________________
મણિબહેન “પારકી છઠ્ઠીના જાગનારાં હતાં. આ ગુજરાતી કહેવત તેમના જીવનમાં સોળ આના ચરિતાર્થ થઈ છે. તેમના ઘરમાં બે પુત્રવધૂઓ પણ હતી. જયંતમુનિજી જ્યારે પણ ગોચરીપાણી માટે જતા ત્યારે મણિબહેન પૂરા એક ગાંસડી કપડાં આંગણામાં ધોઈ રહ્યા હોય તે નજરે પડતું. મુનિજીને થતું કે આજકાલની વહુઆરુ આ સાસુ પાસેથી વધારે પડતું કામ લેતી લાગે છે.
સમય મળતાં જયંતમુનિજીએ મણિબહેનને પૂછયું, “બહેન, શું આ તમારી વહુ પોતે કામ કરતી નથી? સાસુ પાસે કેટલું કામ કરાવે છે! તમે કહો તો હું તેને સમજાવીશ.”
મણિબહેન હસીને બોલ્યો, “ગુરુદેવ, મારી બંને વહુ તો હીરામાણેક જેવી છે. આ મારા ઘરનાં કપડાં નથી. ઘરનાં કપડાં તો નોકર-ચાકર ધૂએ છે. નિયમ પ્રમાણે આસપાસના બીમારની ખબર પૂછવા જઉં છું. આપણા સમાજના ગરીબ ઘરમાં જ્યારે ઘરધણિયાણી માંદી હોય, ધણી નોકરી કરવા ગયો હોય, ચાર-પાંચ બાળકોનાં મેલાં કપડાં ભેગાં થયાં હોય અને ઘરમાં કામ કરનારું કોઈ ન હોય, ત્યારે એ બધાં કપડાં હું ગાંસડી બાંધીને ઘરે લાવું છું. આ કપડાં હું જાતે ધોઉં છું. મારે પુણ્ય કમાવું હોય તો બીજા પાસે કપડાં ધોવરાવાય નહીં. મારા ઘરનો ફક્ત સાબુ વપરાય છે અને થોડીઘણી મારી મહેનત છે. કપડાં ધોઈ, સૂકવી, ગડી વાળીને પાછા ત્યાં આપી આવું છું. એ બહેન ખુશી થાય એ જ આપણી કમાણી છે. મને આ કામમાં ઘણો જ આનંદ આવે
મણિબહેનની વાત સાંભળીને જયંતમુનિજી તો આશ્ચર્યમાં ડૂબી ગયા. ધન્ય છે મણિબહેનને ! અને ધન્ય છે તેની પરમાત્મવૃત્તિને ! ખરેખર મણિબહેન મનુષ્યતાને વરેલાં હતાં.
મુનિશ્રી જેમ જેમ મણિબહેનના પરિચયમાં આવ્યા તેમ તેમ તેમની બીજી ઘણી ખાસિયતો અને સેવાવૃત્તિ જાણવા મળી. મણિબહેન જ્યારે પણ કોઈ માંદી બહેનના ઘેર જતાં ત્યારે જોવા મળતું કે ઘરધણી હાજર ન હોય, બાળકો રોતાં હોય, વલેપાત કરતાં હોય અને ઘરમાં રાંધનાર કોઈ ન હોય. ત્યારે મણિબહેન તે પરિવારમાં ગોઠવાઈ જતાં. આખા ઘરનું કામ કરી આપતાં. મણિબહેન બાળકોને સ્નાન કરાવે, પોતે જ રસોઈ કરી આપે અને માંદી પાડોશણને પણ જમાડે. તેનું ઘર આભલા જેવું ચોખ્ખું ચણાક કરી, પછી જ પોતાને ઘેર પાછાં આવતાં. જમવાની વાત તો ક્યાં રહી, કોઈના ઘરનું પવાલું પાણી પણ ન પીએ.
તેમના મોટાં વહુ કહેતાં, “મહારાજજી, અમારી સાસુ તો દેવતા છે દેવતા. સાત સાત જન્મ સુધી તેનાં ચરણ ધોઈને પીએ તો પણ ઉપકાર વળે તેમ નથી. પારકાનું કામ કરીને ક્યારેક તો ત્રણ-ચાર વાગે ઘરે આવે અને પછી જમે.”
સવારમાં સ્નાન કરીને બીજાં ઘરોમાં નીકળી પડવાનું મણિબહેનનું મુખ્ય કામ હતું. બધાંનાં
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક 144