________________
તંબૂરો ખૂણામાં મૂકી, તેઓ મુનિવરોનાં દર્શન કરવા આવ્યા. શ્રી જયંતમુનિજીએ પૂછવું “આપ સાહેબ કોણ છો ?”
“મેં પૂનમચંદજી રાંકા, પૂને સે.”
એટલું સાંભળતાં જ ખળભળાટ મચી ગયો. ઘડીક તો લાગ્યું કે આ માણસ મજાક કરવા તો નથી આવ્યો ને? પરંતુ તેમનાં વાણીવર્તનમાં વિચાર-ગાંભીર્ય પ્રગટ થતું હતું. રાત થઈ ગઈ હતી. તેમણે જમવાની ના પાડી. તેમને રાત્રિભોજનનો ત્યાગ હતો. તે એક ખૂણામાં સ્વાધ્યાય કરવા માટે બેસી ગયા. જૈન સભાને ખબર આપ્યા. જૈન સભાએ સવારના તેમનું સ્વાગત કરી, ધામધૂમથી ઉતારે લઈ જવાનો પોગ્રામ ગોઠવ્યો.
રાત્રિવિશ્રામ કર્યા પછી સવારના તેઓ ચાર વાગે ઊઠી ગયા. શ્રી જયંતમુનિજીને તેમની દિન-ચર્યા જાણવામાં રસ પડ્યો હતો. જ્યારે તેમણે પોતાનો કોથળો ખોલ્યો ત્યારે આશ્ચર્ય સાથે જાણ્યું કે તે બોરામાં તંબૂરો ન હતો, પરંતુ વાંસના ઝંડાવાળું નેતર જેવું ઝાડું હતું. સાથે પાણીની નાની બાલદી હતી. બાલદીને ઝાડું સાથે એવી રીતે બાંધી હતી કે તંબૂરા જેવું લાગતું હતું. શ્રી જયંતમુનિજીએ પૂછ્યું, “બાબુજી, યે સબ ક્યા હૈ? હમને સોચા કિ આપ તંબૂરા બજાતે હોગે.”
તેઓ હસીને બોલ્યા, “તંબૂરા ગાને-બજાનેકે કામ આતા હૈ, ઓર યે તંબૂરા સફાઈ-ધોલાઈ મેં કામ આતા હૈ.”
જોતજોતામાં તો તેઓએ ખાખી હાફ પેન્ટ ઉપર બ્લ રંગના જાડા જીનનું વસ્ત્ર પહેરી નીચે ઊતરી ગયા. શ્રી જયંતમુનિજી પણ સાથેસાથે ગયા. તેમણે તો પોલાક સ્ટ્રીટમાં ઝાડું મારવું શરૂ કરી દીધું. પાકા ગાંધીવાદી ખરાને ! વાતચીતમાં માલુમ પડ્યું કે તેમનો નિયમ હતો કે ગમે ત્યાં રોકાય, ગમે ત્યાં જાય, તેનું ઝાડું સાથે જ હોય! સવારમાં બે કલાક મેતરની જેમ ગલીની સફાઈ કરે. તે દરેક સ્થળે નવું દૃષ્ટાંત પૂરું પાડતા. ધીરે ધીરે સેંકડો માણસો પોલોક સ્ટ્રીટમાં જમા થઈ ગયા.
સાહુ શાંતિપ્રસાદ જૈન આવીને તરત જ પાછા ચાલ્યા ગયા, કારણ કે જે કાર્યકર્તા આવતા હતા તેમને પણ રાંકાજી આગ્રહ કરીને સફાઈના કામમાં જોડી દેતા હતા.
તેરાપંથી સમાજના આચાર્ય તુલસીજી પૂર્વભારત સંમેલનમાં ભાગ લેવા માટે પોતાના શિષ્ય સાથે કલકત્તામાં બિરાજમાન હતા. આચાર્ય તુલસીજીનો એક વિરોધી ૨૭ નં. પોલોક સ્ટ્રીટમાં પહોંચી ગયો. તે છાપેલી પત્રિકાઓ દ્વારા આચાર્ય તુલસીનો વિરોધ કરતો હતો. તે વિરોધની વાત કરે તે પહેલાં જ રોકાજી બોલ્યા, “આઈએ. હમ આચાર્યજી કો સમજાયેંગે. કિંતુ આપ હમ સે સહયોગ માંગતે હૈ તો હમારે કામ મેં ભી થોડા સહયોગ દીજિએ.” રાંકાજીએ તેના હાથમાં સાવરણો પકડાવ્યો અને કહ્યું, “થોડી સફાઈ કરીએ. આપ જિસ પ્રકાર કે વિચારોં કી સફાઈ કરના ચાહતે હૈં ઇસી કા યે પૂલ નમૂના છે. સ્થાન કી સફાઈ ભી જરૂરી હૈ.”
જૈન એકતાનો જયઘોષ 0 365