________________
મેળવીશ. ભગવાને મને શક્તિ આપી છે. પૂર્વ દેશમાં વિહાર કરશો તો જે જાતની જરૂર હશે તે બધો સહયોગ હું આપીશ. પરંતુ આપે બિહાર-બંગાળની યાત્રા કરવી ખાસ જરૂરી છે.” પૂર્વના વિહારનો પ્રથમ પાયો?
જુઓ કાળબળનો પ્રવાહ ! મોહનભાઈના અંત:કરણમાં આવા અનાયાસ સ્વાભાવિક વિચારો સ્કુરાયમાન થયા અને તેઓએ આટલું બધું દબાણ કર્યું તેની પાછળ શું નથી લાગતું કે કોઈ વિધિનું બળ હશે કે કાળબળ યોજના કરી રહ્યું હશે? ભાવિ સદા અગમ્ય રહે છે અને આપણે જાણી શકતા નથી. આમ પૂર્વ તરફ વિહાર કરવા માટેનો એક પાયો સ્વત: તૈયાર થઈ ગયો. અત્યાર સુધી મુનિઓને ફક્ત બનારસ સુધીની જ કલ્પના હતી. પૂર્વ ભારતના કોઈ પણ ક્ષેત્રની કલ્પના ન હતી અને ત્યાં વિચારી શકાય તેવી કોઈ સંભાવના પણ લાગતી ન હતી. કલકત્તા તો જાણે વિલાયત જેટલું દૂર લાગતું હતું. વિહારનો બીજો પાયો - નરભેરામભાઈ કામાણીની નિષ્ઠાઃ
ટાટાનગરથી શેઠ શ્રી નરભેરામભાઈ કામાણી તથા હેમકુંવરબહેન કામાણી પરિવાર સાથે દર્શન કરવા માટે વારાસણી આવ્યાં. નરભેરામભાઈનો આ પ્રથમ પરિચય હતો. તેઓ પૂર્વ ભારતના મૅગ્નેટ હતા અને કલકત્તા સંઘ પણ તેમના નામથી પ્રભાવિત હતો. તેઓ મૂળ ધારી-અમરેલીના વતની હતા, એટલે એ સંબંધથી દલખાણિયા સાથે જોડાયેલા હતા. તે ઘણા જ ભાવનાશીલ, વિચક્ષણ, સમયના જાણકાર, તેમજ સમાજ પર કાબુ ધરાવનાર દાનવીર શેઠ હતા. ઉદારતા તો તેમના કણ કણમાં ભરી હતી. એક તરફ મોહનભાઈનો પ્રસ્તાવ હતો, બીજી તરફ નરભેરામભાઈ કામાણી દર્શન કરવા આવ્યા અને સાથેસાથે જમશેદપુર પધારવાની વિનંતી પણ લાવ્યા.
સંતોએ કહ્યું, “ફક્ત ભણવા માટે બનારસ સુધીની આજ્ઞા મળી છે. ગુરુમહારાજની આજ્ઞા વિના અમારાથી એક ડગલું પણ આગળ વધી ન શકાય.”
શેઠ શ્રી નરભેરામભાઈએ પૂરા વિશ્વાસ સાથે કહ્યું, “આ કામ મારું છે. હું ગુરુમહારાજ પાસેથી લેખિત આજ્ઞા મેળવી આપનાં ચરણોમાં રજૂ કરીશ. બોલો, પછી તમને કાંઈ વાંધો છે?”
મોહનભાઈની જેમ નરભેરામભાઈનો પૂરો આગ્રહ હતો. રાજગીર, પાવાપુરી, સમેતશિખર, ઇત્યાદિ જૈન તીર્થોનો પણ સ્પર્શ કરવો તેવી તેમની આગ્રહભરી રૂડી ભાવના હતી.
ગુરુદેવની આજ્ઞાનું નિમિત્ત બતાવ્યા પછી સંતો એક રીતે વચનથી બંધાઈ ચૂક્યા હતા. પૂજ્ય તપસ્વી મહારાજે કહ્યું, “ગુરુદેવની આજ્ઞા મળ્યા પછી બધો વિચાર કરશું.” કાળબળે અડધું ચક્ર ફેરવી નાખ્યું હતું. આ રીતે પૂર્વ દિશા તરફ જવા માટે શ્રીયુત નરભેરામભાઈ બીજો પાયો બન્યા.
વિહારની બદલાતી દિશા 3 167