________________
આર્થિક સંકડામણ આવી રહી હતી. લાલાજી મકાનો દાનમાં આપવા માંડ્યા તે પરિવારને ખટકે તેવું હતું. પરિવારે તેમનો વિરોધ કર્યો. છતાં લાલાજી પંજાબીને મકાનો આપતા ગયા.
મનહરલાલજી અને તેમનાં માતાજીએ મળીને લાલાજી સાથે જરાપણ વાટાઘાટ કર્યા વિના કાનપુર હાઈકોર્ટમાં લાલાજી ઉપર કેસ કર્યો. કેસમાં જણાવ્યું કે અમારી કરોડોની મિલકત વડીલોપાર્જિત છે. બધી મિલકત બાપદાદાની છે. એટલે લાલાજીને તે વેડફી નાખવાનો કોઈ અધિકાર નથી. અમને ન્યાય મળવો જોઈએ. કેસની નોટિસ લાલાજીને મળી. લાલાજીએ જરા પણ વિચલિત થયા વિના પોતે જ એક કાગળ તૈયાર કરી, તેમાં સહી સીક્કા-કરી કોર્ટમાં તે પહોંચાડ્યો.
લાલાજી કાનપુરના મહાન નાગરિક હોવાથી, તેમજ હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશ સ્વયં તેમને જાણતા હોવાથી, લાલાજીને સન્માનપૂર્વક કોર્ટમાં બેસાડ્યા.
સરકારી વકીલે પૂછ્યું, “લાલાજી, આપકા વકીલ કહાં હૈ ! આપ અપની બાત પેશ કરિયે.”
લાલાજીએ ગરિમા સાથે કોર્ટમાં ઊભા થઈને કહ્યું, “મારે કોઈ વકીલની જરૂર નથી. મારે કેસ લડવાની પણ જરૂર નથી. આ રહ્યો મારો કાગળ. મારી કે મારા બાપ-દાદાની જે કંઈ મિલકત છે તે બધી મારા પુત્ર અને પત્નીને આપી દઉં છું. આ સંપત્તિમાંથી મારે કશું ન જોઈએ. મને મુક્ત કરવામાં આવે.”
લાલાજીએ સહી-સિક્કાવાળો કાગળ ન્યાયાધીશના હાથમાં મૂક્યો.
લાલાજીના મોટા પુત્ર મનહરલાલજી અને તેમનાં માતા ત્યાં હાજર હતાં. કોર્ટ ખચાખચ ભરાયેલી હતી. લાલાજીનું નિવેદન સાંભળી આખી કોર્ટ ચકિત થઈ ગઈ.
વકીલે લાલાને પૂછયું, “લાલાજી, આ શું કરો છો?”
લાલાજીએ કહ્યું, “હું પાગલ નથી. હું ખાદીધારી વ્યકિત છું. મહાત્મા ગાંધીનો ચેલો છું. દિવાકર ચોથમલજી મહારાજે મને ત્યાગનો પાઠ ભણાવ્યો છે. સંપત્તિ ક્લેશનું કારણ ન બને તે માટે, તેમજ મારાં પુત્ર અને પત્નીને હવે મારી જરૂર નથી, સંપત્તિની જરૂર છે એટલે હું તેમને સમગ્ર સંપત્તિ સુપ્રત કરી દઉં છું.”
લાલા ઊભા થઈને ચાલી નીકળ્યા. આખા કાનપુરમાં હવા ફેલાઈ ગઈ!
કોર્ટમાંથી બહાર નીકળ્યા ત્યારે તેમનાં પત્ની તેને મળવા આવ્યાં અને ઘેર આવવા માટે કહ્યું.
લાલાએ તેવર બદલીને કહ્યું, “હવે ફરીથી મને જિંદગીભર મોટું ન બતાવશો. તમારે જેની જરૂર હતી તે મેં આપી દીધું છે.”
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક 7 128