________________
સ્વતંત્ર પ્રકૃતિના બહાદુર વ્યક્તિ હતા. તેમણે લગ્ન કર્યા ન હતાં. તેઓ કહેતા હતા કે તેમનું મોત કોઈ ગોળીથી થશે. બન્યું પણ તે જ પ્રમાણે. તેમના વિરોધીઓએ એક વહેલી સવારે છળકપટ કરી, બે નાનાં બાળકોના હાથે ગોળી ચલાવી તેમને ઠાર કર્યા એટલે એમની કુટુંબ પરંપરા અહીં સમાપ્ત થઈ ગઈ.
શ્રી જગજીવનભાઈ ઉંમરલાયક થયા એટલે કાકાના પરિવારથી છૂટા થયા અને પુનઃ પોતાનું જૂનું ઘર સંભાળ્યું. એ વખતે તેમના મામા મૂળજીભાઈએ પણ સારો સાથ આપ્યો. ત્યારે ગામમાં મોટા માણસ તરીકે રામભાઈ મોચી ખૂબ પ્રસિદ્ધ હતા. તેમણે જગજીવનભાઈને સારી સલાહ આપી અને સાથ પણ આપ્યો. તેમની પાસે જગજીવનભાઈની જે જમીન ગીરવે હતી, તે પાછી સુપ્રત કરી દીધી.
દલખાણિયા ગીર જંગલનું ગામ હોવાથી ત્યાં બીડી-પત્તીનો સારો વેપાર ચાલતો હતો. વેપારીઓ જંગલમાંથી પત્તીઓ તોડાવી અમરેલી અને કુંડલાની મોટી બજારોમાં વેચતા. જગજીવનભાઈ પણ આ કારભારમાં જોડાયા અને ૪ વર્ષ સુધી આખા ગીરના જંગલની ખેડ કરી. પાંદડાના વેપારમાં પહેલી કમાણી અઢી રૂપિયા થઈ હતી. તેમાંથી તેમણે ૧ રૂપિયાની પહેલી પાઘડી ખરીદી. ત્યાં સુધી તેઓ ઉઘાડા માથે ખપતા હતા. કાઠિયાવાડમાં પાઘડીની બહુ જ કિંમત ગણાતી. જ્યારથી પાઘડી લીધી ત્યારથી તેમની ઇજ્જત બંધાણી.
આ દરમિયાન જગજીવનભાઈનાં નાનાબહેન દૂધીબહેનનું વેવિશાળ બગસરા મુકામે શ્રી ભીમજીભાઈ ડાહ્યાભાઈ સાથે કરવામાં આવ્યું. ભીમજીભાઈ ઉચ્ચકોટિના શ્રાવક અને સંતોના ભક્ત હતા. તેમણે કાપડના વ્યવસાયમાં નીતિ પ્રમાણે વેપાર કરી સારું એવું નામ મેળવ્યું હતું. એક નવો વળાંક:
અહીં જગજીવનભાઈના જીવનમાં નવો જ વળાંક આવે છે. દૂધીબહેન સાથે લગ્ન થયા પછી શ્રી ભીમજીભાઈ દલખાણિયા આવતા-જતા થયા. તેઓએ જગજીવનભાઈને પાંદડાં તોડવાના પાપના વેપારથી છૂટા થઈ દુકાન કરવા માટેની પ્રેરણા આપી. જગજીવનભાઈએ પણ બધા નિયમોનું પાલન કરી, દલખાણિયામાં દુકાનની સ્થાપના કરી અને ખૂબ જ નીતિપૂર્વક વેપાર શરૂ કર્યો. “ઓછું દેવું નહીં અને બે ભાગ કરવા નહીં' તેવો સિદ્ધાંત તેમણે જાળવી રાખ્યો હતો. જગજીવનભાઈએ દુકાનમાં પગ માંડ્યો અને તેમના ભાગ્યની ઉન્નતિ શરૂ થઈ. ધીરેધીરે દુકાન ખૂબ જ આગળ વધી અને તેમણે ગામના બધા માણસોનો વિશ્વાસ પ્રાપ્ત કર્યો.
ગામડાની દૃષ્ટિએ તેમની દુકાન મોટી હતી અને ધીકતો વ્યવસાય હતો. દુકાન સવારના ચાર વાગ્યાથી ખૂલે તે રાત્રે અગિયાર વાગે બંધ થતી. દુકાનમાં અગિયાર માણસો નિરંતર કામ કરતા. ઘી, કપાસિયા, રૂ, મગફળી, અનાજની લેવડ-દેવડ, કપડાં આદિ અનેક વેપાર એકસાથે ચાલતા હતા.
સંસ્કારજીવનનું સિંચન 7