________________
દલખાણિયા જેવા ગ્રામીણ ક્ષેત્રમાં રહેતા એટલે તેમને વાત-વાતમાં ગાળો બોલવાની ટેવ હતી. ઝઘડો થાય ત્યારે ગાળો ભાંડવી એવી કુટેવ હતી. જ્યારે જૈન બોર્ડિંગમાં ગાળો બોલવી તે સૌથી મોટો અપરાધ હતો. બી. એલ. મહેતાએ ગાળો ન બોલવા માટે સખત કાયદો કરેલો. બીજી કોઈ વાતમાં તેઓ વિદ્યાર્થીઓને મારતા નહીં, પરંતુ જે ગાળ બોલે તેનું આવી બનતું. છોકરાઓ પણ આની મજા લેવા માટે કોઈ પણ ગાળ બોલે એટલે સીધા ગૃહપતિ પાસે જઈ ચાડી ખાતા. એ વખતે મહેતા સાહેબ હંટર સિવાય વાત ન કરતા.
એક વખત એવું બન્યું કે જયંતીભાઈ ગાળ બોલ્યા. ફરિયાદ થઈ. મહેતા સાહેબે કહ્યું, “તું નવો છો એટલે ફક્ત બે વખત માફ કરવામાં આવશે. ત્રીજી વખત ગાળ બોલ્યો કે તારી ખેર નથી તેમ સમજજે.”
આમ કડક ચેતવણી છતાં કુટેવને કારણે બે વખત ભૂલ થઈ ગઈ. ત્રીજી વખત ગાળ બોલવાનો પ્રસંગ આવ્યો ત્યારે વિદ્યાર્થીઓએ ચાડી ખાધી. જયંતીભાઈ તો પોતાના રૂમમાં બેસીને વાતો કરતા હતા. સવારના નવ વાગ્યાનો સમય હતો. મહેતાસાહેબ કસરત કરીને હજુ તૈયાર પણ થયા ન હતા. તેમણે હાફપેન્ટ પહેર્યું હતું અને શરીર પર ફક્ત ગંજી હતું. હાથમાં નેતરની સોટી હતી અને તેની ઉપર ગાંઠ હતી. તેઓ કાળનું રૂપ લઈને ત્રણ નંબરના રૂમમાં આવ્યા. ન કાંઈ પૂછયું, ન કાંઈ ઉપદેશ આપ્યો, સીધા હંટર વરસાવવાનું શરૂ કર્યું.
એક પછી એક નેતરની સોટી સબોસબ જયંતીભાઈના શરીર પર પડવા લાગી. ચીસાચીસ થઈ ગઈ. બીજા વિદ્યાર્થીઓ ઊભા થઈને ભાગી ગયા. ત્રીસ-ચાલીસ જેટલી સોટી વાગવાથી શરીર પણ લોહીલુહાણ થઈ ગયું. તેઓ લાલ આંખ કરી કશું બોલ્યા વિના રૂમની બહાર ચાલ્યા ગયા.
જયંતીભાઈ જાણે અધમૂછિત - બેહોશ થઈ ગયા. તેમને હજુ ખબર ન પડી કે આટલો આકરો દંડ શા માટે આપવામાં આવ્યો છે! સાથીદાર વિદ્યાર્થીઓ રૂમમાં ફરીથી આવે તે પહેલાં જ મહેતાસાહેબ તૈયાર થઈ, સૌમ્યરૂપ ધારણ કરી, ફરીથી જયંતીભાઈના રૂમમાં આવ્યા. સાથે એક વાટકામાં ઉકાળેલી હળદર પણ હતી. પોતે પાસે બેસી ગયા અને જ્યાં જ્યાં ઘા પડ્યા હતા ત્યાં હળદર ભરી. જે જગ્યાએ લોહી નીકળ્યું હતું ત્યાં મલમપટ્ટી કરી. સ્કાઉટ હોવાથી તે કમ્પાઉન્ડરનું કામ પણ જાણતા હતાં. બધુ પત્યા પછી તેમણે પોતાનો પ્રેમાળ હાથ જયંતીભાઈના માથા પર મૂક્યો. થોડું આશ્વાસન આપી મહેતા સાહેબ બોલ્યા, “આટલો બધો માર પડ્યો તેનું કારણ ખબર છે?”—
જયંતીભાઈ તો હજી હીબકે હીબકે રડતા હતા. આંખોમાંથી શ્રાવણ-ભાદરવો વહી રહ્યા હતા. જયંતીભાઈ જવાબ આપવાની સ્થિતિમાં ન હતા. હજી પણ તેને મહેતાસાહેબ વાઘ જેવા લાગતા હતા. ગભરાઈ જવાથી બોલવાના હોશ પણ ન હતા.
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક 3 24