________________
હતી. તેમનો જયંતમુનિજી પ્રત્યેનો આત્મીયભાવ શબ્દમાં ન ઉતારી શકાય તેવો હતો. તેઓશ્રી મોટી સંખ્યામાં શ્રાવકો સાથે હાવરા સુધી અભિવાદન કરવા માટે પધાર્યા હતા. તેઓની પ્રેમલાગણી સામે બંને મુનિજી નતમસ્તક થઈ ગયા. તેમના આમંત્રણને માન આપી, ઉગ્ર વિહાર કરી, કલકત્તા પધાર્યા તેથી તેઓ ઘણા જ પ્રસન્ન થયા હતા. તેમના હૃદયના આશીર્વચન લેવાની આ એક તક હતી.
સંતો પધાર્યા ત્યારે નવલખો ઉપાશ્રય ગાજી ઊઠ્યો. શ્રી સુશીલ મુનિએ વિશ્વધર્મ સંમેલનનું આયોજન એક પાર્કમાં રાખ્યું હતું. શ્રી જગદ્ગુરુ શંકરાચાર્ય, અન્ય મહંતો, મુસ્લિમ ધર્મગુરુઓ અને ખ્રિસ્તી પાદરીઓ ઉપરાંત થાઇલૅન્ડથી આવેલા બૌદ્ધ સાધુઓએ આ સંમેલનમાં હાજરી આપી હતી.
શ્રી સુશીલકુમારજી સ્વયં સંમેલનનું સંચાલન કરી રહ્યા હતા. કેટલાંક ભાષણો થયાં પછી બધા ધર્મના પ્રતિનિધિઓએ એક સર્વમાન્ય સિદ્ધાંત પર પ્રસ્તાવ લાવવાનો હતો. જગતમાં વધતા જતા નાસ્તિકવાદને પડકારવામાં આવ્યો હતો. સૌએ સમાન મંતવ્ય જાહેર કર્યું કે બધા ધર્મ એક પ્લેટફોર્મ પર આવે તો જ નાસ્તિકવાદી, ભોગવાદી, ભૌતિકવાદી અને ચાર્વાકવાદીઓની પ્રબળતાને તોડી, ધર્મસિદ્ધાંતને સ્થાપિત કરી, જગતમાં નૈતિકતાની વૃદ્ધિ થઈ શકે, બૌદ્ધોનો વિરોધ :
બધાં મંતવ્ય રજૂ થયાં પછી મહત્ત્વપૂર્ણ પ્રસ્તાવ આવ્યો. તેની પહેલી કૉલમમાં લખ્યું હતું... “અમે ઈશ્વર, સત્ય અને અહિંસાનો સ્વીકાર કરીએ છીએ.” સત્ય અને અહિંસા બૌદ્ધ અને જૈન ધર્મના મુખ્ય સિદ્ધાંતો હતા. જ્યારે સનાતન, ઇસ્લામ અને ઈસાઈ, એમ ત્રણે મોટા ધર્મ ઈશ્વરવાદમાં માનતા હતા.
જેવો પ્રસ્તાવ રજૂ થયો કે તુરત જ થાઇલૅન્ડના બૌદ્ધગુરુ ભભૂકી ઊઠ્યા. “અમે ઈશ્વરમાં નથી માનતા. જો આ પ્રસ્તાવ પસાર થાય તો અમે ઈશ્વરવાદી બની જઈએ. અમે ઈશ્વરવાદના પ્રબળ વિરોધી છીએ, એટલે ઈશ્વર શબ્દ હટાવો તો જ અમે પ્રસ્તાવ સાથે સહમત થઈ શકીએ.”
તેમના નાનકડા ભાષણથી સભામાં ભયંકર હંગામો થઈ ગયો. “ઈશ્વર વિરોધીઓ કા યહાં ક્યા કામ હૈ?” એવા પોકાર થવા લાગ્યા. “ઈશ્વરોં કો નહીં માનતે હૈ વો પાપી ઓર નાસ્તિક હૈં.' તેમ માણસો જોરથી બોલવા લાગ્યા. સુશીલમુનિજીએ પોતાના બુલંદ અવાજથી સૌને શાંત કરવા ઘણી કોશિશ કરી. પરંતુ સંમેલન ભાંગી પડશે તેવો અણસાર દેખાતો હતો.
જૈન, બૌદ્ધ, સનાતન, ઇસ્લામ અને ઈસાઈ આ પાંચે સંપ્રદાયો અહિંસા અને સત્યનો સ્વીકાર કરે છે. ગાંધીવાદી પણ સત્ય અને અહિંસાની વાત કરે છે. તેથી આ બે શબ્દ રાખી ઈશ્વર શબ્દને હટાવી દેવાનો પ્રસ્તાવ આવ્યો.
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક 380