________________
પૂરીનું ભોજન, તરબૂચ તથા બીજાં ફળોનો ઉપયોગ કરી આનંદ લઈ રહ્યા હતા. બંને મુનિરાજો ૧૯૫રની બીજી જૂને પાંસકુડાથી કોલાઘાટ પહોંચ્યા ત્યારે સમુદ્રી હવા નજીક આવી ગઈ હતી.
કોલાઘાટમાં રૂપનારાયણ નદીનો પટ ઘણો પહોળો છે. રૂપનારાયણ દામોદર નદીની એક શાખા છે. બંને નદીઓ સમુદ્રમાં મળે છે. રૂપનારાયણમાં ભરતી ઓટ થાય છે. સમુદ્રની ભરતીનું પાણી નદીના મુખમાં પાછું ઠેલાય છે ત્યારે પાણી નદીના બે કાંઠામાં સમાતું નથી. ઓટ આવે ત્યારે જ તે નદી રૂપે જોવા મળે છે. આમ સમુદ્ર અને નદીના મિલનનું તાંડવ રાત-દિવસ ચાલ્યા કરે છે.
૧૯પરમાં હજુ ખડકપુરથી કલકત્તા સુધીનો નૅશનલ હાઇવે થયો નહોતો. વચ્ચે વચ્ચે કાચો રસ્તો પણ આવતો. નદીઓ ઉપર પાકા પુલ ન હતા. કોલાઘાટથી વિહાર કર્યા પછી રૂપનારાયણ નદી પાર કરવાની હતી.
કોલાઘાટમાં શ્રીચંદ બોઘરાને ત્યાં ઊતરવાનું હતું. તે સ્થાનકવાસી ઓશવાળ જૈન હતા. શ્રીચંદભાઈએ કોલાઘાટમાં ખૂબ જ સારી જમાવટ કરી હતી. તે સુખી-સંપન્ન, શાણા અને વાણીમાં ખૂબ જ મીઠાશ ધરાવનાર શ્રાવક હતા. તે જૈન ધર્મના રંગે રંગાયેલા ભક્તિવાન પુરુષ હતા. તેમને ત્યાં વિહારી ભાઈઓને અપૂર્વ સાતા ઊપજી. શ્રીચંદ બાબુએ ભંડાર ખુલ્લો મૂકી દીધો હતો. દિલ ખોલીને સૌની સેવા કરતા હતા. તેમણે પ્રીતિભોજનનો પણ લાભ ઉઠાવ્યો હતો. તેમની ભક્તિ પૂજ્ય તપસ્વી જગજીવન મહારાજનાં ચરણોમાં બંધાઈ, તે જીવ્યા સુધી જાળવી રાખી.
કોલાઘાટ પહોંચ્યા એટલે કલકત્તા નજીક આવી ગયું હતું. કલકત્તાના પડઘા પડવા લાગ્યા હતા. હજારો માઈલની લાંબી વિહારયાત્રા પરિપૂર્ણ થવાનો આનંદ છવાઈ ગયો હતો. - સવારના રૂપનારાયણ નદી રેલવે પુલ પરથી પાર કરવાની હતી. પુલ પાર થવા માટે ઘણી જ સાવચેતી રાખવાની હતી. રૂપનારાયણનો બે કિલોમીટરનો પટ કેવી રીતે પાર કરવો તે એક સમસ્યા હતી. આ નદી નૌકાથી પાર કરવામાં પણ ઘણો ભય હતો. નદી ઉપર રેલવેએ ઘણો જ લાંબો પુલ બાંધ્યો છે. પુલ પરથી સતત માલગાડી તથા પેસેન્જ૨ ટ્રેનો પાર થાય છે. આખો પુલ ધમધમતો રહે છે. રેલવે બોર્ડનો સહયોગ મેળવી, એક કલાક માટે ટ્રેન થંભાવી, મુનિરાજોને પુલ પાર ઉતારવાની વ્યવસ્થા કરવામાં આવી હતી. ખરેખર, રેલવે અધિકારીઓએ ખૂબ જ સારો સહયોગ આપ્યો અને ધમધમતી ગાડીઓ ધીમી પડી ગઈ. મુનિરાજો સાતાપૂર્વક પુલના સહારે નદી પાર કરી ગયા. આપણા ભાઈઓએ ત્યાં રેલવે સ્ટેશનમાં પ્રસાદ-વિતરણ કરી સૌને ખુશી કર્યા. મહાવીર પ્રભુની કૃપાથી બધા અનુકૂળ સંયોગો બનતા હતા.
કોલાઘાટ પછી સમુદ્રના તટવર્તી ક્ષેત્રમાં શણની મોટી મિલો જોવા મળે છે. એ સમયે આ મિલ સમગ્ર દુનિયાની મોટાભાગની કંતાન-કોથળાની જરૂરિયાત પૂરી કરતી હતી. હાલમાં રાજકીય
બંગભૂમિ બની વિહારભૂમિ રૂ 251