________________
લોકો કથાશ્રવણ કરીને ધન્યતા અનુભવતા હતા. જેઓ શાકાહારી ન હતા તેવા ઘણા લોકોએ માંસાહારી ભોજનનો ત્યાગ કર્યો અને અહિંસક જીવન ધારણ કર્યું. આનંદ ઉપજાવે તેવું વાતાવરણ હતું. બખ્તિયારપુર સુધી ગંગાજીનો સાથ હોવાથી વિહા૨માં અનેરો રંગ આવતો હતો. ભારતની આ મહાપવિત્ર નદીનાં જળના ઓઘના ઓઘ નિસ્પૃહ ભાવે વહી રહ્યા હતા. સ્ફટિક જેવું પાણી ઉપદેશ આપી જતું હતું. મુનિશ્રીના મુખમાંથી સરી પડતું... ‘ધન્ય છે ગંગા!'
મોરબીવાળા કુંદનભાઈ તથા તેમના સાથી નૌતમલાલ બનારસથી પટના સુધી વિહારમાં સાથે હતા. મુંબઈના રવિચંદ સુખલાલના પરિવારે પટનાથી વિદાય લીધી. તેઓ અપૂર્વ પ્રેમ બાંધી ગયા હતા. ઝરિયાના સુપ્રસિદ્ધ શ્રાવક શંકરભાઈ સર્વપ્રથમ આરામાં દર્શનાર્થે આવ્યા હતા અને પ્રથમ દર્શનથી જ અપૂર્વ ભક્તિભાવ જાગ્રત થતાં, તે ફરીથી દર્શન માટે આવ્યા અને આગળ વિહારમાં જોડાવાની તૈયારી બતાવીને ગયા. શ્રી નરભેરામભાઈ કામાણી પટનાથી વિહારમાં સાથે જોડાયા હતા. તેમને જમશેદપુર સમાજના સન્માનનીય અને જાણીતા શ્રાવક ભીખાબાપા તથા દયાળજીભાઈ મેઘાણી સાથ આપી રહ્યા હતા.
શ્રાવકોની થોડી થોડી અવરજવર ચાલુ રહેતી હતી. પટનાના પાંચ યુવકો રાજગૃહી સુધી સાથ આપવા માટે તૈયાર થઈને આવ્યા હતા. વિહારમાં સૌ તેમને પાંચ પાંડવ કહેતા હતા. જેઠાલાલભાઈ (પટનાવાળા) ખાવા-પીવાના શોખીન હોવાથી રોજ નવી નવી વસ્તુઓ તૈયાર કરીને વિહારી બંધુઓને જમાડતા હતા. ત્ર્યંબકભાઈએ ભંડાર ખુલ્લો રાખ્યો હતો.
બખ્તિયારપુર – સંસ્કૃતિના વિનાશનું પ્રતીક :
૧૯૫૧ની આઠમી ડિસેમ્બરે બખ્તિયારપુર પહોંચ્યા અને એક બાવાજીના મંદિરમાં નિવાસ કર્યો. ભદ્રતાની મૂર્તિ સમા વૃદ્ધ બાવાજીએ તથા તેમના શિષ્યોએ મુનિમંડળનું હાર્દિક સ્વાગત કર્યું. મુસ્લિમ અમલ દરમિયાન આ ગામનું નામ બખ્તિયારપુર પડ્યું હતું. અલ્લાઉદ્દીન ખીલજીના કાકા બખ્તિયાર ખીલજીએ બિહાર પર ચડાઈ કરી અને તેના પર વિજય મેળવ્યો હતો. એણે નાલંદાના પ્રખ્યાત વિદ્યાલયનો ધ્વંસ કર્યો અને તેના બહુમૂલ્ય પુસ્તકાલયને બાળી નાખ્યું. પોતાના વિજયની સ્મૃતિમાં તેણે આ શહે૨નું નામ બખ્તિયારપુર રાખ્યું. સંસ્કૃતિના નાશકનું નામ આજે પણ ચાલુ છે. છતાં અત્યારે આ શહે૨માં ભારતીય સંસ્કૃતિ પૂર્ણરૂપે જળવાઈ રહી છે. બિહારશરીફ :
બખ્તિયારપુર પછી દિશા બદલાતી હતી. ગંગાજી પૂર્વ તરફ આગળ વધી જાય છે, જ્યારે રોડ દક્ષિણ દિશામાં વળાંક લઈ રાજગૃહી તરફ આગળ વધે છે. બખ્તિયારપુરથી રાજગૃહી સુધીનો સંપૂર્ણ માર્ગ કંચન વરસતી ખેતીથી શોભી રહ્યો હતો. આ ક્ષેત્રમાં મરચાંની બહુ પેદાશ છે. જમીન પણ ઘણી જ ફળદ્રુપ છે. માર્ગમાં આ ક્ષેત્રનું પ્રસિદ્ધ ગામ બિહારશરીફ આવે છે. તે રોડનું સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક C 186