnI teoe nA pADI. prAkRtika rIte vRkSonI nIce besIne abhyAsa karavo ane karAvavo tevI temaNe vyavasthA karI. raheThANa mATe prAkRtika dhoraNanAM, paraMtu kalAyukta, baMgALanI saMskRtine ujAgara kare tevAM mATInAM dezI ghara banAvyAM hatAM. baMgALanI saMskRti ane grAmINa pradeza D 297 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munivara padhAryA tyAre mahAkavi ravIndranAtha paralokavAsI thaI gayA hatA. zrIyuta kSitijabAbu zAMtiniketananuM saMcAlana karatA hatA, teoe jainamunionuM svAgata karI AnaMdanI anubhUti vyakta karI. A pahelAM zAMtiniketanamAM koI jaina sAdhu AvelA nahIM. pUjya tapasvIjI mahArAja, jayaMtamunijI ane girIzamuninuM ja prathama padArpaNa thayeluM. teoe rAtre kalApradarzananA eka vizeSa kAryakramanuM Ayojana karyuM ane munivarone AmaMtraNa ApyuM. zAMtiniketana eka sAdhanAbhUmi che je bhAratIya saMskRtine ujAgara kare che. mahAtmA gAMdhI tathA 2vIndranAtha TAgoranuM prathama milana ahIM thayuM hatuM. teo gAMdhIjI pratye teo zraddhA dharAvatA hatA. kahevAya che ke gAMdhIjIne sarvaprathama mahAtmA saMbodhana ravIndranAtha TAgore karyuM hatuM. sUMthiyAmAM sudhArAvAdI prayoga : be divasa zAMtiniketanano AnaMda laI munivaroe seMthiyA mATe prayANa thayuM. seMthiyAnAM bhAIbaheno niraMtara darzanArthe AvI rahyAM hatAM. seMthiyAmAM paga mUkyo tyAre lAgyuM ke ApaNe rAjasthAna AvI gayA chIe. mAravADI vezabhUSAmAM sajja thayelA zrAvako sAme AvyA hatA. seMthiyAmAM jaina maMdiramAM munivaro UtaryA hatA. Azcarya thayuM ke seMthiyAmAM eka paNa derAvAsI ghara nathI to A maMdira koNe banAvyuM? A jaina maMdiranI pratiSThA koNe karI haze? zrI jayaMtamunie AzcaryathI pUchyuM ke, "ahIM mUrtipUjaka zrAvako to koI che nahIM. to A maMdira koNe banAvyuM?" bhAIoe kahyuM, "sAheba, ahIM seMthiyAmAM 150 varasathI jaina bhAIo vasI gayA che. amArA bApadAdAoe vicAra karyo ke jaina sAdhuo to ahIM sudhI padhArI zakavAnA nathI. koI avalaMbana nahIM hoya to amArAM bALako jaina dharmane bhUlI jaze. jaina saMskRti TakAvI rAkhavA mATe sthAnakavAsI ane terApaMthI hovA chatAM teoe A jaina maMdira banAvyuM ane eka navo dAkhalo besADyo. pUjA mATe brAhmaNa paMDita niyukta karyA. potAnA dharmanA pAlananI sAthesAthe maMdira-paraMparA TakAvI rAkhI." A vAta sAMbhaLIne jayaMtamunijIe ghaNI prasannatA anubhavI. seMthiyAmAM zrI jayaMtamunine bIjI navAI e lAgatI hatI ke zobhAyAtrAmAM eka paNa mahilA na hatI. temaja prathama vyAkhyAna thayuM tyAre paNa bahenonI sarvathA gerahAjarI hatI. munijI gocarIe padhAryA tyAre bahenone pUchyuM ke, "kema koI pravacanamAM nathI AvatAM?" bahenoe pratyuttara Apyo ke, "gurudeva, e vAtanuM moTuM duHkha che. ahIM sathiyAmAM divasanAM mAravADI baheno bajAramAM nIkaLatA ja nathI. rUDhicusta ozavALa samAje tenA upara pratibaMdha mUkyo che. amo bahu ja vahelI savAre maMdiramAM darzana karIne AvI jaIe chIe. amane ApanA pravacanano lAbha maLaze nahIM." sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheka 7 298 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaMtamunijIe lAgyuM ke A to bahu pecIdo prazna che ane samAjane kahevAthI samAdhAna thAya tevuM lAgatuM nathI, mATe navo ja rasto levo paDaze. munijIe bahenone khAnagImAM kahyuM ke, "tamAre krAnti karavI paDaze. puruSone pUchavAnI jarU2 nathI. aMdaroaMdara vAta karI lo ane jevo vyAkhyAnano samaya thAya tyAre dareka gherathI baheno ekasAthe nIkaLI paDo." bahenoe thoDI AnAkAnI sAthe vAta svIkArI ane kahyuM ke, "tamArA zrAvako vadhAre virodha kare to Ape saMbhALI levuM paDaze." baheno hiMmatavALI hatI. teo aMdaroaMdara saMgaThita thaI gaI. izArAthI ghare ghare vAta pahoMcADI dIdhI ane puruSone ajANa rAkhyA. munizrIne sukhada Azcarya thayuM ke nava vAgatAM ja badhI baheno samUhamAM maMdiramAM pahoMcI. bhagavAna mahAvIranA nAmano jayanAda karyo. puruSo to kita ja rahI gayA. A kevI rIte banI gayuM ! temane samajatA vAra na lAgI. sabhAbhavanamAM hAsyanuM mojuM pharI vaLyuM hatuM. so varasathI je baheno bajAramAM nIkaLI na hatI temane Aje svataMtratA maLI hatI. tyArabAda Akho prazna munizrIe pravacanamAM saMbhaLAvyo. te divasathI bahenone chUTa thaI te thaI. zrI jayaMtamunijInI sudhArAvAdI vicArane tarata ja amalamAM mUkavAnI hiMmatane kAraNe bahenone je mukti maLI te Aja sudhI cAlu che. badhI baheno munizrIne khUba ja yaza ApI rAjI rAjI thaI hatI. sUMthiyA paMdara divasano mukAma hato. zrAvaka-zrAvikAo dharmanA raMge raMgAyAM. bahenoe moTI tapazcaryAonI upAsanA karI. jyAre pAraNAM UjavAyAM tyAre pUrA saMghamAM AnaMdano sAgara hiloLe caDhyo hato. sUMthiyAmAM khUba ja ghATo saMbaMdha baMdhAyo. Aje 50 varSa pachI paNa sethiyAnAM zrAvakazrAvikAe ekadhArI bhakti jALavI rAkhI che. hAlamAM ja eka basa bharIne sethiyAnAM zrAvakazrAvikAo peTa2bAra gayAM hatAM. bA. bra. pUjya jayAbAI svAmI paNa seMthiyA padhAryAM hatAM. temanA sanmAnamAM bhojarAjajI pArekhe mAsakSamaNanI tapazcaryA karI hatI. sUMthiyA ratana jevuM gAma nIkaLyu. munirAja sUMthiyAthI vihAra karI zivarI padhAryA. A AkhA jillAnuM nAma vIrabhUma jillo che. zivarI jillAnuM mukhya kendra che. becAra gujarAtI pATIdAronAM ghara paNa zivarImAM che. saue bhakti karI. zivarIthI rANIgaMja javAnuM hatuM. rastAmAM rUpANIbApAnI eka cokhAnI mila hatI. kalakattAmAM rahIne ahIM baMgALamAM ATale dUra milano vahIvaTa saMbhALatA hatA. temane samAcAra maLyA ke mahArAjazrI A raste padhAravAnA che tyAre Akho parivAra agAuthI AvI gayo hato. temaNe milamAM pagalAM karAvyAM. baMgALanI saMskRti ane grAmINa pradeza D 299 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khetarane badale khANa : munirAjoe baMgALanA khetIpradhAna grAmINa vistAramAM vicaraNa karI, baMgALa - bihAranA kolasAnI khANanA paTTA tarapha vihAra karyo. A vistAramAM kolasAnI khANo cAre tarapha patharAyelI che. have cAre tarapha khetarane badale kolasAnI khANo najaramAM AvatI hatI. zivarIthI rANIgaMja lagabhaga 40 mAIla dUra hatuM. munivaro be divasa pachI rANIgaMja padhAryA. tyAM mAravADI dharmazALAmAM nivAsa karyo. ahIM gopAlajIbhAI patIrA tathA nyAlacaMdabhAI mahetA parivAro sukhIsaMpanna hatA. baMne parivAramAM putronI saMkhyA sArI hovAthI gheghUra vaDalo banyo hato. rANIgaMjanA mAravADIbhAIo moTA vepArI hatA. teo rANIgaMjanI zobhAmAM vRddhi karatA hatA. teoe paNa gurudevonI bhaktimAM kacAza na rAkhI. dharmazALAmAM jAhera pravacano goThavavAmAM AvyAM. mAravADI samAjane paNa bhaktino raMga lAgyo. tyAM traNa divasano mukAma thayo. rANIgaMja, Asanasola, niyAmatapura, sitarAmapura, barnapura ane bArAkara (bihAra-havenA jhArakhaMDanI sarahada) sudhInA vistAramAM baMgALanI moTI koliyArIo AvelI che. A vistAra grAmINa baMgALathI chUTo paDI jAya che. ahIMthI AgaLa dhanabAda, jhariyA ane bokAro sudhI saLaMga khANa ane udyogano moTo paTTo che. ahIMnAM dareka nAnAMmoTAM gAma ane keMdramAM gujarAtI ane mAravADIo vasI gayA che. temAM jainabhAIonAM paNa chUTAMchavAyAM ghara che. zrI jayaMtamunijInA A vistAramAM vicaraNathI jaina saMskRtine navuM jIvana maLyuM che ane te mATe jaino jayaMtamunijIno upakAra haju sudhI yAda kare che. jhariyAnA jaina zrAvaka haracandamalajI jainanI paNa eka moTI koliyArI rANIgaMja ane AsanasolanI vacce hatI. jayaMtamunijI rANIgaMjathI Asanasola AvyA tyAre A koliyArI para thoDo samaya rokAyA hatA. jaina sAhebanA maeNnejare sArI AgatA-svAgatA karI hatI. Asanasola munionuM padArpaNa thayuM tyAre hajI AsanasolamAM jaina upAzrayanuM nirmANa thayuM na hatuM. pUjya tapasvI mahArAja jyAM jyAM jatA tyAM tyAM jaina bhavana nirmANa karavAnI preraNA ApatA. Asanasola saMgha nAno hato paNa utsAha ghaNo hato. AsanasolanI AsapAsa ghaNI koliyArIo che. tyAMnA nAnAmoTA gAmamAM ochAvadhatA jainonAM ghara vaselAM che. ATalA lAMbA vihAramAM munijIe Asanasola eka evuM gAma joyuM ke jyAM karoDono vepAra vANiyA nahIM paNa brAhmaNanA hAthamAM che. AsanasolanA gujarAtI brAhmaNa parivAra saMskArI, dharmapremI, moTA pAye vepAra karanAra ane sukhI-saMpanna hatA. tyAMno vepAra paMDita bradharsa, vyAsa parivAra, ena. pI. vyAsa vagerenA hAthamAM hato. e vakhate zrI vardhamAnabhAI jaina saMghanA vaDIla sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 300 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA. gurudevo pharIthI rela ane roDanA dhorI mArga upara AvI jatA kalakattAthI moTI saMkhyAmAM darzanArthI bhAI-baheno AvavA lAgyAM. kahevuM paDaze ke saMgha nAno hovA chatAM atithisevAmAM teNe cAra cAMda lagAvI dIdhA. saunuM Asanasola zrIsaMgha pratye sanmAna vadhyuM. sthAnika bhAI-bahenonI vinaMtIne mAna ApI munirAja sItArAmapura, citaraMjana, barAkara, niyAmatapura, Adi kSetrone sparza karI barnapura padhAryA. tyAM haragoviMdabhAI tathA dhanajIbhAI chaganabhAI varasothI sAthe rahetA hatA. baMne sALA-banevI thatA hatA. dhanajIbhAI jamazedapura nivAsI bhIkhAbhAInA nAnAbhAI hatA. temane saMto pratye apAra bhakti hatI. barnapuramAM 2-4 divasanI sthiratA karI munizrI dAmodara padhAryA. dAmodara nadInA kinAre dAmodara nAmanuM relave sTezana che, tethI gAmanuM nAma paNa dAmodara paDyuM che. tyAM eka gujarAtI ThekedAra rahetA hatA. pUrA parivAre ghaNI bhakti bajAvI. bIje divase relavenA opana pula parathI dAmodara nadI pAra karavAnI hatI. e samaye haju eTalA pula baMdhAyA na hatA. A ghaNuM sAhasabharelu ane bhayaMkara pagaluM hatuM. paraMtu bIjo upAya na hato. relavenA sTezana mAstarothI vAtacIta thaI hatI. A raste mAlagADIonI ghaNI ja avarajavara thAya che. eTale pula pAra karatI vakhate gADI AvI jAya to sIdhI mRtyunI ja mulAkAta thAya. AvA khullA pula upara vAraMvAra akasmAto thatA rahe che ane garIba mANaso mAryA paNa jAya che. pula para utAvaLA pagale cAlI zakAtuM nathI. prabhu mahAvIranuM nAma laI munioe eka jhapATe pula pAra karyo. chelluM pagaluM pleTaphorma upara mUkyuM tyAre eka gADI dhasamasatI pAra thaI. hRdaya dhrujI UThyAM. eka miniTa moDuM thayuM hota to pariNAma kevuM Avata? paraMtu sAkSAt dharmano prabhAva joI zakAya che. jhariyAthI zaMkarabhAI vagere ghaNA utsAhI bhAIo dAmodara nadIno pula pAra karavA mATe AvI gayA hatA. kalpanA karI zakAya che ke AjathI pacAsa varSa pahelAM jaina zAsananA dhvajane laherAto rAkhavA mATe pU. tapasvI jagajIvanajI mahArAja, pU. jayaMtIlAlajI mahArAja ane navadIkSita girIzamunie kevI vikaTa paristhitimAM pUrvabhAratanuM kheDANa karyuM hatuM ! dAmodara pAra karIne munizrIo anADA pahoMcyA. anADAmAM zrI prabhAzaMkarabhAI sinemAvALA, vanecaMdabhAI, chaganabhAI vagere samRddha parivAro hatA. A sivAya tyAM gujarAtI ThekedAronAM paNa ghara hatAM. gurudevo padhAravAthI teo ghaNA khuza thaI gayA. anADAmAM Avo lAbha maLe te kalpanA bahAranI vastu hatI. maNibahena DahApaNavALA, prabhAvazALI ane dharmabhaktivALAM hatAM. atyAre paNa A traNe parivAranAM saMtAno jayaMtamunizrI pratye apAra bhakti-zraddhA dharAve che ane sevA bajAve che. baMgALanI saMskRti ane grAmINa pradeza 301 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anADAmAM sAro evo lAbha ApI munimahArAja puruliyA padhAryA. prathama vihAramAM puruliyA jANItuM hovAthI tyAM ghaNI sAtA UpajI. DAgA parivAra tathA bIjA osavALa parivAranAM bhAIo ane baheno sevAmAM tatpara hatAM. tyAM cAra-pAMca divasanI sthiratA karI rAMcI javAno kAryakrama nirdhAra karavAmAM Avyo hato. vanAMcalamAM vihAra: zrI jayaMtamunijIe koliyArIno vistAra pAra karIne dhIre dhIre choTA nAgapuranA pahADI ane AdivAsI vistAramAM praveza karyo. atyAre jyAM bokAronuM vizALa polAdanuM kArakhAnuM dhamadhamI rahyuM che te sthaLa pacAsa varSa pahelAM ekadama avikasita hatuM. e samaye tyAM rAMcI eka ja pramANamAM moTuM zahera hatuM. hAlamAM rAMcI jhArakhaMDanI rAjadhAnI che.pUrA vistAramAM gIca jaMgala ane pahADo phelAyelAM che. moTAbhAganI vastI AdivAsIonI che. munizrIne puruliyAthI cAsamoDa, jayapura, jAladA, muDI ane silI thaI rAMcI pahoMcavAnuM hatuM. puruliyAthI rAMcIvALA bhAIoe badhI vyavasthA karI hatI. cAsamoDa - nAraNapura DAka baMgale eka divasa rokAyA. ahIMthI eka rasto cAsa-bokAro tarapha jAya che ane bIjo nezanala hAive rAMcI jAya che. vacce jayapura nAmanuM nAnuM dezI rAjya AvatuM hatuM. AjhAdI pachI sarakAre jamInadArI laI lIdhelI. tyAMnAM rAjA-rANI eka baMgalAmAM rahetAM hatAM. munivaronI temane tyAM UtaravAnI vyavasthA karI hatI. bhAMgyuM-tUTayuM toya bharUca. tyAMno rAjavaibhava haju evo ja hato. rANIsAhebe ghaNI bhaktipUrvaka munionuM svAgata karyuM. rAjaparivAra vaiSNava hovAthI saMpUrNa nirAmiSa hato. jAladAmAM osavALa parivArano upAzraya che. badhA bhAIo terApaMthI hovA chatAM hArdika sevA bajAvI. zeTha uttamacaMdajI e vakhate samAjanA vaDIla hatA. ahIM AvyA pachI jayaMtamunijInI jANamAM AvyuM ke jAladAmAM carotaranA paTela parivAra karoDono kArabhAra kare che. temanI 303 chApa bIDI prasiddha hatI. atyAre hiteSabhAI tathA temanAM patnI nayanAbahena A bIDIno kArabhAra saMbhALI rahyAM che. temane tyAM paNa munijIe pagalAM karyA. jAladAno prema mANI munivaro muDI padhAryA. tyAM kailAsabahena parivAramAM mukhya vyakti hatAM. muDImAM gujarAtI parivAra hovAthI jayaMtamunine anukULatA ghaNI rahI. zrImatI jhaverabahena ghaNAM bhaktivAna ane hoziyAra hatAM. teoe paNa sArI evI bhakti bajAvI. have rAMcI najIka AvatAM tyAMnAM bhAI-baheno darzanArthe AvavA lAgyAM hatAM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 302 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 amAro chello ghA ! rAMcImAM lAlajI hirajI roDamAM AvelI eka moTI osarImAM munizrIonA UtaravAnI vyavasthA goThavI hatI. rAMcImAM digaMbara jaina samAja bahoLA pramANamAM astitva dharAve che. rAMcInuM digaMbara jaina maMdira AkhA choTA nAgapuramAM eka darzanIya maMdira che. rAyabahAdura haracaMdamalajI samAjanuM netRtva saMbhALatA hatA. teo ghaNA bAhoza hovAthI aMgreja sarakAre temane bahu ja nAnI uMmaramAM rAyabahAduranI padavI ApI hatI. ATalI nAnI uMmaramAM 2AyabahAduranI padavI lenAra haracaMdajI jaina eka Adarza vyakti hatA. e ja rIte rAMcInA doraMdA vistAramAM hIrAlAla motIlAla zvetAMbaramAM agresara vyakti hatA. rAMcImAM jaina zvetAMbaranuM eka paNa sthAna na hatuM. pUjya munivaronA svAgatamAM A badhA bhAIo joDAyA hatA. jarApaNa dharmanA bhedabhAva rAkhyA vinA zrI rAyabahAdura tathA hIrAlAlajIe hArdika svAgata karyuM hatuM. rAMcImAM lagabhaga eka mahinAno mukAma hato. gujarAtI parivAro sArI saMkhyAmAM hatA ane saMpanna hovAthI sarva prakAre anukULatA hatI. e vakhate rAMcImAM ApaNA cAra diptA parivAro moTo vyavasAya saMbhALI rahyA hatA. bhAIcaMdabhAI paMcamiyA, dhIrajalAla nAgaradAsa zAha, anupacaMdabhAI khArA ane bhAIcaMdabhAI bIDI-pattAvAlAnA parivAro sukhIsaMpanna ane gADI-baMgalAvALA hatA. viThThaladAsabhAI parivAra uparAMta Akho gujarAtI samAja sevArata hato. ahIM AvyA pachI khabara paDI ke mistrI tarIke oLakhAtA gUrjara Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSatriya parivAro ghaNA dhanADhya hatA. teo mukhyatve bAMdhakAmanA vyavasAyamAM hatA ane ThekedArI karatA hatA. temanA samAjanA mukhya be parivAramAM varasothI jhaghaDo cAlyo Avato hato. tenA kAraNe gujarAtI samAja vikAsa karI zakyo na hato temaja rAMcI bahAra temanA samAjane koI sthAna na hatuM. zrI lAlajI hIrajI ane zrI rAmajI vAlajInA parivAra vIsa varasathI jhaghaDAmAM phasAyA hatA. baMne parivAra ekabIjAnI niMdA karavAmAM jarA paNa pAchI pAnI karatA na hatA. bhagavAnanI dayAthI haju korTa-kacerI thaI na hatI. lAlajI hIrajI e rAMcInA nAmAMkita vyakti hatA. rAMcI eraporTa temaNe banAvyuM hatuM ane sarakArano prema prApta karyo hato. myunisipAliTIe khuza thaIne eka rastAnuM nAma 'lAlajI hIrajI roDa' rAkhyuM hatuM. lAlajIbhAInI bahena lakSmInAM lagna rAmajI vAlajInA putra raNachoDabhAI sAthe thayAM hatAM. baMne vevAI karoDAdhIza hatA. temaNe eka konTrAkTa bhAgIdArImAM lIdho. temAM levaDadevaDamAM vAMdho paDyo. martha varksazasya vAram arthAt paiso ja jhaghaDAnuM ghara che. A rIte baMne parivAro khoTI rIte AMtarika klezamAM phasAI paDyA. samAjane ghaNuM nukasAna thayuM. roDanI sAmasAme baMne vevAInA baMgalAo hatA. lAlajIbhAInI bahena soLa varasa thayAM piyara AvI na hatI. rAmajI vAlajI moTI mUchavALA vyakti hovAthI temaNe vevAIne tyAM paga mUkavAnI sakhata kaDaka manAI karI hatI. kharuM pUcho to lakSmIbahenanI mAtA sauthI vadhAre duHkhI hatI. sAme ja dIkarInuM ghara hatuM. levaDa-devaDa to dUra rahI, bolavAno paNa vyavahAra na hato rAmajI vAlajI zrI narabherAmabhAInA mitra hatA. teo munizrInA svAgatamAM ane satsaMgamAM khUba ja bhAga laI rahyA hatA. temanAM patnI ratanabahena kharekhara ratana hatAM. paraMtu parivAranA jhaghaDAmAM bahenonA abhiprAyane koNa sAMbhaLe? gAMdhArI ane kuMtIne ATalo badho meLa hovA chatAM tenA putro ekabIjAnI hatyA karavA mATe raNamedAnane roLI rahyA hatA. A che saMsAra. bicArAM ratanabahena zuM kare? lAlajIbhAInI mAtA kahetAM, "beTA, namatuM mUko. ApaNe dIkarInA bApa chIe." paraMtu vaTavALA ema mUke kharA? temaNe mAtAne vacamAM paDavAnI sakhata manAI karI dIdhI. zrI jayaMtamuni rAMcI padhAryA tyAre temane thayuM ke jo be parivArono meLa thAya to gujarAtI samAjanuM kalyANa thAya. zrI jayaMtamunijIe vAta upADI. salAhakAroe kahyuM ke "A kesa soLa varasa jUno che. gurjara kSatriya jJAtinA hiMdustAnanA moTA moTA netAo AvI gayA, paraMtu A kesa sudharyo nathI. rAyabahAdura haracaMdajImala jaina jevA paNa saphaLa thayA nathI, mATe Ape vacamAM paDavA jevuM nathI." sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 304 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMtamunijIe AzA rAkhI kahyuM ke, "bhAI, saue ghA karyo che to A amAro chello ghA! pacIsa ghA mAryA pachI koI paththara tUTe, paNa toDavAmAM chello ghA ja kAma kare che. covIsa ghAe to khokharuM karI mUkyuM che. kadAca amane jaza maLavAno hoya to zuM khabara?" rAMcInA movaDIo bolyA, "to pachI jhaMpalAvo." jayaMtamunijIe A kesamAM hAthamAM lIdho. temaNe sarvaprathama rAmajI vAlajIne bolAvyA. temane samajAvyA. teoe caraNadhUli laI saMkalpa karyo ke, "Apa je pharamAvazo te huM karavA taiyAra chuM." tyArabAda munizrI lAlajIbhAIne tyAM padhAryA ane temane vAta karI. teoe paNa kahyuM ke, "huM to Apa jema kahezo te karIza. paraMtu mArA vevAI mAnaze ke kema tenI mane zaMkA che." munirAjoe pharamAvyuM ke, "lAlajIbhAI, phikara na karo. kAle A vAtano pheMsalo thaI cUkyo che. pheMsalo na thAya to amAre AhAra-pANI choDI devA paDaze." ATaluM sAMbhaLatAM ja lAlajIbhAI DhIlA paDI gayA. teoe paNa vacana ApyuM, "ApanI AjJA zirodhArI che." Ama eka dhamakIthI kAma pATe caDI gayuM. samAjamAM vAta phelAI gaI, AvatIkAle samAdhAna thavAnuM che. paraMtu A loko mahArAjazrInI vAta mAnaze ke kema te zaMkA hatI. osarI khacAkhaca bharAI gaI. jeo satsaMgI nahotA teo paNa AvI pahoMcyA hatA. rAmajI vAlajI tathA lAlajI hIrajI baMne hAjara hatA. baMnene eka sabhAmAM ekasAthe beThelA joIne saune Azcarya thatuM hatuM. jyAM soLa varSathI ekabIjAnI AMkho laDatI hatI tyAM baMne ekasAthe sabhAmAM AvyA te Azcaryajanaka hatuM. tapasvIjI mahArAje sarvaprathama gujarAtI udAharaNa ApyuM ke "veta (neta2) narama che to pANInA pravAhamAM UkhaDatI nathI. pura vahI gayA pachI punaH UbhI thaI jAya che. jyAre moTAM jhADavAMo ahaMkArane kAraNe jaDamULathI UkhaDI jAya che. namratA AtmAno svabhAva che ane ahaMkAra te vikAra che." tyArabAda zrI jayaMtamunijIe prasaMga joIne samAjanA utthAna viSe nAnuM pravacana ApyuM. tyAra pachI kahyuM ke, "baMdhuo AjanI sabhAmAM ApaNe eka bahu jUnA klezano pheMsalo karavAno che ane jenI vacce jhaghaDo che teo amane mAna ApIne Aje hAjara thayA che te badala temane abhinaMdana ApatAM AnaMda thAya che." "paraMparA ane rivAja pramANe dIkarInA bApe narama thavuM paDe che ane dIkarAnA bApa pAse jhUke che. temaja uMma2mAM nAnA hoya te moTAne namana kare che. paraMtu ahIM ame ethI viparIta nyAya Apyo che. rAmajI vAlajI dIkarAnA bApa che ane uMmaramAM moTA che chatAM temane Adeza amAro chello ghA !D 305 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApavAmAM Ave che ke teo UbhA thAya ane lAlajIbhAIne namaskAra karIne verajherano tyAga kare." rAmajIbhAI samAjamAM khUba akkaDa manAtA hatA ane dhAradAra moTI mUcha rAkhatA hatA. jayaMtamunijInAM ATalAM vacana sAMbhaLatAMnI sAthe ja teo eka sapATe UbhA thaI gayA. lAlajIbhAI paNa potAnI maryAdAne samajI gayA ane teo paNa tatkaNa UbhA thaI gayA. ekabIjAne namaskAra karavAmAM Ave te pahelAM baMne vevAI bheTI paDyA. sabhAmAM khAmozI chavAI gaI. zuM thayuM te samajAya te pahelAM to soLa varasanA jUnA verano aMta AvI gayo hato ane teno yaza munivarone maLavAno hato. parasparano prema jAhera thayo te ja kSaNe lAlajIbhAIe potAnI moMghA bhAvanI, mukhya rastA para AvelI daza kaThThA jamIna gujarAtI skUlanA nirmANa mATe arpaNa karI. jhaghaDAnA kAraNe gujarAtI samAjano vikAsa aTakyo hato. have teno mArga have svaccha thaI gayo. bhUmidAnanI jAherAta thatAM ja sabhAmAM jayajayakAra thaI gayo. lAlajIbhAIe e ja vakhate jAhera karyuM ke mAre tyAM Aje samAjanA badhA bhAIoe jamavA padhAravAnuM che. Ama samAjamAM AnaMdanuM mojuM phelAI gayuM. rAMcI gujarAtI samAjano pAyo paDyo. Aje e ja jagyAmAM gujarAtI samAjanuM vizALa bhavana banI gayuM che ane tyAM eka vidyAlaya paNa cAle che. zrI jayaMtamunijIe samAjane Adeza Apyo ke koIe paNa koNa namyuM e bAbatanI carcA karavAnI nathI. carcAothI jo verajhera UbhuM thaze to carcA karanAra pApanA bhAgIdAra banaze. avaLI carcA karanAra samAjanA moTA duzmana hoya che. munizrIe eka prakAre badhAne vrata ApI dIdhuM. A kleza-nivAraNanuM sukhada pariNAma e AvyuM ke jyAre munizrI gocarI mATe padhAryA tyAre lakSmIbahena soLa varase piyara AvyAM hatAM. temanI AMkhamAM harSa samAto nahoto. lakSmIbahena bolyAM ke, "gurudeva, mArAM lagna Aje ja thayAM hoya ane huM pahelI vAra mAvatare AvI chuM tema lAge che." vicAra karo, mAvataranuM ghara sAme hovA chatAM dIkarI tenI mA sAthe soLa varasa thayAM vAta paNa karI zakatI nahotI. badho kleza zAMta thayo tenA sukhanA sauthI moTA bhAgIdAra lAlajIbhAInAM vayovRddha mAtuzrI hatAM. temaNe potAnI vahAlasoI dIkarI pAchI meLavI hatI. saMkucitatA sAme paDakAraH rAMcInA nivAsa daramiyAna digaMbara jaina maMdiramAM jAhera pravacana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. rAyabahAdura haracaMdajI sAheba, zrI lAlacaMdajI, pUnamacaMdajI vagere digaMbara samAjanA dhuraMdhara agresaro hAjara hatA. gujarAtI samAja to pUrI saMkhyAmAM hAjara hato ja. doraMdAthI hIrAlAlajI, motIlAlajI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 306 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA bIjA osavALa bhAIo paNa AvyA hatA. hariyANAnA jaina bhAIo paNa hAjara hatA. munizrIe pravacanamAM kahyuM ke, "saMpradAya bhedanI je moTI khAI che tene pUravI bahu jarUrI che. jo A khAIne dUra nahIM karavAmAM Ave to tenuM pANI kohavAI jaze ane gaMdakI vadhatI jaze. chevaTe pUro samAja temAM DUbI jaze. ApaNe badhAM mahAvIranAM saMtAno chIe. navAInI vAta e che ke digaMbara ane zvetAMbara zabda zAstramAM kyAMya jovA maLato nathI. chatAM paNa A baMne zabdo samAje haThAgrahathI pakaDyA che. baMne zabdo ekabIjAnA duzmana hoya tevI chApa UbhI thaI che. A mANasathI mANasanA jhaghaDA nathI paNa zabdanA zabdathI jhaghaDA che. baMne zabdo banAvaTI che." kyAre paNa na sAMbhaLyA hoya tevA zabdo munijIe kahyA tyAre sabhAmAM khAmozI chavAI gaI. A zabdothI apamAna lAgyuM hoya tevo bhAva zrotAo anubhava karI rahyA hatA. kharekhara, A zabdo zAstramAM nathI eTale koI bolI zake tema na hatuM. pariNAma e AvyuM ke digaMbara samAje pharIthI mahArAjazrIne bolAvavAnuM sAhasa na karyuM. paraMtu eka satya jarUra ujAgara thayuM hatuM. Aje digaMbara ane zvetAMbara e baMne zabdo nirmaLa jaina samAja para AvaraNa banI gayA che. kharuM pUcho to jaina dharma zabda svayaM paryApta zabda che. tene koI vizeSaNanI jarUra nathI. paraMtu jyAre vADAbaMdhI thAya tyAre AvA zabdonI nitAMta jarUra paDe che ane vidvAna loko eka navuM vizeSaNa lagAvI eka navuM kUMDALuM UbhuM kare che. rAyabahAdura haracaMdajI jaina pote ekatAnA premI hatA. teo A vyAkhyAthI khUba ja khuza thayA hatA ane pAchaLathI temaNe zrI jayaMtamunijIne abhinaMdana ApyA hatA. yuvAna vaya, vicAronI maulikatA ane navInatA, paraMparAthI cAlI AvatI rUDhigata mAnyatA karatAM taddana judI ja vAta, nirbhayatA ane sacoTatAthI vicAronI rajUAtane kAraNe jayaMtamunijI zrotAo upara eka amiTa chApa mUkI jatA hatA. bahoLo varga paraMparA ane sAMpradAyikatAnA vADAmAM baMdhAyelo hovAthI navIna vicArasaraNIne samajavAmAM ane apanAvavAmAM mUMjhavaNa anubhave te svAbhAvika che. paraMtu samajadAra, sujJa ane udAradila zrotA temanA krAMtikArI, samanvayavAdI ane udAratAvAdI vicArathI prabhAvita thayA vagara rahetA nahIM. e samaye paNa jayaMtamunijInI bhASAmAM jainonI ekatA mATeno raNakAra ane sAMpradAyikatA ane saMkucitatA sAmeno paDakAra ghaMTAIne Avato hato. e samaye AvA viSaya para bolavuM, ane te paNa eka sAdhu mATe, lagabhaga kalpanA bahAra hatuM. vADAbaMdhI sAmenI jhuMbezanA itihAsamAM zrI jayaMtamunijInuM nAma prathama haroLamAM raheze. digaMbara samAjane ApelA pravacana pachI munizrI hIrAlAlajInI vinaMtIthI doraMdA padhAryA. doraMdAmAM 5-7 ozavALa gharo hatAM. hIrAlAlajIne tyAM gharamaMdira paNa hatuM. bhAIoe pratidina maMdiramAM pravacanano sAro lAbha uThAvyo. amAro chello ghA! 3 307 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapAlajI - vicakSaNa vyaktitva : doraMdAmAM kanyAonI vizALa eka hAIskUla che. temAM pa00 kanyAo bhaNe che. A vidyAlayano paNa eka jANavA jevo namUnAdAra itihAsa che. zrI jayapAlajI nAI (vALaMda - hajAma) jJAtinA hatA ane pote hajAmatanuM kAma karatA. paraMtu ghaNA buddhizALI ane prabhAvazALI hovAthI rAjanetA jevuM kAma karatA. samAjasudhArAnI temanAmAM ghaNI dhagaza hatI. hajAmata bahu sArI karatA hovAthI lagabhaga badhA moTA mANaso temanI pAse hajAmata karAvatA. paraMtu jayapAlajI ghaNA ja vicakSaNa hovAthI hajAmatanI sAthe temanI bIjI paNa hajAmata karatA. saune vidyAlayanA nirmANanI vAta samajAvatA. temanI vAto sAMbhaLI loko sArAmAM sAro phALo ApatA. jayapAlajIe hajAmata karatAM karatAM hAIskUla baMdhAvI dIdhI. rAjakIya kSetre temanuM ghaNuM sanmAna hatuM. pUjya munizrInA paricayamAM AvyA pachI teoe ghaNI bhakti karI. te pravacana mATe munizrIne vidyAlayamAM laI gayA. jaina dharma vize bALakone ghaNuM jANavAnuM maLyuM. tyArabAda thayelI praznottarInA munizrIe sacoTa javAba ApyA. zrImAna sohanalAlajI duggaDa darzana karavA mATe rAMcI AvyA hatA. temaNe zrIyuta jAlamalajIno paricaya karAvyo. temanuM TATAmAM moTuM kArakhAnuM cAlatuM hatuM. moTA vyavasAyI ane udyogapati hovA chatAM temane saMgItano ghaNo zokha hatuM. teoe mAravADI ArogyabhavanamAM khAsa kAryakrama yojI munizrIne anupama bhajano saMbhaLAvyAM. rAMcImAM gaMgAmala budhiyAjIno paNa paricaya thayo. teo paNa moTA udyogapati ane karoDAdhIza hatA, chatAM mAnavatAvAdI vyakti dharAvatA hatA. pote bahu ja sAdAIthI rahetA hatA. sAdA vastramAM sadAcAranI mUrti jevA lAgatA hatA. temaNe samAjasevAnAM tathA dharmanAM ghaNAM moTAM kAryo karyA hatAM. temaNe paNa satsaMga bhavanamAM pravacana goThavI lAbha uThAvyo. mistrIbhAIo zrI hIrajIbhAI, premajIbhAI, prAgajIbhAI, lAlajIbhAI tathA keTalAka sonI bhAIo munizrInA khUba ja nikaTa paricayamAM AvyA. te saue rAMcI cAturmAsa mATe vinaMtI karI. rAmajI vAlajIe vacana ApyuM ke munizrI pharIthI Avaze tyAre vidyAlayanuM makAna ane satsaMga bhavana taiyAra thaI gayAM haze ane temAM cAturmAsa mATe birAjI zakaze. rAMcI eka premI bhaktonuM moTuM kendra banI gayuM. ahIM gujarAtI skUlanI sAme vrajabhavananA mAlika yupI.nA nivAsI varmA sAheba rahetA hatA. temano pUro parivAra dhArmika, satsaMgI ane nirAmiSa hato. teoe paNa munizrInI bhaktimAM ghaNo rasa lIdho. vrajabhavanamAM sthAnakavAsI jaina zrI viThThalabhAI ane zrImatI lIlAvatIbahena rahetAM hatAM. pote sarvisa karatA hatA, paraMtu saMto pratye temane apAra bhakti hatI. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 7 308 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekaMdare rAMcInI yAtrA ghaNI saphaLa thaI ane cAturmAsa mATe eka navuM kSetra taiyAra thaI gayuM. dhIrubhAInAM patnI zrImatI jayAbahena ghaNI jANakArI dharAvatAM hatAM. e ja rIte jhabakabahena, bhAIcaMdabhAInAM patnI kaMcanabahena, narabherAmabhAInAM putrI kAMtAbahena, gAyatrIbahena, kamalAbahena, sarajubAlA, saMtokamA, gaTubahena, lakSmIbahena vagere baheno niyamita hAjarI ApI khUba ja UMDo rasa letAM hatAM. sthAnanA abhAvathI badhAnAM nAma lakhI zakyAM nathI, paraMtu sau abhinaMdanane pAtra che. vana pradezamAM parIkSA : have pharIthI rAMcIthI vihAranI taiyArI thaI. cAIbAsA pahoMcatA pahelAM 24 mAIlanI jaMgalanI ghATI Ave che. e ghATImAM eka paNa sAruM ghara ke gAma nathI. jaMgalamAM hAthInAM jhuMDanA jhuMDa jovA maLatAM hatAM. be divasanA vihAra pachI muDahu AvyA. tyAM bajaraMgabalinuM suMdara maMdira che ane pAMca-cha mAravADI ghara che. gAyatrIbahena vagere bahenoe suMdara sevA bajAvI. tyArabAda juo eka divasa munirAjone kevI parIkSA thaI! rAMcIthI roja gocarI laI traNa-cAra parivAronI gADI AvatI hatI. zrI jayaMtamunijIe sUcana ApyuM ke badhA vArApharatI Ave to dUra sudhI sevA thaI zake. bhAIone A sUcana gamI gayuM. munionI sAthe sonu nAmano eka mANasa hato. teno bApa bImAra thatAM te sAmAnanA thelA sAthe cAlyo gayo hato. A rIte munio ekalA paDyA hatA. muDahuthI munirAjo jaMgalamAM eka DAka baMgalA para pahoMcyA. tyAM UtaravA sivAya kazI vyavasthA na hatI. agiyAra thayA, bAra vAgyA, paraMtu koI pharakyuM ja nahIM. pUjya tapasvI mahArAje to bAra vAgyA eTale upavAsanA paccakakhANa karI lIdhA ane bolyA ke have koI khaTapaTa na rahI. paraMtu zrI jayaMtamunijI tathA girIzamuni AhAranI AzAe koInA AvavAnI vATa jotA hatA. paraMtu koI na AvyuM te na ja AvyuM. rAMcImAM cAre parivAre vicAra karyo haze ke bIjuM koI ne koI gayuM haze. saravALe koI na AvI zakyuM. be vAge pUjya tapasvI mahArAja bolyA, "Aje saune upavAsa thayo che, eTale kAle to tame vihAra karI zakazo nahIM. mATe atyAre vihAra karI nAkho." teonI sUcanA pramANe munioe bheTa bAMdhI. DAka baMgale pANI paNa na maLyuM. cokIdArane pUchyuM to kahe ke, "bAladI tUTelA taLiyAnI che. huM to eka kilomITara dUra jaI jharaNAnuM pANI pI AvuM chuM." AvI paristhitimAM pharIthI ATha mAIlano vihAra karI traNe munirAjo bhUkhyA-tarasyA Tebo DAka baMgale pahoMcI gayA. rastAmAM eka basa UbhI rakhAvIne zrI jayaMtamunijIe rAMcI saMdeza mokalyo. amAro chello ghA ! ] 309 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMdezo maLatAM mistrI parivAranAM be bahenoe be Tiphina bharIne rAMcIthI darabAra sAthe mokalyAM. paraMtu Aje pAko aMtarAyano joga hato. rastAmAM basa khoTakAI gaI hatI. darabAre basamAM vAta karI ke munirAjo rAtre jamatA nathI. tethI basanA yAtrIo TiphinanI badhI vAnagI jamI gayA hatA. aMtariyALa jaMgalamAM khoTakAyelI basanA pesenjarone anAyAsa sAro lAbha maLI gayo. rAtre ATha vAge darabAra khAlI Tiphina sAthe Tebo pahoMcyA. bIje divase cAibAsA, rAMcI ane muDahu saMdeza pahoMcI gayo ke munirAjone upavAsa paDyo che. savAranA ATha vAgatA sudhImAM rAMcInI be, muDahunI eka ane cAibAsAnI eka maLI cAra gADIo Tebo pahoMcI gaI. savAranA aMtarAya pUro thayo. Aje munirAjo Tebo rokAI gayA. hajAro mAIlanI padayAtrAmAM A eka ja evo divasa hato ke jyAre sarvathA AhAra-pANI nA maLyAM hoya. choTAnAgapurano vanapradezaH tyArabAda vanazrIno AnaMda letA ane jaMgalI hAthIonA ToLAnuM darzana karatA munirAjo cakradharapura pahoMcI gayA. cakradharapuramAM relave ploTamAM premajI prAgajI ThekedAra sagRhastha hatA. bahArathI AvanArA saMta-mahAtmAone potAnA ghare ja utAratA. Akho parivAra sevAmAM joDAI jato. tyAM jainonAM paNa cAra-pAMca ghara hatAM. te badhA temanI kaoNlonImAM rahetA hatA. cakradharapura pahoMcatAnI sAthe ghaNA bhAI- baheno AvI pahoMcyAM. pUjya tapasvI mahArAja gujarAtImAM pravacana ApatA ane zrI girIzamunijI maMgalAcaraNa karI bhajano saMbhaLAvatA. thoDo upadeza paNa ApatA. temanI vANImAM madhuratA AvavAthI pravacana ghaNuM AnaMdajanaka banI jatuM. cakradharapuranI premabhaktino svIkAra karI munirAjo cAibAsA padhAryA. zrI dharamacaMdajI sarAvagI cAibAsAnA eka moTA maeNgneTa hatA. temaNe lAkhonA kharce digaMbara jaina maMdira baMdhAvyuM hatuM. rAMcInA rAyabahAdura haracaMdajInA nAnA bhAI jJAnacaMdajI jaine cAibAsAmAM vepArano sAro vikAsa karyo hato. tyAM gujarAtIonAM pAMca-cha gharo hatAM. dIpacaMdabhAI, bAbubhAI kaMdoI vagere bhAIo sukhI-saMpanna hatA. padayAtrA karI cAibAsA pahoMcavAthI AkhA samAjamAM harSa chavAI gayo hato. cAibAsAnI prajAe ghaNuM ja bhAvabhInuM svAgata karyuM. temAM zrI zarmAjI mokhare hatA. rAMcIthI cAMibAsA ane cakradharapurano rasto gADha jaMgala ane mITho kalarava karatA pANInAM jharaNAMo vaccethI pasAra thato hato. e jaMgalamAM vasatA tIrakAmaThAvALA, kALA ane zarIre majabUta AdivAsIonuM jIvana paNa adhyayanane yogya hatuM. e jaMgalavAsIo pUrAM vastra paNa paheratA nahIM. mahilA varga paNa nIcenuM eka vastra paherI kAmamAM mazagUla rahetI hatI. Adhunika sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 310 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananA dabANathI mukta, prakRtine khoLe 2matA 2matA jIvanayApana karI rahelA AdivAsIo ane vipula vanazrInA vaibhavanAM dRzya manoramya hatAM. cakradharapurathI munivRMda TATAnagara padhAryA. tyAMnA upAzrayamAM eka mahinAnI sthiratA karI. savA varSa pahelAMnAM bhakti ane sadbhAvabharelAM saMsmaraNo tAjAM thayAM. sAkacI tathA jugasalAImAM paribhramaNa karyuM. jugasalAInAM kapaDAMnI pherI karatA ozavALabhAIo vepA2I thaI gayA hatA. teo be mALanAM makAna dharAvatA thaI gayA hatA. jaina maMdira tathA upAzrayanI sthApanA karI dharmaArAdhanAmAM paNa tatpara hatA. A bhAI-bahenone ApaNA munirAjo mATe apAra sneha hato. teo mAnatAM hatAM ke pUjya tapasvI mahArAjanA caraNe paDyA pachI temano abhyudaya thayo hato. zrI narabherAmabhAI kAmANI sthAnakavAsI jaina saMghanA pramukha tarIke khUba sAruM kartavya bajAvI rahyA hatA. saMkalpa ane siddhi : TATAnagarano zeSakALa pUro karI, jayaMtamunijIe puruliyA ane cAsa thaI jhariyA tarapha prayANa karyuM. cAsa saMghano hajI udaya thayo na hato. bokAro sTIla sITIno paNa haju pAyo paDyo na hato. e ja rIte dhanabAda saMghano paNa haju udaya thayo na hato. paraMtu barmA tUTavAthI raMgUnathI cAra kuTuMba dhanabAda AvyA hatA. paraMtu dhanabAda saMghanI haju sthApanA thaI na hatI. pramukha saMgha jhariyA ja hato. jhariyAnuM cAturmAsa pUrA kolaphilDanuM cAturmAsa gaNI zakAya. na prathama katrAsa thaI jhariyA javAnuM hatuM. katrAsamAM aThavADiyAnI sthiratA hatI. katrAsa padhAratAM AnaMda chavAI gayo. katrAsamAM sthAnakavAsI ane derAvAsI gharo ThIka saMkhyAmAM thaI gayAM hatAM. jaina bhavananI AvazyakatA hatI. jhariyAthI paNa zrAvaka bhAIo pravacanamAM AvatA hatA. mukhya rastA upara jhariyAnA traNa zrAvaka bhAIonI jamIna vagara vaparAye ja paDI hatI. katrAsa saMghe prastAva mUkyo ke 'A jamIna maLe to sahelAIthI jaina bhavananuM nirmANa thaI zake.' vyAkhyAnamAM badhA bhAIonI hAjarImAM pUjya tapasvI mahArAje prastAva mUkyo ke "dharmasthAnaka mATe bhUmidAna karanAra vyakti mahApuNyazALI banI jAya che. ghaNI peDhI sudhI mANaso tene yAda kare che. emano parivAra paNa gaurava laI zake che." A vAtathI prabhAvita thaI jamInanA traNa mAlikoe ekasAthe ghoSaNA karI ke "katrAsanA zrIsaMghane ame jamIna arpaNa karIe chIe." dAtAoe sAthe sAthe eka zarata paNa mUkI : "jaina bhavana cha mahinAmAM baMdhAI javuM joIe." zrI devacaMdabhAIe dAtAonA paDakAra sAme bIDuM UpADyuM. temaNe cha mahinAmAM bhavananuM nirmANa pUruM karavAno saMkalpa jAhera karyo. e ja samaye jaina bhavana mATe phALo zarU thayo ane amAro chello ghA ! n311 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArI rakama lakhAI gaI. cha mahinAmAM katrAsa jaina bhavananuM nirmANa thayuM. tenI sAthenI jamInamAM jaina derAsara ane sanAtana dharmanA mahAdevanA maMdiranuM paNa nirmANa thayuM. AkhI jamIna dharmanagara jevI banI gaI. katrAsamAM munirAjoe jaina bhavananA nirmANanI preraNA ApI, jhariyA cAturmAsano zubhAraMbha karyo. jhariyAno jaina upAzraya nAno hovAthI cAra mahinA mATe lohANA mahAjana vADI mAMgI hatI. temaNe koI paNa cArja vagara potAnI vizALa vADI cAra mahinA mATe arpaNa karI hatI. kharekhara lohANA samAja abhinaMdanane pAtra che. samAjanuM sthAna hovAthI dareka dharmanA mANaso saraLatAthI pravacanamAM AvI zakatA hatA. zrI girIzacaMdra muni surIlI baMsarI bajAvI saunuM mana mohI letA hatA. tyArabAda kAThiyAvADI bhASAmAM pUjya tapasvI mahArAjanA cAbakhA sAMbhaLavA maLatA hatA. zrI jayaMtamunijI hindImAM ja pravacana ApatA. jhariyAmAM jJAna, darzana, cAritra ane tapanI utkRSTa ArAdhanA thaI ane vIrakRpAthI cAturmAsa sarasa rIte paripUrNa thaI gayuM. cAturmAsa daramiyAna pUjya tapasvI mahArAje jaina upAzrayanA punaruddhArano prastAva mUkyo. phattehapura mahollAmAM taLiyAvALo upAzraya hato ane mATInI dIvAlo hatI. tyAM navuM jainabhavana banAvavuM tema zrIsaMghe nakkI karyuM. pUjya tapasvI mahArAja phALA mATe preraNA ApavAmAM ghaNA ja kuzaLa hatA. temanA prabhAve kAma jhaDapathI pATe caDI jatuM. zrI kanakabhAI saMghavI, kanaiyAlabhAI modI tathA zaMkarabhAI sahita sau bhAIoe bIDuM uThAvyuM ane eka varasamAM jaina upAzrayanuM nirmANa pUruM karavAno saMkalpa karyo. jhariyA cAturmAsa paripUrNa karI gurudeva khokhANI parivAranA AgrahathI dhanabAda AvyA. tyAM khokhANI hAusanA vizALa bhavanamAM munIzvaro UtaryA. gaMgAno aitihAsika taTapradezaH jhariyAthI pUjya tapasvI mahArAje gADI ane rasAlo sAthe na rAkhavAno nirNaya karelo, kAraNa ke tenAthI prapaMca vadhI jAya che ane dareka sthaLe vadhAre rokAIne lAbha ApI zakAto nathI. have phakta eka hIrAsiMga ja sAthe hato. jarUrI sAmAna hIrAsiMga potAnA khabhe upADI leto. dhanabAdathI bhAgalapura javAno nirNaya karyo. dhanabAdathI gAbhAbhAInI koliyArI upara AvyA. gAbhAbhAI brAhmaNa hatA, paraMtu kanakabhAI, zaMkarabhAI vagere temanA mitramaMDaLamAM hatA tethI munijInI bhaktimAM joDAI gayA hatA. munizrI haju temano apUrva sneha yAda kare che. barAkaramAM baMne sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 312 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAIo zrIyuta amRtalAla tathA rasikabhAI bhaktimAM tatpara hatA. lalitAbahena temaja maMjulAbahena sevAmAM Ubhe page rahetAM. teo mahemAnonuM Atithya khUba ja jALavatAM. munizrI barAkaranI bahAra mahAvIra zeThanA bagIcAmAM UtaryA. mahAvIra zeThano dIkaro sAdhusaMtothI nArAja raheto. te mAnato hato ke sAdhuo khUba ja kharcALa hoya che ane nAnA prakAranI lIlAomAM racyA-pacyA rahe che. te ApaNA munizrIone maLavA mATe AvyA tyAre koI prakAranA ADaMbara vagaranA jaina sAdhuonA AcAravicAra ane jIvanacaritra joI ghaNA ja prabhAvita thayA. temaNe kahyuM ke, "huM sAdhuone mAnato na hato. paraMtu have mArA vicAra badalAyA che. ApanA jevA tyAgI saMto to ghaNA ja upakArI che." temaNe munizrIne bagIcAmAM vadhu samaya rokAvA mATe Agraha karyo. jayaMtamunijI barAkarathI jAmatalA AvyA. jAmalAmAM zivamaMdiramAM UtaryA. koI paNa prakAranuM sAdhana sAthe na hovAthI zrI jayaMtamunijI gocarI mATe jatA. kyAreka girIzamunine sAthe laI jatA. have juo tenAthI viparIta eka ramUjI udAharaNa ! hIrAsiMga TekavALo hato eTale hoTalanuM jamato nahIM. hIrAsiMga mATe paNa munirAja thoDI ciMtA karatA. munio je zaMkaranA maMdiramAM UtaryA hatA tyAM eka mAravADI zeTha AvyA hatA. zrI jayaMtamunijIe zeThane pUchayuM, "zeThajI, amAro eka mANasa che. tene ApanA ghare jamADazo?" zeThajI AkAza tarapha najara karIne bolyA, "hA, eka mANasane khavaDAvIzuM. cAra roTalI vadhAre karIzu." tyAra pachI teo bolyA, "e mANasane mArI sAthe laI jauM . e ghara kyAM gotaze." hIrAsiMgane temanI sAthe mokalyA pachI zrI jayaMtamunijI gocarIe nIkaLyA. ajANyAM gharomAM javAnuM hatuM. lagabhaga gharo baMdha hatA. munijI AgaLa vadhyA. tyAM eka daravAjo khullo hato. munizrIne khabara na hatI ke A e ja gharano daravAjo che jyAM zeTha hIrAsiMga laI gayA hatA. | munizrIe praveza karyo tyAre zeTha osarImAM ja UbhA hatA. munijIne joIne te khUba hasIne ane kaTAkSathI bolyA, "vAha, tame to khUba cAlAka cho. pahelA mANasa mokalyo, have tame padhAryA. tyAre ja bolyA hota to zuM vAMdho hato?" munijIe khulAso karyo, "zeThajI, mane khabara na hatI ke A daravAjo ApanA gharano che." zeThe bIjuM tIra choDyuM, "have vadhAre cAlAkI na karo. tamane paNa be roTalI ApuM chuM. koNa jANe, sAdhuo paNa mAgavAmAM hoziyAra thatA jAya che." chevaTe zeThanA kahevAthI munizrIne AhAra to levo ja paDyo. jayaMtamunijI kahe che ke zeThe je prahAra karyo teno ghA atyAra sudhI rujhAyo nathI. amAro chello ghA ! 313 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munijI gocarI laIne AvyA tyAre niyamitapurathI zAMtibhAI darzana karavA mATe padhAryA hatA. temaNe pUchyuM, "mahArAjazrI, vihAramAM sAthe koNa che? zuM vyavasthA che ?" munizrIe gocarIno kisso saMbhaLAvyo. zAMtibhAIne paNa hRdayamAM coTa lAgI gaI. temaNe tarata ja nirNaya laIne kahyuM, "AvI rIte vihAra na thaI zake. ame zrAvako zuM kAmanA chIe? Apa AjJA Apo. huM bhAgalapura sudhI tamArI sAthe AvIza. sAMja sudhImAM mArI gADI laIne badhA sAmAna sAthe pAcho AvuM chuM." tapasvI mahArAje nA pADI, paraMtu teo mAnyA nahIM. sAMjanA teo gADI, nokara-cAkara ane sAmAna-rasAlA sAthe AvI gayA hatA. temaNe bhAgalapura sudhI sAthe cAlavAno nirdhAra jAhera karyo. zAMtibhAI AvyA eTale pharIthI vihArano ThATha goThavAI gayo. munizrI madhupura thaI dumakA padhAryA. have saMthAla paragaNAno pradeza AvI gayo hato. pharIthI nAnAMmoTAM AdivAsI gAmo jovA maLyAM. choTA nAgapura ane dumakA baMne AdivAsI kSetra hovA chatAM thoDo phera hato. ahIM saMthAla lokonI saMkhyA vadhAre che. choTA nAgapura tarapha muMDA ane urAva jAti vadhAre che. ahIMnA saMthAla pramANamAM vadhu zikSita che. saMthAla paragaNAmAM nAnImoTI pahADIo ane jaMgalo che, paraMtu te bhayAnaka nathI. gAmegAma rastAmAM bhajanakIrtana thatAM tathA pravacana goThavAtAM hatAM. maMdAragirinuM digaMbara tIrthakSetra : dumakAthI bhAgalapura ekaso kilomITara dUra che. rastAmAM parvata upara maMdAragiri jaina tIrtha Ave che. A digaMbara tIrthakSetra che. digaMbara itihAsa pramANe ahIM bhagavAna mahAvIre dezanA ApI hatI. ahIM zvetAMbaro yAtrAe AvatA nathI. phakta digaMbara jaino ja Ave che. pahADanI taLeTImAM moTI jaina dharmazALA che. munivaro tyAM rokAyA. jayaMtamunijI tathA girIzamuni pahADa upara yAtrA karI nIce AvyA. parvata ghaNo ja raLiyAmaNo ane suMdara che. nAma pramANe guNa che. maMdArano artha "indrano bagIco" athavA "svarga' thAya che. bIjA artha pramANe "zAMtipUrvaka mastIthI cAlanAra' paNa maMdAra kahevAya che. kharekhara, A maMdAragiri indranA bagIcA jevo che ane parvata pote cAlatA cAlatA Ubho rahI gayo tevuM dazya najare paDe che. ApaNA munione zvetAMbara ke digaMbarano koI bhedabhAva na hato. badhAne samadRSTithI ja nihALatA hatA. maMdAragirinI yAtrAthI temanA manamAM prasannatA thaI. bhAgalapura ane aitihAsika caMpApurI : bhAgalapura pahoMcatAM puna: gaMgAjInAM darzana thayAM. kayAM haridvAranI gaMgA, kyAM kAnapuranI gaMgA? banArasa pahoMcatAM to gaMgA gAMDItUra thAya che. aDhaLaka jaLapravAha vadhI jAya che. jayaMtamunijIe sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 314 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haridvAranI gaMgA joI hatI ane atyAre bhAgalapuranI gaMgA joI rahyA hatA. haridvAranI sarakhAmaNImAM bhAgalapuranI gaMgAmAM so gaNo pravAha dekhAya che. uttarakhaMDa ane nepALanI moTI nadIo gaMgAmAM maLe che. e ja rIte pazcima ane dakSiNanI paNa ghaNI nadIo gaMgAmAM aDhaLaka pANI ThAlave che. bhAgalapura pahoMcatAM pahoMcatAM to gaMgA pUrI jobanavaMtI banI che. gaMgAjInA dhasamasatAM pANI bhAgalapuranAM caraNonuM prakSAlana kare che. joke atyAre to gaMgA nadI zaherathI be mAIla upara tarapha khasI gaI che. paraMtu gaMgAjIno Akho paTa zaheranI sAthe joDAyelo che. pUra Ave tyAre Akho pradeza vAMsabhara pANIthI DhaMkAI jAya che. jyAre gaMgAnAM pANI haTI jAya che tyAre AkhA pradezamAM gaMgAnAM pANI mAkhaNa jevo kAMpa mUkI jAya che ane kheDUtone lAbhamAM aDhaLaka ghauMno pAka maLe che. munIzvara jyAre bhAgalapura pahoMcyA tyAre ghauMnAM lIlAMchama khetaro udayamAna thaI gayAM hatAM. dazya atizaya manoramya hatuM. bhAgalapuranuM prAcIna caMpApurI nAma che ane jainatIrtha che. duHkhanI vAta e che ke caMpApurI jainatIrthanI AsapAsa eka paNa jainanuM ghara nathI. badhA kApaDa vaNanArA julANa - musalamAnonAM ghara che. phakta caMpApurInuM maMdira ane dharmazALA ja jainanA hAthamAM che. - jayaMtamunijInI dRSTimAM "satI subhadrAno' aitihAsika prasaMga pragaTa thavA lAgyo. nadI taraphanA gaDhamAM haju paNa eka bArI baMdha che. ema kahevAya che ke subhadrAe kahyuM hatuM ke "A bArI baMdha rAkhuM chuM. mArI pAchaLa koI paNa satI nArI tenA satItvanA baLe e bArI ughADI zake che." paraMtu haju sudhI koI nArIe A bArI upara potAnuM satItva ajamAvyuM nathI. have bArInI avasthA paNa jIrNa thaI gaI che. ApaNAM tIrtho sAthe joDAyelI AvI aitihAsika ghaTanAo AdhyAtmika upadeza ApI jAya che. caMpApurInuM pUruM nirIkSaNa karIne munizrI bhAgalapura zaheramAM padhAryA. ahIM zvetAMbara - digaMbara baMne maMdiro pAse pAse che. munizrI digaMbara jaina maMdiramAM padhAryA. zrI jayaMtamunijI samayasAra' upara pravacana ApatA hatA, tethI temAM lokone vadhAre rasa paDyo. jotajotAmAM tyAMno digaMbara samAja ghaNo prabhAvamAM AvI gayo ane munivaronI khUba ja bhakti bajAvI. have niyamitapuravALA zAMtibhAI pAchA pharyA. temaNe cheka bhAgalapura sudhI khUba ja sArI sevA bajAvI. ahIM kalakattAvALA kAnajI pAnAcaMdanI peDhI hatI. temaNe paNa satsaMgano lAbha lIdho. vijaya rAmacaMdrasUrijI mahArAjanuM milana : e samaye zvetAMbara samAjanA prakhara AcArya dharmadhuraMdhara zrI vijayarAmacaMdrasUrijI mahArAja caMpApurInI yAtrAmAM bhAgalapura padhAryA. teo premasUri saMpradAyanA gAdIpati hatA. teo ghaNA custa mahAtmA hatA. temanAM vyAkhyAnono derAvAsI samAja para ghaNo prabhAva hato. zrI jayaMtamunijI amAro chello ghA! 315 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAja girIzamunine sAthe laI, sAme pagale teozrIne maLavA gayA. zrI rAmacaMdrasUrijI mahArAja ATalA ucca koTinA prakhara AcArya hovA chatAM teozrIe jayaMtamunizrIne ghaNo Adara Apyo. digaMbara bhAIo paNa sAthe AvyA hatA. zrI jayaMtamunijIe AcAryajI sAthe sArI evI tattvacarcA karI. digaMbara tathA zvetAMbara mUrtinA mULabhUta zA pharaka che te bAbatanI carcA hatI. zvetAMbara samAja bhagavAnanI mUrti gRhastha rUpe sthApe che ane temane alaMkAra vagere caDAve che. dravyanikSepano upayoga kare che. digaMbara tyAgaavasthAnI mUrtinI sthApanA kare che. eTale temane koIpaNa prakAranA parigrahathI mukta rAkhI AMkho paNa caDAvatA nathI. kAraNa ke bhagavAnane kevaLajJAna che. teo bhAvadIkSita ane bhAvanikSepano upayoga kare che. A che maulika aMtara. te bAbatano khulAso karyA pachI mUrtinI bAbata koI vivAda raheto nathI. Aje zvetAMbaro digaMbara maMdiramAM jatA nathI ane digaMbaro zvetAMbara maMdiramAM jatA nathI ane bheda vadhato jAya che. tattvadRSTine svIkAra kare to pariNAma sAruM Ave. zrI vijayarAmacaMdrasUrijI mahArAja zrI jayaMtamunijInI prajJAthI khuza thayA ane hRdayathI AzIrvAda ApyA. gaMgAnA kinAre kinAre ? bhAgalapura pachI gaMgAjInA kinAre kinAre vihAra karI, rAjagaMja thaI Ajima geja ane jiyAgaMja tarapha javAnuM nakkI karyuM hatuM. rAjagaMja e mogalAI kALanuM aitihAsika sthaLa che. ema kahevAya che ke mogalonA samayamAM calaNI sikkAo ahIM rAjagaMjamAM taiyAra thatA hatA. e vakhate kalakattAnuM astitva na hatuM. dilhIthI sIdho saMbaMdha murzIdAbAda sAthe hato. e vakhatano jI. TI. roDa banArasathI paTanA thaI, gaMgAnA kinAre muMgerano ilAko pAra karI, bhAgalapurane sparza karI, rAjagaMjathI sIdho murzIdAbAda jato hato. jyAre atyArano jI. TI. roDa vArANasI pachI dakSiNamAM vaLAMka laI, jUnA mArgathI chUTo paDI, rANIgaMja ane bardavAna thaI kalakattA tarapha jAya che. kharuM pUcho to atyAre munivaro 400 varasa purANA mogalAI kALanA rastA upara vicaraNa karI rahyA hatA. sAthesAthe gaMgAjIno pravAha vahI rahyo hato. pratidina gaMgAjInAM darzanathI anero AnaMda Avato hato. munizrI have zuddha baMgALamAM pahoMcyA hatA. baMgALI bhASA, baMgALI raheNIkaraNI ane pukurano pradeza AvI gayo hato. A pradezamAM vAMsa ghaNA thAya che. pahADI pradeza pachI zuddha medAnI ilAko AvI gayo hato. mAIlo sudhI dhAnanAM (cAvalanAM) khetara dekhAya che. gaMgAjInuM pANI bephATa vahI rahyuM hatuM. lAgatuM hatuM ke have gaMgAjI badhuM pANI potAnA peTamAM samAvI zakaze nahIM ane tenI be dhArAo thaI jaze. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 9 316 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munizrI jAMgIpura padhAryA. gayA varase jAMgIpuramAM bhayaMkara pUra AvavAthI ghaNuM nukasAna thayuM hatuM. relavelAina tUTIne gaMgAjImAM khovAI gaI hatI. jAMgIpura gaMgAjInuM chelluM kendra che. tyArabAda gaMgAjInI be dhArA thAya che. eka dhArA, je padmA kahevAya che, te sIdhI pUrvamAM baMgalAdezamAM jAya che. tyAM brahmaputra nadI sAthe tenuM milana thAya che. jyAre bIjA dhArA, je bhAgIrathI kahevAya che, te dakSiNa tarapha vaLI, hugalI nadIne maLI, kalakattA jAya che. Ama gaMgAjInuM aDhaLaka pANI be bhAgamAM vaheMcAI jatAM tenA jobananuM jora ochuM thAya che. akhaMDa gaMgA jAMgIpura sudhI nihALI zakAya che. tyAM jainonAM so ghara che. munizrI digaMbara jaina maMdiramAM be divasa padhAryA. tyAM mahAvIra jayaMti manAvavAmAM AvI. have AjimagaMja tathA jiyAgaMjanAM jainamaMdiro najIka AvI gayAM hatAM. mogalAInA samayamAM A kSetramAM 3,000 jainonAM ghara hatAM. musalamAnonuM jora vadhyA pachI murzIdAbAdanI sAthesAthe jainonI paNa jAhojalAlI vadhI hatI. jagatazeThanI padavI ApI bAdazAhe ghaNuM sanmAna karyuM. kharuM pUcho to A jaino rAjA jevo vaibhava bhogavatA hatA. jainoe potAnI saMpattino saduupayoga karI vizALa maMdiro baMdhAvyAM hatAM. atyAre AmigaMja ane jiyAgaMjanI vacce 14 maMdiro che. gaMgAne eka kinAre AjimagaMja che ane sAme kinAre jiyAgaMja che. bAdazAhoe A pradeza jItyA pachI zaherane muslima nAmo ApyAM che. AjimagaMjamAM atyAre paNa lagabhaga so-doDhaso jeTalAM jainonAM ghara che. badhAM gharo sukhI-saMpanna ane dharmamAM raMgAyelAM che. tenA rItarivAjamAM haju paNa vaibhavanAM cihno dekhAya che. sarakAre jamInadArI laI lIdhA pachI teo Arthika dRSTie tUTI gayA che. bhaktibhAva ane saMtonI sevAmAM tatpara rahe che. ahIM sudhI tyAgI sAdhuo AvI zakatA nathI tethI jaina jatioe gAdI sthApI hatI. munirAja jiyAgaMja gayA tyAre gAdI para karamacaMdajI jati birAjamAna hatA. karamacaMdajI khUba ja ucca vicAranA, sadAcArI, gAMdhIvAdI vicArathI raMgAyelA, khAdIdhArI AcArya hatA. temanI sAthe khUba ja sAro vArtAlApa thayo. teoe A pradezano Akho itihAsa jaNAvyo. ahIMnAM maMdiromAM karoDonI kiMmatanA hIrA, mANeka, nIlama ane motInI paNa mUrtio che. atyAre mUrtio khUba kaDaka jAptAmAM rAkhavAmAM AvelI che. khAsa rajA meLavyA pachI ja darzana karI zakAya che. premI bhAIoe munizrIne gupta bhaMDAramAM rAkhelI bahumUlya mUrtionAM darzana karAvyAM. te sivAya tyAM eka kasoTI maMdira paNa che. je paththara upara sonAne ghasIne parIkSA karavAmAM Ave che tene kasoTI paththara kahe che. AkhuM maMdira kasoTI paththarathI baneluM che. A paththara ghaNo ja kIMmatI hoya che. mUrtio jotAM ema lAge ke je zrAvakoe bhagavAnanAM biba banAvavAmAM karoDonI saMpattino tyAga karyo che te bhaktibhAvathI keTalA otaprota haze ! dhanya che temanA bhaktibhAvane! AvA vizALa maMdira banAvI zrAvako potAnI amara kIrti mUkI gayA che ane jaina zAsananI dhajA amAro chello ghA! 317 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharakAvI gayA che. prAcIna kSetronuM nirIkSaNa karatAM munirAjo gadgada thaI gayA hatA. zrI jayaMtamunijIne paganA paMjAmAM sojo AvI javAthI ahIM lagabhaga 27 divasa rokAvAnuM thayuM. zrI girIzacaMdrajI muni vaDIla munionI hRdayapUrvaka sevA bajAvI rahyA hatA ane sAthe sAthe pravacanamAM paNa joDAIne sevAmAM tatpara rahetA hatA. ahIM munirAjoe AyaMbilanuM anuSThAna karAvyuM, jemAM nevuM nAma lakhAyAM hatAM. samUha AyaMbila thavAthI saMghanA utsAhamAM vRddhi thaI. bAdazAhanI karoDanI saMpatti jagatazeTha saMbhALatA. ahIM jagatazeThanI nava peDhIno itihAsa maLe che. uttarottara nava jagatazeTha thaI gayA. kahevAya che ke jagatazeThanA palaMgamAM nIlama jaDelAM hatAM. kharekhara, jainono A jhaLahaLato samaya bAdazAha tathA aMgrejono saMdhikALa hato. aMgrejo kapaTathI bAdazAhanuM rAja toDI rahyA hatA. e vakhate klAiva aMgreja kaMpanIno prathama gavarnara hato. teNe amIcaMdane Ubho karyo ane mogala viruddha teno upayoga karyo hato. amIcaMda jaine parivArano hato. itihAsamAM amIcaMda dezadrohI tarIke kalaMkita thaI gayo che. chevaTe klAivanA dagAno zikAra thavAthI amIcaMda gAMDo thaI gayo hato. A badhAM maMdiro jotAM te samayanI jainonI jAhojalAlI ane bhakti sArI rIte jANI zakAya che. sammetazikhara, rAjasthAna, gujarAta ane pAlItANAmAM A jaina bhAIoe vizALa maMdira bAMdhI AkhA bhAratamAM potAnI kIrti phelAvI hatI. te samaye raMjanasUrijI vidvAna AcArya hatA. teoe jainone khUba ja sArI preraNA ApI hatI. aMgreja sarakAranuM rAja sthapAyA pachI jainoe bAdazAho sAthe saMparka ochA karI aMgreja sAhebo sAthe hAtha milAvyA hatA. munIzvaro A kSetranuM dhArmika, sAmAjika ane aitihAsika UMDuM adhyayana karI AjimagaMjathI murzidAbAda padhAryA. hAla murzIdAbAda bhAMgIne bhUko thaI gayuM che. bAdazAhanA vakhatanA aitihAsika bhAMgelatUTela mahelo jovA maLe che. mAladA ane murzIdAbAdano anubhava laI, pUrvanI yAtrA pUrI karI, munirAjo have puna: pazcima tarapha vaLyA. AjimagaMjanA nivAsa daramiyAna kalakattAthI seMkaDo bhAI-baheno darzanArthe AvyAM hatAM, teoe kalakattAnI vinaMtI karI hatI. paraMtu atyAre avasara na hato. munirAjo murzIdAbAda pAra karI sUMthiyA tarapha vaLyA. rastAmAM moTuM gAma kAMdI paDatuM hatuM. kAMdIno vepAra ghaNo sAro che. paraMtu Azcarya e thatuM hatuM ke vepAranuM AvaDuM moTuM mathaka hovA chatAM tyAM eka paNa ghara mAravADInuM ghara na hatuM. AkhuM gAma baMgALI prajAnuM hatuM ane vepAra paNa temanA hAthamAM hato. munirAjo vaiSNava maMdiramAM UtaryA. Aje koI paNa zrAvako sAthe na hatA. sevAmAM phakta hIrAsiMga hato. AgaLa lakhyA mujaba A vihAramAM koI paNa jAtanI rasoDAnI vyavasthA rAkhavAmAM AvI na hatI temaja saMghanA kharce mANaso ke gADI rAkhavAmAM AvyAM na hatA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 318 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMgALI vaiSNavonI bhaktiH kAMdI madhya baMgALanuM zahera hovAthI tyAM koI paNa zrAvako AvavAnI saMbhAvanA na hatI. Aje kasoTI hatI. maMdiramAM UtaryA pachI lAgatuM hatuM ke Aje gocarI-pANI maLavA muzkela che. eTalAmAM keTalAMka baMgALI baheno darzana karavA AvyAM ane baMgALImAM pUchyuM, "ApanAra sevA hoya che ?" (ApanI jamavAnI vyavasthA thaI che?) A vaiSNava saMpradAyamAM sAdhusaMtone jamADavAne sevA kahe che. tyAre zrI jayaMtamunijIe javAba Apyo ke, "AmarA bhikSA kare AhAra grahaNa karI. kiMtu ApanArA samasta bAMgAlI mAMsa-mAcha khAo. zeI janya AmarA bhojanera janya bhikSA grahaNa karate jAI naya." (ame bhikSA grahaNa karIne bhojana laIe chIe. paraMtu tame baMgALIo mAMsamacchI khAo cho eTale ame bhikSA mATe nathI gayA.) A sAMbhaLIne baheno bolyAM, "bAbA re, AmarA khATI vaiSNava. AmarA mAMsa, mAcha, lasuna, pyAja kichuM khAyanA. AmarA zuddha nirAmiSi." (bApa re, ame zuddha vaiSNava chIe. ame mAMsa, macchI, lasaNa pyAja-DuMgaLI paNa nathI khAtAM. ame zuddha zAkAhArI chIe.) ATaluM sAMbhaLyA pachI zrI jayaMtamunijI UMDA UtaryA. A vaiSNava bhAI-bahenonA mAhola alaga ja che. teo badhAM zuddha zAkAhArI che. teoe hRdayapUrvaka gocArI mATe AmaMtraNa ApyuM. lakhatAM AnaMda thAya che ke A bhAIo ane bahenonA paricayamAM AvatAM jANavA maLyuM ke temanA AcAravicAra ghaNA zuddha che ane teo ghaNA sArA saMskAra dharAve che. caitanya gaurAMga mahAprabhu baMgALamAM thaI gayA. lAkho mANasone temaNe vaiSNava banAvyA ane temane mAMsAhArathI mukta karyA. temaNe potAnA saMpradAyamAM zuddha zAkAhAranI sthApanA karI. e paraMparAmAM hajAro baMgALI atyAre paNa nirAmiSa che. kAMdImAM jyAM upavAsa karavAnI nobata AvI hatI tyAM zuddha AhAra-pANI maLI gayAM ane munionI vihArayAtrAmAM eka navo anubhava noMdhAyo. kAMdImAM eka divasa vadhu rokAyA. have koI jAtanI ciMtA hatI nahIM ke gocarI-pANInuM zuM thaze ! aNadhAryA saMyoga: pUjya tapasvI mahArAjanA sAMsArika moTA putra ane zrI jayaMtamuninA sAMsArika moTAbhAI amRtalAlabhAI (bacubhAI) temanA eka sAthIne laI kAThiyAvADathI darzana karavA mATe nIkaLyA hatA. teo samAcAra meLavatA meLavatA murzIdAbAda sudhI pahoMcyA hatA. tyAM paNa muni mahArAjanAM darzana na thatAM teo thoDI hiMmata hArI gayA hatA. eTalAmAM koIe temane batAvyuM ke moDhA para kapaDAM bAMdhelA sAdhuo kAMdI tarapha gayA che. pAchI temaNe hiMmata karI ane kAMdInA raste AgaLa amAro chello ghA ! ] 319 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhyA. saubhAgyathI teo samayasara kAMdI AvI pahoMcyAM. munionAM darzana thavAthI temane apAra harSa thayo. pUjya tapasvI mahArAja bolI UThyA, "are bacu, tuM ahIM kyAMthI? tuM ahIM kevI rIte pahoMcyo?" bacubhAIe paNa thoDe dekhAva karyo. "zuM karIe? tame AvA ADA raste rajhaLapATa karo cho! A to sAruM thayuM ke chevaTe darzana thayAM. nahIMtara ame seDhe AvIne zirAmaNa karyA vagara pAchA jAta. murzIdAbAdathI ja pAchA pharavAnA hatA. nirAza thaI gayA hatA. A to tamArA tapobaLe koIe khabara ApyA. camatkAra thayo ane ame ahIM AvI pahoMcyA. tamArI pAchaLa A bicArA girIzamuni keTalA dUbaLA thaI gayA che? AvuM badhuM na karo ane koI sArI jagyAe rokAva to vAMdho zuM che?" teo potAnI sAthe thoDAM phaLa ane kAkaDI lAvyA hatA. badhuM sUjhatuM thayuM tyAre vahorAvIne lAbha lIdho. Ama acAnaka kaThaNa vihAramAM bacubhAI maLI javAthI moTI rAhata thaI. kAMdIthI seMthiyA sudhI teo vihAramAM sAthe rokAyA. kAMdIthI paga upADyo tyAM sethiyAnA zrAvako AvI pahoMcyA. vihAranuM badhuM taMtra goThavAI gayuM. have gocArI pANInI ciMtA na rahI. zrAvako potAno dharma bajAvatA hatAM. have seMthiyA hAthaveMtamAM hatuM. Akho rasto kAco hato. A khetIpradhAna deza lIlAM zAkabhAjIthI bharapUra hato. baMgALanI bhaktinuM to pUchavuM ja zuM? zrI jayaMtamunijIne sUtra hAtha lAgI gayuM hatuM eTale gAmamAM jatAM ja vaiSNava gharanI pUchaparacha karatA. khATI (zuddha) vaiSNava maLI jAya tene gocArI-pANIno lAbha devAnuM cUkatA nahIM. bacubhAI khUba ramUjI svabhAvanA hatA. sethiyAnA cAra-pAMca mAravADI bhAIo vihAramAM sAthe hatA eTale Akho rasto AnaMdamaya banI gayo. seMthiyAnI bhaktino ullekha ApaNe AgaLa karI gayA chIe. atyAre pharathI seMthiyA AvatA te lokono ucharaMga khUba vadhI gayo hato. seMthiyA mATe munirAjo khUba jANItA thaI gayA hatA. A vakhate paNa seMthiyAmAM paMdara divasano mukAma hato. jayaMtamunijI seMthiyA pahoMcyA pachI kalakattAthI cAturmAsa pUruM karI pratApamalajI mahArAja, hIrAlAlajI mahArAja, lAbhacaMdrajI mahArAja Adi ThANA sAta vihAra karI seMthiyA padhAryA. saMto maLavAthI AnaMda AnaMda thaI gayo. saithiyAmAM sAdhu-saMmelana thavAthI seMthiyA saMghanA harakhano pAra na rahyo. bacubhAI be divasa rokAI sethiyAthI kalakattA thaI dezamAM cAlyA gayA. zrI pratApamalajI mahArAja ghaNuM ja sAruM pravacana ApatA hatA. pUjya tapasvI mahArAja, zrI jayaMtamuni mahArAja ane girIzamuni mahArAje pUrva pradezamAM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 320 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je kAma karyuM che ane Thera Thera jaina bhavanonI sthApanA karI, saMghone saMgaThita karI, zAsanaprabhAvanA karI che te badala AgaMtuka saMto sanmAna karavA mAgatA hatA. potAnA hRdayanA bhAvo ThAlavI zrI jayaMtamunine AzIrvAda ApavA mAgatA hatA. temaNe "samAjabhUSaNa'nI padavI ApI jayaMtamunijIne navAjyA ane apUrva snehasaMbaMdha sthApita karyo. saithiyAthI rANIgaMja sudhI badhA saMtoe sAthe vihAra karyo. zrI pratApamalajI mahArAje baMga saMpradAya sthApavA mATe prastAva mUkyo ane gaMbhIratAthI prayatna karyo. paraMtu kALa pAkyo nahIM hoya tethI pUjya tapasvI mahArAja A vicAramAM saMmata na thayA. pUjya tapasvI mahArAjane lAgyuM ke navo saMghADo sthApavAthI goMDala saMpradAyano saMbaMdha tUTI jaze ane eka prakArano vidroha gaNAze. mATe AvuM kazuM karavAnI temane jarUra na lAgI. temane je che te yathAvat - barAbara jaNAyuM. rANIgaMjamAM jaina bhavanaH seMthiyAthI rANIgaMja AvavAnuM nakkI hatuM. rANIgaMjamAM gopAlajIbhAI patirAe pUjya tapasvIjInI preraNAthI potAnI kImatI jamInanuM dAna karyuM. jaina bhavana mATe phALo thayo. Aje rANIgaMjanuM jaina bhavana ghaNAM varasothI ekadhArI sevA ApI rahyuM che. pUjya tapasvI mahArAja yoga maLatAM jaina bhavananI sthApanA karavAnuM na cUkatA. jene pariNAme rANIgaMja jaina bhavananI sthApanA thaI ane jaina saMghano udaya thayo. munIzvaro rANIgaMjathI barAkara ane anADA thaIne puruliyA padhAryA. A kSetromAM agAu vihAra thaI gayo hato eTale sthAnika zrAvako ane gujarAtI-mAravADI samAja jANItA hatA. ahIMnI janatA paNa munione oLakhatI thaI gaI hatI. puruliyAmAM digaMbara samAjano sAro evo paricaya thayo. zrIyuta indracaMdrajI jaina udAra dilanA hovAthI temanA mana upara ghaNA prabhAva paDyo. puruliyAmAM cAra divasanI sthiratA thaI. jamazedapura zrIsaMgha badhI taiyArI sAthe svAgata karavA mATe puruliyA pahoMcI gayo. have vihAranI kamAna jamazedapuranA bhIkhAbApAe saMbhALI hatI. balarAmapura, cAMDila thaI munizrI saradhAnAjI koThI upara rokAyA. girIzacaMdrajI muni sArA evA ghaDAI gayA hatA. sAdhujIvanamAM tatpara rahI, zrAvakone saMbhALavA, gurudevanI sevA karavI, ityAdi yogadAna ApI rahyA hatA. saradhAnA parivAra paMjAbI AryasamAjI hovAthI saMpUrNa nirAmiSa ane saMskArI parivAra hato. parivAranAM vRddha mAtuzrI ghaNAM ja bAhoza, bhaktinA raMge raMgAyelAM, madhurabhASI ane udAra hatAM. saradhAnAjIe samasta saMghanuM hArdika svAgata karyuM ane potAnA taraphathI jalapAnanI vyavasthA goThavI. jamazedapura cAturmAsa : I.sa.1954nuM cAturmAsa TATAnagaramAM nirdhArita thayuM hatuM. pUjya gurudeva prANalAla svAmIno amAro chello ghA ! ] 321 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamazedapura cAturmAsa mATe maMjUrIno AjJApatra AvI gayo hato. saMghamAM anero utsAha hato. Akho gujarAtI samAja, sAkacI ane jugasalAInA mAravADI bhAIo, osavALa jaina samAja, badhAM ja jANItA hatA. badhA gharomAM dharmano prabhAva vadhyo hato. zrIyuta cunIbhAI mAstara dareka kAmamAM AgaLa rahI, munione sAtA upajAvavAnI eka paNa taka javA na detA. zrI nirmaLAbahena gujarAtI skUla saMbhALatAM hatAM. teo cunIbhAI sAthenA sArA saMbaMdho jALavI bALAone badhI rIte taiyAra karI sAMskRtika kAryakrama ApatA hatA. kharuM pUcho to AkhI gujarAtI zALA badhA kAryakramamAM saMpUrNapaNe bhAga letI hatI. jhariyA cAturmAsa pachI lagabhaga chaso mAIlano (1000 kilomITa2) vihAra paripUrNa thayo hato. upAzrayanI pAse ja zrIyuta bhAIcaMdabhAI paMcamiyAnuM ghara hatuM. teoe vizrAMti mATe be rUma arpaNa karyA hatA. tethI pUjya tapasvIjI mahArAjane dhyAna-samAdhi ane lakhANamAM sAtA UpajatI hatI. TATA zrIsaMghe atithionI sevA mATe alAyaduM rasoDuM na kholatAM zrAvako vA2A pramANe potAnA ghera lAbha le tevI bhAvanA rAkhI hatI. jotajotAmAM AnaMda sAthe cAturmAsa vyatIta thaI gayuM. AkhA cAturmAsamAM jJAna, darzana ane cAritryanI utkRSTa ArAdhanA thaI. zrI girIzamuni bhajano saMbhaLAvI ane pUjya tapasvI mahArAja kAThiyAvADI bhASAmAM cAbakhA saMbhaLAvI pravacananA sAthiyA pUratA hatA. zrI jayaMtamunijI hiMdImAM pravacana ApatA hatA. zrIsaMghane traNe munizvarono uttama lAbha maLato hato. saurASTrathI upAzrayanA phALA mATe je bhAIo AvyA hatA tene jamazedapura saMghe sAro sahakAra ApI satkAra karyo hato. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka I 322 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lobhI ane jogIno anubhava vihArano hArano samaya najIka AvI gayo. kaliMga yAtrA mATe pUro nakazo taiyAra karyo hato. uDisAnuM prAcIna nAma kaliMga che. jamazedapurathI jagannAthapurI javuM hatuM. tyAMthI saMbalapurano sparza karIrAurakelA thaI rAMcI cAturmAsa mATe mAnasika niradhAra karyo hato. jamazedapurathI moTuM sTezana rAyaraMgapura ane tyArabAda bAlAsura AvatuM hatuM. paMdarathI vIsa nAmo vihAra sAthe cAlavA mATe lakhAyA. bAlAsura sudhInI javAbadArI jamazedapura zrIsaMghe lIdhI hatI. zaMkarabhAIne paNa vihAramAM AvavA mATe AmaMtrita karyA hatA. rAyaraMgapuramAM zrIyuta kezubhAI bagaDiyAe uttama sevA bajAvI. munizrIe tyAM 3 divasanI sthiratA karI ane jAhera pravacano ApyAM. ahIMnI hAiskUlamAM zrI jayaMtamunijI tathA girIzamunijI pravacana ApavA mATe padhAryA. ahIM orisAnI saMskRtinI jhalaka jovA maLI hatI. Akho parvatIya pradeza che. khetIvADI mATe sapATa jamIna bahu ja ochI che. badhAM khetaro UMcA-nIcA DhoLAvavALAM hoya che. ahIM cokhAnI pedAza vadhAre che, bAkInI Upaja nahIMvat che. garIbInI rekhA nIce janatAno bahoLo bhAga jIve che. jAnavaro paNa khUba ja nAnAM ane dUbaLAM hoya che. gAya aDadhA ke eka liTarathI vadhAre dUdha ApatI nathI. hindu samAja gAyone pUje che paraMtu gAyonI sevA karI zakato nathI. rAyaraMgapurathI bAlAsura pahoMcyA. aDadho rasto pAra thayA pachI parvatIya mALAo pUrI thaI hatI ane medAnI kSetra zarU thaI gayuM hatuM. dhAnanAM Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizALa kSetro dRSTigocara thavA lAgyAM. bAlAsuramAM jaina munionuM prathama vAra Agamana hovAthI zrIsaMghane ghaNo ja Azcaryano anubhava thato hato. ApaNA muni mahArAja vihAra karIne orisA sudhI pahoMcI gayA te bahu ja kahevAya. e vakhate vardhamAna phUlacaMdanI tyAM hAjarI hatI. vardhamAna bApAe AnaMdabharyA Azcarya sAthe kahyuM ke "amane svapnamAM paNa khyAla na hato ke ApaNA mahArAja ahIM hindustAnanA pUrva cheDe samudra sudhI padhAraze. bAlAsura saMghane Apa jevA saMtonI caraNadhUlino lAbha maLaze te amArI kalpanA bahAranI vastu hatI." bAlAsura zrIsaMgha haju saMgaThita thayo na hato, temaja saMghanI sthApanA paNa thaI na hatI. jaina bhavana ke upAzrayanuM astitva na hatuM. teonA bhaktimaya saMskAra saMto pratye UMDI bhAvanA abhivyakta karatA hatA. bAlAsura e dariyAkinArAnuM nAnuM evuM zahera che, temaja bAlAsura uDisAno mukhya jillo paNa che. jillAnuM kendra hovAthI bAlAsuranuM mahattva ghaNuM che. munirAjoe gujarAtI zALAmAM nivAsa karyo hato. gujarAtI samAja tarIke badhA bhAIo saMgaThita hatA. muni mahArAjanuM svAgata paNa gujarAtI samAjanA dhoraNe karavAmAM AvyuM hatuM. bAlAsuramAM dasa divasanI sthiratA thaI. tyAMnA moTA mAravADI zeTha rAmezvara bAbu agravAla pratidina pravacanamAM AvatA hatA. pU. tapasvI mahArAjano temanA para khUba ja prabhAva paDyo. bajAramAM temanI jamIna hatI. tyAM upAzraya bAMdhavAmAM Ave to badhAne khUba ja sagavaDatA rahe. pUjya tapasvI mahArAjanI preraNAthI zrI rAmezvara bAbue A jamIna zrIsaMghane arpaNa karI dIdhI ane e ja jamIna upara munionAM pagalAM karAvyAM. rAmezvara bAbunAM patnI paNa evA ja udAra ane bhaktivALAM hatAM. jamIna upara zAmiyANo bAMdhI prathama pravacana rAkhavAmAM AvyuM. zrI girIzacaMdra munie mIThA svare bhajana saMbhALavI saunAM mana mugdha karI dIdhAM. jemaNe dharmano pAyo nAkhyo hato evA rAmezvara bAbune zrI jayaMtamunijIe hindI pravacanamAM bAlAsura zrIsaMgha uparanA ghaNA ja upakAra badala abhinaMdana ApyAM. khaDakapurathI bacubhAI pUjArA bAlAsura AvI gayA hatA. teo paNa kaliMgAyAtrAmAM joDAyA. bacubhAInI icchA hatI ke munivarone caMDIkhola laI javA. caMDIkhola eka UMcA pahADa upara jharaNAnA kinAre AveluM che. tyAM eka bAvAjIe puruSArtha karI moTuM tIrtha UbhuM karyuM che. tyAM caMDImAtAnI mUrti mUkavAthI caMDIkhola nAma paDI gayuM che. bAvAjI bhairavAnaMda caMDIkhola AzramanA adhiSThAtA hatA. temane bacubhAI sAthe gADha saMbaMdha hato. bAlAsura pachI soro, bhadraka ityAdi sTezanomAM rokAIne munivaro AgaLa vadhyA. dharmaparAyaNa pitA-putraH muni mahArAja vihAra karIne soro pahoMcyA. ekAeka eka bApa-dIkaro munijIne caraNe AvI vidhivat laLI laLIne vaMdana karavA lAgyA. tyAra pachI dIkaro turata ja patharaNuM kholI, sAmAyika bAMdhI, sAdhanAmAM besI gayo. bApA kahevA lAgyA, "gurudeva, A mAro dIkaro che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 324 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhAre zuM vakhANa karavA! paraMtu eTalo dhArmika che ke cAra ghaDInI sAmAyika karyA vinA kyAre paNa pANI pIto nathI." bhAInuM nAma ramaNabhAI hatuM. temaNe kahevAnuM zarU karyuM, "gurudeva, Apa caMDakhola padhAravAnA cho ane tyAM ATha divasanI sthiratA karazo ema sAMbhaLyuM che. tyAM khaDakapura, bAlAsura, TATAnagara ane kaTakathI zrAvako AvavAnA che. sAheba, mArI eka vinaMtI che. Apa jeTalA divasa caMDIkhola raho teTalA divasano lAbha levAnI mArI bhAvanA che. Apa AjJA Apo. huM badhI vyavasthA karIza." temaNe eTalA utkRSTa bhAvathI vinaMtI karI ke munivaronuM mana pIgaLI gayuM. munizrIne paNa thoDI ciMtA hatI ke caMDIkhola jevA jaMgalamAM AvanArAonI vyavasthA koNa karaze? A bhAInI vinaMtIthI ghaNo bojo UtarI jato hoya tevuM lAgyuM. munijIoe turata ja hA pADI. tyAra pachI A bhAIe potAnI udAratAnI ghaNI vAto karI. temaNe khaDakapuramAM pacAsa hajAra rUpiyA kharcIne skUlano uparano bhAga banAvI devAnuM vacana ApyuM hatuM. bAlAsuramAM paNa upAzraya bAMdhavAmAM pote madada karaze tevuM vacana ApyuM hatuM. jamyA pachI temaNe kahyuM. "sAheba, A chokaro ApanI sevAmAM raheze. huM kaTaka jauM chuM. tyAMnA zrAvakone taiyAra karI, caMDIkhola sAmAna laIne pahoMcuM chuM." emanI vANI eTale badhI mIThI hatI ke eka eka zabda mukhamAM pANI AvI jatuM hatuM. temaNe kaTaka saMghane jaNAvyuM ke "juo bhAIo, tamane to lAbha maLaze, paraMtu mahArAjazrI caMDakhola padhAre tyAre badho lAbha mAre levo che." kaTakavALA to rAjInA reDa thaI gayA. temane thayuM ke parabAro bojo UtarI gayo ! - ramaNabhAIe vizeSamAM umeryuM ke "juo bhAIo, huM to sAmAnya mANasa chuM. paraMtu mArA zeThane moTI rakama vAparavI che. hAlamAM teo jagannAthapurI rokAyA che. ahIMthI caMDakhola 50 kilomITara dUra che. bAla-baccAM ane bahenone javA-AvavAnI takalIpha paDe. huM tenI vyavasthA na karuM to jamADyAM na jamADyAM badhuM sarakhuM thaI jAya. mATe mArI khAsa bhalAmaNa che ke ahIMthI be moTI lakjharI basa karI lejo. basano badho kharca mAre ja ApavAno che." ramaNabhAInI bhAvanAmAM ATalo umero thatAM kaTakAvALAnAM dila to thanaganI UThyAM. temaNe kahyuM, "ramaNabhAI, tame to bhAIsAba, ghaNo lAbha laI rahyA cho. ATalu bIjAthI na bane." - ramaNabhAIe sAmAnanuM lisTa banAvI kaTaka zrIsaMghanA jokhame TrakamAM bharAvI lIdho. pachI kahyuM, "sAheba, huM zeThane laI purIthI gADImAM sIdho caMDIkhola AvuM chuM. tamo A badho sAmAna laI caMDakhola padhAro. mArA zeTha purI che ane ceka temanI pAse che. nahIMtara huM ja tamane ceka ApI deta." lobhI ane jegIno anubhava 325 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaTakavALA bhAIoe viveka karyo, "are zuM vAta karo cho? paisAnI kyAM utAvaLa che. tamArI rUDI bhAvanA e ja paisA che. tame nirAMte purI jAo." temano dIkaro, je pratidina ra2 sAmAyika karato hato, te paNa vaMdana karI, ramaNabhAIne mArI jarUra paDaze tema kahI kaTakathI cAlyo gayo. A bAju ATalA sAmAnano bojo ane be basanAM bhAIbaheno sAthe kaTakano saMgha caMDakhola pahoMcyo. daramiyAna munizrI pAse koI eka mANasa ciThThI mUkI gayuM. ciThThImAM lakhyuM hatuM ke "eka bApa-dIkaro tamArA tarapha AvI rahyA hatA. sAvadhAna rahezo. baMne Thaga che. vizvAsa na karazo." ciThThI vAMcatAM ja saunA motiyA marI gayA. kaTaka saMgha ghaNA utsAha sAthe cAra-pAMca hajAra rUpiyAno sAmAna ane soeka mANaso sAthe AvI pahoMcyo hato. sau AvatAnI sAthe munIzrI pAse ramaNabhAInAM khUba ja vakhANa karavA lAgyA, "sAheba, amArA bhAgyamAM nahIM hoya eTale ramaNabhAIe badho lAbha laI lIdho. tenI bhAvanAnI zI vAta karavI !" daramiyAna caMDIkholanA bAvAjI bhairavAnaMdajIne A ciThThInI khabara paDI gaI hatI. bAvAjIe jayaMtamunijIne kahyuM, "sAheba, maherabAnI karIne utAvaLa na karazo. eka vakhata badho sAmAna UtarI jAya ane rasoI zarU thaI jAya tyAra pachI ja vAta karajo." kaTaka saMgha ghaNo utsAhamAM hato. kaTaka, khaDakapura, bAlAsura, kalakattA maLIne 250thI 300 mANaso bhegA thaI gayA. badhe ja ramaNabhAInAM vakhANa thaI rahyAM hatAM. teNe khaDakapura ane bAlAsuramAM paNa moTAM moTAM vacana ApyAM hatAM. jethI ramaNabhAIno DaMko vAgyo hato. sauno Ubharo zamI gayo pachI tapasvI mahArAje kaTakanA bhAIonA hAthamAM ciThThI mUkI. jANe dUdhanA UbharAmAM pANI paDI gayuM. thoDo haMgAmo paNa thaI gayo. kaTaka saMghanA bhAI bolyA, "A mANasa khoTo hoI ja na zake. ciThThI banAvaTI che. ramaNabhAIe je bhakti dekhADI hatI te bhArobhAra sAcI hatI. huM mANasane jagannAthapurI mokaluM chuM." kaTaka saMgha jhaDapAI gayo hato. temanA taraphathI ATalI vyavasthA ane taiyArI saMbhava na hatA. purIthI phona Avyo ke ahIM nathI koI zeTha ke nathI ramaNabhAI. badhuM havAmAM alopa thaI gayuM che. A samAcAra sAMbhaLIne sukhaduHkhe, nAchuTake badho lAbha kaTaka saMghe levo paDyo. bIjAnI madada mAge to kaTaka saMghanI nAmozI thAya. have udAratA kare ke kaMjUsAI kare, badhuM sarakhuM hatuM. ramaNabhAI gayA te gayA, paraMtu caMDIkholamAM mahemAno mATe ATha divasanI vyavasthA karatA gayA. te cAlAkI ane hoziyArIthI kAma letA. jyAre temanI pola khUlI tyAre khabara paDI ke temaNe khaDakapura, bAlAsura ane kaTakanA dareka bhAIo pAsethI cAlatI vakhate 25 - 25 rUpiyA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 326 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIdhA hatA. kharuM pucho to ramaNabhAIno svArtha najIvo ja hato. te evI Tekanika batAvatA ane kunehathI judAM judAM bahAnAM nIce eka eka vyakti pAsethI 25 rUpiyA mAMgI letA. ATalo moTo mANasa, eTale nAnI rakama ApavAmAM saMkoca paNa zuM thAya? ramaNabhAIe mAMDa karI 500 - 700 rUpiyA lIdhA haze. jyAre temane hAthe paramArthanuM kAma pAMcathI sAta hajAranuM thayuM hatuM ! kharekhara, ramaNabhAIne Thaga kahevA, bAjIgara ke sodAgara kahevA! ramaNabhAIne nava divasano lAbha levo hato. temaNe lAbha lIdho nahIM, paNa levaDAvyo kharo! A rIte ramaNabhAInuM karuNatAramUjanA mizraNayukta prakaraNa pUruM thayuM. A prasaMga vigatathI eTalA mATe Apyo che ke jema lobha ane lAlacamAM phasAIne vyakti ThagAya che tema samUha paNa ThagAI jAya che tenuM A udAharaNa che. eka sapheda ThaganuM prakaraNa ApaNane eka jAgRtinI cetanA ApI jAya che. caMDIkholanI kudaratI zobhA : munirAjonI caMDIkholamAM nava divasanI sthiratA thaI. tyAMnA bAvA bhairavAnaMda ucca koTinA tyAgI, bhaNelA ane thoDA vidvAna paNa hatA. enA guru rAjasthAnanA hatA ane pote mULa gujarAtI hatA. te nAnapaNathI mAravADI sAdhunA paricayamAM AvyA ane giri saMpradAyamAM dIkSA laI bhairavAnaMda nAma rAkhyuM. guru-ziSya baMne pharatA pharatA orisAnA caMDIkhola pahADa upara AvyA. AsapAsanA jaMgalanI zobhA paNa apUrva che. ahIM pahADamAM ekadama uparathI jharaNuM phUTe che ane khaLakhaLa karatuM nIce Ave che. je guphAmAMthI A jharaNuM phUTe che temAM caMDikAnI sthApanA karI che, tethI A pahADanuM nAma caMDakhola paDI gayuM che. Akho parvata caTTAnadAra che. gurucelo baMne A pahADamAM sthira thayA ane jharaNAnuM pANI jyAM ekatra thaI zake che tyAM eka moTuM taLAva banAvyuM ane gaumukhI besADyA. badhuM pANI bheguM thaI, gaumukhInA mukhamAMthI dhodharUpe bahAra paDe che. apUrva zobhA banI jAya che. taLAva pAMca-cha phUTa UMDuM karI, cAre tarapha bAMdhI levAmAM AvyuM che. taLAvamAMthI pANI vahetuM rahe che tethI ekadama svaccha motI jevuM barAbara jaLavAI rahe che. mANaso ArAmathI taLAvamAM snAna karI zake che. DUbavAno bhaya raheto nathI. A pANI pIvAnA upayogamAM paNa Ave che ane Arogyavardhaka che. sthAnika mANaso A pahADamAMthI lAkaDAnA bhArA laI jIvananirvAha calAve che. guru kALadharma pAmyA pachI bhairavAnaMde potAno puruSArtha cAlu rAkhyo. pahADa upara dharmazALAo banAvI. pahADanI taLeTImAM hAiskUla banAvI. caMDIkholamAM posTa ophisanI sthApanA thaI. kAma khUba jAmyuM. pratidina baso-traNaso mANaso AvavA lAgyA. bhairavAnaMdanuM nAma cAretarapha phelAI gayuM. mULamAM gujarAtI hovAthI gujarAtI samAja sAthe ghaNo sAro saMbaMdha sthApyo. bhairavAnaMde munIzvaronuM umaLakAthI svAgata karyuM. bhairavAnaMdano niyama hato ke paisAno ke sAmAnano lobhI ane jogIno anubhava 2 327 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha na karavo. je kAMI sAmAna Ave te covIsa kalAkamAM vAparI nAkhavo, je kAMI vadhArAno sAmAna hoya te garIbone ApI devo. asaMgrahavRttithI tenAmAM tyAgano prabhAva dekhAto hato. kaTaka nivAsI suMdarajIbhAI ane khaDakapuranA bacubhAI pUjArA temanA khAsa bhakta hatA. bhairavAnaMdane koI AmaMtraNa Ape to te tyAM jato paNa kharo. munIzvaro tyAM nava divasa sudhI khUba ja sAtA pAmyA. bhairavAnaMde sneha saMbaMdha kAyama sudhI jALavI rAkhyo. atyAre bhairavAnaMdanuM zarIra nathI, paraMtu caMDIkholathI munivaroe vihAra karyA pachI koI paNa varasa evuM gayuM nathI ke bhairavAnaMde bhaktibharyo patra lakhyo na hoya. divALI pachI temano patra acUka Avato. temAM caMDIkholanI bhasma ane kaMkunA be cAMdalA jarUra karelA hoya. bhairavAnaMda jIvyA tyAM sudhI temaNe A krama jALavI rAkhyo. caMDIkholanI yAtrAmAM ramaNabhAInI ThagabAjI, sAmUhikabhAve samAja lAlacamAM lapasIne ThaganA zikAra thavuM ane bhairavAnaMda bAbA jevA jogInA niHsvArtha tyAgano ekasAthe anubhava thayo. zrI jayaMtamunijI kahe che ke A ramaNabhAInA nAnA prakaraNamAMthI ghaNuM zIkhavAnuM maLyuM che. Thagaloko sAdhuone paNa kevA jALamAM phasAve che teno pratyakSa anubhava thayo. munivaro caMDIkholathI kaTaka padhAryA. kaTakavALA roja caMDakhola AvatA paNa hatA. kaTakamAM derAvAsI ane sthAnakavAsI parivAra eka sUtramAM baMdhAyelA hatA. bIjA keTalAka vaiSNava parivAro paNa sAthe joDAyelA hatA. Ama gujarAtI samAjanuM paNa saMgaThana sAruM hatuM. kaTakamAM haju jaina bhavana banyuM na hatuM. gujarAtI skUla ghaNI sArI sthitimAM hatI. munirAjo gujarAtI skUlamAM UtaryA. pratidina pravacana thatAM. gujarAtI sivAya mAravADI bhAIo paNa khUba sAro rasa levA lAgyA. kaTaka e orisAnuM jUnuM zahera che. AkhuM zahera mahAnadInA kinAre vaseluM che. mahAnadI orisAnI sauthI moTI nadI che. bAre mahinA mahAnadImAM pANI vahetuM rahe che. nadI upara moTo baMdha (pula) banAvI sarakAre roDa kADhyo che, tethI adbhuta dRzya banI rahe che. zrI jayaMtamunine kaTakamAM ghaNo ja gADha prema baMdhAyo. kaTakathI jagannAthapurInI yAtrA goThavavAmAM AvI. vacamAM orisAnI rAjadhAnI bhuvanezvarano paNa sparza thayo. bhuvanezvaramAM ghaNA prAcIna maMdiro che. temAM liMgarAjanuM maMdira sauthI UMcuM che. bhuvanezvaramAM eka dUdhiyuM taLAva che. temAM dUdha jevuM pANI nIkaLe che. te pIvAmAM paNa che. khaMDagiri ane udayagirinAM jaina tIrtha : ahIMthI pAMca mAIla dUra khaMDagiri ane udayagirinAM jaina tIrtho AvelAM che. munirAjoe bhuvanezvaramAM pAMca divasanI sthiratA karI ane khaMDagiri-udayagirinI yAtrA karI. tyAM samasta saMgha paNa darzanArthe Avela ane dharmazALAmAM prIti bhojana rAkhavAmAM Avela. munirAjoe khaMDagirinI dharmazALAmAM nivAsa karI, pahADa upara paryaTana karyuM. pahADamAM praveza karatAM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 7 328 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja moTA paththara upara brAhmI lipimAM navakAramaMtra lakhelo dekhAya che. purAtattva vibhAga kahe che ke te lagabhaga hajAra varSa pahelAM kotarelo che. AkhA bhAratavarSamAM sauthI prAcIna navakAramaMtra ahIM jovA maLe che. pU. tapasvI mahArAje potAnI pothImAM brAhmI lipinI bArAkhaDI rAkhI hatI tenI sAthe kotarelA akSaro meLavyA. A pothInA AdhAre sAkSAta navakAramaMtra vAMcI zakAyo. jayaMtamunijInA cittamAM AMtarika AnaMda thayo. temaNe navakAra maMtrane praNAma karyA. udayigira ke khaMDigiramAM maMdiro bAMdhavAmAM AvyAM nathI, paraMtu paththara kotarIne guphA banAvavAmAM AvI che ane temAM jaina saMskRtinA ghaNA prasaMgo kaMDAryA che. uparAMta mUrtio paNa sthApita karI che. prAcIna avazeSonI nagarI hovAthI sarakAranA purAtattva vibhAge ahIM potAnuM Adhipatya sthApyuM che. A baMne digaMbara tIrtho che. digaMbara samAje ahIM dharmazALAo banAvI che ane pUjApATha paNa thAya che. Akho pahADa rasALa che, vanaspatithI bharapUra che, paraMtu eka paNa kAMTAvALuM jhADa jovAmAM AvatuM nathI. mRdu ane phUlo khIlelI vanaspatithI parvata zobhAyamAna che. baMne parvata joDAjoDa che. paththara paNa mulAyama hovAthI kota2kAma karI guphA banAvavAmAM prAcIna kALanA kArIgaroe pUro lAbha uThAvyo che. jaina samrATa khAravelanI kIrti : aitihAsika dRSTie 1700 varasa pahelAM kaliMganI gAdI para rAjA khAravela Avyo. 15 varasanI nAnI uMmare rAjyanI sthApanA karI, ghaNI ujjvaLa kIrti meLavI rAjyano vistAra karyo. digaMbara munionA paricayamAM AvavAthI teNe jaina dharma svIkAryo hato. khAravela rAjamahelamAM jinezvara bhagavAnanI pUjA karato hato. magadhanA rAjavIoe kaliMga para caDAI karIne kaliMgajinane laI gayA hatA. mahArAjA khAravele potAnA bAhubalathI magadhane parAjita karI, kaliMgajinanI mUrti pAchI meLavI ane punaHrAjamahelamAM sthApanA karI. dakSiNa AMdhra sudhI khAravele potAnA rAjano vistAra karyo. te dharmamAM anurakta hovAthI khaMDigira ane udayagirinI kotaraNI karI jaina tIrthanI sthApanA karI. ATha varSa pachI te ekAeka gAdI parathI vilIna thaI jAya che. tyArapachIno teno itihAsa maLato nathI. ATha varasamAM temaNe je jAhojalAlI meLavI te sAdhAraNa rIte eMsI varasamAM paNa meLavavI muzkela che. jaina itihAsamAM khAravela eka mahAna samrATa tarIke potAnI ANa vartAvI gayo che. bhuvanezvara mahArAja khAravelanI rAjadhAnI hatI. keTalAka itihAsakAronuM mAnavuM che ke te pAchaLathI muni banI ekAMta sAdhanAmAM cAlyo gayo che. munirAjoe udayagiri-khaMDagirinuM nirIkSaNa karyuM. A pavitra sthaLe aneka jaina saMtoe tapasyA ane sAdhanA karI che. A mahAna saMtonI bhAvanAne lobhI ane jogIno anubhava 7 329 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtaramAM rAkhI jayaMtamunijIe pavitra bhUmine manomana praNAma karyA. bhuvanezvaranAM badhAM tIrthonuM nirIkSaNa karI, jayaMtamunijIe prAcIna kALanA ujvaLa itihAsane manamAM aMkita karyo. azokano zilAlekhaH bhuvanezvarathI eka divasa mATe munirAjo ratnAgiri padhAryA. ratnAgiri vizvaprasiddha aitihAsika mahattva dharAve che. ahIM paththara upara mahArAjA azoke lakhAvela zilAlekha haju sudhI akhaMDa bhAve jaLavAI rahyo che. azoke pATalIputrathI kaliMga upara khUba moTI caDhAI karI hatI. samrATa azoka ane kaliMgarAja vacce ghaNuM bhayaMkara dhamAsANa yuddha thayuM hatuM. A yuddhamAM moTI saMkhyAmAM mANaso mAryA gayA hatA. samrATa azoka jyAre hAthI para besI potAnI vijayayAtrA nIhALavA mATe nIkaLyo tyAre strIonAM kaMdana ane rudana sAMbhaLyAM. hajAro strIo azokane zApa ApI rahI hatI. yuddhanA kAraNe temanA parivAra chinna thaI gayA hatA. azoke tenA senAdhipatine pUchyuM, "zuM A mAro vijaya che? A yuddhanuM pApa zuM meM vahoryuM? zuM yuddhanA vijayanI kiMmata lAkhonA jIvanathI apAI rahI che?" azoka hacamacI gayo ane bolI UThyo, "dhikkAra che A yuddhane !" azokano hRdayapalaTo thayo. karuNAthI tenuM mana bharAI AvyuM. pote bauddha dharma anuprANita hato. bhagavAna buddhanAM vacano tenI sAme taravarI UThyAM : azoka teM A zuM karyuM ! azoke A rIte manomaMthana karyuM. kaliMganuM rAjya punaH rAjakartAone suprata karI ratnAgirinA paththara para moTo zilAlekha kotarAvyo. temAM lakhyuM che ke "A zilAlekha dvArA priyadarzI azoka, baMne hAtha joDIne saune vinaMtI kare che ke koI koIne duHkha na Ape. bIjAM koI prANIone koI pIDA Apazo to tenuM azokane khUba ja duHkha thaze. badhA upara karuNA varasAvavA mATe mArI prArthanA che." jyAre jayaMtamunijIe zilAlekhanA A zabdo vAMcyA tyAre temanI AMkha azruthI bhIMjANI. karuNA e ja jIvanano sAra che. azoka ane kaliMgano itihAsa najara sAme nAcavA lAgyo. azokano hRdayapalaTo te ja A yuddhano sAco vijaya hato. kaliMganI bahAdura prajAe kharekhara azokane namatuM ApyuM na hatuM. hArIne paNa prajAe potAnuM gaurava jALavI rAkhyuM hatuM. munizrI ratnAgirithI punaH bhuvanezvara AvyA ane jagannAthapurI mATe prasthAna karyuM. A yAtrAmAM traNe saMskRtinAM mahAna tIrthanAM darzanano lAbha maLyo. itihAsanuM avalokana e vadhArAno lAbha thayo hato. udayagiri ane khaMDagirimAM jaina saMskRti, ratnAgirimAM bauddha saMskRti ane bhuvanezvara ane jagannAthapurImAM sanAtana saMskRtinI A triveNI yAtrA munirAjo mATe ghaNI mahattvapUrNa banI gaI hatI. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 330 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagannAthapurInI tIrthayAtrA : jagannAthapurI prAcIna zahera che. samudrakinAre patharAyeluM hovAthI samudranAM dazya tathA havAthI jagannAthapurInuM mAnasa khIlI UThe che. gujarAtI tIrthayAtrIo mATe ahIM revAbAI dharmazALA che. revAbahena kacchanAM vatanI hatAM. temanA pati karoDonI saMpatti mUkI gayA hatA. revAbAIe Thera The2 gujarAtI samAjanI sagavaDatA mATe badhAM tIrthomAM moTI dharmazALAo baMdhAvI che. zrI kaTaka saMghe munirAjo mATe revAbAI dharmazALAmAM UtaravAnI vyavasthA karI hatI. sadIo pahelAM ahIM UMcI pahADIo hatI, je nIlAMcala kahevAtI hatI. A pahADI kaTaka ane saMbalapuranI vaccenA bhayaMkara gADhA jaMgalamAM AvelI hatI. ahIM purI nAme nagara hatuM. A jaMgalomAM te samaye AdivAsIonI dhAka hatI. A pahADanI upara ati prAcIna kALamAM viSNunuM maMdira hatuM. viSNudevanI jAtrAe aneka mANaso AvatA. eka rAtre purInA rAjAne svapna AvyuM ke have jagannAthajI svayaM pahADomAMthI UtarI samudrakinAre AvavA mAge che ane tyAM moTuM tIrtha sthapAya tevI jagannAthajInI preraNA che. A svapnanA AdhAre rAjAe pahADamAM jaIne lokone vinaMtI karI ane viSNudevane nIce laI AvyA. hAthInI aMbADI upara mUrtinI sthApanA karI. hajAro hAthIo sAthe vAjategAjate moTI saMkhyAmAM AdivAsIo bhagavAnane mUkavA mATe jagannAthapurI sudhI AvyA. ahIM bhagavAne 'jagannAtha' nAma dhAraNa karyuM. nIlAMcala upara vizALa maMdira baMdhAvI bhagavAna jagannAthanI sthApanA karavAmAM AvI. e sthaLa jagannAthapurI kahevAyuM. varSamAM eka mahinA sudhI pUjA karavAno haka AdivAsIone ApavAmAM Avyo. AdivAsIo A haka haju bhogave che. paNa juo brAhmaNonI caturAI! teoe AdivAsIone jeTha mahino suprata karyo. eka mahinAnI Avaka vanavAsI prajAne maLe che ane agiyAra mahinAnI maMdiranI Avaka brAhmaNa paMDAone maLe che. purANA kALamAM koI mahAna dharmagurue krAnti karI jagannAthapurImAM chUtAchUtanI bImArIne dUra karI ane eka saMtavAdI siddhAMta sthApita karyo. temaNe ghoSaNA karI ke jagannAthapurImAM koI paNa prakA2no jAtibheda ke prajAbheda mAnavAmAM Avaze nahIM. harijana hoya ke brAhmaNa hoya, badhAe eka ja paMktimAM ekasAthe besIne jamavuM paDaze. jagannAthajInA bhAta eTalA pavitra che ke temAM koI prakArano bheda nahIM rahe. te badhAnuM ekasAthe sarakhuM kalyANa ka2ze. kharekhara, koI mahAtmAe e jamAnAmAM vicAra krAMti karI, aspRzyatAnuM kalaMka jagannAthapurImAM dhoI nAkhyuM hatuM. atyAra sudhI A niyama barAbara paLAI rahyo che. 'jagannAthanA bhAtamAM bheda nahIM' e sUtra vAkya banI gayuM che. bhAta pakAvavAnI AkhI vidhi paNa darzanIya che. eka sAthe paccIsa maNa bhAta rAMdhI zakAya tevI moTI trAMbAnI tevaDI hAMDI che. AvI sAta lobhI ane jogIno anubhava D 331 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAMDI uparAupara caDAvavAmAM Ave che ane sAte hAMDImAM ekasAthe cAvala raMdhAya che. juo prakRtinI dena! badhA bhAta ekasarakhA, ekasAthe raMdhAI jAya che. moTA vizALa thALAmAM kaDachAthI bhAta DhALavAmAM Ave che. tyArabAda nAnAMmoTAM mATInAM loTakAomAM bhAta bharIne yAtrALune ApavAmAM Ave che. e ja rIte paMktimAM beThelo hajAro mANasone ekasAthe bhAta-dALa pIrasAya che. divasamAM soLa kalAka sudhI A yaMtra cAlu rahe che. bhAta paNa eTalA svAdiSTa hoya che ke jamavAmAM amRta jevA lAge che. gaurAMga mahAprabhu ahIM padhAryA tyAre jagannAthajIe darzana ApavAmAM moDuM karyuM. gaurAMga mahAprabhue tyAre bhaktinA AvezamAM baMne hAthanA paMjA jamIna para eTalA jorathI mAryA ke daze daza nakha nikaLI gayA. lohInI dhArA vahI ane jagannAtha tatkSaNa pragaTa thaI gaurAMga mahAprabhune bheTI paDyA. temanA nakha pharIthI sonAnA nakha banI gayA! aharniza maMdiramAM paMDito veda-maMtronA uccAraNa sAthe pUjApATha cAlu rAkhe che. munIzvaroe purInAM darzana karavA mATe jyAre praveza karyo tyAre jANavA maLyuM ke jagannAthapurInA mukhya dvAranI dIvAla para bhagavAna jinezvaranI paNa eka nAnI mUrti rAkhavAmAM AvI che. kahevAya che ke kharekhara A jagannAthajInuM maMdira koI kALamAM jaina maMdira hatuM. jinezvara bhagavAnI mUrti rUpAMtara karI ahIM sthApI devAmAM AvI hatI. Aje jagannAthajInI A mUrti upara lAkaDAno khola caDhela che. AkhI mUrti kholamAM DhaMkAyelI rahe che. bAra varase eka vakhata lAkaDAnI khola badalavAmAM Ave che. daMtakathA evI hatI ke je kArIgara A khola badalato tenA prANa harI levAmAM AvatA. je hoya te satya to kevaLIgamya che. paraMtu jeno ema mAne che ke A mUrti jinendra bhagavAnanI che ane A rIte tene chupAvIne rAkhavAmAM AvI che. jagannAthapurInA maMdiramAM hiMdune choDI bIjI saMskRtinA mANasone praveza karavA devAmAM Avato nathI. iMdirA gAMdhIe pArasI sAthe lagna karyAM hatAM eTale temane paNa bahArathI darzana karavA paDyAM hatAM. Ama keTalAka cUsta niyamo atyAra sudhI jaLavAI rahyA che. vAisaraoNya AvyA tyAre temaNe paNa bahArathI namaskAra karyA hatA. aMgrejonI vizeSatA e hatI ke teoe kyAreya paNa jabaradastI ke sattAnA baLe maMdiramAM praveza karyo na hato. kalAnI vicitra paraMparA : kaliMgamAM Aje varSothI kaLAnA kSetramAM maMdiro upara bhogAtmaka, azlIlatAthI bharapUra zilpakaLA cAlI Ave che. jagannAthapurInA maMdira upara paNa bAhyabhAgamAM A prakAranA bhogAtmaka zilpa kotarelAM che. e ja rIte konArkanAM maMdiro upara AvAM asaMkhya azlIla citro che. eka parivAranA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 332 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANaso ekasAthe nirIkSaNa paNa na karI zake teTalAM lajjAbharelAM A zilpa che. A jAtanuM zilpa pUrI kaliMga saMskRtimAM jovA maLe che. kAraNa game te rahyuM hoya, paraMtu dhArmika kSetramAM, dhArmika maMdiro upara A jAtanuM zilpa khUba Azcarya upajAve tevuM che. tAMtrika matano koI kALamAM ahIM pUro prabhAva paDyo haze. tAMtrika mata haTI gayA pachI paNa A kaLA paraMparAmAM rahI gaI haze tevuM anumAna thAya che. itihAsakAro ke purAtattva vidvAno bIjAM keTalAMka kAraNo batAve che. saMbhava che ke temAM paNa satya hoya. jagannAthapurInAM maMdironuM nirIkSaNa karyA pachI tenA AphlAdaka samudrakinArAnAM darzana karyAM. pUrvano samudra jagannAthajInA caraNa pakhAlato hoya tevuM chAyAvAdI citra manamAM UbhuM thAya che. je RSi mahAtmAjIe yA koI mahAna bhakta purInuM sthAna pasaMda karyuM che te koTi koTi abhivaMdanIya che. purInI AkhI pUjA-paraMparA vaiSNava paddhatithI joDAyelI che. tethI ahIM koI prakAranuM balidAna ke jIvahiMsA thatI nathI. ahiMsAno pUro prabhAva che tenA kAraNe vAtAvaraNa khUba zuddha lAge che. purInA nivAsa daramiyAna kalakattAthI zeThazrI sohanalAlajI duggaDa munizrInAM darzana mATe AvyA hatA. temaNe purImAM dAnanuM uttama udAharaNa prastuta karyuM. darzana karyA pachI temaNe jayaMtamunijIne kahyuM ke, "ahIM brAhmaNa paMDAone badhA ja dAna-dakSiNA Ape che. paraMtu ahIM rahetA seMkaDo harijanane koI dakSiNA nahIM ApatuM hoya. jhADuM mArIne saphAI rAkhanArane koI kaMI nahIM ApatuM hoya." mahArAjazrIe kahyuM, "zeThajI, e lokone koNa dAna Ape!" sohanalAlajI e kahyuM, "huM purInA badhA ja harijanone kapaDAM ApavA mAMguM chuM. puruSone dhotI, strIone sADI, chokarAMone zarTa ane chokarIone phrokanuM pIsa ApavA IcchuM chuM." zeThajIe turata nirNaya karI, AkhI jagannAthapurImAM Dhola vagaDAvI dIdho ke je harijana hoya te badhA lAinamAM bese. koIne Dara lAgyo ke anya jAtinA mANaso AvIne kapaDAM laI jaze. zeThajI hoziyAra hatA. temaNe kahyuM, "eka dhotI mATe koI harijana banaze nahIM. tema chatAM je koI hAtha laMbAvaze tene kapaDAM ApazuM." zeThajInuM anumAna barAbara hatuM. bapora sudhImAM to AkhI purImAM harijanone paMktimAM besADI ekavIsa hajAra kapaDAM vaheMcI dIdhAM. pote paNa skUrtivALA ghaNA ja hatA. eTaluM jhaDapathI kAma patAvyuM ke te jovAlAyaka hatuM. lagabhaga savA lAkha-doDha lAkhanuM dAna hatuM. A rIte zeThajI dAnanI eka navI ja paraMparA sthApita karI gayA. teo eka adbhuta udAharaNa mUkI gayA. paMDAo moDhu tAkatA rahI gayA. jagannAthapurIthI munivaro punaH kaTaka padhAryA. kaTakamAM be-cAra divasano vizrAma karI saMbalapura lobhI ane jogIno anubhava 2 333 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javAno nirNaya karyo. kaTakamAM zrI girIzamuni vyAkhyAnanuM aDadhuM kAma saMbhALI letA hatA. have teo ghaDAI gayA hatA. temanI vANImAM paNa gaMbhIratA AvI gaI hatI. saune lAgatuM hatuM ke A koI tejasvI mahAtmA thaze. kaTakathI saMbalapurano Akho rasto jaMgalothI bharelo che. baso mAIlano lAMbo vihAra hato. saMbalapurathI paramANaMdabhAI, zAMtibhAI desAI ane khArA parivAranA bhAIo darzanArthe AvyA hatA. orisAnI vaiSNava saMskRtiH saMbalapura tathA kaTakanA bhAIoe maLIne vihAranI javAbadArI saMbhALI hatI. sAthe gADInI vyavasthA paNa karI hatI. kalakattAnA keTalAka yuvako vihAramAM joDAyA hatA. e vakhate pratidina 15thI 20 mAilanA lAMbA vihAro thatA. orisAnI jUnI saMskRtinuM adhyayana karavAno suyoga sAMpaDyo. AkhA orisA upara caitanya gaurAMga mahAprabhunA vaiSNava dharmano prabhAva paDyo hato. badhI jagyAe haribolanAM bhajana thatAM. orisAmAM je bhajano gavAya che te lagabhaga baMgALI bhASAnAM bhajano che. Ameya oDisI ane baMgalA khUba ja maLatI bhASAo che. oDisImAM bhASAnuM prAkRtika rUpa che. jyAre baMgALI bhASA saMskRta pradhAna che. zrI jayaMtamunijI thoDo abhyAsa karI e vakhate oDisI bolavA lAgyA hatA. gujarAtI bhASAnA che - chuM paNa oDisA bhASAmAM jovA maLe che. haju orisAmAM ghaNI garIbI phelAyelI che te sAkSAta joI zakAtuM hatuM. AkhuM ghara phakta vAMsaDA upara banAveluM hoya che. cAretarapha vAMsaDA khodI, vaccamAM ghAsa bharI tenA para mATInA lepa caDAvavAthI lagabhaga 4-5 iMcanI pAtaLI dIvAla banI jAya che. uparamAM ghAsanI ke patAnI damaNI karavAmAM Ave che. gharanA daravAjA paNa vAMsanI paTTInA hoya che. gharamAM khAsa bArIbAraNAM mUkavA paDatAM nathI, kAraNa ke ghAsa-patAmAMthI havA pasAra thAya che. garIba gharamAM rahenArA mANaso paNa potAnI sabhyatA ane saMskRtine jALavI zakyA che. temano bhaktiyoga Adara upajAve tevo che. AMgulano camatkArika bAvo : A yAtrAmAM aMgula nAmanuM gAma AvyuM. tyAnAM koI mANasamAM camatkAra AvI gayo che tevI vAta pAMca varasa pahelAM AkhA hindustAnamAM phelAI gaI hatI. loko speziyala gADIo karI sAravAra mATe AMgula sudhI pahoMcyA hatA. be-cAra mahinAmAM daza lAkha jeTalI bhIDa thaI gaI hatI. koI jAtanI sthAnika ke sarakAranI vyavasthA hatI nahIM. temaja mANasonA pravAhane paNa koI rokI zakyuM nahIM. pariNAme rogacALo phelAI gayo ane moTA pramANamAM mANaso maraNane zaraNa thaI gayA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 334 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A badhI aMdhAdhUMdhI thayA pachI orisA sarakAre pagalAM lIdhAM. pelA camatkArika bAvAne giraphatAra karI lIdho ane badhuM thALe paDI gayuM. be-cAra mahinA pachI te bAvAne choDI devAmAM Avyo ane te sAmAnya mANasa tarIke pAcho kAma karato thaI gayo. munIzvaro jyAre tyAM padhAryA tyAre A mANasa haju te gAmamAM raheto hato. munioe tenI mulAkAta karI. kharekhara, te sAmAnya mANasa jevo ja mANasa hato. phakta devI zaktinI chAyA je kharekhara vAstavika na hatI te haTI gaI hatI. teNe hasIne praNAma karyA. zrI jayaMtamunijIe pUchayuM ke, "bhAI, tArAmAM camatkAra kevI rIte Avyo?" "mane kazI khabara nathI. huM to khAlI boTalamAM pANI bharIne Apato hato. koIne capaTI rAkha Apato hato. mANasonI bhIDa hatI, tenAthI vadhAre mane kazI gatAgama paDI na hatI. zuM thaI rahyuM che tenI paNa mane vadhu khabara nathI." vastuta: AvA sAdA mANasane mAdhyama banAvI koI ToLI kAma karatI hoya che tevuM anumAna karavAmAM jarA paNa vAMdho nathI. gAmanI bahAra moTuM medAna hatuM. mANaso keTalAka divaso sudhI medAnamAM ja paDyA hatA ane camatkArI bAbAthI pote sAjA thaI jaze tevI AzA bAMdhIne badhI takalIpho sahana karavA taiyAra hatA. A che bhAratanA bhAvikonI zraddhA ke aMdhazraddhAno namUno! saMbalapura pahoMcatAM ghaNo samaya lAgyo. rastAmAM koI koI jagyAe carotaranA pATIdAronAM ghara paNa AvatAM hatAM. teo moTe bhAge bIDI-pattAnuM kAma karatAM hatAM. Ave sthaLe munirAjone ghaNI anukULatA rahetI hatI. lIlochama parvatIya pradeza hovAthI TheraThera kalakala karatAM pANInAM jharaNAMo cittane AnaMda ApI jatAM. Avo nirdoSa AnaMda letAM letAM munirAja saMbalapura jaI rahyA hatA. mahAnadIno udgama najIka AvI rahyo hato. kaTakathI saMbalapura sudhI Akho rasto mahAnadInI tarAImAM ja cAle che. saMbalapuranI bAjumAM hIrAkuDa pAse sarakAre mahAnadI upara baMdha bAMdhyo che. hIrAkuDa eziyAnA moTA Dema mAMheno eka che. hIrAkuDanI jaLasaMpattino yogya upayoga thAya to orisAno kAyAkalpa thaI jAya ane sonAnI phasala Uge. paraMtu duHkha e vAtanuM che ke bhAratIya prajAnI beImAnI pANI pheravI de che. chatAM paNa A Dema ghaNo upakArI che te eka hakIkata che. jayaMtamunijI hIrAkuDanA nirIkSaNa mATe padhAryA hatA. ATalI vizALa yojanA joIne temane sukhada Azcarya thatuM hatuM. pANInA prabhAvane nAthI levAmAM AvyA hatA. hIrAkuDanA nAma evA guNa hatA. saMbalapuramAM dharmasabhAH munirAjo saMbalapuramAM eka aThavADiyuM rokAyA. gujarAtI, mAravADI uparAMta bIjAM seMkaDo bhAI-bahenoe pratidina pravacana-lAbha uThAvyo. zrI jayaMtamunie eka dharmasabhAnI sthApanA karAvI. lobhI ane jogIno anubhava 2 335 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA dezanA je koI mahAna saMto thaI gayA che, je koI avatArI puruSa thayA che te badhAnI janma jayaMtI ke nirvANatithinA prasaMgo UjavavA, dharmano pracAra karavo, naitika AcaraNa upara bhAra Apavo, sArAM prasiddha bhajano janatAmAM phelAya te mATe prayatna karavo ane bhajanamaMDaLIone utsAha Apavo, vagere dharmasabhAnuM mukhya kAma nakkI karyuM. A dharmasabhA cAlI nahi. te para koIe vizeSa dhyAna ApyuM nahIM. ApaNA dezanuM eka moTuM lakSaNa che ke dharmasaMsthAo eka pleTaphorma para ekatra thaI zakatI nathI. teo hiMdutvanI rakSA karI zakatA nathI, ke naitika siddhAMtone amalamAM lAvI zakatA nathI. dharmanA nAme nAnAmoTA pUjApATha karIne aTakI jAya che ke maMdiramAM ghaMTa vagADI dharmanI bhaktinI itizrI kare che. samAja, rASTra, bhAratIya bhASA ke saMskRtinuM vyApaka rIte rakSaNa thAya tevuM koI anuSThAna karavAmAM AvatuM nathI. vanapradezamAM punaH vihAra : orisAnA bhaugolika dRSTie be bhAga che. samudrakinArA pAseno medAnI pradeza, ke jyAM saMskRtino sAro vikAsa thayo che ane jaMgala ne pahADothI gherAyelo AdivAsI vistAra, saMbalapura, jArasukhaDA ane rAurakelA jaMgala ane pahADano vistAra che ane AgaLa jatAM jhArakhaMDanA AdivAsI vistArane maLI jAya che. zrI jayaMtamunijIe pharIthI rAMcI, katrAsa vagere kSetronA vihArano kAryakrama vicAryo hato. eTale vanAMcala ane kolaphilDanA gAma ane zaheronA zrIsaMgha ane samAja sAtheno saMparka tAjo thayo. jArasukhaDAmAM te vakhate gujarAtI bhAIonI prabhutA hatI. udAra dilanA pattAbIDIvALA zeTha samAjanuM saMgaThana jALavI rAkhavAmAM pUruM yogadAna karatA hatA. AsanasolavALA vardhamAnabhAInA nAnAbhAI maganabhAI paNa jArasukhaDAmAM rahetA hatA. jArasukhaDAmAM 2-4 divasano lAbha Apyo. have cAturmAsano samaya najIka Avato hato, tethI munizrIoe rAMcInI dizA tarapha mukha pheravyuM. jamazedapurathI purI sudhI pUrvadizAnI yAtrA hatI. tyArabAda jArasukhaDA sudhI pazcimamAM cAlyA. have uttara dizA tarapha vaLAMka laI rAurakelAthI rAMcI pahoMcavAnuM hatuM. jArasukhaDA tathA saMbalapuranA 15thI 20 yuvako ane bhAIo vihAramAM joDAyA hatA. Akho rasto jaMgalothI bharelo hato. vihAra khUba ja AnaMdarUpa banI gayo hato. relave lAina upara vihAra hovAthI gADI sAthe rAkhI na hatI. gocarI-pANI laI bhAIo sTezana para AvI jatA. rastAmAM moTA relave-bogadAMo paNa AvatAM hatAM. bogadAMnA ghora aMdhArAmAM gADI pAra thatI ane munirAjo paNa e aMdhakAramAM vagara lAiTe bogado pAra karI jatA hatA. zrI maganabhAI zeTha hAsyapraNetA hovAthI saune hasAvIne loTapoTa karI detA. vihAramAM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 336 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAsyanI choLa UDatI hatI. cAlavAmAM paNa khUba harIphAI thatI hatI. jArasukhaDAthI rAurakelA 75 mAIla thatuM hatuM. A vihAra ghaNo AnaMdamaya rahyo. rAurakelA hajI udayamAna sthitimAM hatuM. kArakhAnAnI sthApanA thaI na hatI. moTAM moTAM mazIno paththaro toDI, nAnA TekarAone jamInadosta karI, khADAomAM bharI detA hatA. jamIna levaliMga karavAnuM kAma moTA pAyA para cAlatuM hatuM. haju tyAM gujarAtI bhAIonuM saMgaThana thayuM na hatuM. temaja mAravADI jaino paNa vasyA na hatA. phakta eka kacchI jainanuM ghara hatuM. tenI dukAnamAM teoe bhaktipUrvaka munizrIne utAryA. jamavAno badho prabaMdha temaNe ja karyo. teNe ghaNo sneha pradarzita karyo. AvA ujjaDa pradezamAM ekAeka potAnA munirAjone joIne lokonAM dila UbharAI jatAM hatAM. kAThiyAvADa ane gujarAtanA ApaNA saMto ahIM padhAre te temanI kalpanAnI bahAranI vastu hatI. munirAjonAM pagalAM thayAM tyAre e kalpanA paNa karI zakAya tevuM na hatuM ke AgaLa upara ahIM rAurakelAmAM saMghanI sthApanA thaze, moTuM jaina bhavana thaze ane munirAjonA cAturmAsa paNa thaze. Aje te badhI vastu sAkAra thaI gaI che. pUjya tapasvI mahArAjanAM caraNo jyAM jyAM paDyAM tyAM tyAM ghaNAM suphaLa joI zakAya che. rAurakelAthI cakradharapura thaI rAMcI cAturmAsa mATe javAno nirNaya karyo. Akho rasto bhayaMkara jaMgalamAMthI pasAra thato hato ane relave para cAlavAnuM hatuM. vacce manoha2pura eka mukhya sTezana hatuM. tyAM zrI harajIvanabhAI pAThakanuM lAkaDAnuM kAma moTA pAyA para hatu. te ghaNA sukhI- saMpanna ane saMta bhakta hatA. manoha2puramAM vikramasiMha mahetA parivAra sAthe rahetA hatA. teo chabalabAI svAmInA bhatrIjA hatA. teo dharmathI khUba raMgAyelA hatA ane ghaNo utsAha hato. te sarvee munivaronI utkRSTa bhAve sevA bajAvI. manoha2purathI sonu nAmano eka mANasa pUjya tapasvIjI mahArAjanI sevA mATe sAthe lIdho. girIzacaMdra muni utkarSabhAve guruvaryonI sevA karatA hatA. jethI zrI jayaMtamunijIne ArAma raheto ane bahAranAM jAhera kAryomAM vadhAre 2sa laI zakatA hatA. manoharapuramAM jAhera pravacana thayAM. manoha2puramAM eka Azrama che. munivaro A Azrama jovA mATe padhAryA. tyAMnA adhiSThAtA sAdhu badhAne prasAdamAM mAlapUDA ApatA. tenI dhUNImAM kaDAI caDhelI ja hoya. sAdhu pote ja mAlapUvA utAratA hatA ane AvanArane garama garama mAlapUvA ApatA. munivarone paNa mAlapUvA vahorAvyA. kharekhara teno svAda nirALo hato. A sAdhune mAlapUvA ApavA mATe sAmAna koNa pUro pADe che te Azcaryajanaka hatuM. temaNe munivarono hArdika Adara karyo ane AzIrvAda paNa mAgyA. cakradharapuramAM jamazedapurathI lagabhaga so zrAvako-zrAvikAo darzana mATe AvyAM. prAgajIbhAIne lobhI ane jogIno anubhava D 337 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM nivAsa hato. prAgajIbhAIno Akho parivAra sevAmAM saMlagna hato ane teo badhA mahemAnane potAnA ghera ja jamADatA hatA. cakradharapuramAM eka anAtha bahena AvI caDelAM. teno hAtha pakaDanAra koI maLI jAya to tenuM ghara baMdhAI jAya tevI vAta carcAtI hatI. jamazedapurathI AvanArA bhAIomAM hemacaMdabhAI moTI uMmaranA hovA chatAM lagna thayAM na hatAM. tene sAMsArika jIvana zarU karI ghara bAMdhavAnA bhAva hatA. Ama be pakSamAM yoga maLI gayo ane tyAM paMcanI sAkSIe pelAM bahenane gAMdharva vidhithI hemacaMdabhAIe svIkArI lIdhAM. temanuM ghara baMdhAyuM. A bahena janmathI jaina na hatAM, paraMtu hemacaMdabhAInA gharamAM gayA pachI temane jaina dharmano raMga lAgI gayo. te UMDe raMge raMgAyA. chaThTha, aThThama, aThThAI, navAI, 19 upavAsa Adi ghaNI tapasyA karI. te roja acUka sAmAyika karatA. temaNe hemacaMdabhAIne paNa dharmanA raMge raMgI dIdhA. baMne mANasa jIvana sArthaka karI gayAM. pUjya tapasvI mahArAjanI kRpAthI teo dhanya banI gayAM. cakradharapurathI ghATI pAra karI rAMcI javAnuM nakkI karyuM. covIsa mAIlanI ghATImAM vAgha, hAthI, rIMcha, cittA ityAdi jAnavaro sArI saMkhyAmAM jovA maLe che. munirAjone paNa roDa para hAthInA jhuMDanI mulAkAta thaI. jaMgalI hAthI khUba ja bhayaMkara hoya che. paraMtu tame jo namratA rAkho ane zAMta bhAve mArga Apo, bhaya na pAmo, to jarApaNa upadrava karyA vinA hAthI pasAra thaI jAya che. rAMcIthI badhA bhAIoe vihAranI vyavasthA karI hatI. jarA paNa takalIpha paDyA vinA traNe munirAja zAMtipUrvaka rAMcI padhArI gayA. rAMcImAM punaH praveza: zrI jayaMtamunijI prathama vAra rAMcI AvyA tyAre moTA be parivAranA jhaghaDAnuM samAdhAna karAvyuM hatuM. tyAre zrIyuta rAmajI vAlajIe vacana ApyuM hatuM ke Apa pharIthI rAMcI padhAro tyAM sudhImAM gujarAtI vidyAlayanuM makAna taiyAra thaI jaze. kharekhara, teoe vacana pALyuM. gujarAtI skUlanA bhoMyataLiyAnA traNa rUma taiyAra thaI gayA hatA. munirAjoe tyAM sthiratA karI. jaina parivAra tarIke zrI bhAIcaMdabhAI paMcamiyA, dhIrajalAla nAgaradAsa zAha, anupacaMda khArA, bhAIcaMdabhAI bIDIpattAMvAlA tathA viThThaladAsabhAI bhakti karavAmAM pUro rasa letA hatA. te uparAMta samasta gujarAtI samAja munivaronI bhaktimAM joDAI gayo hato. svAgata vakhate rAyabahAdura haracaMdajI jaina ane vrajabhavananA mAlika naMdalAlajI hAjara rahyA hatA. gujarAtI skUlamAM be rUmamAM munirAjono nivAsa hato. bAkInA eka rUma tathA osarImAM skUla cAlatI hatI. zrI narabherAma haMsarAja kAmANI jamazedapurathI darzanArthe AvyA tyAre pUjya tapasvI mahArAje prastAva rAkhyo ke skUlanI uparanA mALe eka moTo sArvajanika haoNla banAvavAmAM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 338 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave to upAzraya tarIke paNa vaparAze, bhajanakIrtana paNa thaI zakaze ane sAmAjika kAryomAM paNa kAma Avaze. zrI narabherAma bhAIe phALo zarU karyo ane jotajotAmAM jarUrI rakama maLI gaI. zrI rAmajIbhAIe Ubhe page rahIne be mahinAmAM haoNla taiyAra karI Apyo. paryuSaNa parva A navA holamAM manAvavAmAM AvyAM. rAMcI gujarAta samAja mATe eka moTA upakAranuM kAma thayuM. tyArabAda pAchaLanA bhAgamAM vidyAlayanuM be mALanuM makAna banAvavAmAM AvyusaMtonI preraNAthI samAjane mATe eka nakkara kArya thayuM. bahu AnaMdamaMgalanI sAthe cAturmAsa pUruM thayuM. kArakata vada bIjano divasa najIka AvatAM yAtrAnI badhI taiyArI thaI. lUgu pahADanI kaThina yAtrA : rAMcIthI beramo tarapha jatA vacce lUgu pahADa Ave che. lUgu pahADa joyA pachI zrI jayaMtamunijIe upara caDavAno vicAra karyo. lugu pahADa vize ghaNI daMtakathAo sAMbhaLI hatI. tyAM uparamAM moTuM hAthIdvAra che. sAme vizALa sarovara che. sarovaramAM hajAro kamaLa khIlelAM che. pahADa upara lugu bAvAnI guphA che. A guphAmAM praveza karavAthI devInAM darzana thAya che. joke lUgu pahADa ghaNo viSama ane UMco che te satya hakIkata hatI. nikaTamAM veNIzaMkarabhAInI koliyarI hatI. pUjya tapasvI mahArAja tyAM rokAI gayA. munirAja sAthe pahADa upara caDavA mATe koliyarInA 20 juvAna taiyAra thayA. saune lUgu pahADa upara caDavAnI icchA hatI. atyAra sudhI pahADa upara koI gayuM na hatuM. jayaMtamunijIe 13-12-19papanA roja pahADanI yAtrA karI. TATAnagarathI cunIbhAI tathA nAnubhAI mAstara paNa AvI gayA hatA. sau upara caDavA mATe taiyAra thayA. pUjya tapasvI mahArAjanA AzIrvAda laIne kula trevIsa vyaktioe savAranA pAMca vAge pahADa upara caDavAnI zarUAta karI. rastAmAM ghaNuM moTuM bhayaMkara ghAsa AvatuM hatuM. ghoDesavAra ghAsamAM dabAI jAya eTaluM UMcuM ghAsa hatuM. vacce keDI karI sau AgaLa vadhatA hatA. moTI bhUla e karI ke bhomiyo sAthe na lIdho. rastAmAM ADAavaLA bhaTakI javAthI rasto ghaNo lAMbo thaI gayo. khAvAnuM kazuM sAthe lIdhela nahIM. ema dhAreluM ke bapora sudhImAM nIce UtarI javAze. paraMtu upara pahoMcatAM pahoMcatAM be vAgI gayA. upara guphA to hatI, paraMtu pANInAM sarovara ke kamaLa kazuM na hatuM. lUgu bAvAnI guphA paNa bhayaMkara ane aMdhakAramaya hatI. (AgaLa jatAM A parvata upara zrI jayaMtamunijIe cAturmAsa karyuM hatuM.) je daMtakathAo sAMbhaLI hatI te badhI hakIkatathI dUra hatI. eka bhAInI pAse biskiTanAM be-cAra pekeTa hatAM. saue thoDAM biskiTa khAdhAM ane tRSA chipAvI punaH ravAnA thayA. pAchA pharatAM bhayaMkara aMdhAruM thaI gayuM ane ATalA moTA ghAsanI vacce cAlavuM jokhama bhareluM hatuM. rasto maLe tema na hato. koInI pAse prakAzanuM sAdhana paNa na lobhI ane jogIno anubhava 3 339 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatuM. sAcuM pUcho to vagara vyavasthAe AvA pahADamAM yAtrA karavI te eka prakAranuM gAMDapaNa hatuM. saue 'lugu bAvA'nI jaya bolAvI. eTalAmAM eka camatkAra thayo. aMdhArAmAM be chokarAo thoDA pAMdaDAM laI nIce UtaratA hoya tevuM lAgyuM. temanI vaya 14-15 varasanI hatI. zrI nAnubhAI mAstare chokarAone rokyA ane kahyuM ke "amAre paNa tamArI sAthe nIce UtaravuM che. UtarI gayA pachI tamane inAma ApIzuM." AkhI TukaDI ane munirAjo chokarAnI pAchaLa cAlavA lAgyA. chokarAMo eTalI jhaDapathI UtaratA hatA ke A TukaDIne tenI pAchaLa doDavuM paDatuM hatuM. ATalA bhayaMkara aMdhArAmAM te chokarAMo jarA paNa rasto bhUlyA vinA saDasaDATa AgaLa vadhatAM hatAM. doDha kalAkamAM to nIce taLeTI sudhI AvI gayA. paraMtu nIce AvatAM joyuM ke baMne chokarAM ekAeka gAyaba thaI gayAM. kazuM inAma paNa ApI zakAyuM nahIM. saune Azcarya thayuM ke sAce ja chokarAM hatAM ke pachI koI daivI madada maLI hatI! pUjya tapasvIjI mahArAjanAM caraNe pahoMcyA tyAre zvAsa nIce beTho. jayaMtamunijI ane girIzacaMdramunine jANe upavAsa sAthe pahADa caDyA hoya tevuM lAgyuM. beramo upAzrayano jIrNoddhAra: munimaMDaLane have beramo tarapha AgaLa javAnuM hatuM. Akho rasto pahADI, dhULa bharelo ane kAco hato. rasto dAmodara nadIne kinAre kinAre AgaLa vadhato hato. I. sa. 1955mAM tenughATa DemanuM nirmANa thayuM na hatuM. tyAre khabara paNa na hatI je bhUmi para munirAja vihAra karI rahyA che te AkhI bhUmi dharAzayamAM dabAI javAnI che. atyAre jyAM vAMsa DUbe teTaluM pANI che te jamIna upara 1955mAM munimahArAjae pagalAM pADyAM hatAM. atyAre jyAM jaLAzaya che tenA kinAre sADama nAmanuM gAma vaseluM che. morapAthI vihAra karIne munirAjoe sADama bajAramAM paga mUkyo tyAre khabara na hatI ke ahIM jaina gharo che ane jaina maMdira paNa che. zrI sugaMdhacaMdajI jaina bajAramAM ja maLyA. temano gaura varNa cahero sadA hasato ane bharAvadAra hato. temanI vANImAM ghaNI ja mIThAza hatI. teoe praNAma karyA ane AgrahapUrvaka potAne ghera laI gayA. be-traNa kalAka mATe ahIM rokANa thayuM. saunI apAra bhakti thaI. tyAre kayAM khabara hatI ke A sADama sAthe ATalo utkaTa bhaktisaMbaMdha sthApita thaze ane lugu pahADamAM comAsuM thaze tyAre sADamano jaina samAja badhI javAbadArI saMbhALI zrI jayaMtamuninI sevAbhaktimAM UMDo rasa leze ! tapasvIjI mahArAje sugaMdhacaMdajI jainanI pITha thAbaDI ane temane AzIrvAda ApyA. munirAjoe kharuM pUcho to ahIM upavAsanAM pAraNAM karyA. munizrIe sADamanI bhaktino svIkAra karI, gomiyAmAM rAtrinivAsa karIne savAre beramo jaina upAzrayamAM padArpaNa sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 340 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyuM. zrI maNibhAI koThArI, navalacaMdabhAI, hAkemacaMdabhAI mahetA, amRtalAla nAgajI, kRSnAlAla phatehacaMdabhAI, mohanalAla becarabhAI ane gujarAtI samAjanA premajIbhAI, prAgajIbhAI, vADIbhAI vagere sau bhAIo hAjara hatA. e vakhate upAzrayanI jagyAe jUnuM naLiyAvALuM makAna hatuM. daravAjAnA mijAgarA paNa tUTelA hatA. pUjya tapasvI mahArAje maNibhAIne Takora karI ke "maNibhAI, A daravAjo mAthe to nahIM paDe ne!" basa, ATalI TakorathI catura zrAvaka cetI gayA. A upAzrayamAM derAvAsI tathA sthAnakavAsI baMne saMgha joDAyelA hatA. pUjya tapasvIjI mahArAjanI TakorathI zrAvakoe nirNaya karyo ke navo upAzraya banAvavo jarUrI che. ahIM munirAjanuM cAturmAsa to ja thaI zake. bhAIoe upAzrayano phALo zarU karyo. bahArathI mahemAno paNa AvyA hatA. rUpiyA nava hajArano phALo lakhAI gayo ane upAzrayano jIrNoddhAra karavAnuM nakkI karyuM. munizrIoe beramothI bhAvabharI vidAya laI, maNibhAInI koliyArImAM pagalAM karI, paTanAno naeNzanala hAive svIkAryo. hajArIbAga, gayA thaI paTanA javAno niradhAra karyo. hajArIbAga sudhI rasto jaMgalathI bharapUra hato. vihAranI khAsa alaga vyavasthA karavAmAM AvatI na hatI. hIrAsiMga ghaNo ja hoziyAra sevaka hato. gAmamAM pahoMcatAM ja sArAM ghara gotI kADhato. saune muniono mahimA samajAvato. gocarI-pANI maLI zake tevAM gharomAM pracAra karI deto. uparAMta be-cAra zrAvako paNa sAthe cAlatA hatA. jethI ochAmAM ochA pariSahathI sArAmAM sAro vihAra nIpajato hato. zrI girIzacaMdrajI muni yuvA saMta hovAthI sevAmAM jarApaNa kacAza na rahetI. hajArIbAganA mULacaMdajI brahmacArIH hajArIbAgamAM bhAIzrI sukhalAla koThArI nivAsa karatA hatA. te rAMcI nivAsI bhAIcaMdabhAInA bhAI thatA hatA. hajArIbAgamAM digaMbara jainanAM savAso jeTalAM gharano samudAya che. tyAM vizALa jaina maMdiro ane moTI jaina dharmazALA che. munirAjoe tyAM UtaravAnuM hatuM. digaMbara samAjanA agresaroe bhAvapUrvaka abhivAdana karyuM. e samayamAM mULacaMdajI brahmacArI A kSetramAM vihAra karatA hatA. jetapuramAM bhAIcaMdabhAInA parivAramAM traNa bhAIo hatA. mULacaMdabhAI, zAMtilAlabhAI ane cunIlAlabhAI. A bhAIo roTI raLavA mATe kalakattA AvyA. tyArabAda teono jhariyA kolaphilDamAM vasavATa thayo. teo jaina AzramamAM varNajInA paricayamAM AvyA ane temanAM caraNomAM zraddhA baMdhANI. traNe bhAIoe digaMbara dharmano svIkAra karyo. zAMtibhAI gRhasthAzramamAM AvyA ane uDIsAmAM saMbalapuramAM parivAra sAthe rahevA lAgyA. jyAre mULacaMdajI ane cunIlAlajI brahmacArI banI, digaMbara samAjamAM vicaraNa karI, dharmano pracAra karavA lAgyA. lobhI ane jogIno anubhava 2 341 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cunIlAla brahmacArI nAnI vaye devalokavAsI thaI gayA. mULacaMdajIe ghaNuM lAMbuM AyuSya bhogavyuM. te ghaNA ja kaTTara niyamo apanAvI, dharmamAM otaprota banI, nirjarAne paMthe paDyA hatA. temano svabhAva ghaNo teja hato eTale haju krodhane jItavAmAM saphaLatA maLI na hatI. munirAjone hajArIbAgamAM mULacaMdajI sAthe milana thayuM. kAThiyAvADano jUno itihAsa tAjo thayo. temanA pitAzrI bhAIcaMdabhAI desAI jetapuramAM goMDala saMpradAyano staMbha hatA. temane guru-mahArAjo pratye apAra bhakti hatI. A badho vArtAlApa vAgoLyo. mULacaMdajI paNa khuza thayA. mULacaMdajIe brahmacArI banatA pahelAM lagna karyA hatAM. temanA eka dIkarI maMjulAbahena pUjya tapasvI mahArAja pratye ananya zraddhA dharAve che. temanAM lagna jhariyAnA modI parivAranA zrI nagInadAsa modI sAthe thayAM hatAM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 342 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 saMta sAthe sahunuM kalyANa munIrAjoe hajArIbAgathI bihArano AdivAsI ilAko choDI, zuddha bihAramAM praveza karyo. A bihAra eTale jUnAM samayanuM magadha. hajArIbAgathI jI. TI. roDa pakaDI gayA javAnuM hatuM. jayaMtamunijIe buddhagayAnAM darzana karI, tyAMno anubhava levAno nizcaya karyo. temaNe 271-1956nA roja buddhagayA padArpaNa karyuM. teo tyAM biralA dharmazALAmAM UtaryA. buddhagayA vizvavikhyAta tIrthasthaLa che. te bauddha maMdironI nagarI che. tyAM jApAna, silona, barmA, vagere dezonAM kalAtmaka vizALa maMdiro che. ahIM bauddha sAdhuno vihAra paNa che. ahIM videzathI tIrthayAtrIo paNa moTI saMkhyAmAM Ave che. gayAmAM sanAtana dharmanA mahaMtano moTo darabAragaDha paNa che. Akho darabAragaDha moTI killebaMdhI hoya te rIte taiyAra karyo che. zrI jayaMtamunijI A mahaMtajIne khAsa maLavA mATe gayA. traNa moTA DelA vaTAvyA pachI ja gaDhamAM praveza thaI zake che. je daravAjo khulyo emAM praveza thayA pachI pharIthI tene tALAM mArI devAmAM Ave che. tyArabAda ja bIjo daravAjo khole che. A rIte daravAjA khule ane baMdha thAya ane mulAkAtI aMdara praveza karI zake che. munizrI mahaMtajIne maLyA ane kahyuM ke "ApanI sAthe thoDI vedAMtanI carcA karavI che." mahaMtajI vyAkuLa svabhAve bolI UThyA, "sAdhujI, atyAre korTa kacerImAM Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArA 24 kesa cAle che. A ja mAruM moTuM vedAMta che. sarakAre mArI jamInadArI laI levA mATe jALa pAtharI che. bIjA keTalAka jamInadAro paNa amArI jamIna pacAvI pADavA mAge che. atyAre rAta-divasa amane tenI ciMtA che. AmAM bIjuM kayuM vedAMta bhaNavu ?" ATaluM kahIne temaNe darabAragaDhanI jamIna, vivAda ane kAvAdAvAnuM vRttAMta zarU karyuM. tenI upAdhi bharelI lAMbI vAtano aMta Ave tema na lAgyuM. chevaTe jayaMtamunizrI vaccethI UbhA thayA tyAre mahaMtajIe hukama karyo ke, "munijInuM svAgata karo." paraMtu niyama pramANe jayaMtamunijIthI kazuM laI zakAya tema na hatuM. phakta mahaMtajInI upAdhinuM jJAna laI munizrI chUTA paDyA. pharIthI traNa daravAjA eka pachI eka khUlyA ane munijI bahAra AvI gayA. buddhagayAmAM vinobAjIe buddha ane sanAtananuM samanvaya karavAnI dRSTie "samanvaya" Azrama sthApyo che. munijIe tenuM paNa nirIkSaNa karyuM. paraMtu te baMneno asamanvaya eTalo badho moTo che ke samanvaya sAgaramAM taNakhA jevo che. buddhagayAthI munirAjo gayA padhAryA ane digaMbara dharmazALAmAM UtaryA. zrI girIzacaMdrajI dareka svAgata-samArohamAM suMdara bhajana saMbhaLAvI mAMgalika pharamAvatA. tyArabAda zrI jayaMtamunijI samaya anusAra pravacana ApatA. gayAmAM digaMbara jaina maMdira ghaNuM suMdara ane darzanIya che. e vakhate zrI gajAnana jaina pramukha sthAne hatA. munijIe jAhera vyAkhyAna ApyuM. munirAjoe viSNupada maMdiranAM paNa darzana karyA. have munizrIe jAhanAbAda thaI paTanA mATe prasthAna karyuM. jAhanAbAdanI hAiskUlamAM zrI jayaMtamunijIe pravacana ApyuM. tyAMnA mAravADI samAje ghaNI ja AdarapUrvaka apUrva sevA bajAvI. tyAre AkhuM kSetra zAMta ane samRddha hatuM. atyAre jAhanAbAda sauthI vadhAre azAMta ane ena.sI.sI nuM senTara che ane lohiyALa kendra che. koI tene krAMti kahe che, to koI AtaMkavAda kahe che! paTanAmAM upAzrayanI preraNA : gayAthI paTanA sudhInA vihAramAM paTanAnA bhAIoe apUrva sevA karI hatI. zrI jeThAlAla anupacaMda, kAMtibhAI, zAMtibhAI ane phUlacaMdabhAI AkhA vihAramAM sAthe rahyA hatA. badhA bhAIo gADIvALA hovAthI temano parivAra paNa darzana karavA Avato-jato hato. paTanAnA mIThApuramAM jayaMtamunijI zAMtibhAI koThArIne tyAM UtaryA hatA. paTanAnA zrAvakono paricaya prathama vAra thayo hato. A vakhate paNa eTalI ja bhaktithI temaNe sevA karI. mIThApurathI goviMda mitrA roDamAM pUjya munivara padhAryA. tyArabAda paTanA zaheramAM gurudevanuM Agamana thayuM. tyAM dasathI bAra divasa rokAI zrIsaMghanuM saMgaThana majabUta karyuM ane upAzraya mATe phALAnI zarUAta thaI. paTanAno vihAra manamAM yAda rahI jAya evo AnaMdamaya hato. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 344 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavitra rAjagirinuM tIrthadhAmaH tArIkha 14-2-1950nA roja paTanAthI vihAra karI pUjya munivaro rAjagiri tIrthamAM padhAryA. tyAre kone khabara hatI ke pUjya tapasvI mahArAja ahIM moTA mahotsavanA AyojananuM nimitta banI potAnI aMtima sAdhanA karaze ! tyAM kalakattA, TATA, jhariyA vagere saMghothI ghaNAM bhAIo ane baheno darzanArthe AvyAM. kalakattA zrIsaMghanI vinaMtIne mAna ApI 1956nuM cAturmAsa kalakattA karavuM tevo nirNaya karyo. joke vidhAtAne te maMjUra nahIM hoya, tethI A cAturmAsa kalakattA thaI na zakyuM. ahIM jayaMtamunijIe pAMce pahADonI yAtrA karI. pUjya tapasvI mahArAja pahADo upara na caDatAM nIce ja birAjyA hatA. zrI jayaMtamunijI sAthe girIzamunijI ane seMkaDo bhAI-baheno pahADanI yAtrAmAM sAmela thayAM hatAM. dhannA-zAlibhadranI guphAo joIne jaina AgamanI tyAgabharI viziSTa dharmakathAo dRSTigata thatI hatI. jaina kathAonI e vizeSatA hoya che ke temAM lagabhaga nabaLI kaDI hotI nathI. jaina kathAnuM mukhya pAtra puruSArtha karI, tapasAdhanAnuM avalaMbana laI, moTA parAkrama sAthe AdhyAtmika zreNImAM ArohaNa karI mokSagAmI bane che. AvI ja anupama kathAnAM mahAna pAtro dhannA ane zAlibhadranA caraNathI pAMcamo pahADa pavitra che. dhanAjI mokSagAmI thayAM che, jyAre zAlibhadrajI lavasaptamanA ati alpa pramAdanA prabhAve "sarvArthasiddhi vimAnamAM ekAvatArI deva thayA che ane aMte teo paNa mokSagAmI banaze. brAhmaNa parivArano punaruddhAra : rAjagirimAM saMtoe eka pakhavADiyuM ArAma lIdhA pachI kalakattA mATe prayANa karyuM hatuM. A vakhate rAjagirithI sametazikhara javA mATe navo rasto levAmAM Avyo. prathama vAra koDaramAM thaI jI. TI. roDa lIdho hato. paraMtu A vakhate navAdA thaI mahAbhAla parvatanI taLeTImAM thaI jaMgala raste giriDiha padhAryA. rastAmAM brAhmaNonI saMkhyA vizALa pramANamAM jovA maLe che. Akho pradeza parvatIya che. parvatomAMthI je jharaNAMo vahetAM hoya che tenA kinArAo kApIne khetIyogya jamIna banAvavAmAM AvI che. koI samayamAM ahIMnA nivAsIoe kALI mahenata karI, kRSiyogya jamIna banAvI, jIvananirvAhanAM sAdhana UbhAM karyA hatA. AkhA pradezanuM nirIkSaNa karatA, aneka nadInALAMo vaTAvatA, kAce raste vihAra karI munirAjo AgaLa vadhatA hatA. eka divasa beriyA gAmamAM Agamana thayuM. ahIM badarInAthanA makAnamAM UtaryA. temano moTo brAhmaNa parivAra hato. baporanA makAnamAlike pUchayuM, "Apa bhojana kevI rIte grahaNa karazo? mane lAbha Apo." saMta sAdhe sahunuM kalyANa 345 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu pUjya tapasvI mahArAje kahyuM ke, "tame brAhmaNa cho, paraMtu mAMsAhArI hovAthI tamArA gharanuM amane kazuM khape nahIM." te bhAI nirAza thayA ane UMDuM duHkha anubhavyuM. daramiyAna eka bhAInI patnI samaya meLavI munijInAM darzana mATe AvI. temaNe duHkha vyakta karyuM ke, "gurujI, mArAM mAbApane tyAM jarApaNa mAMsAhAra thato nathI. huM pavitra brAhmaNa parivAranI dIkarI chu. paraMtu ahIMnA loko mAMsAhArI hovAthI mAre najare jovuM paDe che. joke huM mAMsAhAranuM bilakula sevana karatI nathI. paraMtu mane A lokonI vacce rahevuM ghaNuM du:khadAyI lAge che. kRpA karIne tame A parivArano uddhAra karo." A sAvitrIbahenanA pati skUlamAM zikSaka hatA. be vAge jamavA AvyA tyAre tapasvIjI mahArAje temane potAnI pAse bolAvyA. sAvitrI paNa sAthe AvI. sAvitrIe kahyuM ke, "ApaNA gharamAM akhAdya hovAthI saMtoe ApaNe tyAMthI bhikSA lIdhI nathI. keTalA du:khanI vAta che !" tapasvI mahArAje mAstarasAhebane samajAvyA. temaNe kahyuM, "sAvitrIne krodha ghaNo che. jo te krodhano tyAga kare to huM mAMsAhArano tyAga karI dauM." juo to kharA, sAvitrInuM parAkrama! te eka jhATake UbhI thaI gaI ane bolI, "mAre AjathI krodha karavo harAma che. mAruM mAthuM kApazo to paNa huM krodha nahIM karu." mAstarasAheba paNa baMdhanamAM AvI gayA. bIjA bhAIone bolAvyA ane cAre bhAIoe tathA temanI patnIo sahita AkhA parivAre ekasAthe mAMsAhArano tyAga karyo. ghara AkhuM zuddha karyuM. badhAM vAsaNone agni dekhADI pavitra karyA. parivAramAM AnaMda chavAI gayo. maMdiromAM je bakarAno bali caDhato tenI muMDIno haka A brAhmaNano hato. tenAthI thoDI kamANI paNa thatI hatI. badho moha choDI teoe kRSinA AdhAre jIvananirvAha karavAno nirNaya karyo hato. rAtanA virATa sabhA thaI. pAMcaso mANasonI hAjarImAM A brAhmaNa parivAranA vaDIle ghoSaNA karI, "haju sudhI ame caMDALa hatA. Aje A jainamunionA pratApe ane gurudevonA prabhAve ame sAcA brAhmaNa banyA chIe." brAhmaNa parivAre munizrIne eka divasa vadhAre rokAvAno Agraha karyo. pUjya tapasvIjI mahArAje temanI vinaMtIno svIkAra karyo. sAvitrI to khuza khuza hatI. temaNe bIje divase zuddha bhAve gha2mAM nirdoSa bhojana banAvyuM. munirAjone AhAra ApI teoe dhanyatA anubhavI. sammetazikharamAM meLo : AvA nAnAmoTA prasaMgono anubhava laI, pujya munivaro jaMgalanA raste giriDiha padhAryA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 346 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ giriDiha sametazikharanuM uttara dizAnuM dvAra che. munivaroe tyAM zvetAMbara jaina dharmazALAmAM nivAsa karyo. ahIM digaMbaranAM cAlIsa-pacAsa ane zvetAMbaranAM AThathI dasa ghara che. digaMbara dharmazALAmAM pravacana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. giriDihathI barAkara jaina dharmazALAmAM padArpaNa thayuM. barAkara bhagavAna mahAvIranI kevaLajJAnabhUmi manAya che. tyAM zvetAMbara samAje vizALa maMdira ane moTI dharmazALA banAvyAM che. sametazikhara AvanArA yAtrIo lagabhaga ahIM Ave che. barAkara nadInA kinAre A sthAna suzobhita che ane prAkRtika chaTAthI AnaMda upajAve tevuM che. dhyAnasamAdhi mATe A sthAna ghaNuM yogya che. paraMtu A tIrthomAM koI tapasvI tapasyA karatA hoya tevuM jovAmAM AvatuM nathI. barAkarathI zikharajI Agamana thayuM. ahIM hoLI upara khUba moTo meLo bharAya che ane hajAro mANaso A meLAmAM Ave che. vyavasthAnA abhAve gaMdakI paNa khUba ja phelAya che. AzramamAM tattvacarcA : munirAjone meLAmAM rahevuM ucita na lAgyuM eTale eka saptAha mATe isarI padhAryA. tyAM baMne pakSonI dharmazALA uparAMta gaNezaprasAdajI varNIjIno Azrama che. munirAjo digaMbara dharmazALAmAM UtaryA. te Azrama sAthe joDAyelI che. zrI jayaMtamunine varNIjI sAthe samAgama karavAnI utkaMThA hatI. digaMbara paraMparAmAM tyAganI cAra bhUmikA che : (1) brahmacArI, (2) kSullakha, (3) elakha ane (4) muni. zvetAMbara paraMparAmAM be ja bhUmikA che : (1) zrAvaka ane (2) muni. brahmacArI ghara-parivArano tyAga karI munionI sAthe rahe che. kSullaka paNa ghara-saMsArano saMbaMdha toDI nAkhe che. te traNa kapaDAM dhAraNa kare che, pratimAdhArI bane che, paraMtu te pATale besI AhAra kare che. elakha phakta eka laMgoTI, kamaMDaLa ane pIMchI rAkhe che. te paNa besIne AhAra kare che. muni sarvathA nagna rahe che, kamaMDaLa ane pIMchI rAkhe ane UbhA UbhA AhAra kare che. je kSullakha vidvAna hoya, zAstranA jANakAra hoya, upAdhyAya tarIke zAstra bhaNe-bhaNAve tevA gAdIpati sAdhune varmI kahe che. varNInuM samAjamAM sthAna UMcuM gaNAya che. zrI jayaMtamunijI gaNezaprasAdajI varNIne maLavA temanA AzramamAM gayA. varNIjI kaTTara saMpradAyavAdI hatA. paraMtu ghaNA samayasUcaka paNa hatA. zvetAMbara munio pratye paNa sanmAna dharAvatA hatA. teoe UbhA thaIne svAgata karyuM ane kahyuM, "tame munipadamAM cho eTale AdaraNIya cho." e samaye zrI gaNezaprasAdajI tattvArthasUtra uparanA akalaMkanA bhAsya upara keTalAka brahmacArI ane arajIkAo sAthe svAdhyAyacarcA karI rahyA hatA. te uparAMta thoDAM zrAvaka-zrAvikAo paNa saMta sAdhe sahunuM kalyANa 347 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAjara hatAM. vAtAvaraNa prAcInakALanA AzramanI yAdI ApatuM hatuM. badhA svAdhyAyazIla hovAthI tattvacarcAmAM rasa dharAvatA hatA. jayaMtamunijI paNa svAdhyAyamAM joDAyA. upAdAna ane nimittanI carcA cAlI. upAdAnanI pradhAnatA mAnavA chatAM nimittane paNa mahattva apAya che. varNIjIe pUchyuM, "Apa upAdAna kone kaho che ?" tyAre jayaMtamunijIe uttara Apyo ke, "va Aragam Aryam riLati tatsatye 35AvAnam / " je kAraNa kAryarUpe pariName che tene upAdAna kahI zakAya. varNIjI ghaNA khuza thayA ane kahyuM, "A munijI adhyayanazIla ane tattvaciMtaka sAdhu che." svAdhyAyane aMte sau AhAra mATe UThyA. ahIM AzramamAM rahenAra badhAne eka TAima ja jamavAnuM hoya che. sAMjanA jene icchA hoya te phaLAhAra ke dUdha vAparI zake che. zrI jayaMtamuni pratidina varNIjInA svAdhyAyamAM bhAga letA hatA. eka saptAhamAM varNIjIno khUba ja sAro samAgama thayo. teo jaina tattvajJAnanA dhuraMdhara vidvAna hatA. temaNe ghaNA graMtho saMpAdana karyA che. saMpUrNa digaMbara samAja upara temanI UMDI pakaDa hatI. temano janma madhyapradezanA kisAna parivAramAM thayo hato. jaina pAThazALAmAM AvyA pachI temane tyAgabhAvanAnuM sphuraNa thayuM. jJAna, tyAga, virakti ityAdi UMDA guNonA kAraNe teo ghaNI prasiddhi pAmyA. chevaTe zikharajInI parikramAnI bahAra vihAra na karavAnI pratijJA karI isarImAM ekAMtavAsa svIkAryo. bhaktinA kAraNe jotajotAmAM isarI AzramanuM nirmANa thaI gayuM. teo jIvanabhara A ja AzramamAM sthiravAsa thayA. prAcIna bhAratanA Azramane tAddazya kare tevA isarI AzramanI mIThI madhurI smRti sAthe munijIe katrAsa tarapha prasthAna karyuM. anAyAse sanAtana dharmanuM gayA, bauddhonuM buddhagayA ane jainonAM rAjiMgara ane sammetazikharanAM tIrthasthAnonI yAtrA thavAthI zrI jayaMtamuni prasannatA anubhavI rahyA hatA. katrAsamAM nUtana jaina bhavananuM udghATana : munizrI gomo jaMkazana thaI katrAsa padhAravAnA hatA. gomomAM nAnajI kuMvarajIno parivAra ghaNA varSothI nivAsa kare che. teo derAvAsI hatA, paraMtu tyAM jainonuM eka ja ghara hovAthI te samAnabhAve badhA munionI sevAno lAbha letA hatA. Akho parivAra dharmanA raMge raMgAyelo che. temaNe gurudevanI khUba sevA bajAvI ane sAthe rahelA bhAiono suMdara atithisatkAra karyo. rAtrinA jAhera pravacanamAM cArasothI pAMcaso mANasonI hAjarI hatI. haju sudhI samagra parivAra jayaMtamunijInAM caraNomAM apAra zraddhA dharAve che. tA. 44 1956nA roja munivaro katrAsa padhAryA. ahIM doDha mahinAnI sthiratA hatI. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 348 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munijI jyAre prathama vAra katrAsa padhAryA hatA tyAre upAzrayano phALo thayo hato. e phALAmAMthI navanirmita jaina bhavananA udghATana mATe trAsanA bhAIo isarImAM hArdika vinaMtI karI gayA hatA. katrAsa upAzrayanA udghATananA avasare zramaNa saMghanA lAbhacaMdrajI mahArAja ThANA e paNa padhAryA hatA. muni-milanathI AnaMda thayo. kalakattA, jamazedapura, jhariyA, dhanabAda ane bIjAM nAnAM kSetranAM bhAI-baheno sArI saMkhyAmAM AvyAM hatAM. zrI devacaMdabhAI amulakha mahetA taraphathI svAmIvAtsalyanuM jamaNa karAvavAmAM AvyuM. bhagavAna mahAvIranA jayanAda sAthe navA jaina bhavanamAM praveza thayo. pU. tapasvIjI mahArAja A pradezamAM padhAryA pachI sauprathama trAsanuM udghATana thayuM hatuM. katrAsamAM bhUmidAna : have pUrva bhAratamAM jaina bhavananA nirmANanI paraMparA zarU thaI. jhariyAnA traNa jaina bhAIonI vizALa jamIna katrAsamAM jaina bhavananI pAse ja hatI. A jamIna upara suMdara vADI bAMdhavAno yoga banato hato. jaina bhavana ane vADI sAthesAthe hoya to sArI evI Avaka paNa UbhI thAya. tapasvI mahArAjanI preraNAthI jhariyAnA bhAIoe ughATananA zubha coghaDiye AkhI jamIna katrAsa zrIsaMghane arpaNa karavAnI ghoSaNA karI. katrAsa samAje temane tALIonA gaDagaDATathI vadhAvI lIdhA. Aje A vADI katrAsa samAja mATe AzIrvAdarUpa che ane tyAM aneka zubha kAryo saMpanna thAya che. jayaMtamunijIne kalakattA cAturmAsanA bhAva hatA. kalakattAnA lakSya vihAra goThavavAmAM Avyo. jhariyA ane dhanabAdamAM sthiratA karI, goviMdapurathI jI. TI. roDa pakaDI kalakattA javAnuM hatuM. manuSyanI kalpanA ane prakRtino krama sadA eka samAna hoto nathI. manuSya mAtra yojanA ghaDe che, paNa chevaTano nirNaya to prakRtinA hAthamAM che teno viziSTa anubhava munizrIne thayo. kuLavAna kUtaro : eka adbhuta kUtaro ghaNA mAIlathI munivaronA vihAramAM sAthe sAthe cAlato hato. tene pAcho vALavAno prayAsa karyo, paraMtu teNe saMga na ja choDyo. te jarA paNa gaMdakI karato nahIM. game teTalo khAvAno sAmAna sAme hoya, te jarA paNa sAmuM joto nahIM. jyAre khAvAnuM ApavAmAM Ave tyAre ja te khAto. pravacananA samaye AgaLa AvIne ja besato. vihAra zarU thAya eTale sAthe cAlI nIkaLato. pUrva janmano bhakta ke UMcA kuLano AtmA kema jANe pAchalAM karma pUrAM karavA Avyo hoya! dhanabAdathI vahelI savAranA vihAra thayo. thoDuM thoDuM aMdhAruM hatuM. kUtaro AgaLa AgaLa cAlato hato. Aje te ghaNo ja prema dekhADI rahyo hato. evAmAM sAmethI eka kAra pUrapATa saMta sAdhe sahanuM kalyANa 1 349 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI. moTaranI sIdhI lAiTa AvavAthI te aMjAI gayo. AMkhanA palakAramAM moTare pUrajozathI kUtarAne Takkara mArI dIdhI. zrI jayaMtamunijI nikaTamAM ja hatA, paraMtu bacAvavAno avasara na rahyo. kUtaro vIsa phUTa dUra khetaramAM pheMkAI gayo. tenI AkhI chAtI vIMdhAI gaI hatI. munijI doDIne tyAM gayA. kema jANe aMtima vidAya leto hoya tema teNe mAthuM namAvI munizrInAM caraNa saMdhyAM ! sAthe rahelA bhAIoe mukha para pANI chAMTyuM. pUjya gurudeve navakAramaMtra saMbhaLAvyA. kUtaro thoDI thoDI vAre kAna halAvI, navakAramaMtra sAMbhaLavAthI saMtoSa maLato hoya tevo bhAva pragaTa karato hato. paMdara-vIsa miniTa pachI navakAramaMtranA jApa sAthe ja te arahita zaraNe thaI gayo. A kUtaro jarUra koI sArA khAtAno puNyazALI jIva haze. munijIo paNa ghaNA gamagIna thaI gayA. kUtarAnA mRtyuthI evo AbhAsa thayo ke A saMgha dvArakA pahoMcaze nahIM. tapasvIjI mahArAja bolyA, "jayaMtI, kalakattAnA cAturmAsamAM aMtarAya Ave evuM lAge che. A durghaTanA azubha sUcanA ApI jAya che." kharekhara, banyuM paNa tevuM ja. pUjya munivaro jagajIvana nagaranI haoNspiTalamAM padhAryA tyAre jayaMtamunine ekAeka Akaro tAva caDI Avyo. vihAramAM vinaH jagajIvana nagara haoNspiTalamAM ATha divasa rokAvuM paDyuM. jayaMtamunijInI tabiyata para UMDI asara thaI. vihAramAM moTuM vighna AvI paDyuM. AvI paristhitimAM kalakattA pahoMcI zakAya tevuM na lAgyuM. kalakattAthI seMkaDo bhAI-baheno darzanArthe AvyAM. teo paNa nirAzAno anubhava karavA lAgyAM. samaya bahu thoDo hato ane vihAra lAMbo hato. tabiyata mATe ekAda mAsa ArAma jarUrI hato. DaoNkTaroe paNa lAMbA vihAranI manAI karI. TATAnagarathI zrI narabherAma haMsarAja kAmANI DaoN. zarmAne laIne jagajIvana nagara haoNspiTalamAM AvyA. DaoN. zarmA munizrInI tAsIrathI paricita hatA. temaNe paNa e ja salAha ApI. jayaMtamunijIno svAthya mATe vizrAma munizrInI tabiyata sudhare eTale goviMdapura pAse loenkAjInA baMgalAmAM ArAma mATe kalakatA tathA kolaphilDanA bhAIoe vyavasthA karI. tyAMnAM havApANI khUba ja sArAM hatAM. kalakattAnA cAturmAsane dhakko lAgI gayo. "dhAryuM dhaNInuM thAya che" te satya barAbara nIvaDyuM. kalakattAthI cokIdArane oNrDara AvI gayo hato ke munirAjone UtaravA mATe baMgalo suprata kare. mukhya prazna e hato ke jyAM sudhI ebe rasoDAM na khUle tyAM sudhI baMgalAmAM AhArapANInI pratikULatA rahe te svAbhAvika hatuM. jhariyA ane trAsanA keTalAka bhAIo bhegA thayA. je rasoDuM khole tene samaya ane paisA baMneno bhoga ApavAno rahe. kAma thoDuM aTakyuM hatuM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 350 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evAmAM TI. ema. zAha kaMpanInA mAlika naMdalAlabhAI zAha darzana mATe AvyA. teo derAvAsI hatA, chatAM munijI pratye UMDI bhakti dharAvatA hatA. temaNe turata paDakAra karyo, "are! gurubhaktimAM zuM vicAra karo cho? ApaNe bhakti na karI zakIe to ApaNI zaktine lAMchana che." temaNe umeryuM, "gurudeva, A lokone vicAra karavA do. mane anumati Apo. AvatIkAlathI mAruM rasoDu khUlI jaze. mArAM patnI ahIM rokAze. huM Avato jato rahIza. A to jaMgala jevuM che. darzanArthIonI sagavaDatA mATe mArI be gADI ahIM raheze." kharekhara, naMdalAlabhAI marada AdamI hatA, bolyA pramANe ka2nA2 hatA. cAra vAgatA sudhImAM temano badho rasAlo sAmAna AvI gayo. temanA khAsa mitra, beramonA zrI amRtalAla monajInuM paNa rasoDuM khUlI gayuM. jhariyA sthAnakavAsI saMghanA maganabhAI dozI paNa parivAra sAthe AvyA ane potAnuM rasoDuM kholyuM. A rIte tyAM be-traNa parivAra vasI javAthI munirAjone badhI anukULatA thaI. narama tabiyatanA samAcAra sAMbhaLatAM ja darzanArthIono pravAha vadhI gayo. sAtA pUchavA mATe gAme gAmanA saMgho AvavA lAgyA. badhA mahemAno naMdalAlabhAInA rasoDe jamatA hatA. zrI narabherAmabhAI kAmANI jamazedapurathI DaoN. zarmAne laIne pharIvAra AvyA hatA. munirAjoe paMdarathI vIsa divasa ArAma karyo. have kalakattA pahoMcavA jeTalo samaya hato nahIM. kalakattAthI zrIsaMghanA bhAIo paNa AvI gayA hatA. badho vicAravimarza karyA pachI najIkamAM be2mo cAturmAsa ka2vAnuM nakkI thayuM. beramo cAturmAsa : munivaro loenkAnA baMgalethI punaH jhariyA padhAryA. tyAM thoDA divasanI sthiratA karI bhojUDI pahoMcyA. bhojUDI nAno saMgha hato ane upAzrayanI vyavasthA sArI hatI. eTale havAphera mATe anukULa sthAna hatuM. tyAMthI relave para cAlI, mohadA thaI, beramo javAmAM vihAranI anukULatA hatI. navalacaMdabhAI Trena dvArA AvatA hatA ane gocarI pANIno lAbha laI uttama sevA bajAvatA hatA. beramo cAturmAsamAM zrIyuta maNilAla rAghavajI koThArIno pUrepUro sahayoga hato. navalacaMdabhAIne dareka prakAranI vyavasthA karavA mATe teoe hukama karI dIdho hato. saMgha nAno hovA chatAM maNibhAInA sahayogathI saMghane jarA paNa mUMjhavaNa rahetI nahIM. tabiyatanA kAraNe zrI jayaMtamunijIe pravacana baMdha rAkhyuM hatuM. vyAkhyAna-vANIno bojo girIzamunie saMbhALyo hato. temanI gAvAnI Dhaba sArI hovAthI zrotAone mugdha karI detA ane pravacanamAM dharmanI uttama preraNA ApatA. pUjya tapasvI mahArAja dezI bhASAmAM TucakA saMbhaLAvatA. saMta sAdhe sahunuM kalyANa D 351 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvaciMtanano suvarNa avasara : sonu nAmano mANasa pratidina jayaMtamuninI sevAmAM raheto. jayaMtamunijIne pharavAno khUba avasara maLyo. beramo kolaphilDa nAnI nAnI pahADIothI gherAyela che. TekarInA ekAMtapradezamAM munizrI kalAko sudhI dhyAna-samAdhimAM besatA. tabiyata bhale kharAba thaI, paraMtu ArAmanA nimitte AtmArAmane jagADavAno avasara maLyo. tattvaciMtana karavAno rUDo avasara maLyo. aneka dharma vizvaniyaMtA tarIke Izvarano svIkAra kare che. jyAre jainadarzana vizvanI mULabhUta saMpatti rUpe cha dravyano svIkAra kare che. A dravyo svayaM potAnI zaktithI vizvanuM saMcAlana kare che ane bhinna bhinna paryAya rUpe padArthamAM saMghaTana-vighaTana kare che. vizvano khela cAlu rahe che. jainadarzanamAM 'IzvaranuM astitva che ke nahi' e mULabhUta prazna Ubho rahe che. Izvara eTale aizvaryavita tattva. A cha dravyo aizvaryavita hovAthI svayaM IzvaranuM rUpa dhAraNa kare che. jIvadravya IzvaranA prANa che. bAkInAM pAMca dravyo te IzvaranuM zarIra che. chae dravyo virATa, vyApaka ane anaMta zaktinAM dhAraka che. zAstramAM paNa bhagavAnane virATa, vyApaka ane zaktinA dhAraka batAvyA che. Izvara sarvoparI che. tenAthI upara koI nathI. sUkSma dRSTie vicAra karatAM chae dravyo dvArA parokSa bhAve Izvara AvI jAya che ane chae dravyomAM prabhuno vAsa che ema kahevAmAM jarA paNa anucita lAgatuM nathI. A ciMtanathI zrI jayaMtamunijIne eka bahu ja moTuM samAdhAna prApta thayuM. beramo cAturmAsa eka navI ja vizeSatA mUkI gayuM. nAdurasta tabiyatanA bahAnA heThaLa munizrIne ghaNI upalabdhi thaI. samayano sAco sapayoga thayo. beramonA parvatIya paryaTanathI munIzvara paramAtmAnI vadhAre nikaTa pahoMcyA hoya ane tenA svarUpano vicAranA AnaMdanI anubhUti thaI. bahu varasAda hoya tyAre ja paryaTana aTakatuM. cAra mahinA jharaNAnA kinAre, pahADInI Toce, jaMgalonA zAMta udaramAM besIne tattvajJAna vAgoLavAno ane anerA AnaMdanI sonerI taka maLI. kyAreka nAnAM bALako paNa paryaTanamAM sAthe joDAtAM. teo bALalIlA karatAM karatAM jaMgalapradezano AnaMda meLavatA. upAzrayanA vistAra mATe anukULatA H zrI navalacaMdabhAIe navo upAzraya bAMdhavAnuM kAma zarU karyuM hatuM. temane jaina bhavananA nirmANamAM ghaNo rasa hato. te tana, mana ane dhanathI sevAmAM lAgI gayA hatA. bhavana hoya to bhAIbahenone dharmadhyAnanI vizeSa anukULatA thAya. AgaLa cAlIne derAvAsI-sthAnakavAsInA matabheda UbhA na thAya. baMne samAja potAnA sthAnakamAM dharmaupAsanA karI, paraspara prema jALavI zake. tapasvI mahArAja dIrghadraSTivALA hovAthI sAcI preraNA ApI samAdhAna karI doravaNI ApatA hatA. sthAnakavAsI jaina bhavana thoDuM nAnuM paDatuM hatuM. zrI narabherAmabhAI jyAre darzana mATe AvyA tyAre temaNe pUchyuM, "pAsenI jamIna konI che?" sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 352 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navalacaMdabhAI bolyA, "sAheba, ekadama najIkamAM mArI ja jamIna che." narabherAmabhAIe navalacaMdabhAInI pITha thAbaDI ane kahyuM, "bhAI, A eka avasara che. tamArI jamIna upAzrayane ApI do." A jamInamAM navalacaMdabhAInuM goDAuna hatuM. jamIna ApI devAthI temanA vyApArane nukasAna thAya. teoe kahyuM, "pAchaLamAM amRtalAla monajInI jagyA mane goDAuna mATe maLe to huM mArI jamIna ApI dauM." narabherAmabhAInA hAthamAM jaza hato. amRtalAlabhAI hAjara hatA. temaNe tarata ja kahyuM ke, "huM navalacaMdabhAIne jamIna ApI daIza." maNibhAInI hAjarImAM badhI vAta nakkI thaI ane jaina bhavanano nakazo suMdara banI gayo. navA jaina bhavananuM nirmANa e be2mo cAturmAsanI prathama upalabdhi hatI. Akho samAja saMgaThita thaI gayo e bIjI upalabdhi hatI. saMghane potAnuM kartavya samajamAM AvyuM. dAna, puNya karavAnA avasara UbhA thayA. kolaphilDamAM tapasyAnAM pUra AvyAM. varasothI paradezamAM vasyA pachI Aje dharma-utsavano avasara maLavAthI saMghamAM anero AnaMda phelAyo. beramo kolaphilDa : ahIM beramo kolaphilDano paricaya Apavo ucita gaNAze. beramo kolaphilDa eziyAnuM moTAmAM moTuM kolaphilDa che. trIsathI cAlIsa phUTa patharIlI mATInA kavacanI nIce sittera phUTa jeTalA jADA kolasonA thara maLI Ave che. moTA bulaDojhara ane Dampara mATIne haTAve che. dArUgoLAthI blAsTiMga thatuM jAya che. rAtadivasa blAsTiMganA bhaDAkAo saMbhaLAya che. hajAro majadUro khANamAM kolaso kApatA hoya che. kolaso TrolIomAM bharAya che. TrolIonI Trena vIjaLInA mazInathI bahAramAM kheMcAI Ave che. tyArabAda kolaso TrakamAM ke veganamAM bharAI yathAsthAne jato rahe che. eka dRSTithI moTuM yuddha cAlatuM hoya tevuM lAge che. jamInanA peTALamAM so-baso phUTa UMDAM ane pAMcathI dasa hajAra phUTa pahoLAM taLAva bane che. kaTiMga karIne dIvAlanI sAIDamAM caDavAUtaravAnA rastA banAvelA che. kolaso kADhe tyAre nIcenuM pANI taLAvamAM dhasI Ave che. te pANIne paNa sAthosAtha basothI pAMcaso horsa pAvaranA pampa ulecatA hoya che. jyAM pANI paDe che tyAM eka prakAranuM jharaNuM cAlu thaI jAya che. AkhA kolaphilDamAM kALI 2ja cAre tarapha UDatI rahe che. ghara, bajAra ane kapaDAM upara kALI 2jano prabhAva joI zakAya che. Akhu kolaphilDa kALA raMgathI gherAyeluM rahe che. beramo kolaphilDamAM traNathI cAra lAkha mANaso vase che. teno rojIroTIno AdhAra kolaso che. kolasAnuM Arthika mahattva eTaluM badhuM che ke tene kALo hIro (Black diamond) kahe che. saMta sAdhe sahunuM kalyANa - 353 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kolasA nIkaLI gayA pachI khAlI taLAva so so phUTa UMDA pANIthI bharelAM rahe che. A pANI jIvajaMtuothI bharelAM hoya che. jovAmAM AkhuM kSetra ghaNuM bhayaMkara lAge che. Ama munirAjoe opana kola mAinano paNa anubhava lIdho. cAturmAsa pachI zrIsaMghe munionAM vaLAmaNAMnI taiyArI karI. pUjya tapasvI mahArAje AgaLanA vihArakSetranuM Alekhana karyuM. jyAbAIsvAmI : pUjya tapasvI jagajIvanajI mahArAjanA saMsArapakSe suputrI ane jayaMtamunijInAM bahena, pUjya jayAbAI mahAsatIjI pUrva bhArata padhAravAnAM bhAva dharAvatAM hatAM. te mATe yathAyogya anumati paNa meLavI lIdhI hatI. jayAbAIsvAmI sAthe temanA be ziSyAo bA.bra. haMsAbAIsvAmI tathA bA.bra. vimaLabAI mahAsatIjI hatAM. citala cAturmAsa pUruM thayA pachI pUrva bhAratamAM AvavA mATe jayAbAI svAmIe vihAra zaru karI dIdho hato. dezamAMthI pUrva bhArata sudhInA vihAranuM badhuM saMcAlana pU. tapasvIjInA hAthamAM hatuM. temaNe saMpUrNa vihArapathanA citalathI godharA, godharAthI khaMDavA, khaMDavAthI jabalapura ane jabalapurathI bilAsapura ema cAra bhAga karyA hatA. cakradharapura mukAme jayAbAI svAmInuM munirAjo sAthe milana goThavavAmAM AvyuM hatuM. tapasvI mahArAja vihAra-saMcAlananI vyavasthA mATe beramo rokAyA. jayaMtamunijI tathA girIzamunijI vihAramAM AgaLa vadhyA. gurusaMtanuM zaraNa nava jAjo : zrI jayaMtamunijI tathA girIzamuni puruliyAthI haju AgaLa vadhe te pahelAM eka duHkhada dhaDAko thayo. munirAjonA gurudeva, saurASTra kesarI, bAlabrahmacArI, prakhara vaktA, paMDitaratna zrI 1008, pUjya prANalAlajI svAmI bagasarA mukAme 195kanI ogaNatrIsamI navembare kALadharma pAmyA. A samAcAra maLatAM zrI jayaMtamunine UMDo AghAta lAgyo. A viraha vedanA asahya hatI. kALe kAramo prahAra karyo hato. munizrInuM chatra chinavAI gayuM hatuM. 1008, svargastha gurudeva pUjya zrI jecaMda svAmInA lADIlA saMta ziSya vilupta thavAthI gurudevanI gAdI khAlI paDI gaI. sAvarakuMDalA mukAme pUjya gurudeva prANalAlajI svAmIe premabharI vidAya ApI tyAre zuM khabara hatI ke gurudevanuM A aMtima milana che! have temanA vAtsalyapUrNa varada hasta jayaMtamuninA mastaka upara pharIthI sparza pAmavAno na hato. prakRtinI keTalI kaThora lIlA! A paristhiti netra-paMktiomAMthI azrubiMdu varasAvI rahI hatI. ethI vadhAre kazuM karI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 354 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAya tema na hatuM. kALabaLanI AgaLa koInuM cAle che? vihAranuM cakra aTakI gayu. jayaMtamunijIe tarata ja tapasvIjInA zaraNe javAno nirNaya karyo ane beramo mATe vaLato vihAra AMrabhI dIdho. girIzamuni khUba ja DhIlA paDI gayA hatA. baMne munionuM mana AkraMda karI rahyuM hatuM. cAre dizAmAM aMdhAruM chavAI gayuM hatuM. RSirAjanuM eka pada yAda AvatuM hatuM : jAjo re badhuM, jAjo re badhuM, paNa vahAlA gurusaMtanuM zaraNa nava jAjo... jAjo re (2) puruliyAthI vihAra karI baMne munirAja tapasvI mahArAjanAM caraNe pahoMcI gayA. tyAM zraddhAMjali samAroha goThavavAmAM Avyo. saurASTra choDyA pachI paNa gurudeva prANalAlajI svAmIe banne munirAjonI barAbara saMbhALa rAkhI hatI. 1948mAM sAva2kuMDalAmAM gurudeve vidAya ApyA nava varasanAM vahANAM vAI gayAM hatAM. eka paNa mahino evo na hato ke jemAM gurudevano patra na Avyo hoya. teozrI patramAM kAThiyAvADanA badhA samAcAra lakhatA ane saMpradAyanI samasyAonuM paNa vivecana karatA. barAbara AtmIya bhAva jALavI rAkhI gurudeve niraMtara kRpA varasAvI hatI. tapasvI mahArAja paNa gurudeva prANalAlajI mahArAjane badhA samAcAra niyamita ApatA rahetA. saMbaMdhanI akhaMDa kaDI jaLavAI rahI hatI. jayaMtamunijI para gurudevane apAra sneha hato. sauthI nAnA ziSya hovAthI A mamatAnI sAMkaLa majabUta hatI. AvI paristhitimAM gurudeva ziSyone anAtha mUkI paralokavAsI thayA te duHkha pacAvI zakAya tevuM na hatuM. tapasvIjI mahArAje jJAnaddaSTithI vicAra karI, baMne saMtone haiyAdhAraNa baMdhAvI. ArtadhyAna-rodradhyAna na karatAM dharmadhyAna dvArA zraddhAMjali ApavA mATe preraNA ApI. je thayuM te mithyA karI zakAtuM nathI. gurudevanA virahano jakhama jIvanabhara rUjhAya tevo na hato. beramo jaina bhavananuM udghATana H tA. 26-1-1957nA roja beramo sthAnakavAsI jaina bhavananuM udghATana TATA saMghanA pramukha narabherAmabhAI kAmANInA haste rAkhavAmAM AvyuM. teo saparivAra TATA saMgha sAthe beramo padhAryA. kalakattAthI kAnajIbhAI pAnAcaMdabhAI, giradharalAla haMsarAja kAmANI, naMdalAlabhAI ityAdi nAmAMkita zrAvako AvyA hatA. jhariyA ane bIjA saMghonI paNa pUrI hAjarI hatI. narabherAmabhAI pratye samagra pUrva bhAratane ghaNo sneha hato ane temanuM khUba ja sanmAna jALavatA. udghATana ghaNI dhAmadhUma sAthe saMpanna thayuM. zrI maNilAlabhAI rAdhavajI AkhA prasaMgamAM mokhare rahyA hatA. svAmIvAtsalya saMgha-jamaNamAM paNa temaNe bhAga lIdho hato. badhA mahemAnono utAro paNa temanA ghera rAkhavAmAM Avyo hato. kharuM pUcho to maNilAlabhAI pUrA kolaphilDanuM nAka hatA. saMta sAthe sahunuM kalyANa - 355 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalakattA zrIsaMghe 1956nuM cAturmAsa jayaMtamunijInI tabiyatanA kAraNe gumAvyuM hatuM eTale temaNe pharIthI vinaMtI mUkI. 1957nA cAturmAsano nirNaya karavAmAM Avyo. tapasvIjI mahArAje beramothI rAMcI, cakradha2pura, jamazedapura ane khaDagapura thaI kalakattA sudhInA vihAranuM Akalana karyuM. beramo saMghe gurudevane bhAvabharI vidAya ApI. munIzvaro tyAMthI rAmagaDha padhAryA. zrI 2vajIbhAI kAlidAsa tathA divALIbahena baDakAkAnAthI sAme AvI bhaktino lAbha laI rahyAM hatAM. rAmagaDhano digaMbara jaina samAja munio pratye sArI evI lAgaNI dharAvato hato. gujarAtI gharo bahu ja ochAM hatAM. rAmagaDhathI rAMcI thaI covIsa mAIlanI jaMgalanI ghATI pAra karI, 13/3/1957nA roja munimaMDaLe cakradhapuramAM praveza karyo. zrI prAgajI premajIbhAInA ghare utAro hato. apUrva harSanI ghaTanA A tarapha pUjya jayAbAIsvAmI paNa bilAsapura pAra karI cUkyAM hatAM. teo paNa ugra vihAra karI, relave lAinanA pATe pATe cAlI rahyAM hatAM. citalathI godharA sudhI dayALajIbhAI Thakkara tathA maMchAbahena vihAramAM joDAyAM hatAM ane jayAbAI mahAsatIjIne sAtA upajAvatA hatA. godharAthI khaMDavA sudhI ravajIbhAI, nAnubhAI tathA maMchAbahena sAthe rahyAM ane jayAbAIsvAmInA AzIrvAda meLavyA. khaMDavAthI mohanabhAI ane nAnubhAIe jabalapura sudhI sAthe rahIne pU. mahAsatIne ghaNI sAtA upajAvI. jabalapurathI kalakattAnA suprasiddha zrAvaka, zrI jagajIvanabhAI mAlANI svayaM vihAramAM joDAyA hatA. sAthe beramovALA gulAbabhAI tathA nAnubhAI paNa cakradharapura sudhI vihAramAM rahyA hatA. badhAe apUrva lAbha lIdho hato. munivaroe cakradha2pu2 dasa divasa rokAvAno nirNaya karyo. jayAbAI svAmInA AgamananI pratIkSA hatI. prAgajIbhAInI bhAvanA hatI ke saMta-satIjIonuM milana temane AMgaNe thAya. pratidina seMkaDo darzanArthIo AvatA hatA. te sahunuM Atithya-bhojana temane ghera ja hatuM. vepAra-dhaMdhAnA bhoge teo UbhA page sevAmAM hAjara rahetA. tapasvIjI mahArAjajIno prAgajIbhAI pratye UMDo sadUbhAva hato. traNe mahAsatIjIonI 1957nI satyAvIsamI mArce cakradharapura pahoMcI javAnI saMbhAvanA hatI. jayaMtamunijI, girIzamunijI ane tapasvIjI mahArAjanA harSamAM ghaNI vRddhi thaI. mahAsatIjIo citalathI ATalo lAMbo ane ugra vihAra TuMka samayamAM pAra karI, rastAno pariSaha sahana karI, nirvighne cakradharapura sudhI sAtApUrvaka padhArI rahyAM hatAM. nirdhArita samaya anusAra 1957nI satyAvIsamI mArce savAranA navane trIsa miniTe teo cakradharapura pahoMcI gayAM. jagubhAI mAlANInA mukhamaMDala para vijayanI rekhA camakI rahI hatI ane teo jorajorathI gurudevonI jaya bolAvI rahyA hatA. tapasvI mahArAje soMpeluM moTu kArya pote pAra pADI zakyA te badala gauravano anubhava karI rahyA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 356 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA. kharekhara, jayAbAIsvAmI, haMsAbAIsvAmI tathA vimaLabAI mahAsatIjIe apUrva sAhasa karyuM hatuM. temanI asmalita vihArayAtrA samAdhibhAve saMpanna thaI te badala pUrvabhAratamAM apUrva harSanI lAgaNI phelAI gaI hatI. TATAnagara, jhariyA, puruliyA ane kalakattAnA seMkaDo bhAIbaheno cakradharapura darzanArthe AvyAM. dhAryuM dhaNInuM thAyaH cakradharapurathI badhA ThANAo AgaLapAchaLa vihAra karI 1957nI bIjI eprile TATAnagara padhAryA. jayAbAIsvAmI zAmajIbhAI TAMkanA makAnamAM UtaryA ane munivaroe upAzrayamAM nivAsa karyo. jamazedapuramAM zrIsaMghe varasItapa pAraNA mahotsava manAvyo. manubhAI gAMdhI tathA temanAM dharmapatnI madhukAntAbahenane sajoDe varSItapa hato. A daMpatIe jamazedapura tathA sAkacI jainazALA calAvI saMghanI sevA bajAvI hatI. temaNe bALakomAM jaina dharmanA UMDA saMskAra reDyA hatA. zrIsaMghane baMnenAM varasItapa badala ghaNuM ja gaurava hatuM. pU. munivarone paNa A daMpatI mATe ghaNuM ja sanmAna hatuM. jayaMtIlAlajI mahArAje 4 eprila 1959nA roja katrAsamAM praveza karyo ane tArIkha 2 eprila 1957nA roja TATAnagarathI kalakattA mATe vihAra zarU karyo. temane mATe chelluM eka varSa mizra bhAvavALuM ane ghaTanAsabhara rahyuM. kalakattAmAM 1950ne badale 1957mAM cAturmAsa thaI rahyuM hatuM. eka varSamAM teozrI zarIranI vyAdhithI parezAna thayA, kalakattAno vihAra rada karavo paDyo ane gurudeva prANalAlajI mahArAjano sadA mATe viyoga khamavo paDyo. bIjI tarapha jayAbAI mahAsatIjInuM milana eka sukhada ghaTanA hatI. beramonA cAturmAsa daramiyAna pharajiyAta vizrAMtinA samayamAM UMDA ciMtanano yoga maLyo te eka upalabdhi hatI. eka varSamAM prakRtie batAvI ApyuM ke je karavA dhArIe chIe te badhuM niSphaLa jAya che, ane je ciMtavyuM na hoya te thaI jAya che. kharekhara, chevaTe to dhAryuM dhaNInuM ja thAya che ! kalakattAnuM yazasvI cAturmAsa : prathama bA.bra. jayAbAI svAmIe kalakattA tarapha vihAra karyo. munirAjono vihAra temanI pAchaLa cAlu rahyo. TATAthI kalakattA sudhInAM badhAM kSetro temaja zrAvako jANatAM hatAM, tethI vihAra sukharUpa thato hato. TATA tathA kalakatAnA zrIsaMghoe vihAranI vyavasthA karI hatI. khaDagapuramAM punaH mahAsatIjI bhegAM thayAM. 16/6/1757nA 27 naMbara, poloka sTrITamAM cAturmAsa mATe praveza karyo. bA.bra. jayAbAIsvAmInuM cAturmAsa sAthe hovAthI munivarone paNa vyAkhyAnavANI ane gocArIpANImAM rAhata rahetI hatI. pU. tapasvI mahArAjane sAtA upajAvavAno saMkalpa karIne pU. jayAbAIsvAmI dezathI padhAryA hatAM. te bhAvanA pUrI karavAno temane rUDo avasara maLyo hato. jayAbAI svAmIe dIkSA lIdhA pachI cothe divase ja saMsArIbaMdhu zrI jayaMtamuni ane pitA saMta sAdhe sahunuM kalyANa a 357 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasvI mahArAjajI cAlI nIkaLyA hatA. sAthe rahevAno avasara Avyo na hato. Aje dasa varasa pachI te avasara prApta thayo hato. te mATe jayAbAIsvAmIe apUrva parAkrama karyuM hatuM. cAturmAsanA divaso AnaMdathI vItI rahyA hatA. saMta ane satIjInA sAMnidhyamAM jJAna, darzana, tapa ane cAritranI utkRSTa ArAdhanA thaI rahI hatI. vyAkhyAnavANIno paNa anero raMga hato. girIzamuni paripakva thayA hatA. girIzamuni bhajanonI ramajhaTa bolAvatA ane temanA madhura pravacanathI saunuM manoraMjana karatA hatA. temanA pravacananano UMDo prabhAva thavA lAgyo. girIzamuninI dIkSA kalakattAmAM thaI hovAthI kalakattA zrIsaMghane temanA pratye svAbhAvika rIte mamatva hatuM. pU. tapasvI mahArAja kAThiyAvADI bhASAmAM mArmika zabda saMbhaLAvI hAsyarasa sAthe amRtapAna karAvatA hatA. madhyama vargane AzIrvAdarUpa tapasvIjI mahArAjano abhiprAya hato ke phakta vAha vAha karI cAturmAsa pUruM thaI jAya temAM zrIsaMghane vizeSa lAbha thato nathI. kazuM nakkara kArya thavuM joIe. e vakhate zrIsaMgha pAse upAzraya sivAya anya koI sAdhana na hatuM. upAzrayamAM dhArmika kAryo thavAM joIe te eka sAmAnya abhiprAya hato. sAmAjika kArya mATe saMgha pAse koI eka makAna ke jagyA na hatAM. chAzavAre samAjamAM nAnAmoTA prasaMgo Ave che tyAre madhyama varganA mANaso khUba mUMjhavaNa anubhave che. dhanADhya mANasa bhADAnI moTI jagyA rokI zake che, paraMtu madhyama varga mATe kasoTI bane che. uparAMta sastA dare jaina bhojanAlaya calAvavA mATe paNa saMgha pAse koI samucita jagyA na hatI. jayaMtamunijIe pravacanamAM A abhAvanI pUrti karavA mATe joradAra preraNA ApI. zrIsaMghamAM utsAha vadhyo. vADI mATe anukULa jagyA laI bhavananA nirmANa mATe rUpiyA sAta lAkhanI yojanAno prastAva pasAra thayo. e vakhate sAta lAkha rUpiyA AjanA sittera lAkha jevA hatA. pUjya tapasvIjI mahArAjajInI kRpAthI ane saMtonI preraNAthI phALAmAM evI moTI ane mAtabara rakama ekatra thaI. ijharA sTrITamAM yogya jamIna maLI jatAM jUnuM makAna toDI tyAM navA bhavanano pAyo nAkhavAmAM Avyo. vepArI buddhithI kAma laI zrIsaMghe jotajotAmAM sAta mALanuM virATa bilDiMga UbhuM karyuM. A bhavana madhyama varga mATe ghaNuM ja upakArI thayuM che. ahIM ghaNAM varasa sudhI jaina bhojanAlaya cAlatuM rahyuM. I. sa. 1957nA cAturmAsanI A eka moTI upalabdhi thaI. A varase saMyukta cAturmAsa hovAthI bhAIo ane bahenomAM tapazcaryAnI ArAdhanA karavAnI helI caDI hatI e bIjI upalabdhi hatI. seMkaDo bhAIbaheno tapazcaryAmAM joDAyAM hatAM. eka ozavALa baMdhue eka sAthe ekavIsa upavAsanA paccakhANa karyA hatA. sAta mAsakhamaNanI ArAdhanA thaI hatI. bIjI tapazcaryAo paNa vizALa saMkhyAmAM thaI hatI. zrI jayaMtamunijIe siddhitapanI preraNA ApI hatI, jemAM ghaNAM bhAI-baheno joDAyAM hatAM. A varSe tapazcaryAno vikrama noMdhAyo. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 358 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mizanarI bhAvanA mATe preraNA : zrIsaMghamAM madhyama varganAM bALakone abhyAsamAM madada ApavA mATe skolarazIpanI yojanA karavAmAM AvI. e ja rIte sAdharmika baMdhuone auSadhIya madada ApavA mATe phaMDa UbhuM karavAmAM AvyuM hatuM. ApaNo jaina samAja prathamathI kriyAvAdI dhArmika samAja che. paraMtu temAM mizanarI bhAvanA na hovAthI samAjane upakArI pravRttio thatI nathI. zrI jayaMtamunijIe potAnAM sAmAjika pravacano dvArA samAjanI mULabhUta racanAmAM krAMti lAvI, mizanarI kArya cAlu thAya tevI preraNA ApI hatI. mizananI be mukhya pAMkha hoya che - ejyukezana ane meDikala helpa. A baMne pAMkha para jo dhyAna ApavAmAM Ave to samAja mizanarI-kAryathI potAnA bhAI-bahenone sahAya karI zake. eTaluM ja nahIM, Ama janatAmAM dharma pratyenI zraddhAnAM UMDAM mULa ropI zakAya che. samAje dhArmika paraMparAne jIvatI rAkhavI hoya, samAja ane dharma pratye sAdhAraNa mANasano Adara jALavI rAkhavo hoya, samAje svayaM svastha samAjanI chApa upasAvavI hoya ane jaina dharmanI dayA, karuNA ane anukaMpAnI bhAvanAne sAcA arthamAM caritArtha karavI hoya to jaina samAjamAM mizanarI bhAvanA keLavavI joIze. jainoe samAjasevA mATe mizana calAvavuM joIe. kalakattA zrIsaMghamAM AMzikarUpe paNa mizanarI kAryanAM bIja ropAyAM. Aje kalakatA zrIsaMgha aneka sAmAjika ane lokopakArI sevAnA kAryamAM AgaLa vadhI rahyo che. jotajotAmAM cAturmAsanA rUDA divaso pasAra thaI gayA. vaLAmaNAM : jayAbAI mahAsatIjIne madhuvana, rAjagirI, pAvApurI ityAdi jaina kSetromAM vihAranI icchA hatI, tethI e tarapha vihAra karI gayAM. jhariyA saMghanI khAsa bhAvanA hatI ke munivaronA sAnidhyamAM navA upAzrayanuM uddaghATana thAya. tethI munirAjoe kalakattAthI sIdhA jhariyA javAno kAryakrama nakka karyo. jyAre jyAre kalakattAthI prasthAna karyuM tyAre tyAre dAdAjInA bagIce vaLAmaNAno prasaMga Avyo che. A vakhate paNa e ja rIte dAdAjInA bagIce zrIsaMghe vaLAmaNAno bhavya kAryakrama goThavyo hato. dAdAvADI samagra jaina samAja mATe gaurava laI zakAya tevuM sthAna che. sAMjanA hajAronI saMkhyAmAM baMgALI bhAIo ane baheno paNa tyAM darzana karavA tathA pharavA Ave che. sAMjanA zrI jayaMtamunijIe baMgALImAM nAnuM bhASaNa ApI baMgALI bhAIo ane bahenone ahiMsaka jIvananI preraNA ApI. kalakattAthI badhAM kSetro jANItAM hovAthI vihAra ghaNo sugama banI gayo. memArI, bardavAna, saMta sAdhe sahunuM kalyANa 359 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durgApura, rANIgaMja, Asanasola, niyAmatapura, sItArAmapura, barnapura, jemArI, barAkara ityAdi kSetromAM jaina kuTuMbo vase che. A badhAM kSetrone dharmalAbha ApI munirAjo AgaLa vadhyA. jhariyA saMghanA bhAIo vihAramAM sAthe hatA. teoe tamAma kSetronAM bhAI-bahenone jhariyA udghATana para padhAravA mATe vinaMtI karI. 1958nI trIjI phebruArIe jhariyAmAM padArpaNa thayuM. jhariyAmAM navo upAzraya jhariyAmAM navA upAzrayanuM nirmANa thaI cUkyuM hatuM. zrI kanakabhAI saMghavI, kanaiyAlAlabhAI modI, gautamabhAI modI, TI. ema. zAhano parivAra, nAnacaMdabhAI pArekha, virajIbhAI, manubhAI mATaliyA parivAra, maNibhAI, vagere bhAIoe ghaNo ja puruSArtha karI, jUnA upAzrayane sthAne phattehapura mahollAmAM navA bhavananuM nirmANa karyuM hatuM. uddhATana nimitte munizrIne jhariyAmAM eka mahinAnI sthiratA hatI. TATA saMghanA pramukha zrI narabherAmabhAI kAmANInA karakamalothI udghATana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. vizeSa atithi tarIke kalakattAthI zrI sohanalAlajI dugaDa padhAryA hatA. jhariyA ane dhanabAdanA bhAIoe saMmilita thaI udghATananI badhI taiyArI karI hatI. udghATananA upalakSe tapazcaryAnuM paNa Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. tapazcaryA karI, utsava manAvavAnI prathA jaina saMskRtine anukULa che. samasta gujarAtI samAja paNa A maMgaLa prasaMge AmaMtrita hato. kolaphilDanA aneka gaNamAnya vyaktio paNa hAjara hatA. kolaphilDanA mahAna udyogapati haracaMdamalajI jaina tathA temanAM patnI puSpAdevIe badhI rIte bhAga laI munionA ghaNA AzIrvAda meLavyA hatA. teo saMpradAyano bhedabhAva na rAkhatAM samagra samAjane potAno mAnatAM hatAM. sohanalAlajI dugaDa krAMtikArI vicAranA hovAthI temaNe ghoSaNA karI ke te pote samAjanA sau baMdhuonI sAthe besIne bhojana leze. teoe kahyuM, "huM vizeSarUpe atithi chuM, paraMtu mArA mATe vizeSarUpe kazI sagavaDatA na hovI joIe. badhAM darzanArthIonuM samAnarUpe svAgata thavuM joIe. jyAre ApaNI jUnI rUDhi pramANe moTA mANasone vadhAre mAna ApavAmAM Ave che, temanI sagavaDatAo paNa sArA pramANamAM goThavAya che. A ucita nathI." - zrI sohanalAlajInA umadA vicAro ane vizALa hRdayanI samAja upara sArI chApa paDI. teoe potAnA bhASaNamAM kahyuM, "ApaNe vyaktigata mokSamAM javAnI ArAdhanA karIe chIe. paraMtu ApaNe sAmAjika dRSTie kazuM karatA nathI. tethI jaina samAja sAmAjika kSetre ghaNo pAchaLa rahI gayo che. AvA bhavya udghATana pachI A bhavanamAM janaupayogI kAryo thavAM joIe. samAjane A sthAnethI niraMtara mAnavasevAnA saMdeza maLavA joIe. jainoe vizvanI sAthe cAlavuM hoya to manuSyamAtranA kalyANanI bhAvanA keLavavI paDaze." sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 360 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanA bhASaNano sAro evo prabhAva paDyo. pote gAMdhIvAdI hovAthI prArthanAmAM ghaNo vizvAsa rAkhatA hatA. temanI preraNAthI yuvakoe prArthanAsabhAnI sthApanA karI, je varaso sudhI cAlatI rahI. jayaMtamunijIe zrIsaMghane navA jaina bhavananA nirmANa badala abhinaMdana ApyA ane kahyuM, "phakta bhavana bAMdhIne aTakI javAnuM nathI. temAM lagAtAra dharmakriyA thavI joIe. bAre mAsa upAzraya ughADo rahe, nAnImoTI dharmakaraNI thatI rahe to ja udghATana sArthaka gaNAya." zrI jayaMta munijIe sohanalAlajInA vicArone anumodana ApatAM mAnavasevAnI preraNA ApI ane navA upAzrayamAM jaina zALA sthApI bALakone uttama saMskAro maLe te upara sabhAnuM dhyAna doryuM. svAmIvAtsalyasaMghanI uttama rIte jamaNavArI saMpanna thaI ane udghATanano mahotsava pUro thayo. bhavana mATe sArAmAM sAro phALo thaI gayo hato ane dhanarAzinI je kamI hatI te paripUrNa thaI gaI. udghATana pachI jhariyA zrIsaMgha ghaNo ja majabUta banyo. navA bhavanamAM munirAjonuM prathama cAturmAsa thAya tevI bhAvanA sAthe zrIsaMghe joradAra vinaMtI karI. haju cAra mahinAno samaya hAthamAM hato. te daramiyAna bhavananuM bAkInuM kAma paripUrNa thaI jaze tevI khAtarI ApI. pUjya tapasvI mahArAje parokSa rUpe temanI vinaMtI mAnya karI ane mahAvIra jayaMtInA maMgaLa avasare cAturmAsanI vidhivat ghoSaNA thaze evuM AzvAsana ApyuM. cAturmAsanI AjJA mATe goMDala zrIsaMghane patra lakhavA mATe teoe preraNA ApI. goMDala saMrakSaNa samiti sAdhu-sAdhvIonA cAturmAsanI yAdI bahAra pADe che. te prathA pUjya tapasvI mahArAje barAbara jALavI rAkhI hatI. cAturmAsa pahelA goMDalathI AjJA meLavavA mATe teo barAbara preraNA ApatA hatA. jhariyA zrIsaMghane AzvAsana maLI jatAM te bhavya cAturmAsanI taiyArImAM lAgI gayo. A avasare kAnapurathI vihA2 karI brahmaRSijI, rAjendrajI tathA dAtArAmajI mahArAja jhariyA padhAryA hatA. tapasvIjI mahArAjane vyAdhi : pUjya tapasvI mahArAjane haraNiyAnI takalIpha thaI hatI, jethI AMtaraDAmAM duHkhAvo raheto. paraMtu A uMmare koI DaoNkTara oparezana karavA taiyAra na hatA. jo A roga vadhe to asahya vedanA thAya, jethI oNparezana karavuM bahu jarUrI hatuM. kanaiyAlAlabhAI modI sAMkaToDiyA haoNspiTalanA moTA sarjana DaoN. senane laI AvyA. DaoN. sena hakIkata pAmI gayA. A saMto padayAtrA kare che, tethI A takalIpha maTADavI jarUrI che. teoe oNparezana karavAnI hA pADI. pU. munivaroe jhariyAnuM comAsuM pUrNa thatAM niyAmatapura tarapha vihAra karyo. sAMkaToDiyA saMta sAdhe sahunuM kalyANa D 361 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haoNspiTala niyAmatapurathI najIkamAM hatI. e vakhate niyAmatapuramAM zAMtibhAI, manasukhabhAI tathA temanAM bhAbhI nirmaLAbahenano utsAhI parivAra saMpIne saMyukta kuTuMbamAM rahetAM hatAM. moTAbhAInI hAjarI na hatI, paraMtu temanAM bhAbhI nirmaLAbahena dhArmika svabhAvanA sevAbhAvI mahilA hatAM. baMne bhAIoe temane gharamAM UMcuM sthAna ApyuM hatuM ane temanI AjJA pramANe vartana karI tenuM sanmAna jALavatA hatA. zAMtibhAI tathA temanAM patnI rajavaMtIbahena e ja rIte Adarza daMpatI hatAM. bhAIomAM to saMpa hato, tethI vizeSa derANI-jeThANImAM saMpa hato. dhArmika parivAra hovAthI teo sAdhu-sAdhvI pratye ananya bhaktibhAva dharAvatAM hatAM. munione niyamitapura oNparezana mATe lagabhaga doDha mAsa rokAvuM paDe tema hatuM. jyAre zAMtibhAIne A khabara maLyA tyAre teo khuza khuza thaI gayA. badhA saMghone samAcAra maLI gayA ke pUjya tapasvI mahArAja zarIranA kAraNe niyAmatapura rokAvAnA che. mahemAnono pravAha cAlu thaI gayo. zAMtibhAI, manasukhabhAI ane tenA parivAre vicAra karyo Avo lAbha kyAre maLe! alaga rasoDuM na kholavuM ane badhA mahemAnone potAnA ghera jamADI lAbha levAno temaNe nirNaya karyo. rasoDAno badho kharca svayaM vahana karaze tevI prArthanA kalakattA zrIsaMghe zAMtibhAIne karI hatI. paraMtu A parivAre kalakattA saMghanI prArthanAno svIkAra na karatAM svayaM lAbha levAno nirNaya karyo. baMne bhAIo Arthika dRSTie ghaNA sukhI hatA, tethI mahemAnone kazuM na lakhAvavA mATe prArthanA karI. jene phALo Apavo hoya tene vidyAlayamAM ApavAnI vinaMtI karI. parivAre udAratAnI sAthe sacoTa bhaktino paNa paricaya Apyo ! niyAmatapuramAM vAsudevajI agaravAla mAravADI gRhastha hatA. teo oma nA upAsaka hovAthI gharamAM mUrti na rAkhatA. te kevaLa "oma nI pUjA karatA. te paNa jayaMtamunijInA ananya bhakta hatA. temanA vizALa "zrInivAsa bhavanamAM saMtone UtaravAnI ghaNI ja sArI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. DaoN. senanI apUrva sevAbhaktiH DaoN. sene oparezana mATe tArIkha ApI. traNe munirAjo sAMkaToDiyA haoNspiTalamAM padhAryA. DaoN. senanA manamAM apUrva bhakti pedA thaI hatI. emane khabara paDI ke seMkaDo darzanArthI roja Avaze, tethI temanA UtaravA mATe AkhuM gesTahAusa ApI dIdhuM. koI paNa prakArano cArja lIdhA vagara A haoNspiTala taraphathI badhI sevA ApavAmAM AvI hatI. aMgrejonA jamAnAmAM sthapAyelI A haoNspiTala AkhA kolaphilDamAM sArAmAM sArI haoNspiTala sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 2 362 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. teno cArja paNa ghaNo UMco hato, temaja vyavasthA paNa ghaNI UMcI hatI. AjhAdI AvyAne haju jhAjho samaya thayo na hato. haoNspiTalanuM taMtra haju bagaDyuM na hatuM. badI AvI na hatI. AjhAdI AvyA pachI janatAne sukha maLavuM joIe tenA badale dhIre dhIre badhuM sarakArI taMtra caramasImA sudhI bagaDI gayuM hatuM. jema jema varaso vItatAM gayAM tema tema bhAratanI barabAdI thaI che. zrI jayaMtamunijI yAda kare che ke nAmAMkita nirvAcana adhikArI DaoN. zeSane eka pustaka lakhyuM che - "bhArata patana kI ora'. kharekhara, A pustaka vAstavika satyane ujAgara karI rahyuM che. paraMtu A dezamAM atyAre satya paNa bolI zakAya tema nathI. pustakaprakAzana thayA pachI zeSana paNa kinAre pheMkAI gayA. kharekhara, AgaLa upara dezanuM zuM thaze te vidhAtA jANe! khuzInI vAta hatI ke sAMkaToDiyA haoNspiTalamAM vyavasthA jaLavAI rahI hatI. tenuM mukhya kAraNa DaoN. sena hatA. teoe pUjya mahArAjazrIne potAnA bhaktibaMdhanamAM bAMdhI lIdhA ane hasatA hasatA sArAmAM sArI rIte oNparezana karyuM. oparezana karyA pachI pUjya tapasvI mahArAjane jIvyA tyAM sudhI jarA paNa takalIpha na rahI ane koI jAtanI phariyAda paNa na thaI. oNparezana thayA pachI haoNspiTalamAM eka aThavADiyuM rahevAnuM hatuM. trIje ja divase DaoN. sena pote AvyA ane pUjya tapasvI mahArAjano hAtha potAnA khabhA para laTakAvI, jema pitA bALakane pA pA pagalI bharAve tevI rIte pUjya tapasvI mahArAjane thoDuM calAvyA. DaoN. sena roja dasa miniTa besatA. pUjya tapasvI mahArAja baMgALI na bolI zakatA ane hiMdI paNa tUTayuM phUTayuM bolatA. tapasvI mahArAja DaoN. senane kahe, Apa aMgrejI jANo cho ne to huM paNa aMgrejImAM ja bolIza. mahArAja sAheba evA uTapaTAMga sTAIlathI aMgrejI zabdo bole ke DaoN. sena samajI zake nahIM. sena pUche "What are you saying ?" pUjya tapasvI mahArAja ThAvakuM moTuM karI kahe, "hamArA aMgrejI bahuta UMcA che. Apa samajI nahIM zako." tyAre sena khUba hasI paDatA. guru-celAmAM khUba dostI jAmI. tabiyata sArI hoya to paNa DaoN. sena aDadho kalAka besavA AvatA. eka aThavADiyA pachI haoNspiTalathI chUTI maLI ane munirAjo pharI pAchA niyAmitapura padhAryA. zrI vAsudevajInA makAnamAM ja upAzraya karyo. ahIM ArAma mATe lagabhaga eka mahino rokAyA. seMkaDo mANaso darzanArthe AvyA. zAMtilAla kasaLacaMda zeThanA parivAre bhaktinuM uttama dRSTAMta pUruM pADyuM. ArAma thayA pachI munizrI barAkara ratanazI enDa sansane tyAM padhAryA. saMta sAdhe sahanuM kalyANa 1 363 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khuu 27 jaina ekatAno jayaghoSa kalakattAthI sohanalAlajI dugaDa jaina sabhAnA kAryakartAone tathA lakattA saMghanA bhAIone sAthe laI vinaMtI karavA AvyA. kalakattAmAM pUrva bhArata jaina saMmelananuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. e saMmelanano prastAva zrI jayaMtamunie jaina sabhAne Apyo hato jethI nA pADI zakAya tema na hatuM. barAkarathI kalakattA mATenuM prasthAna karyuM. munizrI 1959nI pAMcamI eprile kalakattA pahoMcyA. pUrva bhAratanA saMmelananA adhyakSasthAne punA nivAsI gAMdhI bhakta pUnamacaMdajI rAMkAnI varaNI karavAmAM AvI hatI. AkhA saMmelananI kamAna sAhu zAMtiprasAdajI jaina tathA zrImatI 2mA jainane hastaka hatI. uparAMta ratanalAlajI surANA vagere jaina sabhAnA tamAma kAryakartAo potAnuM kartavya saMbhALI rahyA hatA. sAhu zAMtiprasAdajI moTA udyogapati hovA chatAM jaina dharmanAM nAnAMmoTAM kAryomAM cIvaTathI bhAga letA. jainatvane pradhAnatA ApI jaina samAjanI zAna vadhAravI e temanA jIvanano siddhAMta hato. karmayogI adhyakSa pUnamacaMdajI rAMkAnuM saphAI abhiyAna : zrI rAMkAsAhebanI AvavAnI tArIkha nakkI thaI. tenA svAgata mATe hAvaDA sTezana upara gADIo mokalavAmAM AvI hatI. kAryakartAoe dhAreluM ke pUnamacaMdajI rAMkA moTA ADaMbara sAthe Avaze, paraMtu tyAM koI temane oLakhI zakyuM nahIM. vyaktigata teo sIdhA poloka sTrITamAM AvI gayA. sAthe eka paNa mANasa na hato. khAdInuM TUMku dhotiyuM, gaMjI upara sAdhAraNa jhabhbho ane khabhA upara lagabhaga pAMceka phUTa lAMbuM taMburA jevuM kapaDAmAM paeNka kareluM sAdhana laTakAveluM hatuM. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taMbUro khUNAmAM mUkI, teo munivaronAM darzana karavA AvyA. zrI jayaMtamunijIe pUchavuM "Apa sAheba koNa cho ?" "meM pUnamacaMdajI rAMkA, pUne se." eTaluM sAMbhaLatAM ja khaLabhaLATa macI gayo. ghaDIka to lAgyuM ke A mANasa majAka karavA to nathI Avyo ne? paraMtu temanAM vANIvartanamAM vicAra-gAMbhIrya pragaTa thatuM hatuM. rAta thaI gaI hatI. temaNe jamavAnI nA pADI. temane rAtribhojanano tyAga hato. te eka khUNAmAM svAdhyAya karavA mATe besI gayA. jaina sabhAne khabara ApyA. jaina sabhAe savAranA temanuM svAgata karI, dhAmadhUmathI utAre laI javAno pogrAma goThavyo. rAtrivizrAma karyA pachI savAranA teo cAra vAge UThI gayA. zrI jayaMtamunijIne temanI dina-caryA jANavAmAM rasa paDyo hato. jyAre temaNe potAno kothaLo kholyo tyAre Azcarya sAthe jANyuM ke te borAmAM taMbUro na hato, paraMtu vAMsanA jhaMDAvALuM netara jevuM jhADuM hatuM. sAthe pANInI nAnI bAladI hatI. bAladIne jhADuM sAthe evI rIte bAMdhI hatI ke taMbUrA jevuM lAgatuM hatuM. zrI jayaMtamunijIe pUchyuM, "bAbujI, ye saba kyA hai? hamane socA ki Apa taMbUrA bajAte hoge." teo hasIne bolyA, "taMbUrA gAne-bajAneke kAma AtA hai, ora ye taMbUrA saphAI-dholAI meM kAma AtA hai." jotajotAmAM to teoe khAkhI hApha penTa upara bla raMganA jADA jInanuM vastra paherI nIce UtarI gayA. zrI jayaMtamunijI paNa sAthesAthe gayA. temaNe to polAka sTrITamAM jhADuM mAravuM zarU karI dIdhuM. pAkA gAMdhIvAdI kharAne ! vAtacItamAM mAluma paDyuM ke temano niyama hato ke game tyAM rokAya, game tyAM jAya, tenuM jhADuM sAthe ja hoya! savAramAM be kalAka metaranI jema galInI saphAI kare. te dareka sthaLe navuM dRSTAMta pUruM pADatA. dhIre dhIre seMkaDo mANaso poloka sTrITamAM jamA thaI gayA. sAhu zAMtiprasAda jaina AvIne tarata ja pAchA cAlyA gayA, kAraNa ke je kAryakartA AvatA hatA temane paNa rAMkAjI Agraha karIne saphAInA kAmamAM joDI detA hatA. terApaMthI samAjanA AcArya tulasIjI pUrvabhArata saMmelanamAM bhAga levA mATe potAnA ziSya sAthe kalakattAmAM birAjamAna hatA. AcArya tulasIjIno eka virodhI 27 naM. poloka sTrITamAM pahoMcI gayo. te chApelI patrikAo dvArA AcArya tulasIno virodha karato hato. te virodhanI vAta kare te pahelAM ja rokAjI bolyA, "AIe. hama AcAryajI ko samajAyeMge. kiMtu Apa hama se sahayoga mAMgate hai to hamAre kAma meM bhI thoDA sahayoga dIjie." rAMkAjIe tenA hAthamAM sAvaraNo pakaDAvyo ane kahyuM, "thoDI saphAI karIe. Apa jisa prakAra ke vicAroM kI saphAI karanA cAhate haiM isI kA ye pUla namUnA che. sthAna kI saphAI bhI jarUrI hai." jaina ekatAno jayaghoSa 0 365 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pelo virodhI bhAre phasAI gayo. pAMca-sAta vAra jhADuM mArI, pUMchaDI dabAvI kyAre bhAgI chUTyo tenI khabara nA paDI. rAMkAsAheba bolyA, "munijI, virodha karanevAlA jhaghaDAkhora kaisA dUma dabA kara bhAgA! varanA tinI sIraphoDI karatA." A rIte jaina sabhAnA be-cAra kAryakartAone paNa temaNe saphAIyogamAM joDI dIdhA. ApaNA saMghanA bhAIo paNa saphAIyoganA jhapATAmAM AvI gayA hatA. be kalAka sudhI sakhata parizrama karI teo upara AvyA. snAna karI, khAdInA kapaDAmAM jyAre sajja thayA tyAre temanuM vyaktitva khIlI UThyuM hatuM. prabhAvazALI cahero, suMdara svastha zarIra ane vAta karavAnI anupama zailI temanA vyaktitvanI cADI khAtAM hatAM. cAre taraphathI phona AvavA lAgyA. sau moTA kAryakartAo svAgata mATe poloka sTrITa AvyA. zrI sAhujI tathA ramA jaina hAjara thaI gayAM. zrI jayaMtamunijIe temanA karmayogInI vAta kahI tyAre saune sukhada Azcarya thayuM. viziSTa Ayojana pUrva bhArata jaina saMmelana mahamadaalI pArkamAM rAkhavAmAM AvyuM hatuM. Akho pArka vizALa zamiyANAthI zaNagAravAmAM Avyo hato. moTA geTa mukavAmAM AvyA hatA. munirAjone upAzrayathI AvavA-javAmAM takalIpha na paDe te mATe mahamadaalI pArkanI sAme nAthubhAI dozInA blokamAM utAro rAkhyo hato. divasamAM traNa kAryakrama goThavavAmAM AvyA hatA : (1) savAramAM pravacana (2) baporanA vicAramaMthana (3) rAtrinA sAMskRtika kAryakrama. prAtaHkAla munIzvara jyAre paMDAlamAM padhAryA tyAre ApaNA saMghanAM hajAro bhAI-baheno hAjara hatAM. AcArya tulasIjI paNa hajAro bhakto sAthe dhAmadhUmathI paMDAlamAM padhAryA. bhagavAna mahAvIranA jayanAdathI paMDAla garajI UThyo. jayaMtamunijIe paNa emanuM abhivAdana karyuM. e ja rIte badhA saMpradAyanA pratinidhio AvI pahoMcyA. svAgata-adhyakSa tarIke zAMtiprasAdajIe tamAma AcArya-saMtonuM svAgata karyuM. tyArabAda pUnamacaMda rAMkA adhyakSasthAne birAjyA. zrI ratanalAlajIe nIce jaNAvela muddAothI pUrva bhArata jaina saMmelanano hetu spaSTa karyo : (1) sahuthI moTo prazna che jainonA badhA phirakAmAM ekyanI sthApanA. badhA jaino nikaTa Ave, eka sUtramAM baMdhAya, ekabIjAnuM sanmAna jALave te mATe badhA saMpradAyonI eka janarala sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 366 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhAnuM gaThana karavuM joIe. A sabhA jainonA badhA praznone ukelIne jaina samAjanI kIrtimAM vadhAro kare e Avazyaka che. (2) bhagavAna mahAvIrano mukhya siddhAMta ahiMsA che. ahiMsAno vizvamAM phelAvo thAya, mAnavajIvana ahiMsAmaya bane ane vizvasamudAya ahiMsAne apanAvI, tamAma praznone ahiMsAnI kasoTI para kasIne nirNaya kare te mATe jaina samAje bhagIratha prayAsa karavAno che. (3) jaina sAhityano vistAra karavo, prAcIna jaina saMskRtinI rakSA karavI ane jaina itihAsane ujAgara karavo. jaina dharma te jana dharma che. jaina sAhityano vyApaka pracAra karavAthI vizva jaina dharmanuM hArda samajI zake che. purAtattvanI dRSTie je koI jaina cihna maLI Ave che te badhAMnA saMgraha karI, jaina saMgrahAlayanI sthApanA karavI, jethI deza-videzanA mANaso jaina myujhiyamano paricaya karI, jainonA svarNamaya itihAsamAM DUbakI lagAvI zake. (4) bhAratamAM kyAreya samasta tyAgI munivaronuM sAmUhika saMmelana thatuM nathI. saMpradAyanA tyAgIonAM saMmelana thAya che, paraMtu cAre saMpradAyanA tyAgI mahAtmAo ekasAthe bhegA thAya te Avazyaka che. dara varSe athavA dara pAMca varSe AvuM eka saMmelana thAya ane A pUjanIya mahAtmAo, munirAjo, satIjIo, sAdhvIjIo, mAtAjIo, arajIkAo, badhAM paraspara maLI jaina tattvajJAnanI UMDI carcA kare, ekabIjAnA paricayamAM Ave ane jainonA je komana savAla che teno sparza kare. (5) jaina samAjamAM garIbI pravezI rahI che. ApaNAM bhAI-baheno ucca kakSAnuM jIvana jIvI zake ane jaina samAjanI sAmAjika dRSTie unnati thAya te mATe prayAsa karavAmAM Ave. zrI ratanalAlajIe samApana karatAM kahyuM, "A badhA praznone saphaLatA maLe e bhAvanA sAthe, sarva munivarone vaMdana karI, AjanI sabhAnuM saMcAlana karavA mATe svAgata-adhyakSa zrI zAMtiprasAdajIne huM prArthanA karuM chuM. teo adhyakSa mahodayanuM sanmAna karI sabhAnuM kArya AgaLa vadhAre." adhyakSa zrI pUnamacaMdajI rAMkAe saMcAlananuM sUtra hAthamAM laI siMhanAda karyo ke "je kAMI kAryavAhI thaze te adhyakSanI AjJA pramANe thaze. mATe mArA taraphathI je kAMI AjJA ke preraNA maLe te upara dhyAna Apazo tevI mArI vinaMtI che." munijI ta2phathI maMgalAcaraNa karyA pachI uparanA badhA prazno mATe UMDo vicAra karI, anukULatA ane pratikULatAno khyAla rAkhI, saue potAnA vicAra rajU karyA. sAhu zAMtiprasAdajIe jaNAvyuM, "pUrvabhArata saMmelana bolAvavAnI ApaNane mULa preraNA pUjya jaina ekatAno jayaghoSa Q 367 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMtamuni mahArAje ApI che. teonA pratyeka zabda upara dhyAna ApI, vartamAna paristhitine samajavI jarUrI che." ekatAno sUraH - zrI jayaMtamunijIe potAnA pravacanamAM jaNAvyuM, "jainonA badhA phirakAo alaga alaga rIte jainatattvanI upAsanA kare che ane nAnAmoTA parasparanA bheda jALavI rAkhe che. paraMtu bahu UMDAIthI samIkSA karavAmAM Ave to khyAla Ave che ke jainonA bheda karatAM abhedanuM dharAtala vadhAre majabUta che. ekatA sthApavAno AdhAra ghaNo vizALa che jyAre khaMDa khaMDa karavAnA muddA bahu thoDA che. jo jaino A vastune samaje to eka bahu moTI vaicArika krAnti thaI zake che ane sahu maLIne akhaMDa jainatvanI rakSA karI zake che. badhA phirakAomAM mahAvIra tIrthakara devAdhidevarUpe samAnabhAve pUjAya che. koI khAlI nAma le che. koI temanI pUjA kare che. paraMtu samagra sAdhanAmAM mahAvIra svAmInuM jIvana vaNAyeluM che ane bhagavAna mahAvIra badhA phirakAonA pUjya devAdhideva tIrthakara hovAthI bhagavAnanI kakSAmAM samAnabhAve zobhI rahyA che. kahevAnuM tAtparya e cheka deva ane zAstra eTalI badhI samAnatA dharAve che ke jo guruo A upara dhyAna Ape to badhA prazno hala thaI zake che. deva, zAstra ane dharmano AdhAra, upAsanAnA kAraNabhUta, Adarza tyAgI saMto gurusthAne birAje che. guruo samasta samAjane preraNA ApI zake che. jaina samAjanI ekatAnI kaDImAM baMdhAyelI Trenane teo AcAra ane vicAranA baMne pATA para doDAvI zake che. jo ekatA sthApAya to badhA praznonuM nirAkaraNa thAya. atyAre bhAratamAM akhila bhAratIya jaina mahAmaMDaLa je uddezathI sthapAyuM che te uddezone jana jana sudhI pahoMcADavA mATeno bhagIratha prayAsa karI ekatAno udghoSa karavAmAM Ave to vartamAna hiMsAnA mahAbhAratamAM ahiMsAno vijaya thaI zake tema che. AcArya pravara tulasIjI jevA mahAna vyakti A saMmelanamAM upasthita che te ApaNA saune mATe gauravabharyuM che. teoe svayaM paraspara suhArda mATe AMdolanane vega Apyo che. to AzA karIe chIe ke AgAmI 25 varasanI aMdara bhedonI dIvAla toDI eka akhaMDa jaina zAsananAM ApaNe darzana karI zakIe. sau potapotAnI rIte pUjApATha kare ke sAdhanA kare. paraMtu ekabIjAne Thesa pahoMcADyA vinA vizvasthala para jainatvanI upAsanA thAya tevo prayAsa kare." AkhI sabhAe zrI jayaMtamunine bahu dhyAnathI sAMbhaLyA. tyArabAda saMmelanamAM AcArya tulasIjIe paNa ekatAnI UMDAIthI samAlocanA karI saMmelananA uddezanuM samarthana karyuM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 9 368 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImatI ramA jaine pote jaina saMmelananA uddezone jIvanamAM utAryA che ane vyApaka dRSTithI pote jIve che ane tethI temane khUba sanmAna maLyuM che. temaNe saune prArthanA karI ke saMkucita dRSTi mUkI vyApaka dRSTie jotAM zIkhavuM. gharamAM, vyavahAramAM, samAjamAM ke rAjanItimAM badhe ja vyApaka dRSTinI jarUra paDe che. temaNe apIla karI ke "baMdhuo, dharmamAM to khAsa vyApakanI dRSTinI jarUra che, mATe mArI namra apIla che ke ApaNA pUjya tyAgI munivaro ane jaina dharma pALanArA koI ApaNAM bhAIbaheno vyApaka dRSTino siddhAMta jIvanamAM utAre to badhA prazno suMdara rIte hala thaI zake tema che." ramA jainane AkhI sabhAe bhAre tALIonA gaDagaDATa sAthe vadhAvI lIdhA. zrI adhyakSa mahodaye sabhAnuM adbhuta saMcAlana karI saune AzcaryamAM garakAva karI dIdhA ane je zAMti jALavI rAkhI te eka namUno banI gayo. traNa divasa sudhI saMmelana cAlyuM. pUrva bhAratanA saMmelananI sAthe jaina mahilA saMmelana, jaina yuvA saMmelana, vizva saMmelana ityAdi saMmelanonI paNa eka eka sabhA rAkhavAmAM AvI hatI. jemAM yathAsaMbhava zrI munijIe bhAga lIdho hato. duHkhanI vAta che ke ATalA prayAsa karyA chatAM ane lAkho rUpiyAno kharca karavA chatAM paNa A saMmelana lAMbA gALe saphaLa thayuM nathI. jevI AzA rAkhI hatI tevo ekatAno joradAra