________________
મુનિજીએ કહ્યું “મારે ન્યાયશાસ્ત્રનો અભ્યાસ કરવો છે, તેમાં પણ નવન્યાયદર્શનનો વિશેષરૂપે અભ્યાસ કરવો છે.”
પંડિતજીએ જણાવ્યું, “નવ્યન્યાયદર્શનનો અભ્યાસ કરવો હોય તો કાશી જવું પડે.” જયંતમુનિજીએ ન્યાય અને નવ્યન્યાયના અભ્યાસ માટે ઉત્સુકતા બતાવી.
પ્રાણશંકરભાઈએ જયંતમુનિજીની આ જિજ્ઞાસાને વધુ પ્રોત્સાહન ન આપ્યું. તેમને કાશી જઈને અભ્યાસ કરવાની વાત વ્યાવહારિક ન લાગી. તેમણે ફરીફરીને કાવ્ય અને સાહિત્યના અભ્યાસ માટે સમજાવ્યા. તેમણે એ પણ કહ્યું કે સાહિત્ય રસિક વિષય છે અને દર્શનશાસ્ત્ર શુષ્ક વિષય છે. ખંડન-મંડન અને તર્કના વિતંડાવાદમાં શક્તિ ન ગુમાવતાં તેમણે ફરીથી કાવ્યશાસ્ત્રના અભ્યાસ ઉપર ભાર મૂક્યો. - રાજકોટ ગુરુકુળના જયંતિભાઈને તો જ્ઞાનની આરાધના કરવી હતી. વિષય અઘરો છે તે માટે પાછળ ખસવાવાળા જયંતીભાઈ ન હતા. જ્યારે પ્રાણશંકરભાઈએ પણ જયંતીભાઈની લગનને પારખી અને તેમને લાગણીથી સંસ્કૃતના ઉચ્ચ અભ્યાસ માટેના વિવિધ વિષયોની જાણકારી આપવા લાગ્યા. એક ગુરુ તરીકે તે જયંતીભાઈ માટે ગૌરવની લાગણી અનુભવતા હતા. પ્રાણશંકરભાઈનાં ચર્મચક્ષુ તો બિડાયેલાં હતાં, પણ તેમનાં પ્રજ્ઞાચક્ષુથી તેમણે જયંતીભાઈની વિદ્યાની ઉપાસનાને જોઈ, જાણી અને તેની માવજત લીધી. તેમણે જયંતીભાઈની પ્રગતિ માટે અંતરના આશીર્વાદ આપ્યા.
આજ બનારસમાં જ્યારે વિદ્યાનાં દ્વાર ખૂલી રહ્યાં હતાં ત્યારે એ રાજકોટ ગુરુકુળના ગુરુના મમતાભર્યા શબ્દો જયંતમુનિજીના અંતરમાં ગુંજી રહ્યા હતા.
ખરેખર, શ્રી જયંતમુનિજીના વિદ્યાગુરુ પ્રાણજીવનભાઈની પ્રેરણા ફળીભૂત થઈ. મુનિશ્રી આટલો લાંબો વિહાર કરી બનારસ પધાર્યા અને આજે “નવ્ય ન્યાય'ના અભ્યાસનો સુઅવસર આવ્યો. તે વિદ્યાગુરુની અમોઘ વાણી આજ સફળ થઈ અને મુનિજીના જીવનમાં નવો પ્રકાશ ફેલાવી ગઈ. પંડિત રામચંદ્રજી ખડગ :
એ વખતે બનારસ હિંદુ યુનિવર્સિટીમાં જૈન ચેર પર શ્રી દલસુખભાઈ માલવણિયા જૈન દર્શનનો અભ્યાસ કરાવતા હતા. તેઓ જૈન શાસ્ત્રોના ધુરંધર વિદ્વાન હતા. પહેલાં આ ચેર ઉપર પ્રજ્ઞાચક્ષુ પંડિત સુખલાલજી નિયુક્ત હતા. દલસુખભાઈ તેમના હાથ નીચે તૈયાર થયેલા. તેઓ શાંત સ્વભાવી અને ગુણી વિદ્વાન હતા. તેમને વાત કરી કે જયંતમુનિજી “ન્યાયદર્શનનો અભ્યાસ કરવા માગે છે અને “નવ્યન્યાયના વિદ્વાન પંડિતજીની જરૂરત છે. એ વખતે “ન્યાયદર્શન'ના અભ્યાસ માટે હિંદુ વિશ્વવિદ્યાલયમાં રામચંદ્રજી ખડગ નિયુક્ત હતા. તેઓ મહારાષ્ટ્રના બ્રાહ્મણ
દર્શનશાસ્ત્રનું અધ્યયન 151