________________
કેન્દ્ર હોવાથી કાશી પ્રત્યે સાચા અને સારા બ્રાહ્મણો, વિદ્વાનો તથા સંતોને જેમ આકર્ષણ છે તેમ આ દૂષિત પ્રવૃત્તિવાળા સાધુવેશધારીઓનું પણ વારાણસી એક મોટું કેન્દ્ર છે. ગૌરવશાળી પરંપરા
જૈનોએ અને જૈન સંતોએ પોતાની પરંપરા જાળવી રાખી છે. સેવા કરવા છતાં અને બધા પ્રત્યે કરુણાના ભાવ હોવા છતાં, તેમણે સાધુઓની સર્વોપરિતા ટકાવી રાખી છે. તેના કારણે જૈન સમાજ ઉન્નતમસ્તક છે. સંત વિનોબાજી લખે છે કે જૈન સમાજ પ્રચાપ્રધાન નથી, પણ આચારપ્રધાન છે. આચાર ખોઈને પ્રચાર કરવો તે ખોટનું કામ છે. પ્રચાર ખોઈને પણ આચાર જાળવી રાખવો તે સ્થિતિસ્થાપકતાનો ગુણ હોવાથી તેઓ લાંબા કાળ સુધી જનસમૂહની સેવા કરી શકે છે. | મુનિઓને સમાજની બદીઓનો અધ્યયન કરવાનો અવસર મળતો ગયો. કાશીના નિવાસ દરમ્યાન એક એવી ઘટના બની જેનો સંક્ષેપમાં આપણે ઉલ્લેખ કરીશું. આ ઘટના તે સમયના હિન્દુસ્તાનનાં બધાં પેપરોમાં આવી ચૂકી છે. ધર્મના નામે તીર્થોમાં મૂળ જમાવીને બેઠેલા પંડાઓ કેટલી હદે નીચે સુધી જઈ, કુકર્મ કરી શકે છે તેનો આ ઉઘાડો દાખલો છે.
સમગ્ર ભારતમાંથી લાખો યાત્રીઓ સેંકડો વરસથી બનારસ આવ-જા કરે છે. પંડાઓ આ યાત્રી પરિવારોનાં નામઠામ લખી રાખે છે. પેઢી-દર-પેઢી પોતાના પરિવારને તે યાત્રી પરિવારના જજમાન તરીકે સ્થાપી દે છે. તેઓ દક્ષિણા લેવાનો હક આ લહિયા-ચોપડાના આધારે વસૂલ કરે છે. સુદૂર, દક્ષિણના કેરળ પ્રાંતથી એક ભક્ત પરિવાર નાના-મોટા સાત સભ્યો સાથે વારાણસી યાત્રામાં આવેલ. કેરળવાસી પરિવારની શ્રદ્ધાઃ
આ દક્ષિણી બંધુની એવી ઇચ્છા હતી કે વારાણસીમાં એક સારું મંદિર બંધાવવું. તે માટે તેઓ પાંચ-સાત લાખ રૂપિયા રોકડા તથા ભગવાનને ચડાવવા માટે સોના-ચાંદીના અલંકારો લઈને વારાણસી આવ્યા હતા. તેઓ શ્રદ્ધાળુ હોવાથી એમ માનતા હશે કે વારાણસીમાં બધા દેવપુરુષો જ વિચરણ કરે છે અને આખી નગરી પવિત્ર પુરુષોથી ભરેલી છે. આવી પવિત્ર શ્રદ્ધાથી તેઓ પોતાના જાણીતા પંડાને ઘેર અતિથિ તરીકે ઊતર્યા.
ઊતરતાંની સાથે જ એ કેરળવાસીએ પંડા પ્રત્યે શ્રદ્ધા વ્યક્ત કરતાં કહ્યું, “મારે એક સારું મંદિર બનાવવું છે. તે માટે રોકડા રૂપિયા તથા અલંકારો લઈને આવ્યો છું. અહીં રહીશ એટલો સમય તમારા ઘરનો બધો ખર્ચો પણ હું આપીશ.” આ બધું સાંભળીને પંડાની આંખ ચાર થઈ ગઈ !
દર્શનશાસ્ત્રનું અધ્યયન B 161