________________
ધર્મપ્રધાન જીવન જીવનારી હતી. એકંદરે પ્રજા સુખી હતી. ઉત્તરપ્રદેશના વિહારમાં આનંદ આવ્યો. સાથે ઘણું જાણવાનું પણ મળ્યું. રસ્તામાં ચંદ્રપ્રભુના જન્મસ્થાન “ચંદ્રાવતીનાં દર્શન કરવાનો અવસર મળ્યો. મુખ્ય રસ્તેથી થોડે દૂર અંદર હોવા છતાં ખાસ વિહાર કરી મુનિજીએ તે પવિત્ર સ્થાનનું અધ્યયન કર્યું. જૈન સમાજ ધ્યાન આપે તો અહીં વિશાળ મોટું તીર્થસ્થાન બનવાની શક્યતા છે. કનોજ :
આગ્રાથી મૈનપુરી, ફીરોજાબાદ, છપરાચૌવ અને ગુડસાઈગંજ ઇત્યાદિ ક્ષેત્રોને સ્પર્શ કરી, આગળ વધતાં ૧૯૪૮ની પહેલી ડિસેમ્બરે કનોજ નામનું પ્રાચીન શહેર માર્ગમાં આવ્યું. કનોજનું શાસ્ત્રીય નામ કાન્યકુબ્ધ છે. કાન્યકુબ્ધનો પ્રાચીન ઇતિહાસ વિશ્વપ્રસિદ્ધ છે. કાન્યકુબ્ધના સમ્રાટોએ ઉત્તર ભારતમાં પોતાની આણ ફેરવી હતી.
આજે કનોજ જીર્ણશીર્ણ થઈ ગયું છે. ચારે તરફ જૂનાં મકાનો છે અને આખું શહેર ચડાવઉતરાવ અને ગલ્લીઓવાળું છે. જાણે રેતીના ઢગલા પર ચાલતા હોય તેવું લાગે. કનોજ અત્યારે અત્તરની પેદાશ માટે પ્રમુખ સ્થાન ધરાવે છે. અહીં સારામાં સારું મૂલ્યવાન અત્તર બહોળા પ્રમાણમાં તૈયાર થાય છે. ચારેબાજુ ફૂલોની પેદાશ છે. જ્યાં જ્યાં નજર નાખો ત્યાં ત્યાં ફૂલોના બગીચા દેખાય છે. આખું શહેર બગીચા જેવું લાગે છે. શહેર જૂનું છે અને મકાનો પણ જૂનાં છે, છતાં ગંદકી બિલકુલ નથી અને બગીચાને કારણે શહેર અત્યંત નયનરમ્ય લાગે છે.
કનોજમાં એવો ભાસ થતો હતો કે આપણે કોઈ પ્રાચીન ઇતિહાસમાં ડોકિયું કરી રહ્યા છીએ. કનોજના બ્રાહ્મણો પોતાનું આગવું સ્થાન ધરાવે છે. કનોજિયા બ્રાહ્મણ તરીકે ઓળખાતી આ જાતિ પંજાબ, સમસ્ત ઉત્તરાખંડ અને ઠેઠ પૂર્વ ભારત સુધી ફેલાઈ ગઈ છે. કનોજિયા બ્રાહ્મણના આચાર-વિચાર ઘણા જ ઊંચા હોય છે. તેઓ નિરામિષ બ્રાહ્મણો છે. તેઓ ચુસ્તપણે શાકાહારને વળગી રહ્યા છે. શહેરમાં પ્રાત:કાળમાં વેદમંત્રો સાંભળવા મળે છે. ટૂંકમાં કનોજ એટલે બ્રહ્મપુરી એમ કહી શકાય. જોકે અત્યારે અહીં બધી જાતિના માણસો નિવાસ કરી રહ્યા છે.
ઉત્તરપ્રદેશની અનુભવયાત્રા 2 123