________________
અને કસુંબાબહેન આવેલ હતાં. તેઓએ લાભકુંવરબહેનને પુત્રી સમાન ગણીને સંબંધ ચાલુ રાખવાની ભાવના વ્યક્ત કરી. એ સંબંધની દૃષ્ટિએ જકુભાઈને ગારિયાધાર સાથે લઈ જવાનું નક્કી કર્યું. અહીં જકુભાઈના શિક્ષણનો બીજો તબક્કો શરૂ થયો. ગારિયાધારના એક વર્ષે જભાઈના જીવનસંસ્કાર માટે પાયાનું કામ કર્યું. આ શિક્ષણના સંસ્કારોએ તેમના જીવનના કવનનું નિર્માણ અને ચારિત્રનું ઘડતર કર્યું. પ્રથમ આશીર્વાદની અમૃતવૃષ્ટિ:
શ્રીયુત અમૃતલાલ કાલનો પરિવાર સાધારણ સ્થિતિનો અને મોટો હોવાથી તેઓ ખૂબ કરકસરથી રહેતા હતા. અમૃતલાલભાઈની વૃદ્ધ માતા પથારીવશ અને સર્વથા પરવશ હતાં. કુટુંબમાં એક પણ નાની વહુ ન હતી, એટલે બધું કામ બાળકોને કરવાનું રહેતું.
જકુભાઈ આ પરિસ્થિતિમાં ત્યાં પહોંચ્યા. તેમણે પોતાના ઘરમાં એક તણખલું તોડવાનું પણ કામ કરેલું નહીં. જ્યારે અહીં તેમને ઘરના નાનામોટા કામમાં જોડી દેવામાં આવ્યા. અમૃતલાલભાઈનો દીકરો રમણિકભાઈ સમાન વયનો હોવાથી સાથે મળીને કામ કરવું પડતું. રમણિકભાઈ તો હોશિયાર ! તે કામ પડતું મૂકીને ભાગે અને જકુભાઈ ઉપર કામનો બોજો આવી પડે. આ રીતે મનને કેળવવાનો, પ્રથમ પાઠ શીખવા મળ્યો અને સમાધિભાવ રાખવાનો અનુભવ મળ્યો.
ઘરમાં વૃદ્ધ માતા પ્રત્યે સોનું દુર્લક્ષ હતું. કોઈ તેને સારી રીતે સાચવે નહીં, જમાડે નહીં. થાળી મૂકીને છોકરાઓ ભાગી જાય. કોઈને જરા પણ ફુરસદ ન હતી. આઠ દિવસે એક વાર મુશ્કેલીથી તેમને સ્નાન કરવા મળતું. માજીને આંખે દેખાતું નહીં. પોતાની મેળે પડખું પણ ફેરવી ન શકે. ઘણી કષ્ટદાયક સ્થિતિ હતી. વૃદ્ધ માતાની સેવા કરવાનો વારો પણ જકુભાઈ ઉપર આવ્યો. આટલી નાની વયમાં પણ વૃદ્ધ માતાની પીડાથી તેમનું હૃદય દ્રવિત થઈ ગયું. પાસે બેસીને જકુભાઈએ પ્રેમપૂર્વક માજીને જમાડ્યાં. તેઓ ખુશ ખુશ થઈ ગયાં,
પ્રેમનાં અશ્રુ ઊભરાણાં. માજીએ ભીની આંખે ભાવભરી આજીજી કરી, “બેટા, હવે રોજ તું જ મને જમાડજે.”
જકુભાઈએ વાત સ્વીકારી લીધી. દાદીમાની સેવાનો આ પ્રથમ અવસર મળ્યો. કેમ જાણે ગુરુદેવના માનવસેવાના મિશનનો આ પ્રથમ પાયો હોય અને તેના પહેલા પાઠનો યોગ હોય! તેમના હૃદયમાં અંકિત થઈ ગયું : “માનવસેવા મહાન ધર્મ છે.”
જકુભાઈએ દાદીમાની જમવા ઉપરાંતની બધી જ સેવા ઉપાડી લીધી. તેમણે જ્યારે ધ્યાનથી દાદીમાની પથારી બદલી અને પડખાં ફેરવ્યાં ત્યારે લાલ લાલ ટચકા ભરતા કીડા જોઈને જકુભાઈનું હૃદય રડી ઊઠ્યું. તેમણે માજીને તન અને મન, એમ બધી રીતે સ્વસ્થ કર્યા. પ્રતિદિન તેમને
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક 16