________________
૨૩
બંગાળની સંસ્કૃતિ અને ગ્રામીણ પ્રદેશ
પૂર્વભારતમાં ગુજરાતી જૈનોની સૌથી વધુ સંખ્યા કલકત્તામાં છે. જમશેદપુર અને ઝરિયાના કોલફિલ્ડમાં પણ આપણા સમાજના ભાઈઓ સારી સંખ્યામાં વસેલા છે. તે ઉપરાંત કોલફિલ્ડનાં નાનાં ક્ષેત્રો તેમજ બંગાળ અને બિહારના છૂટાછવાયા પ્રદેશોમાં પણ જૈન કુટુંબો વસેલાં છે. ઓરિસ્સાનાં મુખ્ય શહેરો અને અંદરના પ્રદેશમાં પણ ગુજરાતીઓ અને જૈન કુટુંબો સારી એવી સંખ્યામાં જોવા મળે છે.
શ્રી જયંતમુનિજીને પૂજ્ય ગુરુદેવ પ્રાણલાલજી મહારાજ તરફથી ઝરિયા અને જમશેદપુરમાં બે ચાતુર્માસની આજ્ઞા મળી હતી. આ આજ્ઞા પાછળનો શુભ હેતુ એ હતો કે પૂર્વભારતનાં ક્ષેત્રોને આપણા જૈન મુનિઓનો લાભ મળે અને આવતી પેઢીને જૈન સંસ્કારો મળે. એટલે પૂ. જયંતમુનિજીની ભાવના હતી કે ઝરિયા અને જમશેદપુરનાં મોટાં ક્ષેત્રોને તો લાભ આપવો જ, પણ માર્ગમાં આવતાં નાનાં ક્ષેત્રો ઉપરાંત બંગાળ - બિહારના અંદરના પ્રદેશોમાં જ્યાં જૈનોની સંખ્યા પાંખી હોય તેમને પણ લાભ મળે એ રીતે વિહારના કાર્યક્રમ ગોઠવવા. તે માટે જરૂર પડે તો થોડા લાંબા અને મોટા ફેરાના વિહાર માટેની તેમણે તૈયારી રાખી હતી. આવી મંગલ કામનાથી શ્રી જયંતમુનિજીએ તપસ્વીજી મહારાજ અને નવદીક્ષિત ગિરીશમુનિ સાથે કલકત્તાથી પૂર્વ ભારતમાં વિહાર શરૂ કર્યો.
=
કલકત્તા શ્રીસંઘે દાદાજીના બગીચે વળામણું રાખ્યું હતું. ત્યાંથી મુનિવરોએ જી. ટી. રોડ થઈ, કેટલાંક નાનાંમોટાં ક્ષેત્રોનો સ્પર્શ કરી બર્દવાન આવ્યા. બર્દવાનમાં અંગ્રેજના જમાનાનું મોટું પ્રવેશદ્વાર છે, જે