maMca saphaLa thayo nathI. sAmUhika nAnImoTI kSamApanA ke koI mahAvIra jayaMti jevA utsavo UjavavA sivAya ekatAnA sUtramAM jaina samAja vadhAre AgaLa vadhI zakyo nathI. pUrvabhArata jaina saMmelana sAmAnya rIte ghaNuM saphaLa thayuM gaNAya ane kalakattAnA AMgaNe A rItanuM prathama saMmelana hovAthI cAre samAjanA jaina bhAIoe utsAha sAthe bhAga lIdho. ekabIjA vadhAre nikaTa AvyA ane saMmelananA Ayojakone hArdika abhinaMdana ApyA. saMta suzIlamunijI sAthe milana : munirAjo saMmelana nimitte ja kalakattA padhAryA hatA. cAturmAsa bhojUDImAM karavAnA bhAva hatA. kalakattAthI vihAra karyA pahelAM bhAratanA vikhyAta saMta suzIlakumArajI mahArAja kalakattA padhAryA. temanuM cAturmAsa kalakattAmAM hatuM. jaina saMmelana pachI suzIlakumArajI sAthenuM milana sonAmAM suMgadha jevuM thayuM. e ja rIte AcArya tulasI mahArAjanuM cAturmAsa paNa kalakattAmAM hatuM. suzIla munijI sAthe ghaNo sAro saMparka thayo. teo paNa kalakattAthI TUMko vihAra karI punaH kalakattA cAturmAsa mATe padhAravAnA hatA. zrI suzIlamunijI sAthe zrI jayaMtamunijIne sAdhubhAva sivAya vyaktigata UMDI mitratA hatI. jethI karI teoe pUjya tapasvI mahArAja sAthe vihAra karavAno nirNaya karyo hato. zrI suzIlamunijI kalakattA padhAryA tyAre zrIsaMghe bhAre utsAhathI temanuM svAgata karyuM hatuM. zrI jaina ekatAno jayaghoSa B 369 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaMtamunijI paNa temanA svAgata-samArohamAM joDAyA hatA. khAsI bhIDa sAthe zrI suzIlamunijIe kalakattAmAM praveza karyo. zrI jayaMtamunijI tenI pAchaLa cAlI rahyA hatA. zrI kAmANI jaina bhavananuM udaghATana A ja varase bhavAnIpuramAM zrI haMsarAja lakSmIcaMda kAmANI jaina bhavananI sthApanA karavAmAM AvI hatI. tenA udghATanano kAryakrama rAkhavAmAM Avyo hato. kAmANI jaina bhavana taraphathI prabhudAsabhAI hemANI, giradharalAla haMsarAja kAmANI, zAMtilAla kALIdAsabhAI saMghavI, kAnajI pAnAcaMda bhImANI, zrI caMbakabhAI dAmANI, zrI IzvaralAla gAMdhI tathA cunIbhAI dozIe sAthe maLIne pUjya tapasvIjInA zaraNe vinaMtI karI ke "Apa bhavAnIpura padhAro. ApanA sAMnidhyamAM kAmANI jaina bhavananuM udghATana rAkhavAnuM amoe nakkI karyuM che. sAthe sAthe suzIlamunijIne paNa Apa letA Avo." udghATanamAM vizeSa atithi tarIke sAhu zAMtiprasAdajI jainane AmaMtrita karyA hatA ane tenA karakamalo dvArA udghATana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. pUjya munivaro bhavAnIpura padhAryA. zrI suzIlamunijI mahArAja paNa bhavAnIpura AvavA saMmata thayA. uparAMta brahmaRSijI mahArAja 3 ThANA tyAM birAjamAna hatA, teo paNa bhavAnIpura padhAryA. saubhAgyathI udghATana vakhate saMtonI sArI evI hAjarI thaI je dRzyamAna hatI. AMgaNAmAM ja zamiyANo bAMdhavAmAM Avyo hato. navuM bhavana lokone AkarSita karI rahyuM hatuM. bhAratanA moTA gajAnA udyogapati ane jaina dharmanA UMDA abhyAsI sAhu zAMtiprasAdajI jaina navA bhavanamAM padhAryA. saune ghaNo ja harSa thayo. e vakhate sthAnakavAsI jaina sabhAnA mukhya karNadhAra zrI rAmapuriyAjI, kAMkariyAjI, bacchAvatajI, bhaNazALIjI vagere sArI saMkhyAmAM hAjara hatA. paMjAbI bhAIonI hAjarI paNa zobhA vadhArI rahI hatI. uparAMta derAvAsI ane terApaMthI bhAIo vizALa saMkhyAmAM hAjara rahyA hatA. kAmANI jaina bhavanano vAvaTo pharakI rahyo hato. zAMtiprasAdajIe udghATana-pravacanamAM samagra jaina samAjane apIla karatAM kahyuM ke "Aje ApaNA samAjanI saMpattimAM vadhAro thayo che te harSano viSaya che. paraMtu jainano bALaka kyAMya lAMbo hAtha karato nathI ane potAnI daridratAno paricaya Apato nathI. jaina koma udyogI koma che. paraMtu mAre kahevuM joIe ke jaina samAjanI Arthika sthiti kema sudhare teno abhyAsa karavo jarUrI che. yuga badalAyo che, mUlya badalAyAM che. tamArI pAse keTalA paisA che te mahattvapUrNa nathI, paraMtu tamArA hAthamAM udyoga keTalo che, te ghaNuM ja mahattvapUrNa che. eka mANasa IMTanuM utpAdana kare che ane hajAro mANasonI AvazyakatAne potAnA bijhanesamAM AvarI le che. te mANasanI mArkeTamAM je ijjata che te eka karoDapatinI nathI. kahevAno Azaya e che ke nAnA ke moTA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 370 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udyoga jaina vaipArIe apanAvavA joIe. atyAra sudhI ApaNA samAje phakta dukAnadArI karI che. have ApaNe proDakzana tarapha dhyAna ApavuM joIe. jo samAja samRddha haze to ja AthI paNa vizALa samAja upayogI bhavano bAMdhI zakaze. Ape kAmANI jaina bhavananuM nirmANa karyuM che te badala huM Apa saune abhinaMdana ApuM chuM. mArI apIla che ke AvAM vizALa bhavana kevaLa dhArmika kriyA mATe rokAI na rahevAM joIe. paraMtu bhavanamAM samAja upayogI badhAM kAryo thavAM joIe. joke A jaina bhavana che eTale ahIM jaina saMskRtine anukULa kArya thavAM joIe. samAjanA nAnAmAM nAnA ekama ane sauthI sAdhAraNa sthitinA nAnA mANasa mATe paNa bhavanamAM pUruM sthAna hovuM joIe." sAhujI thoDuM laMgamAM bolyA ke, "bhavananuM nAma kAmANI bhavana che, paraMtu sAmAjika sthAno kamANI karavAnAM sAdhana na banI jAya te dhyAnamAM rAkhavuM joIze. A bhavana sevAbhavana banavuM joIe. mane vizvAsa che ke gujarAtI baMdhuo samAjasevAmAM AgaLa vadhelA che. teoe mane udghATananuM maMgaLa kArya soMpIne mArI javAbadArImAM vRddhi karI che ane je sanmAna ApyuM che te ApanI udAratAno paricaya che. A prasaMge huM tamAma munimahArAjone bhAvapUrvaka vaMdana karuM chuM ane sAthe sAthe vinaMtI paNa karuM chuM ke Apa munirAjo gRhastha jIvanano tyAga karI, kaThora tapazcaryA karI, sAdhujIvanane sparza karI, bhagavAna mahAvIranA saMdeza badhI jagyAe pahoMcADI rahyA cho. paraMtu samaya badalAyo che te hakIkta tyAgIrvAdoe paNa lakSamAM levI paDaze ane samAjanA saLagatA praznonuM nirAkaraNa karavuM paDaze. yuvA peDhIne navuM mArgadarzana ApavuM paDaze. samagra jaina samAja ane badhA phirakAo eka sUtramAM baMdhAya te mATe prayAsa karavo paDaze." hAlamAM maLelA pUrva bhArata jaina saMmelanano ullekha karI teoe kahyuM ke, "cAre samAjanuM je virATa saMmelana thayuM che te zrI jayaMtamunijIne AbhArI che. Apa saune mArI apIla che ke saMmelanamAM besIne ApaNe je nirNayo karyA che te amalamAM Ave te mATe phirakA parastIthI upara UThI akhaMDa jaina zAsanano nAda gAjI UThe ane ApaNe sau maLIne jaina zAsananA dhvajane pharakAvIe." teoe dIpa prajvalita karI jaina bhavananuM udghATana karyuM ane cAMdInI kAtarathI ribana kApI bhavananAM dvAra khullA mUkyA. temaNe dasahajAra rUpiyAnI rakama bhavananA phALAmAM ApI. samAje potAnA lADIlA udyogapati sAhu zAMtiprasAdajIne tALIonA gaDagaDATathI vadhAvI lIdhA. vizALa vRkSanI zAkhAo : pUjya zrI jayaMtamunijI mahArAje pravacanamAM jaNAvyuM ke, "kalakattA zrIsaMgha bhAratano eka moTo saMgha che. moTA saMghamAM zAkhAo vRddhi pAme che. eka eka vicArasaraNImAMthI eka eka jaina ekatAno jayaghoSa 371 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAkhAno janma thAya che. ghaNI zAkhAo hovI te zubha lakSaNa che. paraMtu be zAkhAonuM gharSaNa nA thAya te jarUrI che. mahAna ciMtaka vADIlAla motIlAla zAhe kahyuM che ke, eka vRkSamAM ghaNI DALIo hoya te vRkSanI zobhA che. paraMtu A DALIo ekabIjA sAthe athaDAya to vRkSano nAza thAya che. A maMgaLa avasare amArI e ja bhAvanA che ke A bhavana ApaNA samAjamAM premamilananuM maMgala sthAna bane. bhavananA udghATanakartA sAhujI kevaLa dhanADhya nathI, teo vicAranA paNa mahAna dhaNI che. teoe bhavanane sevAbhavana banAvavA mATe preraNA ApI che tenA upara pUruM lakSa ApavAmAM Avaze tevI AzA rAkhIe chIe." A avasare rAjendramunijIe paNa potAnA pravacanamAM navA jaina bhavanamAM dhArmika kriyAonI vRddhi thAya ane vadhAremAM vadhAre jJAna-darzana-cAritryanI upAsanA thAya tevI preraNA ApI. suzIlamunino raNakAra : ojasvI ane tejasvI vANInA dhAraka zrI suzIlamunijI mahArAje be zabdo bolavAnI kRpA karI tyAre AkhA samAjamAM jANe vIjaLIno karaMTa phelAI gayo hoya tevA utsAha sAthe pArasanAtha bhagavAnanA jayanAdo thavA lAgyA. teoe potAnI raNakAra bharelI vANImAM navakAramaMtranuM uccAraNa karyuM. te kharekhara jeoe sAMbhaLyuM teo dhanyabhAgI thaI gayA. temaNe vicArapravAhanuM sUtra pakaDIne utsAhavardhaka vANImAM kahyuM ke, "meM barasoM se gujarAtI samAja ke paricaya meM chuM. gujarAtI baMdhu vyavahArakuzala hai. meM ApakI bhakti kA lohA mAnatA huM. kiMtu isa avasara para mujhe kahanA hogA ki Apa kevala rUDhivAdI na bane rahe aura rUDhi anusAra thoDA sA kAma karake saMtoSa na mAna le.. Apake aMdara kA virATa ko jagAnA hai. jaina kabhI saMkucita nahIM the ora na jaina zAstro meM koI dAyarAbaMdhI kA ullekha che. sAre zAstra virATa AtmA ko jagAne kI ceSTA kara rahe hai. mujhe isa bAta kA duHkha hai kI jaina samAja aura usake jitane phirake hai saba rUDhivAdI kI jAla meM phasa gaye hai ora jaina dharma ko saMkucita kara diyA hai. jaina dharma vizvadharma banane ke kAbila hai. usa dharma ko saMkucita karake kevala baniyA koma kA dharma banA diyA gayA hai. isaliye Aja dalita prajAko, kisAnoM ko, majadUroM ko yA vizva kI Ama janatA ko jaina dharma se saMdeza milanA baMdha ho gayA hai. jaina dharma ko kevala maMdira aura upAzrayoM baMdha kara diyA hai. bhagavAna ko tAle meM rakha diyA gayA hai. hama kahate haiM ki jaina dharma sarvazreSTha hai. kisa AdhAra se kahate hai? Apako zreSThatA sAbita karanI hogI. "jaina zAstra kI khubU ko havA meM prasArita karanI hogI. meM itanA kahanA cAhatA huM ki ApakA ye bhavana mAnavasevA kA kendra bane, ucca kakSA ke sAhitya ciMtana kA, jaina Agama ke adhyayana kA pavitra sthAna bana jAye aura isa bhavana kA jisa utsAha ke sAtha udghATana kiyA hai sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 372 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ usI utsAha ko Age jIvita rakhake Apa jaina dharma kA maMgala saMdeza pUre bhArata aura vizva ko milatA rahe aisI vyavasthA kareMge. Aja hamArA saubhAgya hai ki aise vizvavikhyAta udyogapati hamAre samAja kA netRtva saMbhAla rahe hai ora tyAgI muniyoM kI tapazcaryA kA bala hameM upalabdha hai. ApakA prayAsa hara taraha se saphala ho aisA AMtarika AzIrvAda dete hue meM harSa kA anubhava kara rahA huM." sabhAnI bAlikAoe sAMskRtika kAryakrama rajU karyA bAda pUjya zrI tapasvIjI mahArAje svamukhe mAMgalika saMbhaLAvyuM. sabhA pUrNa thayA pachI navA bhavanamAM svAmIvAtsalya-bhojanano samAraMbha thayo. kharekhara, jaina saMmelana ane kAmANI jaina bhavananA udghATanane kAraNe kalakattAnI sthiratA zrI jayaMtamunijIne yAdagAra rahI. bhavAnIpuramAM kAmANI jaina bhavananuM uddaghATana saMpanna thayA pachI munijIne viSNupura, bAkuDA, AdrA, anADA thaI bhojUDI javAnuM lakSya hatuM. bhojUDImAM paNa navA upAzrayanA uddaghATananI taiyArI hatI. zrI suzIlamuni mahArAja dilhI tarapha javAnA hatA. jyAre brahmaRSijI mahArAja ThANA pUjya tapasvIjI mahArAja sAthe bhojUDI tarapha AgaLa vadhavAnA hatA. sAdhumaMDaLI sAthe hovAthI vihAramAM AnaMda Avato hato ane dharmapracAramAM paNa sahayoga maLato hato. traNe munivara parama pUjya tapasvIjI mahArAja pratye ananya zraddhA dharAvatA hatA. bhakti karavAmAM jarApaNa kacAza na hatI. kalakattAthI hAvaDA thaI kAmArapukuranA raste viSNupura javAnuM hatuM. bhagavad svarUpa zrI rAmakRSNa paramahaMsa devanI janmabhUmi kAmArapukura ane zAradA mAnI janmabhUmi jayarAma bATI janatAnuM AkarSaNanuM kendra hatAM. kAmArapukura mArgamAM AvavAthI munionA manamAM paNa sahaja AnaMdabhAva hato. pUjya gurudeva dalakhANiyAmAM prAthamika zALAmAM abhyAsa karatA hatA tyAre gAyakavADa sarakAranA badhA ja gAmanI dareka skUlomAM nAnI lAyabrerI sthApita karavAmAM AvI hatI. A lAyabrerImAM paheluM ja pustaka "paramahaMsa rAmakRSNa deva'nuM gujarAtImAM anuvAda thayeluM caritra hatuM. tyAre bALavidyArthI jayaMtIbhAIe te pustaka sAMgopAMga vAMcyuM hatuM ane tenI UMDI asara mana para thatA te pustaka vairAgyanuM nimitta banyuM hatuM. Aje rAmakRSNa paramahaMsa devanI janmabhUmi kAmArapukuramAM paga mUkatAM jayaMtamunijIne te badhI smRti tAjI thaI AvI ane hRdayamAM ahobhAva jAgrata thayo. kAmArapukura javAnI mananI saMcita icchA sahaja bhAve paripUrNa thaI rahI hatI. kAmArapukuranI rasALa bhUminuM nirIkSaNa karatAM temaNe ghaNo ja AhvAda anubhavyo. DaoN. AI. esa. raoNyanA AdezathI tyAM dharmazALAmAM munio mATe sArI vyavasthA rAkhavAmAM AvI hatI. munizrIne jayarAma bATI javAno suyoga na maLyo, jaina ekatAno jayaghoSa 373 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu kAmArapukuramAM avasara maLe tyAre kazuMka Ayojana karavuM tevI bhAvanAnAM bIja ropAyAM. maMdironI nagarI viSNupura : kAmArapukurathI koTalapura, jayapura thaI viSNupuranA raste AgaLa vadhavAnuM hatuM. jayapurathI viSNupura jatAM rastAmAM moTu jaMgala pAra karavAnuM hatuM. moTuM jaMgala hovA chatAM parvatIya bhUmi na hatI. lagabhaga samathala hatuM. jayapuranA DAkabaMgalAmAM vanasthalInuM adbhuta dRzya jovA maLe che. viSNupura te ghaNuM ja aitihAsika nagara che. viSNupurane baMgALanuM kAzI gaNavAmAM Ave che. ahIM zrI raNachoDadAsajI rAThInA bhavanamAM nivAsa karavAmAM Avyo. jayapurathI viSNupura ghaNo ja lAMbo vihAra hato. tapasvI mahArAja A uMmare paNa ghaNA ja lAMbA vihAra karI zakatA hatA. raNachoDadAsajI rAThIne saMto pratye apAra bhakti hatI. potAnA bhavananI sAme ja ghaNuM ja suMdara rAdhAkRSNanuM maMdira banAvyuM hatuM. tyAM aharniza pUjApATha cAlatAM. rAThIjIno tapasvI mahArAja mATenI zraddhAmAM khUba ja vadhAro thayo hato. samagra parivAra bhaktimaya banI gayo. temaNe be divasa viSNupuramAM rokAvA mATe hArdika Agraha karyo. tyAM jainonAM pAMcathI cha ghara hatA. te badhA AcArya tulasInA ziSya hovA chatAM samabhAve saMtonI sevA bajAvI rahyA hatAM. AcAryazrIe sAMpradAyikatAno kharekhara parihAra karAvyo hato. viSNupura eka dharmanagarI hoya tevuM spaSTa joI zakAya che. ahIM navaso navvANuM prAcIna maMdiro che. viSNupura jANe maMdironI ja nagarI hatI. uparAMta pAMca moTA vizALa sarovaro rAjAe baMdhAvyAM che, je janatA mATe upakAranuM nimitta che. ahIM eka saMgItanI kaoNleja paNa che, jemAM baMgALI prajAno saMgItaprema nihALI zakAya che. viSNupuranI bhakti laI munirAjo vihAra karI bAkuDAnI mAravADI dharmazALAmAM pahoMcyA. bAkuDAmAM sukhI-saMpanna mAravADI bhAIo vizeSatA dharAve che. vepAranuM samagra sUtra temanA hAthamAM che. ahIM gujarAtI baMdhu lAlajI rAjA kharekhara tela udyoganA rAjA hatA. temaNe vizALa tela milanI sthApanA karI hatI. mAravADI samAja upara paNa temanI dhanADhya vyakti tarIke UMDI chApa hatI. bAkuDAthI AdarA-anADA thaI bhojUDI javAno kAryakrama hato. bhojUDI cAturmAsa : bhojUDImAM TATAnivAsI dAnavI2 zeThazrI narabherAmabhAInA hAthe navA upAzrayanA udghATanano kAryakrama hato. bA.bra. pUjya jayAbAI mahAsatIjI ThANA 3 jhariyAthI vihAra karI bhojUDI padhArI gayAM hatAM. uparAMta zramaNasaMghanA brahmaRSijI mahArAja ThANA 3, jeo kalakattAthI vihAramAM sAthe hatA, teo paNa bhojUDI bhavananA udghATanamAM lAbha ApavA mATe tatpara hatA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 374 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhojUDI udghATana vakhate pUrvabhAratanAM ghaNAM bhAI-baheno hAjara hatAM. kalakattA saMghanA TrasTI ane mULa vAMkAneranA zrI manubhAI tathA pratibhAbahena mitramaMDaLa sAthe hAjara hatA. zrI narabherAmabhAI pratye samagra pUrvabhAratanA saMgho UMDuM sanmAna dharAvatA hatA, tethI bhojUDInA AMgaNe eka prakAre saMghasaMmelana thaI gayuM. saMgha nAno, kAma moTuM H bhojUDImAM jainanAM mAtra cAra ghara hatAM. paraMtu cAre gharomAM vizALa saMkhyAmAM sadasyo hovAthI saMgha bharyo bharyo lAgato hato. temane anero utsAha hato. khAsa kAThiyAvADathI zrI rAyacaMdabhAI saMghavI udghATana nimitte padhAryA hatA. temano parivAra bhojUDImAM ja vyavasAya karI rahyo hato. nAnuM gAma, navo upAzraya ane nava ThANAnI hAjarI bhojUDI mATe eka aitihAsika ghaTanA hatI. bhojUDImAM uddaghATananuM kArya sArI rIte saMpanna thayuM hatuM. upAzrayano lagabhaga dasa hajAra rUpiyA jevo phALo ekatrita thayo hato. pUjya jayAbAI svAmI TATAnagara padhAryA. brahmaRSijI mahArAja ThANA 3nuM katrAsa cAturmAsa hovAthI teo jhariyA tarapha padhAryA. tapasvI mahArAjane A varSanuM cAturmAsa khaDagapura karavAnI bhAvanA hatI tethI munirAjoe khaDagapuranA vihArano AraMbha karyo. bhojUDIthI mAtra cAra mAIlano vihAra karI munirAjo goyADema gayA tyAre lAgyuM ke AgaLa vihAra thaI zakaze nahIM. bhojUDIthI saMghanI tIvra bhAvanA hatI ke navA upAzrayamAM cAturmAsa thAya. temano saMgha nAno hato chatAM game te kharca thAya to paNa cAturmAsa dIpAvavA mATe temaNe hAma bhIDI. bhojUDI saMghanI prabaLa bhAvanAno Akhare vijaya thayo. tapasvI mahArAjane hA kahevI paDI. teo bamaNA utsAhathI munivarone pharI bhojUDI lAvyA. bhojUDI saMghamAM utsAhanuM mojuM pharI vaLyuM. aThThAI tapano svAnubhava : pUjya gurudevonuM cAturmAsa bhojUDI nirdhArita thayuM. pUrvabhAratamAM bhojUDI saMghano DaMko vAgI gayo. paryuSaNa AvI pahoMcyAM. zrI jayaMtamunijI svayaMne aThThAI karavAmAM eka ajaba nimitta prApta thayuM, jeno ullekha rasaprada raheze. zrI jayaMtamunijI mahArAje hajAro mANasone aThThAI - navAI tapa karAvelAM, paraMtu svayaM aThThAI tapanI ArAdhanA karavA mATe taiyAra thaI zakyA na hatA. paraMtu bhojUDImAM nimitta maLatAM sarvaprathama aThThAInI ArAdhanA thaI. paryuSaNanA prathama divase zrI jayaMtamunijI vahelI savAre bahArathI AvI rahyA hatA. e vakhate eka bahena rastAmAM maLI gayAM. zrI jayaMtamunijIe pUchyuM, "paryuSaNa AvI rahyA che. nAno saMgha che. tapasyA karavAnA kaMI bhAva kharA? tapasyA thavI jarUrI che." jaina ekatAno jayaghoSa 0 375 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahene ThAvakuM moDhuM rAkhIne vaLatA sAmo savAla pUchyo, "guru mahArAja, eka vAta pUchuM?" "hA bahena, jarUra pUcho." bahene pUchayuM, "tame badhAne aThThAI karAvo cho. tame pote kyAreya aDhAI karI che kharI" bahenanI vAta ekadama sAcI hatI. svayaM aThThAIno anubhava lIdhA vinA munizrI varasothI badhAMne tapa karAvatA hatA. e bahene AMkha kholI. teo to ATaluM kahIne AgaLa vadhI gayAM. zrI jayaMtamuni upAzraye AvyA. temanA AtmAmAM jAgaraNa thayuM. temaNe tarata ja UbhA thaIne aThThAI karavAno nirNaya karyo ane ekasAthe ATha upavAsanA paccakhANa karyA. prathama to pUjya tapasvI mahArAje eka eka upavAsa karavAnI preraNA ApI. paraMtu saMkalpa thaI cUkyo hato ane pUjya tapasvI mahArAje saMkalpa pramANe paccakhANa ApI dIdhA ! juo nimitta maLatAM kevuM sAruM kAma saMpanna thayuM ! bahena doDatAM AvyAM. "guru mahArAja, meM to majAkamAM kahyuM hatuM." munijIe javAba Apyo, "bahena, majAka paNa ucca koTinI hovAthI sArthaka thaI gaI che. tame gurupada pAmI gayAM cho." tyArabAda e bahene paNa tapasyAmAM yathAsaMbhava sAtha Apyo. zrI jayaMtamunijInI aThThAI vakhate zrI girIzamunie apUrva sevA karI sAtA upajAvI hatI. vyAkhyAna paNa suMdara rIte ApatA hatA. zrI munijInI aThThAI nirvighna pUrNa thaI. bIjI paNa nAnImoTI tapasyA bhojUDI cAturmAsa daramiyAna thaI. darzanArthIonuM paNa rUDI rIte sanmAna karavAmAM AvatuM hatuM. bhojUDImAM brAhmaNonAM paNa ghaNAM ghara che. brAhmaNa chokarAo Amatema bhaTakatA hatA. temane gItAno eka paNa zloka zIkhavanAra koI na hatuM. munizrIe brAhmaNa chokarAMone ekatra karI gItAno varga calAvavAnI koziza karI. harSapUrvaka brAhmaNa vidyArthIo AvavA lAgyA. "puruSottama prAptiyoga' nAmano paMdaramo adhyAya lagabhaga badhAM bALakoe kaMThastha karI lIdho. varSo vItI gayAM. Aje e badhAM bALako moTA gRhastha thaI gayAM che, paraMtu gItAjJAna bhUlyAM nathI. jyAre maLe che tyAre munizrIno ati upakAra mAne che. phakta jaina dharmano ja Agraha na rAkhatAM samagra bhAratIya vidyAno pracAra karavo ghaNuM ja jarUrI che. deza ane sanAtana dharma bacaze to ja jaina dharmanI jALavaNI thaI zakaze. atyAre bhAratIya mULanAM jJAnAtmaka zAstro pratye samabhAva keLavavo nitAMta jarUrI che. bhojUDI relavenuM moTuM jaMkazana che. tyAM relavenA karmacArInI moTI kolonI che. dhArmika svabhAvanA relavenA gArDa ane DrAivaro pravacanamAM AvavA lAgyA tathA ahiMsA ane dayAdharmamAM rasa letA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 376 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayA. gArDa prasannarAva ghaNuM ja sAttvika jIvana jIvI rahyA hatA. sAttvika AhAra tathA sadAcArapUrvakanuM jIvana temane khUba ja pasaMda hatuM. te zuddha zAkAhArI hatA. jaina dharmanI tyAgamaya vAtothI teo khuba ja prabhAvita thayA. jaina dharmanAM dravyo dhAravAnI vAta sAMbhaLyA pachI teo pAMca dravyamAM ja divasa pUro karatA. bhojUDI nAnuM senTa2 hovAthI anya gujarAtIo, mAravADI bhAIo tathA sthAnika janatA paNa rasa letAM thayAM. A pradezamAM maghayA koma kAThiyAvADanI kAThI komane maLatI jAta che. tenA pramukha vyakti paNa bhaktimAM joDAyA. bhojUDImAM cAra parivAra varasothI nivAsa kare che. dareka parivAra bahoLA che ane UMDI dhArmika bhAvanAthI otaprota che. (1) premacaMda jecaMdabhAI pArekha : teo bhojUDInA mukhya zrAvaka hatA. temanA sAta dIkarAno parivAra vistAra pAmyo che. eka rasoDe 35 mANaso jamatA hatA. (2) rAyacaMdabhAI goviMdabhAI saMghavI : teo dharmanA sArA jANakAra hatA. temanA parivAramAMthI be dIkarIoe dIkSA lIdhI che. saurASTramAM baMne sAdhvIjIo, pUjya jayAbAIsvAmI tathA vijayAbAI svAmInI joDIe ghaNI ja zAsana-prabhAvanA karI che ane saMpradAyanuM gaurava vadhAryuM che. (3) prANajIvanabhAI jecaMdabhAI pArekha H teo khUba ja sarala AtmA hatA ane ghaNI ja mahenatathI AgaLa vadhyA hatA. temanA parivAramAM dharmanA UMDA saMskAra che. (4) zrIyuta mohanalAla goviMdajI : teo zANA zrAvaka che. dharmanI dRDha niSThAthI temanA parivAramAM UMcA saMskAra joI zakAya che. tapasvI mahArAjanI ekAMta sAdhanA bhojUDInuM cAturmAsa khUba ja zAMtipUrvaka pasAra thayuM. varaso pachI paNa bhojUDInuM cAturmAsa bhUlI zakAtu nathI. A avasare pUjya tapasvI mahA2Ajane ekAMta sAdhanAnI prabaLa bhAvanA hatI te pUrI ka2vAno avasara Avyo. nadIkinAre ekAMta vanavagaDAmAM eka sUkI patharIlI jagyAmAM tripALathI jhupaDI jevo chAMyo karavAmAM Avyo hato. temAM sUkA ghAsanI pathArI karI hatI. tenA para eka TuvAla pAtharI teo ArAma karatA. rAtrino badho samaya samAdhimAM pAra thato. divasanA teo svAdhyAya ane thoDuM lakhANa karatA. uparAMta tyAM je koI darzana karavA jatA temanI sAthe jJAnacarcA karatA. vadhAre samaya mauna bhAvathI vyatIta thato. eka samaya traNathI pAMca dravyano sUkSma AhAra karatA. A rIte tapasyAmAM traNa mahinA vyatIta karyA. tyArabAda saMghanA AgrahathI teo sthAnakamAM padhAryA. cAturmAsanI A moTAmAM moTI vizeSatA hatI. cAturmAsa paripUrNa thayuM tyAre jaina ekatAno jayaghoSa D 377 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parivAranAM bhAIo, baheno ane bALako gaLagaLAM thaI gayAM ane teonI AMkhomAMthI motI jevAM azrubiMdu TapakI paDyAM. 1959 bhojUDInuM cAturmAsa paripUrNa thayA pachI puruliyAthI cAMDila na jatAM munizrIe balarAmapura, baDAbajAra thaI pahADanA raste jamazedapura javAno nirdhAra karyo hato. baDAbajAranA mAravADI bhAIoe ghaNI ja bhakti bajAvI. baDAbajAra paNa sAmAjika dRSTie eka uttama kSetra che tema zrI jayaMtamunine lAgyuM. ahIMthI dalamAM pahADa tarapha DImanA nALA javAno vikaTa rasto che. jaMgalathI bharapUra A mArga kAThiyAvADanA gIranAM jaMgalonI yAdI Apato hato. vacamAM kalakala karatAM vahetAM jharaNAMo sauMdaryamAM apAra vRddhi karatAM hatAM. prakRtinI lIlA nihALatA nihALatA munivaro TATAnagara padhAryA. jamazedapura bhaktibharyuM kSetra hovAthI ane narabherAmabhAI jevA rUDA zrAvakanuM netRtva hovAthI saMgha bharyobhAdaryo hato. tapasvIjI mahArAjanuM svAthyaH bhaktinA UbharA joI munionA mana UMDo saMtoSa anubhavatA hatA. ghaNI ja dhAmadhUma sAthe zrIsaMghe munionuM svAgata karyuM. A vakhate paMjAbazAla zrI suzIlakumArajI mahArAja kalakattA padhAryA hatA. teo tyAM vizvadharma saMmelananuM Ayojana karI rahyA hatA. A saMmelanamAM pUjya tapasvI mahArAja tathA zrI jayaMtamunijIne hAjarI ApavA mATe khAsa temanI AgrahabharI vinaMtI hatI. pUjya tapasvI mahArAja jamazedapura rokAI gayA ane jayaMtamunijIe girIzamuni sAthe kalakattA javA mATe vihAra karyo. khaDagapura padhAryA tyAre pUjya tapasvI mahArAjanI tabiyata kharAba thavAnA samAcAra maLatAM tAtkAlika temanA caraNe AvI gayA. girIzamuninuM saurASTra tarapha prasthAna : zrI girIzamuni dIkSA lIdhA pachI 6 varasa sudhI gurusevAmAM rahyA. have teonuM mana saurASTra tarapha vihAra karavA AkarSita thayuM hatuM. kharuM pUcho to saurASTramAM e vakhate evA samartha sAdhunI AvazyakatA hatI je goMDala saMpradAyamAM paDagho pADI zake ane badhAM kSetrone saMbhALI zake. girIzamuni chUTA paDI gujarAta padhAre te tapasvIjI mahArAja jarA paNa icchatA na hatA. paraMtu evo koI aMtarAya yoga hato ke zrI jayaMtamunijIne ziSyasevAthI vaMcita thavuM paDe, jethI teo mauna rahyA. TATA zrIsaMgha girIzacaMdra muninI bhAvanAnuM anumodana karyuM ane pUjya tapasvI mahArAje AjJA ApI. Ama ekAeka traNa sAdhuno yoga vicchita thayo. tA. 16/1/1960nA roja zrI girIzacaMdra munijI gujarAta javA mATe vihAra ekalA cAlI nIkaLyA. temanA sAhasane paNa kharekhara dAda devI paDe. temane ghaNA ja upasarga ane pariSahano sAmano karI, moTAM jaMgalo ane pradeza pAra karI amarAvatI pahoMcavAnuM hatuM. tyAM pUjya tapasvIjI moTA ratilAlamuni birAjamAna hatA eTale AgaLanI ciMtA na hatI. pUjya tapasvI mahArAjanI kRpAthI temano vihAra sAtApUrvaka saMpanna thayo. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 378 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI girIzamuninA vihAra pachI munionA manamAM udAsInatA AvI javI te svAbhAvika hatuM. temanI vibhaktino khaTako dilane aMdarathI kotare tevo hato. paraMtu kALagati prabaLa che. jJAnapUrvaka badhA saMyoga-viyogane manuSya vadhAvI levA paDe che. pU. tapasvI mahArAjane vyavahArika dRSTie A prasaMga ghaNo ja kaSTadAyaka lAgyo hato. paraMtu grahayogo ane karmalIlAne teo samajatA hatA. jethI mana upara UMDo ghAva na thavA dIdho. kalakattAmAM vizvadharma saMmelanaH A vakhate vizvadharma saMmelanamAM hAjarI ApI zakAya tevA saMyoga dekhAtA na hatA. paraMtu suzIlamuni taraphathI pharIthI joradAra AmaMtraNa laI AvelA bhAIoe kahyuM ke "suzIlamunijInuM pharamAna che ke koI paNa bhoge kalakattA pahoMcavAnuM che. temanuM AmaMtraNa svIkAryuM ja chUTako che." tapasvI mahArAja khUba ja samayasUcaka hovAthI temaNe jayaMtamunijI sAthe parAmarza karI kalakattA vizvadharma saMmelananuM AmaMtraNa svIkAryuM. TATAnagarathI punaH khaDagapura padhArI kalakattA javAno nirdhAra hato. Akho rasto ghaNo ja jANIto hovAthI vihAranI svAbhAvika anukULatA hatI. era phorsanI chAvaNIno sukhada anubhava khaDagapurathI cAra kilomITara dUra, kalAIkuMDAmAM bhAratIya havAI mathakano bahu moTo kempa che. hajAro javAno tyAM TreniMga laI bhAratanI sImAnI surakSA mATe taiyAra thAya che. khaDagapuranA bhAIone AvatAM vAra lAgI. bapora thatAM munivaro era-phorsanI chAvaNImAM pravezyA. tyAMnA aphasaroe hArdika svAgata karyuM. manamAM lAgatuM hatuM ke miliTarInA mANaso ajANyA hovAthI kadAca anAdara kare. paraMtu temanI bhakti ane sadbhAve mananI badhI zaMkAo dhoI nAkhI. bacubhAI pUjArA paNa AvI pahoMcyA. chAvaNImAM rAtre bhajanakIrtana ane pravacana thayAM. seMkaDo javAnoe dhyAnapUrvaka dharmakathA sAMbhaLI. mukhya aphasare UbhA thaI Agraha karyo ke "amane eka divasa vadhAre Apo." gurudevane kharekhara navAI lAgI hatI. temanA premane AdhIna thaI eka divasa vadhAre rokAyA. jyAre chAvaNIthI vihAra karyo tyAre lazkaranA 200 javAno sivila DresamAM vaLAvavA mATe sAthe AvyA. 4 ki.mI. sudhI pUro sAtha ApI teoe kolabajArathI vidAya lIdhI. samagra samAjane tathA khaDagapuranI janatAne navAI lAgatI hatI. miliTarInI bhakti manamAM UMDI chApa mUkI gaI. khaDagapuranA zrIsaMghe bhAvabharyuM svAgata karyuM. paraMtu tAtkAlika kalakattA javAnuM hovAthI bIje ja divase kalakattAnI dizAmAM munIzvaro AgaLa vadhI gayA. zrI suzIla munijI pUjya tapasvI mahArAja ane zrI jayaMtamunijIne maLavA mATe ghaNA ja Atura hatA. teo baMne munijIthI dIkSAmAM moTA hatA. chatAM temanI vinayazIlatA dAda mAge tevI jaina ekatAno jayaghoSa 3 379 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. temano jayaMtamunijI pratyeno AtmIyabhAva zabdamAM na utArI zakAya tevo hato. teozrI moTI saMkhyAmAM zrAvako sAthe hAvarA sudhI abhivAdana karavA mATe padhAryA hatA. teonI premalAgaNI sAme baMne munijI natamastaka thaI gayA. temanA AmaMtraNane mAna ApI, ugra vihAra karI, kalakattA padhAryA tethI teo ghaNA ja prasanna thayA hatA. temanA hRdayanA AzIrvacana levAnI A eka taka hatI. saMto padhAryA tyAre navalakho upAzraya gAjI UThyo. zrI suzIla munie vizvadharma saMmelananuM Ayojana eka pArkamAM rAkhyuM hatuM. zrI jagadguru zaMkarAcArya, anya mahaMto, muslima dharmaguruo ane khristI pAdarIo uparAMta thAilaeNnDathI AvelA bauddha sAdhuoe A saMmelanamAM hAjarI ApI hatI. zrI suzIlakumArajI svayaM saMmelananuM saMcAlana karI rahyA hatA. keTalAMka bhASaNo thayAM pachI badhA dharmanA pratinidhioe eka sarvamAnya siddhAMta para prastAva lAvavAno hato. jagatamAM vadhatA jatA nAstikavAdane paDakAravAmAM Avyo hato. saue samAna maMtavya jAhera karyuM ke badhA dharma eka pleTaphorma para Ave to ja nAstikavAdI, bhogavAdI, bhautikavAdI ane cArvAkavAdIonI prabaLatAne toDI, dharmasiddhAMtane sthApita karI, jagatamAM naitikatAnI vRddhi thaI zake, bauddhono virodha : badhAM maMtavya rajU thayAM pachI mahattvapUrNa prastAva Avyo. tenI pahelI kaoNlamamAM lakhyuM hatuM... "ame Izvara, satya ane ahiMsAno svIkAra karIe chIe." satya ane ahiMsA bauddha ane jaina dharmanA mukhya siddhAMto hatA. jyAre sanAtana, islAma ane IsAI, ema traNe moTA dharma IzvaravAdamAM mAnatA hatA. jevo prastAva rajU thayo ke turata ja thAilaeNnDanA bauddhaguru bhabhUkI UThyA. "ame IzvaramAM nathI mAnatA. jo A prastAva pasAra thAya to ame IzvaravAdI banI jaIe. ame IzvaravAdanA prabaLa virodhI chIe, eTale Izvara zabda haTAvo to ja ame prastAva sAthe sahamata thaI zakIe." temanA nAnakaDA bhASaNathI sabhAmAM bhayaMkara haMgAmo thaI gayo. "Izvara virodhIo kA yahAM kyA kAma hai?" evA pokAra thavA lAgyA. "IzvaroM ko nahIM mAnate hai vo pApI ora nAstika haiM.' tema mANaso jorathI bolavA lAgyA. suzIlamunijIe potAnA bulaMda avAjathI saune zAMta karavA ghaNI koziza karI. paraMtu saMmelana bhAMgI paDaze tevo aNasAra dekhAto hato. jaina, bauddha, sanAtana, islAma ane IsAI A pAMce saMpradAyo ahiMsA ane satyano svIkAra kare che. gAMdhIvAdI paNa satya ane ahiMsAnI vAta kare che. tethI A be zabda rAkhI Izvara zabdane haTAvI devAno prastAva Avyo. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 380 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vAta sAMbhaLI zaMkarAcArya ane sanAtana dharmanA mahaMto tADukI UThyA ane bolyA, "hamArI hAjarI meM Izvara ko haTAne vAle ye kauna hai ?" islAma ane IsAIe paNa temane sAtha Apyo. e lokoe kahyuM ke "khudA ane goDane kevI rIte dUra karI zakAya? pahelethI ja satya ane ahiMsA e be zabdo rAkhyA hota to amane virodha karavAnI jarUra na raheta. paraMtu tame Izvara zabda lAvyA pachI amArI sAme tene haTAvavAnI vAta karo e sarAsara IzvaravAdanuM apamAna che. mATe e banI ja na zake.' janatAe paNa IzvaravAdanI tarapheNamAM ghaNA ja jayanAda karyA ane ghoMghATa dhAMdhala vadhI gaI. saMmelananI niSphaLatA : haradvArathI Avela eka masta akhADA saMpradAyanA sAdhu hAthamAM trizULa laI, UMcethI chalAMga mArI, sTeja upara doDI AvyA. temanI haDapheTamAM be-cAra mANasone IjA thaI gaI. eka-be khurazI tUTI gaI. chalAMga mAranAra sAdhune paNa IjA thaI. te bahu kharAba rIte nIce pheMkAI gayo hato. A dhAMdhalamAM badhA dharmaguruo UThIne javA lAgyA. saMmelana bhAMgI paDyuM. koI paNa prakAranuM pariNAma lAvI na zakyA. sabhAjano paNa lagabhaga cAlyA gayA. sTeja para phakta 3 jaina sAdhu ane keTalAka zrAvako muzkelIthI bacyA hatA. zrI suzIlamunijIe mAika parathI ghaNI preraNA ApI, paraMtu temano dhvani AkAzamAM vikherAI gayo. chevaTe ApaNA munivaro paNa nirAzabhAve raMgabhUmi choDI upAzrayanI rAvaTImAM padhArI gayA. Ama ghaNA prayAse UbhuM kareluM saMmelana viphaLa thaI gayuM. jenA mATe pUjya tapasvI mahArAja ane zrI jayaMtamunijIe ATalo lAMbo vihAra karyo hato te phakta temanI tapasyAnI kaDI banI gaI. suzIla munijI sAthe kalakattAmAMthI vihAra suzIla munijIe ghaNI hiMmata baMdhAvI. ApaNA munivaro karatA suzIlamunine vadhAre AghAta lAgyo hato, kAraNa ke temanuM AkhuM mizana niSphaLa gayuM hatuM. bIje divase savAranA UThatAMnI sAthe ja suzIlamunie kahyuM ke, "tapasvIjI, ApaNe vahelI take kalakattA choDI devuM joIe." sAthe pUchayuM ke "Apano pogrAma zuM che ?" tyAre tapasvI mahArAje jaNAvyuM ke "ahIMthI gaurAMga mahAprabhunI janmasthalI ane gaMgAnA bhaktipradhAna pradeza zAMtipura, mAyApura, nadiyA ane navadIpa tarapha javAno vicAra che. gaurAMga mahAprabhunA upadezathI lAkho lokoe ahiMsAmaya jIvanadhAraNa karyuM che. temaNe mAMsAhAra tathA masya-AhAra jevA akhAdyano tyAga karI, zAkAhAra grahaNa karI, zuddha jIvana dhAraNa karyuM che. A pradezamAM vicaraNa karavAnI bhAvanA che." suzIlamunijI A progrAmathI khuza thayA ane teo paNa A vihArayAtrAmAM sAthe joDAyA. jaina ekatAno jayaghoSa 0 381 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalakattAthI vihAra karI mogarA thaI munimaMDaLa navadvIpa padhAryA. tyAM kalakattAnAM gujarAtI, ozavALa tathA paMjAbanAM bhAI-bahenoe sArI saMkhyAmAM hAjarI ApI. navadvIpamAM suzIlamunijInI tabiyata thoDI lathaDatAM ciMtA thaI. paraMtu tyAMnA DaoNkTare ghaNo sAro sahayoga Apyo ane uttama upacAra karI bhaktimAM kacAza na rAkhI. gaMgAjInI dhArA pAra karI munirAjonuM mAyApuramAM Agamana thayuM. mAyApuramAM sukhadeva mahArAja svAgatamAM hAjara hatA. uparAMta tyAMnA tIrthezvara svAmI jaina saMtone maLIne ghaNA ja khuza thayA. teoe kahyuM ke, "jaina munione pratyakSa jovAno ane maLavAno A pahelo prasaMga che. tamArI padayAtrA joI gaurAMga mahAprabhunI padayAtrAnuM smaraNa thAya che. teoe prabhupAdapurI, vRMdAvana, vArANasI vagere kSetromAM hajAro mAIlanI padayAtrA karI ahiMsAdharmano zaMkhanAda bajAvyo hato. Aje ApazrI harekRSNa - harerAmanI A janmabhUmimAM padhAryA cho tethI amane anahada AnaMda thAya che." baMgALI prajAnI saumyatA, bhakti, saraLatA ane bhASAnuM mAdhurya joI zrI jayaMtamunijI mugdha thaI jatA hatA. mAyApurathI zAMtipurano sparza, karI punaH gaMgA pAra karI, navadvIpa AvyA. navadIpathI suzIlamuni mahArAja chUTA paDyA ane teo AmigaMja ane jiyAgaMja vihAra karI gayA. tapasvI mahArAja ane jayaMtamunijI kaTa vA AvyA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 382 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramArthamAM prasannatA Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C 800 vi.saM. 2059 vaizAkha suda gaNeza caturthI tA. 7 pInIta zrI kalakatA jaina zvetAra lAvavAnI kI hasarA lIga pAvI je zrI pUrva bhArata sthAvAsI jaina bhaktinI parAkASThA - khArA parivAra Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurubhaktinI bharatI samA sva. bhogIbhAI khArA nirmaLa bhaktimAM anurakta sva. navalabhAI khArA Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padayAtrAnA pathiko : zrI jayaMtamunijI sAthe zrI zarada khArA, zrI harSada dozI ane zrI zazikAMta gAMThANI Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 vaitaraNIne tIre ciMtanadhArA sarvadharma saMmelanano kaTu anubhava pAchaLa mUkIne tapasvIjI mahArAja ane jayaMtamunijI gaurAMga prabhunI janmabhUmi kaTavA padhAryA. tyAM ApaNA zrAvaka tanasukhabhAI giradharalAla paMcamiyAnuM eka ghara hatu. gaurAMga mahAprabhu padayAtrA pUrI karI kaTavA padhAryA tyAre teoe potAnI dADhI ane vALa ahIM utarAvyAM hatAM. je vALaMde ThAkura gaurAMga mahAprabhunI dADhI utArI kezakartana karyuM hatuM te Akho parivAra gaurAMga mahAprabhunA saMpradAya mATe pUjya banI gayo ane kezanakartana thavAthI kaTavA gauDa saMpradAyanuM eka tIrtha banI gayuM. Aje hajAro bhAviko keza-kartananI tithi upara kaTavA padhAre che. A uparAMta kaTavAnI prajAno saMkalpa jANavA jevo che. tyAMnA gauDa saMpradAyanA bhaktoe eka hajAra varSa sudhI akhaMDa kIrtana karavAno saMkalpa karyo che. jyAre munirAjo padhAryA tyAre eMsI varSa thaI gayAM hatAM ! satata eMsI varSa sudhI akhaMDa kIrtana thAya te paNa ginisa varlDabukamAM lakhavA jevuM che. prabhu temano hajAra varSano saMkalpa pUro kare evI abhilASA sAthe munijIe temane AzIrvAda ApyA hatA. kaTavAnI bhUgoLa paNa jANavA jevI che. kaTavAnI traNa dizAmAM traNa nadIo vahe che ane kaTavA koI samudrIya TApu jevuM dekhAya che. kaTavA nAma paNa kezakartanathI athavA to nadIo bhUmine kApatI rahe che te kAraNe paDyuM che. jayaMtamunijIne kaTavAmAM ghaNo ja AnaMda maLyo. traNa divasanI sthiratA karI teozrI seMthiyA padhAryA. seMthiyA ghaNuM ja Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANItuM ane bhaktivALuM kSetra hatuM. seMthiyAthI rANIgaMja ane Asanasola thaI, dAmodara pAra karI bAkuDA, viSNupura thaIne munimaMDaLa cAturmAsa mATe khaDagapura padhAravAnA hatA. jayAbAI svAmI ThANA paNa cAturmAsamAM khaDagapura birAjavAnAM hatAM. khaDagapuramAM cAturmAsa : munizrIe tArIkha 29//1960nA khaDagapuramAM maMgaLa praveza karyo. A varSano samagra vihAra AThaso pacAsa mAIla thaI cUkyo hato. khaDakapura zrIsaMgha nAno hovA chatAM teno utsAha ghaNo hato. jaina samAja tathA gujarAtI baMdhuo ekabIjAmAM saMkaLAyelA che e ja rIte rAjasthAnanA osavALa bhAIo ghaNA saMpanna ane dharmapradhAna che. zrImAna je. pI. pUjArAnI gerahAjarI A cAturmAsa daramiyAna khUba khaTakI rahI hatI. pUjya jayAbAIsvAmI sAthe hovAthI pUjya tapasvImahArAjanI sevAno bhAra ghaNo ja haLavo thaI gayo hato. zrI jayaMtamunijI mATe ghaNI ja anukULatA thaI. pU. jayAbAI mahAsatIjInAM baMne ziSyAo vimaLAbAI ma.sa. tathA haMsAbAI ma.sa. Adarza sAdhvIo hatAM. temanI vinayazIlatA bejoDa hatI. banne sAdhvIjIo jayAbAIsvAmIne soLa AnA samarpita hatAM. teoe baMne munirAjonI sevAmAM jarA paNa kacAza rAkhI nahIM. zrIsaMghamAM satIjIo mATe ghaNuM ja UMDuM sanmAna hatuM. bhUtakALanAM saMsmaraNo : pitA-putrI jyAre vArtAlApamAM joDAtAM tyAre dalakhANiyAnAM jUnAM saMsmaraNo khUba ja vAgoLatAM hatAM. tapasvI mahArAje saMsAra-avasthAmAM chaThTha-chaThThano varasItapa karelo ane chevaTe aThThamano paNa varasItapa karyo tyAre jayAbahena ghaNAM nAnAM hovA chatAM pAraNAMnI taiyArImAM pUrA tatpara rahetAM. joke te vakhate mukhya sevA prabhAbahenanI hatI. teoe AgaLa cAlIne saMsAratyAga karI bALabrahmacArI prabhAbAI mahAsatIjInA ziSyA tarIke sAruM jJAna meLavI AtmajJAna sAdhI gayAM hatAM. A baMne bahenoe saMsAra-avasthAmAM pUjya tapasvI pitAnI je sevA karI tenA puNya pratApe teo baMne vairAgyazIla banI gayAM hatAM. temaNe pitAnA pagale cAlI sAdhujIvana dhAraNa karyuM hatuM. khaDagapuranA cAturmAsamAM ghaNI ja zAMti-samAdhi hatI. khaDagapura baMgALanA kalakattA, bihAranA jamazedapura ane dakSiNe orisAnA bAlezvara sAthe sIdhI gADIothI joDAyeluM hatuM. tethI mahemAnonI ghaNI ja avarajavara rahetI hatI. darzanArthI bhAI-baheno sArI saMkhyAmAM khaDagapura pahoMcI jatAM hatAM. A pahelA paNa khaDagapuramAM sthiratA karelI, eTale dareka bhAIono bhaktibhAva hato ja. ahIM ghara thoDAM hatAM, paNa saMgaThana khUba sAruM hatuM. khaDagapura zrIsaMghe tathA ozavALa bhAI-bahenoe sAdhArmika sevAmAM jarA paNa truTI AvavA dIdhI na hatI. temaNe soLa AnA sevA bajAvI saMtonA ane darzanArthIonA UMDA AzIrvAda meLavyA hatA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 384 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaDagapurathI orisA : jotajotAmAM cAturmAsano maMgaLa samaya vyatIta thaI gayo. jayAbAIsvAmI bAlezvara thaI purI tarapha padhAryA. pUjya tapasvI mahArAje caMDIkhola thaI kenboragaDha tarapha javAno nirNaya jAhera karyo. ahIMthI orisA pradeza zarU thato hato. bAlezvara sudhI eka ja rasto hato. paraMtu jayAbAIsvAmI ugra vihArI hovAthI AgaLa vadhI gayAM, jyAre zrI jayaMtamunijI tathA pUjya tapasvI mahArAja badhI jagyAe lAbha ApatAM dhIre dhIre AgaLa vadhyA. jalezvara, dAtuna, belAghATa Adi gAmomAM ThakkarabaMdhuonA gujarAtI parivAra ghaNI sArI saMkhyAmAM nivAsa kare che. teo vyavasAyamAM sukhIsaMpanna che. jaina saMto pratye apAra bhakti hovAthI teo zrAvaka tarIke ja sevA bajAve che. teo sAme levA Ave che, vyAkhyAna-vANI sAMbhaLe che, bhAvathI gocarIpANI vaherAve che ane vaLAvavA paNa kare che. uDiyA prajAmAM dharmanA saMskAra ghaNA ja UMDA che. prAcIna samayamAM A pradezane graMthomAM kaliMga deza kahyo che. kaliMga deza ghaNo samRddha tathA UMcA saMskArothI saMyukta hato. kaliMganI saMpannatA ane rAjavaibhava sAhityagraMthomAM vistArathI jovA maLe che. Aje kaliMgamAM paga mUkatAM zrI jayaMtamunine itihAsanAM saMsmaraNo ujAgara thatAM hatAM. samrATa azokanA AkramaNa paNa daSTigata thatAM hatAM. bAlezvara pharIthI javAno prasaMga Ubho thayo. zrIsaMghe hArdika svAgata karyuM. zrIyuta vardhamAna phUlacaMdano parivAra tathA vIracaMda bhagavAnajI, bhogIbhAI vIracaMda ajamerA tathA bIjA gujarAtI baMdhuoe ane mAravADI saMghe paNa satsaMgamAM khUba ja rasa lIdho. bAlezvaramAM pravacana daramiyAna upAzraya-nirmANanI carcA thaI. zrIyuta rAmadAsajI agaravAla, pravacanamAM AvatA hatA. teoe kahyuM, "jaina bhAIo upAzraya banAve to huM mArI jamIna ApIza." kharekhara, teoe A vacana pALyuM. Aje e jamIna upara virATa upAzraya zobhI rahyo che. bAlAsurathI bArIpadA javAnuM hatuM. ahIM vaitaraNI nadI pAra karavAnI hatI. joke beTho pula che eTale ciMtA na hatI. munioe vaitaraNI nadInA kinAre AnaMdapura maMdiramAM nivAsa karyo. daramiyAna bA.bra. jayAbAI svAmI ThANA 3 jagannAthapurIthI vihAra karI AnaMdapura mukAme bhegAM thayAM. te divase ghaNo ja varasAda hovAthI vihAramAM sArI evI kasoTI thaI. bhAvadIkSita kriSnakumAra vairAgI rUpe sAthe hatA. saralabuddhino A yuvaka ghaNo ja sevAbhAvI ane AjJAkArI hovAthI saune priya lAgato. munioe AnaMdapurathI AgaLa vadhI jhAjhapura roDa pakaDI cAIbAsA javAnuM nakkI karyuM hatuM. vaitaraNIne tIre ciMtanadhArA 385 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanabharanuM bhAtuM zrI jayaMtamunijI Aje koI kAraNasara becena hatA. temaNe becenI upara ciMtana karyuM. "saMsAranA mANaso bahA2nAM nimittothI becenI anubhave che ane nimitta pratye rAgadveSa janme che," te viSaya para ciMtana karatAM mukhya sUtra hAtha lAgatuM na hatuM. manamAM gaDamathala cAlI rahI hatI. sau maMdiramAM potapotAnA kAryamAM saMlagna hatA tyAre sAMjanA samaye zrI jayaMtamunijI maMdiranI nIce vahetI vaitaraNI nadInI kohamAM UtaryA. nadInA taTa upara eka moTI zilA para besI pharIthI e ja muddA 52 mULagAmI ciMtana zarU karyuM. te vakhate je jJAnaprApti thaI te jIvanabharanuM bhAthuM banI gayuM. temane ghaNo ja AnaMda thayo vastutaH manuSya sukha-du:khanI ke mAna-apamAnanI je kAMI lAgaNI anubhave che te potAnA vicAronA AdhAre che. jo vicAra lupta thaI jAya athavA vicArano janma ja na thayo hoya to sAme game tevA prakAranA nimitta hovA chatAM jIvane sukhaduHkhanI lAgaNI thatI nathI. dhAro ke eka kheDUta rAtrinA samaye potAnA khetaramAM sUto che. te bharanidrAmAM hato tyAre eka bhayaMkara siMha tenA bichAnA sudhI AvI ane cAlyo gayo. paraMtu tenI kheDUtane khabara nathI ane tene bhayanI lAgaNI thatI nathI. have dhAro ke te kheDUta jAge che tyAre tene siMha Avyo tevo bhrama thAya che. tyAre siMhanI hAjarI na hovA chatAM te kheDUta ghaNo bhaya pAme che. kharuM pUcho to te kheDUta potAnA AdhAre ja bhaya pAmyo che. siMhanI hAjarI ke gerahAjarI mahattvapUrNa nathI, paraMtu siMhano khyAla Avavo ke na Avavo te vadhAre mahattvapUrNa che. samagra jIvarAzi potAnA vicArane AdhAre, potAnA pariNAmanA AdhAre sukha-du:kha ane mAna-apamAna anubhave che. mAna-apamAna thavuM ke na thavuM tenI lagAma manuSyanA hAthamAM che, sAmI vyaktinA hAthamAM nathI. sAmAnyapaNe ApaNe bIjI vyaktine ApaNI lAgaNIno AdhAra mAnI, tenA para Aropa karIe chIe. jema ke eka garIba bAI pAse sonAnI baMgaDI nathI. paraMtu te e vAtano manamAM khyAla nathI rAkhatI. tethI tenI pAse sonAnI baMgaDI na hovA chatAM te duHkhI nathI. paraMtu Arthika rIte tenAthI thoDI AgaLa vadhelI eka bAI pAse sonAnI baMgaDI nathI. tenA manamAM "mArI pAse sonAnI baMgaDI nathI" e vicAra pharyA kare to te du:khI thAya che. duHkhano AdhAra sonAnI baMgaDI hovI ke na hovI te nathI. paraMtu sonAnI baMgaDIno vicAra vyaktinA duHkha ke sukhano AdhAra bane che. nirNaya e thayo ke vyakti potAnA vicAranA bhAra taLe dabAya che. vadhAre paDatA anayukta vicAronA vamaLa UbhA thAya to temAM te saLaMga taNAya che. paraMtu te A vicAronuM visarjana kare to te satya haLavuM phUla thaI jAya che ane tenA hRdayamAM AnaMdanuM mojuM AvI jAya che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheka Q 386 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastutaH eka mANasanA gharamAM sAro evo khajAno daTAyelo che. paraMtu tene khyAla nathI ke tenA gharamAM khajAno che eTale te hamezAM raDato rahe che. paraMtu jyAre tene khyAla Ave che tyAre tene khajAno to maLe ja che. paraMtu tene je AnaMdano khajAno maLe che te sAco khajAno che. tame tamArA uttama vicArothI dhananA khajAnAthI paNa vizeSa AnaMdano khajAno prApta karI prasanna thaI zako cho. nahIMtara vicAronA dabANathI cagadAIne, bhIMsAIne bhayaMkara pIDA bhogavo cho. kharekhara, vaitaraNIe zrI jayaMtamunijInA mananI vaitaraNI pAra karAvI dIdhI ane AnaMdano sAco khajAno upalabdha karAvyo. munizrI prasannacitte badhI becenIne vaitaraNImAM padharAvIne AnaMda sAthe punaH maMdiramAM pahoMcyA. kalpanAnI mohajALa : maMdiramAM pahoMcyA tyAre tyAM eka durghaTanA thaI hatI. pUjAnA caDAvA mATe be pUjArIo ApasamAM laDI paDyA hatA. temane samajAvavA chatAM baMne koI pUjArI koI rIte zAMta thatA na hatA. munizrI upara pahoMcyA tyAre vaitaraNI jJAnano pahelo prayoga A pUjArIo upara karavAmAM Avyo. munijI vacamAM javAthI baMne dhImA paDyA. je uMmaralAyaka paMDita hato tene pUjya munijIe pUchyuM, "tArI zuM kalpanA che?" teNe javAba Apyo, "A paMDita vadhAre paisA laI gayo che." jyAre bIjA paMDitane pUchyuM tyAre teNe paNa e ja javAba Apyo, "A paMDita vadhAre paisA laI gayo che." zrI jayaMtamunijIe baMne paMDitone samajAvyAM. "juo paMDitajI, kharekhara hakIkata zuM che te koI jANatA nathI. paNa tamArA baMnenI kalpanA ekasarakhI ja che. tame atyAre je duHkhI cho te tamArI kalpanAthI duHkhI cho. "pahelAe keTalA paisA lIdhA e khabara nathI. paraMtu tame vicAro cho ke teNe vadhAre paisA lIdhA che eTale tame duHkhI cho. have tame bhagavAnanI sAme hAtha joDIne kaho ke teNe vadhAre paisA lIdhA nathI. have A bIjA paMDitajI paNa bhagavAnanI sAme ema ja kahe eTale ApoApa tamAruM samAdhAna thaI jaze. tame baMne sAcA cho. paraMtu ekabIjA vize khoTuM vicAro cho eTale jhaghaDo thayo che. mANasa vicArathI duHkhI thAya che, vastuthI nahIM." baMne paMDitane gaLe vAta UtarI gaI. baMnee ekabIjAne sArA kahyA. jhaghaDo zAMta thayo. vaitaraNInuM jJAna saphaLa thayuM. eka nagna satya hAtha AvyuM hatuM. ApaNI kalpanA ja kharekhara ApaNA mATe deva paNa che ane bhUta paNa che. vaitaraNIne tIre ciMtanadhArA 3 387 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kenajoragaDhanAM AkarSaka haraNa : munijI tyAMthI vihAra karI badhA kenajoragaDha padhAryA. kenajoragaDhamAM jainanAM ghara nathI. paraMtu gujarAtI samAja ghaNI sArI saMkhyAmAM che. zrIyuta popaTabhAI e vakhatanA samAjanA mukhya vyakti hatA. munizrIno utAro popaTabhAInA ghera goThavyo hato. teo uMmaralAyaka, vicAravAna, saMto pratye bhaktivALA ane dAnezvarI vyakti hatA. temanA baMgalAmAM vizALa bagIco ane lona hatA. temaNe bagIcAmAM haraNa paNa pALyAM hatAM. jayaMtamunijIne haraNAMne ATale pAsethI jovAno pahelo prasaMga hato. ApaNA sAhityamAM haraNanAM varNana maLe che. mRga premazAstrano rAjA che. tenAM sonerI, AkarSaka aNiyALAM moTAM ziMgaDAM ane tenI prAkRtika zobhA mananI bhAvalIlAne gadgada karI jAya che. zuM prabhunI mAyA? munijIe baMne mRgone bolAvyA tyAre te pAse AvIne UbhA rahyA. temanA pAtaLA paga, nAjuka kamarano vaLAMka ane caMcaLa pUMchaDI jANe koI kavitAnI jIvatI kaDI hoya tevo dekhAva sarjatA hatA. kenajoragaDhamAM gujarAtI bhAIonA lagabhaga pacAsa ghara che. tyAMnI sthAnika prajA sAthe gujarAtI bhAIbahenono ghaNo ja sumeLa che. vyavasAyamAM gujarAtI baMdhuo nipuNa hovAthI sukhIsaMpanna hatA tathA zahe2mAM AgavuM sthAna dharAvatA hatA. ahIM eka gujarAtI zALA paNa cAle che. kenajorageTamAM paMdara divasanI sthiratA thaI. pratidina pravacana thatAM hatAM. satsaMgamAM nAnAmoTA sau lAbha letA hatA. pUjya tapasvI mahArAjanI preraNAthI eka divasa AkhA samAjanuM prItibhojana goThavavAmAM AvyuM hatuM. kenajoragaDhathI caMpavA ane karejiyA thaI cAIbAsA javAnuM hatuM. badhI jagyAe babbe-cAra cAra gharo vaselAM che. ahIM orisAnI hada pUrI thatI hatI ane bihAramAM praveza karavAno hato. nadInI eka bAju orisA ane pele kinAre bihAra hatuM, vacce baMnene joDato vizALa pula hato. bihAramAM praveza cAIbAsA : 1 cAIbAsA pahoMcyA tyAre eka lAMbI yAtrA pUrI thaI hatI. orisAnA arthAt kaliMganA ghaNA anubhavo laI munizrI cAIbAsA pahoMcyA hatA. cAIbAsA e siMgabhUma jillAnuM mukhya kendra che ane vepArathI dhamadhamatuM zahera che. cAIbAsAnI cArebAju cAInA klenI moTI khANo che, jemAM mAravADI bhAIo karoDo rUpiyA kamAyA che. cAIbAsAmAM dharamacaMda sarAvagIjIe lAkhonA kharce jaina maMdira baMdhAvyuM che. e ja rIte sItArAmajI ruMgaTA paNa moTA dAnezvarI hatA. 'mereja hAusa' temaNe ja baMdhAvI ApyuM che. e ja rIte ratanalAla sUrajamala peDhInA zrI jJAnacaMdrajI jaina tathA temanAM patnI rUpAbahena dharmaupAsanAmAM ane saMta-bhaktimAM khUba ja AgaLa rahetA hatA. A traNa mAMdhAtAoe cAIbAsAnI kIrti ujvaLa karI hatI. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka I 388 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA gujarAtI jaina samAjanA dIpacaMdabhAI paTela AgaLa paDatA hatA. teo A traNe moTA parivAra sAthe khUba ja ghaniSTha saMbaMdha dharAvatA hatA. munimahArAjanI badhI vyavasthAnuM sUtra teoe saMbhALyuM hatuM. cAIbAsA bAra divasanI sthiratA thaI. satsaMgano janatAe pUro lAbha uThAvyo. mAravADI, gujarAtI sivAya hindustAnI bhAIo, oNphisaro, paMjAbI bhAIo eTalo badho rasa letA hatA sAMja thatAM maeNreja hAusano haoNla nAno paDavA lAgyo. tyAMnI anupama bhakti meLavI munirAjo TATA tarapha vaLyA. kRSNakumAranI dIkSA : kRSNakumArane dIkSA ApavAnI dhAraNA hatI. tethI bA.bra. jayAbAI svAmI ThANA 3 jamazedapuramAM bisTIpura pahoMcyA hatA. sAkacI, jAgasabAI ane bisTIpura, traNe vistAranA mukhya kAryakartAo ekatra thayA. zrIyuta narabherAmabhAIe kRSNakumArane ahIM dIkSA ApavA mATe prArthanA karI. te vakhate durlabhajIbhAI maDiyA tathA otamacaMda zeTha baMne mukhyapaNe saMgha saMbhALatA hatA. zrI jayaMtamunijIe saMghane preraNA ApI ke "tamAre AMgaNe A prathama dIkSA-mahotsava che. zrIsaMgha bhAgyazALI che. jyAM sAdhu-saMtonuM Agamana paNa saMbhava na hatuM. tyAM Aje dIkSA ApavAno avasara Avyo te kharekhara saMghano puNyodaya kahevAya." saMghanI prArthanAne mAna ApI pU. tapasvI mahArAje kRSNakumA2ne bisTIpuramAM dIkSA ApavAnI ghoSaNA karI. 1961nI bAramI mene zukravArano divasa nirdhArita thayo. pAMca divasano bharacaka dIkSA-mahotsavano kAryakrama nakkI karavAmAM Avyo. 4 phulekAM ane 1 mahAbhiniSkramaNano varaghoDo- Ama pAMca divasanuM Ayojana thayuM. zrI mahilA saMmelana, yuvAsaMmelana, AmaMtrita sadgRhasthonuM saMmelana ane abhinaMdana saMmelana - ema 4 saMmelana goThavAyAM. paMjAbI AryasamAjanI baheno pU. munijInA pravacanamAM khUba rasa letI hatI. teoe mahilA samAjanuM netRtva saMbhALyuM. misisa talavAra khUba ja AgaLa paDatAM nArI hatAM. nAma pramANe temanI vANI paNa tejasvI talavAra jevI hatI. te dakSa ane nipuNa hovAthI badhuM kArya suMdara rIte pA2 pADI zakatA. bahenoe dharma TakAvyo che ane have bahenoe dharmamAM zuM krAnti karavAnI che te vicAro mahilA saMmelanamAM prasArita karavAmAM AvyA. yuvA saMmelananuM netRtva zAmajIbhAI TAMkane soMpavAmAM AvyuM. teo samAjanA khUba ja pratiSThita vyavasAyI hovAthI kAma ghaNuM ja suMdara dIpAvyuM. AmaMtrita sagRhasthanuM saMmelana vizALa pAyA para Ayojita thayuM. temAM TATAnagaranA badhA pramukha vyaktionI hAjarI hatI. A saMmelanamAM tyAga, dIkSA-mahotsava ane tyAgIjIvananI vigata ApavAmAM AvI. pU. jayaMtamunijIe preraNA ApI ke A dIkSAmAM badhA bhAIo khullA dilathI bhAga le ane koI paNa sAMpradAyika matabheda manamAM na rAkhe. temaNe vadhumAM jaNAvyuM ke A vaitaraNIne tIre ciMtanadhArA D 389 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLa jaina dIkSA-mahotsava nathI paraMtu samagra jamazedapurano mahotsava che ema samajIne badhA bhAIoe dareka kAryakramamAM khullA dilathI bhAga levAno che. pU. munizrInI preraNAthI badhA cetanavaMtA thaI gayA. kRSNakumAranA parivArane abhinaMdana ApavA mATe A samArohanuM Ayojana karyuM hatuM. samAroha ghaNI sArI rIte goThavavAmAM Avyo hato. mukhya atithi tarIke cAIbAsAthI zrIyuta sItArAmajI iMgaTA ane vizeSa atithi tarIke zrI jJAnacaMda jainane AmaMtrita karavAmAM AvyA hatA. bisTIpura samAje temanuM ahobhAvathI svAgata karyuM. dIkSA-mahotsavano zubhAraMbha thaI cUkyo hato. sItArAmajI iMgaTAne janatAe tALIonA gaDagaDATathI vadhAvyA. temanI mIThI vANI, jozIlA bhAva ane hRdayanI udAratA badhAne sparzI jAya tevAM hatAM. cAreya phulekAM levAI gayAM hatAM. zeThazrI narabherAmabhAInA baMgalethI mahAbhiniSkramaNano varaghoDo nIkaLavAnI taiyArI hatI. varaghoDo nagaranA pramukha mArgo upara pharyA pachI gujarAtI skUlanA prAMgaNamAM AvavAno hato. skUlanA vizALa paMDAlamAM dIkSAno pATha bhaNAvavAno hato. prAta:kAla savAranA baeNnDa pArTIo AvI gaI. 251 bahenoe kaLaza upADyA. varSIdAna devA mATe kRSNakumAra jyAre gADImAM UbhA thayA tyAre bhagavAna mahAvIranA jayanAdathI jamazedapura gAjI UThyuM. sAdhusaMto agAuthI ja prAcIna paraMparA anusAra paMDAlamAM pahoMcI gayA hatA. yuvakoe abhiniSkramaNanA rathanI cAre tarapha majabUta korDana karI hatI. bisTIpuranA AMgaNe eka advitIya prasaMga UjavAI rahyo hato. dIkSAno pATha bhaNAvavAnuM muhUrta dasa vAge rAkhavAmAM AvyuM hatuM. pUjya tapasvI mahArAje dikSArthIne mAMgalika saMbhaLAvyu. bA.bra. jayAbAI mahAsatIjIe AzIrvAda ApyA. tyArabAda paMcamuSTi loca karI zrI jayaMtamunie vidhivata rIkSAnA pATha bhaNAvavAnA zarU karyA. tyAre eka vRddha chIMka khAdhI ane teo khurazI parathI nIce DhaLI paDyA. thoDo khaLabhaLATa thayo ane vacce ja dIkSAno pATha thaMbhI gayo. lAgyuM ke kazuMka amaMgaLa sUcana maLI rahyuM che. kALane zuM priya che te kahI zakAtuM nathI. kyA kSetramAM kevI ghaTamALa saheje goThavAya che te prakRtinI lIlA che. eka rAjakumAranI zobhAmAM sajja thayelo yuvaka sAdhu rUpe zveta paridhAnamAM zobhI UThyo. punaH bemAMthI traNa munio pUrva bhAratamAM vicaraNa karatA thaI jaze teno umaMga chavAyo. kRSNamunine dIkSA ApyA pachI. pU. tapasvI mahArAja tathA pU. jayAbAI mahAsatIjI ThANA 3 thoDA divasa TATAnagara rokAyAM. zrI jayaMtamuni bALamunine sAthe laI thoDA divasa mATe vihAramAM nIkaLyA. svAminArAyaNa saMpradAyanA eka sAdhune guruo sAthe meLa na thavAthI ekalA paDI TATAnagara AvyA hatA. A sAdhunAM mA-bApa mULa jaina hatAM. svAminArAyaNanA saMparkamAM AvyA pachI teNe svAminArAyaNamAM dIkSA lIdhI, paraMtu matabheda thatA TakI zakyA nahIM. A sAdhu paNa vihAramAM sAthe joDAyA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 390 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jelamAMthI mahelamAM : TATAnagarathI nIkaLyA pachI muniono vihAra kAce raste hato. be divasanA vihAra thayA pachI jaMgalamAM rasto aTavAI gayo. A kSetra yureniyama dhAtunuM hatuM. bhArata sarakAre kAMTALA tAranI vADathI pUrA kSetrane gherI lIdhuM hatuM. rasto kAMTAnI vADamAM AvIne aTakyo. savAranA dasa vAgyA hatA. jaMgalamAM eka cakaluM paNa dekhAtuM na hatuM. verAna bhUmi hatI. kyAMya chAyAnuM nAma na hatuM. govALiyAoe A kAMTALA tAra upara-nIce kheMcIne bAMdhI, vaccethI javAnI jagyA banAvI hatI. muzkelIthI praveza jeTalI jagyA hatI. ApaNuM sAdhuvRMda daivayoge A kAMTAnI vADamAMthI sarakI sa2kA2I kSetramAM pravezyuM. Ama karavuM sarvathA anucita hatuM. AjJA lIdhA vinA vADa oLaMgI zakAya nahIM. paraMtu munirAjo zakendra mahArAjanI AjJA laI aMdara pravezyA. cotarapha DAbhoLiyAnuM moTuM ghAsa hatuM. vacce pagadaMDI hatI. sAdhu-mahAtmAo keDIe keDIe AgaLa vadhyA. evAmAM be cokIdAro moTethI bUma pADatA AvyA ane sAdhune aTakAvyA. cokIdAro bolyA, "bAbA, tame lokoe moTI bhUla karI che. kAyadAnI rue tamane giraphatAra karavA paDaze. ame tamane moTA sAheba pAse laI jaIzuM. moTA sAhebanA hukamathI Apane jela paNa thaI zake che. have tame bIje kyAMya paNa jaI nahIM zako. A 'yureniyama' philDa che. ahIMyAMnuM pANI jAnavara pIe to te paNa marI jAya che. amArA mATe bahArathI pANI Ave che." ApaNA sAdhuo sArI rIte phasAI gayA hatA. sipAIo cAre sAdhune laIne AgaLa vadhyA. sipAIonI vAtane AdhIna thavuM paDyuM. paraMtu kudaratanI preraNA judI ja hatI. vAta ema hatI ke sAheba paMjAbanA hatA. emanAM dharmapatnI suprasiddha vimalamuninAM khAsa bhakta hatA. teo jaina na hatAM, paraMtu jainamuni pratye temanI apAra bhakti hatI. jaMgalamAM be varasa thayAM hatAM. ahIM eka paNa jainamuninAM temane darzana thayAM na hatAM. teo munirAjanAM darzana karavA mATe Atura hoya ane kema jANe vidhAtAe temane darzana ApavA mATe ja sAdhuone bhUlA pADyA hatA ! (mana taDapata hai haridarzana ko Aja). sAhebanA baMgalAnA uparanA mALe bahenazrI bAlkanImAM beThAM hatAM. temaNe saMtone AvatA joyA. te bhAvavibhora banI gayAM. pagamAM caMpala paNa na paheryAM ane te nIce UtarI doDatAM AvI pahoMcyAM. bhAvapUrvaka vaMdana karavA lAgyAM. be sipAIone abhinaMdana ApavA lAgyAM ane kahyuM, "sAruM thayuM, tame munirAjone ahIM laI AvyA." pahelAM sipAIo to DaghAI gayA. moTA sAhebanAM patnI A rIte vaMdana kare te joIne sipAIone navAI lAgI. eTaluM ja nahIM, temane aMdarathI bhaya lAgyo ke kaMI bhUla to nathI karIne? temaNe eka sipAIne kahyuM, "jaladI jaIne sAhebane samAcAra Apo ke amArA gurujI padhAryA che." vaitaraNIne tIre ciMtanadhArA D 391 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo sipAI gaLAmAMthI gALiyo nIkaLI gayo hoya tema tAbaDatoba UpaDyo. eka sipAI sevAmAM rokAyo. thoDI vAramAM moTA sAheba paNa AvI gayA. teoe bhaktipUrvaka vaMdana karyA. baMne sipAIone khUba navAjyA. kharuM pUcho to munimaMDaLa jelamAMthI mahelamAM pahoMcI gayA. paraMtu jema bALaka guno kare to paNa mA-bApa tene phosalAvIne cokaleTa Ape che tema nirdoSa bhAve AjJA bhaMga karI hatI eTale prabhue munione badalAmAM zirapAva Apyo. joke zakendra mahArAja jANatA hatA, kAraNa ke tenI AjJAthI munivara A kSetramAM pravezyA hatA! pelA svAminArAyaNa sAdhu to prathamathI ja khUba DarI gayA hatA. temane lAgyuM ke huM kyAM bhAThe bharAyo. paraMtu sAhebanI bhakti joI khuza khuza thaI gayo hato. kharekhara to A sAdhu khAvA-pIvAnA zokhIna hatA ane Avo sAro yoga maLe to sukhabhogI paNa hatA. sAhebe ane tenI dharmapatnIe ghaNI bhakti darzAvI. munirAjone 3 divasa baMgale rokI dIdhA. vihAranuM koI lakSa na hatuM ane utAvaLa paNa na hatI, tethI temanI vinaMtIne mAna ApyuM. kaoNlonImAM satsaMga ane pravacana paNa thayAM. jaMgalamAM ekAMta vanavAsa jevuM hatuM. A kSetramAM mANaso na Ave te mATe kaDaka kAyado hato. maryAdita saMkhyAmAM ja oNphisanA mANaso, karmacArIo ane majUro hatA. sAhebe yureniyama zuM che ane jamInamAMthI kevI rIte 200 - 500 phUTa UMDe sudhI chidra karI yureniyama prApta karavAmAM Ave che te samajAvyuM. temanI leboreTarImAM pRthvInA peTALanuM AkhuM moDala banAveluM hatuM. pRthvInA garbhano pUro tAga meLavI, iMca-iMcanuM moDala banAvavAmAM AvyuM hatuM. A moDela joIne ghaNuM ja jANavAnuM maLyuM. ApaNA vaijJAniko kaI rIte kAma kare che ane pAtALamAM praveza kare che te badhuM Azcaryajanaka hatuM. kharekhara to ApaNI pRthvI ratnakaraprabhA che. bahuratnA vasuMdharA zAstromAM pRthvIne vasuMdharA kahe che te vAstavika che. A yureniyamanI sAthe reDiyama maLeluM hoya che. eka tolA reDiyamanI kiMmata karoDo rUpiyA hoya che. jethI yureniyama paNa eTaluM ja moghuM hoya che. atyAre je eNTamabaoNba banyA che te mAnavasaMhAranuM moTAmAM moTuM hathiyAra che. tenA janaka A yureniyama dhAtu che. te dhAtu keTalI bhayAnaka che tenI kalpanA karavAthI zarIramAM dhrujArI AvI jAya che. eka ja baoNbathI gauravabharyuM jApAna jamInadosta thaI gayuM hatuM ane 65 varasa pachI paNa jApAnanI kamara sIdhI nathI thaI. karoDo rUpiyAno kharco karI sarakAra A kALA nAgane karaMDiyAmAM sAcave che. joke yureniyama eTale ke aNuzaktino upayoga manuSyanA lAbha mATe paNa thaI rahyo che. kudaratanI bakSisano upayoga manuSyajAtinA kalyANa mATe karavo ke tenA vinAza mATe karavo te svayaM manuSyanA ja hAthamAM che. prakRtinA khoLe AvuM to ghaNuM ghaNuM Azcarya bharyuM che. tyAM bicArA ekalA yureniyamane zo doSa devo! sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 392 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhebanA baMgale traNa divasanI sAtA pAmI munio ghATazilA tarapha AgaLa vadhyA. mukhya daravAjethI sAhebanA mANaso pAchA pharyA. traNe sAdhuo hatA tevA ekalA aTapaTA jaMgalamAM nIkaLI gayA. baporanA thoDI vizrAMti karI, suvarNarekhA nadIno pula oLaMgI, sAMjanA ghATazilA pahoMcI javAnI munirAjonI dhAraNA hatI. ghATazilA suvarNarekhA nadIne kinAre AveluM, nAnI pahADIothI gherAyeluM, suMdara nAnuM gAma che. AsapAsa gADha jaMgala che. pUro vistAra AdivAsIothI vaselo che. ahIM trAMbAnI khANo che ane trAMbuM zuddha karavAnuM bhAratanuM sauthI moTuM kArakhAnuM che. A rIte ghATazilA prakRtine khoLe ramatuM gAma paNa che ane audyogika pravRttithI dhamadhame paNa che. chatAM ekaMdare ghATazilA zAMta, vanarAjIthI zobhatuM, nayanaramya sthaLa che. jamazedapuranI AsapAsanAM nAnAM nAnAM gAma, khanija udyogo ane jaMgalo vacce vicaraNa karatA karatA pUjya jayaMtamunijInA cittamAM prasannatA ane AnaMda sAthe ciMtananI dhArA paNa vahI rahI hatI. jema gaMgotrImAMthI chUTelI nAnI dhArAmAM aneka nadIo potAnuM pANI ThAlavatI jAya che ane gaMgAne puSTa kare che tema zrI jayaMtamunijInA ciMtanano vyApta vadhato jato hato. beramo cAturmAsanI vizrAMti, vaitaraNI nadInA taTa uparanI agamya preraNA, jamazedapuranI AsapAsanAM jaMgalonuM zAMta ekAMta temanA ciMtananI dhArAne UMDANa sAthe navI dizAnuM sUcana karI rahI hatI. banArasanA abhyAsa pUro karyAne eka dazako thaI gayo hato. A daza varSamAM zrI jayaMtamunijIe pUrva bhAratanAM moTAM zahero, nAnAM gAmaDAM, gADha jaMgalo, AdivAsI vistAra ane audyogika vasAhatomAM bahoLA pramANamAM vihAra karyo hato. teoe jaina ane ajaina samAja, zaherIono bhabhako, gAmaDAnI bhakti ane bhoLA AdivAsIonuM prAkRtika jIvana nikaTathI joyuM hatuM. temaNe bhAratanI pacaraMgI saMskRtino UMDo paricaya meLavyo. kAzImAM svAdhyAya karyo hato, ahIM anubhavanuM bhAthuM bheguM karyuM hatuM. himAlayamAMthI nIkaLelI gaMgA bihAra-baMgALanA paTamAM Ave che tyAre bhAratanI moTI nadIonI jaLarAzine potAnA uramAM laIne vahe che. e ja rIte saurASTranAM gAmaDAM ane gurukuLamAMthI zrI jayaMtamunijIe lIdhelI zikSA banArasanA svAdhyAya ane pUrvabhAratanA anubhavathI saMvardhana pAmI paripakva ane samRddha thaI hatI. jIvananI A samRddhine janatAne vadhu phaLadAyI rUpe pradAna karavA mATe jayaMtamuni have utsuka hatA. te mATe prakRtinAM paribaLo potAnI rIte kAma karI rahyAM hatAM. gurudeva 1963mAM bAra varSe jyAre pharI banArasa padhAryA tyAre eka vartuLa pUruM thayuM hatuM ane navuM vartuLa AkAra laI rahyuM hatuM. AgalA khaMDamAM zrI jayaMtamunijInA jIvanamAM AvI rahelA navA vaLAMkane vadhu spaSTatAthI joI zakAze. TO vaitaraNIne tIre ciMtanadhArA 2 393 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 pIDa parAI jANe re! zrI jayaMtamunie 16 navembara, 1951nA roja banArasathI kalakattA mATe vihAra karyo hato. 1952nuM kalakattAmAM cAturmAsa dareka rIte bhavyAtibhavya hatuM. zrI girIzamuninI dIkSA paNa kalakattAmAM A cAturmAsane aMte thaI hatI. tyAra pachInAM dasa varSamAM zrI jayaMtamuninuM eka cAturmAsa 1957mAM kalakattAmAM ane eka 1960mAM khaDagapuramAM thayuM hatuM. bAkInAM ATha cAturmAsa jhArakhaMDanA jhariyA, jamazedapura, rAMcI, beramo ane bhojUDImAM thayAM hatAM. A badhAM ja kSetro AdivAsI vistAra che. zrI jayaMtamunie chellAM dasa varSamAM moTA pAye AdivAsI vistAramAM vicaraNa karyuM hatuM. rAMcI, jamazedapura ane dhanabAda jhArakhaMDanAM moTAM zahera che. A zahero paNa AdivAsI vastI ane jaMgalothI gherAyelAM che. jhArakhaMDanA eka zaheramAMthI bIjA zaheramAM javA mATe zrI jayaMtamunine gADhAM jaMgalomAMthI ane saMpUrNa AdivAsIthI vaselAM gAmaDAMomAMthI pasAra thavuM paDatuM hatuM. zrI jayaMtamunine A dasa varSamAM AdivAsIonI jIvanazailI, sAmAjika vyavasthA ane Arthika sthitino atyaMta najIkathI paricaya thayo. Aje 21mI sadImAM paNa moTAbhAganA AdivAsIo gAmaDAMomAM rahe che, dareka rIte pachAta che ane nirakSara che. AjathI 50 varSa pahelAMnI temanI paristhitinI to kalpanA ja karavI rahI ! zrI jayaMtamunie AdivAsIonAM gAmaDAM ane jaMgalonA vihAra daramiyAna joyuM ke AdivAsIonI sthiti karuNAjanaka che. pahADI vistAra hovAne kAraNe temanAM khetaromAM Upaja ghaNI ochI thatI hatI. siMcAInI Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavasthA hatI ja nahIM. vIjaLI, rastA ane vAhanavyavahAranuM mALakhuM nahIMvatuM hatuM. te loko atyaMta garIbI sAthe pachAta avasthAmAM jIvI rahyA hatA. temanI Arthika sthiti paNa ghaNI kharAba hatI. jaMgalonI ane khANonI Upaja ThekedAronA hAthamAM hatI. AdivAsIo khANamAM ane jaMgalomAM majUrInuM kAma karatA, paraMtu temane yogya mahenatANuM maLatuM nahIM. teo ThekedAronA zoSaNanA bhoga banatA hatA. 1960nA samayamAM dezamAM je audyogikIkaraNa ane sudhArA thaI rahyAM hatAM teno sparza mAtra paNa AdivAsIone thayo na hato. sauthI vadhu duHkha ane navAInI vAta e che ke samagra bhAratamAM jhArakhaMDa (e samayanuM cho ! nAgapura) khanija saMpattimAM sauthI vadhu samRddha che. tenI khanija saMpattine kAraNe te vistAramAM koliyArIo, abarakha ane loDhAnI khANono jhaDapathI vikAsa thayo. paraMtu teno lAbha anya pradezonA udyogapatione maLato hato. keLavAyelA majUro paNa bahArathI AvatA hatA. A rIte bhAratanI vikAsayAtrAthI teo sarvathA vaMcita rahI gayA hatA. AdivAsIonI paristhiti joIne zrI jayaMtamuninuM hRdaya dravI jatuM hatuM. AdivAsIonA uddhAranI koI zakyatA ke mArga temane dekhAtAM na hatAM. AvI aMdhakAramaya paristhitimAM AdivAsIo mATe AzAnuM jo koI kiraNa hoya to te krizciyana mizanarIo hatA! AdivAsI vistAramAM je kaMI skUla, haoNspiTala ke prAthamika sagavaDatAo hatI te badhI ja A krizciyana mizanarIo calAvatA hatA. e samaye rAMcInI AsapAsanA saMkaDo mAIla sudhI aMdaranAM jaMgalomAM A krizciyana sevAbhAvIo pahoMcI gayA hatA. sAthesAthe AdivAsIonuM moTA pramANamAM dharmaparivartana paNa thaI rahyuM hatuM. tenI sarakhAmaNImAM hiMdu samAja taraphathI AdivAsIonA vikAsa mATe ke temane mukhya dhArAmAM samAvI levA mATe koI ja prayAsa thatA na hatA. jhArakhaMDanI bahArathI Avela ujaLiyAta hiMdu kome AdivAsIonA zoSaNa sivAya kaMI ja karyuM nathI. khristI sAthvInI sevAbhAvanA : eka vAra zrI jayaMtamuni palAma jillAmAMthI pasAra thaI rahyA hatA. teo jaMgala pAra karI thoDA khullA vistAramAM pravezyA. AsapAsa nAnI pahADIo hatI ane sapATa bhUmimAM thoDAM chUTAMchavAyA khetaro hatAM. pAse eka nAnI nadIno sukAyelo paTa hato. bhara unALAno samaya hato eTale khetaro vaNakheDAyelAM paDyAM hatAM. nadImAM pANI jarA paNa hatuM nahIM. tenI retI ane kALamIMDha khaDako taDakAmAM tapI rahyAM hatAM. dUra sudhI verAna ane ujjaDa hatuM. mANasa to dUra rahyA, dUra sudhI koI cakaluM paNa pharakatuM dekhAtuM na hatuM. AvA dhoma taDakAmAM kAcI-pAkI saDaka uparathI munirAjo AgaLa vadhI rahyA hatA. evAmAM pIDa parAI jANe re 395 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMtamunie dUrathI koI vyaktine AvatA joI. e vyakti thoDI najIka AvatAM jaNAyuM ke koI strI ekalI AvI rahI hatI. AvA ujjaDa ane verAna jaMgalamAM khare bapore ekalI strIne joIne zrI jayaMtamunine thoDuM Azcarya thayuM. jyAre te bAI najIka AvI tyAre zrI jayaMtamunie tene pUchyuM, "AvA kasamaye, dhoma taDakAmAM tame ekalA nIkaLI paDyAM cho tenuM zuM kAraNa che ?" te strIe haLavethI javAba Apyo, "huM khristI sAdhvI 'nana" chuM. huM thoDe dUranAM gAmaDAMmAM jaI rahI chuM." vadhAre pUcha-paracha karatAM teNe vadhAre vigata ApI. "huM thoDA samayathI A vistAranAM gAmaDAMomAM kAma karuM chuM. ahIM mAIlo sudhI nathI koI skUla ke nathI koI DaoNkTara ke davAkhAnuM. vAhanavyavahAranAM sAdhana nahIMvat che. ahIM koI sagavaDatA nathI. prajA atizaya garIba ane pachAta che. temanI kaThaNAInI kalpanA karavI paNa muzkela che. huM pAsenA gAmamAM rahuM chuM ane AsapAsanAM gAmaDAMomAM jyAM jyAM jarUra hoya tyAM meDikala sahAya ApavAno prayatna karuM chuM. kAma ghaNuM che ane kAma karanArA ochA che. A samagra AdivAsI vistAramAM huM ekalI chuM." zrI jayaMtamuninI jijJAsA jAgI. temaNe e bAIne vadhAre mAhitI mATe pUchavuM, "gAmaDAmAMthI koIe samAcAra ApyA haze to ja tame tyAM jaI rahyA hazo ne? tamArI sAthe kema koI nathI? je mANasa e gAmamAMthI tamArI pAse koInI mAMdagInA samAcAra laIne Avyo haze te kema sAthe nathI? AvA jaMgala ane taDakAmAM ekalAM javAnuM kema sAhasa karyuM che ?" e strIe thoDuM hasIne kahyuM, "ahIMnI prajAnI hADamArI ane ajJAnanI ApaNe kalpanA nathI karI zakatA. potAnI jarUriyAta mATe zuM karavuM joIe tenuM paNa A lokone bhAna nathI. temanA bhalA mATe koInI rAha na jotAM ApaNe ja ghaTatuM karavAnuM rahe che. joke AjanI vAta judI che. "thoDe dUranA gAmaDAnA AdivAsIo mArI pAse davA ane sAravAra mATe Ave che. te gAmamAM eka bAI sagarbhA che. tenI prasUti AjakAlamAM thavI joIe. tenI pAsethI koI samAcAra maLe tevI rAha na jovAya. eTale huM te strIne prasUti karAvavA e gAmamAM jaI rahI chuM." * zrI jayaMtamuni e strInI vAta sAMbhaLI Azcaryacakita thaI gayA. temane e strI pratye mAna paNa thayuM. zrI jayaMtamunie manomana khristI mizanarIonI niSThA ane sevAnI bhAvanAno svIkAra karyo. choTAnAgapuranA lAMbA saMparkane kAraNe teo jANatA hatA ke AdivAsIonI daridratAthI ane zoSaNathI gherAyelI aMdhakAramaya jiMdagImAM prakAza phelAvAnuM kAma mAtra khristIo ja karI rahyA hatA. zrI jayaMtamuninuM hRdaya kaMpI UThyuM. jo A vistAramAM khristI mizanarIo na AvyA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 396 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hota to A AdivAsIonuM zuM thAta? eka tarapha ThekedAronA lobha ane trAsathI temanI agAunI prAkRtika jIvanazailI UthalapAthala thaI gaI hatI, jyAre bIjI tarapha Adhunika yuganA lAbhathI teo vaMcita rahI gayA hatA. A bevaDI bhIMsamAM dabAI rahelA AdivAsIonI karuNa dazA phakta khristI mizanarIo ja anubhavI rahyA hatA. zrI jayaMtamuninA manamAM prazna UThyo, "zA mATe A prajA khristI na thaI jAya? ApaNo samAja temanA mATe zuM kare che?' zrI jayaMtamunie choTAnAgapuranA vistAramAM vyApaka pramANamAM vihAra karyo hato. teo sthAnika samasyAothI paricita hatA ane mizanarIo je kAma karI rahyA hatA teno paNa khyAla hato. temane e vyathA hatI ke ApaNA samAjanI upekSAne kAraNe AdivAsI prajA vaTalAI jaze. eka zikSakanI hatAzA H e ja vistAramAM zrI jayaMtamunine eka evo anubhava thayo ke temanI vyathA vadhI gaI. zrI jayaMtamuni rAMcI tarapha vihAra karI rahyA hatA. rAMcI vahelA pahoMcavA mATe teo vahelI savA2nA vihAra karI, koI gAmamAM vizrAMti karI, pharIthI baporanA vihAra zarU karatA ane koI yogya sthaLa maLatAM rAtri mATe virAma karatA. A rIte vihAra karatA karatA teo rAMcIthI thoDe dUra khUMTI nAme gAma pahoMcyA. sAMja thavA AvI hatI eTale temaNe khUMTInI eka sthAnika skUlamAM mukAma karyo. rAta paDatA cAre tarapha sUnakAra chavAI gayo. aMdhAruM jAmavA lAgyuM hatuM. savAre vahelo vihAra karavAno hato eTale munizrIo UMghavAnI taiyArI karavA lAgyA. e veLAe jorajorathI satata daravAjo khaTakhaTAvAno avAja Avyo. atyAre rAtanA ajANyA gAmamAM koNa AvyuM haze tevo vicAra karatA karatA zrI jayaMtamuni da2vArjo kholavA mATe UThyA. tapasvIjI mahArAja paNa parasALamAM AvI gayA. zrI jayaMtamuni daravAjo pUro khole te pahelAM ja eka mANase daravAjo haDaselIne aMdara praveza karyo. AchA ajavALAmAM jaNAtuM hatuM ke te koI AdheDa vayano mANasa hato. teNe khAdInAM kapaDAM paheryAM hatAM. te krodhamAM kAMpI rahyo hato. parasALamAM pravezatAM ja te jorazorathI munione kahevA lAgyo, "tame koNa cho? ahIM zA mATe AvyA cho ?" zrI jayaMtamunie tene zAMtithI samajAvavAno prayatna karyo, "ame jaina sAdhu chIe. ame rAMcI tarapha jaI rahyA chIe. ame...'' pIDa parAI jANe re C 397 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mane khabara che. mane khabara che tame sAdhu cho." zrI jayaMtamunine adhavacce ja aTakAvIne te bolyo, "eTale ja tamane pUchuM chuM ke tame ahIM zA mATe AvyA cho? ahIM tamAruM koI kAma nathI. cAlyA jAo." te haju paNa krodhamAM hato ane kAMpI rahyo hato. zrI jayaMtamunine samajaNa na paDI ke A mANasa zA mATe ATalo gusse thayo che. temaNe pharIthI kahyuM, "juo bhAI sAheba, ame A makAnamAM maMjUrI laIne AvyA chIe." tamane koNe maMjUrI ApI? A skUlamAM tamArA jevA sAdhu-bAvAonuM koI kAma nathI. tame sAdhuo maphatanuM khAI-pIne ArAmathI pharo cho. deza ke samAja mATe tame zuM karo cho? tame lokoe dezane lUMTavAmAM bAkI nathI rAkhyuM. bhoLA mANasone lUTavAno dhaMdho choDIne tamAre bIjuM kaMI kAma che ke nahIM?" zrI jayaMtamunine A prakAranA ghaNA anubhava thaI cUkyA hatA. te jANatA hatA ke ghaNA mANasone sAdhuo pratye aNagamo hoya che. AvA mANasone kema saMbhALavA te sArI rIte jANatA hatA. jo divasa hota to teo e ja kSaNe tyAMthI nIkaLI gayA hota. paNa atyAre rAtano samaya hato. te jANatA hatA ke atyAre zAMti rAkhI samajAvaTathI kAma levuM paDaze. bhAIzrI, tamane na gamatuM hoya to ame cAlyA jaIzuM. paNa tame dhAro cho tevA ame nathI. ame jaina sAdhu chIe. ame nirupadravI ane aparigrahI chIe. ame pagapALA ja musApharI karIe chIe. ame cAlatA cAlatA rAMcI jaI rahyA chIe. vahelI savAre ame cAlyA javAnA chIe. rAtavAso karavA ahIM rokANA chIe. sAMje ahIM AvyA tyAre je mANasa ahIM hato tenI maMjurI lIdhI che." te mANasano krodha koI rIte ocho thato na hato. teNe barADA pADIne bolavAnuM cAlu rAkhyuM, "hiMdustAnamAM badhA ja sAdhuo ane bAvAo ekasarakhA ja che. moTA sAdhuo mAla-malIdo khAya che ane nAnA sAdhuo bhIkha mAMgIne khAya che. kAma koI karatA nathI. teo dezanA sauthI moTA zatru che. A dezanI prajAnA zoSaNa mATe A kahevAtA sAdhuo ja javAbadAra che. parajIvI kIDAnI jema samAja upara jIvo cho, paNa tame samAjane badalAmAM zuM Apo cho ?" zrI jayaMtamuni samajI gayA ke A mANasane sAdhuono koI kaDavo anubhava thayo lAge che. temane thayuM ke A mANasano pUrvagraha bhAMgavo paDaze. temaNe atyaMta samatApUrvaka kahyuM, "tamArI icchA vagara ame ahIM eka miniTa paNa rahIzuM nahIM. ame bahAra rastAmAM rAta vitAvazuM. paNa ame jaIe e pahelAM amane eka vAta kaho. ame tamArA mATe zuM karIe? tamArI phariyAda che ke ame sAdhuo kaMI karatA nathI. tame ja kaho, amAre zuM karavAnuM che ?" sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 398 Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMtamuninI samatAnI tenI upara thoDI asara thaI. te thoDo zAMta thayo. teNe kahyuM, "mAre tamArI koI sevA joItI nathI. tame samAja mATe zuM karo cho ?" zrI jayaMtamunie pharI samajAvyuM, "jaina sAdhunuM jIvana samAja mATe ja samarpita hoya che. amArI potAnI vyaktigata jarUriyAta ochAmAM ochI hoya che. ame gAmegAma vicaraNa karIne ApaNI saMskRtine jIvatI rAkhIe chIe ane saMskAranI jALavaNI karIe chIe." e mANase potAnI dalIla ane AkSepo cAlu rAkhatAM kahyuM, "e to tame UMcI jJAtivALA mATe karo cho. tame A AdivAsIo mATe zuM karo cho ?" zrI jayaMtamunine thayuM ke tene koI moTI phariyAda lAge che. manano Ubharo nIkaLI jaze to A mANasa zAMta thaze. eTale zrI jayaMtamunie tene ja bolavAno moko maLe e rIte vAta cAlu rAkhatAM pUchayuM, "ame nAtajAtanA koI bhedabhAvamAM mAnatA nathI, temaja tame dhAro cho tevA sAdhu paNa nathI. tame icchatA hazo to ame atyAre ja cAlyA jaIzuM. paNa ame e paNa jANavA mAMgIe chIe ke tamane sAdhuo mATe ATalo roSa zA mATe che. tame amane jaNAvo to banI zake che ke ame kaMIka upayogI thaI zakIe." jayaMtamuninI saumya vANI ane samatAnI tenI upara thoDI asara thaI. te zAMta thayo. teNe potAno anubhava zrI jayaMtamunine jaNAvyo. e mANasanuM nAma mizrAjI hatuM. te A skUlano zikSaka hato ane skUlanI vyavasthA paNa saMbhALato hato. te gAMdhIvAdI hato ane teNe AjhAdInI laDatamAM paNa bhAga lIdho hato. gAMdhIjInA racanAtmaka kAryakramamAM tene vizvAsa hato. gAMdhIjInI sevA ane sarvodayanI bhAvanAthI prerAIne te gAmaDAMonA utkarSamAM joDAI gayo hato. choTA nAgapuranA jaMgalanAM gAmaDAMo ane AdivAsIonA zikSaNane teNe potAnuM kAryakSetra banAvyuM hatuM. tene AzA hatI ke AjhAdI pachI eka navo sUraja Ugaze. sadIothI jemanI upekSA thaI rahI che tevA AdivAsIo mATe vikAsanAM navAM dvAra khUlaze, paraMtu tenI AzA ThagArI nIkaLI. AdivAsIo AjhAdI pachI Arthika ane sAmAjika rIte vadhAre parataMtra thayA hatA. AdivAsIo sarakArI bhraSTAcAra ane ThekedAronA lobhanA bhoga banI rahyA hatA. teo mANasanA khoLiyAmAM pazunuM jIvana jIvI rahyA hatA. cAre taraphanA zoSaNa ane trAsanA vAtAvaraNa vacce phakta khristI mizanarIo taraphathI mANasane chAje tevuM vartana ane sahAnubhUti jovA maLatAM hatAM. e loko ja AdivAsIo mATe kaMIka kAma karI rahyA hatA. mizrAjInuM hRdaya khaLabhaLI UThyuM. temaNe svataMtra bhAratanI je kalpanA karI hatI te bhAMgI pIDa parAI jANe re 0 399 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDI. te ghora hatAzAthI vIMTaLAI gayA. khristI sAdhuo ane ApaNA sAdhuo ane mahaMtonI dinacaryAno taphAvata AghAtajanaka hato. eka tarapha ThAThamATha vacce rahetA mahaMto hatA ane bIjI tarapha potAnA dezathI hajAro mAIla dUra, jaMgalamAM hADamArI vacce svecchAe sevA karI rahelA mizanarIo hatA! mizrAjIno ajaMpo vadhI rahyo hato. ApaNA samAje varNavyavasthAne nAme hajAro varSathI AdivAsIo, harijano ane anya pachAta jAtio sAthe anyAya karyo che. bhUtakALane bhUlI jaIe, paNa AjhAdInA AMdolana samaye gAMdhIjIe zarU karelI samAjasudhArAnI caLavaLa zuM A rIte havAI gayelA phaTAkaDAnI jema phUsa thaI jaze? hajAro navajavAnonA balidAnano zuM Avo aMjAma Avaze? ApaNA sAdhuonuM kartavya zuM pUjApAThathI pUruM thaI jAya che? madhyayugamAM pachAto musalamAna banI gayA hatA. have AdivAsIo zuM khristI banI jaze? mizrAjInI pIDA asahya thaI gaI. ApaNA samAja ane sAdhu-mahaMto pratye temanA roSanI jvALA bhabhUkI UThI. skUlamAM koI sAdhu UtaryA che tevA samAcAra maLatAM ja mizrAjI A sAdhuonI khabara levA doDI gayA. pachI to mizrAjIe paNa zrI jayaMtamunijInI vAto sAMbhaLI. temane paNa samajAyuM ke A sAdhuo bIjAthI judA che. mizrAjIe paNa munizrI pAse potAnA vartana badala aphasosa vyakta karyo. zrI jayaMtamuninA hRdaya upara AvA prasaMgonI gherI asara paDI. temanuM mana eka prakAranI vimAsaNamAM paDyuM. temaNe pUrva bhAratamAM vyApaka vihAra karyo hato. ahIMnI prajAnA jIvanano paNa temane UMDo anubhava thayo hato. karuNA ane sevAnuM jIvanamAM cokkasa sthAna che tevI temane daDha pratIti thaI. jaina sAdhunI AcArasaMhitAnuM pAlana karIne paNa svakalyANa sAthe parakalyANa thaI zake che tevo vizvAsa thayo. temane lAgyuM ke parakalyANa eTale sabhAkhaMDamAM pravacanonI hAramALA nahIM, paNa aMtyajonI sevA evI vyAkhyA thavI joIe. temane spaSTa lAgatuM hatuM ke jJAna jo kriyAmAM na pariName to e jJAna koruM che. A kriyA eTale sevA. jo karuNA kAryamAM na pariName to e karuNA zA kAmanI? jo karuNAthI pIDitonI pIDA ochI na thAya to e karuNAno zo artha? AdivAsIonI paristhiti, samAjanI upekSA ane khristIonI sevAnI dhagaza joIne zrI jayaMtamunine lAgatuM hatuM ke badhA AdivAsIo TUMka samayamAM dharmaparivartana karI, krizciyana thaI jaze. temane e pIDA thaI rahI hatI ke AMkha sAme A tathya dekhAtuM hovA chatAM kaMI karI zakatA na hatA! zrI jayaMtamunine samajAyuM ke mizrAjInA AkrozanA mULamAM temanI akaLAmaNa ane hatAzA kAma karI rahI hatI. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 400 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ belacaMpA Azrama : ApaNe zrI jayaMtamuninA jIvana para dRSTipAta karIe to ApaNane jaNAze ke cheka nAnapaNathI temanA hRdayamAM karuNA ane sevAnAM bIja ropAyelAM hatAM. jyAre jyAre avasara maLyo che tyAre tyAre temaNe kharA hRdayathI sevA karI che. gAriyAdhAramAM DozImA ane dalakhANiyAmAM mULajIbApAe temanI upara aMtaranA AzIrvAda varasavyA hatA. zrI jayaMtamuninA aMtaramAM AdivAsIo ane grAmINa janatA mATe kaMI nakkara kArya karavAnI icchA ghaNA samayathI ghoLAtI hatI. temAM paNa jaMgalamAM ekalI cAlI jatI khristI sAdhvI ane mizrAjI jevA anubhava pachI sevAnI laganI tIvra thatI jatI hatI. jhariyA-dhanabAdanA udyogapati zeTha ha2caMdamalajI jaine cheka 1952mAM zrI jayaMtamuni pAse prastAva mUkyo hato ke ApazrI sevAnuM koI paNa kArya zarU karazo to temAM mAro pUro sahayoga raheze. tyAra pachI to haracaMdamalajI ane temanAM patnI puSpAdevI jaina munizrInA ananya bhakta tarIke haMmeza sevAmAM hAjara rahetAM hatAM. temanI sAthe paNa aneka vAra koI nakkara kArya ka2vA bAbata carcA-vicAraNA thatI rahetI hatI. eka divasa zrI haracaMdamalajIe zrI jayaMtamuni pAse pharIthI prastAva mUkyo. "ApazrIno vihAra A bAjunA pradezamAM kAyama thato rahe che. eTale jo koI sthAyI sthaLa nakkI karIne tyAM sevAnuM kAma zarU karavAmAM Ave to ApazrI paNa tyAM vAraMvAra jaI zako ane ApaNane koI nakkara kAma karyAno saMtoSa thAya. ApazrI pharamAvo to huM dareka rIte sahayoga ApavA taiyAra chuM." pUjya tapasvIjI mahArAje paNa A prastAvamAM anukULatA batAvI. haracaMdamalajIe rAmagaDha pAse nadIne kinAre eka sAdhanA bhavana baMdhAvyuM. paraMtu zrI jayaMtamuni jyAre vihAra karatA karatA rAmagaDha pahoMcyA tyAre temane A sthAna bahu anukULa na lAgyuM. haracaMdamalajI devaloka pAmyA eTale e vAta tyAM aTakI gaI hatI. zrImatI puSpAdevI jaina paNa munizrI pratye UMDI bhakti dharAvatAM hatAM. temane paNa jaina sAhebanI icchA pUrI karavI hatI. puSpAdevI ane temanA bhatrIjA zrI vimalaprasAda jaine temanI belacaMpAnI jamIna sevAnA kArya mATe arpaNa ka2vAnI bhAvanA batAvI. gaDhavA roDa pAse koyala nadIne pazcima kinAre temanI bhArata mAiniMga kaMpanInI 14 ekara jamIna hatI. A jamIna haracaMdamalajInA parivAre zrI jayaMtamuninA upayoga mATe arpaNa karI. sane 1962mAM tapasvIjI mahArAja ane zrI jayaMtamuni tyAM padhAryA. A jamIna belacaMpA gAmanI pAse hatI eTale te belacaMpA Azrama tarIke jANItI thaI. pIDa parAI jANe re D 401 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAra pachI munirAjo temanA vihAramAM belacaMpA AvatA-jatA hatA ane mAnavasevAnA kAryanI rUparekhA dhIre dhIre AkAra pAmatI gaI. e daramiyAna munizrInuM 1962nuM cAturmAsa rAMcI thayuM ane 1963nuM cAturmAsa vArANasImAM thayuM. 1951mAM vArANasIthI prasthAna karyA pachI zrI jayaMtamuni 12 varSe vArANasI padhAryA. A bAra varSamAM vArANasInAM bhAI-bahenonI bhaktimAM vadhAro ja thayo hato. sAthe sAthe A 12 varSamAM gaMgA nadImAMthI paNa ghaNuM ja pANI vahI gayuM hatuM. samayanAM vaheNa badalAI gayAM hatAM. 12 varSa pahelAM vArANasIthI pUrvamAM vihAra karyo te TUMka samaya mATe hato. pUrva bhAratanA zrAvakone ApaNA sAdhuono lAbha ApavA mATe, jaina saMsakRtithI navI peDhIne paricita karAvA mATe ane munirAjone tIrthakaranI pAvana bhUmimAM yAtrA karI, tIrthakaronI caraNaraja grahaNa karavAnA maryAdita prayojana mATe munizrIo pUrva bhArata tarapha padhAryA hatA. e kArya pUruM thaye pAchA pharatAM pharI vArANasIne bhaktilAbha ApI, gurudeva prANalAlajI mahArAjanA caraNe pAchA pharavAnuM hatuM. A vAtane bAra varSanAM vahANAM vAI gayAM hatAM. zrI jayaMtamuni saurASTra tarapha pAchA pharatAM mArgamAM vizrAmarUpe nahIM, paNa pUrva bhAratanA eka bhAga tarIke vArANasI padhAryA hatA. have saurASTra tarapha pAchA pharavAnAM koI eMdhANa dekhAtAM na hatAM. belacaMpAnA Azramane vadhu kAryAnvita karavAnuM lakSa hatuM. vArANasIthI zrI jayaMtamunine pAchA pUrva tarapha ja pharavAnuM hatuM. have temanI vyApaka dRSTimAM pUrva bhAratanA jainanI sAthesAthe pUrva bhAratanA pIDito ane pachAta AdivAsIo paNa hatA. have jaina paraMparAnI sAthe bhAratIya saMskRtine yathA zakti bacAvavAnuM moTuM kAma paNa hatuM. ahiMsA niketana: zrI jayaMtamunie vArANasInA cAturmAsa pachI 1964mAM elacaMpAmAM cAturmAsa karyuM ane Azramane sthAyI svarUpa ApyuM. Azramane "ahiMsA niketana" nAma ApavAmAM AvyuM. e samaye pU. jayAbAI mahAsatIjI paNa kolaphilDamAM vicaratAM hatAM. eTale tapasvIjI mahArAja paNa temane lAbha ApavA mATe temanI sAthe vicaraNa karatA hatA, jyAre zrI jayaMtamuni elacaMpAthI avAranavAra vihAra karIne temane sAtha ApatA hatA. zrI niraMjanajI jaina elacaMpA AzramanI vyavasthA saMbhALatA hatA. Azramano badho ja kharca temanuM TrasTa bhogave tevI zrImatI puSpAdevI jaina ane zrI bimala prasAdajI jainanI bhAvanA hatI. A rIte temanA Arthika sahayogathI ahiMsA niketananuM nirmANa thayuM ane tenI vyavasthA sucAru rUpe thatI hatI. darzana mATe AvatA-jatA bhAviko paNa bheTa rUpe phALAmAM rakama noMdhAvatA hatA, jeno mAnavarAhatamAM zubha upayoga karavAmAM Avato hato. koyala nadIne sAme kinAre "rahelA' nAmanuM gAma che. e gAma gaDhavA roDa tarIke paNa sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 402 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oLakhAya che. rahelAmAM carotaranA pATIdAro moTe pAye bIDI-pattAnuM kAma kare che. rahelA-elacaMpAnI AsapAsanAM jaMgalomAM UgatA bIDI-pattAMnI ThekedArI temanA hAthamAM hatI. e samaye tyAM pATIdAra bhAIonI cha moTI peDhIo cAlatI hatI. temanA sTAphamAM gujarAtIo sArI saMkhyAmAM hatA ane te badhA tyAM parivAra sAthe rahetA hatA. A rIte rahelAmAM gujarAtI gharonI saMkhyA sArI hatI. te badhA carotaranA pATIdAra hatA ane tyAM jainonuM eka paNa ghara na hatuM. A pATIdAra bhAIo paNa munizrI saMparkamAM AvyA pachI elacaMpA AzramamAM bhaktithI joDAI gayA hatA. gujarAtI peDhIo potAnI rIte mAnavasevAnA kAryamAM parovAyelI hatI. temAM je. bI. kaMpanI vALA viThThalabhAI paTela AgaLa paDato bhAga letA hatA. temaNe rahelAmAM potAnA kharce eka skUla bAMdhI hatI ane teno badho ja kharca paNa pote bhogavatA hatA. A uparAMta teo gujarAtamAM paNa moTe pAye dAna karatA hatA. A rIte badhI peDhIo mAnavasevAnAM kAryomAM parovAyelI hatI. eTale tyAMno gujarAtI samAja sahelAIthI ahiMsA niketananI mAnavarAhatanI pravRttimAM joDAyo hato ane zrI jayaMtamuninA sevAkAryamAM haMmezA tatpara raheto hato. A peDhIonAM potAnAM kAyamI rasoDAM cAlatAM hatAM. eTale zrI jayaMtamuni paNa pratidina temanA rasoDe gocarI mATe padhAratA ane teo paNa ahobhAvathI lAbha letA hatA. ghaNAM varSo sudhI ahiMsA niketanane potAnuM rasoDuM hatuM ja nahIM. ahiMsA niketanamAM munizrInA darzane AvatA bhakto ane anya mahemAnonA jamavAnI sagavaDatA je. bI. kaMpanInA rasoDe ja thatI hatI. zrI viThThalabhAI paTela udAra dilanA hatA ane temane zrI jayaMtamuni pratye ghaNo ja bhaktibhAva hato. eTale mahemAnonI potAne rasoDe jamavAnI vyavasthA karI te prasannatAno anubhava karatA hatA. rahelAnA dareka gujarAtI kuTuMbe zrI jayaMtamuninI ghaNI ja bhaktibhAva sAthe sevA karI che. zrI jayaMtamuni kahe che ke temanI sevAnI madhura smRti kAyama rahI che. temane belacaMpA choDyuM Aja trIsa varSa vItI gayAM che chatAM e parivAroe temanI sAthe evo ja mITho saMbaMdha jALavI rAkhyo che. Aja dareka kuTuMbamAM navI peDhI AvI gaI che, chatAM temanAM bhakti ane premasaMbaMdha evAM ja che ane dAnapravAha paNa evo ja cAlu che. e dukhanI vAta che ke bihAra sarakAranA badalAyelA kAyadA nIce bIDI-pattAno udyoga naSTa thaI gayo che ane A badhI peDhIone moTuM Arthika nukasAna veThavuM paDyuM che ane temano kArabhAra lagabhaga baMdha thaI gayo che. pariNAme rahelAnA moTAbhAganAM gujarAtI kuTuMbo veravikhera thaI gayAM che. chatAM A kuTuMboe zrI jayaMtamuni sAthe evo ja gADha saMbaMdha jALavI rAkhyo che. belacaMpA ane tenI AsapAsanA vistAranI grAmINa janatAne ahiMsA niketanano lAbha maLato ja hato, sAthesAthe dUranAM kSetrone paNa anukULatA anusAra AvarI levAmAM AvyAM hatAM. zrI pIDa parAI jANe re 1 403 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaMtamunie nirIkSaNa karyuM hatuM ke bhAratanAM gAmaDAMomAM AMkhanA dardanI, khAsa karIne motiyAnA upacAranI koI sagavaDa hatI nahIM. AjathI 40 varSa pahelAM bihAranAM gAmaDAMomAM AMkhanI ane motiyAnI pIDA bhogavI rahelA daradIonI paristhiti dayAjanaka hatI. motiyAne kAraNe moTA bhAganA vRddha grAmINo mATe aMdhApo choDIne bIjo koI vikalpa hato ja nahIM. zrI jayaMtamunie Thera Thera cakSu-cikitsAnA kaeNmpanuM Ayojana karI hajAro mANasone punaH AMkhanI jyoti ApI che ane temanA aMdhakAramaya jIvanamAM navI rozanI pragaTAvI che. temane netrayajJanA abhiyAnamAM amadAvAdanA DaoN. ramaNIkabhAI dozIno apUrva sahayoga maLyo hato. zrI jayaMtamuninI preraNAthI anADA, cAsa, viSNupura, vaizAlI, nimadiha, balarAmapura, IcAgaDha ityAdi aneka gAmomAM netrayajJanuM Ayojana karI AdivAsIo ane pachAta jAtinI vastIne lAbha Apyo che. nAnapaNamAM temaNe jyAre zrI rAmakRSNa paramahaMsanuM jIvanacaritra vAMcyuM hatuM tyArathI temane rAmakRSNanuM AkarSaNa rahyuM hatuM. temanA jIvanamAMthI je preraNA meLavI hatI tenuM RNa cUkavavA temaNe zrI rAmakRSNanA janmasthaLa kAmArapukuramAM paNa netrayajJa goThavyo hato. belacaMpAmAM 50 vidyArthIonA abhyAsanI ane rahevAnI vyavasthA hatI. tyAMnA cikitsAlayamAM roja 200 rogIo sAravAra mATe AvatA hatA. upacAra ane davA taddana maphata ApavAmAM AvatA hatA. dhIre dhIre A cikitsAlayano lAbha AsapAsanAM 50 gAmaDAMnAM mANaso letA hatA. A badhI ja pravRttione mahAtmA raNachoDadAsajI, sadavicAra maMDaLa (amadAvAda), DaoN. ramaNIkabhAI dozI, viThThalabhAI paTela, sI. bI. kaMpanI, vikramabhAI vagereno haMmeza sahayoga maLato hato. - sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka I 404 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayagirinI pAvana chAyAmAM mahAprasthAna daramiyAna zrI jayaMtamunie 1965mAM katrAsane ane 1967mAM dhanabAdane cAturmAsano lAbha Apyo. e samaye gulAbabAI mahAsatIjI pUrvabhAratamAM vicaraNa karI rahyAM hatAM. temaNe paNa 1967mAM dhanabAdamAM caturmAsa karela. A cAturmAsamAM mahAsatIjIoe zrI jayaMtamuninA UMDA ane vizALa Agama jJAnano pUro lAbha lIdho ane temane svAdhyAyanI ghaNI ja anukULatA rahI. dhanabAdanA cAturmAsa daramiyAna pUjya tapasvIjI mahArAjane sAro utsAha rahyo hato. temaNe pUruM jIvana aneka nAnImoTI tapazcaryAothI potAnI jAtane karI hatI. haju A uMmare paNa temane eTalA ja utkRSTa tapazcaryAnA bhAva rahetA hatA. dhanabAdamAM temane 15 upavAsanA bhAva thayA. tapasvIjI mahArAjanA 15 upavAsa ghaNI ja sAtA sAthe saMpanna thayA. zrIsaMghamAM paNa eTalo ja utsAha pravartato hato ane temanuM pAraNuM paNa utsavanI jema UjavavAmAM AvyuM. e samaye ema lAgatuM hatuM ke A 15 upavAsa tapasvIjI mahArAjanI tapazcaryAnI mALAmAM eka vadhu maNako che. koIne aNasAra na hato ke temaNe A upavAsa potAnA AtmAnA saMtulananI ane zaktinI parIkSA arthe karyA che ane temanI tapasAdhanA caramabiMduno sparza karavA UrdhvagAmI thaI rahI che. daDha saMkalpanI ghaDI ? pUjya tapasvIjI mahArAje dhanabAdanA cAturmAsa daramiyAna ke paMdara Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upavAsa daramiyAna potAnA bhAvi saMkalpano jarA paNa aNasara AvavA dIdho na hato. paMdara upavAsanI nirmaLa sAdhanA daramiyAna ane te pachI te hameMza potAnI jAtamAM magna rahetA hatA. tyAre ema lAgatuM hatuM ke temanI A anAsakti ane rojiMdI ghaTanAo pratyenI udAsInatA upavAsa sAthenI aMtarasAdhanAnuM svarUpa che. eka vakhata tapasvIjI mahArAje sahajabhAve kahyuM, "jayaMtI, have mane koI saMkalpa-vikalpa thato nathI ke vicAro paNa AvatA nathI. have koI mamatA paNa nathI rahI ane koI pratye vizeSa AkarSaNa paNa rahyuM nathI. prabhAbAI ane jayAbAI mahAsatIjIone je patra lakhuM chuM te mAtra bAhya vyavahAra che. bAkI temanI sAthe paNa patravyavahAranI have koI IcchA ke utkaMThA rahI nathI." cAturmAsa pUruM thatAM katrAsa ane jamazedapura tarapha vihAra karavAno kAryakrama nakkI karyo hato. vihAranI taiyArIo thaI rahI hatI. acAnaka kArataka vada terasanI moDI rAtre tapasvIjI mahArAje zrI jayaMtamunine uThADyA. zrI jayaMtamunine zaMkA thaI ke tapasvI mahArAjanI tabiyatamAM koI vAMdho to nahIM Avyo hoya ne ? paraMtu vAta kaMIka judI ja hatI. tapasvIjI mahArAje kahyuM, "jayaMtI, rAjagRhI tarapha vihAra karavAnI mArI hArdika bhAvanA che." A navo prastAva sAMbhaLI zrI jayaMtamuni vicAramAM paDI gayA. temaNe kahyuM, "atyAre kaDakaDatI ThaMDI paDI rahI che. rAjagRhI thaIne vihAra karavAthI 250 kilomITarano vihAra vadhI jaze." paraMtu tapasvIjI mahArAja potAnA vicAramAM makkama rahyA. baMne munioe dhanabAdathI rAjagirA tarapha vihAra zarU karyo tyAre koIne jANa na hatI ke rAjagira javAnI madhyarAtrie je AMtarapreraNA thaI hatI te saMlekhanA mahAtapano mULa srota hato ane te udayagirinI taLeTImAM lAkho mANasonI zraddhAnuM madhura Acamana karAvatI mahAnadInuM svarUpa dhAraNa karaze. rAjagiramAM praveza pahelAM trIjA pahADanI taLeTI pAsethI pasAra thayA tyAre tapasvIjI mahArAjanuM hRdaya kevA bhAvathI UbharAtuM haze tenI to kalpanA ja karavI rahI. 12 Disembara 1997nA maMgaLavAre munirAjoe rAjagRhimAM maMgaLa praveza karyo. temaNe zvetAMbara koThInI pAse AvelA Arogya bhuvanamAM sthiratA karI. tapasvIjI mahArAje atyaMta zAMti, sthiratA ane gaMbhIratA sAthe potAnI dinacaryAno prAraMbha karyo. haju sudhI temanA bAhya vyavahAramAM temanA mahAnirNayanI koI jhalaka kaLAtI na hatI. rAjagRhimAM traNa divasanA vizrAma pachI temaNe pAMce pahADonI yAtrA karavAnI bhAvanA vyakta karI. 82 varSanI uMmare jayaMtamunijI sAthe temaNe atyaMta utsAha sAthe pAMce pahADonI yAtrA karI. tyAra bAda eka divasano ArAma karI, teo pharI trIjA pahADa - udayagiri-nI taLeTImAM sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 406 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padhAryA. tyAMnA apratima naisargika sauMdaryanuM rasapAna karIne tapasvIjI adbhuta prasannatA anubhavI rahyA hatA. temaNe kahyuM, "jayaMtI, A sthaLa ghaNuM ja suMdara che, ghaNuM ja AkarSaka che. bhAI jayaMtI, tAro ghaNo ja upakAra che. basa, mArA AtmAne ahIM ghaNI ja zAMti ane vizrAma maLI rahyAM che. mAre mATe to "aThe dvArakA" che." ATaluM kahetAM to temanA mukha upara apUrva hAsyanI lahera pharakI gaI. oho ! kevI vilakSaNatA ! sAmAnya mANasane koI sthaLe potAnA mRtyunI bhUlathI paNa jarA gaMdha AvI jAya to e tatkAla e sthaLethI sekaDo jojana dUra bhAgI jAya ! tenAthI viparIta, ahIM tapasvIjI potAnA dehavilaya mATe svayaM prAkRtika sthaLa zodhI rahyA hatA ! 23 Disembara, poSa vada sAtama, zanivAre tapasvIjI mahArAjano janmadivasa AvI rahyo hato. tenA traNa divasa pahelAM, budhavAre temaNe kahyuM, "jayaMtI, kevo suMdara yogAnuyoga che. mAro janmadivasa AvI rahyo che." temaNe dRDhatApUrvaka pharIthI kahyuM, "jo bhAI, mAre sAtamathI saMlekhanA tapanI ArAdhanA zarU karavI che. lalitAbAI mahAsatIjI thoDA divasa rokAI javAnuM kahe che. huM temano Agraha samajI zakuM chuM. paraMtu mArA mAnasika nirNayanI dRDhatA mArA janmadivasanI ja che. mane jaNAya che ke mahA suda chaThanA divase mArA graho badalAI rahyA che. eTale tyAM sudhI to tapanI ArAdhanA cAlavAnI ja che. tyAM sudhImAM badhuM anukULa thaI 2heze. mATe vilaMba karavo mane yogya nathI lAgato." zrI jayaMtamunie e samaye rAjagRhimAM upasthita jayacaMdabhAI hemANI vagere bhAIone ekaThA karyA. zrI jayaMtamunie temane sUcanA ApI, "AvatI kAle ahIMthI vihAra karIne udayagiri pahADanI taLeTImAM javuM che. tapasvIjI mahArAja tyAM be divasa AhAra karaze. tyAra pachI AhAratyAganI temanI bhAvanA che." sAMbhaLanArAo AzcaryathI stabdha thaI gayA ! vAyuvege vAta prasarI gaI ! tAra ane TeliphonanAM cakra gatimAna thaI gayAM. tAbaDatoDa kalakattA samAcAra pahoMcI gayA. udayagirinA pavitra zaraNeH bhagavAna mahAvIra ane bhagavAna zAMtinAthanA gaganabhedI jayanAda sAthe guruvAre savAranA sADA dasa vAgye munirAjoe udayagiri tarapha prasthAna karyuM. sAthe lagabhaga 150 nara-nArIono samudAya hato. udayagirithI thoDe dUra, vizALa vaTavRkSa nIce mAMgalika svara guMjavA lAgyA. zrI jayaMtamuninuM hRdaya karuNAnA bhAvathI AkrAMta hatuM. teo gadgada thaI bolyA, "A kevI vicitratA che! ahIM upasthita naranArIo A vilakSaNa ghaTanA ane virala prasaMganA sAkSI che. rAjagRha nagarIthI zarU karelI A yAtrA pUjya tapasvIjI mahArAjanI aMtimayAtrAnA zrIgaNeza che. have udayagirinI pAvana chAyAmAM mahAprasthAna D 407 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo A mArgethI pharI kyAre paNa pAchA pharavAnA nathI e kahetA jIbha aTakI jAya che ane hRdaya bharAI jAya che. huM jyAre A mArgathI ekalo pAcho pharIza tyAre mArI kevI hRdayavidAraka sthiti haze !" zrI jayaMtamuninA hRdayabhedI zabdothI janasamudAyanI AMkho sajaLa thaI gaI. A udayagirinI taLeTIethI bhagavAna mahAvIre dezanA ApI hatI. taLeTInA A pavitra sthaLe ja mahAna Arya sudharmAe saMlekhanA tapanI ArAdhanA karI hatI. pAsenA vaibhAragiri parvata upara dhannA ane zAlibhadra saMlekhanA tapanI ArAdhanA karIne potAno dehavilaya karyo hato. pAsenA vipulAcalane atimuktamunie saMlekhanA tapathI pavitra karyo hato. jaina ItihAsanA gauravazALI mahApuruSonAM citra chAyApaTanI jema pasAra thaI rahyAM hatAM. bhagavAna munisuvratanA cAra kalyANaka, rAjA zreNikanI apUrva bhakti, bhagavAna mahAvIranAM cauda cAturmAsa ane agaNita saMtonI tapaArAdhanAnI rAjagRhI sAkSI che. vipulAcala, ratnagiri, udayagiri, svarNagiri ane vaibhAragiri parvatonI hAramALA tenA sauMdarya, mahApuruSonI aMtima sAdhanA ane temanA pavitra rajakaNothI Aja paNa asaMkhya bhaktonA hRdayane bhaktibhAvathI vibhora kare che. udayagirinI yAtrA daramiyAna tApa vadhI rahyo hato. tapasvIjIne zAtA upajAvavA mATe eka lAla cAdarane cAra khUNethI pakaDI bhaktoe temanA zira upara chatra banAvyuM hatuM. tapasvIjInA utsAha ane AnaMdano pAra na hato. taLeTIe pahoMcIne temaNe bhagavAna mahAvIranI lAMbI stuti karI ane potAnA jIvananuM aMtima pravacana ApyuM. temaNe zukravAra sAMje bhojana karyuM. thoDI khIcaDI, dUdha ane eka nAno TukaDo badAma katarI ane talapApaDI temano aMtima AhAra hato. zrI jayaMtamunie A chellA bhojanamAM sAtha Apyo. zrI jayaMtamuninA ati AgrahathI temaNe zarIra-zuddhI mATe AjJA ApI. jayaMtamunie svahaste temanA dehanuM spaMja karI, vastra badalAvyAM. kaSAya ane zarIrathI kuSa zrI jagajIvanajI mahArAja haLavA phUla thaI gayA hatA. temaNe vizuddha AloyaNA karI. zrI jayaMtamunine pharIthI dIkSApATha bhaNAvavAnI AjJA karI. temaNe punaH niraticAra cAritra dhAraNa karyuM. temanI dareka kriyAo ane ceSTAomAM mahAsamAdhinI samatApUrvakanI taiyArInAM darzana thatAM hatAM. e kevuM alaukika dazya hatuM ane kevI devI ghaDI hatI! saMdhyA thatAM temaNe devasI pratikramaNa karyuM. haju pratikramaNa pUruM thayuM tyAM kalakattAthI ekaso jeTalA bhAIo darzanArthe AvyA. tapasvIjI mahArAja pATa upara UbhA thaI gayA. e samaye temanuM vIratva, zaurya ane utsAha anupama ane bejoDa hatAM. temaNe bulaMda avAje kahyuM, "jayaMtI, mane 15 upavAsanA paccakhANa karAvo. AjathI tArI AjJA che ane pahelA traNa divasa mauna che." jayaMtamunie hRdaya kaThaNa karIne paccakakhANa karAvyA. puSpAdevI jaina ane temanA bhAI jaina sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 408 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzajI jaina sAkSI hatAM. upasthita dareka vyaktinI AMkhamAM azruno dhodha hato. mAtra tapasvIjI mahArAjanI AMkho hasI rahI hatI. sAdhanA kuTiramAM praveza : pavitra udayagiri parvata rAjagRhanA pAMca pahADomAM trIjo pahADa che. udayagiri vRSabhAkAra ane AkarSaka che. UMcI ane UbhI dIvAla jevo parvata apratima sauMdarya ane naisargika zrIsamRddhinuM dhAma che. tenI taLeTImAM zvetAMbaronuM eka bhAtA-ghara che. ahIM yAtrIo vizrAma kare che ane koThI taraphathI temane bhAtuM ApavAmAM Ave che. pAse eka kUvo che. A kUvAnA zItaLa jaLe paNa anazana-anuSThAna daramiyAna janatAne sArI sAtA ApI hatI. bhAtAgha2nI pUrva dizAmAM eka ghAsanI kuTira hatI. A kuTira aMdarathI sapheda hatI, je zukla lezyAnI sUcaka hatI. tenI uttare be daravAjA ane eka bArI hatAM. kuTira IzAnakoNamukhI hatI. ghAsathI DhaMkAyeluM tenuM chaThThuM prAcIna yuganA maharSionI yAdI ApatuM hatuM. dareka rIte kuTira zubhabhAvathI yukta hatI. pAchaLathI A kuTira 'sAdhanA kuTira' tarIke prakhyAta thaI gaI. 23 DisembaranI savArathI tapasvIjInA ugra tapano AraMbha thaI gayo hato. savAranA cAra vAgyAthI svAdhyAyano naMdighoSa zarU thaI gayo hato. AsapAsanI prakRti paNa Aja bhAvavibhora thaIne nAcI rahI hatI. temanA tapanA prabhAvathI jaDajagata paNa utsava manAvI rahyuM hatuM. vanarAjI paNa harSita hatI. upavAsane prathama divase tyAM eka vAgha paNa Avyo hato ane satvare jaMgalamAM alopa thaI gayo hato. jANe vAgha paNa tapasvIjInAM darzana karI kRtArtha thayo hato. tapasvIjIe 27 tArIkha, budhavAre sAdhanA kuTi2mAM praveza karyo. tapasvIjI svabhAvathI ja prakRtipremI hatA. RSimunionA naisargika jIvanamAM temane zraddhA hatI. sAdhanA kuTiranI cAre tarapha vanarAjInA avalokanathI temanA hRdayane zAMti ane samRddhino anubhava thaI rahyo hato. savArano svAdhyAya lagabhaga sADAsAta vAgye pUro karI tapasvIjI kuTiranI bahAra padhAratA hatA. seMkaDo bhAvuko temanAM darzana karI kRtakRtya thatA hatA. prakRtinI godamAM birAjamAna A mahAsaMtanA mukhakamala para apUrva zAMti chavAyelI hatI. janatAne thoDAM hitavacano saMbhaLAvI, baporanA bAra vAgatAM te punaH kuTi2mAM padhArI jatA hatA. jema jema divaso pasAra thatA jatA hatA tema tema bahAragAmathI darzanArthIono dhasAro vadhato jato hato. pUrva bhAratanA dareka zahera ane gAma, muMbaI, saurASTra ane madrAsathI paNa darzanArthIo moTI saMkhyAmAM AvI rahyA hatA. bihAra zaripha, paTanA, rAjigira ane AsapAsanAM gAmomAMthI paNa sthAnika loko moTI saMkhyAmAM AvI rahyA hatA. sthAnika janatAmAM pUjyabhAvanI sAthe Azcarya ane kutUhala paNa eTalAM ja hatAM. svecchAe koI jIvanano A rIte aMta lAve udayagirinI pAvana chAyAmAM mahAprasthAna 7 409 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evuM temaNe kyAre paNa sAMbhaLyuM na hatuM. grAmINa janatAnI bhIDane saMbhALavA mATe eka moTo zAmiyANo Ubho karyo hato. tejavI tapanI divya AbhA : tapasvIjI mahArAjanA mukha para tapanI kAMti vadhatI jatI hatI. temanAmAM navuM caitanya prasarI rahyuM hoya tevI AbhA dekhAtI hatI. AtmabhAvanA pavitra raMgamAM raMgAyelA, snigdha hRdayavALA A prabhu mahAvIranA vIra yoddhAnuM karmazatru sAmenA bhayaMkara AtmayuddhanuM joza vadhI rahyuM hatuM. temanA AtmasaMtoSanI upalabdhinuM varNana zabdAtIta che. phakta mahApuruSonA aMtaraMga anubhava ja A virala bhAvane jhIlI zake che. ahiMsA niketana, belarcapAnA vyavasthApaka zrI niraMjanadeva jaina ane vaDiyAnI prakhyAta jaina vidyAlayanA nirdezaka paMDita rozanalAlajI tapasvIjI mahArAjanI sevAmAM hAjara thaI gayA hatA. temanA AvavAthI tapasvIjI mahArAjane ghaNo saMtoSa thayo ane jayaMtamunijIne paNa ghaNo sahayoga maLyo. rAjagiranA sthAnika sAmAjika kAryakartA "taruNajI" niSThApUrvaka sevAmAM joDAI gayA hatA. sthAnika sahayoga maLatAM vyavasthAnA kAmamAM ghaNI ja anukuLatA rahI. bihAra rAjyanA maMtrI zyAmasuMdara bAbu jyAre darzana karavA padhAryA tyAre AzcaryathI cakita thaI gayA. temaNe kahyuM, "bahAramAM mANaso temanA jIvana-maraNanI carcA karI rahyA che, jyAre ahIM to bAbA smita verI rahyA che! bAbAnA mana upara to koI asara dekhAtI ja nathI. teozrI keTalA mRtyuthI pare thaI gayA che !" A ja rIte jApAnanA bauddha dharmaguru zrI phujI padhAryA tyAre vAtAvaraNa ghaNuM ja lAgaNIzIla thaI gayuM hatuM. guru phujIe bauddha paraMparAthI tapasvIjI mahArAjane bhAvapUrvaka vaMdana karyuM ane kahyuM, "huM paNa 84 varSano thaI gayo chuM. ApanI pAchaLa pAchaLa AvI rahyo chuM." e samaye paMjAbanA viduSI sAdhvIjI zAMtAdevIjI ThANA traNa paTanA padhAryA hatAM. teo paNa ugra vihAra karIne tapasvIjI mahArAjanAM darzana ane sevA mATe padhArI gayAM hatAM. mahAsatIjI prakAMDa vidyAvyAsaMgI ane vyAkhyAnakAra hatAM. teo apUrva zraddhA, bhakti, sadbhAva ane AMtarika samarpaNanI bhAvanAthI taponidhinI vaiyAvaccamAM joDAI gayA hatA. zAMtAdevI mahAsatIjI zramaNasaMghanA mahAna AcArya zrI AtmArAmajInA svargavAsa samaye upasthita rahI zakyA na hatAM tenI temanA hRdayamAM pIDA hatI. Aja tapasvIjI mahArAjanI sevAno avasara maLatAM temanuM A mAnasika duHkha bhulAI gayuM. traNe mahAsatIjIoe maNasA, vayasA ane karmaNAthI A mahA tapoyajJamAM potAnI sevA arpaNa karI ane potAnA hRdayagrAhI pravacanathI janatAne paNa apUrva lAbha Apyo. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 410 Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bA.bra. lalitAbAI mahAsatIjI (bApajI) ThANA 6 kalakattAmAM birAjamAna hatAM. temane anazananA samAcAra maLatAM ja ugra vihAra karI 17me upavAse udayagiri padhAryAM. tapasvIjInAM caraNomAM pahoMcavAnI eka mAtra tIvra manobhAvanAnA AdhAre temaNe kalakattAthI rAjigara mAtra 17 divasamAM pahoMcavA mATe je ghora vihAra karyo, mArgamAM je pariSaho ane pratikULatAone sarvathA avagaNIne teno je sAmano karyo te kharekhara avismaraNIya che. tapomUrti yogIrAja ane mahAsatIjIonuM milana sukha duHkhanA mizrita bhAvathI paripUrNa hatuM. badhAMnAM netra harSamizrita zokathI chalakAI rahyAM hatAM. mahAsatIjIo tapasvIjInAM darzana thaI zakavAthI potAne kRtakRtya mAnatA hatA, jyAre tapasvIjI mahAsatIjIonA ugra vihAra ane padArpaNane asAdhAraNa mAnatA hatA. mahAsatIjIonA AgamanathI tapasvIjI mahArAjane je sAttvika AnaMda maLyo, temanA pavitra hRdayane sAtA UpajI ane je bhAvabharyuM vAtAvaraNa niSpanna thayuM te anubhavano viSaya che. te uparAMta mahAsatIjIoe svAdhyAya ane pravacananuM kArya upADI letAM zrI jayaMtamunijIne paNa ghaNI rAhata maLI. saMlekhanA tapamAM maMgala praveza : tapasvIjI mahArAje pahelA 15 upavAsa pUrA thatA pahelAM ja temAM bIjA 15 bheLavIne mAsa khamaNanA paccakkhANa lIdhA hatA. temaNe jAhera karyuM hatuM ke, "mArA A mAsakhamaNanuM lakSya yAvajjIvana saMlekhanA tapa (saMthAro) che. kadAca mAsakhamaNa tapanI vacce ja jo dehatyAga thaI jAya to mArA upavAsane saMthAro ja mAnavAno che. A mAro daDha saMkalpa che." 25 upavAsa pachI tapasvIjI mahArAja hitavAkyo ane potAnA saMdeza lakhIne ApatA hatA. temanA A saMdeza saMgrahita karavAmAM AvyA che. have temanuM zarIra ghaNuM ja sukAI gayuM hatuM. pANInuM pramANa ghaTatuM jatuM hatuM. chatAM avAja haju paNa pahelA jevo ja hato. rAjakoTathI jayAbAI mahAsatIjInA patro AvatA hatA. temanI badhAne khAsa bhalAmaNa hatI ke pANI to hamaNAM baMdha na ja karavuM. zrI jayaMtamuni paNa pANI cAlu rAkhavAnI tarapheNamAM hatA. paTanAthI vinobA bhAvejIe khAsa saMdezo mokalyo hato ke, "tapasvIjI bhale upavAsa cAlu rAkhe, paNa khAsa vinaMtI che ke pANI baMdha karazo nahIM." potAnI bhalAmaNanI puSTi mATe temaNe veda ane upaniSadanAM sUtro TAMkyAM hatAM. 28mA upavAsanI rAtrie asAtA rahI. 29me divase temaNe sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAonA caturvidha saMghanI vizALa medanI vacce vidhivat saMthArAnI ghoSaNA karI. temano AtmA zAMta, dAMta, gaMbhIra ane mahAnatA prApta karI gayo hato. pUrA bhAratamAM ane bhArata bahAra temanA mahAtapano maMgala prabhAva phelAI gayo hato. rAjiMgamAM upasthita vizALa janasamudAya A AzcaryakArI, aitihAsika ane vAstavika prasaMgane joI vismaya pAmI rahI hatI. udayagirinI pAvana chAyAmAM mahAprasthAna D 411 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasvIjI mahArAje 20 janyuArI, 1968, zanivAre bapore 12 vAgye mAvajIvana saMthArAno nirNaya jAhera karyo. zrI jayaMtamuni uparAMta mahAsatIjI zAMtidevIjI, lalitAbAI mahAsatIjI, tapasvIjI mahArAjanA saMsArI putra bacubhAI, paMDita rozanalAlajI ane agragaNya zrAvaka samudAya upasthita hato. vAtAvaraNamAM adbhuta divyatA ane prabhutA vyApta hatI. tapasvIjI mahArAje pATano tyAga karyo. nIce jamIna upara ghAMsanI 9 X 4 phUTanI pathArI banAvI hatI. tapasvIjI mahArAje temanuM zeSa jIvana A 7 X 4 phUTanI maryAdAmAM ja vitAvyuM. jyAre dharatI upara zayA taiyAra karavAmAM AvI tyAre saunI AMkhomAM saMvedanAnAM azru UbharAyAM. yogIrAjane dharatI upara joI sau nara-nArI mauna thaI gayAM. zrI jayaMtamunie saMlekhanA tapanI vyAkhyA karI ane saMkSiptamAM AloyaNA karAvI. tyArabAda dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI mAvajIvana saMthArAnA paccakhANa karAvyA. paccakhANa ane AloyaNAnI vidhi daramiyAna tapasvIjI mahArAja gaMbhIratAthI ane samajapUrvaka hAtha joDIne vatabhAvano svIkAra karI rahyA hatA. jyAre jayaMtamunijIe kahyuM ke A jIva anAdikALathI saMsAramAM bhaTakI rahyo che ane asIma puNyodaya pachI ja samAdhimaraNano Avo yoga prApta thAya che, tyAre tapasvIjI mahArAjanI AMkhomAMthI pazcAttApanuM eka eka buMda kharI paDyuM. mAsakhamaNa ane saMthArAnA A mahAtapamAM pUjya tapasvIjI mahArAjanI AMkho sajaLa thavAno A pahelo ane chello prasaMga hato. zrI durlabhajIbhAI virANI barAbara temanI sevAmAM hAjara hatA. 33mAM upavAse tapasvIjI mahArAje temane lakSIne kahelA zabdo temanI aMtaraMga dazAne prakAzita kare che. "mAMdA mANasa pAse khabara kADhavA AvyA ho tema ciMtavazo nahIM. huM khUba ja AnaMdamAM chuM. tamArA jevo ja mane AnaMda thaI rahyo che. mArA vize ciMtA karazo nahIM ane bIjuM kaMI ciMtavazo nahIM. tamane badhAne joIne mAro AtmA khuza thAya che. haju to 34mo upavAsa che. sAtA bahu ja sArI che." saMthArAnA paccakhANa grahaNa karyA pachI tapasvIjI ekadama nizcita thaI gayA hatA. teo atyaMta utkRSTa vairAgyabhAvanApUrvaka, samasta saMkalpa-vikalpanI jALamAMthI mukta thaI, AtmasAdhanAmAM lIna thaI gayA hatA. temano AtmA vardhamAna pariNAmayukta utkRSTa samAdhibhAvamAM lIna thaI rahyo hato. darzanArthIo upara temanI nirlepa ane akhaMDa samAdhinI UMDI chApa paDatI hatI. saMlekhanA tapa zarU karyA pachI paNa ane zarIra ghaNuM nabaLuM paDI gayuM hatuM chatAM tapasvIjI mahArAja dararoja traNa kalAka eka AsanamAM dhyAna karatA hatA. potAnA zarIrane teo jarA paNa sparza karavA detA na hatA. vArtAlApa paNa baMdha hato. saMpUrNa zAMti jALavavAnI temanI sUcanA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 412. Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. temanI ghAsanI zayyAne vyavasthita karavAnI vinaMtIne paNa TALatA hatA. 37mAM upavAse eka adbhuta ghaTanA banI. koInI jarA paNa madada vagara tapasvIjI mahArAja eka sapATAmAM beThA thaI gayA. padmAsana lagAvI, bichAnAne eka cheDe ArUDha thaI, temaNe kahyuM, "pachIthI koI pheraphAra na karavA paDe e rIte atyAre bichAnAne vyavasthita karI lo. eTalo samaya huM padmAsanamAM dhyAnamAM beTho chuM." zarIra eTaluM azakta hatuM ke jyAM potAnI meLe paDakhuM paNa pheravI zakatA na hatA tyAM temaNe adbhuta parAkrama batAvI badhAne AzcaryathI dimUDha karI dIdhA. teo lagabhaga 20 miniTa sudhI zAMta yogamudrAmAM birAjamAna rahyA. zrI jayaMtamunie thoDI miniTomAM temanI ghAsanI zayAne vyavasthita karI lIdhI. e ja divase rAtre vidvAna paMDita rozanalAlajIe tapasvIjI mahArAja upara eka kAvyaracanA karIne temane saMbhaLAvI. tapasvI mahArAjane 37mo upavAsa hato, paNa mana ane citta keTalAM jAgrata hatAM teno khyAla ApaNane temaNe paMDita rozanalAlajIne ApelA pratibhAvamAMthI maLe che. hajI kasoTI moTI che. kasoTIthI pAra UtarI gayA pachI ja AvI racanA (kavitA) zobhe. huM kasoTImAM Ubho chuM. kasoTI mATenI laDAImAM Ubho chuM. paNa mane jarA paNa bhaya nathI. je zarIrane choDavuM che te UMdhI zakti batAvI rahyuM che ema mane lAgI rahyuM che." keTalo AtmavizvAsa! keTalI sahajatAthI karmanI sattAno svIkAra! temanA uttaramAM jaNAI Ave che ke zarIra durbaLa thayuM che, paNa AtmAnI zakti akSINa che. temaNe leza mAtra pramAda ke AtmachalanAne pravezavA dIdhAM nathI. kaphano je thoDoghaNo prabhAva hato te 40mA divasathI aMdara samAI gayo. jyAre jyAre udharasa AvatI tyAre zarIra halI UThatuM hatuM, paNa temaNe kyAre paNa vamana karyuM nahIM, temaja manane jarA paNa vicalita thavA dIdhuM nahIM. ATalI viSama paristhitimAM paNa temaNe daDha manobaLa ane sthiratA jALavI rAkhyAM hatAM. 41me divase saMta vinobAjI udayagirinI taLeTIe tapasvIjInAM darzana karavA padhAryA. temaNe kahyuM, "rAjagira AvatAM ja sauthI pahelAM ApanI pAse Avyo chuM. bIjAM kAma pachI thaze." ATaluM kahIne temaNe tapasvIjI mahArAjane caraNe zIza namAvyuM. vinobAjIe thoDuM pANI grahaNa karavAnI vinaMtI karI. tapasvIjI mahArAje paNa premapUrvaka kahyuM, "have khAvApIvAnI vAtano avasara vItI gayo che." vinobAjIe thoDI vAra mauna rAkhIne potAnI zraddhA vyakta karI. e ja rAtre lokanAyaka jayaprakAza nArAyaNa temanI patnI sAthe padhAryA. temaNe sAtA pULyA pachI udayagirinI pAvana chAyAmAM mahAprasthAna B 413 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM, "jyoM kI tyoM dhara dInI cadariyA kabIranI A paMktione mahAtmAjIe akSarazaH sArthaka karI che. kharekhara, Izvara pAsethI meLaveluM A zarIra nirbhayatApUrvaka prabhune punaH soMpI dIdhuM che." mahAprasthAnanI veLA : 41mA divasa pachI zarIra ghaNuM durbaLa thaI gayuM hatuM. sAdhAraNa rIte zarIra durbaLa thatAM indriyo paNa nirbaLa thaI jatI hoya che. tapasvIjI mahArAjanI vANI maMda thaI gaI hatI, paNa AMkhonuM teja evuM ja hatuM. rAtre jyAre AMkho kholatA tyAre te hIrAnI jema camakatI hatI. kAnanI tIvratA paNa vadhI gaI hatI. 42mA upavAse teo saMpUrNa sthira thaI gayA. have mauna ane zAMtino ja Adeza hato. have koInA paricayamAM paNa ruci rahI na hatI. chellA cAra divasa zarIrathI bhinna AtmajJAnanI samAdhi lAgI gaI hatI. 4ramA upavAsanI rAtre traNa vAgye temaNe jayaMtamuninI hatheLI upara lakhyuM, 'have mane azAtAno udaya thaze. paNa gabharAzo nahIM. joke temaNe ghaNA divaso pahelAM ja sAvaceta karyA hatA, "mane mAraNAMtika vyAdhi Avaze. AyuSyanuM baLa prabaLa che eTale zarIra para potAno prabhAva batAvaze." chellA be divasomAM nAnImoTI asAtA zarU thaI hatI. bagalamAM zuLa ane harasanI vyAdhi zarU thaI hatI. jIbhamAM chAlA paDyA hatA. gaLuM sukAI rahyuM hatuM. ATalI zArIrika vyAdhi hovA chatAM mana ghaNuM ja svastha hatuM. 44mA upavAsanA divase harasanI takalIpha ghaNI vadhI gaI hatI. te rAtrI deha ane prANane judA karanArI aMtima rAtri hatI. te rAtrinA aMtima coghaDiye, vahelI paroDhe, cAra vAgye, dehatyAganA 6 kalAka pUrve, temaNe potAnA hAthe, pensilathI vAMkAcUMkA akSaromAM chello saMdezo lakhyo, 'duHkha te karmano udaya che. anukULatA nathI. tamAro koI doSa nathI." tapasvIjI mahArAjane A nazvara dehatyAga mATe cha kalAka bAkI hatA. A mahAtapanI pUrNAhuti najIka AvI rahI hatI. 84 varSanI umare, 4pa divasanA upavAsanuM ghora tapa caramAntane sparza karI rahyuM hatuM. asAtA dhIre dhIre zAMta thaI rahI hatI. zarIra sthira thaI gayuM hatuM, paNa cetanA sateja hatI. A AtmA kasoTI upara kasAIne zuddha sonA jevo camakI rahyo hato. mahArAjazrI jyotimAM maLavAnI taiyArI karI cUkyA hatA. tapasvIjI mahArAjanuM mastaka uccAsane hatuM. teo zayyAnA madhyabhAgamAM svataH vyavasthita hatA. jayaMtamuni ekadama nikaTa hatA. paMDita rozanalAlajI ane niraMjanajI jaina temanA paga pAse beThA hatA. lalitAbAI mahAsatIjI longassano pATha bolI rahyAM hatAM tyAre tapasvIjInA hAtha ApoApa joDAI gayA hatA. jema jema tIrthaMkaradevonI stuti AgaLa vadhI rahI hatI tema sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 414 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema temanA zvAsonI gati maMda thaI rahI hatI. nADI sUkSmAtisUkSma thaI rahI hatI. prANa haMmeza mATe zarIrano saMbaMdha choDI rahyo hato. zrI jayaMtamunijI kahe che ke, "nirvANanI aMtima paLomAM ame tapasvIjI mahArAjanA zarIranA halanacalanane nIrakhI rahyA hatA. 'yoginaH gupta mRtyuvaH sUkti anusAra amArI saMpUrNa jAgarUkatA hovA chatAM aMtima kSaNa ThagArI nIkaLI." saue dhAryuM hatuM ke aMtima kSaNomAM temanI AMkho pharakaze, nADIo kheMcAze, kadAca thoDI heDakI paNa UpaDe. paraMtu AvuM kaMI na banyuM. ekadama dhIme dhIme, zAMtabhAve prANa sthira thaI gayo. 4pame divase savAre 10ne 20 miniTe tapasvIjI mahArAjano saMthAro sIjI gayo. mahA suda sAtama, saMvata 2024, pAMca phebruArI 1968, somavAranA zubha divaseArya sudharmAnA nirvANanA pavitra divase, dhanya tapasvI yogIrAje mahAtapathI vizuddha ane nirmala thayelA zarIrano parityAga karyo. 10ne 40 miniTe zrI jayaMtamunie gadgada kaMThe bahAra zAmiyANAmAM beThela Atura bhakta samudAyane tapasvIjI mahArAjanA mahAprasthAnanA samAcAra ApyA ane pharI sAdhanA kuTiramAM cAlyA gayA. aMtima yAtrA : zrI jayaMtamuni kuTiramAM, dhyAnastha mudrAmAM, zAMtabhAve birAjamAna hatA. jANe tapasvIjIne AkAzagAmI zibikAomAM nihALI rahyA hatA. pAse mahAsatIjIo paNa upasthita hatAM. evAmAM sahasA temanA mukhamAMthI zabdo sarI paDyA, "jAya che, jAya che, lAla lAla AbhAmAM divya prabhA jAya che." lagabhaga 11 vAgye zrI jayaMtamunijIe tapasvIjI mahArAjanA pArthiva dehane vosirAvIne zrIsaMghane arpaNa karyo. tapasvIjInA pavitra dehane birAjamAna karavA mATe vimAna AkAranI pAlakhI taiyAra karavAmAM AvI hatI. tapasvIjInI sAdhuvezamAM zobhita, padmAsanamAM ArUDha, tapathI vizuddha ane pavitra mudrA divya ane alaukika lAgatI hatI. temanA AbhAmaya deha ane mahAsaMkalpadhArI mukhamudrAnA chellA darzana mATe mAnavamedanI UmaTI rahI hatI. dUra dUrathI darzanArthIo AvI rahyA hatA. kalakattA sahita pUrA pUrva bhAratathI moTI saMkhyAmAM bhakto aMtimayAtrAmAM joDAvA mATe utsuka hatA. bIje divase bhavya pAlakhIyAtrAnuM Ayojana rAkhyuM hatuM. AjanA divase zrI jayaMtamuni, samasta sAdhvI maMDaLa, paMDita rozanalAlajI ane anya keTalAya bhaktoe cauvihAro upavAsa karyo hato. bIje divase saMta vinobAjI tapasvI mahArAjane aMtima zraddhAMjalI ApavA padhAryA. teo udayagirinI pAvana chAyAmAM mahAprasthAna 1 415 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimAna AkAranI pAlakhI sanmukha tapasvI mahArAjane vaMdana karI, mUka zraddhAMjalI arpaNa karIne sabhAsthaLe padhAryA. vinobAjI zrImad rAjacaMdranuM 'apUrva avasara' gAtA gAtA thoDI vAra mATe dhyAnamAM lIna thaI gayA. vairAgyabhAvathI bharapUra A bhajana gAtI veLAe vinobAjInI AMkhomAMthI azrunI dhArA vahevA lAgI. temaNe atyaMta gaMbhIra bhAvathI ane gadgada kaMThe taponidhi mahAtmAne zraddhAMjali arpaNa karatAM kahyuM, "tapasvIjI saMsArarasanA anubhavI hatA. jemane saMsArano tIvra anubhava hoya che temane tethI paNa tIvratara Asakti rahe che. paraMtu jyAre jJAnapUrvaka satyano sAkSAtkAra thAya che tyAre badhI ja Asakti tIvratama viraktimAM badalAI jAya che. A rIte yaugika chaTAthI nirbhaya thaIne dehatyAga karavo e tIvratama viraktinuM sAkSAta udAharaNa che." A rIte adhyAtmanA uccabhAva sAthe potAnI zraddhA pragaTa karI, vinobAjIe vidAya lIdhI. pAlakhI samArohamAM bihAra rAjyanA aneka mahAnubhAvo upasthita rahyA. bhUtapUrva mukhya maMtrI kRSNa vallabha sahAya, vidhAna sabhAnA adhyakSa dhanikalAla maMDala, bihAra koMgresa samitinA adhyakSa rAjendra mizra, kaoNMgresa vidhAyaka sabhAnA adhyakSa maheza prasAda siMha, bhUtapUrva maMtrI rAma lakhana siMha yAdava, taruNajI ane digaMbara samAjanA zrI nema kumAra jaina ityAdi padhAryA hatA. mukhya maMtrI mahAmAyA prasAda ane maMtrI zyAmasuMdara bAbu pahelA ja AvI gayA hatA. aMtima yAtrAmAM darzana mATe dasa hajArathI paNa vadhu loko ekatrita thayA hatA. udayagirinI taLeTIthI zarU karelI pAlakhIyAtrA "jaya jaya naMdA, jaya jaya bhadrA"nA gaganabhedI nAda sAthe bANagaMgA nadInA taTa upara pahoMcI. tapomUrti zrI jagajIvanajI mahArAjanA dravya dehathI zobhatI vimAnAkAranI pAlakhIne samAdhi sthAna upara UMcA staMbha upara goThavI. mahAtapanI pracaMDa agnithI vizuddha thayelo temano dravya deha jarA paNa karamAyo na hato ane yathAvat tapatejathI camakI rahyo hato. temanA jyeSTha putra zrI amRtalAlabhAI(bacubhAI)e agni saMskAranI aMtima vidhi pUrI karI. pUjya tapasvIjI mahArAjanAM aMtima darzana karavA pUrva bhAratanA lagabhaga badhA ja saMghonA pratinidhio ane mukhya zrAvako AvyA hatA. te sarvanI eka sabhA goThavavAmAM AvI. temAM nirNaya levAyo ke udayagirinI taLeTImAM tapasvIjI mahArAjanI smRtimAM eka smAraka banAvavuM ane rAjagiramAM pUrva bhAratathI AvatA yAtrIo mATe eka Arogya nivAsanuM nirmANa karavuM. e samaye saMgaThita thayelo pUrva bhArata sthAnakavAsI jaina saMgha rAjagiramAM Aje paNa sevA ApI rahyo che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 416 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sevA e ja zraddhAMjali dhIre dhIre bahAragAmathI AvelA darzanArthIo pAchA pharavA lAgyA. zrI jayaMtamuni ekalA paDI gayA. temaNe bhagna hRdaye, dukhI manathI ane bhAre pagale elacaMpA tarapha vihAra karyo. lalitAbAI mahAsatIjI ThANA 9 ane paMDita rozanalAlajI temanI sAthe vihAramAM joDAyAM. mahAsatIjIoe ane paMDita rozanalAlajIe zrI jayaMtamunine temanA kaparA divasomAM pUro sahayoga Apyo. elacaMpA pahoMcIne mahAsatIjIo vihAra karI gayAM. tapasvIjI mahArAjanI gerahAjarI pratikSaNa pIDA ApI rahI hatI. temane sAcI zraddhAMjali arpaNa karavAno eka ja upAya hato - mAnavasevA. zrI jayaMtamunie have ahiMsA niketananI pravRttione punaH saMgaThita karI. zrI haracaMdamalajI jaina TrasTa, ratanalAla jaina TrasTa, pUrva bhAratanA saMgho ane zrI zrI lakSmI nArAyaNa TrasTanA sahayogathI mAnavasevAnAM kArya vyavasthita cAlavA mAMDyA. bihArano kAramo duSkALa : 1968mAM bihAramAM bhayaMkara dukALa paDyo. gaye varSe varasAda kheMcAI gayo hato ane khetInI koI Upaja thaI na hatI. Dhora ane pazu mATe cArA ane pANInI vikaTa samasyA UbhI thaI hatI. temAM paNa palA, jevA pachAta jillAomAM dukALanI asara vadhu vartAtI hatI. sAmAnya grAmINo pAse potAnA vaparAza mATe koI lAMbo puravaTho hoto nathI. comAsAmAM varasAda na paDatAM temanAM khetaromAM ropAo paNa sukAI gayA hatA. temAM paNa jamIna vagaranA dahADIyA khetamajUronI paristhiti ekadama kaphoDI Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. temanI pAse koI bacata hotI nathI ane cAlu divasomAM kAma maLavuM baMdha thaI gayuM hatuM. jAnyuArI mahinAthI ja pANInI moTI achata UbhI thaI hatI. bihA2no A dukALa ghaNo ja viSama hato. tenI noMdha pUrA bhArata ane bhArata bahAra paNa levAmAM AvI hatI. pU. jayaMtamunijIe ahiMsA niketananA mAdhyamathI duSkALa pIDito mATe moTA pAye rAhata kArya zarU karavAno nirNaya karyo. duSkALa bhayaMkara hato. bihAranA moTA bhAganA jillA duSkALanI bhIMsamAM AvI gayA hatA. mAIlo sudhI sUkI jamIna AMkhane dajhADatI hatI. rAhata mAMganArAonI katAra laMbAtI jatI hatI. kAma moTuM hatuM ane sagavaDa sImita hatI. munizrI sAme moTo prazna hato ke A saMjogomAM zuM karavuM ane keTaluM karavuM? munizrIe puSpAdevI ane vimala prasAda jaina sAthe vicAraNA karI. temaNe 2helAnAM gujarAtI kuTuMbo ane zrI zrI lakSmI nArAyaNa TrasTanA zrI jazavaMtabhAI vorA sAthe paNa maMtraNA karI. saue rAhatakAryamAM sahayoga ApavAnI bAMhedhArI ApI. prAthamika phaMDa UbhuM karavA mATe zrI jazavaMtabhAI vorAe e ja kSaNe 50,000 rUpiyA phALavyA. rAhatakArya: bihAranA dukALanI pUrA bhAratamAM ciMtA hatI. aneka samAjasevAnI saMsthAo bihAramAM rAhatakArya zarU karavA mATe tatpara hatI. amadAvAdanI saMsthA 'sadvicAra maMDaLa' paNa bihAramAM potAnI sevA ApavA mATe taiyAra hatI. DaoN.. 2maNIkabhAI dozI bihAranI pIDita janatA mATe sahAnubhUti dharAvatA hatA. teone paNa sevAnA kArya mATe yogya kendranI jarUrata hatI. DaoN. ramaNIkabhAI dozI ane ahiMsA niketanane paraspara sahayogano avasara maLatAM rAhatakAryane vadhu vega maLyo. savicA2 maMDaLa taraphathI prItibahena paNa amadAvAdathI AvyAM hatAM. temaNe patravyavahAranuM mahattvanuM kAma upADI lIdhuM. temaNe dAna ApI zake tevI 100 saMsthAonI yAdI taiyAra karI. eka ja divasamAM temaNe 90 saMsthAone dAnanI apIlanA patro lakhIne ravAnA karyA. temanA prayAsathI vibhinna sthAnakavAsI jaina samAja pAsethI 3 lAkha rUpiyA rAhatakArya mATe bheTa maLyA ane jarU2 paDe to vadhu sahAyanAM vacana paNa maLyAM. bihAranA A kAramA duSkALanI bhIMsamAM karoDo mANaso sapaDAI gayA hatA. tethI rAhatanuM kAma paNa eTaluM ja vyApaka stare karavuM jarUrI hatuM. te mATe pUratI nANAkIya jogavAI ane saMniSTha sevAbhAvIonI jarUrata hatI. vyavasthita Ayojana paNa eTaluM ja jarUrI hatuM. badhI vyavasthA karatA zrI jayaMtamunine traNa mahinA lAgyA. mArca mAsathI yojanA ghaDavI zarU karI hatI, jyAre kaeNmpa jUna mAsathI zarU karI zakAyA. zrI haracaMdamalajI jaina TrasTa, ratanalAlajI jaina TrasTa, zrI zrI lakSmI nArAyaNa TrasTa, vibhinna sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka I 418 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnakavAsI saMgha, karo kaMpanI taraphathI ane vizALa mAtrAmAM vyaktigata rUpe duSkALarAhatanA kAmamAM nANAkIya madada maLI hatI. pahelAnA gujarAtI samAje nANAkIya sahAya karI ja hatI, sAthesAthe kempanI vyavasthAmAM temano adbhuta sAthasahakAra maLyo hato. je. bI. kaMpanIvALA zrI viThThalabhAIe mokaLe mane dhanarAzi vAparI hatI ane potAnI vyaktigata ane sTAphanI sevA samarpita karI hatI. rAhatakAryanA cAra mukhya vibhAga hatA : anAja (rezana)vitaraNa, bhojana, vastra-vitaraNa ane pazu-cAro. zrI jayaMtamuninA aneka samarpita bhakto sevA ApavA mATe elacaMpA pahoMcI gayA hatA. motIbAbue tapasvIjInA saMthArA samaye rasoDuM saMbhALyuM hatuM, te pharIthI ahIM rasoDuM saMbhALavA hAjara thaI gayA hatA. jagannAthajIe vastra-vitaraNanI javAbadArI saMbhALI lIdhI hatI. zarmAjI pazucArAnuM kAma premathI karI rahyA hatA. anAja-vitaraNanI vyavasthA rahelAnA gujarAtIbhAIoe saMbhALI lIdhI hatI. prabhu nArAyaNa paMjAbI ArmInA nivRtta oNphisara hatA. cAre vibhAganI mukhya vyavasthA temane soMpavAmAM AvI hatI. te uparAMta viThThalabhAI paTela, umedabhAI paTela, aMbAbhAI paTela, bimala prasAda jaina, DaoN. ramaNIkabhAI dozI, prItibahena, puSpAdevI jaina vagere aharniza sevA mATe hAjara hatAM. darekanI niHsvArtha sevA kharekhara abhinaMdanane pAtra che. kempa jUna 1968thI jAnyuArI 1969 sudhI 8 mAsa cAlyo. 10,000 mANasone 8 mAsa sudhI anAjanI sahAya ApavAmAM AvI hatI. temane daliyA, dALa, cokhA ane anya khAdya sAmagrI ApavAmAM AvatI hatI. roja 2500 vyaktio bhojana karatA hatA. pa00 pazuone khalI, khoLa ane cAro ApavAmAM Avato hato. te uparAMta 50,000 joDI vastranuM vitaraNa karyuM hatuM. bhojana, rezana, pazucAro vageremAM lagabhaga 12 lAkha rUpiyAnI dhanarAzi vaparAI hatI. kaeNmpamAM vyavasthA jaLavAI rahe ane rAhatanuM kAma tenA lakSya pramANe pAra Utare te mATe viziSTa kAryazailI amalamAM mUkI hatI. bihAranA moTAbhAganA kaeNmpamAM bhojana bapore pIrasavAmAM AvatuM hatuM. tethI dUra gAmaDAmAMthI mANaso 10 vAgye nIkaLI jatA. temano pUro samaya bhojanamAM cAlyo jato hato. belacaMpA kempamAM savAre 8 vAgye bhojana ApatA, jethI mANasone kAma karavA mATe pUro divasa maLI zakato, temaja rasoI banAvavA mATe pUrI rAtano samaya maLato hato. jamavAnuM zarU karatA pahelAM pAMca miniTa bhagavAna mahAvIra, bajaraMga bali, sItArAmanI dhUna bolAvatA hatA. hiMdu- musalamAnanA koI bhedabhAva vagara dareka mATe rasoDuM khulyuM hatuM. dareke potAnAM vAsaNa lAvavAnAM rahetAM. hAtha ane vAsaNa dhovA mATe 20 pANInA naLanI vyavasthA rAkhI hatI. cokhkhAI upara pUruM dhyAna ApavAmAM AvatuM hatuM. AvavA ane javAnAM judAM dvAra rAkhyAM hatAM, jethI aMdhAdhUMdhI na phelAya. sevA e ja zraddhAMjali @ 419 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ belacaMpAnA kempane jovA mATe zrI jayaprakAza nArAyaNe temanA pratinidhione mokalyA hatA. te uparAMta rAjya kakSAnA ghaNA mahAnubhAvo paNa AvyA hatA. e samaye bihAramAM 857 rAhatakAryanA kaeNmpa cAlatA hatA temAM vyavasthAnI dRSTie zrI jayaMtamuninI preraNAthI cAlatA belacaMpAnA kempane sarvazreSTha jAhera karavAmAM Avyo hato. ahiMsA niktanano duSkALa-rAhata kempa jyAre baMdha karavAmAM Avyo tyAre tapasvIjI mahArAjanA devalokagamanane eka varSa thavA AvyuM hatuM. zrI jayaMtamuninA 25 varSanA sAdhujIvanamAM tapasvIjI mahArAje premALa pitA ane pathadarzaka gurunI bevaDI bhUmikA nibhAvI hatI. zrI jayaMtamuninA jIvanamAM Avelo zUnyAvakAza bharAI zake tema na hato, paraMtu eka varSanA rAhatakAryathI tapasvIjI mahArAjane sAcI zraddhAMjali arpaNa karyAno temane saMtoSa hato. belacaMpA AzramanI pUramAM tArAjI : kalakattAnuM 1977nuM saphaLa cAturmAsa thayA pachI zrI jayaMtamunine elacaMpA javAno yoga na Avyo. 1977mAM bhayaMkara pUra AvavAthI koyala nadInA kinAre belacaMpA Azramane khUba ja nukasAna thayuM hatuM. Akho Azrama taNAI gayo hato. brA. bra. jayAbAI mahAsatIjI jyAre belacaMpA padhAryA hatAM tyAre temaNe bhaviSyavANI karelI hatI ke A Azrama taNAI javAno che. paraMtu tyAre tamArI hAjarI na hoI tame bacI javAnAM cho. kharekhara, A bhaviSyavANI soLa AnA sAcI nIkaLI. 1977mAM bihAranA palAma jillAmAM mahAbhayaMkara vRSTi thaI ane nadIoe mAjhA mUkI. koyala nadImAM gAMDApUra AvyAM. vAMsajhAlA pANI caDyA. kinAre rahelAM gAmanAM gAma taNAI gayAM hatAM. AzramanI rakSA mATe bAMdhelI 1300 phUTa lAMbI, 14 phUTa UMcI ane 4 phUTa pahoLI bhImakAya dIvAlane pANIe potAnI eka jhApaTathI nIce pADI dIdhI. Akho Azrama roLAI gayo. e vikaTa paristhitimAM khUba ja nAnI vaya hovA chatAM jagannAtha tivArIe khUba ja sevA ApI hatI. gauzALAmAM lagabhaga rapa jeTalAM Dhora hatAM. paraMtu jagannAthe buddhi vAparIne pANI caDyA pahelAM gauzALAnAM badhAM Dhorene choDI, haMkArIne UMcI jagyA para laI gayo. bhagavAnanI dayAthI badhAM jAnavara bacI javA pAmyAM. bAkI ghaNuM dhanotapanota thayuM. eka karoDanI saMpatti naSTabhraSTa thaI. AvI verAna avasthA thayA pachI zrI jayaMtamunine belacaMpA AzramamAM javAnI koI icchA thaI nahIM. guphAmAM cAturmAsanI bhAvanA : kalakattAthI vihAra karyA pachI zrI jayaMtamuninA manamAM vicAra spharyo ke koI parvatIya guphAmAM cAturmAsa karavuM. munizrI jANatA hatA ke jUnA samayamAM sAdhuo guphAmAM rahetA ane dhyAna-samAdhi sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 420 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatA hatA. A hakIkata phakta vArtAomAM vAMcI hatI, paraMtu svayaM anubhava na hato. zrI jayaMtamunie nirNaya karyo ke guphAno anubhava levo ane jyAM koI AvI zakatuM na hoya tevI parvatanI UMDI kaMdarAmAM comAsuM karavuM. gayA - paTanAnA 1956nA 1956mAM pUjya tapasvIjI mahArAja sAthe rAMcIthI beramonA vihAramAM zrI jayaMtamunie lUgu pahADa upara ArohaNa karyuM hatuM. (tenI vigata rAMcI - beramo vihAra varNanamAM Apela che.) zrI jayaMtamunine A rIte lUgu pahADanI guphAnuM AchuM smaraNa hatuM. 1977mAM jyAre guphAmAM cAturmAsa ka2vAno vicAra UThyo tyAre A smaraNa tAjuM thayuM. lUgu pahADanuM nirIkSaNa : zrI jayaMtamunie saMsArasiMga ane motIlAlajI nAmanA be mANasone lUgu pahADanA nirIkSaNa mATe mokalyA. A baMne mANaso hiMmata karIne lUgu pahADanI guphA joIne AvyA. guphAnI pAse, pahADa upara keTalI UMcAI para nirmaLa pANInuM jharaNuM che teno ahevAla temaNe Apyo. pANIno yoga na hoya to guphAmAM rahI zakAya nahIM. A ripaoNrTanA AdhAre zrI jayaMtimunino guphAmAM rahevAno saMkalpa majabUta banyo. tyArabAda pharatA pharatA zrI jayaMtamuni sADama AvyA. sADamamAM jaina derAsara che ane digaMbara bhAIonAM lagabhaga paMdarathI soLa ghara che. lUgu pahADa sADamathI ghaNo najIka che. zrI jayaMtamunie pharIthI lUgu pahADa upara ArohaNa karyuM ane tyAM soLa divasa sthiratA karyA pachI lAgyuM ke tyAM cAturmAsa karI zakAya tema che. A anubhava lIdhA pachI guphAmAM cAturmAsa karavAno saMkalpa pAko thayo. lUgu pahADa uparano prathama divasa : punaH vihAra karatA karatA zrI jayaMtamuni sADama padhAryA. sADamanA zrI jaina samAja sAthe badho vicAravimarza karI guphAmAM cAturmAsa mATe nirNaya karyo. A vakhate zrI jayaMtamuni sAthe nathurAmabhAI bArIka, jagannAtha tivArI, prahlAda mAhato, nepAla mAhato ane zivarAmabhAI - ema pAMca mANaso hatA. te uparAMta be AdivAsI paNa sAthe hatA. sADamathI vihArayAtrAno AraMbha karI, zrI jayaMtamunie lUgu pahADanI taLeTImAM tulabula nAmanA nAnA gAmamAM rAtrivAsa karyo. tyAM kuMbhArI, AdivAsI tathA mAhato(kheDUto)nI vastI che. e vakhate laMDanathI DaoN. navInacaMdra manubhAI meghANI temanAM patnI sAthe darzanArthe AvI caDyA. teoe sevAno khUba ja sAro lAbha lIdho. temaNe bALakone biskiTa vaheMcI. eka rIte prabhAvanA karIne maMgalAcaraNa karyuM. parvatArohaNa savAranA cha vAge zarU thayu. nAnAmoTA TekarAo tathA jharaNAMo pAra karI, prakRtinI adbhuta chUTa nihALatAM sau AgaLa vadhyA. guphA lagabhaga traNa hajAra phUTanI UMcAI 52 che. paraMtu lUgu pahADa ghaNo ja vAMko hovAthI sevA e ja zraddhAMjali D 421 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA sIdhuM caDANa hovAthI ATalI UMcAI caDavAmAM paNa ghaNo ja parizrama karavo paDe che. phakta koI koI AdivAsI lAkaDAM levA mATe pahADa upara jatA jovAmAM AvatA hatA. bAkI Akhu jaMgala jAnavaronA avAjathI ane moralAnA TahukArathI guMjatuM rahe che. sApa vadhAre hoya tyAM moralA paNa vadhAre hoya. rastAmAM dhULa upara rIMchanAM pagalAM jovA maLatAM hatAM. agiyAra vAge ekAeka vIjaLInA gaDagaDATa thayA ane muzaLadhAra varasAda paNa Avyo. varasAdanA AkramaNa sAme TakavuM muzkela hatuM. paraMtu guphA pAse AvI gaI hatI eTale palaLavA chatAM badhA doDIne guphA sudhI pahoMcI zakyA. bhagavAna mahAvIranA jayanAda sAthe ane tapasvIjInA nAmano jayaghoSa karyA pachI zrI jayaMtamunie guphAmAM praveza karyo. guphAmAM ghaNo ja kacaro paDyo hato. saphAI thayA pachI mANasoe khIcaDInuM bhojana taiyAra karyuM. be vAgye badhA mANaso tathA munizrI AhAra bhegA thayA. A guphAno nivAsa eka navo ja anubhava hato. traNa vAgatAM to aMdhakAra DhaLavA lAgyo ane rAtrinuM bhayAnaka svarUpa pratyakSa thavA lAgyuM. thoDI vAramAM vAghanI trADo ane jAnavaranA judI judI jAtanA avAjo kAna para AvavA lAgyA. tyAre khyAla Avyo ke A gAmaDAnA ke jaMgalanA mANaso keTalA Darapoka hoya che. zrI jayaMtamuni sAthenI AkhI ToLI bhayabhIta thaI gaI hatI. saMdhyA pachI eka paNa mANasa laghuzaMkA mATe paNa bahAra javAnI hiMmata karato na hato. zrI jayaMtamunie hiMmata baMdhAvI ane bahAra janAra darekane temaNe svayaM sAtha Apyo. temane khAtarI hatI ke A paristhitimAM be-cAra divasa ja rahevuM paDaze. pahADanA navA kSetranA kAraNe A loko bhayabhIta thayA hatA. teo be-cAra divasamAM TevAI jaze eTale bhaya cAlyo jaze. guphAnuM citra : zrI jayaMtamunie je guphAmAM nivAsa karyo te koI manuSyanI banAvelI guphA na hatI, paraMtu kudaratI rIte banelI guphA hatI. hajAro varaso sudhI aMdaranA polANamAM pANIthI mATI dhovAtI gaI ane paththaranI vacce vizALa polANa UbhuM thayuM hatuM. AkhI guphA ekaso cAra phUTa lAMbI hatI. vaccenA bhAgamAM copana phUTa pahoLI hatI. uttara dizAnA cheDe 15 phUTa pahoLI hatI. guphAmAM vadhAremAM vadhAre UMcAI cauda phUTa hatI. jyAre koI koI jagyAe sAtathI ATha phUTanI UMcAI hatI. Ama guphAnI chata ane bhoMyataLiyuM ghaNAM UMcA-nIcAM hatAM. eka tarapha varasAdamAM varasatA pANInuM jharaNuM - vaheNa hatuM. jyAre bAjumAM traNa phUTanI UMcAI upara khAssI pahoLI caTTAna hatI. guphAne traNa praveza hatA. uttaramAM sIdhuM bhoMyarA jevuM chidra hatuM. dakSiNamAM rItasarano sAta sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 422 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phUTa UMco-bAra phUTa pahoLo ekadama coravuTa pravezadvAra ja hato. A pravezadvAra sauthI moTo hato. pUrvamAM pahADamAM tirADa thaI javAthI bethI traNa phUTa pahoLo nAnakaDo cAlavAno rasto hato. AkhI guphAmAM lagabhaga aMdhakAra chavAyelo raheto. kyAMya paNa sIdho taDako AvavAnI zakyatA hatI nahIM. chatAM divasamAM thoDuMghaNuM joI zakAtuM hatuM. zrI jayaMtamuninA mANasoe potAnI rIte eka UMcA paththara upara badho sAmAna goThavI dIdho ane mukhya praveza pAse thoDA nIcANamAM rasoDuM banAvyuM. guphAthI lagabhaga sittera phUTa nIce paheluM pANInuM jharaNuM hatuM. motIbAI mahAsatIjInA nAmathI A jharaNAnuM nAma motIjharaNuM rAkhavAmAM AvyuM. mANaso motIjharaNA sudhI pANI levA mATe jatA. kharekhara, pANI motI jevuM svaccha hataM. motIbAI mahAsatIjI paNa motI jevAM hatAM. teo devakuMva2 bAI mahAsatIjInAM ziSyA UjjamabAI svAmIthI nAnAM hatAM. teo ghaNA saraLa svabhAvanAM, svaccha vicAra dharAvanAra AcAraniSTha uccakoTinAM sAdhvIjI hatAM. atyAre temanI paraMparAmAM prANakuMvarabAI mahAsatIjIe khUba ja nAma ujvaLa karyuM che. zrI jayaMtamunie mANasone motIjharaNA nAmanuM mahattva samajAvyuM. jyAMthI pANI levAmAM AvatuM hatuM tyAM sIdhesIdhuM, paththaranI vaccethI, koIno paNa sparza na thayo hoya tevuM zuddha nirmaLa pANI prApta thatuM hatuM. dhyAnano Atmika AnaMda : motIjharaNAnI najIkamAM eka kALA paththaranA kinArA para UMcI caTTAna hatI. A zilA upara besIne zrI jayaMtamuni pratidina traNathI cAra kalAka dhyAna karatA hatA. dhyAna AtmAnA aMdaranA zuddha pradezono adbhuta AnaMda hoya tevo anubhava karAvato hato. sUryano tApa mAthA upara AvI jatAM vAtAvaraNa ghaNuM ja garama thatuM ane kyAreka parasevAnA relA paNa vahI jatA, chatAM paNa dhyAna bhaMga thatuM nahIM ane AnaMdanI laheramAM AtmA khovAyelo raheto. bhUtakALamAM paNa te yogIonI sAdhanAzilA haze tevo anubhava thato hato. prAcIna kALamAM A badhI kaMdarAomAM jaina munio paNa chavAyelA haze ane tenI sAdhanAnA zuddha rajakaNo atyAre paNa sparza karatA hoya tevo roma roma anero AnaMda thato hato. kharekhara, guphAno A nivAsa jIvanano eka aNamola khajAno banI gayo. guphAnI bahAra lagabhaga trIsa phUTa jeTalI UMcI goLa pahADI hatI. tenA upara eka caTTAna hatI. tenI upara caDavA mATe mANasoe nisaraNI banAvI hatI. jayaMtamunijI A caTTAna upara besIne rAtrinA dhyAna karatA hatA. ghora aMdhakAra ane sarvathA ekAMta bhalabhalAne dhrujAvI de tevAM bhayAnaka hatAM. AtmadhyAnamAM lIna munizrIne bhayA hovA chatAM alaukika AnaMda sAthe A vibhAvarInAM adbhuta darzana thatAM hatAM. kharekhara, lUgu pahADa ane guphAnA cAra mahinAno nivAsa zrI jayaMtamuninA sevA e ja zraddhAMjali D 423 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananI aNamola saMpatti hatI ane sAdhanAnA uttama divaso hatA. sAdhujIvanano tyAM kharekhara anubhava thato hato. darzanArthIonI bhakti: guphAnA nivAsa daramiyAna cha mANaso munizrI sAthe hatA. e loko potAnA bhojana mATe mukhyatve khIcaDI banAvatA. zrI jayaMtamuni temAMthI eka TAima AhAra letA. pahADa upara dUdha ane zAkabhAjI bilakula maLavA durlabha hatAM. ghaNA divaso nimaka vagaranA pasAra thatA hatA. tapasyAno anukULa yoga hato. sAmAna levA mATe mANaso pahADathI nIce UtarI, TreinamAM rAmagaDha jatA. somavAre jAya te guruvAre pAchA AvI zakatA. rAmagaDhavALA zrImatI puSpAdevI jaine (mAtAjI) cAra mahinA khUba ja bhaktithI sevA bajAvI hatI. teo mANasone badho sAmAna taiyAra karI ApatA hatA. kalakattA nivAsI pratApabhAI vorA be vakhata parvata upara Avela. dhanabAda saMghanA dasa-bAra bhAIo bahu sAhasa karI upara pahoMcyA hatA. cAsanivAsI prANalAlabhAI, kalakattAthI haribhAI jhATakiyA, mahipatabhAI desAI, narottamabhAI mAlANI, jagatabhAI pArekha, harakizanabhAI vagere pahADa upara darzanArthe pahoMcI zakyA hatA. Ara. esa. esa.nA nAnAmoTA kAryakartA, vanavAsI kendranA adhyakSa, dhanabAda kolaphilDanA moTA udyogapati zrI maganalAla agravAla paNa AvyA hatA. mahilAomAM ramAbahena kAmadAra potAnA sAthI sAthe ane puSpAdevI rjana DoLImAM besI eka vakhata upara pahoMcyA hatA. Avo vikaTa pahADa hovA chatAM A badhA bhaktoe pahADa caDI darzanano lAbha lIdho hato. guphAnI bAjumAM eka nAnuM zivamaMdira che, je adhUruM paDyuM hatuM. zrI prANalAlabhAI mahetAe A maMdira pUruM karAvavA mATe pAMca borI simenTa ane majUro mokalyA hatA. pahADa upara simenTa caDAvavI ghaNuM ja kaThina kAma hatuM. paraMtu bhaktithI teoe e kAma pUrNa karela. eka vakhata sADamanAM sATha jeTalAM jaina bhAI-baheno ane bALako sAhasa karIne upara AvyAM. pahADa upara ja dAlabATI banAvI saue bhojana lIdhuM ane khUba ja AnaMda karyo. pahADa ATalo najIka hovA chatAM teo pahelI ja vAra lUgu pahADa joI zakyA hatA. paththaranI caTTAna upara sUvAnuM ane prAkRtika jagyAmAM rahevAno anupama anubhava laI, vahelI savAranA sau pahADa UtarI gayA. aMdhavizvAsano bhogaH zrI jayaMtamuni je guphAmAM rokAyA hatA tenI uparanA bhAgamAM eka bIjI guphA hatI, je lugubAbAnI guphA kahevAtI hatI. A guphAmAM eka bhoMyarA jevuM dara hatuM. mANasonI mAnyatA sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 424 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI ke A daramAMthI sUtAM sUtAM paNa je mANasa aMdara pahoMce tene tyAM bIjI moTI guphAmAM sAkSAta bhagavatI devInAM darzana thAya che. cAMdInA jhUlA para bhagavatI devImA jhUle che ane cAre tarapha dIvA baLe che. A mAnyatAnA AdhAre ghaNA mANaso bhoMyarAmAM sUtAM sUtAM AgaLa vadhatA ane pachI sAMkaDI jagyAmAM salavAI jatA. jema DheDagaroLI pAipamAM ghUsI jAya to pAchI vaLI na zake ane maraNane zaraNa thAya tema ja ahIM mANasonuM thatuM. munizrI upara gayA tyAre e guphA pAse AThathI dasa mANaso paththara para beThA hatA. teoe kahyuM ke, "amArA gharanI vahu ane dIkarI, baMne navAM kapaDAM paherI, kapALamAM cAMdalo karI, ghareNA sAthe zaNagAra karI A guphAmAM pravezI che. mA bhagavatInAM darzana karI ATha divasamAM pAchI nIkaLaze. Aje cAra divasa thayA che. jo atyAre nahIM nIkaLe to bhAdaravA vada AThamanA nIkaLaze." khAvApIvAnuM kazuM sAdhana na hovAthI pahADa upara A mANaso cImaLAI gayA hatA. zrI jayaMtamunie temane samajAvIne nIce mokalyA. temanAM nAma ane saranAmAM lakhI lIdhAM. tyArabAda rotI AMkhe te loko nIce UtarI gayA. teo jatAM jatAM kahetA gayA, "bAbA, A loko nIkaLe athavA je kAMI khabara hoya te amane mokalajo." A baMne naNaMda-bhojAI guphAmAM pahoMcyA pachI maraNane zaraNa thaI gaI. temano kazo patto lAgyo nahIM. pahADa polo hovAthI temAM ghaNA moTA noLiyA jevAM jAnavaro rahe che, je guphAmAM phasAyelA mANasone khAIne ThekANe karI nAkhe che. uparanI guphA koI chidra dvArA munizrI hatA te guphA sAthe joDAyelI hatI. A vAtanI koIne khabara na hatI. paraMtu jyAre jorano varasAda Avyo tyAre uparanI guphAmAM pANI bharAyuM hatuM te A chidra vATe moTI guphAmAM nIkaLavA lAgyuM. pANI jyAre sthira thayuM tyAre tyAM retI upara cUDInA kaTakA, hAthanA AMgaLAM, paganAM hADakAM, kAnanA eriMga, bla raMganA blAujhanA TukaDA vagere maLI AvyAM. munizrIe anumAna karyuM ke je naNaMda-bhojAI guphAmAM gaI hatI temanAM A nizAna che. tenA parivArane khabara ApatAM sau upara AvyA ane potAnI vahu-dIkarInAM nizAno oLakhI gayA. teo khUba ja raDI paDyA. jogAnujoga te divase barAbara bhAdaravA vada AThThama hatI. mANasone samajAvI, prasAda ApI ane avazeSone dAmodaramAM padharAvI devAnI salAha ApIne ravAnA karyA. punaH jyAre bhAre varasAda thayo tyAre praphlAdabhAIe uparanI guphAmAM lAla raMganA kolasA nAkhyA. ekAda kalAka pachI pANInI sAthe moTI guphAmAM e kolasA nIkaLyA. AthI nakkI thayuM ke baMne guphA joDAyelI che. guphAmAM bhagavatI mAtA jhUle che te vAta miththA sAbita thaI. AvA sevA e ja zraddhAMjali 0 425 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhavizvAsamAM AgaLa paNa ghaNA mANaso maryA haze. mATe zAstramAM kahyuM che "aMdhavizvAsa bahu moTuM pApa che." jaina zAstromAM tene grahita mithyAtva kahe che. sthAnika mANasonI bhaktiH guphAmAM cAturmAsanA divaso dhIre dhIre AnaMdapUrvaka pasAra thavA lAgyA. vacce nAnA-moTA upasarga ane pariSaha AvatA hatA, paraMtu virakRpAthI badhA pAra thaI gayA. guphAmAM divasa ane rAtanA aneka sApa, moTA ajagara jevA lAMbA sApa ke lIlAchama jherI sApa paNa nIkaLatA hatA. rAtre jaMgalI jAnavaro ane rIMchanA avAjo AvatA, paraMtu koI jAnavare guphAmAM pravezavAnuM sAhasa karyuM na hatuM. koI koI vakhata nIcenA gAmaDAnA mANaso bhajanamaMDaLI laIne upara AvatA hatA. tyAre bhajanothI guphA guMjI UThatI hatI. jyotiprasAda nAmano eka gharasaMsArI bAvo paNa pahADa upara caDyo hato ane rathI 3 mahinA rokAyo hato. jyAre zrI jayaMtamunie peTarabAramAM haoNspiTala banAvI tyAre khabara paDI ke e bAvAnuM ghara peTarabAramAM ja hatuM. AdivAsI loko lAkaDAM levA pahADa upara AvatA ane guphAnI pAse thoDo vizrAma karatA. guphAmAM goLa ane caNA rAkhyA hatA. je koI kaThiyArA upara AvatA tene goLa ane caNA ApavAmAM AvatA hatA. cAra mahinAnA goLa-caNAno kharca mahipatabhAI desAIe Apyo hato. tapasvIjI mahArAjano Adeza !: zrI jayaMtamuni dhyAnamAM besatA tyAre eka vakhata evo Adeza maLyo ke tame nepALanI yAtrA karo ane kAThamaMDu cAturmAsa karavAno saMkalpa karo. munizrIne kAThamaMDu ke nepALa javAnuM svapna paNa na hatuM. lUgubAvAno ke tapasvI mahArAjano Adeza hoya tema spaSTa lAgatuM hatuM. guphAmAM A rIte Adeza maLavAthI zrI jayaMtamunino saMkalpa daDha thaI gayo. zrI jayaMtamunie divALI pachI nIce UtaravAno vicAra jAhera karyo. zeSa divaso sADamane ApavA ema nakkI karyuM. guphAthI sADama vihAranI maryAdAmAM hatuM. munizrI kArataka suda pAMcamanA pahADa parathI nIce UtaryA ane sADamanA jaina maMdiramAM chellA dasa divasa vyatIta karyA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 426 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nepALanI aitihAsika vihArayAtrA zrI jayaMtamunie sADamamAM badhA bhAIonI hAjarImAM nepALayAtrAnI jAherAta karI. rAmagaDha, hajArIbAga, rAjagiri, paTanA, vaizAlI, mujhapharapura, motIhArI thaI bhAratanI sImA rakSola sudhI javAno kAryakrama ghaDyo. tyAMnI nAnI nadI pAra karI nepALanA vIragaMjamAM praveza karavAno hato. vIragaMjathI kAThamaMDu sudhIno baso kilomITarano naeNzanala hAive che. zrI jayaMtamuni rAjagiri padhAryA tyAre tapasvIjI mahArAjanI smRtimAM banAveluM "kezavalAla khaMDeriyA Arogya bhavana'nuM udghATana karavAnuM hatuM. hAlamAM A bhavana 'pUrva bhArata' tarIke oLakhAya che. zrI rAmezvara prasAda siMga solaMkIjI pUrva bhAratanI badhI vyavasthA saMbhALatA hatA. pUrva bhArata UbhuM karavAmAM temaNe ghaNo ja parizrama laI potAnuM yogadAna ApyuM hatuM. temaNe ImAnadArIthI kAma karI tathA karmakAMDathI samasta bhAIonAM hRdayamAM sthAna meLavyuM hatuM. vyasanarahita sAdhanAmaya jIvana hovAthI pUrva bhAratane eka yogya vyakti maLI gayA hatA. uddhATana-samAroha sArI rIte UjavAya tenI badhI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. rAjagirimAM zvetAMbara koThI, vIrAyatana ane anya saMsthAoe munizrInuM umaLakAbhera svAgata karyuM. udghATana-samAroha khUba ja zAnadAra rIte thayo. phALo paNa ghaNo sAro thayo hato, jethI saMsthAne paNa baLa maLyuM. rAjagirithI zrI jayaMtamuni paTanA padhAryA. paTanAmAM keTalAka divasa sthiratA karI kAThamaMDu mATe pUrvataiyArI karI. umezacaMdra jaina tathA sudhAbahena khAsa kAThamaMDuthI paTanA AvyAM ane badho kAryakrama nakkI karI gayA. vihAranI Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhI javAbadArI temaNe saMbhALI. zrI jayaMtamunie paTanAthI naukAmAM gaMgAnadI pAra karI hAjIpuranA kinAre UtaryA. rAjagirithI rAmezvarabAbu hAjIpura AvI gayA hatA. hAjIpuranA nAgarikoe gaMgAkinAre zrI jayaMtamuninuM bhAvabhInuM svAgata karyuM. teo khAdI bhaMDAramAM UtaryA. vaizAlInA jillA kalekTara temanI patnI sAthe darzana karavA AvyA hatA. temaNe vaizAlInA netrayajJamAM hAjarI ApavAnuM vacana ApyuM. hAjIpura jAhera pravacana ApI munizrI vaizAlI padhAryA. bhagavAna mahAvIranI janmabhUmiH vaizAlI bhagavAna mahAvIrasvAmInI janmabhUmi che. kharekhara vaizAlInuM AkhuM kSetra phaLadrupa ane rasALa che. hAjIpurathI vaizAlI sudhI mArganI baMne bAju keLAMnI vADIo che. ahIM ghaNI sArI saMkhyAmAM keLAM tathA nALiyera pedA thAya che. jamIna ekadama samataLa hovAthI badhI jagyAe pANI bharelAM hoya che ane tyAM pANImAM nAva paNa cAle che. ahIMnAM gAmaDAMnI janatA khUba ja bhAvika ane saMtapremI che. haju paNa tyAMnA mANaso dUdha vecatA nathI. govALiyA ane dUdhano vepAra karanArA je dUdhanA paisA le che. moTA gharomAM koI dUdha levA jAya to loTo bharIne dUdha ApI de che. paisA levAnuM kahevAthI teo ghaNA ja nArAja thAya che. sAmAnya moTA sagRhastho ane sukhI-saMpanna kheDUto, rAjapUto, moTo jamInadAra ke brAhmaNo dUdha vecatA nathI. eTaluM ja nahIM paraMtu daravAjA para AvelA atithinuM hArdika svAgata kare che. ajANyA mANaso hovA chatAM temanA jamavA-rahevAnI vyavasthA kare che. sAdhu-saMto mATe pUchavAnuM ja zuM? vaizAlInI A yAtrAmAM bhaktino eka rasamaya prasaMga banyo. badarInAtha nAmanA eka paMDita brAhmaNa gAyano cAro laIne rastA para jaI rahyA hatA. zrI jayaMtamunine joIne teNe cAro nIce mUkI darzana karyA ane bhaktithI vinaMtI karI, "bAbA, amAruM ghara najIka che. prasAda levA padhAro." | munizrI kahyuM ke, "e bhAI, ame ATale dUra AvI zakaze nahIM. paraMtu thoDoghaNo prasAda laI ahIM Avo. ame thoDI vAra vizrAMti karIe chIe." thoDI vAra vizrAMti karI, paraMtu badarInAtha AvyA nahIM eTale munizrIe vihAra zarU karI dIdho. paraMtu badarInAthanI bhakti apAra hatI. jyAre te poMvA ane gharanuM dahIM laI rastA upara AvyA tyAre munizrIne na joyA. A bhakta AtmAe rastA para doDavAnuM zarU karyuM. 3thI 4 kilo mITara doDIne te munizrIne AMbI gayA ane khUba ja bhaktipUrvaka dahIM-pIvAM arpaNa karyA. e vakhate emanI AMkhomAM premanAM AMsu UbharAtAM hatAM. tyAre sAbita thayuM ke kharekhara, A bhagavAna sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 428 Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmInI bhUmi che. be hajAra varSa pahelAMnA saMskAro haju paNa bihAranI dharatImAM astitva dharAve che. jaina saMtone joIne ajANa chatAM janatAno apUrva bhAva UbharAto hato. hAjIpurathI vaizAlI sudhInA anubhava ghaNA ja sukhada rahyA. grAmINa janatAmAM haju paNa AtithyanI bhAvanA eTalI ja lAgaNIsabhara jaNAya che. thoDA mANasonA svArtha, ugratA ane tochaDAIne kAraNe bihAranI chApa kharAba paDI gaI che. ucca kuLanA hoya ke sAdharaNa hoya, garIba hoya ke sukhI hoya, janatAno moTo bhAga haju paNa paraMparAgata bhadratA ane salukAIno paricaya karAve che. bhAratanI lokamAtA gaMgA bihArane madhyamAMthI cIratI vahI rahI che. tenA pratApe Akho bihArano pradeza hariyALo ane phaLadrupa che. ahIMnI khetInI pedAza bhAratanA koI paNa prAMta sAthe Takkara jhIlI zake tema che. jo yogya mArgadarzana ane netRtva maLe to haju paNa bihAra tenI jUnI jAhojalAlI pAchI meLavIne potAnI saMskAritAthI badhAne prabhAvita karI zake tema che. vaizAlI pahelAM munizrI lAlapura rokAyA. lAlapuramAM eka kaoNMgresI bhakta zrI lAlacaMdajIe te jamAnAmAM A nAnA gAmamAM eka gAMdhI pustakAlayanI sthApanA karI hatI ane temAM potAnA prANa reDyA hatA. Aje A pustakAlaya vizALa rUpa dharAve che. temAM doDhathI be lAkha pustako che. pratidina basothI aDhIso mANaso vAMcanano lAbha uThAve che. pustakAlayanA prabhAve AkhuM gAma saMskArI thaI gayuM che. pustakAlayo e samAjajIvana mATe bahu ja upakArI saMsthA che. vaizAlImAM netrayajJa: lAlapurathI vihAra karI munizrI vaizAlI padhAryA. vaizAlI e bauddha dharma tathA jaina dharmanuM bahu ja moTuM kendra che. caitra suda terasanA divase tyAM moTA pAyA upara mahAvIra jayaMtI UjavAya che. gavarnara ane mukhyamaMtrIoe paNa aneka vAra hAjarI ApI hatI. mahAvIra jayaMtI mahAparva UjavavAnuM zrIyuta rAjendrabAbue ja zarU karyuM hatuM ane te svayaM hAjarI ApatA hatA. vaizAlImAM prApta saMzodhana kendranI paNa moTe pAye sthApanA thaI che. deza-videzathI chAtro ane vidvAno mAgadhI, prAkRta ane pAlI bhASAnA abhyAsa mATe tyAM Ave che. jaina sAhityamAM vaizAlI agra sthAna bhogave che. bhagavAna mahAvIrane vaizAlIya kahyA che. vaizAlInuM gaNataMtra vizvamAM prasiddha hatuM. rAmAyaNamAM paNa rAmanI prathama vanayAtrAmAM vaizAlIno ullekha che. zrI jayaMtamuni vaizAlImAM paryaTaka kendramAM UtaryA hatA. ahiMsA niketana taraphathI vaizAlImAM moTo netrayajJa goThavyo hato. tyAMnA skulanA prAdhyApaka tathA zikSakono A netrayajJamAM bahu ja moTo sahayoga maLyo hato. netrayajJanuM udghATana e vakhatanA bihAra sahakAranA maMtrI zrI lalita zAhInA karakamalathI karavAmAM A nepALanI aitihAsika vihArayAtrA 0 429 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMtamuni vaizAlIthI mujhapharapura padhAryA. tyAM AryasamAjamAM nivAsa karyo. mujhapharapuramAM traNathI cAra sthAnakavAsI gharo che. zrI ratilAlabhAI vagere zrAvako khUba ja bhaktivALA che. tyAMnA suprasiddha vakIla zrI pazupatinAthe temanI pratye ananya zraddhA darzAvI. tyAM jAhera pravacano goThavyAM hatAM. mujhapharapuramAM munizrIno khUba ja UMDo prabhAva paDyo. mujhapharapurathI motIhArIno rasto grahaNa karI teo nepALa tarapha AgaLa vadhyA. bhArata-nepALa sImA : zrI jayaMtamunine rASTrIya svayaMsevaka saMgha sAthe khUba ja sAro saMbaMdha hato. tenA paTanA kAryAlaye mujhapharapurathI rakSola sudhI badhA gAmone sUcanA ApI hatI ke jainamuni zrI jayaMtamuni padayAtrA karatA nepAla jaI rahyA che ane darekane teno lAbha levA kahyuM hatuM. dareka gAmamAM vIsathI paccIsa svayaMsevako jayanAda karatA sAme levA AvatA hatA. temaNe gAmamAM dareka vyavasthA karI hatI. teo gocarI mATe munizrIne dareka ghera laI jatA hatA. teo sAthenA mANasonA bhojananI paNa pUrI vyavasthA karatA. bapora pachI mAika dvArA jAhera pravacananA khabara ApatA hatA. rAtanA traNasothI cAraso grAmINa janatA ekatra thatI hatI. pravacana pachI bhajana-kIrtanano kAryakrama raheto. A rIte roja traNathI cAra kalAka satsaMga mATe phALavavAmAM AvatA hatA. bIje divase badhA yuvako vaLAvavA mATe AvatA hatA. rASTrIya svayaMsevaka saMghanI sUcanAthI khUba ja anukULatA AvI ane A navA raste jarApaNa muzkelI na paDI, na koI pariSaha Avyo ke na ajANapaNuM lAgyuM. jANe badhA zrAvakonAM kSetra hoya ane ghaNAM ja varasothI badhA paricita hoya tevI rIte uttama vyavahAra jovA maLyo. AkhI yAtrA khUba ja maMgalamaya hatI. vacce thoDAM jaina gharo paNa maLatAM hatAM. temAM terApaMthI osavALa bhAIo mukhya hatA. gujarAtI jaina kyAMya najare caDato na hato. rakSolamAM carotaranA pATIdAra bhAIo khUba ja sArI saMkhyAmAM che. teoe zrI jayaMtamuninuM bhAvabharyuM svAgata karyuM ane pravacano goThavyAM. rakSolamAM traNa divasa vizrAMti karI. kAThamaMDuthI dhanabAdavALA zaMkarabhAI mahetA ane temanA putra pravINabhAI darzanArthe AvyA. pravINabhAI ghaNAM varasothI kAThamaMDu rahe che. temanAM patnI jyotnAbahena kalakattAnA suprasiddha zrI hIrAcaMda tribhuvanabhAI kAmANInAM dIkarI che. pravINabhAI badhI taiyArI sAthe ja rakSola AvelA. AvatAnI sAthe ja temaNe kahyuM, "huM TheTha kAThamaMDu sudhI padayAtrAmAM sAtha ApIza." kharekhara, pravINabhAI bolyA te ja pramANe pALI batAvyuM ane potAnA pitAzrI zaMkarabhAInA pagale cAlI munizrI sAthe doDhaso kilomITara vihAra karyo. nepALamAM zubhAgamana peTarabAranA cakSu cikitsAlayanAM adhyakSa zrImatI puSpAdevI jainanAM moTAM dIkarI sudhAbahena sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 430 Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAThamaMDumAM rahe che. temanA jamAI zrI umezacaMdra jaina khUba ja dhArmika-vRttinA dAnavIra ane sukhIsaMpanna vyakti che. teo banne kAThamaMDuthI rakSola AvI gayAM hatAM. kAThamaMDumAM temanA puruSArthathI ja jaina maMdirano pAyo nAkhavAmAM Avyo che. Aje tyAM digaMbara tathA zvetAMbara baMne maMdira tathA mahAvIra bhavana suMdara zobhI rahyAM che. temAM umezabhAIno phALo mukhya che. rolathI zrI jayaMtamuni vIragaMja padhAryA. tyAM golachA parivAre uttama sevA bajAvI ane temanA gesTahAusamAM UtaryA. teo terApaMthI che, paraMtu jarApaNa saMpradAyano bheda rAkhyA vinA temanA munImoe khUba ja sArI bhakti bajAvI. tyAM be divasa rokAvAnuM thayuM. hAIskUlamAM pravacano thayAM. tyAMthI vihAra karI AgaLanA gAmamAM jyAM umezabhAInI DIlara kaMpanI hatI tyAM UtaravAnuM thayuM. umezabhAI tathA sudhAbahena pharIthI tyAM AvyAM. teo sAthe eka jIpa lAvyAM hatAM. munizrI sAthe vihAramAM be rikSAo rahetI hatI. paraMtu A parvatIya kSetramAM ane kAThamaMDunI caDAImAM rikSA bilakula cAlI zake tema na hatAM. tethI baMne rikSA umezabhAInA gerejamAM mUkI, jIpagADImAM sAmAna caDAvyo. zrI pravINabhAI padayAtrAmAM sAthe hatA. te vihAranI badhI vyavasthA saMbhALatA hatA tethI ghaNI ja anukULatA rahetI hatI. amalekhagaMja relave lAinanuM chelluM sTezana che. tyAMthI relave paNa AgaLa jaI zakatI nathI. munizrI eka divasa amalekhagaMja rokAI hAthatAlA pahoMcyA. ahIMthI nepALanI chaTA ane prAkRtika rUpasauMdarya Dagale-pagale jovA maLe che. roDa khUba ja caDhANa ane utarANavALo che. baMne bAju pahADa kApIne roDa banAvyo che ane pANInAM jharaNAMo vahetAM rahe che. amerikAe A pANInAM jharaNAMnA mukha pAse nAnA pAipa phITa karI ApyA che. tethI jharaNAMnuM pANI naLamAMthI paDatuM hoya te rIte roDanI baMne bAjunI nAlImAM pUrajozathI vahetuM Ave che. AvAM seMkaDo jharaNAMnA bhegA thayelA motI jevAM svaccha, tIvra gatithI AgaLa vadhatAM pANInuM dazya nayanAbhirAma banI jAya che ane manane khUba ja mugdha kare che. jANe ApaNe koI svargIya kaMdarAmAM pahoMcyA hoIe tevo AbhAsa thAya che. hAthInAlA vepAranuM kendra che eTale vepArI bhAIonAM sArAM ghara tathA maMdira najare paDe che. tyAMnA vepArIbhAIo sAdhu-saMtonI khUba ja kadara jANe che. teoe munizrInuM hArdika svAgata karyuM. hAthInAlAthI kAThamaMDu mATenA be rastA che. eka rasto lAMbo che ane pharIne jAya che, paNa ocho vikaTa che. jyAre bIjo rasto lagabhaga 75 kimI. TUMko che, paraMtu ghaNo kaThina che. A mArgamAM bahu ja UMcA pahADa oLaMgavAnA hoya che. munizrIe pravINabhAInuM maMtavya laI A TUMkA mArge javAno nirNaya karyo. nepALanI aitihAsika vihArayAtrA 431 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A raste jIpa cAlI zake tevuM na hatuM. paraMtu jIpano DrAivara rastAno jANakAra hato. teNe kahyuM ke "Apa jyAM jyAM padhArazo tyAM huM pheravALe raste jIpa calAvI, game te rIte pahoMcI jaIza. sAmAnanI ciMtA nahIM rahe." kharekhara, A DrAivara ghaNo ja ustAda nIkaLyo. paccIsathI pacAsa kilomITara pharIne paNa te nizcita mukAma para pahoMcI jato hato. kharekhara, e prazaMsAne pAtra hato. samagra nepAlanI jamIna khUba ja UMcI-nIcI che. vIsa phUTa jeTalI paNa samAna ke sIdhANavALI jamIna maLavI muzkela che. badhAM gAmo paNa parvatanI kaMdarAmAM vaselAM che. gAmamAM makAno paNa khUba ja UMcANa-nIcANavALAM hoya che. nepAlanA nAnA gAmanA mANaso paNa khUba ja mAyALu hoya che. ahIMnI prajA ghaNI khaDatala ane mahenatu che. pahADI vistAra hovAthI prajAno varNa paNa UjaLo che. kALA mANaso bahu ja ochA jovA maLe che. - mArgamAM koriyana kempamAM UtaravAno yoga maLyo. nepALamAM koriyana lokoe bahu moTuM kAma saMbhALyuM hatuM. ilekTrisiTI utpanna karavA mATe nepALa ane koriyAe maLIne eka bahu ja moTo projekTa hAtha dharyo hato. pahADamAM moTuM bogaduM banAvI, prAkRtika pANInA pravAhane khUba ja nIcI jagyAe vALIne tenAthI vIjaLI utpanna karavAmAM Ave che. sAdhAraNa koriyana sAthe bhASAnA kAraNe vAta karavI muzkela hatI. paraMtu tenA sAhebo ghaNA ja bhalA mANaso hatA. nepALanA zAkAhArI zreSThIo : nAnAmoTA pahADo oLaMgyA pachI, khUba nIce utarANamAM, vahetI nadIne kinAre bhImapherI nAmanuM eka suMdara raLiyAmaNuM gAma jovAmAM AvyuM. tyAM zreSThi (arthAt sAhu) lokonI sArI evI vastI che. nepALanA A zreSThio jAtinI dRSTie kharekhara zreSTha che. rAjA kuLa pachI zreSThi lokono naMbara Ave che. te sukhI, saMpanna ane vepArI jAti che. bhImapherI paryaTananuM nAnuM kendra paNa che. tyAMnA zreSThioe zrI jayaMtamuninuM ane sAthenI maMDaLInuM bhAvabharyuM svAgata karyuM. zuddha vaiSNava hovAthI ghaNA zreSThio zAkAhArI hoya che. teo munizrIne ghaNAM gharomAM gocarI mATe paNa laI gayA hatA. pravINabhAI mahetA sAthe hatA. temane paNa khUba ja sanmAna ApyuM. bhImapherImAM eka divasa ArAma karI savAranA prasthAna karyuM. bhImapherIthI nIkaLatAM ja sAtaso phUTa UMco pahADa caDavAno hato. kahevAya che ke jyAre rakSolathI kAThamaMDuno pAko roDa banyo na hato tyAre A bhImapherInA raste ja AvAgamana thatuM hatuM. nepAlanA rAjAe jyAre prathama gADI kharIdI tyAre te gADI calAvIne kAThamaMDu sudhI laI javI azakya hatI. tyAre AkhI gADI so mANasoe khabhe upADI A pahADomAMthI pAra karI hatI. tyAra pachI ja kAThamaMDunA rastA para gADI cAlI hatI. sAputAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 432 Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnamaMdiromAM : thoDA moTA pahADo oLaMgyA pachI kAThamaMDu khUba ja najIka AvI gayuM. kAThamaMDu jyAre dasa kilomITara dUra hatuM tyAre thoDo samatala pradeza jovAmAM Avyo. pahADathI UtarI eka skUlabhavanamAM zrI jayaMtamunie potAnI maMDaLI sAthe vizrAma karI bIje divase savAre kAThamaMDumAM praveza karyo. 150 kimI. yAtrA pachI nepALamAM sauthI moTuM zahera kAThamaMDu jovA maLyuM. kAThamaMDu nepALanI rAjadhAnI che. te bAgamatI nadInA kinAre vaseluM moTuM ane suMdara zahera che. vizvavikhyAta pazupatinAthanuM mahAna tIrtha paNa ahIM che. kAThamaMDu vizvanuM moTuM paryaTana-kendra paNa che. ahIM yuropa-amerikAthI mANaso khUba ja moTI saMkhyAmAM pharavA Ave che. pahADanI UMcAI parathI samasta kAThamaMDunuM dRzya ane tenAM vizALa makAnono najAro joI zakAya che. nepAla hiMdu rAjya che tema bauddha saMskRtinuM paNa eka kendra che. nepALamAM moTI saMkhyAmAM bauddha dharmIo jovA maLe che. bauddha-lAmAo hiMdu mahaMta jevA hoya che. lAmAM eka prakAranA dharmaguru che, paraMtu te tyAgI nathI, gAdIpati sAdhu che. lAmA maMdirano vahIvaTa saMbhALe che ane samAjanuM paNa saMcAlana kare che. samAjanI sattA bauddha sAdhuonA hAthamAM nahIM paNa lAmAonA hAthamAM hoya che. dhanabAdamAM zrI manubhAI parIkha munizrI pratye khAsa bhakti dharAvatA hatA. te lAyasansa klabanA gavarnara hatA. nepALanI lAyansa klaba paNa manubhAInA DisTrikTamAM AvatI hatI. temaNe kAThamaMDu lAyansa klabane jaNAvela ke zrI jayaMtamuni padayAtrA karI bhAratathI kAThamaMDu AvI rahyA che. temaNe nepAla jaina pariSadane paNa khUba ja sAbadI karI hatI. golachA parivAranA zrI ullAsacaMdra paNa khUba UMDo rasa laI rahyA hatA. golachA parivAranuM nepALamAM ghaNuM mahattva che. bhAratamAM jema biralA parivAra che tema nepALamAM golachA parivAra che. te uparAMta jaina ane paTela sahita keTalAka gujarAtI bhAIo paNa munizrInA paricayamAM hatA. A sau bhAIo zrI jayaMtamunine kAThamaMDumAM sAme levA mATe AvyA hatA. eprila mAsamAM kAThamaMDumAM pravezano avasara Avyo. zrI umezacaMdra jaina, lAyansa klabanA sabhyo, jaina ane gujarAtI samAjanA bhAIo ane bahenoe maLIne zrI jayaMtamuninuM abhivAdana karyuM. mahAvIra svAmInA jayanAda sAthe munizrIe gulachA hAusamAM praveza karyo. golachAjIe potAnA gharathI najIkamAM "jJAnamaMdira' nAmanuM eka bhavana banAvyuM che. A bhavanamAM ja nepALa jaina pariSadanI badhI kAryavAhI thAya che. najIkamAM nAnuM jaina maMdira paNa che. golachA parivAra mUrtipUjaka nathI. paraMtu kalakattAnA kAMkariyA parivAranAM tArAbahena golachA parivAramAMthI AvelAM hatAM. tArAbahena mUrtipUjAnAM upAsaka hatAM. teo kAThamaMDu Ave tyAre temanI pUjApAThanI sagavaDatA mATe A maMdira banAvyuM hatuM. nepALanI aitihAsika vihArayAtrA 433 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnamaMdira sagavaDatAbhareluM suMdara bhavana hatuM. munizrI thoDA divasa mATe jJAnamaMdiramAM rokAyA. nepALamAM mAMsAhAranI prathA che ane bahAra nIkaLatAM galIomAM mAMsanI dukAno najare paDe che. tethI munizrInI icchA hatI ke thoDA bahAranA bhAgamAM zuddha ekAMta sthAnamAM nivAsa hoya to vadhAre sAruM. ullAhAsacaMdrabhAInA gharathI thoDe dUra bAgamatInA kinAre, UMcI TekarI upara, golachAjIno eka bahu ja moTo baMgalo che. koI rAjAnI AkhI esTeTa golachAjIe kharIdI lIdhI hatI. be ekara jamInamAM baMgalo phelAyo che. tenI cAretarapha moTo bagIco che. AkhuM bhavana khAlI hatuM. zrI jayaMtamunine A sthAna khUba ja pasaMda paDyuM. joke eka takalIpha hatI. AhAra-pANI mATe bajAramAM AvavA-javAnuM thatuM. roja ATha kilomITa2 yAtrA thatI. bAkI badhI rIte khUba ja sagavaDatAbharyuM hatuM. A ja baMgalAmAM cAra mahinAnuM cAturmAsa gALavAmAM AvyuM. UMcI pahADIonI yAtrA : nepALa pahoMcyA tyAre cAturmAsa zarU thavAne haju vAra hatI. munizrInI icchA himAlayanI UMcI pahADIomAM thoDuM vicaraNa karavAnI hatI. A mATe helambo javAno nirNaya thayo. helambo lagabhaga nava hajAra phUTanI UMcAI upara che. te kAThamaMDuthI cArathI pAMca hajAra phUTa vadhu UMcAI upara che. unALo hato eTale ThaMDIno ke barapha paDavAno bahu bhaya na hato. helambo TrekiMga mATenuM jANItuM sthaLa che. tyAM page cAlIne ja jaI zakAya che. nepALanA A UMcA pahADomAM ghoDA ke sAikala to cAlI zakatAM nathI, paNa khaccara paNa cAlatAM nathI. mANasoe ja khabhe bojo upADIne cAlavuM paDe che. eTale umezabhAIe yAtrA mATe mathura, prahlAda nepALI, gopAla paMDitajI temaja himbu ane thAMDI nAmanA be ze2pA paNa ApyA. AgaLanA gAmaDAmAM nepALI bhASA paNa cAlatI nathI. tyAM tibeTI bhASAno prabhAva vadhAre che. zerapAo badhI bhASA jANatA hoya che ane pahADI rastAnA paNa bhomiyA hoya che, tethI zerapA sAthe hovA jarUrI hatA. zrI umezabhAIe eka jApAnIjha TenTa Apyo hato. A TenTanuM vajana 1 kilo paNa nahIM hoya. A taMbu khUba ja upayogI hoya che. bahu ja pAtaLA kApaDano banelo ane pAtaLI lAkaDIthI phITa karelo A taMbu phakta 3 phUTa UMco hoya che. temAM besI ane sUI zakAya che, paNa UbhA na rahI zakAya. aMdara praveza karyA pachI tene cenathI baMdha karI devAmAM Ave che. temAM eka kIDI paNa pravezI zakatI nathI. uparamAM havAnI Ava-jA mATe nAnuM chidra hoya che. ATaluM pAtaLuM kapaDuM hovA chatAM taMbu khUba ja garama rahe che. divasa UgyA pachI thoDI vAramAM ja tuMba na rahI zakAya tevo garama thaI jAya che. rAtri temaja ThaMDI mATe te ghaNo ja anukULa che. taMbumAM pravezyA pachI koI paNa prakAranAM sApa, vIMchI ke kIDI-maMkoDAno bhaya raheto nathI. nepALano Akho rasto caDhAva-utarANavALo hoya che. ApaNo deza samatala che te sAMbhaLIne sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 434 Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAMnA mANasone hasavuM Ave che. teo pUche che ke sapATa jamIna upara cAlatAM paDI na javAya! jyAM utarANa hoya tyAM khaLakhaLa karatuM jharaNuM vahetuM hoya che. tenuM pANI ekadama ThaMDuM barapha jevuM hoya che. AkhI yAtrAmAM lagabhaga badhA videzI mANaso ja maLatA hatA. iMglenDa, amerikA, jarmanI, jApAna, phrAnsa, holenDa vagere pradezanA mANaso khAsa TrekiMga karavA ahIM AvatA hatA. A yAtrAmAM jApAna sivAya eka paNa eziyAI mANasa jovA na maLyo. A badhA mANaso khabhe thelA upADI, khUba ja mastIpUrvaka, prakRtinA sauMdaryanuM nirIkSaNa karatAM yAtrA kare che. bhAratIya mAM mAtra zrI jayaMtamuni tathA temanI pArTI hatI. munizrIne joIne paradezIo thoDuM aTakatA ane potAnI rIte rAma rAma karatA. teo tarata ja kemerA kADhI phoTA pADatA ane khuza thaIne hastadhUnana karI AgaLa vadhatA hatA. nepALanA pahADI pradezamAM camarI gAyo rahe che. tenuM AkhuM zarIra lAMbA vALathI DhaMkAyeluM hoya che ane te bahu dhImI gatithI cAlI zake che. gAmanI bahAra gAyo sArA pramANamAM UbhI hoya tyAre jene jeTaluM joItuM hoya teTaluM dUdha dohI le che. vALane haTAvI dUdha dohavAnuM hoya che. sthULatAne kAraNe A gAyo bilakula lAta ke pATu mArI zakatI nathI. A gAyonuM dUdha ghI jevuM ghATuM hoya che ane tenuM ghI to AMgaLI para coMTI jAya tevuM snigdha hoya che. A rIte pahADI kSetramAM ghI, dUdha ane dahIM ghaNAM che, jyAre tela ane nimakanI achata che. eTale ahIM ghI karatAM tela moMghuM hoya che. A pradezanI bIjI vizeSatA e che ke mANaso rUpALA ane pUrAM kapaDAM paherelA jovAmAM Ave che. garIba mANaso paNa khUba ja sArAM kapaDAM pahere che. ahIM ughADo ke phATelAM vastrovALo ke kALo mANasa eka paNa najare caDato nathI. lagabhaga badhI strIoe sonAnA dAgInA paheryA hoya che. ghaNA pahADa oLaMgI ane pAMca divasanI yAtrA pachI munizrI helambonI najIka pahoMcyA. helambonA lAmA ? helambomAM lAmAnI gAdI che. koI paNa saMyogathI tyAMnA lAmAne ane prajAne koIe samAcAra ApelA ke bhAratathI padayAtrA karatA jaina muni helo AvI rahyA che. A vAta sAMbhaLIne te loko khUba ja khuza thayA haze. zrI jayaMtamuni paNa khyAla na hato ke helambomAM temanA Agamana vize jANa thaI gaI che. Dhola-nagArAM sAthe, gAtAM-bajAvatAM pacAsa jeTalA nara-nArI sAthe eka lAmAjI munizrIne sAmA maLyA. jyAre lAmA bheTI paDyA ane praNAma karavA lAgyA tyAre ja munizrIne jANa thaI ke A loko temanuM svAgata karavA AvyA che. teo khUba ja prasanna thayA. bauddha dharmanA pracAra mATe be bauddha sAdhuo bhAratathI padayAtrA karI helambonA raste cIna nepALanI aitihAsika vihArayAtrA 435 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayA hatA. Aja soLaso varSa pachI padayAtrA karI helambo padhAranAra zrI jayaMtamuni prathama hatA. A eka aitihAsika ghaTanA banI gaI hatI. A padayAtrAnI noMdha aitihAsika kramamAM levI jarUrI che. lAmAe khUba ja prema sAthe zrI jayaMtamuninuM abhivAdana karyuM ane gAjatevAjate temane helambo laI gayA. prathamathI ja utArAnI ane nirdoSa AhAra-pANInI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. helambo - bauddha nagarI : helambo AkhI bauddha nagarI che. gAmamAM 70 jeTalAM ghara ane 600 jeTalA mANasonI vastI haze. helambomAM bauddha dharmano sAro prabhAva che. helambone pavitranagara mAnavAmAM Ave che. sArIputra dharmanAtha sAdhu jyAre ahIM AvyA tyAre temaNe helambomAM "amAri ghoSaNA" karI. tenuM atyAra sudhI pAlana karavAmAM Ave che. AkhuM kSetra ahiMsaka che. ahIM koI paNa prANInI hiMsA thaI zakatI nathI. tyAMnA mANaso koI paNa nAnAmoTAM jIvanI hiMsA karatA nathI ke mAMsAhAra karatA nathI. helambo svarga jevuM suMdara ane ati ramaNIya gAma che. videzI yAtrIo helambone 'pereDAijha oNpha nepAla' kahe che. kharekhara, prakRtie potAno apUrva khajAno helambomAM khullo mUkyo che. helambo pAsenI khINa svarganI gaMgA jevI lIlIchama ane latAothI AcchAdita rahe che. bahu ja UMDe, eka hajAra phUTa nIce, pANInAM jharaNAMo rajatapaTa pAtharyo hoya tevA camakatAM hoya che. UMcI kaMdarAothI jharatAM jharaNAM helambo pAsethI vahetAM vahetAM, rAtadivasa madhura dhvani sAthe nIce khINamAM paDatAM rahe che. jharaNAMno ninAda satata vAMjitranI pUrti kare che. jharaNAMnuM madhura saMgIta maMtramugdha kare che. A pahADanI nagarIo ane tenAM ghara khUba ja UMcAnIcA DhALavALI jamInamAM vaselAM che. badhA ja ghara lAkaDAnAM che. temAM IMTa-cUnA ke paththaranuM kAma hotuM nathI. AvAM vizALa makAna lAkaDAnA moTA thAMbhalAnA pAyA upara UbhA karavAmAM Ave che. koI paNa makAna jamInanA stara 52 hotuM nathI, paNa jamInathI ATha-dasa phUTanI UMcAI para hoya che. gharanI nIcethI mANasa ArapAra jaI zake che! makAnanI aMdara zobhA apUrva hoya che. helambomAM eka paNa gharamAM mAMsAhAra, maraghAM, IMDAM, hADakAM ke pIMchAM jevA azubha padArthanA darzana thatA nathI. paraMtu zrAvakanI nagarI hoya tevuM lAge che! Aje lagabhaga badhA ja bauddhadharmIo mAMsAhArI thaI gayA che. jyAre helambomAM zuddha bauddha dharmanI jhAMkhI jovA maLe che. helambo potAnI vizeSatAothI alaMkRta che ane eTaluM ja zobhAyamAna che. helambo jevI ahiMsaka nagarI joIne zrI jayaMtamuninuM mana khUba ja tRpta thayuM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka I 436 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savAranA nava vAge ekAeka AkAzamAM gharagharATa thayo ane helonuM AkAza gAjI UDyuM! jAnavaro bhaDakIne bhAgavA lAgyAM. pakSIo paNa phaDaphaDATa UDavA lAgyAM. helambonA eka khetaramAM helikaoNpTara nIce UtaryuM. zrI jayaMtamuni je makAnamAM UtaryA hatA tyAMthI spaSTa joI zakAtuM hatuM. teo bolyA, "are! A to ApaNA umezabhAI !" Azcarya sAthe badhA mANaso tyAM doDI gayA. helikopTara UtaravAthI helambo gAmanA mANaso paNa pUrI saMkhyAmAM ekatra thaI gayA. helambonA nivAsa daramyAna zrI puSpAdevI jaina kAThamaMDu AvyAM hatAM. temanI sAthe zrI umezacaMdra jaina ane temanA parivAre darzana karavA mATe helambo AvavAno vicAra karyo. AkAzamArga choDIne tyAM AvavAno bIjo koI rasto na hato. tethI te lokoe kAThamaMDuthI eka helikaoNpTa2 bhADe karyuM. zrI jayaMtamuninI maMDaLIne paNa kalpanA na hatI ke helambomAM koI vimAnamArga darzana karavA Avaze! puSpAdevI jaina, umezabhAI jaina, sudhAbahena tathA temanAM be bALako helikopTara mAraphate AvyAM hatAM. saue temanuM svAgata karyuM. zrI jayaMtamuninAM darzana karI teo khUba ja harSita thayAM. helambomAM paNa kAThamaMDunAM AhAra-pANI prApta thayAM. helikopTara savAre mUkIne cAlyuM javAnuM hatuM ane be vAge pAchuM levA AvavAnuM hatuM. helambonA eka vRddha lAmA, ke je zarIrathI bahu ja bhAre hatA ane kyAreya paNa kAThamaMDu jaI zakyA na hatA, temanI kAThamaMDu javAnI tIvra icchA hatI. helikopTaranA pAyaloTa sAthe lAmAe saMketa karI lIdho ane pAyaloTe bhalamanasAIthI temane kAThamaMDu laI jaI pAchA helambo pahoMcADavAnI taiyArI batAvI. A rIte lAmAne savaLuM paDyuM ane teo helikopTaramAM UDI gayAM ane majhAthI cAra kalAkamAM kAThamaMDunI yAtrA karI pAchA AvI gayAM. temanA jIvana mATe eka dhanya ghaDI banI gaI! zrImatI puSpAdevI, zrI umezabhAI tathA parivAre helambonuM nirIkSaNa karyuM ane bauddha stUpanA darzana karyA. A pahADI kSetramAM moTAM maMdira nathI hotAM paraMtu stUpa hoya che. loko stUpamAM ja pUjApATha kare che. barAbara be vAge punaH helikopTara AkAzamAMthI UtarI AvyuM. teo mAMgalika sAMbhaLI puna: AkAzamArge kAThamaMDu cAlyA gayAM. pachIthI jANavA maLyuM ke helikopTarathI helambo lAvavAnA ane pAchA kAThamaMDu laI javAnA eka divasanA aThThAvIsa hajAra rUpiyA cArja ApavAmAM Avyo hato. helambomAM ATalA varasomAM pahelI vAra helikopTara UtaryuM hatuM. A paNa eka aitihAsika ghaTanA banI gaI hatI. prAcIna bauddha stUpaH helambonI pAse eka bIjA pahADa upara eka bahu ja prAcIna bauddha stUpa Avelo che. te sUpa upara tibeTI bhASAmAM koI lekha che tevuM paNa jANavA maLyuM hatuM. zrI jayaMtamunie A parvata nepALanI aitihAsika vihArayAtrA u 437 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara javAno vicAra karyo. munizrIe tA. 29-11-1998nI vahelI savAranA pahADa upara caDavAnuM zarU karyuM. sAMja sudhImAM pAchuM UtarI javAnuM hatuM. parvatanI UMcAI terathI cauda hajAra phUTa hatI. zrI jayaMtamuni mathuranI pArTI ane be zerapAo sAthe keTalAka sAmAna laI parvatanI taLeTI pAse AvyA tyAre zerapAe kahyuM ke sAmAna sAthe A pahADa caDI na zakAya. temaNe rastAnI bAjumAM eka jhADa nIce sAmAna rAkhI dIdho. temAM dUrabIna tathA bIjAM keTalAMka sAdhano paNa hatAM. munizrIe jayaMtamunie zerapAne pUchayuM, "rastA upara sAmAna surakSita raheze ?" zerapAe hasIne kahyuM, "vavAnI, yahA~ para mAratA thoDuM ? mApavA sAmAna naisA vA taisA fmaneT." munizrIe vizvAsa mUkI, potAnI maMDaLI sAthe parvatArohaNa zarU karyuM. koI koI jagyAe pahADanI keDI eTalI nAjuka ane sAMkaDI hatI ke cAlavA mATe eka phUTa paNa jagyA na hatI. eka bAju pAMcathI sAta hajAra phUTa nIcI khAI ane bIjI bAju pahADanI UbhI caTTAna! jarA cUkyA to gayA. zarIranuM baeNlensa khUba ja jALavavuM paDe. sau hemakhema upara pahoMcI gayA. A pahADa upara bauddhano eka moTo sUpa che. tenuM prAMgaNa traNasothI cAraso phUTa goLAImAM hatuM. stUpanI UMcAI lagabhaga pacAsa iMca jeTalI hatI. tenI aMdara guphA jevuM hatuM. te paththara, mATI ane cUnAno banelo hato. sUpa upara eka taraphathI caDI zakAya tevuM hatuM. zrI jayaMtamunie sUpa uparanA lekhanuM saMzodhana karyuM. paraMtu bhAratamAM jaina zilAlekha hoya che tevo spaSTa zilAlekha jovA na maLyo. tibeTiyana lipimAM vAMkAcUMkA thoDA akSaro hatA. munizrI teno artha pAmI na zakyA. sUpa ane parvatanI yAtrA karI teo lagabhaga sAMjanA cAra vAge nIce UtarI AvyA. temaNe Azcarya sAthe joyuM ke sAmAna badho barAbara paDyo hato. kharekhara, nepALanI A ImAnadArI ane saralatA hRdayasparzI hatAM. amerikAnI AvI ImAnadArInAM varNana sAMbhaLavA maLe che. paraMtu nepALamAM amerikAthI caDe tevI ImAnadArI pratyakSa jovA maLI. jo ke A ImAnadArI kAThamaMDu ke bhAratanI sImA sAthe joDAyelA nepALamAM jovA maLatI nathI, phakta pahADI pradezamAM ja A prabhutAnAM darzana thAya che. zrI jayaMtamuni punaH helambo AvyA. A vakhate teo eka zAhI nepALI parivArane tyAM UtaryA hatA. temaNe paNa khUba ja sevA bajAvI. koI paNa jAtanI lobha-lAlaca vinA paNa mANaso niSThAthI sevA bajAve che ane saheje koI premaprasAdI Ape to grahaNa paNa kare che teno anubhava thayo. zAstra-abhyAsanuM parva : zrI jayaMtamuni jyAre helambo hatA tyAre bauddha sAdhuono zAstrapAThano arthAt svAdhyAyanuM parva Avyu hatu. bauddha zAstrane piTTikA kahe che. lagabhaga pacAsa-sATha jeTalA bauddha sAdhuo ane sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka n 438 Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhvIo eka moTA bhavanamAM bauddha zAstrano pATha karatAM hatAM. A zAstro jovAlAyaka ane Azcaryajanaka hatAM. te jUnA jamAnAnA kAThiyAvADanA nAmuM lakhavAnA copaDA jevAM lAMbAM hatAM. eka pAnuM bethI aDhI phUTa lAMbuM hatuM. baMne bAju bolavAthI A zAstra cAra-pAMca phUTa sudhI phelAI jatuM. temAM eka iMca moTA akSaro hatAM. A badhAM zAstro hastalikhita hatAM ane pAli bhASAmAM paNa tibeTiyana lipimAM lakhelAM hatAM. moTA bhAganA e sAdhuo pAli bhASA samajatA na hatA. chatAM teo khUba ja zraddhAthI ane premabhAvathI moTA avAje vIrapAThanI jema zAstrapATha karatA hatA. badhAM sAdhu-sAdhvIo UMcA Asana para sAmasAme paMktimAM beThAM hatAM. sAme eTalA ja UMcA Tebala upara rezamI vastra para zAstrone vyavasthita phelAvIne rAkhyAM hatAM. badhA sAdhuoe ekasarakhA goLiyA moDhAvALA rUpALA geruA raMganAM kapaDAM paherelAM hatAM. sAdhvIoe paNa lagabhaga evAM ja vastro dhAraNa karyA hatAM. zrI jayaMtamuni padhAryA tyAre teo paNa eka khAlI sITa para besI gayA. sau zAstrapAThamAM masta hatA. A sAdhuone svAdhyAya samaye khAvA-pIvAnI koI rokaToka na hatI. thoDI thoDI vAre khAvAnI pleTa tathA pANInA glAsa AvatA hatA. zAstrapATha karatAM karatAM ja teo khAtA hatA. zrI jayaMtamuni sAtheno eka zerapo hindI jANato hato. munizrI A zerapAne hindImAM je kahe te zerapo anuvAda karIne pelA sAdhuone tibeTI bhASAmAM samajAvato hato. zrI jayaMtamunie pUchyuM, "Apa je vAMcana karI rahyA cho teno artha jANo cho ?" sAdhuoe mAthuM halAvI nA pADI. zrI jayaMtamuni pAli bhASA samajatA hatA. sAdhue zAstranI be lAina vAMcI. zrI jayaMtamunie teno artha hindImAM kahyo. jyAre zerapAe te tibeTImAM kahyo tyAre badhA sAdhu khUba ja khuza thaI gayA. tyArabAda zrI jayaMtamunie pUchyuM, "A bauddha sAdhvIo kyAMthI AvyA che?" sAdhuoe javAbamAM jaNAvyuM ke helonI baMne bAju be nAnA pahADo che. banne pahADa upara eka moTo Azrama che. eka Azrama bauddha sAdhuono che. jyAre bIjo Azrama sAdhvIono che. baMne Azrama vacce lagabhaga bethI traNa kilomITaranuM aMtara che. badhAM zAstro temanAM potAnAM hatAM. - jyAre cInanI komyunisTa sattAe tibeTa para AkramaNa karyuM tyAre ghaNAM bauddha sAdhu-sAdhvIone mArI nAkhavAmAM AvyAM hatAM. e vakhate ghaNAM sAdhu-sAdhvIo bhAgIne nepALanA A ucca pradezamAM bauddha gAmomAM AvIne vasI gayAM hatAM. teo A zAstro khabhe bAMdhIne sAthe lAvyAM hatAM. e sivAya temanI pAse kazuM na hatuM. ahIM AvyA pachI temaNe Azrama vasAvyA. temaNe AzramanI AsapAsa bagIcAono ane thoDI khetIno paNa vikAsa karyo hato. temAMthI teonI thoDI AjIvikA cAlatI hatI. uparAMta helambonA lAmA paNa temanuM poSaNa karatA hatA ane bhikSA ApatA hatA. joke badhA sAdhuo hRSTapuSTa jaNAtA hatA. nepALanI aitihAsika vihArayAtrA | 439 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tibeTI Azrama H zrI jayaMtamunine A badhA AzramanuM nirIkSaNa karavAnI icchA thaI. teo prathama sAdhvIjInA AzramamAM gayA. badhI sAdhvIo pUjApATha tathA kriyAomAM joDAyelI hatI. teoe zrI jayaMtamuninuM svAgata karyuM. paraMtu ekabIjAne samajavA mATe bhASAno moTo aMtarAya hato. phakta zerapAno ja AdhAra hato. zerapo bhAMgyuM tuTacuM samajAvato hato. thoDIghaNI vAta thaI zakI, paraMtu pUrI majhA na AvI. tibeTanI vAta nIkaLatAM teonA mukha para vedanAnI rekhAo kheMcAI gaI ane khUba duHkhI mane potAnI vyathA pragaTa karI. teo keTalA moTA jAhojalAlIvALA, dhanadhAnathI bharapUra Azrama choDIne anAtha banI gayA hatA ane A bAjunA parvatIya pradezamAM UtarI AvyA hatA! sAdhvIoe saune cA ApI. A lokonI cA judA prakAranI hoya che. teo cAmAM thoDuM ghI nAkhe che ane khAMDane badale namaka nAkhe che. eTale temanI cAno svAda bahu ja vicitra hoya che. lAkaDAnA moTA baMbAmAM UkaLatuM pANI bhareluM ja hoya che. temAM thoDuM namaka ane chAMTo ghI nAkhe che. cAnI pattI nathI hotI, paNa moTA lATA hoya che. A lATA khUba ja kaThaNa ane bhAre hoya che. tenA charI athavA kuhADIthI nAnA TukaDA karI UkaLatA pANImAM nAkhe che, je dhIre dhIre ogaLatA rahe che ane pANImAM cAnI lAlaza AvI jAya che. nIceno naLa kholI kapamAM cA ApavAmAM che. munizrInI maMDaLIno eka paNa mANasa A cA pI zakyo nahIM. bIje divase sAdhuono Azrama jovAnI taka maLI. sAdhuo paNa tibeTanI vAtathI gaLagaLA thaI gayA. potAnA vatanano tyAga karI ahIM bhAgI AvyA che tenuM UMDuM duHkha teonA mana para hatuM. teoe jaNAvyuM ke ekasAthe baso jeTalA sAdhuone lAinamAM UbhA rAkhI goLIthI ThAra mAravAmAM AvyA hatA. A rIte hajAro sAdhu-sAdhvIone motane ghATa utAryAM hatAM. teo kevI rIte bhAgI AvyAM hatAM tenuM hRdayadrAvaka varNana sAdhuoe thoDuM ghaNuM saMbhaLAvyuM. baMne AMkhamAMthI AMsu paDe teTalu ja bAkI rahetuM hatuM. A badhuM darda hovA chatAM paNa teo nepALanA AzramamAM khUba ja AnaMdapUrvaka rahetA hatA. potAnI sAdhanA arthe teo zAstrapATha cAlu rAkhatA hatA. AjIvikAnuM pUruM sAdhana na hovAthI temane zrama paNa ghaNo thato hato. ema lAgyuM ke temane nepALa sa2kA2nI paNa thoDI-ghaNI madada maLatI haze. tyAM pahADI pradezamAM sArAM sArAM gharomAM paNa cUlo ghara vacce ja hoya che. cUlAne cAra moTA pAyA hoya che. temAM cAre taraphathI lAkaDAM mUke che. tene pharatA gAlIcA pAtharelA hoya che. nepALanI rUpasuMdarIo rasoI karatI hoya tyAre apsarA jevI lAge che. tyAM badhu yuropiyana sisTama jevuM che. jamavA mATe pleTa, camacA, charI, kAMTA vaparAya che, thALI-vATakA nathI hotAM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 2 440 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanAM ghareNAM-gAMThA gharanI dIvAla upara khIMTI upara TAMgelA hoya che. teo ghara ekadama sApha-sutharA rAkhe che. gharano eka mANasa to ghara poMchavAmAM ja rokAyelo hoya che. cIkaNA lAkaDAnA bhoMyataLiyAvALAM gha2 cakamakatAM sApha hoya che. dhULa ane gaMdakI to A pahADI pradezamAM jovA maLatI nathI. teo eNlyuminiyamanAM vAsaNo paNa khUba ghasIne cAMdI jevAM camakAve che. badhAnAM mukha para hAsya ane rUpanI anerI chaTA joI zakAya che. strI-puruSonA caherA para gulAbI jhAMya hoya che. tyAMnI ATalI UMcAInI madhurama ane zuddha havA mANIne zrI jayaMtamunie pAMcame divase kAThamaMDu tarapha prayANa ryuM. zrI jayaMtamuni mATe helambonI cAra divasanI A yAtrA khUba ja AnaMdamaya banI gaI. temane ghaNuM ghaNuM jANavAnuM maLyuM ane navo ja anubhava thayo. temaNe vaLatI vakhate bIjo rasto lIdho. cInAoe kAThamaMDuthI gomataka sudhI moTo vizALa rasto bAMdhI Apyo che. A rastethI cAinA borDara sudhI jaI zakAya che. helambothI munizrInI maMDaLI A naeNzanala hAive para UtarI AvI ane tyAra bAda teo baoNrDara tarapha AgaLa vadhyA. sarahada pAMca kilomITa2 dUra hatI tyAre UMcI jagyAethI tibeTanuM kSetra joI zakAtuM hatuM. ATalethI saMtoSa mAnI munizrIe punaH kAThamaMDu tarapha vihAra karyo. hAive upara umezabhAI, sudhAbahena, puSpAdevI, golachAjI rastAmAM maLyAM. traNa divasano vihAra karI teo kAThamaMDumAM padhAryAM. nepALanI aitihAsika vihArayAtrA D 441 Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAturmAsanI upalabdhio kAThamaMDu nepALa jaina pariSade temanuM punaH hArdika svAgata karyuM. munizrI bAgamatInA kinAre golachAnA rAjabhavanamAM cAturmAsa mATe sthira thayA. paryuSaNa parva daramiyAna ATha divasa jJAnamaMdiramAM rahevAnuM nakkI thayuM. samagra terApaMthI samAja, digaMbara samAja, mUrtipUjaka samAja ane sthAnakavAsI bhAI-baheno ekatra thayAM. paryuSaNa sArI rIte cAlatAM hatAM. kAThamaMDumAM cothamalajI jaTiyA eka moTA udyogapati che. temanAM patnI zrImatI puSpAbahena jaina parivAranAM hatAM. teo paryuSaNa samaye temanA pati sAthe darzanArthe AvyAM tyAre munizrInuM pravacana cAlatuM hatuM. temaNe kAThamaMDu samAjane tIvra upadeza ApatAM kahyuM ke "kAThamaMDu kSetramAM ATalA sukhI-saMpanna jaina parivAro hovA chatAM jainonuM eka paNa sthAnaka nathI, tema ja koI jaina maMdira paNa nathI. ApaNA mATe A lajjAnI vAta che. nepALamAM bhadrAbAhusvAmIe bAra varSa sudhI tapasyA karI hatI. bhUtakALamAM bhAratathI ghaNA saMto nepALanI bhUmine pAvana karI gayA che. mallinAtha bhagavAnanuM janmanakalyANaka nepALanI mithilA nagarImAM hatuM. Aje jainonI potAnI koI oLakha nathI. amo ATalo lAMbo vihAra karIne kAThamaMDu AvyAM chIe. A yAtrA tyAre ja saphaLa thaI gaNAya ke jyAre tame koI samAjahitanuM nakkara kArya karo. ame phakta kAThamaMDunAM AhAra-pANI levA mATe ahIM sudhI nathI AvyAM. kAThamaMDumAM jaina samAjano itihAsa sarjAya tevuM icchIe chIe. Aje samagra jaina samAjanI upasthiti che. AvI sabhA have pharIthI maLavI muzkela che. to AjanI sabhAmAM nakkara kAma thavuM joIe." Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munizrInuM AhvAna sAMbhaLI zrImAna cothamalajI jaTiyA sabhAmAM UbhA thaI gayA. munizrInI vANIno emanA manamAM UMDo paDagho paDyo. teoe jAhera karyuM ke "pazupatinAthanA mukhya rastA para, jyAM pAMca rastA bhegA thAya che, tyAM amArI doDha ekara jamIna che. tenI kiMmata AThathI dasa lAkha rUpiyA che. e jamIna jaina bhavananA nirmANa mATe ame bheTa ApIe chIe. te uparAMta A bhavananA nirmANa mATe bIjA ekavIsa lAkha rUpiyA ApuM chuM." zrI cothamalajI jaTiyAnI utsAhabharI jAherAta sAMbhaLatAM ja AkhI sabhAmAM AnaMdanuM mojuM pharI vaLyuM. e vakhate ja zrI ullAsabhAI golachA ane zrI motIlAlajIe kramasara traNa lAkha ane be lAkha rUpiyA jAhera karyA. uparAMta umezacaMdra jaina tathA bIjA bhAIoe paNa dAna jAhera karyA. aDadhA kalAkamAM rUpiyA ekatrIsa lAkha ekatra thayA tathA "mahAvIra jaina bhavanano pAyo nAkhavAnuM nakkI thayuM. kharekhara, zrI jayaMtamuninuM kAThamaMDunuM comAsuM ghaNuM ja saphaLa thayuM. Aje e jamIna upara mahAvIra jaina bhavana uparAMta digaMbara jaina maMdira ane zvetAMbara jaina maMdiranuM nirmANa thaI cUkyuM che. A maMdironI pratiSThA zvetAMbara mUrtipUjaka AcArya zrI padmasAgarajI ma.nA zubha sAMnidhyamAM karavAmAM AvI che. Aje kAThamaMDumAM jaino nirALuM astitva dharAve che. duHkha e vAtanuM che ke hajI sudhI mithilAmAM, je atyAre janakapura kahevAya che ane jyAM bhagavAna mallinAthanuM janmakakalyANaka che, tyAM haju jaina maMdiranuM nirmANa thaI zakayuM nathI. jaina mATe haju nepALamAM tIrthabhUmino udbhava thayo nathI. jaina samAje A viSaya para dhyAna ApavAnI jarUra che. samagra jaina samAja eka sUtramAM baMdhAya tevI taka cAturmAsa daramiyAna maLI. munizrInI khyAti saMbhALI tribhuvana kaoNlejanA prinsipAla mahodaye zrI jayaMtamuninuM jAhera pravacana goThavyuM. nepALa ane bhAratano sAMskRtika saMbaMdha keTalo UMDo che te bAbatanuM gahana vizleSaNa sAMbhaLI sau gadgada thaI gayA. samagra pravacanano nepALI anuvAda tyAMnA dainika patramAM chApavAmAM Avyo hato. saMskRta kaoNlejaH kAThamaMDumAM eka saMskRta kaoNleja paNa che, je gauravano viSaya che. tenA prinsipAle zrI jayaMtamunine saMskRta kaoNlejamAM padhAravA vinaMtI karI. lokonA AgrahathI munizrIe vIsa miniTa saMskRtamAM pravacana ApyuM, bAkInA udgAro hindI bhASAmAM saMbhaLAvyA. zrI jayaMtamunie jaNAvyuM ke "saMskRta e devabhASA che. eTaluM ja nahIM, paraMtu bhArata tathA nepALano sAMskRtika khajAno saMskRta bhASAmAM chupAyelo che. A khajAno mAnavajAtinI aNamola saMpatti che." A vAkya sAMbhaLatAM tALIonA gaDagaDATathI sabhA guMjI UThI. teoe AgaLa kahyuM ke, "nepALa e bhAratavarSanuM mastaka che. ahIMnI kaMdarAomAM RSimunioe ane jaina saMtoe sAdhanA karyA pachI jJAnanI gaMgA dakSiNamAM vahAvI che. arthAt nepALa e bhAratIya saMskRtinI gaMgotrI che." cAturmAsanI upalabdhi 3 443 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nepALanA zAkAhArIo H munizrInI kAThamaMDunI AsapAsanAM gAmaDAMomAM padArpaNa ka2vAnI bhAvanA hatI. nepAlamAM eka evo saMpradAya che je sarvathA nirAmiSa arthAt zAkAhArI che ane nirAkAra brahmanI upAsanA kare che. A saMpradAyanI sabhyatA jaino jevI che. teo badhA lagabhaga vyApArI che. grAmINa pradezanA bhAIo sAthe paricaya thatAM teoe munizrIne potAnA gAmamAM AvavA mATe AmaMtraNa ApyuM. cAturmAsa kalpanI maryAdAmAM hovAthI teo vihAra karI 3 divasa mATe te bhAIonI vacce padhAryA. teoe munizrI sAthe tAttvika carcA karI. temanI AdhyAtmika bhUkha ghaNI hatI. teo AtmajJAna meLavavA mATe ghaNA tatpara hatA. teoe bahArathI AvanAra bhAI-bahenone jamADavAnI suMdara vyavasthA karI hatI. svAgatamAM eka maMDapa banAvyo hato. temAM baso jeTalAM bhAI-baheno ekatra thatAM hatAM. A yAtrAthI zrI jayaMtamunine khUba ja AnaMda thayo. nepALa jevA pradezamAM mAMsAhAra ane dArUthI dUra rahI AvuM sAttvika jIvana jIvavA badala teone hArdika abhinaMdana ApyA. punaH teo vAjategAjate zrI jayaMtamunine kAThamaMDu sudhI mUkavA AvyA. kAThamaMDunuM cAturmAsa khUba ja samAdhipUrvaka vyatIta thayuM. cAturmAsa daramiyAna kalakattA, dhanabAda, jamazedapura Adi kSetrathI ghaNAM bhAIo-baheno darzanArthe AvyAM hatAM. khArA parivAra, zrI madhukarabhAI ane suzIlAbahena desAI, dhanabAdathI zaMkarabhAI, temanA vevAI bhUpatabhAI kAmANI, zrI nimacaMdabhAI ane lIlAvatIbahena dozIe ghaNI bhakti bajAvI hatI. paryuSaNa daramiyAna sArI evI tapazcaryA paNa thaI hatI. umezabhAI jainanAM patnI zrImatI sudhAbahene aThThAI karIne jIvana dhanya banAvyuM. teo digaMbara parivAranA hovA chatAM sthAnakavAsI vidhi pramANe aThThAItapa UjavyuM te gaurava levA jevuM hatuM. tyAMnA mahilA maMDaLe vikalAMgone sahAyatA ApavAnuM nakkI karyuM. zrI jayaMtamunine temanI saMsthA taraphathI khAsa AmaMtraNa ApavAmAM AvyuM. A prasaMge nepALanAM mahArANI ratnezvarI devI hAjara hatAM. munizrI bhAratathI padayAtrA karI nepALa AvyA che te sAMbhaLIne teo khUba ja harSAnvita thayAM ane ahobhAva darzAvyo. pazupatinAtha maMdiramAM zAstracarcA : cAturmAsa pUruM thavAno samaya najIka AvavA mAMDyo. daramiyAna eka vakhata zrI jayaMtamuni kAThamaMDunA suprasiddha tIrthasthAna pazupatinAthanA darzane padhAryA. pazupatinAthanuM virATa maMdira prAcIna saMskRtinI yAda ApI rahyuM che. nepALa, bhArata tathA vizvamAMthI lAkho mANaso pazupatinAthanAM darzana karavA uttama zraddhAthI kAThamaMDu Ave che. pazupatinAtha eka jyotirliMga che. ahIM koI paNa prakAranuM pazunuM balidAna thatuM nathI, badhuM ahiMsaka bhAve ane vaiSNava paddhatithI thAya che. uparAMta tyAM saptAhamAM eka vakhata zAstrasabhA paNa thAya che. temAM nepALanA vidvAno hAjarI Ape che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 444 Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM saMskRtamAM ja bolavAno niyama che. je saMskRta bolI zake te ja A sabhAmAM bhAga laI zake che. | munizrI jyAre pazupatinAtha maMdiramAM gayA tyAre sabhA cAlu thavAnI hatI. temanA nimaMtraNathI munizrIe sabhAmAM bhAga lIdho. temaNe pataMjali yogazAstranA prathama sutra "yogazcittavRttinirodha" sUtra upara vivecana karyuM. temaNe A sUtrano bhAvArtha badalIne vyAkhyA karI: atra cittavRtti nirodhasya bhAva, natu cittasyavRtti / apitu citena vRtti nirodha / munizrIe A rIte padaccheda karIne samajAvyuM tyAre paMDito Azcarya pAmyA. A sUtramAM sAmAnya rIte 'cittano nirodha karavo' evo artha ghaTAvAya che. paraMtu UMDANathI vicAratAM jaNAya che ke "citta" e caitanyanuM pratibhASaka che. arthAta "citta' brahmanI sAthe vadhAre saMbaMdha dharAve che. eTale citta ke brahmamAM vRtti hotI nathI. vRtti e mAyAtattva che. vRttino nirodha karavAnI AvazyakatA che. sUtranA zabdo sAthe laI artha karavAthI cittano paNa nirodha thaI jAya che, je saMbhava nathI. eTale vRttino virodha karavo te ja iSTa che ane vRttinA virodha mATe citta e sAdhana che. arthAt caitanyazaktithI vRttine haTAvavAnI che athavA niyaMtraNamAM levAnI che. virena" arthAt cittathI, caitanyathI vRttino virodha karavo te artha vadhAre iSTa che. iSTa bhAva prApta karavA mATe jarUra pramANe vyaya thaI zake che ane RSi loko AvA gUDhabhAvone vyatyamAM saMgrahe che. jethI sAdhaka vyakti te bhAvane pAmI zake. bAkI jJAnI gamya che. ahIM nirodhano artha "rokavuM' ane 'niyaMtraNa karavuM' evo paNa thAya che. jema nadInA pANIne rokavuM ane tenA baMne kinArAne vyavasthita karI, tenA pravAhane saMyamamAM rAkhavo te be judI vAta che, tema vRttine rokavI ane tene niyaMtraNamAM rAkhavI e be judI vAta che. sAdhaka vRttine rokavAnI koziza kare to pote naSTa thaI zake che. paraMtu samyak prakAre vRttinuM niyaMtraNa karI, teno saMyama rAkhe to te sAdhanApathamAM saphaLa thaI zake che. eTale maharSi pataMjalijIe "rodha' zabda na vAparatAM nirodha' zabda vAparyo che. rodha eTale rokavuM ane nirodha eTale niyaMtraNamAM levuM, evo artha sugamatAthI thaI zake che. yogI samyaka rIte pravartIne saMyamapUrvaka cAle to svataH mana, vacana ane karmano yoga banI jAya che. kharekhara, A maMgalasUtra sAdhaka mATe prathama bhUmikAnuM udghATana kare che. ATalI suMdara vyAkhyA sAMbhaLI paMDitonI sabhAmAM AnaMdanuM mojuM pharI vaLyuM ane pharI pharI zrI jayaMtamunine tyAM padhAravAnuM AmaMtraNa ApavA lAgyA. kAThamaMDumAM pazupatinAtha sivAya vizALa bauddha maMdiro paNa che. A bauddha maMdiro paNa lAkaDAMnAM banelAM che ane tyAM bauddha sAdhuo sevA-pUjAmAM tallIna jovA maLe che. nepALanI khAsiyata che ke tyAM hinduo ane bauddhomAM koI prakArano saMpradAyabheda nathI. tyAM cAturmAsanI upalabdhi 3 445 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekabIjA pratye koI paNa prakAranuM dhArmika jhanUna ke vaimanasya nathI. hiMduo ane bauddho samAna bhAve badhAM maMdiromAM jAya che. teo utsavo paNa sAthe Ujave che. A rIte kAThamaMDunuM dhArmika vAtAvaraNa paraspara sauhArdavALuM che. nepALamAMthI vidAyaH munizrInI icchA hatI ke nepALathI punaH rakSola ke vIragaMja na jatAM, AkhuM nepALa pAra karI, siliguDIthI baMgALamAM praveza karavo ane tyAMthI dArjiliMga tarapha javuM. jo A yAtrA goThavAya to munizrIne kAThamaMDuthI samasta pUrva nepALa pAra karavAno yoga sAMpaDe tathA nepALanuM vadhAre digdarzana thaI zake. temaNe kAThamaMDunuM bhavya cAturmAsa paripUrNa karI, kArataka suda pUrNimAnA vihAranI taiyArI karI. samasta jaina samAje bhAvabharI bhavya vidAya ApI. digaMbara samAjanAM zrI umezacaMdra jaina ane sudhAbahena jaina mokhare hatAM. cAturmAsamAM paricayamAM AvelA bIjA bhAIo paNa yAtrAmAM hatA. eka hoTalanA mAlika, ke je musalamAna hatA ane zrI jayaMtamuni pratye bhakti dharAvatA hatA, temaNe paNa vidAya vakhate patnI sAthe khAsa hAjarI ApI hatI. A vakhate kAThamaMDuthI bhImaphedInA raste na jatAM hAthInAlA ane amalekhagaMjanA lAMbe rastethI javAnuM hatuM. tyAMthI rAjabirAja thaI virATanagara javAnuM hatuM. ahIM bhArata, cIna ane amerikAe nepAlamAM rastAo baMdhAvI ApyA che. amerikAe amalakhagaMjathI virATanagara thaI AgaLa pUrvamAM nepALanI sImA sudhI roDa bAMdhyo che. bhArate bAMdhelo rasto khUba ja tUTelo-phUTelo ane kharAba hato. eTale temaNe bhAratano kharAba roDa mUkI amerikana roDa upara paga mUkyo tyAre rastAnA sukhanI anubhUti thaI. rAjabirAjamAM terApaMthI jainonAM dasathI paMdara gharo che. teone kAThamaMDuthI samAcAra ApyA hatA tethI sau levA mATe sAme AvyAM hatAM. teoe jarApaNa dharmano bhedabhAva dekhADyo nahIM. teoe khUba ja premapUrvaka, samAnabhAve zrI jayaMtamuninuM svAgata karyuM ane potAnA ja muni hoya te rIte Adara Apyo. teo rAjabirAjamAM cAra divasa rokAyA. jaina bhAIonI bhakti to hatI ja, te uparAMta tyAMnA bIjA mAravADI bhAIoe paNa khUba ja sAro rasa lIdho hato. eka vicitra anubhava : rAjabirAja pachInA gAmamAM UtaravAnI sArI jagyA na maLI. zrI jayaMtamuni svayaM bajAramAM gayA. tyAM eka mAravADInI moTI sarasa dukAna hatI ane zeTha paNa gAdI para beThA hatA. zrI jayaMtamunie dukAnamAM pravezatAM zeTha sAhebane dharmalAbha ApyA ane pUchyuM, "bhAIzrI, ahIM UtaravA jevI koI vyavasthA che ?" paraMtu zeThe sAme ja joyuM nahIM. zrI jayaMtamuni paNa khUba ja thAkelA hatA. zeThano Avo durvyavahAra joI temane paNa thoDo sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 446 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAro caDI gayo. temaNe kahyuM, "are mUrkha ! sAme paNa joto nathI ke bolato paNa nathI? kaMI hA ke nA to kahe! ahIM tArI dukAnamAMthI amAre kazAnI darakAra nathI." ATaluM kahIne paMcendriya jIvanI AsAtanA thAya tevA zabdo temanA mukhathI sarI paDyA. ATalA kaThora zabdo sAMbhaLyA pachI paNa zeTha cUpacApa ja rahyA ane jarApaNa dhyAna na ApyuM. thoDo dhikkAra varasAvI zrI jayaMtamuni pAchA pharyA ane chevaTe e gAma ja choDI dIdhuM. AkhI maMDaLI AgaLa vadhI tyAre cha kilomITara dUra eka nAnuM relave sTezana hatuM. temaNe temAM utAro karyo. sTezanamAM beMca upara eka mAravADI yuvaka beTho hato. temanI sAthe vArtAlApa thayo. zrI jayaMtamunie ahIM hRdayano ukaLATa kADhyo. pelo yuvaka paNa khUba ja dhIrI dhAraNAvALo hato, paNa zrI jayaMtamunino ukaLATa haju zamyo na hato. je gAma choDI dIdhuM hatuM te zeThanI paNa A yuvaka sAme bharapeTa niMdA karI. badhuM sAMbhaLI lIdhA pachI pelo yuvaka bahu ja zAMtipUrvaka bolyo, "gurujI, tame je zeThanI vAta karo cho te mArA sagA mAmA che." zrI jayaMtamunine A sAMbhaLIne Azcarya to thayuM, sAthe sAthe bhANeja sAme mAmAnI niMdA karavAthI thoDI vimAsaNa paNa thaI. temaNe vAta badalAvI. "e bhAI tArA mAmA bhale rahyA. ame bhale tenI niMdA karI, paraMtu teo kharekhara dhanyavAdane pAtra che. temanI zAMti dAda mAMgI le tevI che. ame ATalA kaDavA zabdo kahyA pachI paNa tamArA mAmAzrIe jarApaNa gusso na karyo. teo mAlika hatA chatAM koI paNa prakAranA apamAnano anubhava na karyo. te zAMtipUrvaka sthitaprajJa jevA rahyA. ame to AgaMtuka sAdhu hatA. teo vipharyA hota ane kahyuM hota ke "cAla, cAla, tuM dAdAgIrI karanAro koNa cho?' to amArA mATe ghaNuM du:kharUpa thaI jAta. paraMtu mAmAnI zAMti ane samabhAva joIne dhaDo levA jevuM che. ame sAdhu hovA chatAM ATalI azAMti ane ukaLATa anubhavyo, manamAM asamAdhi thaI. jyAre te mahApuruSe sAdhune zobhe tevI samAdhi jALavI rAkhI." yuvake je khulAso karyo te dhyAnapUrvaka sAMbhaLavA jevo che : "gurujI, mArA mAmA saMtonA parama bhakta che ane sAdhuo mATe temanA gharanA daravAjA haMmeza khullA rahetA hatA. lAkha kAma paDatA mUkIne teo saMta-sevAmAM rahetA hatA. cAra divasa pahelAM eka dADhI-jaTAvALA ane bhagavAM vastradhArI sAdhubAbA temane tyAM AvyA. mAmA sAheba to sAdhune joIne ekadama DhaLI paDatA. temaNe bAbAne praNAma karIne potAnI gAdI para ja besADyA. mAmA sAdhujI mATe kesaravALuM dUdha levA gharamAM gayA. mAmA dUdha laIne AvyA tyAre sAdhu tyAM na hatA. mAmAne thayuM, are! mahAtmAjI kyAM gayA? mAmAne thayuM ke dUdha lAvatAM thoDI vAra lAgI tethI bAbAjI nArAja to nathI thayAne! mAmAe hAthamAM glAsa laI bajAramAM cAretarapha najara nAkhI, paraMtu pelA sAdhubAbA kyAMya jovAmAM na AvyA eTale teo pAchA pharI, thaDA para beThA. cAturmAsanI upalabdhi 3 447 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "thoDI vAra pachI saMdUka ughADatAM ja mAmA avAka rahI gayA. badhA rUpiyA gAyaba hatA. A vakhate gallAmAM rU. 83,000 rokaDA hatA. sAdhune khUba ja sArI taka maLI gaI ane A kahevAto Thaga sAdhu moTI rakama laI havAmAM pIgaLI gayo. mAmAne apAra duHkha thayuM. mAmAzrIne rUpiyAnuM du:kha na hatuM. paraMtu AvA mahAtmA jevA sAdhu Thaga nIkaLyA tenuM apAra duHkha hatu. sAdhu pratye temano vizvAsa halI gayo hato. ApazrI padhAryA tyAre haju ghA tAjo ja hato." mAravADI yuvake kahyuM, "Apa ja batAvo, mAmAjI zuM kare? mAmAjI tamane joIne cupacApa rahI gayA tenuM asalI kAraNa te duSTa sAdhunuM vartana hatuM. paraMtu AjathI cAra divasa pahelAM ja evI ghaTanA banI gaI ke tenAM kaDavAM phaLa Apane bhogavavAM paDyAM. vastutaH mArA mAmA devapuruSa che." te yuvake je vAta karI te khUba ja zaramAve tevI hatI ane AjanA sAdhuo mATe nAlezI bharelI hatI. Thaga sAdhunuM duHcaritra sAMbhaLIne zrI jayaMtamunine apAra du:kha thayuM. AvA zeThane je kaDavA zabdo kahyA te badala paNa temane ghaNo pazcAttApa thayo. kaDavA zabda kahevA badala temaNe bhANeja sAme kSamAyAcanA karI ane khAsa saMdeza mokalyo. temaNe kahyuM ke "tamArA mAmAne kahejo ke jarApaNa duHkha na lagADe. temane e paNa kahejo ke jaina sAdhuono vyavahAra ghaNo ja UMco hoya che. teo kadAca jaina sAdhune oLakhI zakyA na hoya to te bAbata khulAso paNa karazo." e yuvake badho saMdeza hRdayagata karyo. eTaluM ja nahIM, teNe munizrInI sevA bajAvI ane dareka rIte sAtA upajAvI. jANe ke mAmA vatI badho badalo vALI dIdho hoya tema yuvake sadyavahAra karyo. A AkhI ghaTanA khUba ja AzcaryakAraka che. tethI vizeSa dhaDo levAno che ke jarA paNa utAvaLa karyA vinA, AgaLa-pAchaLanI paristhitino thoDo tAga meLavavo joIe. bhArata-nepALanuM sImAkSetraH pUro vihAra nepALa ane bhAratavarSanA sImAkSetra upara ja hato. tethI Acho-pAtaLo khyAla Avato hato ke hajAro bhAratavAsIo nepALamAM vaselA che. virATanagaramAM ozavALa jainonAM lagabhaga traNasothI cAraso ghara hatAM. jyAre samasta mAravADI samAjanAM 2,000 jeTalAM ghara hatAM. tyAM bahu ja moTA pramANamAM mAravADI samAjanuM astitva che. tyAM temanA samAjanuM vizALa mAravADI bhavana paNa che. virATanagaramAM sthAnakavAsI jainonAM paNa dasathI bAra ghara hatAM. moTAbhAganAM ghara terApaMthI saMpradAyanI bhaktivALAM hatAM. te badhA AcArya tulasIjInA bhakta hatA. virATanagaramAM sakaLa jaina samAje zrI jayaMtamuninuM bhavya svAgata karyuM. teo terApaMthInA mahAvIra bhavanamAM UtaryA hatA. A bhavananuM nirmANa ghaNuM bhavya hatuM. virATanagaramAM traNathI cAra divasa rokAvAno kAryakrama hato, temAM eka divasa jAhera pravacana rAkhyuM hatuM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 448 Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAika dvArA samasta virATanagaramAM pravacanano joradAra pracAra karavAmAM Avyo hato. pravacana sAthe sAta vAge goThavyuM hatuM, temAM nepALanA moTA rAjakIya hoddedAra zrI rANA adhyakSasthAne hatA. munizrI pATa para padhAryA tyAre haoNla hakaDeThaTha bharAI gayelo hato. rANAsAheba paNa samayasara padhAryA. temaNe pravacanamAM ahiMsA tathA samabhAva para prakAza nAkhyo. vedAMta ane jaina dharmano zuM saMbaMdha che tenI bArIka chaNAvaTa karatAM AdhyAtmika tattvo upara prakAza pADyo. temaNe batAvyuM ke vedAMtakALa sudhImAM ahiMsAno sArA pramANamAM udaya thaI gayo hato. vedamAM yajJa ityAdi kriyAomAM hiMsA jovA maLe che, jyAre vedAMtamAM AtmatattvanuM avalaMbana laI zuddha saccidAnaMdanI upAsanA mATe je mArga apanAvyo che temAM ahiMsAnAM darzana thAya che. jaina tattvadarzana paNa saccidAnaMdanI sAdhanA upara ja avalaMbita che ane jainono mArga zuddha ahiMsAthI bharelo che. nepALamAM jaina saMtoe varSo sudhI sAdhanA karI che te vAtano paNa temaNe ullekha karyo hato. rANAne kahyuM ke nepALInI prajAe punaH jaina dharmano samAdara karI, jainono mArga prazasta ka2vo joIe. zrI jayaMtamuninuM pravacana sAMbhaLI zrI rANA bhAvavibhora thaI gayA. temaNe munizrInuM hArdika abhivAdana karyuM ane AzvAsana ApyuM ke nepALamAM ahiMsAno abhyudaya thAya temAM pUro sahayoga ApavA koziza karaze. A pravacanathI tyAM hAja2 2helA jaina bhAIone khUba ja saMtoSa thayo hato ane mAravADI bhAIo gauravano anubhava karatA hatA. virATanagara pAse zrImAna golachAjInI eka sTIlanI moTI phaeNkTarI hatI. munizrI A phaeNkTa2I jovA mATe gayA hatA. ullAsajI golachA virATanagaramAM rahetA hatA, jyAre phaeNkTarI bhAratamAM hatI. punaH bhAratamAM praveza : virATanagarathI zrI jayaMtamuni siliguDI tarapha AgaLa vadhyA. nepALanI janatA paNa khUba ja saMta bhakta che, eTale koI paNa jagyAe anAdara, abhakti ke koI kaDavA prasaMgano anubhava thato na hato. badhI ja jagyAe sevAbhakti ane AdaranAM darzana thatAM hatAM. vihAramaMDaLIe khUba ja utsAhapUrvaka yAtrA karI hatI. A yAtrAmAM bhAI mathura, gopAla paMDita, prahlAda nepALI tathA rAmavilAsano putra, ema cAra mANaso sAthe hatA. temaNe khUba ja sArI sevA bajAvI hatI. zrI jayaMtamunie bihAramAMthI nepALamAM praveza karyo hato, jyAre baMgALa pAse nepALanI vidAya levAnI hatI. sImA upara cekiMga posTa hatI. zrI jayaMtamunie cekiMga sipAhIone rikSA tapAsI levA mATe sAmethI kahyuM, paraMtu te lokoe bhaktipUrvaka praNAma karI cekiMga karavAnI nA kahI. A rIte nepALanI chellI vidAya laI munizrIe nakSalabADI pAse baMgALamAM praveza karyo. aitihAsika nakSalabADI : nakSalabADInuM nAma sAMbhaLI zrI jayaMtamuni utsuka thayA. temane nakSalabADInI caLavaLa ane cAturmAsanI upalabdhi D 449 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teno itihAsa jANavAnI icchA hatI. A nakSalabADI AkhA vizvamAM prasiddha thaI gaI che. nakSalapaMtha ke nakSalAITa lokonA abhyadayane nakSalabADI sAthe saMbaMdha che. temanA manamAM hatuM ke nakSalabADImAM evI zuM vizeSatA che ke tyAMthI nakSalavAdano udaya thayo ane teNe samasta baMgALa tathA bhAratane hacamacAvI mUkyA. Aje paNa ugravAdI loko nakSalAiTa gaNAya che. teo sAMjanA samaye nakSalabADI pahoMcyA. temano utAro tyAMnI hAIskUlamAM thayo. adhyApaka lokoe khUba Adara karyo tathA jaina sAdhu vize jANakArI meLavI. zrI jayaMtamunie ahIM eka divasa vadhAre rokAvAno nirNaya karyo. bIje divase skUlamAM sArvajanika pravacana rAkhyuM. pravacanamAM khUba ja sArI saMkhyAmAM mANasonI hAjarI hatI. pravacana ApyA pachI teo pUrA gAmamAM pharyA. nakSalabADI sAva nAnuM gAma nathI ane moTuM zahera paNa nathI. tene sAdhAraNa TAunazIpa gaNI zakAya tevuM che. nakSalabADInA mANaso khUba bhadra ane bhaktivALA che. ahIM komyunijhamano ke nakSalavAdano prabhAva paNa bahu ja ocho hato. ahIM jANavA maLyuM ke 1971nI AsapAsa tyAMnA sthAnika kheDUtoe komyuniTonA prabhAva nIce jamInadAro sAme baLavo karyo hato. kheDUtonI caLavaLane ugravAdI komyunisTono sAtha hato. e vakhate baMgALamAM komyunisTa sarakAra prathama vAra ja sattA upara AvI hatI. komyunisTonI varSothI kAmadAra ane kheDUta taraphI nIti hovAthI sarakAre A baLavAkhoro sAme koI pagalAM na lIdhAM ane caLavaLane protsAhana ApyuM. baMgALamAM komyunisTa sarakAra navI hatI eTale samagra dezanuM dhyAna tenI kAryavAhI upara hatuM. eTale jyAre A caLavaLe hiMsaka svarUpa dhAraNa karyuM ane tene sarakArano Teko hato tyAre tenA samAcAra AkhA dezamAM jhabakI gayA. A caLavaLanA netAo nakSalavAdI kahevAyA. mULa jamInadAro sAmenI mAMga hatI, paNa pachIthI kAmadAronI mAMganA hiMsaka ane ugravAdI netAo paNa nakSalavAdI tarIke oLakhAvA lAgyA. A rIte dareka ugravAdIo nakSalapaMthI tarIke prasiddha thayA. A rIte nakSalabADInuM nAma yogAnuyoga AgaLa AvI gayuM che. mULa nakSalabADImAM hAla A vAdano koI prabhAva paNa na hato. sahaja bhAve nakSalabADI vizvamAM prasiddha thaI gaI hatI. be divasano nakSalabADIno prema jItIne zrI jayaMtamuni AgaLa vadhyA. temanuM lakSya siliguDIthI dArjiliMgano sparza karI, kAliMgapoMga thaI, AsAma tarapha javAnuM hatuM. paraMtu vidhinuM vidhAna juduM haze, tethI munizrI jayaMtamuni siliguDIthI vadhAre AgaLa vadhI na zakyA. siliguDI ? baMgALanA uttara vibhAgamAM ekadama cheDe siliguDI AveluM che. siliguDImAM terApaMthI jaina sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 450 Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjanAM lagabhaga so ghara che. e vakhatanA akhila bhArata jaina mahAmaMDaLanA adhyakSa zrI pratApacaMda jaina botharA siliguDInA nivAsI hatA. zrI jayaMtamuni sAthe temano paricaya hato, tethI siliguDImAM temane tyAM UtaravAnuM thayuM. siliguDImAM temanuM cha mALanuM vizALa makAna mukhya mArkeTamAM AveluM che. te makAnano pahelo mALa sAdhu-saMtonI sevAmAM ane sAmAjika kAryamAM vaparAto hato. teo AgaMtuka atithionI bahu ja uttama prakAre sevA bajAvatA hatA. zrI pratApacaMdajI mULa terApaMthI saMpradAyanA hatA, paNa teo sAMpradAyikatAthI para, khUba ja vizALa hRdayanA vyakti hatA ane Adarza jIvana jIvatA hatA. cAre jaina samudAyanA saMmelita mahAmaMDaLanA adhyakSa thavuM ane te pada para sevA ApavI te ghaNo ja gauravano viSaya che. zrI pratApacaMdrajI A rIte bhAgyazALI gauravavaMta uccakoTinA zrAvaka hatA. siliguDImAM lagabhaga pAMca divasano vizrAma hato. dArjiliMgano niSphaLa prayAsa : - siliguDI AvyA pachI khabara maLyA ke girIzacaMdra muni ane bIjA saMto munizrInAM darzana karavA mATe kalakattA vadhAravAnA che. kalakattAnA keTalAka bhAIo A badhA samAcAra ApavA siliguDI pahoMcyA hatA. eTale zrI jayaMtamunine pharIthI kalakattA javAnA yoga UbhA thayA. A navI paristhitimAM dArjiliMga ane AsAmanI vihArayAtrA aTakI jaze tema lAgatuM hatuM. chatAM temaNe dArjiliMga sudhI javAno prayAsa karyo. dArjiliMgano Akho rasto parvatanA sIdhA caDANavALo che. tyAM sAthe rikSA cAlI zake tema na hatuM. pratApacaMdrajIe kahyuM, "huM svayaM dArjiliMganA raste gADI laIne AvIza. jo koI kAraNathI huM na AvI zakuM to paNa gADI mokalI ApIza." A uparAMta zrImatI puSpAdevI jaine paNa kahyuM hatuM ke te dArjiliMganA raste sAtha Apaze ane jIpagADI laIne Avaze. A vizvAse teo dArjiliMga tarapha AgaLa vadhyA. zarUAtamAM roDa pAko ane suMdara hato tethI be divasa sudhI to khUba jora karI rikSAvALA bhAIoe pahADamAM rikSA calAvI. tyAra pachI to rikSA koI paNa hisAbe cAlI zake tema na hatI. eka ke be kalAke paNa be kilomITara rasto kapAya tema na hato. koI kAraNasara pratApacaMdajInI ke puSpAdevI jainanI gADI na AvI. chevaTe munizrIne dArjiliMga javAno vicAra paDato mUkavo paDyo. temanI sAthenA badhA mANaso dArjiliMga javA icchatA hatA eTale munizrI tyAM eka relave sTezanamAM rokAI gayA ane sAthenA badhA mANaso TrenathI dArjiliMga cAlyA gayA. sTezanamAM be nepALI parivAra hatA. temaNe be divasa sudhI apUrva sevA bajAvI. sAthIo pAchA AvyA pachI temaNe pAchA pharavAno nirNaya karyo. rastAmAM badhA sAthIo AgaLapAchaLa thaI gayA hatA. zrI jayaMtamunie ThaMDInA kAraNe mAthA cAturmAsanI upalabdhi 451 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara eka jADI dhAbaLI vIMTelI hatI. koIe pUchyuM ke AmAM mAthA para dhAbaLI kema lagADI che? temaNe hasIne kahyuM ke barapha paDe to rakSA thAya te mATe. sAMjano samaya hato. traNathI cAra kimI. cAlavAnuM hatuM. kharekhara, AkAzamAM aMdhakAra chavAI gayo ane chAMTA paDavA lAgyA. munizrI ekalA ja hatA. thoDI vAre AkAzamAMthI karA paDavAnI zarUAta thaI. kAThiyAvADanA karA karatAM aMhIMnA karA bahu ja moTA hatA. bhAgyajoge sAme baMdha paDelI gauzALAnuM ujjaDa makAna hatuM. jo be miniTano phera paDyo hato to rAma ramI jAya tevuM hatuM. bhayaMkara garjanAo sAthe barapha paDavA lAgyo. zrI jayaMtamuni bahu ja utAvaLe e gauzALAmAM pahoMcyA. 200thI 250 grAmanA moTA baraphanA patharAo AkAzamAMthI varasavA lAgyA. sAthIoe kyAM zaraNuM lIdhuM tenI kaMI khabara na hatI. sUrya asta thavAnI taiyArImAM hato. AvA samaye AhArapANI maLavAnI saMbhAvanA kyAMthI hoya? temanI pAse thoDuM pANI hatuM. paraMtu AhAranI kalpanA karavI paNa vyartha hatI. paraMtu gauzALAnA makAnamAM pahoMcyA pachI temaNe jANyuM ke koI moTI skUlanA bAvIsa zikSako pikanika karavA mATe A ja makAnamAM AvyA hatA. aMdaranA varaMDAmAM temanI sAikalo paNa paDI hatI. teo javAnI taiyArImAM hatA. teo paNa barapha paDavAnA kAraNe ja aTakyA hatA. teonuM khAvA-pIvAnuM badhuM patI gayuM hatuM. paraMtu bhAgyajoge temanI pAse eka loTo dUdha vadheluM hatuM. be adhyApako vagara pUchyuM sAmethI AvyA ane bolyA, "bAbAjI, amArI eka samasyA che. ame badhAe dUdha pI lIdhuM che. haju paNa eka loTo dUdha vadhyuM che. kRpA karIne Apa A dUdhano svIkAra karo." zrI jayaMtamuni mATe to bhAvatuM hatuM ane vaide cIMdhyuM. Ama sUrya AthamatI vakhate acAnaka sAmethI AhArano saMyoga upasthita thatAM temane tapasvIjI mahArAjanI kRpAnAM apUrva darzana thayAM. temaNe pAtrA kholyA ane saharSa dUdha svIkArI lIdhuM. sahaja bhAve nirdoSa dUdha AhAramAM maLyuM te ArogIne zrI jayaMtamunie zikSakamaMDaLane AzIrvAda ApyA. barapha baMdha thatAM ja zikSako saDasaDATa cAlyA gayA ane A ujjaDa dharmazALAmAM aMdhakAra chavAI gayo. munizrI jayaMtamuni eka oTalA upara besI 'arihaMta zaraNuM'nA jApa karavA lAgyA. eka kalAka pachI dhIre dhIre sAthIo zodhatA zodhatA gauzALA AvI pahoMcyA ane badhA rUDA vAnA thaI gayA. AvI mArganI durghaTanAomAM kharekhara koI rakSAtmaka tattva hatuM tevo anubhava thaI rahyo hato. pharIthI siliguDI na jatAM temaNe sIdho kalakattA taraphano rasto pakaDavAnuM nakkI karyuM. Ama dArjiliMganI kSetra-sparzatA paNa lakhI na hatI. vaLatAM siliguDIthI ATha kilomITara dUra kalakattAno rasto phaMTAyo. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 452 Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 guru-ziSyanuM milana ahIMthI chaso ki.mI.no vihAra hato. bAMgalAdeza ane pazcima baMgALanI borDara para cAlavAnuM hatuM. babbe cAra-cAra kilomITaranA aMtare pUrva baMgALanAM kSetro joI zakAtAM hatAM. kisanapura, kRSNanagara, palAzInAM yuddhakSetro tathA murzIdAbAdanAM bhAMgI paDelAM rAjakIya makAno vagere aitihAsika sthaLo tathA AjimagaMja ane jiyAgaMjanAM jaina kSetronA aitihAsika maMdiro A raste AvatAM hatAM. caiitanya gaurAMga mahAprabhunI janmabhUmi, nadiyA jillA tathA navadIpanAM kSetro paNa A rastAmAM hatAM. A kSetramAM gujarAtI gharo to phakta carotaranA paTela lokonAM ja jovAmAM Ave che. teonuM bIDI-pAnanuM kAma A vistAramAM che. dhUliyAnA ane jaMgIpuramAM gujarAtI bhAIo vaselA che. siliguDIthI kalakattAno rasto lagabhaga bAMgalAdezanI sImAne samAMtara cAle che. UMcA sthaLethI bhAgIrathIne pele pAra bAMglAdezanA khetara joI zakAya che. keTalIka jagyAe nadInI vaccovaca bAMgalAdeza ane bhAratanI sImA hoya che. pariNAme baMgALanI pUrvanI sImAnAM gAmomAM lAkhonI saMkhyAmAM musalamAno vasI gayA che. bhAratano A aMtima cheDo Akho muslimapradhAna banI gayo che. A badhA muslima bhAIo temanA deza sAthe avara-javarano pUro saMbaMdha rAkhe che. tene koI pAsaporTanI jarUra rahetI nathI. AnA pariNAme keTalIka rAjakIya kSati thavAno pUro bhaya rahe che. keTalAMka gAmo to pUrepUrA musalamAna bhAIonI vastIvALAM hatAM. eTale zrI jayaMtamunine muslima gharomAM UtaravAnuM paNa banatuM hatuM. temaNe Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joyuM ke musalamAna gharomAM mAnavIya vyavahAra sAro hato ane muslimo vivekavALA ane svabhAvathI sArA hatA. paraMtu musalamAno allAtAlAne choDI koIne namaskAra karatA nathI, paraMtu 'salAma Alekuma, vAleku salAma' kahIne salAma karavAno temano rivAja che. muslima bAlikAonI bhakti H eka nAnakaDA gAmamAM eka rasaprada jANavA jevI hakIkata banI. AkhuM gAma muslima vastInuM hatuM. zrI jayaMtamuni nAnI evI skUlomAM UtaryA hatA. skUlanAM bAla-bAlikAo temane gherIne jovA mATe UbhAM hatAM. AThathI dasa varSanI be muslima nAnI chokarIo AgaLa AvI. teoe zrI jayaMtamunine aMdara padhAravA vinaMtI karI. bAlikAnI vAta sAMbhaLI teo rUmamAM gayA. bALAonA kahevAthI munizrIe bIjAM bALakone bahAra kADhyAM. rUma khAlI thayo tyAre baMne dIkarIo bolI, "vALA, dama Avo vaMvana reze." pachI banne bAlikAoe temane hindu vidhithI bhAvapUrvaka praNAma karyA ane caraNaraja lIdhI. dIkarIoe kahyuM } "bAbAjI, hama saba musalamAna haiM / hamAre gharavAle sAdhu ko namaskAra karane kI manA karate haiM." A badhAMnI sAme ame namaskAra karyA hota to gharamAM amane mAra paData. tamane joyA pachI amane namaskAra ka2vAnuM khUba ja mana thayuM hatuM. baMdhuo, A ghaTanA koI janmajanmAMtarano saMbaMdha batAve che. A jIve koI kAraNathI muslima gharamAM janma lIdho che. paraMtu enA janmajanmAMtaranA saMskAra jAgrata thayA che. bhAratanA karoDo musalamAna ghaNI peDhI pahelAM lagabhaga hiMdu hatA. A bALakonA zarIramAM haju paNa e hiMdunuM lohI jaLavAI rahyuM che. tenA kAraNe A bALakomAM namaskAranI AvI prabaLa bhAvanA jAgrata thaI hatI. nahIMtara A rIte namaskA2 ka2vA kevI rIte prerAI zake! pUrI ghaTanA keTalIka Azcaryajanaka che! ugra vihAra : siliguDI mUkyA pachI vihAra vadhAre ugra mAtrAmAM thato hato. bhavAnIpuramAM varasItapanAM pAraNAM hatAM. A varase kalakattAmAM ghaNAM varasItapa hatAM eTale zrI jayaMtamuninI nizrAmAM pAraNAMnI zrIsaMghanI bhAvanA hatI. te mATe zrIsaMghanuM bhAvabharI bhakti sAthe khUba ja dabANa hatuM. zrI jayaMtamunie chaso ki.mI.nI A lAMbI yAtrA pacIsathI sattAvIsa divasamAM paripUrNa karI hatI. rojanA vIsa ki.mI.no vihAra thato hato. mArgamAM mahAvIra jayaMtI dhUliyAmAM UjavavAmAM AvI hatI.. tyAM jainonAM ghaNAM gha2 che. badhAM ja digaMbara che ane temanuM derAsara paNa che, paraMtu zvetAMbara munio sAthe koI prakArano bhedabhAva rAkhatA nathI. badhA sukhI-saMpanna che. teoe khUba ja AdarathI temanuM sanmAna karyuM. teo dhUliyAmAM be divasa rokAyA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 454 Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanabAdanA zrAvako : vacce pharakA baMdha pAsethI roDa pAra thAya che. pharakA pAra karyA pachI bahu ja AnaMdapUrvaka yAtrA thaI rahI hatI. tyAM acAnaka eka moTI kAra AvIne zrI jayaMtamuni pAse aTakI. temAMthI dhaDAdhaDa zrAvaka-zrAvikAo bhAvapUrvaka UtarI paDyAM. zrI jayaMtamuninI kalpanA paNa na hatI ke AvA verAna sthaLamAM ApaNAM bhAI-baheno jovA maLaze. dhanabAda saMghanAM bhAI-baheno darzanArthe nIkaLyAM hatAM. teo AgalA divasathI cAre tarapha zrI jayaMtamuninI khoja karatAM hatAM. chevaTe nirAza thaI teo dhanabAda pAchAM pharI rahyAM hatAM. tyAM ekAeka munizrIne joIne teo khUba ja bhAvavibhora thaI gayA. jene zodhatA hatA te acAnaka roDa para maLI javAthI saune harSa thayo hato. acAnaka AvA bhAviko maLI javAthI zrI jayaMtamunine paNa eTalo ja harSa thato hato. sau vihAramAM sAthe cAlyA. AgaLanA nAnA gAmamAM traNathI cAra mAravADI gharo hatAM. tyAM nAnuM evuM jaina maMdira paNa hatuM. munizrIe tyAM utAro karyo ane pravacana paNa ApyuM. dhanabAdanA bhAIoe AgAmI cAturmAsa mATe prArthanA karI. teo cAturmAsanI vinaMtI laIne ja darzana karavA mATe nIkaLyA hatA. ATalI bhakti joyA pachI zrI jayaMtamunie AzvAsana ApyuM ke anukULatA haze to dhanabAdamAM cAturmAsa thaze. palAzInuM yuddhakSetra A rastAmAM AvatuM hatuM. zrI jayaMtamuni eka divasa tyAM rastAmAM rokAI gayA ane palAzInuM raNamedAna jovA gayA. palAzInA yuddhanuM varNana itihAsamAM prasiddha che. yuddhanAM keTalAMka nizAna haju paNa tyAM jovA maLe che. thoDI bhAMgI-tUTI topo paNa paDelI che. ApaNe mAnasika kalpanA karIe tyAre khyAla Ave ke A palAzInA medAnamAM keTalI bhayaMkara laDAI thaI haze. atyAre tyAM laDAInuM koI sAkSI rahyuM nathI. jUnAM jhADavAo paNa sukAIne cAlyAM gayAM che. AdikALathI mAnavajAti A badhAM yuddho jhIlatI AvI che ane temAM ghaNA nirdoSa mANaso maraNane zaraNa thAya che. laDanArAo laDe che, jyAre bhogavavuM paDe che samasta prajAne. ATalI vaijJAnika unnati hovA chatAM A rASTro laDAIne rokI zakatA nathI. temaja yuddha na thAya tevA vizva mATe kazuM karI zakyA nathI. saMsAra upara yuddhanAM vAdaLAMo roja garajatA hoya che. zrI caitanya mahAprabhunI karmabhUmiH - nadiyA jillo baMgALanA suprasiddha avatArI puruSa zrI zrI caitanya gaurAMga mahAprabhunuM jIvanakSetra che. gaMgAne banne kinAre AvelAM zAMtipura, nadiyA, rAmapura, navadvIpa ane mAyApuranAM kSetro gaurAMga mahAprabhunA saMpradAyanAM tIrthasthAno che. hajAro mANaso prativarSa A tIrthasthAnomAM Ave che. zAMtipuranI gAdI haju cAlu che. tyAMnA AcAryo tIrthasvAmI kahevAya che. guru-ziSyanuM milana 1 455 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMgALa jevA mAMsAhArI pradezamAM gaurAMga mahAprabhue ahiMsAnI Alekha jagAvI hatI ane lAkho nara-nArIone ekadama custa zAkAhArI banAvyAM hatAM. temanA mukhya traNa maMtra hatA. (1) nAme zraddhA (2) jIvadayA (3) Izvare anurAga. jIvadayA temano mukhya siddhAMta hato. gaurAMga mahAprabhunA ziSyo temane avatArI puruSa mAnI bhagavAna rUpe pUje che. "hare rAma, hare kRSNa" temanI mukhya dhUna hatI. A dhUnathI temanA bhakto kalAko sudhI bhajana-kIrtana kare che. vartamAnamAM nadiyA jillAmAM hajAro amerikA ane yuropanA mANaso "hare rAma hare kRSNa' dhUnathI raMgAyA che. temaNe vizALa AzramanuM nirmANa karyuM che. dhIre dhIre A saMsthA vizvavyApI banI gaI che. gaurAMga mahAprabhunAM A dayAmaya kSetromAM vihAra karatAM adbhuta AnaMdanI anubhUti thatI hatI. zrI jayaMtamunine lAgatuM hatuM ke jaina samAje gaurAMga prabhunA saMto sAthe sAMkaLa joDI, ahiMsA dharmano pracAra karavAnI taka UbhI karavI joIe. gaurAMga mahAprabhunuM jIvana ane temanA kaDaka AcAravicAra jaina sAdhanAne anukULa che. phAgaNa suda pUnamanA zubha dine A mahApuruSano janma thayo hato. temanI patnInuM nAma viSNapriya hatuM. baMgALanI te anupama suMdarI hatI. caitanya gaurAMganuM sAMsArika nAma nimAI hatuM. temanI lAkho-karoDonI saMpatti hatI. teo kAMcana-kAminIno sadaMtara tyAga karI uttama koTinA saMta banyA hatA. nadiyAthI AgaLa vadhatAM zrI jayaMtamuni kisanapuramAM rokAyA. tyAM jainonI sArI evI vastI che. tyAM eka jaina maMdira che. gujarAtI pATIdAro paNa che. kRSNagaranA mahAna zilpI ke. sI. pAla: kalakattA tarapha AgaLa vadhatAM bIjuM sAruM zahera kRSNanagara Ave che. kRSNanagara kalAkAronuM moTuM kendra che. vIrAyatanamAM atyAre je kalAmaMdira che temAM paNa kRSNanagaranA kalAkArano mukhya hAtha che. mahAna zilpI ke. sI. pAla kRSNanagaranA vatanI hatA. temanA putra gautama pAla paNa tevA ja moTA kalAkAra hatA. zrI jayaMtamunine temane baMgale ja UtaravAnuM thayuM. temanI zilpazALAmAM pU. tapasvI jagajIvanajI mahArAjanI mUrti jotAM zrI jayaMtamunine ghaNuM ja Azcarya thayuM. tyAre khabara paDI ke A e ja ke. sI. pAla hatA ke jemaNe tapasvI mahArAjanI mUrtinuM nirmANa karyuM hatuM. temaNe gAMdhIjI, jamazedajI TATA, amerikAnA rUjhavelTa , naheru, rAjendrabAbu ityAdi mahAnubhAvonI mUrti banAvI hatI. teo Arasa, trAMbA-pittaLa ane paththara upara zilpanuM nirmANa karatA hatA. pitA-putra bannee khUba ja utsAhapUrvaka zrI jayaMtamuninuM svAgata karyuM. bhavAnIpura kAmANI bhavananI be basamAM eka so jeTalA darzanArthIo AvI caDyA. ke. sI. pAle saune hRdayathI satkAryA. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 456 Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA AgaNe AvelA bhaktone joI te gadgada thaI gayA. temaNe rasagullA ane camacamanI mIThAIo pIrasIne saunuM bhAvabhInuM svAgata karyuM. vihAramAM vicitra anubhava : ke. sI. pAlano prema saMpAdana karI zrI jayaMtamuni kRSNAnagarathI AgaLa vadhyA. have kalakattA najIka AvI rahyuM hatuM. dhIre dhIre bhaktonA samUha-darzana karavA AvavA lAgyA hatA. have kalakattAthI ghaNA yuvako vihAramAM sAtha ApavA mATe AvI pahoMcyA hatA. temAM manasukhalAla revAzaMkara mukhya hatA. zrI narottamabhAI mAlANI ane bIjA paNa ghaNA bhAIo padayAtrAmAM joDAyA hatA. varasItapanAM pAraNAM najIka AvI rahyAM hatAM eTale rojanA 25thI 40 ki.mI. cAlavAnuM thatuM hatuM. kAmANI bhavana taraphathI svAgatanI javAbadArI zrI manasukhalAla prabhudAsa hemANI saMbhALI rahyA hatA ane saMthArA vakhate prabhudAsabhAIe bajAvelI sevAnI yAdI ApatA hatA. kalakattA saMghanA pramukha zrI bhogIbhAI khArA bhaktibhAve sevAmAM saMyukta hatA. vAtAvaraNa khUba ja maMgalamaya banI gayuM hatuM. garamInA divaso hovAthI vihArayAtrA bahu ja vahelI savAre AraMbha thatI hatI. cAre vAge sau UThIne taiyAra thaI jatA hatA. savAranA prAtaHkALe thoDuM aMdhAruM hatuM ane zrI jayaMtamuni AgaLa vadhatA hatA. evAmAM jarA ane hathiyAra sAthe lUMTamAra karanArA keTalAka badamAza yuvako ekadama AgaLa AvyA ane rastA para zrI jayaMtamunine gherI vaLyA ane pUchavA lAgyA ke "mApa H pAsa yA hai ?" badhAoe charA kADhyA ane cAretarapha Position laI UbhA rahI gayA. zrI jayaMtamunie hasatAM hasatAM kahyuM, "mitro, dama sAdhu kIra hamAre pAsa upanA zarIra upara kapaDA hai, kyA Apako kucha darakAra hai?" eka yuvaka bolyo "paisA na hai ?" "sA hote tA sama gAvuM meM caDhara nada khAte?" munizrIe sAmo savAla karyo. "yA paidrata zrI vata ra nA hai haiM?" yuvakone Azcarya thaI rahyuM hatuM. "svayaM se he haiM ki hama paitra vastra Tve haiM " munizrI sAthe ATalo vArtAlApa thatAM teo DhIlA paDyA. A vakhate eka zrAvakabhAI sAthe hatA. temanA gALamAM sonAnA cena, kAMDA upara ghaDiyALa ane bIjo thoDoghaNo sAmAna hato. zrI jayaMtamunine Dara lAgyo ke e bhAI sapATe na AvI jAya. teo roDane sAme kinAre jaI rahyA hatA. zrI jayaMtamunie pelA lUMTArA yuvakone thoDA vAtanA raMgamAM lIdhA ane mIThI vAto karI temane thoDA hasAvyA. eTalI vAramAM e bhAI kinAro pAra thaI AgaLa vadhI gayA. zrI jayaMtamunie "hAza!"no anubhava karyo. guru-ziSyanuM milana 2 457 Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMtamunie yuvakone kahyuM, "pataoN, hama sAtha meM paheMge. vadyuta acche lagate haiM. ApaLA sAtha mitte to 8mArA rastA acchA teMzA / " A badhuM sAMbhaLIne yuvakone lAgyuM ke A talamAM tela nIkaLe tema nathI. "zikAra ThIka nahIM milA" evuM babaDatA babaDatA, praNAma karIne yuvako vIkharAI gayA. temane thayuM ke A to levAnA devA paDaze. sAthe cAlavAthI to bAbAne khAvAnuM devu paDaze! sau havAmAM 2phucakara thaI gayA. munione AvA nAnAmoTA anubhavo rastAmAM thatA hoya che. kaDavA-mIThA prasaMgo UbhA thAya tyAre samabhAva, zAMti ane kunehathI kAma karavAnuM hoya che. zrI jayaMtamunie kahyuM ke, "mahAvIra svAmIne paNa badamAzoe kUvAmAM laTakAvyA hatA. ApaNA jevA paMcamakALanA sAdhunI zI visAta! AdikALathI saMtone vihAramAM pariSaha AvyA che. chatAM atyAra sudhI vihAranI gaMgA vahetI rahI che te vIrakRpAnuM phaLa che." tyArabAda varasAda zarU thayo. guru-ziSyanuM milana : kalakattAnAnI najIkanA TAunamAM zrI jayaMtamuninuM Agamana thatAM kalakattAthI seMkaDo naranArI AvavA lAgyAM. e bAjumAM Ara. ke. avalANInuM kArakhAnuM hatuM. samagra avalANI parivAra sukhI-saMpanna che ane saMtonI sevAmAM khUba ja kALajIpUrvaka bhakti rAkhanAra ane dharmaupAsanA karanAra parivAra che. avalANI parivAramAM dharmano raMga ghaNo ja ghATo che. prANaparivAra pratye to teo khUba ja UMDA lAgaNI dharAve che. zrI jayaMtamunine dAdAjInA bagIce thaI sIdhuM bhavAnIpura javAnuM hatuM. sattAvIsa naMbara zrIsaMghano zrI jayaMtamunine sIdhA moTA upAzraye laI javAno hato Agraha hato, jyAre varasItapano mukhya utsava kAmANI bhavanamAM hato. sau kAryakartAoe maLIne prathama kAmANI bhavanamAM praveza ka2vAnuM nakkI karyuM. kAmANI bhavananA sabhyo zrI nagInabhAI, choTubhAI vagere kALajIpUrvaka badhI vyavasthA karI rahyA hatA. temAM zrI manasukhabhAI hemANI mokhare hatA. Aje nepALayAtrA sukharUpa samApta thatAM ane punaH samAdhipUrvaka kalakattA pahoMcI javA mATe 1008 zrI zrI tapasvIjI jagajIvana mahArAjAnI kRpAnAM sAkSAta darzana thatAM hatAM. zrI girIzacaMdra muni zrI jayaMtamuninA ziSya tarIke kalakattAmAM dIkSita thayA hatA. gujarAtamAM ane khAsa karIne goMDala saMpradAyamAM ucca koTinA eka sArA saMtanI jarUra hatI. tethI pUjya tapasvI mahArAjanI hAjarImAM, temanA AzIrvAda laI, thoDAM varSa abhyAsa karyA pachI zrI girIzacaMdra mahArAja kAThiyAvADa ane gujarAtamAM padhArI gayA hatA. temaNe muMbaI tathA saurASTramAM dharmano dhvaja pharakAvyo hato. Aje temane vidAya lIdhAne bAvIsa-bAvIsa varasanAM vahANAM thaI gayAM hatAM. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 2 458 Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru-ziSya vacce avAranavAra patrothI saMdezanI levaDa-devaDa thatI hatI, paraMtu sAkSAta milanane bAvIsa varasano aMtarAya Ubho thayo hato. girIzacaMdra mahArAja muMbaIthI kalakattA AvavA mATe vihAra karI cUkyA hatA. jema jema kalakattA najIka AvatuM jatuM hatuM tema tema guru-ziSyanuM milana paNa najIka AvatuM hatuM. kalakattAnA yuvakomAM ane samagra samAjamAM A milana mATeno apUrva utsAha hato. kalakattAmAM girIzacaMdra mahArAjanI je bhavya dIkSA thaI hatI teno namUno maLavo muzkela che. kalakattAnI janatAne 27 varasa pachI paNa girIzacaMdra mahArAjanI e bhavya dIkSAnuM smaraNa tAjuM hatuM. kalakattA sthAnakavAsI jaina saMghanA eka lADIlA saMta tarIke zrI girIzacaMdra mahArAjanuM svAgata karavA mATe sau talapApaDa hatA. saunA manamAM guru ziSyanA milananI UMDI AturatA hatI. zrI jayaMtamuni bhavAnIpurano badho kAryakrama saMpAdana thayA pachI ra7 naMbara, poloka sTrITamAM padhArI gayA hatA. girIzacaMdra mahArAjanA Agamana mATe galIe galIe toraNa baMdhAyAM hatAM. jaina yuvaka samitinA sabhyoe moTAM posTa2 chapAvI cAre tarapha lagAvyAM hatAM. zubhAgamana mATe geTa UbhA karavAmAM AvyA hatA. yuvaka samitie poloka sTrITa ane 27 naMbaranA jaina bhavanane zaNagAryA hatAM. zrI girIzamuni hAvarA brija pAra karIne kalakattA nagarImAM pravezyA. jyAre temaNe kalakattAmAM padArpaNa karyuM tyAre hajAronI saMkhyAmAM jaina samAja UbharAyo hato. vAjategAjate, bhagavAna mahAvIranA jayanAda sAthe zrI girIzacaMdra munie jyAre jaina upAzrayamAM paga mUkyo ane gurudevane bheTI paDyA tyAre samagra jaina saMghanAM bhAI-bahenonI AMkho bhaktithI bhIMjANI hatI. guru-ziSyanuM milana 1 459 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 peTaravArano mahAna sevAyajJa je utsAha ane utsavanA bhAva sAthe jaina samAjanA bhAI-baheno poloka sTrITanA upAzrayamAM UbharAI rahyAM hatAM tenAthI vizeSa thanaganATathI guru-ziSyanA hRdayamAM prema UbharAI rahyo hato. bAvIsa varSanA lAMbA gALA pachI pitA-putranuM milana thatuM hoya tyAre jevA lAgaNIonAM ghoDApUra UchaLatAM hoya che tevAM ja lAgaNIonA baMdha ahIM paNa tUTI gayA hatA. lAgaNInI nadI be kAMThe vahI rahI hatI. janasamudAya paNa guru- ziSyanI sAthe lAgaNImAM vahI rahyo hato. kalakattA saMghanA bhAIonA hRdayapaTamAM haju paNa sattAvIsa varSa pahelAMnI harSa ane ullAsabharI dIkSAnI yAda eTalI ja tAjI hatI. temaNe zrI jayaMtamunine A cAturmAsano lAbha kalakattAne ApavA vinaMtI karI. temaNe potAnA nivedanamAM e paNa bhAra mUkyo ke munizrInA ane girIzamuninA eka sAthe cAturmAsano lAbha kalakattAne pharI kyAre maLaze? zrI jayaMtamunijI dhanabAdanA saMghane pharakA pAse vacana ApI cUkyA hatA eTale kalakattAmAM cAturmAsano koI avakAza hato nahIM. te uparAMta AMtarika rIte paNa temanI moTA zaheramAM sthiratA karavAnI koI ruci hatI nahIM. be varSa pahelAM koyala nadImAM AvelA pUramAM elacaMpAno Azrama taNAI gayA pachI temanI mAnavasevAnI pravRttio khoTavAI gaI hatI. badhI ja goThavaNa navesarathI karavAnI hatI. nadInA pUranI sAthe kAryakramo paNa vIkharAI gayA hatA. vicArone spaSTa dizA maLe ane navA kAryakramane amalamAM mUkI zakAya te mATe mana ekAta jhaMkhatuM hatuM. eTalA mATe ja Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMtamuni koyala nadInA pUra pachI kalakattAthI sIdhA lUgu pahADamAM ekAMtasAdhanA karavA cAlyA gayA hatA. tyAM paNa AMtarasphuraNA ekAMta tarapha ja dorI rahI hatI. eTale munizrI lUgu pahADathI himAlayanI godamAM nepAla tarapha vihAra karI gayA hatA. temane choTA nAgapurano AdivAsI vistAra pharIthI kheMcI rahyo hato. belacaMpAmAM netrayajJanI je gaMgA vahetI thaI hatI teno pravAha cAlu rAkhavo hato. zrI jayaMtamunine pharIthI belacaMpA javAnA bhAva hatA. temane choTA nAgapuramAM pharI pravRtti zarU karavA mATe kalakattA karatAM dhanabAda vadhAre yogya sthaLa lAgatuM hatuM. zrI jayaMtamunie 1980nuM cAturmAsa girIzamuni sAthe dhanabAdamAM karyuM. tyAM gulAbabAI mahAsatIjI ThANA 3no sAtha maLyo. munizrIe sarvaprathama choTA nAgapuramAM netrayajJathI zarUAta karI. e samaye haju jhArakhaMDanuM svataMtra astitva thayuM na hatuM. te haju paNa bihAranA choTA nAgapura tarIke oLakhAtuM hatuM. joke svataMtra jhArakhaMDanI mAMga zarU thaI gaI hatI. AdivAsI vistAromAM pharIthI 'AI kaeNmpa' thavA lAgyA. rAmagaDhanA rAjubhAI jainano ghaNo ja sahayoga maLato hato. chatAM A pramANe chUTaka AI kaeNmpamAM ghaNI truTio ane kaThaNAIo hatI. be kaeNmpanI vacce ghaNo samaya Apavo paDato hato. AyojanamAM paNa vadhu mahenata ane kharca thatAM hatAM. sAmAnanI heravaNI paNa karavI paDatI hatI. tethI paNa moTI samasyA upakaraNone sAcavavAnI hatI. belacaMpAmAM vidyA-keLavaNI ane Arogyane lagatI pravRttio sArI rIte goThavAI gaI hatI, je koI kAyamI sthaLa vagara saMbhava na hatI. A badhAM kAraNothI zrI jayaMtamuni have koI kAyamI sthaLa maLI jAya tevuM icchatA hatA. zrI jayaMtamunine hiMdu vizva pariSada, vanavAsI pariSada ane vidyAbhAratI saMsthAo sAthe sAro paricaya ane premasaMbaMdha hato. temano Agraha hato ke munizrI AdivAsI vistAramAM potAnI pravRttine kendrita kare. zrImatI puSpAdevI jaina ane cAsa-bokAronA prANalAlabhAI mahetA vagereno paNa evo ja abhiprAya hato ke AdivAsIonA pahADI pradezamAM kAyamI kendra sthApavuM. AdivAsI vistAramAM sAdhana ane sagavaDatA ochAM che ane madadanI vadhAre jarU2ta che. A badhA muddAone dhyAnamAM rAkhIne munizrIe cAsa (bokAro) ane rAmagaDhanI vaccenA vistAramAM yogya sthaLa zodhavuM zarU karyuM. rAmagaDha pAse golA nAmanuM gAma che. jo tenI AsapAsa koI sthaLa maLe to tene pasaMdagI ApavI tema nakkI karyuM. golAthI AdivAsIonA aMdaranA gAma sAthe sahelAIthI saMparka thaI zake tema hatuM. temaja golAthI rAMcI ane bokAro baMne samAna dUra hovAthI vyavasthA, prabaMdha ane saMcAlanamAM paNa anukULatA rahe. A badhI vicAraNAne aMte beramonA utsAhI kAryakartA rAjubhAI (harIzabhAI) dozIne kSetranI badhI tapAsanuM kAma soMpyuM. peTarabArano mahAna sevAyajJa D 461 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjubhAI golAthI peTa2bAra gayA hatA. peTa2bAramAM thoDA mAravADI ozavALa digaMbara bhAIonAM ghara che. temanI sAthe vAtacIta thatAM temaNe ghaNo ja utsAha batAvyo. jo koI jaina muni peTarabAramAM AMkhanI haoNspiTala zarU kare to temanA taraphathI pUro sahayoga ApavAnI temaNe tatparatA batAvI. temaNe aMdaroaMdara A viSayamAM carcA-vicAraNA paNa karI. peTarabAra jevAM nAnAM sthaLe koI jaina sAdhunA nimittathI jaina saMsthAno abhyudaya thAya tevo temaNe kyAreya paNa vicAra karyo na hato. e vakhate zrI jayaMtamuni lUgu pahADa pAse sADama gAmamAM birAjamAna hatA. peTarabArathI zrI phUlacaMda jaina, zrI sAgaramala jaina, zrI jJAnacaMdajI jaina, zikharacaMda jaina, nAgarabAbu vagere bhAIo munijIne maLavA sADama pahoMcyA. temanI bhakti ane utsAha joIne munizrIne paNa peTarabAranuM nirIkSaNa karavAnuM yogya lAgyuM. peTarabAranA bhAIono utsAha kAyama TakI rahe te jarUranuM hatuM. prAraMbhika ubharo zamI gayA pachI yojanAo khoraMbhe caDI javAno bhaya hoya che. munizrIe sarva prathama peTa2bAramAM eka AI kaeNmpanuM Ayojana karyuM. tyAMnA yuvakoe ghaNA ja utsAha sAthe kaeNmpamAM kAma karyuM. temanI sevAthI munizrIne paNa saMtoSa thayo. A rIte peTarabAramAM kAyamI kendranI zakyatAo UjaLI thaI. peTarabAranA ajaina mAravADI zrI rAmacaMdra agravAla AI kaeNmpathI ghaNA ja prabhAvita thayA. temanI pAse peTa2bAramAM tenughATa roDa upara jamIna hatI te haoNspiTala mATe tatkAla arpaNa karI. jarUra paDe to vadhArAnI sahAyanI paNa khAtarI ApI. A rIte peTa2bAramAM zubha zarUAta thaI. zrI jayaMtamuninA prayAsa ane preraNAthI tyAMnA sthAnika AdivAsI parivAranA dhanIrAma vediyAnA putroe paNa jamIna dAnamAM ApI. channurAma mahatoe vadhArAnI jamIna kharIdavAmAM, jamInanI AMkaNI ane noMdhaNI vageremAM ghaNI madada karI. prAraMbhika aupacArikatA pUrI thayA bAda hajArIbAga jillAnA kamiznara zrI abhimanyu siMgane hAthe zilAnyAsa vidhi saMpanna karI. zrI abhimanyu siMga ghaNA ja udAra dilanA adhikArI hatA ane sahayoga ApavAmAM tatpara hatA. te ja rIte rAMcInA prasiddha ArkiTekTa zrI caDhAe niHzulka bhAve nakazA banAvIne pAsa karAvyA. zrI jayaMtamunie 1981 ane 1982nA cAturmAsa peTarabAramAM karyAM ane AMkhanI haoNspiTalano saMgIna pAyo nAkhyo. tene 'pUjya tapasvI jagajIvanajI mahArAja cakSu cikitsAlaya' nAma ApyuM. adyatana sAdhano ane kuzaLa DaoNkTaronI madadathI AMkhanI haoNspiTala AsapAsanAM gAmaDAMo mATe AzIrvAdarUpa banI che. have peTa2bAranA kAme jhaDapa pakaDI. zrImatI puSpAdevI jaine badho ja prAraMbhika kharca upADI sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka I 462 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasvI zrI jagajIvanajI mahArAja cakSu cikitsAlaya, peTarabAranuM tapovana Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HTTTTTTT grAmINa janatA mATe saMpa, suleha ane samAdhAnanuM triveNI sUtra PUJYA TAPASWI SRI JAGJEEVANJEE MAHARAJ CHAKCHU.CHIKITSALAYA, PETARBAR BOKRRD DONATED BY NAVNAT VANIK ASSOCIATION U.K. THROUGH ASIAN FOUNDATION FOR HELP sevAno daDha saMkalpa Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VISION the eye CHARITABLE TRUST VENUE: M-IO FREE CAMP EYE SPONSORED BY VISION CHARITABLE TRUST LONDON, UK. PETARBAR BOARD DISTRICT JHARKHAND ATE:%2002 UMDA aMdhArethI parama teje tuM laI jA. Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ W paMguM laMghayate girim uttama upacAranA upakaraNa Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAmINane gaudAna : zAkAhArI jIvanano sathavAro Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ silvara jyuvelI pU. tapasvI zrI jagajIvana ra mahArAja cakSu ciki viramAra, kAma zamunijI mahArAja munijI Extn vijana pUjya tapasvIjI jagajIvanajI mahArAja cakSu cikitsAlaya, peTarabAranA rajatajayaMti upalakSe vividha prakAzananA vimocana prasaMge zrI jayavaMtabhAi ghelANI, zrI praviNabhAi pArekha, zrI guNavaMtabhAi baravALiyA vagere zramaNa-zramaNIone sathavAre (pU. sAdhvI darzanAbAi, pU. sAdhvI svAtibAi, pU. suzAMta muni ane pU. girIzamuni). Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIlalita maMDaLanA zrAvikA baheno : zrImatI maMjulAbahena ghelANI, zrImatI kaMcanabahena zAha, zrImatI lIlAvatIbahena dozI vagere Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgharSa ane samarpaNanI kathAne akSaradeha (harSada dozI sAthe vicAra-vinimaya) Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levAnuM vacana ApyuM. bokArothI prANalAlabhAI mahetA tana, mana ane dhanathI haoNspiTala UbhI karavAnA kAmamAM joDAI gayA. jamazedapura nivAsI zrI praphulabhAI kAmANI darzanArthe AvyA hatA. peTa2bAranI yojanA temane pasaMda AvI ane sArI evI dAnarAzi arpaNa karI. bokAronA zrI pravINabhAI ghelANI ane kalakattAnA zrI chabIlabhAI zAha ane parivAre paNa noMdhanIya sahayoga Apyo. pUjya tapasvIjI mahArAjanI smRtimAM "pUjya tapasvI jagajIvanajI mahArAja sAheba TrasTa'nI sthApanA karI. temanI kRpAthI badhA ja saMyogo anukULa thatA gayA ane saMsthAe virATa pragati karI che. A lAMbA gALAmAM pUrva bhAratanAM temaja bhAratanAM anya sthaLoethI ane videzanA udAra bhAI-bahenonA sahayogathI mAnavasevAnI pravRttiomAM vadhAro thayo che. zrI vinayacaMdra chabIlabhAI zAha taraphathI vikkI dhyAna kakSanA nirmANamAM sAruM yogadAna maLyuM che. bokAronA zrI dharmendra jaina uttama sevA karI rahyA che. temanA pitAzrIe 50 varSa pahelAM koDa2mA-jhUmarI tilaiyAmAM snehasaMbaMdha sthApyo hato te traNa peDhIe jALavI rAkhyo che ane utkRSTa bhAve mAnavasevAnAM kAryomAM sahayoga Ape che. beramonA rAjubhAIno sAtha peTa2bAranI sthApanAthI ja maLato rahyo che. pUjya darzanAbAI ane svAtibAI mahAsatIjIo chellAM ghaNAM varSothI peTa2bA2mAM sevA ApI rahyAM che. temaNe haoNspiTalanI aneka javAbadArIo saMbhALI lIdhI che ane zrI jayaMtamunine bIjI mAnavasevAnI pravRttiomAM satata madadarUpa thAya che. baMne mahAsatIjIonI upasthitithI svAdhyAya ane prArthanAmAM paNa madada maLe che. zrI jayaMtamuninA mArgadarzana nIce teo pUrva bhAratanAM aneka kSetromAM dharmalAbha Ape che. sAdhanothI susajja hovAthI haoNspiTalamAM AI baeNMka, daMta-cikitsA, janarala ceka apa, I. ena TI. sA2vA2 vagere sucArurUpe cAle che. vikalAMgone TrAisikalanuM vitaraNa, bAla bhojana, anna ane vastra-vitaraNa vagere anya niyamita pravRttio che. gAmaDAnA mANasone rojI-roTI maLe ane svAvalaMbI bane te mATe godAnanI yojanA ghaNI saphaLa thaI che. A yojanA aMtargata garIba parivArane eka sArI dUjhatI gAya dAnamAM ApavAmAM Ave che. gopAlanathI temane Avaka thAya che ane pagabhara thAya che. je parivArane gaudAna karavAmAM Ave che teNe mAMsAhAra choDI zAkAhAra svIkAravo pharajiyAta che. gAya maLatA temanI AvakamAM vadhAro thAya che ane te parivAra sahelAIthI zAkAhAra apanAvI zake che. zrI jayaMtamuninA mArgadarzana nIce saMsthAe Aja garva ane saMtoSa sAthe 25 varSa pUrAM karyAM che. saMpa, suleha ane samAdhAna : zrI jayaMtamunie peTarabArane keMdramAM rAkhI AdivAsIonA utthAnanAM kAryone vega Apyo. peTarabArano mahAna sevAyajJa Z 463 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have dUra gAmaDAMomAM AI kempa karavAnI jarUra na rahI. munizrI varSamAM be vAra AsapAsanAM gAmaDAMomAM padavihAra karIne vicaraNa kare che. munizrI Aja paNa padavihArane ghaNuM mahattva Ape che, pagapALA vihArathI gAmaDAnA mANaso upara sAro prabhAva paDe che. temanI sAthe vadhu najIkathI paricaya thAya che, temanI samasyAo ane prazno samajI zakAya che ane temane sAcuM mArgadarzana paNa ApI zakAya che. zAkAhAra, nazAbaMdhI, zikSA ane keLavaNIno amala gAmaDAnI prajA sAthe sIdho saMparka hoya to ja karI zakAya che. grAmINa janatA upara bhASaNanI koI asara thatI nathI. zrI jayaMtamuni temanA bahoLA anubhavathI e nirNaya upara AvyA hatA ke je prajA ke samAja jeTalA pramANamAM garIba ane abhaNa, teTalA pramANamAM temanAmAM jhaghaDA ane kaMkAsa vadhu jovA maLe che. AdivAsIomAM aMdaroaMdaranA kleza, dArUnI lata ane ALasa moTAM dUSaNa hatAM. temanI Arthika sthiti nabaLI hatI, bhaNatara barAbara na hatuM ane vikAsa mATe koI nakkara dizA hatI nahIM. eTale munizrIe AdivAsIo mATe svAthyanI sagavaDa, zikSA-keLavaNI ane sAmAjika jAgRtino tri-taraphI vyuha amalamAM mUkyo. AMkha vagarano aMdha mANasa jema gothAM khAya che tema prajJAthI aMdha mANasa paNa saMsAramAM gothAM khAya che. eTale carmacakSu jeTalA upayogI che teTalA ja prajJAcakSu Avazyaka che. eTale AMkhanI haoNspiTalanI sAthe sAthe munizrIe AdivAsIonAM zikSaNa ane sAmAjika mArgadarzana mATe prayAso karyA. netrajyotinI sAthe jJAnajyotinA kAryakramane vega ApavA mATe temaNe peTarabAramAM ja "zrI jagajIvanajI mahArAja jyoti zizu vidyAmaMdiranI sthApanA karI. ahIM ka00 vidyArthIone bhAratIya paraMparA jALavIne Adhunika zikSaNa ApavAmAM Ave che. uttama zikSaNa, uttama zikSaka ane uttama saMskAra maLe te mATe zALAno vahIvaTa vidyAbhAratI'ne soMpyo che. bokAro ane rAjagiramAM paNa Adhunika zALAonuM nirmANa karyuM che. AsapAsanAM aneka gAmaDAMomAM 'ekala' skUlane madada kare che. ekala skUla sarakArI madada vagara UbhI karavAmAM AvI che. je gAmamAM eka paNa bhaNelI vyakti hoya tene gAmanAM bALakone bhaNAvavA mATe protsAhana ApavAmAM Ave che. te potAnA vyavasAyamAMthI samaya kADhIne bALakone abhyAsa karAve che. tene thoDuM mahenatANuM paNa ApavAmAM Ave che. A rIte je bALako taddana abhaNa rahevAnAM hatAM tene thoDuM prAthamika zikSaNa maLe che. eka ja zikSaka hovAthI te ekala skUla kahevAya che. sarakArI kahevAtI zALAo karatAM A ekala skUlanuM pariNAma vadhAre sAruM Ave che. gAmaDAMo sAthenA temanAM saMparkane kAraNe munizrI AdivAsIomAM ghaNA AdaraNIya che. AsapAsanA 150 kilomITaramAM teo darekanA pUjanIya che. sAcI salAha ane niSpakSa valaNane sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 464 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe AdivAsIone temanA upara vizvAsa che ane potAnI samasyAonA ukela mATe temanI pAse salAha levA jAya che. munizrIe AdivAsIomAM saMpa, suleha ane samAdhAnanA triveNI sUtrathI sadbhAvanuM vAtAvaraNa sarjya che. zrI jayaMtamunine temanI keLavaNI ane AMkhanI haoNspiTalane kAraNe temanA bhakto gurudeva ane "netra jyotipradAtA" kahIne sanmAna Ape che. paNa AsapAsanA lAkho AdivAsIo to temane "bAbA" kahIne ja Adara Ape che. peTarabArano mahAna sevAyajJa 3 465 Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 sArthaka jIvananI surabhi mArca 2005mAM "pUjya tapasvI jagajIvanajI mahArAja cakSu cikitsAlaya'nI rajata jayaMtI UjavI hatI. sAvarakuMDalAthI vihAra karyAne pa8 varSano pralaMba kALa vItI gayo che. munizrI 63 varSathI jaina zramaNa sAdhujIvanamAM ratnatrayInI ArAdhanA karI rahyA che. temaNe aDadhI sadIthI paNa vadhu samaya AdivAsIonI vacce vitAvyo che. temaNe aneka kSetramAM pahela karI che. 1948mAM saurASTranI dharatIne namana karIne kAzI tarapha vihAra karyo e krAMtikArI nirNaya hato. koI jaina sAdhu gujarAta-saurASTramAMthI kAzI sudhI abhyAsa karavA gayA hoya tevuM koIne yAda nathI. jaina sAdhunI AcArasaMhitAnuM pUruM pAlana karIne mAnavasevAnA kArya karanAra teo pahelA jaina sAdhu che. temaNe pahela karyA pachI aneka sAdhu-saMto sAmAjika kAryamAM rasa laI rahyA che. chatAM sakriya rIte sevAmAM parovAyelA jaina sAdhuonI saMkhyA Aje paNa ghaNI ochI che. temaNe jaina darzananI sAthe vaidika ane bauddha darzanano UMDo abhyAsa karyo che. sAthesAthe temanA ciMtananI dhArA paNa akhaMDa vahetI rahI che. temanA alpa saMparkamAM AvanArane paNa temanA agAdha jJAna ane maulika ciMtanano paricaya maLI jAya che. munizrI kahe che ke, "sevAnI bhAvanA e jJAnarUpI vRkSanuM phaLa che. jJAna jyAre paripakva thAya che tyAre te cAritramAM pariName che. cAritra svakeMdrI maTIne vyApaka svarUpa dhAraNa kare che tyAre te sevArUpe pragaTe che. sevA e koI bAhya AcAra nathI paNa karuNAmAMthI ubhavatI AMtaraskUraNA che." Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanA yuvAno mATe munizrIno khAsa saMdeza che. teo vadhune vadhu saMkhyAmAM mAnavasevAnAM kAryomAM joDAya evI temanI bhAvanA che. ApaNe tyAM dAnanI paraMparA che, paraMtu sakriya rIte sevAmAM joDAvAnI paraMparA ApaNe haju sthApI nathI. 40 varSa pahelAMnuM dRzya haju temanI AMkho sAme taravare che. potAnuM ghara, ArAma ane sukha-sagavaDatA choDI, sAmethI agavaDatA veThI, khristIbAI ekalI jaMgalamAM nIkaLI paDI hatI e dazya teo bhUlI nathI zakatA. ApaNA samAjanA yuvako jyAre A rIte nIkaLI paDaze tyAre ja bhAratIya saMskRti ane paraMparA surakSita raheze. zrI jayaMtamuni daDhatAthI mAne che ke jJAna e dIpakanI jyota che. sevA ane samarpaNanA divela vagara jJAnano dIpaka garIbanA jIvanane ujAgara na karI zake. cakSuhIna ane jJAnahIna ema bannenAM jIvanamAM prakAza pAtharavo e temanA jIvanano hetu che. teo mAne che ke tyAgI jIvana uttama che. paraMtu jyAM sudhI temAM mAnavasevAnuM mizana na joDAya tyAM sudhI te vyaktigata sAdhanA banI rahe che. sAmAjika dRSTie janatAne je phaLa maLavuM joIe tenAthI teo vaMcita rahI jAya che. prakRtimAM dareka padArtha potAnA guNono prasAra kare che. pANI zItaLatA Ape che. vRkSa phaLa ApIne jIvana sArthaka kare che. phUla sugaMdha phelAve che. vyakti nispRhI banIne tyAgI jIvana svIkAryA pachI dIna-du:khIonAM kaSTane dhyAnamAM na le to tenuM tyAgI jIvana baMdha khajAnA jevuM che. tenI sugaMdha phelAtI nathI. zrI jayaMtamuni dara varSe cAturmAsanA AraMbhamAM ane aMte gAmaDAMomAM padayAtrA kare che. grAmINa kSetromAM vihAra karavAthI tyAMnI paristhitinuM sAcuM jJAna maLe che. temaNe je sevA karI che tenI zubha pratikriyA grAmINa janatAnA samAgamamAM joI zakAya che. teo kahe che ke, "Ama janatAnA hRdayamAM jyAre bhaktino Ubharo udbhavato dekhAya che tyAre jIvananI sArthakatA jaNAya che. A jIvananI surabhi khUNe khUNe vyApta thaI rahI che. A surabhi eTale tyAgI jIvanano ane janatAno saMtoSa. gharano tyAga karyo che te vyaktigata sAdhanA uparAMta koI bIjA ja alaukika AnaMdano anubhava levA mATe. A AnaMda eTale saMta tulasIdAsanA zabdomAM "sIyArAmamaya saba jaga jAnI'. samagra naranArIomAM sIyArAmanAM darzana karavA ane temane zAMti upajAvavI te tyAgI jIvananuM sArthakya che. jaina bhASAmAM kahIe to "prANI mAtramAM arihaMtanAM darzana karavAM te ja samyaga darzana che.' zrImad rAjacaMdra paNa e ja kahyuM che, "sarvAtmamAM samadaoNSTi gho." e ja jJAnI ane tyAgI jIvananI saurabha che. paraMtu A vacano bolIne aTakI javA mAtrathI jIvana sArthaka thatuM nathI. jyAM sudhI A paMktione caritArtha na karavAmAM Ave tyA sudhI e paMktionI saurabha maLatI nathI. sArthaka jIvananI eka mAtra saurabha che ke samAjamAM, janajanamAM, ghaTaghaTamAM prabhutAno prakAza thAya ane te svayaM jarUrI sevA meLave ane anyanI sevA kare." sArthaka jIvananI surabhi 467 Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayaMtamuninI kathA phakta temanA jIvananI kathA nathI. phakta koI saMgharSanI kathA nathI. A kathA eka jaina sAdhue potAnA tyAga ane samarpaNathI racelA navA itihAsanuM sarjana che. ApaNA badhAnI gauravagAthA che. zrI jayaMtamunie ApaNI saMskRti ane paraMparAnA prANa dhabakatA rAkhyA che. temaNe saMskAranuM siMcana karyuM che. temaNe aneka pariSaha ane muzkelIono sAmano karIne potAnI keDI potAnA hAthe ja kaMDArI che. AvatI peDhI mATe temaNe rasto saraLa karI Apyo che. temaNe cIMdhyA rAha upara cAlIne jIvananA paDakArane svIkAravo e ja ApaNI temanA pratyenA prema ane AdaranI nizAnI che. temaNe potAnA jIvanamAM mAnavatAnAM je phUla khIlavyAM che tenI saurabha daze dizAomAM prasare ane jaina zAsanano dhvaja sadA UMco pharakato rahe e ja abhyarthanA che. parama dArzanika zrI jayaMtamuninA jIvanamAM jJAna, darzana ane cAritrano trIveNI strota samyakarUpe pravAhita che. A strota zatazata varSa sudhI bhaktonA bhAvane bhIMjavato rahe, gharagharamAM saMskAranuM siMcana karato rahe ane janajananA hRdayamAM karuNAnI dhArA chalakavato rahe e ja zAsanadevane prArthanA che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 468 Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D 0 ] S T U M T U U che pariziSTa 1 che pU. zrI jayaMtamuninI amRtavANI pustakanAM uttama pAtro paNa vAstavika jIvana dhAraNa karI dharA para janme che. evI koI virala ja mAtA hoya je putrane tyAganA paMthe vALe. kema jANe gurudevanA mAnavasevAnA mizanano A prathama pAyo hoya ane tenA pahelA pAThano yoga hoya! temanA hRdayamAM aMkita thaI gayuM ke "mAnavasevA mahAna dharma che." sArA akSaro paNa svacchatAno uttama namUno che. bALapaNathI ja suMdara akSaro pratye dhyAna apAya te mA-bApanI ane zikSakonI moTI pharaja che. puNyazALI AtmAone acAnaka paNa hitakara vastuno yoga thaI jAya che. pazane sArI rIte pAlana karavAmAM Ave ane teno prema keLavavAmAM Ave to samaya para tenI apAra zaktinAM darzana thAya che. sarva prANI ane bhUtomAM Izvarano nivAsa che tevo anubhava thayo. vidhinI vicitratAmAM keTalA vismaya rahelA che ! kharekhara, vahemanuM koI osaDa nathI. vahemanuM pariNAma haMmeza karuNatAbharI durgati hoya che. vyAyAma ane bhojana e baMne zarIranA khorAka che. samaDI eka moTo upadeza ApI gaI. asAvadhAna rahevuM te pramAda dazA che ane tenAthI jIva du:khI thAya che. paDIkuM javAmAM samaDI karatAM asAvadhAnI vadhAre kAraNabhUta hatI. eTalA mATe jaina zAstrakAro kahe che ke pratipakSanA doSa karatAM AdhyAtmika doSo vadhAre kAraNabhUta hoya che. manuSyanA badhA saMkalpo siddha thatA nathI. karmasaMyoga paNa potAnuM kAma kare che. vidhinA vidhAna upara pagaluM mUkI zakAtuM nathI. manuSya pote potAnA mAsTara banavuM joIe. svayaM mana upara kAbU meLavavA mATe manane paNa daMDa Apavo joIe. manuSya bIjAno nyAya karavA taiyAra thaI jAya che, paraMtu pote potAno nyAya karato nathI. amIro karatAM garIbanI saMskRti ghaNI ja UMcI che. manuSyanI icchA jarA paNa kAma AvatI nathI. prakRtinAM paribaLa AkhuM cakra calAve che. manuSya eka nimitta mAtra che. "sevAdharmaparamagahano yogInAmapyagamaya" arthAt sevAdharma ghaNo ja gahana che. yogIo yogasAdhanA karI zake che, tyAga karI zake che, tapasyA karI zake che, paraMtu dInadu:khiyAonI sevAmAM rokAIne tenI pUrI mAvajata karavI te yogIo mATe paNa kaThaNa che. kharuM pUcho to sevA e ja dharmano sAra che. sevAnI saritAmAM snAna karI manuSya dhanya banI jAya che. guruone gamyuM te mAnya. A siddhAMtane Acaravo te hitAvaha che. upAdAnamAM jIvanAM zubhAzubha kAryo ane yoga-saMyoga hoya che. evI mAtA virala hoya che ke jeNe sAme cAlIne putrane tyAgapaMthe vaLAvyA hoya ane hRdayanA AzIrvAda ApyA hoya. pariziSTa 1 B 469 0 0 0 0 0 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C D E - - - u - - m A savaLI dRSTinI vAta amane AkhI jiMdagI yAda rahI che. A dRSTi apanAvavAthI khoTA vivAdothI ane naThArI paMcAtothI bacI zakAya che. premasUtra sthApI zakAya che. amArI samagra jIvanadhArAmAM A siddhAMta jALavavA mATe pUro prayAsa karyo che, jenAM khUba ja sArAM pariNAma AvyAM che. A nAnI vAtamAM mAtuzrIe apAra jJAna bharI dIdhuM hatuM. sAdhu ane zrAvakano susaMyoga hoya to sArAM pariNAma Ave temAM Azcarya jevuM nathI. 'sAMpradAyika kalaha na Ave ane premabhAva jaLavAI rahe' te jayaMtamuninuM jIvanasUtra banI gayuM. jainAcAryoe hastalekhana-kalAmAM je pragati karI hatI te alaukika che. temanI sAthe koI paNa hastalikhita kalAnI tulanA thaI zake nahi. temAM paNa tADapatranuM je hastalekhana che te kalpanAtIta sauMdarya dharAve che. sUkavelAM tADapatro upara soyanI aNIthI bArIka akSaro khodavAmAM Ave che ane tyArabAda temAM viziSTa sonA jevI camakatI zAhI bharavAmAM Ave che. atyAra sudhI koI paNa sthAnakavAsI saMta vArANasI sudhI vihAra karI gayA na hatA. aneka varSo pahelAM yazovijayajI mahArAja khAsa vArANasI adhyayana mATe gayA hatA. tyArabAda jaina sAdhu mATe adhyayana karavA vArANasI javAno A prathama avasara hato. jayaMtamunijI mATe ja nahIM, paNa jaina samAja mATe A eka aitihAsika ghaTanA banI gaI. karmanI gati nyArI che. kALano pravAha abAdhita che. manuSyanI kalpanAthI pare evuM kALanA peTamAM ghaNuM ghaNuM samAyeluM hoya che. kharekhara, saMtakRpA e IzvarakRpA tulya hoya che. saMtabAlajI ghaNA samayasUcaka ane samayanA pAlanamAM niyamita hatA. teo bhagavAna mahAvIranI ahiMsAno vidheyAtmaka artha karI, sevAnA kAryamAM sakriya banI, karmayogano anupama dAkhalo besADI rahyA hatA. "Apa pAchA nahIM pharo tyAM sadhI huM varasItapanAM pAraNAM nahIM karuM." - kAlAvaDanA zrAvaka chaganalAla jAdavajI dozI. saheje premanA AvezamAM bolAyelAM vacano pote nakkara bhAvathI bolelAM. pU. tapasvI mahArAja pAchA pharI na zakyA. teoe 33 varSa sudhI ekAMtara upavAsa cAlu rAkhyA ane pAraNuM na karyuM te na ja karyuM ! varasItapa daramyAna teo svarge sidhAvI gayA. dhanya che A ekavacanI bhakta zrAvakane ! te koTi koTi abhinaMdanane pAtra che. jyAM jyAM hiMdu-muslimanI mizra vastI hatI, pAsepAse gharo hatAM, tyAM tyAM 1947nA dezavyApI hullaDanA avazeSa najare paDatA hatA. ardhAM baLelAM gharo paNa paDyAM hatAM. aneka sthaLe haju sudhI bhaDabhaDatI Aga najare caDatI hatI. manuSya dharmanA nAme kevA anartha AcarI zake che tenI A makAno sAkSI ApI rahyAM hatAM. AdikALathI dharmanA jhaghaDA cAlatA AvyA che. kharuM pUcho to A adharmanuM yuddha che. sAcuM pUcho to bhagavAnanA bhogane veMcI nAkhavAnAM koIne paNa adhikAra nathI. maMdirane bhoga mATe paisAnI koI jarUra nathI kAraNa ke bhaktoe potAnA kharce prabhune bhoga caDAvyo che. eTale bhoga zA mATe veMcavA paDe che? paraMtu hAya dharma ! dharmanA AlaMbana jevA tIrthamAM ATalI bhayaMkara sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 470 Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikRtione janma ApI, kahevAtA dharmiSTho pavitra dharmane ja kalaMkita karavAno avasara Ubho kare che! jyAM zuddhi tyAM dharma ane dharma tyAM zuddhi. zuddhi vinA dharma nahi ane dharma vinA zuddhi nahi. kharekhara, ATalA gaMdA taLAvamAM manuSya icchApUrvaka praveza kare che. have bIjI koI narakamAM praveza karAvavAnuM tene koI prayojana rahetuM nathI. AnAthI vadhAre moTuM kayuM naraka hoI zake? paraMtu bhAratavAsIonI zraddhA apAra che. zraddhALuono koI doSa nathI, vyavasthApakoe sudhAro karavAnI jarUra che. AkhA raste hullaDanAM nizAno, baLelAM makAno ane bhaMgAranA DhagalAo najare paDatAM hatAM. kahevAto mANasa jAnavara karatAM paNa nIcI kakSAe jaIne kevAM kevAM kukRtya kare che ane chatAM potAne dhArmika kahevarAve che ! keTalI viTaMbaNA ! gAmaDAnA khaMDera jevA makAnanA eka varaMDAmAM zALA cAlatI hatI. kula cAra vidyArthI hatA. mAstaranI besavAnI khurazIno eka pAyo tUTelo hato, tyAM IMTo goThavI hatI. besavA ke UbhA rahevAnI paNa jagyA na hatI. (bhAratanAM gAmaDAMomAM jovA maLatI zALAnuM varNana). AvI nAnImoTI camatkArika ghaTanAo banatI ane vihAranI samRddhi thatI hatI. vihAranA pariSahane aMte sukhadAyI banAvo zraddhAno eka navo pATha bhaNAvI jatAM hatAM. vartamAna jaina samAjanI zuM paristhiti che? jo jeno sAmAjika praznothI dUra raheze, rAjanItithI udAsIna raheze to samAje ghaNuM bhogavavuM paDaze. vartamAna yuga e sAmAjika dRSTie vicAra karavAno yuga che. vyaktivAdI banavAthI sAmAjika saMgaThana nabaLuM paDe che. kharekhara to manuSyanA graho AkAzamAM nathI, paNa svayaM manuSyanA hAthamAM che. AkAzamAM rahelA graho potAnI kriyA pramANe AkAzanAM cakra pUrAM kare che. paraMtu kharA graho to manuSyanA zubhAzubhamAM che. graho to jIvananuM eka gaNita che. A gaNitathI hakIkata jANI zakAya che. graha sukha-du:kha ApatA nathI, paNa kevAM sukha-du:kha AvavAnA che tenI sUcanA ApI jAya che. te eka prakAranA mAilasTona che. grahone vadhAre samajavA karatAM manuSya potAnAM karma sudhAre to graho svayaM sudharI jAya che. yAda rAkhavuM ghaTe ke grahagati paNa karmAdhIna che. jevo lokavyavahAra hoya te pramANe vartavuM. lAMbI yojanAo harine hAtha hoya che. aitihAsika kramamAM mAnavInAM khaMta, bhakti, dhIraja ane chevaTe potAnA mRtyu pachI paNa yojanA cAlatI rahe ane paripUrNa thAya evI adbhuta parikalpanA ane sAhasa kharekhara mAna upajAve che. chevaTe nyAya Apavo IzvaranA hAthamAM che. kyAreka saMgharSa paNa supariNAmadAyI ane sukhadAyI paNa hoya che. Aja paNa bhAratamAM aneka moTA vidvAna paMDito che, je akiMcanavratadhArI che ane kaparA samayamAM paNa gauravathI vidyAnI upAsanA karI rahyA che. A paNa eka moTuM Azcarya che. tyAganI sAthe jJAnano saMgama thAya tyAre ja tyAga camakI UThe che. pariziSTa 1 471 D D D 0 0 0 0 Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bauddho mAne che ke ghaNI tapasyA pachI bhagavAna buddhane thayuM ke tapasyA vyartha che. paraMtu A loko bhUlI jAya che ke tapazcaryA karavI e vyartha nathI. tapazcaryA karyA pachI ja bhagavAna buddhane jJAna prApta thayuM che. tapasyAne aMte ja temane cAra Arya mahAsatya upalabdha thayA hatA. jIvadayAno ane ahiMsAno saMdeza laI bauddha dharma vizvamAM phelAyo. paraMtu tyAMnI prajAne nirAmiSa karavAnI jhuMbeza ThaMDI paDI gaI ane je mizana laIne saMto tyAM gayA hatA teo svayaM mAMsAhAranA kuMDamAM snAna karavA lAgyA. karuNAnA sAgara bhagavAna buddhanI karuNA mAnavajAti pUratI ja sImita rahI gaI. pazupakSI ane prakRtinA khoLe khelanArA, manuSyajAtinA mahAna upakArI evA pazujagatanAM prANIono saMhAra rokavA mATe bhagavAna mahAvIranI ahiMsAnI jema karuNAsAgaranI ahiMsA vyApaka na banatAM mAnavIya sImA sudhI sImita rahI gaI. sanAtana dharmanuM mahAna kendra hovAthI kAzI pratye sAcA ane sArA brAhmaNo, vidvAno tathA saMtone jema AkarSaNa che tema A dUSita pravRttivALA sAdhuvezadhArIonuM paNa vArANasI eka moTuM saMta vinobAjI lakhe che ke jaina samAja pracArapradhAna nathI, paNa AcArapradhAna che. AcAra khoIne pracAra karavo te khoTanuM kAma che. pracAra khoIne paNa AcAra jALavI rAkhavo te sthitisthApakatAno guNa hovAthI teo lAMbA kALa sudhI janasamUhanI sevA karI zake che. dharmanA nAme tIrthomAM mULa jamAvIne beThelA paMDAo keTalI hade nIce sudhI jaI, kukarma karI zake [] dharmane nAme keTaluM viparIta banI zake che ! dharmamAM paNa kevA vikAra AvI zake che ! je dharma mAnavajAtinI rakSA mATe pRthvI taTa upara Avyo hato te mAnavahatyA, phUDa-kapaTa ane kAvatarAMnuM nimitta banI, keTalo bhayaMkara ane vikaTa thaI gayo che tenI noMdha levAnI che. 'sahasA vidyadhIta kRtaMkarma paramApadASpadama." arthAt vagara vicAryuM jaldIthI bhareluM pagaluM mahAvipattinuM ghara thAya che. e samayanA zikSakonI apekSAo paNa keTalI alpa mAtrAmAM hatI! keTalA saMtoSa sAthe jIvanayApana karI rahyA hatA! manuSyanI kalpanAnAM cakro gatimAna thaI rahyAM hoya che tyAre samayacakra judI dizAmAM pharatuM hoya che. kALabaLa potAno kAryakrama goThavI rahyo hoya che, je akaLa che. kALa potAnI rIte, gupta rIte, ghaTanAone ghaDe che, je sarvathA ajJAta hoya che ane phakta saMyogo paripakva thAya che tyAre ja potAnI yojanAno aNasAra Ape che. sthaLa ane kALa janmane prabhAvita karI zake che. be taTane joDanAra pula manuSyane upadeza ApI jAya che ke jo banne pakSo vacce premano setu baMdhAya to matabheda ane kleza maTI, janatAmAM sAmaMjasya pedA thAya. A siddhAMtane sAcI rIte svIkAravAmAM Ave to vizvayuddha paNa TaLI zake. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 472 Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 eka vyakti sAcI rIte sevAmAM joDAya ane buddhino sadupayoga kare to keTaluM vizALa kArya thaI zake che! du:khanA samaye raDavA na besI jatAM jIvananI dizA badalI nAkhavAthI du:kha to cAlyuM jAya che, uparAMta eka navI sukhada sthitino janma thAya che. sarasvatI na hoya to lakSmI ane zakti banne manuSyanA, samAjanA ke rASTranA vinAzanuM kAraNa bane che. jJAna, ane te paNa sadjJAna ja manuSyano uddhAra karI zake che. sAMpradAyika bhedabhAvone sparza karavAthI viSa phelAya che. jyAre sAMpradAyika abhedabhAvanI vAto karavAthI samAjamAM amRta phelAya che. bheda ane abhedamAM viSa ane amRta jeTalo taphAvata che. saMpradAyavAdIo bhedabhAvo UbhA karI samAjanI zRMkhalAne toDI nAkhe che ane saMghanAzanuM mahApApa vahorI le che. potAne viziSTa samajI samagra samAja upara durgadha phelAve che ane dharmane nAme aNachAjatI spardhAo yojAya che. ekabIjAne bUrA kahevAmAM sAdhu ane samAjanI zaktino vyaya thaI jAya che. sAmAjika utthAnanuM kArya aTakI jAya che. dharmanA nAme viSamatAo UbhI karI, DAyarAbAjI karI, ekabIjAne nIcA dekhADI, dhArmika mANasoe kharekhara dharmanI hatyA karI che. dharma to badhAne eka sUtramAM bAMdhe che. dharmano bheda mAnavajAti mATe viSa samAna che. dharmanA nAme dharmaguruoe potAno ahaMkAra poSavA mATe bhedabhAva Ubho karyo che, ane vADAbaMdhI karI che. janatA bicArI bhoLI hovAthI AvA dharmaguruonI lIlAmAM phasAI jAya che ane bhAI bhAI ekabIjAthI dUra thaI jAya che. samanvayavAda e dharmanA prANa che. 0 jyAM manuSyanI buddhi kAma karatI nathI tyAM tenuM puNyabaLa kAma kare che. lohInI nadIo vahetI rahI che, paraMtu yuddhano aMta nathI Avyo. dharmanAM yuddho, kadAgraho ane hakanI Asakti ghaNI ja bhayAvaha hoya che. A klezanAM mULiyAM bahu ja UMDAM che. je dharma suleha ane zAMtino saMdeza Ape che tenA nimitte AvAM ramakhANa yojAya, tenA jevuM bIjuM moTuM zuM durbhAgya hoI zake? hakIkatamAM A dharmanI nahIM; saMpatti ane hakanI laDAI che. saMpatti klezanuM moTuM kAraNa che. bhagavAna saune sadbuddhi Ape. te chIcharI buddhinA mANaso AvA aitihAsika mAnavaupayogI satkarmanI UMDAIne mApI zakatA nathI. paraMtu je vAstavikatA che te so TacanA sonA jevI che. bhedabhAvane kAraNe ahiMsAvAdI jaino kevuM hiMsAnuM tAMDava khelatA hoya che? keTalo rAgadveSa vadhI gayo che! bhagavAnanA Adezone kinAre mUkI, bhagavAnanI bhUmi mATe bAMyo caDAvI laDavA taiyAra thAya che. keTaluM dhRNita pariNAma AvyuM che. A kutsita vicAradhArAne dhikkAra ApavA sivAya chUTako nathI. prabhu saune sabuddhi Ape ane sau vIramArga para cAlavAno prayAsa kare tevI prArthanA. tyAgI saMto mATe A parvatIya kaMdarAo kharekhara sAcI sAdhanAbhUmi che. 2 vyasana ane burAIne jJAti ke prAMtanA bheda hotA nathI. badhA mANaso khoTA kAmamAM jaladIthI joDAI jAya che. 2. kharekhara, ekalI sarakAra kazuM karI zakatI nathI. paraMtu saMtonI kRpAthI ghaNAM kAryo siddha thaI zake che. pariziSTa 1 B 473 Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D 0 jyAM sudhI saMtono lAbha na maLe tyAM sudhI bhautika sukha hovA chatAM mana paripUrNa tRpta thatuM nathI. 0 jo netA sArA hoya to jagata pragatizIla bane che. 0 maMgaLa vicAro ane zubha bhAvanAnuM bIja bhAvinA garbhamAM ajANapaNe vikasatA rahe che. bALakomAM sArA saMskAra na ropAyA hoya ane sabhyatAnuM jJAna na ApyuM hoya tyAre bALako vikaTa paristhiti UbhI kare che ane chevaTe vaDIlone nIcA jovApaNuM thAya che. te samAjanA ghaDatara mATe dharamULathI eka vyavasthita prayAsa karavAnI jarUra che. 0 saMskArazIla vidyAlayonuM nirmANa thAya to ja sabhyatA TakI zake. 0 dhanapationuM dhana sArA kAmamAM vaparAya to keTalAM sArAM suphaLa Ave che ane teo keTaluM puNya upArjana karI zake che te dhanADhya mANasoe samajavAnI vAta che. gujarAtathI baMgALa sudhInI vihArayAtrAmAM bhAratanA vibhinna pradezo ane tyAMnI jAtionAM rIta-rivAjo, paraMparA, saMskRti, bhASA ane paheraveza ityAdino je anubhava maLyo che tenI koI tulanA thaI zake tema nathI. gAMdhIjIe kahyuM che ke bhAratano prANa tenAM gAmaDAMomAM dhabake che te yogya ja che. zrI jayaMtamuninA ciMtana ane vicAraghaDatara para A anubhavano ghaNo moTo prabhAva paDyo che. zrI jayaMtamunie AgaLa jatAM mAnavasevA ane zikSaNanA kSetramAM potAnI zaktine samarpita karI che tenA mULamAM lAMbI vihArayAtrA ane vizALa janasaMparka rahelAM che. kharekhara, dharmamAM bheda nathI, manuSyanA manamAM ja bheda hoya che. zuddha AtmA eka che, nAma judAM che. manuSyo potAnI buddhithI bhedabhAvonuM sarjana kare che. paraMtu satyano mArga eka ja che. saMsArano niyama che ke je vadhAre doDe te paDe. AtmAno vyApAra to phakta jJAna che. bAkInI badhI prakriyA pudgalajanya che. bIjAM dravyo nimitta bhAve kAma kare che. kArakhAnAmAMthI eka UMDo AdhyAtmika saMdeza paNa maLyo ane cha dravyonA saMyogathI vizvanuM vizALa kArakhAnuM kevI rIte cAle che tenuM nAnuM udAharaNa A kArakhAnAmAM jovA maLyuM. kArakhAnAmAM ThekaThekANe pATiyA para lakhyuM che, "sAvadhAna A pATiyAM kema jANe dharmano upadeza ApatAM hoya te rIte lakhAyelAM hatAM. saMto ane zAstro paNa A ja vAta kahe che. sAvadhAna raho, joIne ane jatanathI cAlo, hoziyArIthI kAma lyo. jIvanamAM bhUla karavA jevuM nathI, nahitara cagadAI jazo. A kArakhAnAnAM pATiyAMo paNa e ja sUcanA ApatAM hatAM ke bhUla karazo to cagadAI jazo. jaina siddhAMta verano tyAga karI, ahiMsAnI bhAvanA jAgrata karI, samasta jIvonA sukhano vicAra kare che. nAnAmAM nAnA jIvone du:kha na thAya ke kaSTa na thAya teno sUkSma vicAra jaina zAstromAM jovA maLe che. ApaNA jIvanane saphaLa banAvavuM hoya to ahiMsAnuM avalaMbana karI, vizuddha premasUtrano prakAza karI, ekabIjA pratye saMpUrNa sanmAna jALavI, niSThApUrvaka bhagavAna mahAvIranA tapomaya mArga upara cAlavA prayAsa karIe to ApaNuM vahevArika jIvana paNa sudhare ane AdhyAtmika jIvana paNa sudhare. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 3 474 Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lahANI eka prakArano khoTo kharca che. jo temAM sudhAro thAya to dhanarAzi satkAryamAM vAparI zakAya. phirakA parastInA kAraNe ApaNI ja saMskRtinA mahAna AcAryone ApaNe zraddhAMjali ApatAM saMkoca karIe chIe te moTI zaramajanaka ane bahu duHkhanI vAta che. A bhedabhAvothI ApaNuM zAsana khaMDa khaMDa banI jAya che. jaina itihAsanA mahAna jyotirdharo tyAgamaya jIvana dhAraNa karI, samagra jaina saMskRtinuM poSaNa karI rahyA che. AvA nAmadhArI AcAryanA nAma sAthe saMpradAyanA bheda joDIne mana kuMThita karavAmAM Ave che. kharuM pUcho to sAMpradAyika saMkucitatA eka mahAroga che. A rogane dUra karavAmAM Ave to ja jaina zAsananI kAyA nirogI banI zake tema che. kSamA e jaina dharmano prANa che. ApaNe ekabIjAnA doSone avagaNI, paraspara udAratA ane ii bhAvanA rAkhI, jo ekabIjAne nahi apanAvIe to jaina samAja khaMDakhaMDa thaI jaze. akhaMDa samAjanA nirmANa mATe sAcA arthamAM syAdvAdane jIvato karavo paDaze. manuSyajIvana kevaLa bhoga-upabhoga mATe nathI. dhana meLavavuM te manuSyanuM ekamAtra lakSa nathI. lakSa to jIvananI zAMti ane dharmanI ArAdhanA che. temAM dhana sAdhanarUpe che. AjIvikA raLavA sivAya paNa manuSyanAM ghaNAM kartavyo hoya che. jo A kartavya bajAvI zake to tenI kamANI sArthaka che. veta (netara) narama che tethI pANInA pravAhamAM UkhaDatI nathI. pUra vahI gayA pachI punaH UbhI thaI jAya che. jyAre moTAM jhADavAo ahaMkArane kAraNe jaDamULathI UkhaDI jAya che. namratA AtmAno svabhAva che ane ahaMkAra te vikAra che. saMpradAyabhedanI je moTI khAI che tene pUravI bahu jarUrI che. jo A A khAIne dUra nahi karavAmAM Ave to tenuM pANI kohavAI jaze ane gaMdakI vadhatI jaze. chevaTe pUro samAja temAM DUbI jaze. ApaNe badhAM mahAvIranAM saMtAno chIe. navAInI vAta e che ke digaMbara ane zvetAMbara zabda zAstramAM kyAMya jovA maLato nathI. chatAM paNa A baMne zabdo samAje haThAgrahathI pakaDyA che. Aje 'digaMbara' ane 'zvetAMbara' e baMne zabdo nirmaLa jaina samAja para AvaraNa banI gayA che. kharuM pUcho to "jaina dharma" zabda svayaM paryApta zabda che. tene koI vizeSaNanI jarUra nathI. paraMtu jyAre vADAbaMdhI thAya tyAre AvA zabdonI nitAMta jarUra paDe che ane vidvAna loko eka navuM vizeSaNa lagAvI eka navuM kUMDALuM UbhuM kare che. hindu samAja gAyone pUje che paraMtu gAyonI sevA karI zakato nathI. karuNA e ja jIvanano sAra che. ApaNA dezanuM eka moTuM lakSaNa che ke dharmasaMsthAo eka pleTaphorma para ekatra thaI zakatI nathI. teo hiMdutvanI rakSA karI zakatA nathI, ke naitika siddhAMtone amalamAM lAvI zakatA nathI, dharmanA nAme nAnAmoTA pUjApATha karIne aTakI jAya che ke maMdiramAM ghaMTa vagADI dharmanI bhaktinI itizrI kare che. samAja, rASTra, bhAratIya bhASA ke saMskRtinuM vyApaka rIte rakSaNa thAya tevuM koI anuSThAna karavAmAM AvatuM nathI. pariziSTa 1 0 475 0 0 0 Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - n je karavA dhArIe chIe te badhuM niSphaLa jAya che, ane je ciMtavyuM na hoya te thaI jAya che. kharekhara, chevaTe to dhAryuM dhaNInuM ja thAya che ! mizananI be mukhya pAMkha hoya che - ejyukezana ane meDikala helpa. A baMne pAMkha 52 jo dhyAna ApavAmAM Ave to samAja mizanarI kAryathI potAnAM bhAI-bahenone sahAya karI zake. eTaluM ja nahi, Ama janatAmAM dharma pratyenI zraddhAnAM UMDAM mULa ropI zakAya che. samAje dhArmika paraMparAne jIvatI rAkhavI hoya, samAja ane dharma pratye sAdhAraNa mANasano Adara jALavI rAkhavo hoya, samAje svayaM svastha samAjanI chApa upasAvavI hoya ane jaina dharmanI dayA, karuNA ane anukaMpAnI bhAvanAne sAcA arthamAM caritArtha karavI hoya to jaina samAjamAM mizanarI bhAvanA keLavavI joIze. jainoe samAjasevA mATe mizana calAvavuM joIe. jainoe vizvanI sAthe cAlavuM hoya to manuSya mAtranA kalyANanI bhAvanA keLavavI paDaze. O AjhAdI AvyA pachI janatAne sukha maLavuM joIe tenA badale dhIre dhIre badhuM sarakArI taMtra caramasImA sudhI bagaDI gayuM hatuM. jema jema varaso vItatAM gayAM tema tema bhAratanI barabAdI thaI che. - L O - D - - m manuSyanI kalpanA ane prakRtino krama sadA ekasamAna hoto nathI. manuSya mAtra yojanA ghaDe che, paNa chevaTano nirNaya to prakRtinA hAthamAM che. jaina kathAonI e vizeSatA hoya che ke temAM lagabhaga nabaLI kaDI hotI nathI. jaina kathAnuM mukhya pAtra puruSArtha karI, tapasAdhanAnuM avalaMbana laI, moTA parAkrama sAthe AdhyAtmika zreNImAM ArohaNa karI mokSagAmI bane che. - phakta jaina dharmano ja Agraha na rAkhatAM samagra bhAratIya vidyAno pracAra karavo ghaNo jarUrI che. deza ane sanAtana dharma bacaze to jaina dharmanI jALavaNI thaI zakaze. atyAre bhAratIya mULanAM jJAnAtmaka zAstro pratye samabhAva keLavavo nitAMta jarUrI che. AnaMdano khajAno maLe che te sAco khajAno che. tame tamArA uttama vicArothI dhananA khajAnAthI paNa vizeSa AnaMdano khajAno prApta karI prasanna thaI zako cho. nahitara vicAronA dabANathI cagadAIne, bhIMsAIne bhayaMkara pIDA bhogavo cho. mANasa vicA2thI duHkhI thAya che, vastuthI nahi. ApaNI kalpanA ja kharekhara ApaNA mATe deva paNa che ane bhUta paNa che. kALane zuM priya che te kahI zakAtuM nathI. kayA kSetramAM kevI ghaTamALa saheje goThavAya che te prakRtinI lIlA che. kudaratanI bakSisano upayoga manuSyajAtinA kalyANa mATe karavo ke tenA vinAza mATe karavo te svayaM manuSyanA ja hAthamAM che. prakRtinA khoLe AvuM to ghaNuM ghaNuM Azcarya bharyuM che. tyAM bicArA ekalA yureniyamane zuM doSa devo ! jJAna jo kriyAmAM na pariName to e jJAna koruM che. A kriyA eTale sevA. jo karuNA kAryamAM na pariName to e karuNA zA kAmanI? jo karuNAthI pIDitonI pIDA ochI na thAya to e karuNAno zo artha? sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 476 Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i n g D ] ] - - - n oho! kevI vilakSaNatA! sAmAnya mANasane koI sthaLe potAnA mRtyunI bhUlathI paNa jarA gaMdha AvI jAya to e tatkAla e sthaLethI seMkaDo jojana dUra bhAgI jAya ! tenAthI viparIta, ahIM tapasvIjI potAnA dehavilaya mATe svayaM prAkRtika sthaLa zodhI rahyAM hatAM ! zAstramAM kahyuM che 'aMdha vizvAsa bahu moTuM pApa che.' jaina zAstromAM tene grahita mithyAtva kahe che. jo yogya mArgadarzana ane netRtva maLe to haju paNa bihAra tenI jUnI jAhojalAlI pAchI meLavIne potAnI saMskAritAthI badhAne prabhAvita karI zake tema che. yogI samyak rIte pravartIne saMyamapUrvaka cAle to svataH mana, vacana ane karmano yoga banI jAya che. kharekhara, A maMgalasUtra sAdhaka mATe prathama bhUmikAnuM udghATana kare che. mArganI durghaTanAomAM kharekhara koI rakSAtmaka tattva hatuM tevo anubhava thaI rahyo hato. AdikALathI mAnavajAti A badhAM yuddho jhIlatI AvI che ane temAM ghaNA nirdoSa mANaso maraNane zaraNa thAya che. laDanArAo laDe che, jyAre bhogavavuM paDe che samasta prajAne. ATalI vaijJAnika unnati hovA chatAM A rASTro laDAIne rokI zakatAM nathI. temaja yuddha na thAya tevA vizva mATe kazuM karI zakyAM nathI. saMsAra upara yuddhanAM vAdaLAMo roja garajatAM hoya che. sevAnI bhAvanA e jJAnarUpI vRkSanuM phaLa che. jJAna jyAre paripakva thAya che tyAre te cAritramAM pariName che. cAritra svakeMdrI maTIne vyApaka svarUpa dhAraNa kare che tyAre te sevArUpe pragaTe che. sevA e koI bAhya AcAra nathI paNa karuNAmAMthI udbhavatI AMtarasphuraNA che. jJAna e dIpakanI jyota che. sevA ane samarpaNanA divela vagara jJAnano dIpaka garIbanA jIvanane ujAgara na karI zake. vyakti nispRhI banIne tyAgI jIvana svIkAryA pachI dIna-duHkhIonAM kaSTane dhyAnamAM na le to tenuM tyAgI jIvana baMdha khajAnA jevuM che. tenI sugaMdha phelAtI nathI. Ama janatAnA hRdayamAM jyAre bhaktino Ubharo udbhavato dekhAya che tyAre jIvananI sArthakatA jaNAya che. A jIvananI surabhi khUNe khUNe vyApta thaI rahI che. A surabhi eTale tyAgI jIvanano ane janatAno saMtoSa. pariziSTa 1 D 477 Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa ra pustakamAM AvatAM saMta-satIjIonI nAmAvalI saMta ane satI : goMDala saMpradAyanA saMta : tapasvI mANekacaMdrajI svAmI, saurASTra kesarI guru prANalAlajI svAmI, pU. bhImajI mahArAja, pU.premacaMdajI mahArAja, pU.moTA ratilAlajI mahArAja, pU.tapasvI jagajIvanajI mahArAja, pU.nAnA ratilAlajI mahArAja, pU.girIzamuni, pU.janakamuni, pU. manoharamuni, pU. suzAtamuni goMDala saMpradAyanAM satIjI : pU.ujjamabAI, pU.motIbAI, pU.aMbAbAI, pU.phUlakuMvarabAI, pU.maNibAI, pU.prabhAbAI, pU.jayAbAI, pU.caMpAbAI mAMgaroLavALAM, pU.caMpAbAI rANapuravALAM, pU.gulAbabAI, pU.prANakuMvarabAI, pU.bhojUDIvALAM jayAbAI ane pU.vijayAbAI, pU.lalitAbAI ane pU.DaoN. tarulatAbAI (pIeca.DI.), pU.haMsAbAI, pU.vimaLabAI, pU.darzanAbAI, pU.svAtibAI, pU.saMghamitrAjI anya saMpradAyanA saMta - satIo : paMjAbakesarI jainAcArya 108 zrI zrI kAzIrAmajI mahArAja boTAda saMpradAyanA pU.mANekacaMdrajI mahArAja, pU.zivalAlajI mahArAja, pU.kAnajI svAmI, pU.amulakhajI mahArAja dariyApurI saMpradAyanAM pU.sUrajabAI, pU.padmAbAI ane pU.naMdakuMvarabAI lImaDI saMpradAyanA pU.nAnacaMdajI ma.sA., pU.saMtabAlajI, pU.prabhAkuMvarajI, pU.giradharalAlajI mahArAja, pU.kevalacaMdajI mahArAja, pU.pUnamacaMdajI mahArAja (zivapurI Azrama) pU.cAMdakuMvarajI tathA vallabhakuMvarajI, pU.zAMtAdevIjI pU.raMbhAbAI, pU.sumatikuMvarajI, pU.AcAryazrI caMdanAjI ane vIrAyatananAM sAdhvIjI pU.prItisudhAjI ane parivAranAM sAdhvIjI pU.ratanacaMdrajI mahArAja, pU.pRthvIcaMdrajI mahArAja, rASTrakavi pU.amaracaMdajI mahArAja, pU.vijayamunijI pU.suzIlamunijI, pU.pratApamalajI, pU.hIrAlAlajI, pU.lAbhacaMdrajI, pU.brahmaRSijI, pU.rAjendrajI, pU.dAtArAmajI, pU.aruNamuni, pU. surezamuni, pU. sumatiprakAzajI, pU. DaoN. vizAlamunijI ane temano parivAra divAkara zrI zrI cothamalajI mahArAja; AcArya zrI tulasI digaMbara jainAcArya dezabhUSaNajI mahArAja, gaNezaprasAdajI varSI, mULacaMdajI brahmacArI vijaya rAmacaMdrasUrijI mahArAja karamacaMdajI jita, hIrAcaMdajI jati, zrI kanakavijayajI caMdrakuMja svAmI (kAMgaDI), punita mahArAja, zrI zaMkarAcAryajI, bAvAjI bhairavAnaMda (caMDIkhola) sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 478 Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che pariziSTa 3 te pustakamAM AvatA zrI jayaMtamuninAM kuTuMbIo, bhakta, sahayogIo vagerenI nAmAvalI (kakkAvArI pramANe) kuTuMba monajI vaccharAja (dAdA), jhalakabahena (dAdI), jagajIvanajIbhAI (pitAzrI), amRtabahena (mAtuzrI), amRtalAlabhAI (bacubhAI, vaDIlabaMdhu), premakuMvarabahena (moTAMbahena), caMpAbahena (moTAMbahena), prabhAbahena (moTAMbahena), jayAbahena (nAnAbahena), kaMcanabahena kakala (moTAbhAInAM svargastha vAgadattA), lAbhakuMvarabahena (bhAbhI), pItAMbarabApA ane DAhImA (pitAzrInAM kAkA ane kAkI), rUganAthabhAI (bhAIjI), jIvarAjabhAI, rUganAthabhAI ane zAmajIbhAI (pitAzrInA pitrAI bhAI) sagAM-snehI sva. kaMcanabahenanA pitAzrI, mAtuzrI ane bhAI : zrI amRtalAlabhAI kakala, kasuMbAbahena ane ramaNIkabhAI, lAbhakuMvarabahenanA pitAzrI ane bhAI : mANekacaMda rAyacaMda rUpANI ane nAthAlAlabhAI. zrI jayaMtIbhAInAM vAgadattA : jayAbahena, temanA pitAzrI bhAIcaMdabhAI jhATakiyA, temanAM mAtuzrI samajubahena ane temanAM moTAM bahena kamaLAbahena. bhImajIbhAI DAhyAbhAI (phuA), dUdhIbahena (phoI), temanA putra zAMtibhAI ane patnI zAMtAbahena, zAmaLajIbhAI ghelANI, mULajIbhAI (pitAzrInA mAmA), hIrAcaMdabhAI (pitAzrInAM phoInA putra) zAMtibhAI jasANI (mULa aTaka miMdaDA, jemanI sAthe prabhAbAIsvAmInuM vevizALa karyuM hatuM), bhagavAnajIbhAI ane jaDAvabahena (temanA pitAzrI ane mAtuzrI) bAbApuranA nagarazeTha khImacaMda motIcaMda lAdhANI, zrI bhIkhubhAI lAdhANI zikSaka gAriyAdhAra: zrI bAlubhAI paMDitajI, zrI lAbhazaMkarabhAI, zrI abdulAbhAI amarelI : zrI jhaveracaMdabhAI, zrI bI. ela. mahetA (bhagavAnajIbhAI) rAjakoTa : zrI pUnamacaMdajI daka, paMDita caudharI sAheba, zrI prANazaMkarabhAI jetapura : paMDita rozanalAlajI kAnapura : paMDita kRSNanaMda jhA vArANasI : paMDita harerAma zAstrI, paMDita rAmacaMdrajI khaDaga, paMDita nAmAcaraNa bhaTTAcArya, zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA, zrI indracaMdajI saha-adhyAyI gAriyAdhAra : popaTa velajI amarelI : oDhAnA samaDhiyAvALA rAmadAsabhAI, upaleTAnA gulAbabhAI gAMdhI, sarabhaMDAvALA maNibhAI pariziSTa 3 0 479 Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kacarAbhAI, dAmanagaravALA 2maNIkabhAI ajamerA, hiMmatabhAI tathA jayaMtIbhAI lAkhANI, bAbApura nivAsI bhIkhubhAI lAdhANI, rUpANIbhAI rAjakoTa: meMdaraDAvALA vrajalAla kapuracaMda gAMdhI, deziMgavALA maganabhAI, jayaMtIbhAI rUpANI, prANalAlabhAI rUpANI, 2maNika kacchI bhakta ane sahayogI anADA : prabhAzaMkarabhAI, vanecaMdabhAI, chaganabhAI pArekha AgrA : zeTha acalasiMhajI, udayacaMdajI, kasturacaMdajI, lAlA kanaiyAlAlajI, zeTha kalyANamalajI jaina, cainalAlajI, cenasukhadAsajI, mAstara jagannAthajI, TopIvALA mUlacaMdajI, motI kaTarAvAlA, pArasamala jaina tathA temanAM patnI kailAsavatI jaina, zeTha ratanalAlajI, sItAcaMdajI, saMpatalAla yAdavarAya, gulajhArI (sevaka) ArA : caMdrAbahena, nirmalakumAra jaina, prophesara nemicaMdajI zAstrI jaina, zrI nayanakumAra jaina, bAlamukundajI Asanasola : vardhamAnabhAI zeTha ujaina : phUlacaMda zeTha kaTaka : bAvacaMdabhAI kaTavA : tanasukhalAla giradharalAla paMcamiyA katrAsa : devacaMdabhAI amulakhabhAI mahetA, rAyacaMdabhAI, jecaMdabhAI tathA ratibhAI dave, phulacaMdabhAI dozI, rAmacaMdabhAI, nAnubhAI karejiyA (orisA) : bajaraMgabhAI kAnapura : abhecaMdabhAI meghANI, kisanalAlajI lohiyA, kAzInAthajI, jagajIvanabhAI koThArI, jhaveramA meghANI, narottamabhAI, premavatIjI, lAlA phUlacaMdajI, premacaMdabhAI, bacubhAI, pavanakumAra, lakSmIcaMdabhAI, ramaNIkabhAI, ravicaMdabhAI, rAjakuMvarajI, zyAmalAlajI kAlAvaDa : chaganabhAI jAdavajIbhAI dozI keMjoragaDha (orisA) : popaTabhAI kRSnanagara : ke. sI. pAla koDaramA ane jhumarI tilaiyA : ratilAlabhAI ane sAkarabahena, coraDiyA parivAra, dharmendrakumAra jaina, bIbIjI kolakattA : amRtalAla paMcamiyA, IzvaralAla gAMdhI, uttamacaMdabhAI paMcamiyA, karamacaMdabhAI, kAnajI pAnAcaMda bhImANI, kezavajIbhAI zAha (mAMgaroLavALA), kezubhAI zAha (spIkara), kezavalAla khaDheriyA, koThArI parivAra, gaTubhAI lAThiyA, giradharalAla haMsarAja kAmANI, gulAbabhAI meghANI, caMdubhAI maracAvALA, cunIbhAI dozIno parivAra, cunIbhAI ane prabhAbahena hemANI, choTubhAI gAMdhI, jayasukhalAla prabhulAla zAha, jagajIvanabhAI mAlANI, jhaveracaMda pAnAcaMda (je pI), jagatabhAI pArekha, jayacaMdalAlajI rAmapuriyAjI, ThAkoralAla hIrAlAla, DosAlAlabhAI, tryaMbakabhAI dAmANI, sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 480 Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhovanabhAI, dIpacaMdajI nAhaTA, dharamacaMdajI sarAvagI, nAthubhAI dozI, nagInabhAI kezavajI, narottamabhAI mAlANI, nAnubhAI bAvIzI, nimacaMdabhAI ane lIlAvatIbahena dozI parivAra, prabhudAsabhAI, caMcaLabahena ane manasukhabhAI hemANI, bhUpatabhAI kAmANI, bhogIbhAI khArA, bhaNazALIjI, manubhAI ane pratibhAbahena saMghavI, maganabhAI desAI, maNibhAI desAI, mAlANI parivAra, mANekacaMdabhAI desAI, mahIpatabhAI desAI, mohanalAlajI, ratibhAI ghelANI, Ara. ke. avalANI, ratanacaMdajI surANA, lAThiyA parivAra, porabaMdaranA lAkhANI parivAra, zAMtilAla kALIdAsa saMghavI, zrIcaMdajI rAmapuriyA, sAhu zAMtiprasAdajI ane ramA jaina, sohanalAlajI duggaDa, surajamala bacchAvatajI, saradAramala kAMkariyA, hIrAcaMda tribhovana ane kaMkubahena kAmANI, harakacaMdajI kAMkariyAjI kolAghATaH zrIcaMda botharA khaDagapura : kAMtibhAI tathA nagInabhAI bhAvasAra, chabIlabhAI mahetA, chabIlabhAI ane cunIlAlabhAI dozI, jAdavajIbhAI gAMdhI, dalIcaMdabhAI mahetA, dayALajIbhAI, narasiMhabhAI becara, bacubhAI pUjArA, mAvajIbhAI bhAvasAra, mAdhavajIbhAI, ramaNIkabhAI, cAMdamalajI ane tejapAlajI (kharidAbajAra) gomo : nAnajI kuMvarajI goMDala: kAnajIbhAI zeTha, zrI maNilAlabhAI kAnajI zeTha ane jhabakabahena, ratibhAI bhAIcaMda goDA cakradharapura : premajI prAgajI cAIbAsA : dIpacaMdabhAI paTela, zrI dharamacaMdajI sarAvagI, dhIrubhAI, jJAnacaMdrajI jaina tathA temanAM patnI rUpAbahena, bAbubhAI kaMdoI, sItArAma sTaMgaTA, zarmAjI cAkuliyA : zeTha jhunajhunavAlA parivAra, puruSottamajI cAsa - bokAro : caMdrakAntabhAI zeTha, cunIlAla valabhajI vorA parivAra, jayavaMtabhAI zeTha, jagadIzabhAI zeTha, jazabhAI zeTha, dharmendra jaina, prANalAlabhAI mahetA ane parivAra, pravINabhAI ane jyotibahena ghelANI parivAra, puSparAja arorA, majIThiyAjI, zrIrAma jaina, mizrIlAla jayasvAla jamazedapura : otamacaMdabhAI desAI, amRtalAlabhAI zeTha parivAra, kaSnakumAra vairAgI, cunIbhAI mAstara ane temanAM patnI caMpAbahena, DAhyAbhAI paMcamiyA, misisa talavAra, tArAcaMdabhAI udANI, dalIcaMdabhAI udANI, durlabhajIbhAI maDiyA, dayALajIbhAI meghANI, dhIrajalAla jhaveracaMda dozI parivAra, narabherAmabhAI ane hemakuMvarabahena, praphulabhAI ane suzIlAbahena kAmANI ane parivAra, nagInabhAI parIkha, nAnajIbApA (TAMka), nAnubhAI, nirmaLAbahena dozI, nyAlacaMdabhAI ghelANI, bhIkhAbApA, zrI bhAIcaMdabhAI ane sAMkaLIbahena, baLavaMtabhAI ane dharamacaMdabhAI paMcamiyA, bhUpatabhAI mahetA parivAra, bhogIbhAI rANapurA, manubhAI ane madhukAMtAbahena gAMdhI, vallabhadAsabhAI ane kamaLAbahena parIkha, tibhAI rUpANI parivAra, ratibhAI, jayAbahena ane zAMtibhAI (bhAlabAsAvALA), zAmajIbhAI TAMka, saradAra iMdrasiMgajI, haribhAI loDhAvALA, hitezabhAI, hemacaMdabhAI, sAkacI - prANalAlabhAI modI, jayaMtIbhAI ane bhoLAbhAI paTela, vinubhAI vorA, manubhAI darajI, saradhAnA parivAra jAmanagara : mAnasaMgabhAI maMgaLajI, DaoN. mahetA, zAMtibhAI jasANI pariziSTa 3 481 Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAladA : uttamacaMdajI, hitezabhAI ane nayanAbahena jArasugaDA : maganabhAI zeTha jUnAgaDha : jeThAlAla prAgajI rUpANI jetapura : desAI parivAra jhariyA, dhanabAda ane AsapAsano vistAra : arjunabAbu agaravAla, kanaiyAlAla modI, kalyANabhAI modI, kanakabhAI saMghavI, khokhANI parivAra, giradhArIlAla saMDA, gAbhAbhAI, gautamabhAI modI, caMdrakAMtabhAI saMghavI, jagajIvanabhAI mahetA, jazavaMtabhAI vorA, TI. ema. zAha parivAra, naMdalAlabhAI zAha (kesaragaDA koliyArI), nAnacaMdabhAI pArekha, zrI navalacaMdabhAI (bAgamorA koliyArI), maNibhAI, mUlacaMdabhAI zeTha, maganabhAI dozI, maganalAla agravAla, manubhAI mATaliyA parivAra, manubhAI parIkha, loenkAjI, vIrajI ratanazI saMghavI, zaMkaralAla umiyAzaMkara mahetA, harizaMkarabhAI vhorA, haracandamalajI ane zrImatI puSpAdevI jaina, haMsarAjabhAI zeTha, lAbhubahena, maganabhAInAM bhAbhI jhabakabahena, bahenIbahena ane temanAM bahena lAbhubahena, DAhIbahena, caMcaLabahena saMghavI, caMcaLabahena mATaliyA, godAvarIbahena mATaliyA, jhabakabahena (bIjA) gUMsI Azrama (alhAbAda pAse) : prabhudAsa brahmacArI dalakhANiyA: dUdhIbahena, bhANajIbhAI, bAlyAbhAI (mULa nAma zAMtilAla), nArAyaNa prAgajI, rAmajI sAMgANI, rAmabhAI mocI dAtuna : DAhyAbhAI dhorAjI : mANekacaMda jhaveracaMdabhA desAI dhArI : mANekacaMda rAyacaMda rUpANI tathA nAthAlAlabhAI, gArDa sAheba rAmazaMkarabhAI, jagajIvana govA, bhAIcaMdabhAI jhATakiyA parivAra, suratI parivAra dhoLakA : cunIbhAInA pautra prANalAlajI dhoLApura : narottamabhAI nimiyAghATa : ojhA parivAra niyAmatapura : manasukhabhAI, nirmaLAbahena, rajavaMtIbahena, zAMtilAlabhAI kasaLacaMda zeTha, vAsudevajI agaravAla, DaoN. sena nepAla : umezacaMdra jaina tathA sudhAbahena, ullAsacaMdra golachA parivAra, cothamalajI ane puSpAdevI jaTiyA, pravINabhAI mahetA, motIlAlajI paTanA : AnaMdarAja jaina, kAMtibhAI ajamerA, jeThAlAlabhAI anopacaMdabhAI zeTha, nagInabhAI ane nAnajIbhAI ajamerA, phUlacaMdabhAI kAmadAra, ramaNIkabhAI ajamerA, zAMtibhAI koThArI, haribhAI pAtharaDiha : sonapAla parivAra punA : pUnamacaMdajI rAMkA puliyA : madanagopAlajI, pannAlAlajI, mohanalAla, madanalAlajI ane subhASa DAgA, indracaMdrajI jaina sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 1 482 Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ peTarabAra : chatrurAma mahato, dhanIrAma bediyA parivAra, nAgarabAbu, phUlacaMda jaina, rAmacaMdra agravAla, zikharacaMda jaina, sAgaramala jaina, bagasarA : pAnAcaMda bApAno ghelANI parivAra, zAmaLajI bhImajI ghelANI banArasa : AtmArAmabhAI, amIcaMda amulakha, kRSNacaMdra AcArya, gaNezaprasAdajI jaina ane be putrIoH manoramAbahena ane pati jI. esa. agravAla, sudhAbahena, caMdrakAMtabhAI, jagajIvanabhAI mAvajI paTela, jamanAdAsabhAI, mohanabhAI lalubhAI, temanAM zrImatI zAMtAbahena, temanAM putrI saralAbahena ane mAlatIbahena ane bhatrIjA ramezabhAI, mohanalAlabhAI goTAvALA ane sakhIcaMda, manubhAI jhaverI ane temanA mAtuzrI maNibahena, manubhAI paTela ane patnI caturAbahena, manoramAbahena desAI, vasanajIbhAI dozI, zAmajIbhAI dozI, temanAM bahena maMchAbahena, ravicaMdabhAI, lAlacaMdabhAI, vasaMtabhAI, ratibhAI mATaliyA, sAkaracaMdabhAI tathA kAMtibhAI, rohitabhAI, ramezabhAI, motIlAla ane hIrAsiMga (sevaka) baDakAkhAnA : ravajIbhAI kALidAsa ane divALIbahena barAkara : amRtalAla tathA rasikabhAI mahetA, mahAvIra zeTha barbAna : dalapatabhAI ane DAhyAbhAI, gulAbacaMda bhavAnabhAI, khoDIdAsabhAI barnapura : haragoviMdabhAI, dhanajIbhAI, chaganabhAI balarAmapura : zeTha zrI lakSmIcaMdajI lUNAvata ane kiraNabahena bAlAsara : bhogIbhAI vIracaMda ajamerA, vardhamAnabhAI phUlacaMdano parivAra, vIracaMda bhagavAnajI, rAmadAsajI agaravAla, rAmezvara bAbu agravAla bAMkurA : lAlajI rAjA biSNupura : raNachoDadAsajI rAThI bilakhA : jecaMda nAgajI bihAra zarIpha : lakSamIcaMda sucaMtI, jJAnacaMdajI beramo : amRtalAla monajI dozI, amRtalAla motIcaMda dozI, amRtalAla nAgajI, IzvaralAla saMghavI parivAra, kanubhAI koThArI, kRSNAlAla phatehacaMda, girIzabhAI ane bhAratIbahena koThArI, gulAbabhAI, cunIlAla vallabhajI ane bhAnubahena vorA, dayALajIbhAI Thakkara, navalacaMdabhAI, nAnubhAI, maNilAla rAghavajI koThArI, mohanalAla becarabhAI, premajIbApA Thakkara, prAgajIbhAI, rAjubhAI (harIzabhAI) dozI, rAmANI parivAra, vADIbhAI, hAkemacaMdabhAI belacaMpA ane rehalA : aMbAbhAI paTela, umedabhAI paTela, sI. bI. kuM., je. bI. kuM., niraMjana jaina, zrImatI puSpAdevI jaina, prItibahena (amadAvAda), DaoN. ramaNIkabhAI dozI (ANaMda), vimala prasAda jaina, viThThalabhAI paTela, vikramabhAI, jagannAtha tivArI (sevaka) beladA : lavajIbhAI bhojUrI : premacaMda jecaMda pArekha, prANajIvana jecaMda pArekha, rAyacaMda goviMdajI saMghavI ane temanA pariziSTa 3 ] 483 Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putro navalacaMdabhAI ane ravicaMdabhAI, bhImajI agravAla, mohanalAla goviMdajI, ratilAlajI, narmadabahena manoharapura : ha2jIvanabhAI pAThaka mugala sarAI : manajIbhAI konTrAkTa2 mujhaphpharapura : ratilAlabhAI, pazupatinAthajI murI : kailAsabahena ane jhaverabahena muMbaI : kirITabhAI maDiyA, kuMdanalAla, durlabhajIbhAI khetANI, DaoN. dalasukhabhAI maDiyA, nautamalAlabhAI (temaNe dIkSA lIdhela che), pravINabhAI ghelANI, prANalAlabhAI mahetA, ravicaMdrajI, rAmajIbhAI haMsarAja ane jaDAvabahena kAmANI, zAmaLajI bhImajIbhAI ghelANI, sukhalAlabhAI rAjakoTa: meMdaraDAvALA aMdarajIbhAI, kapUracaMda raNachoDa, cunIlAla nAgajI vorA, jhaveracaMdabhAI saMgharAjakA, ThAkarasIbhAI ghIyA, tribhovanabhAI mAsTa2, durlabhajIbhAI vIrANI, ema. pI. zAha, maNibhAI maDhulIvALA, mohanabhAI (nAnA upAzrayavALA), rAmajIbhAI vIrANI rAjagira : kanaiyAlAlajI rAMcI : anupacaMdabhAI khArA, gaMgAmala budhiyA, jayapAlajI, jAlamalajI, dhIrajalAla nAgaradAsa zAha, naMdalAlajI varmA, premajIbhAI, prAgajIbhAI, pUnamacaMdajI, bhAIcaMdabhAI paMcamiyA, bhAIcaMdabhAI bIDIpattAvAlA, motIlAlajI, rAmajI vAlajI, raNachoDabhAI, viThThalabhAI parivAra, lAlajI hirajI, lAlacaMdajI, rAyabahAdura haracaMdamalajI, hIrAlAlajI, kamalAbahena, kaMcanabahena, kAMtAbahena, garubahena, gAyatrIbahena, jayAbahena, jhabakabahena, lakSmIbahena, lIlAvatIbahena, sarajubAlA, saMtokamA rAmagaDha : puSpAdevI jaina, rAjubhAI jaina rANIgaMja gopAlajIbhAI patirA, nyAlacaMdabhAI mehatA lUgu pahADa: jagannAtha tivArI, nepAla mAhato, nathurAmabhAI bArIka, prahlAda mAhato, motIlAlajI, zivarAmabhAI, saMsArasiMga viDiyA : dalIcaMdabhAI, paMDita rozanalAla, paMDita vasaMtalAla visAvadara : zAmaLabhAI gAMThANI verAvaLa : madanajI jUThAbhAI, madanajI vIrapALa zAMtiniketana : benarjIbAbu konTrAkTara sADama bajAra : sugaMdhacaMdajI jaina, veNIzaMkarabhAI koliyA2IvALA saMbalapura : khArA parivAra, paramANaMdabhAI, zAMtibhAI desAI sAvarakuMDalA : mANekacaMdabhAI tathA kuberabhAI, bhagavAna kuMbhAra siliguDI : pratApacaMda jaina botharA sIMdarI : mATaliyA parivAra seMthiyA : bhaMvaramalajI, bhojarAjajI pArekha, mohanalAlajI, lAlacaMdajI pArekha, saMpatalAlajI hajArIbAga : sukhalAlabhAI koThArI parivAra sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 484 Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa ja che zrI jayaMtamuninA cAturmAsanI yAdI kramAMka vikrama saMvata IsvI sana sthaLa 1999 1943 dhorAjI 2000 1944 2001 1945 jetapura jetapura vaDiyA 2002 1946 2003 1947 kAlAvaDa 2004 1948 AgrA 2005 1949 banArasa 2006 1950 banArasa 2007 1951 banArasa 1952 kalakattA = jhariyA 2008 2009 2010 2011 2012 1953 1954 0 jamazedapura 0 1955 rAMcI 14. 1956 beramo : 2013 1957 kalakattA 2014 1958 2015 1959 jhariyA bhojUDI khaDagapura jamazedapura 2016 1960 2017 1961 2018 1862 rAMcI 2019 1963 banArasa 2020 elacaMpA 1964 pariziSTa 4 485 Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka 23. 4. 25. RG. 27. 28. 29. 30. 31 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. thI 63. (bAvIza cAturmAsa) vikrama saMvata 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2020 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 thI 201 IsvI sana 1965 1936 1967 196 1939 1970 1971 1932 1973 1974 1975 1936 1977 1978 1979 1980 1981 1992 1983 1994 thI 2005 sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 7 486 sthaLa katrAsagaDha belacaMpA dhanabAda belacaMpA belacaMpA belacaMpA jamazedapura belacaMpA belacaMpA kalakattA paTanA nimaMDita kalakattA lUgu pahADa nepAla dhanabAda peTarabAra peTarabAra kalakattA peTabAra Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che pariziSTa paNe pUjya tapasvI jagajIvanajI mahArAja ane zrI jayaMtamuninI preraNAthI pUrva bhAratamAM nirmANa thayelAM upAzraya ane jaina bhavananI sUci sthaLa kalakattA kalakattA kalakattA kramAMka saMsthA kalakattA jaina zvetAMbara sthAnakavAsI (gujarAtI) saMgha zrI haMsarAja lakSmIcaMda kAmANI jaina bhavana sthAnakavAsI jaina sabhA (sukiyAsa lena) paMjAba jaina sabhA sthAnakavAsI jaina bhavana sthAnakavAsI jaina upAzraya ane jaina maMdira upAzraya ane jaina vADI jeThIbAI jaina bhavana ane jayAlakSmI jaina milana jaina upAzraya ane zALA jaina bhavana jaina bhavana abhinava jaina bhavana (biSTrapura) surajakumAra jaina bhavana, sAkacI jaina bhavana ane maMdira, jugalAI 15. jaina upAzraya jaina bhavana jaina bhavana, bulAnA coka sthAnakavAsI jaina upAzraya motIcaMda jIvarAja mahetA upAzraya 20. zrI sudarzanAbAI ane arpitAbAI mahAsatIjI smRti bhavana kalakattA katrAsagaDha beramo jhariyA dhanabAda bhojuDiha Asanasola rANIgaMja jamazedapura jamazedapura jamazedapura khaDagapura bAlAsara banArasa paTanA cAsa (bokAro) cAsa (bokAro) 16. 18. 19. pariziSTa 5 n 487 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 6 zrI jayaMtamuninI preraNAthI pUrva bhAratamAM nirmANa thayela vidyAlaya kramAMka 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. pU. tapasvI zrI jagajIvana ma.sA. sarasvatI zizu maMdira 10. pU. tapasvI zrI jagajIvana ma.sA. sarasvatI zizu maMdira 11. lAlajI hIrajI vidyAbhavana (sahayogI rAmajI vAlajI rAThoDa) kramAMka 1. ra. 3. 4. 5. saMsthA sthAnakavAsI jaina sabhA vidyAlaya, sukiyAsa lena pU. tapasvI zrI jagajIvana ma.sA. mahAvidyAlaya pU. tapasvI zrI jagajIvana ma.sA. sarasvatI vidyA maMdira, pU. tapasvI zrI jagajIvana ma.sA. savitA sarasvatI zizu maMdira pU. tapasvI zrI jagajIvana ma.sA. sarasvatI vidyAmaMdira pU. tapasvI zrI jagajIvana ma.sA. sarvodaya vidyAmaMdira pU. tapasvI zrI jagajIvana ma.sA. jyoti sarasvatI zizu vidyAmaMdira pU. tapasvI zrI jagajIvana ma.sA. jyoti sarasvatI zizu maMdira saMsthA jaina bhavana, ijharA sTrITa jaina kaoNlonI pUrva bhArata Arogya bhavana pU. tapasvI zrI jagajIvana ma.sA. sAdhanA samAdhi pU. tapasvI zrI jagajIvana ma.sA. dehavilaya samAdhi sthaLa kalakattA rAjiMgara sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 7 488 hasanapura, rAjagira baMgAlIpADA, rAjiMgara pariziSTa 7 zrI jayaMtamuninI preraNAthI pUrva bhAratamAM nirmANa thayela samAja-upayogI bhavana cAsa, bokAro cAsa peTa2bAra madhumIkhaMDa rekavA caMDIpura rAMcI sthaLa kalakattA liluA (kalakattA) rAjiMgara rAjiMgara rAjiMgara Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. patarAtu 4. obA 5. soso 1. 2. 3. pariziSTa 8 zrI jayaMtamuninI preraNAthI AdivAsI vistAramAM sthapAyelA ahiMsaka saMghanA gAmanI nAmAvalI 6. cakaravAlI 7. tiriyonAlA 8. lepo 4. 5. 1. tAMDila 2. AMvarADIha 6. 7. 8. 9. kuMDIgAchI 10. sagarAmapura 11. maganapura 12. jarIDIha 13. saragaDIha 14. ciyudAga 15. giyArI 16. khairAjArA 17. beTula 18. muruDIha 19. rekavA 20. biyAna 21. 22. 23. 24. jAmakudara caTAka narabadA koha pariziSTa 9 zrI jayaMtamuni likhita pustakonI nImAvalI zrI jayaMta vacanArviMda, (pravacanono saMgraha), saMpAdaka : zrI jayasukhabhAI zAha, kalakattA zrI jayaMtavANI, (pravacanono saMgraha), saMpAdaka : zrI cunIbhAI, jamazedapura adhyAtma patraprabhA, (pU. prabhAbhAI mahAsatIjInI bImArI samaye temane saMbodhIne lakhAyelA patro) pravacana saMgraha. nirvANano patha, (pU. tapasvIjI mahArAjanA saMthArAnuM vivaraNa), prakAzaka : pUrva bhArata sthA. jainasaMgha. zAsvatInI sAdhanA, (AdhyAtmika lekhono saMgraha), saMpAdaka : zrI guNavaMta baravALiyA jIvanarekhA, (saurASTrakesarI guruprANanuM jIvanacaritra) jayaMta kathA kaLaza, (jaina ane dRSTAMtakathAo), saMpAdaka : zrI guNavaMta baravALiyA ane zrImatI dhanalakSmIbahena badANI (kramAMka 5, 6 ane 7nA prakAzakaHsaurASTrakesarI prANaguru jaina philosaoNphikala eNnDa risarca senTara, ghATakopara, muMbaI) 9. muhapattI batrIzI (muhapattInuM mahAtmya) 10. 14 maMgala svapna ane rahasya, saMpAdaka : harSada dozI, prakAzaka : jaina eNkeDemI kalakattA 11. kaho, kevA hatA prabhu mahAvIra?, (pucchisU NuM-nuM vivecana), saMpAdaka : harSada dozI, prakAzaka : jaina eNkeDemI kalakattA. pariziSTa 8-9 Z_489 Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to pariziSTa 10 pUjya tapasvI zrI jagajIvanajI mahArAja cakSu cikitsAlaya ane anya sevAnI pravRttiomAM tana, mana ane dhanathI sahayoga ApanArA pugyazALIonI nAmAvalI amadAvAda : padmazrI DaoN. kumArapALa desAI AgrA : cainasukhadAsa jaina Asanasola : navanItabhAI zeTha aragaDA : tulasIdAsa bAvAbhAI mahetA parivAra ANaMda : DaoN. ramaNIkalAla dozI katrAsagaDha : devacaMda amulakha parivAra, nItinabhAI dozI, morArajIbhAI dozI parivAra kalakattA : azvinabhAI desAI, anilabhAI mATaliyA, kailAsabahena ane sUraja kumAra jaina, gaTubhAI lAThiyA, guNavaMtabhAI bhaNazAlI, gopAlajI bhAloTiyA, camanabhAI bAkhaDA, caMdravadanabhAI desAI, caMdramaNibahena khArA, chabIlabhAI zAha, choTAlAla ke. mehatA, janakabhAI koThArI, dinezabhAI vorA, dhIrubhAI kAmadAra, naTavaralAla ane jyotnAbahena bAvIzI, nimeSabhAI zeTha, nImacaMdabhAI ane lIlAvatIbahena dozI parivAra, mahIpatabhAI desAI, manojabhAI ane pratimAbahena ToLiyA, manojabhAI bharavADA, mahendrabhAI saMghANI, madhukarabhAI ane suzIlAbahena desAI, mukezabhAI bhaNazAlI, mukuMdabhAI badANI, mehula bhUpatabhAI pArekha, puSpAdevI jaina, pratApabhAI vorA, bhAnubhAI puMjANI, bhUpatabhAI kAmANI, mAlANI parivAra, ramezabhAI dozI, ratibhAI desAI, ratilAlabhAI ghelANI, ramaNIkalAla bI. avalANI, ramaNIkalAla ke. avalANI, vinayacaMdra zAha, vipinabhAI bhImANI, zAmaLajIbhAI gAThANI, zazIkAMtabhAI gAThANI, zAMtibhAI ghelANI, saMghANI parivAra, haribhAI jhATakiyA, hIrAlAlabhAI pArekha, hiMmatalAla zAha keTavA : tanasukhalAla giradharalAla paMcamiyA kAlAvaDa : prANabhAI chaganalAla khaDagapura : AsakaraNajI mAla parivAra, jAdavajI gAMdhI parivAra, dhIrubhAI, mahAvIra TreDiMga kaMpanI jamazedapura : amRtalAla zeTha(sAkacI), caMdrakAMtabhAI jhATakiyA, nagInabhAI ane devIbahena parIkha, praphulabhAI ane suzIlAbahena kAmANI, rAjenabhAI kAnANI, jAladA : jayakumAra siMga deva jenA maeNDa : veda prakAzajI jhariyA : caMdrakAMtabhAI saMghavI, choTulAlajI jaina sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka 490 Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dilhI : dilIpabhAI dhoLakiyA dhanabAda : kanakabhAI saMghavI, bI. sI. mahetA, jazavaMtabhAI vorA, madanalAla agravAla, maNikAMtabhAI dozI, vinayacaMdra mAvANI, harerAmabhAI cauhANa nAgapura : nityAnaMdajI, zAMtilAlabhAI badANI peTarabAra : araviMda kumAra jaina, chatru mAhato, prabodha kumAra mahato, baMzI bediyA, rAmacaMdra agravAla, rAjendra kumAra jaina, rAmezvara prasAda, zAMtilAla jaina, sAgaramala jaina, harajalAla mahato baDakAkhAnA : ravajI kALIdAsa mahetA parivAra banArasa : lalitabhAI dozI bahAdurapura : satyanArANa agravAla bAlAsara : bhogIlAla enDa kaMpanI beramo : rAjubhAI (harIzabhAI) dozI, kAntilAla maNilAla koThArI parivAra, prAgajI rAmajI Thakkara parivAra, mohanalAla becaradAsa dozI parivAra, rAjeza amRtalAla dozI parivAra, kanubhAI koThArI, beladA : maNibhAI Thakkara bokAro cAsa : amRtalAla motIcaMda dozI, gopAlabAbu agravAla, DaoN. DI. ke. guptA, caMdrakAMta maganalAla zeTha, cunIlAla valabhajI vorA, jagadIzabhAI zeTha, jayavaMtabhAI zeTha, jazubhAI zeTha, dharmendra kumAra jaina, madhubhAI dozI, bharatabhAI zeTha, zrIrAma jaina midanApura : maNilAla Thakkara muMbaI : kizorabhAI saMghavI, guNavaMtabhAI baravALiyA, jayAbahena jeThAlAla zeTha, jayAbahena dhIrajalAla kAmadAra, dIpacaMdabhAI gArDa, prANalAlabhAI motIcaMda mahetA, pravINabhAI ane jyotibahena ghelANI, maphatabhAI mahetA, maganalAla eca. dozI, vinayacaMdra je. popaTANI, zivalAlabhAI lAThiyA, zAMtilAla gAMdhI rAmagaDha azoka kumAra jaina, jaina prakAza jaina, vikamazIbhAI parivAra rAMcI : kanakabahena desAI parivAra, kuMdanabahena indubhAI paTela, papubhAI (kAmadhenu sTorsa), prANalAlabhAI, DaoN. bharata prasAda kazyapa, vinubhAI (javelarsa), saMpatalAla rAmapuriyA, jayaMtIbhAI (bacubhAI) dozI, saDakA hedarAbAda : dilIpabhAI rAjA - U.K. : anilabhAI pArekha U.S.A : UrmilAbahena talasANiyA, DaoN. dalasukhabhAI amRtalAla maDiyA, rAjenabhAI ane prabhudAsabhAI lAkhANI, bhUpatabhAI TI. zAha, ramanalAla DAgA, zazIkAMta guptA, somacaMda parasotama bAvIzI maleziyA : kizorabhAI mehatA, manaharabhAI gAThANI pariziSTa 10 0 491 Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahayogI saMsthAo : amadAvAda 0: bhArata velaphera TrasTa : samagra jaina samAja kalakattA zvetAMbara sthAnakavAsI (gujarAtI) saMgha, nileza ane nehA ceriTebala TrasTa, paMjAba jaina sabhA, maganabApA sevA samiti, sthAnakavAsI jaina sabhA (sukiyAsa lena), haMsarAja lakSmIcaMda kAmANI jaina bhavana, jaina jAgRti, sAdharmika bhAIo, sumati mahilA maMDaLa kaTaka kalakattA : katrAsagaDha : samagra jaina samAja jamazedapura (jugasalAI) : ozavALa jaina saMgha jamazedapura (biSTupura) : sthAnakavAsI jaina saMgha jamazedapura : jalArAma mitra maMDaLa jamazedapura (sAkzI) : sthAnakavAsI jaina saMgha jhariyA : zrI haracaMdamala jaina TrasTa dilhI dhanabAda bAlAsara beramo beramo gujarAtI samAja bokAro : jilA aMdhApana niyaMtraNa samiti U.K. U.S.A. : jindAla TrasTa H : lakSmI nArAyaNa deva TrasTa sthAnakavAsI jaina saMgha bokAro sTIla sITI : roTarI klaba muMbaI : raoNyala komanaveltha sosAyaTI phaoNra blAinDa, saurASTrakesarI prANaguru jaina philosaoNphikala enDa liTa22I risarca senTara, ghATakopara : navanAta vaNika esosiezana, jinendra phAunDezana : blAinDa phAunDezana phaoNra inDiyA sAdhusaMtonI kRpAdRSTi pU. girIzacaMdra ma. sA., pU. prItisudhAjI ma.sA., pU. jazubAI ma.sa., pU. vasubAI ma.sa., pU. namramunijI, pU. darzanAbAI ma.sa. ane pU. svAtibAI ma.sa.nI preraNAthI saMsthAne avirata dAna pravAha maLato rahyo che. sAdhutAnuM zikhara ane mAnavatAnI maheMka D 492 Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I A20 21 2 A , Sacuisiin Gemam Zona 22 2016 Inge wand