________________
અભ્યાસ કરાવ્યો ! કોઈ પણ પ્રકારના બદલાની આશા વિના તેમણે જે જ્ઞાન-સેવા કરી તેનાથી જયંતીભાઈનો જ્ઞાનકોષ ઘણો સમૃદ્ધ થયો.
જયંતીભાઈ પાંચમા ધોરણમાં પ્રથમ આવવા લાગ્યા. ક્યારેક પોપટ વેલજી પ્રથમ, તો ક્યારેક જયંતીભાઈ. આમ નિર્દોષ હરીફાઈ ચાલવાથી અભ્યાસમાં ઘણો રસ પડતો હતો. ગણિતમાં સોમાંથી સો ગુણ આવતા હતા. પોપટ પણ સો ગુણ લાવતો. વાર્ષિક પરીક્ષામાં બંને વિદ્યાર્થીઓને સો માર્ક આવ્યા. શિક્ષકે જયંતીભાઈના પેપરમાં સો ગુણ ઉપર બે ગુણ વધારે આપ્યા. તેમણે પોતાના ભાષણમાં જાહેર કરેલ કે જયંતીના અક્ષર એટલા સુંદર છે અને પેપરમાં લખાણની શૈલી એટલી સરસ છે કે તેને બે ગુણ વધારે મળે છે. પોપટ વેલજી હોશિયાર હોવા છતાં અક્ષર ખરાબ હતા. આ બે માર્કથી જ વાર્ષિક પરીક્ષામાં જયંતીભાઈને પહેલો નંબર મળ્યો. બાકીના વિષયોમાં પોપટ વેલજીના અને જયંતીભાઈના બધા ગુણ સમાન હતા. લાભશંકરભાઈ ખૂબ ખુશ થયા.
આ પરીક્ષા પરથી અક્ષરોની સ્વચ્છતા વિશે ખાસ લક્ષ દોરાયું હતું, જે જીવનભર જળવાઈ રહ્યું. પિતાશ્રી જગજીવનભાઈના અક્ષરો પણ ખૂબ સુંદર હતા અને તેમની લખવાની ચીવટ પણ અનેરી હતી. જયંતીભાઈને આ લાભ વારસામાં મળ્યો હતો. સારા અક્ષરો પણ સ્વચ્છતાનો ઉત્તમ નમૂનો છે. બાળપણથી જ સુંદર અક્ષરો પ્રત્યે ધ્યાન અપાય તે મા-બાપની અને શિક્ષકોની મોટી ફરજ છે.
એક વર્ષની ગારિયાધારની શિક્ષણ અવસ્થાએ જયંતીને ઘણું ઘણું સંસ્કારભાતું આપ્યું. લાભશંકરભાઈએ તેનો વાંચનનો રસ વધાર્યો. જ્યારે ભણાવવાનું ન હોય ત્યારે તેઓ સારી ચરિત્રકથાઓ સંભળાવતા. શિક્ષકનો પ્રભાવ
અબ્દુલાભાઈ સાતમાના વર્ગમાં શિક્ષક હતા. મુસલમાન હોવા છતાં તેમને હિંદુ શાસ્ત્રોનું અને કથાસાહિત્યનું ઊંડું જ્ઞાન હતું. તેમને વાર્તા સંભળાવવાનો ખૂબ શોખ હતો. લાભશંકરભાઈની જેમ તેઓ પણ સમય ન વેડફતાં સારા વિદ્યાર્થીઓને એકત્ર કરી, રસમય રીતે વાર્તા સંભળાવતા. ફ્રી પિરિયડમાં તેઓ જ્યાં બેઠા હોય ત્યાં આખો રૂમ વિદ્યાર્થીઓથી ભરાઈ જતો. જયંતીભાઈએ પણ તેમના કથાશ્રવણમાં ખૂબ રસ લીધો. હિન્દુ સાહિત્યમાં રામાયણ, મહાભારત, ગીતા, નળદમયંતી આખ્યાન વગેરે જેમ પ્રસિદ્ધ છે તેમ ચંદ્રહાસ આખ્યાન પણ ખૂબ જ મહત્ત્વ ધરાવે છે. જયંતીભાઈને ચંદ્રહાસ આખ્યાન અબ્દુલાભાઈના શ્રીમુખે સાંભળવાનો અવસર મળ્યો. તેઓએ એટલી સરસ રીતે આખું ચરિત્ર સંભળાવ્યું કે ગુરુદેવને તે આજે પણ અક્ષરશઃ યાદ છે.
દ્વેષબુદ્ધિ નામે પ્રધાનને વિષયા નામે પુત્રી હતી. એ પ્રધાન ચંદ્રહાસને વિષ આપી મારી નાખવા માગતો હતો. તેષબુદ્ધિ પ્રધાને આ કામ પાર પાડવા મદનકુમારને પત્ર લખ્યો. તેમાં
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક n 18