________________
સાધ્વીઓ એક મોટા ભવનમાં બૌદ્ધ શાસ્ત્રનો પાઠ કરતાં હતાં. આ શાસ્ત્રો જોવાલાયક અને આશ્ચર્યજનક હતાં. તે જૂના જમાનાના કાઠિયાવાડના નામું લખવાના ચોપડા જેવાં લાંબાં હતાં. એક પાનું બેથી અઢી ફૂટ લાંબું હતું. બંને બાજુ બોલવાથી આ શાસ્ત્ર ચાર-પાંચ ફૂટ સુધી ફેલાઈ જતું. તેમાં એક ઇંચ મોટા અક્ષરો હતાં. આ બધાં શાસ્ત્રો હસ્તલિખિત હતાં અને પાલિ ભાષામાં પણ તિબેટિયન લિપિમાં લખેલાં હતાં. મોટા ભાગના એ સાધુઓ પાલિ ભાષા સમજતા ન હતા. છતાં તેઓ ખૂબ જ શ્રદ્ધાથી અને પ્રેમભાવથી મોટા અવાજે વીરપાઠની જેમ શાસ્ત્રપાઠ કરતા હતા.
બધાં સાધુ-સાધ્વીઓ ઊંચા આસન પર સામસામે પંક્તિમાં બેઠાં હતાં. સામે એટલા જ ઊંચા ટેબલ ઉપર રેશમી વસ્ત્ર પર શાસ્ત્રોને વ્યવસ્થિત ફેલાવીને રાખ્યાં હતાં. બધા સાધુઓએ એકસરખા ગોળિયા મોઢાવાળા રૂપાળા ગેરુઆ રંગનાં કપડાં પહેરેલાં હતાં. સાધ્વીઓએ પણ લગભગ એવાં જ વસ્ત્રો ધારણ કર્યા હતાં. શ્રી જયંતમુનિ પધાર્યા ત્યારે તેઓ પણ એક ખાલી સીટ પર બેસી ગયા. સૌ શાસ્ત્રપાઠમાં મસ્ત હતા. આ સાધુઓને સ્વાધ્યાય સમયે ખાવા-પીવાની કોઈ રોકટોક ન હતી. થોડી થોડી વારે ખાવાની પ્લેટ તથા પાણીના ગ્લાસ આવતા હતા. શાસ્ત્રપાઠ કરતાં કરતાં જ તેઓ ખાતા હતા.
શ્રી જયંતમુનિ સાથેનો એક શેરપો હિન્દી જાણતો હતો. મુનિશ્રી આ શેરપાને હિન્દીમાં જે કહે તે શેરપો અનુવાદ કરીને પેલા સાધુઓને તિબેટી ભાષામાં સમજાવતો હતો. શ્રી જયંતમુનિએ પૂછ્યું, “આપ જે વાંચન કરી રહ્યા છો તેનો અર્થ જાણો છો ?”
સાધુઓએ માથું હલાવી ના પાડી. શ્રી જયંતમુનિ પાલિ ભાષા સમજતા હતા. સાધુએ શાસ્ત્રની બે લાઇન વાંચી. શ્રી જયંતમુનિએ તેનો અર્થ હિન્દીમાં કહ્યો. જ્યારે શેરપાએ તે તિબેટીમાં કહ્યો ત્યારે બધા સાધુ ખૂબ જ ખુશ થઈ ગયા.
ત્યારબાદ શ્રી જયંતમુનિએ પૂછ્યું, “આ બૌદ્ધ સાધ્વીઓ ક્યાંથી આવ્યા છે?”
સાધુઓએ જવાબમાં જણાવ્યું કે હેલોની બંને બાજુ બે નાના પહાડો છે. બન્ને પહાડ ઉપર એક મોટો આશ્રમ છે. એક આશ્રમ બૌદ્ધ સાધુઓનો છે. જ્યારે બીજો આશ્રમ સાધ્વીઓનો છે. બંને આશ્રમ વચ્ચે લગભગ બેથી ત્રણ કિલોમીટરનું અંતર છે. બધાં શાસ્ત્રો તેમનાં પોતાનાં હતાં. - જ્યારે ચીનની કોમ્યુનિસ્ટ સત્તાએ તિબેટ પર આક્રમણ કર્યું ત્યારે ઘણાં બૌદ્ધ સાધુ-સાધ્વીઓને મારી નાખવામાં આવ્યાં હતાં. એ વખતે ઘણાં સાધુ-સાધ્વીઓ ભાગીને નેપાળના આ ઉચ્ચ પ્રદેશમાં બૌદ્ધ ગામોમાં આવીને વસી ગયાં હતાં. તેઓ આ શાસ્ત્રો ખભે બાંધીને સાથે લાવ્યાં હતાં. એ સિવાય તેમની પાસે કશું ન હતું. અહીં આવ્યા પછી તેમણે આશ્રમ વસાવ્યા. તેમણે આશ્રમની આસપાસ બગીચાઓનો અને થોડી ખેતીનો પણ વિકાસ કર્યો હતો. તેમાંથી તેઓની થોડી આજીવિકા ચાલતી હતી. ઉપરાંત હેલમ્બોના લામા પણ તેમનું પોષણ કરતા હતા અને ભિક્ષા આપતા હતા. જોકે બધા સાધુઓ હૃષ્ટપુષ્ટ જણાતા હતા.
નેપાળની ઐતિહાસિક વિહારયાત્રા | 439