Page Text
________________
એકબીજાની સેવા કરવી તે અનિવાર્ય ફરજ હતી. તંદુરસ્તી ઉપર પૂરું ધ્યાન આપવામાં આવતું. વિદ્યાર્થીઓએ જાતે શ્રમ કરવો જોઈએ એ સિદ્ધાંતની ગુરુકુળમાં પ્રધાનતા હતી.
પંડિત શ્રી પૂનમચંદજી દક ખાદીધારી, ગાંધીવાદી અને સમદર્શી સાધક પુરુષ હતા. ઉપરાંત પ્રજ્ઞાચક્ષુ બ્રાહ્મણ પ્રાણશંકરભાઈ, તે સંસ્કૃતના વર્ગ લેતા હતા. તે ઘણા વિચક્ષણ વ્યક્તિ હતા. પ્રાણજીવનભાઈ સંત કથા-વાર્તા કહી વિદ્યાર્થીઓને સંસ્કૃત ભાષાનું મહત્ત્વ સમજાવતા. જયંતીભાઈને સમજાયું કે સંસ્કૃત ભાષા જ્ઞાન ઉપાસનાનો મુખ્ય પાયો છે. માટે સંસ્કૃત વ્યાકરણ શીખીને સંસ્કૃત ભાષા ઉપર કાબૂ મેળવવો જોઈએ. આ વિચાર દઢ કરવામાં પ્રાણજીવનભાઈનો મુખ્ય ફાળો હતો.
ગુરુકુળમાં એક વિશાળ પ્રાર્થનાભવન હતું. તેની સાથે પુસ્તકાલયનો રૂમ જોડાયેલો હતો. જયંતીભાઈને પ્રારંભથી આ પુસ્તકાલયનો રૂમ સોંપવામાં આવ્યો હતો. તેમણે બધા વિદ્યાર્થીઓથી અલગ રહી પુસ્તકાલયમાં જ રહેવાનું અને સૂવાનું રાખ્યું હતું. સવારના ચાર વાગતાં ઘંટ વાગી જતો અને બધા વિદ્યાર્થીઓએ ફરજિયાત પ્રાર્થનામાં આવી જવાનું રહેતું. પ્રાર્થના ઘણી વ્યવસ્થિત થતી અને વિદ્યાર્થી સાચી રીતે પ્રાર્થના કરતા શીખે તેવી પ્રેરણા આપવામાં આવતી હતી. અધ્યક્ષ શ્રી પૂનમચંદજી સાહેબ તથા ગુરુકુળમાં રહેતા અધ્યાપકો પ્રાર્થનામાં સામેલ થતા હતા.
વૈરાગી તરીકે જયંતીભાઈ ઉપર ધીરે ધીરે ગુરુકુળના સંચાલનનો ભાર મુકાતો ગયો. જયંતીભાઈની પંડિતજી દક પ્રત્યે અપાર ભક્તિ હતી. જયંતીભાઈએ તેમને ગુરુ તરીકે સ્વીકારી લીધા હતા અને તેમના પ્રત્યે એટલો જ સ્નેહ હતો. બીજા ગુરુદેવો પણ જયંતીભાઈ માટે ઘણા ઉપકારી હતા. પ્રાર્થના પછી બધા વિદ્યાર્થીઓ અભ્યાસમાં લાગી જતા હતા. બે કલાકના સ્વાધ્યાય પછી જલ-પાન આપવામાં આવતું. દશ વાગે શાળાના બધા વર્ગો ચાલુ થઈ જતા. દરેક વર્ગમાં પ્રથમ ધર્મનો પિરિયડ લેવામાં આવતો, ત્યારબાદ બીજા વિષયો લેવાતા.
બાર વાગે ભોજનાલયમાં સમૂહ ભોજન થતું. ઘી રોટલી પર ન ચોપડતાં નાની વાટકીમાં એક પાવલીથી એક તોલા જેટલું જુદું આપવામાં આવતું. બાકી બધો સામાન્ય ક્રમ હતો. ભોજન સાદું છતાં શુદ્ધ આપવામાં આવતું. શુદ્ધ ઘી-દૂધની વ્યવસ્થા રાખી હતી. ભોજન પછી ચાર વાગ્યા સુધી એકધારી શાળા ચાલતી. ચારથી છ રમત-ગમત તથા ફરવાનો સમય મળતો. સાંજના લગભગ સૂર્યાસ્ત પહેલાં જમી લેવાનું હતું. જમ્યા પછી પુનઃ રાત્રિ પ્રાર્થના થતી. આ પ્રાર્થનાસભાનું ઘણું જ મહત્ત્વ હતું. તેમાં શાળાના આચાર્ય-અધ્યાપકો ઉપદેશ આપતા, ડિબેટિંગ ક્લાસ ચાલતો અને ભાષણ આપવાની કળા ઉપર મુખ્ય ધ્યાન અપાતું. દકસાહેબ પ્રાર્થના સભામાં બરાબર હાજરી આપતા. આત્મશુદ્ધિની અગ્નિપરીક્ષા : પાખીના દિવસે પ્રાર્થના લાંબી ચાલતી અને ત્યારે ધર્મચર્ચા કરવામાં આવતી. સાથે એ પણ
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક 38
| SR No. | 023252 |
| Book Title | Sadhutanu Shikhar Ane Manavtani Mahek |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harshad Doshi |
| Publisher | Jain Academy |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 532 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |