________________
ન હતી. અત્યારે જ્યાં સંગમ બિલ્ડિંગ છે ત્યાં એક વિશાળ આંબાવાડિયું હતું. આવડી મોટી વિશાળ જગ્યા સ્થાનકવાસી ભાઈઓ હસ્તક હતી. શ્રીયુત કાનજીબાપા, પ્રભુદાસભાઈ હેમાણી અને હિરભાઈની ભાગીદારીમાં આખો પ્લૉટ હતો. તેની સામે હીરાચંદ ત્રિભોવન કામાણીનું એક વિશાળ બિલ્ડિંગ ૨૪ નંબર, રાય સ્ટ્રીટમાં હતું. જૈન સમાજમાં હીરાચંદભાઈ ઊંચી ખ્યાતિ મેળવી ગયા હતા. હીરાચંદકાકા કલકત્તા આવનાર નવા આગંતુક યુવકોને સહયોગ આપી પોતાની પેઢીમાં નોકરી આપી તેને જીવનના સાચા રસ્તે લઈ જતા. તેઓ એવા ભાગ્યશાળી હતા કે તેમને ત્યાં જેમણે જેમણે સર્વિસ કરી તે બધા ઘણા સુખી-સંપન્ન થઈ ગયા. અત્યારે હીરાચંદકાકાની પેઢી તેમના મોટા પુત્ર લીલાધરભાઈ તથા ભૂપતભાઈ સંભાળતા હતા. ભુપતભાઈનાં માતુશ્રી કંકુબહેન સમાજમાં વડીલ જેવાં હતાં અને તે સૌને સારી સલાહ આપતાં.
ગુજરાતી સમાજમાં ત્રિભોવનભાઈ પણ તેમની સેવા માટે કીર્તિ પામ્યા હતા. પોલોક સ્ટ્રીટમાં આવેલી ‘કલકત્તા એંગ્લો ગુજરાતી સ્કૂલ'ના નિર્માણનું શ્રેય ત્રિભોવનભાઈના ફાળે જાય છે. મનુભાઈ સંઘવી :
૨૭ નંબર પોલોક સ્ટ્રીટમાં પ્રવેશ કર્યા પહેલાં શ્રી મનુભાઈ સંઘવીના બંગલા પર સંતોએ પગલાં કરી લાભ આપ્યો હતો. તેઓએ સમસ્ત શ્રીસંઘનો આદર કરી પ્રેમપૂર્વક સૌને અલ્પાહાર આપ્યો. શ્રી મનુભાઈ નાની ઉંમર હોવા છતાં બુદ્ધિશાળી અને સંપન્ન હતા તેમજ શ્રીસંઘના ટ્રસ્ટી હતા. તેમના પ્રત્યે સમસ્ત શ્રીસંઘને ઘણું સન્માન હતું. આપણે ગૌરવ લઈ શકીએ તેવું તેમનું ઊંચું વ્યક્તિત્વ હતું. તેમનાં પત્ની શ્રીમતી પ્રતિભાબહેન ઘણાં સંસ્કારી, ધાર્મિક, ભક્તિભાવપૂર્ણ અને નામ પ્રમાણે ગુણ ધરાવનાર ખરેખર પ્રતિભાસંપન્ન હતાં. તેમનાં દેર-દેરાણી તેવાં જ આજ્ઞાકારી અને મોટાભાઈ-ભાભીને પૂરું માન આપી રામલક્ષ્મણની જોડી જેવું ઉદાહરણ પૂરું પાડતાં હતાં. પ્રતિભાબહેનનાં દેરાણી પણ ઘણાં જ સંસ્કારી અને પ્રતિભાબહેનના પ્રેમમાં તદૂરૂપ થઈ ગયાં હતાં. ટૂંકમાં આખો પરિવાર આદર્શ પરિવાર હતો.
સ્થાનકવાસી જૈન સભા :
મુનિવરના કલકત્તાના આગમન વખતે ગુજરાતી ઉપરાંત મારવાડી ઓસવાળ અને પંજાબી સંઘના ભાઈઓ પણ સંમિલિત થઈ સ્વાગત કરવા માટે થનગની રહ્યા હતા. ઓસવાળ ભાઈઓનો ઉત્સાહ અપૂર્વ હતો. ઘણાં વરસો પછી કલકત્તા સ્થાનકવાસી જૈનના સંતો કલકત્તા પધારી રહ્યા હતા. (જોકે ગુરુ ફકી૨ચંદજીના મહારાજના સંઘાડાના આગમજ્ઞાતા શાસ્ત્રવિશારદ શ્રી કુલચંદજી મહારાજે કલકત્તા ચાતુર્માસ કર્યું હતું. પરંતુ તે વખતની વિષમ પરિસ્થિતિના કારણે તેમને અનુકૂળ આવ્યું ન હતું. જેથી એ ચાતુર્માસની જાહોજલાલી સ્મરણમાંથી ભૂંસાઈ ગઈ હતી.)
સ્થાનકવાસી જૈન ઓશવાળ ભાઈઓનું ખૂબ જ સારું સંગઠન હતું. તેઓ સંઘ શબ્દ ન
જાગે જૈનસમાજ D 271