________________
મળ્યું કે બૌદ્ધ સાધુઓ લગભગ માંસાહારી બની ચૂક્યા છે. ભગવાન બુદ્ધની કરુણા અને જીવદયાના સિદ્ધાંતોને પગતળે કચરી નાખવાનું આ સંતો માટે કેમ શક્ય બન્યું તે આશ્ચર્ય ઉપજાવે છે. જોકે તેમાં વર્તમાન સાધુઓનો દોષ નથી. વિદેશમાં બૌદ્ધ ધર્મનો પ્રચાર થયા પછી ત્યાંની લોકસંસ્કૃતિથી પ્રભાવિત થઈ બૌદ્ધ ધર્મ તથા તેમના સાધુઓ ધીરે ધીરે માંસાહારના દૂષિત માર્ગમાં તણાઈ ગયા હશે.
જીવદયાનો અને અહિંસાનો સંદેશ લઈ બૌદ્ધ ધર્મ વિશ્વમાં ફેલાયો. પરંતુ ત્યાંની પ્રજાને નિરામિષ કરવાની ઝુંબેશ ઠંડી પડી ગઈ અને જે મિશન લઈને સંતો ત્યાં ગયા હતા તેઓ સ્વયં માંસાહારના કુંડમાં સ્નાન કરવા લાગ્યા. ઐતિહાસિક ક્રમમાં આવું બનતું આવ્યું છે અને તે જ ક્રમ બૌદ્ધ ધર્મમાં પણ ઘટિત થયો છે. આમાં કોને દોષ દેવો ? વસ્તુત: ભગવાન બુદ્ધ નિરામિષના ભાવ પર પૂરું વજન આપ્યું ન હતું અને “મોટી અહિંસા માટે નાની હિંસા કરી શકાય તેવો ઉપદેશ સ્થાપી, બચવા માટે જે પ્રયાસ કરેલો તે તર્કનું તીર વિપરીત દશામાં લાગવાથી વિપરીત પરિણામ આવ્યું અને આખો સંપ્રદાય નાની હિંસાનો સહારો લઈ માંસાહાર તરફ આગળ વધી ગયો.
કરુણાના સાગર ભગવાન બુદ્ધની કરુણા માનવજાતિ પૂરતી જ સીમિત રહી ગઈ. પશુપક્ષી અને પ્રકૃતિના ખોળે ખેલનારા, મનુષ્યજાતિના મહાન ઉપકારી એવા પશુજગતનાં પ્રાણીઓનો સંહાર રોકવા માટે ભગવાન મહાવીરની અહિંસાની જેમ કરુણાસાગરની અહિંસા વ્યાપક ન બનતાં માનવીય સીમા સુધી સીમિત રહી ગઈ. આ ચર્ચામાં વધારે ન જતાં અહીં માત્ર મુનિજીનો અનુભવ ટાંક્યો છે.
મુનિજી જ્યારે સારનાથમાં હતા ત્યારે ત્યાં બૌદ્ધ ધર્મનો મોટો ઉત્સવ-તહેવાર આવેલ. ઉત્સવ મોટો હોવાથી દેશ-વિદેશથી ઘણા બૌદ્ધ સાધુઓ આવ્યા હતા. નેપાળનરેશ વીરવિક્રમસિંહજી ઉદ્ઘાટન માટે પધારવાના હતા. નેપાળનરેશ અને રાણી એક હાથીની અંબાડી ઉપર આવી રહ્યાં હતાં. જેવા આ સમાચાર મળ્યા કે બધા બૌદ્ધ સાધુઓ તેમના સામૈયામાં દોડી ગયા. તેમણે જમીન ઉપરથી જ રાજાને નમસ્કાર કર્યા અને ત્યારબાદ શોભાયાત્રામાં આગળ આગળ ચાલ્યા. આ જોઈને ઘણી જ નવાઈ લાગી. જૈન સાધુઓ કોઈ પણ સંસારી જીવો સામે મસ્તક ઝુકાવતા નથી. રાજા-મહારાજાઓ જૈન સાધુઓને વંદન કરે છે. જ્યારે જૈન સાધુની સરખામણીમાં બૌદ્ધ સાધુએ પોતાનું સ્વમાન ગુમાવી દીધું છે. રાજાઓની સેવામાં તત્પર રહેવાના ભાવથી તેમણે પોતાની પરંપરા પૂરેપૂરી બદલી નાખી છે.
બૌદ્ધ સાધુઓ મોટા ઢમઢોલ વગાડતા વગાડતા કોઈના સ્વાગતમાં જોડાય છે એ પણ ઘણું આશ્ચર્યજનક લાગ્યું. સનાતન ધર્મ તો આ બાબતમાં ઘણો જ જાણીતો હતો અને હજારો સાધુનો અનુભવ વિશ્વપ્રસિદ્ધ થઈ ગયો છે. સાધુઓમાં ગાંજા, ચલમ, બીડી, શરાબ, ઇત્યાદિ ભયંકર વ્યસનો પણ જોવા મળે છે. વારાણસીમાં આ અનુભવ વધારે થઈ શકે છે. સનાતન ધર્મનું મહાન
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક 1 160