________________
આ રીતે આરસનાં ચોસલાંઓમાં રંગીન લતાઓ અને પાંદડાંઓની કલાત્મક કૃતિ તૈયાર કરવામાં આવી છે. આ કલાને ‘ઇનલે વર્ક' કહેવામાં આવે છે. જ્યારે દયાલબાગમાં પૂરેપૂરી અંગુરની લતાનું નિર્માણ સ્વતંત્ર આરસના પથ્થરથી કરવામાં આવ્યું છે. પછી જેવા રંગની જરૂર હોય તેવા રંગના મારબલ એકબીજા સાથે ચુસ્ત રીતે ગોઠવીને કરી, નૈસર્ગિક શોભા ઊભી કરવાનો પ્રયાસ ક૨વામાં આવ્યો છે. ભારતના પ્રાચીન આરસ-પથ્થરના કલાકારો એકત્ર થઈ આ કામ કરી રહ્યા છે. એશિયાના મુસ્લિમ દેશના આરસ કલાવિદોને પણ બોલાવવામાં આવે છે.
હવેલીના મોટા વિશાળ હૉલમાં ટેકા માટે કોઈ જગ્યાએ બીમ-beamનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો નથી, તેમ જ સિમેન્ટ કે લોખંડનો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો નથી. પચાસ ફૂટના પહોળા હૉલમાં ૨૫ ફૂટનો એક, એવા બે વિશાળ આરસના પથ્થર ચડાવી, બન્નેનાં મુખ એવી રીતે મેળવી દેવામાં આવ્યાં છે કે સળંગ પચાસ ફૂટનો એક આરસ પથ્થર બની ગયો છે. તેના ઉપર આરસની પાતળી લાદી ગોઠવવામાં આવી છે. આરસની આ લાદી બધો ભાર સહન કરી શકે છે. આવી અદ્ભુત કલાના કારણે કામ ખૂબ ધીમી ગતિથી ચાલે છે. મુનિજી દર્શન કરવા ગયા ત્યારે કામ ચાલુ હતું. નવસો વરસે મકાન પૂરું થશે એ સાંભળીને જ દિલ ધડકવા લાગે છે.
આગ્રામાં આ કલાકૃતિનાં નિરીક્ષણ કર્યાને આજે અડધી શતાબ્દી વ્યતીત થઈ ગઈ છે અને વૈજ્ઞાનિક ઉત્ક્રાંતિ પણ ઘણી થઈ છે. આરસને કાપવાનાં મશીન પણ બની ગયાં છે. એટલે હવે એટલો લાંબો સમય લાગવો ન જોઈએ. અત્યારે શું સ્થિતિ છે તે ખ્યાલ નથી. ખરેખર જો નવસો વર્ષે આ ભવન નેવું અબજના ખર્ચે પૂરું થાય તો લોકો વિશ્વની બધી કલાકૃતિને ભૂલી જાય તેવું થઈ શકે છે, પરંતુ આટલી લાંબી યોજનાઓ હિરને હાથ હોય છે. એક એક વસ્તુનું મુનિજીએ બહુ જ ધ્યાનથી નિરીક્ષણ કર્યું. એ જોવામાં લગભગ આખો દિવસ વ્યતીત થઈ ગયો.
આગળ જતાં દયાલબાગના બે પંથ થઈ ગયા. સ્વામીબાગ અને દયાલબાગ. સ્વામીબાગના સ્વામી બહુ જ આધુનિક હોવાથી તેમણે દયાલબાગનો એક નવો જ વિભાગ ઊભો કર્યો. તેમને લાગ્યું કે કરોડો રૂપિયા કલાકૃતિમાં વપરાય છે તેના કરતાં ઔદ્યોગિક કામ થવું જોઈએ. ખરેખર, તેમણે વિશાળ ઉદ્યોગો ઊભા કર્યા. તેમાં મનુષ્યની બધી જ આવશ્યક ચીજો બનવા લાગી. વેપા૨ી ધો૨ણે તેનું વેચાણ થવા લાગ્યું. કોઈ પણ ગ્રાહક જોઈ શકે છે કે વસ્તુ ઉપર ‘મેડ ઇન દયાલબાગ’ લખેલું હોય છે. હજારો માણસને રોજી-રોટી મળે છે.
મૂળ સંપ્રદાય સ્વામી ગુરુભક્તિને આધીન થઈ, ભક્તિયોગમાં રહી, કલાકૃતિને વેગ આપી રહ્યા છે. લોકોનું માનવું છે કે દયાલબાગના બે ફાંટા પડવાથી કલાકૃતિના નિર્માણને ધક્કો લાગ્યો છે. જે હોય તે, પરંતુ ઐતિહાસિક ક્રમમાં માનવીનાં ખંત, ભક્તિ, ધીરજ અને છેવટે પોતાના
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક D 120