Page Text
________________
જીવનભરનું ભાતું
શ્રી જયંતમુનિજી આજે કોઈ કારણસર બેચેન હતા. તેમણે બેચેની ઉપર ચિંતન કર્યું. “સંસારના માણસો બહા૨નાં નિમિત્તોથી બેચેની અનુભવે છે અને નિમિત્ત પ્રત્યે રાગદ્વેષ જન્મે છે,” તે વિષય પર ચિંતન કરતાં મુખ્ય સૂત્ર હાથ લાગતું ન હતું. મનમાં ગડમથલ ચાલી રહી હતી. સૌ મંદિરમાં પોતપોતાના કાર્યમાં સંલગ્ન હતા ત્યારે સાંજના સમયે શ્રી જયંતમુનિજી મંદિરની નીચે વહેતી વૈતરણી નદીની કોહમાં ઊતર્યા. નદીના તટ ઉપર એક મોટી શિલા પર બેસી ફરીથી એ જ મુદ્દા ૫૨ મૂળગામી ચિંતન શરૂ કર્યું. તે વખતે જે જ્ઞાનપ્રાપ્તિ થઈ તે જીવનભરનું ભાથું બની ગયું. તેમને ઘણો જ આનંદ થયો
વસ્તુતઃ મનુષ્ય સુખ-દુ:ખની કે માન-અપમાનની જે કાંઈ લાગણી અનુભવે છે તે પોતાના વિચારોના આધારે છે. જો વિચાર લુપ્ત થઈ જાય અથવા વિચારનો જન્મ જ ન થયો હોય તો સામે ગમે તેવા પ્રકારના નિમિત્ત હોવા છતાં જીવને સુખદુઃખની લાગણી થતી નથી. ધારો કે એક ખેડૂત રાત્રિના સમયે પોતાના ખેતરમાં સૂતો છે. તે ભરનિદ્રામાં હતો ત્યારે એક ભયંકર સિંહ તેના બિછાના સુધી આવી અને ચાલ્યો ગયો. પરંતુ તેની ખેડૂતને ખબર નથી અને તેને ભયની લાગણી થતી નથી. હવે ધારો કે તે ખેડૂત જાગે છે ત્યારે તેને સિંહ આવ્યો તેવો ભ્રમ થાય છે. ત્યારે સિંહની હાજરી ન હોવા છતાં તે ખેડૂત ઘણો ભય પામે છે. ખરું પૂછો તો તે ખેડૂત પોતાના આધારે જ ભય પામ્યો છે. સિંહની હાજરી કે ગેરહાજરી મહત્ત્વપૂર્ણ નથી, પરંતુ સિંહનો ખ્યાલ આવવો કે ન આવવો તે વધારે મહત્ત્વપૂર્ણ છે. સમગ્ર જીવરાશિ પોતાના વિચારને આધારે, પોતાના પરિણામના આધારે સુખ-દુ:ખ અને માન-અપમાન અનુભવે છે.
માન-અપમાન થવું કે ન થવું તેની લગામ મનુષ્યના હાથમાં છે, સામી વ્યક્તિના હાથમાં નથી. સામાન્યપણે આપણે બીજી વ્યક્તિને આપણી લાગણીનો આધાર માની, તેના પર આરોપ કરીએ છીએ. જેમ કે એક ગરીબ બાઈ પાસે સોનાની બંગડી નથી. પરંતુ તે એ વાતનો મનમાં ખ્યાલ નથી રાખતી. તેથી તેની પાસે સોનાની બંગડી ન હોવા છતાં તે દુઃખી નથી. પરંતુ આર્થિક રીતે તેનાથી થોડી આગળ વધેલી એક બાઈ પાસે સોનાની બંગડી નથી. તેના મનમાં “મારી પાસે સોનાની બંગડી નથી” એ વિચાર ફર્યા કરે તો તે દુ:ખી થાય છે. દુઃખનો આધાર સોનાની બંગડી હોવી કે ન હોવી તે નથી. પરંતુ સોનાની બંગડીનો વિચાર વ્યક્તિના દુઃખ કે સુખનો આધાર બને છે. નિર્ણય એ થયો કે વ્યક્તિ પોતાના વિચારના ભાર તળે દબાય છે. વધારે પડતા અનયુક્ત વિચારોના વમળ ઊભા થાય તો તેમાં તે સળંગ તણાય છે. પરંતુ તે આ વિચારોનું વિસર્જન કરે તો તે સત્ય હળવું ફૂલ થઈ જાય છે અને તેના હૃદયમાં આનંદનું મોજું આવી જાય છે. સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેક Q 386
| SR No. | 023252 |
| Book Title | Sadhutanu Shikhar Ane Manavtani Mahek |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harshad Doshi |
| Publisher | Jain Academy |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 532 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |