________________
પાણી એટલું બધું ગરમ હોય છે કે ચોખાની પોટલી તેમાં મૂકવામાં આવે તો ૧૭ મિનિટમાં ભાત તૈયાર થઈ જાય. પાણી કાયમ ઊકળતું રહે છે. વિશ્વમાં આટલા ઉષ્ણ તાપમાન ધરાવતા ગરમ પાણીના કુંડ બીજે ક્યાંય હશે કે કેમ તે શંકા રહે છે. જો કોઈ કુંડમાં નહાવા પડે તો તેની ચામડી ઊતરી જાય અને તેનું મૃત્યુ નીપજે. ખૂબી એ છે કે લક્ષ્મણકુંડનું પાણી આટલું બધું ઊકળતું રહે છે, જ્યારે રામકુંડનું પાણી તેની પાસે હોવા છતાં શીતળ હોય છે. આ પણ પ્રકૃતિનું એક રહસ્ય છે. બંને કુંડ બંને ભાઈઓના સ્વભાવનું સ્મરણ કરાવે છે. પાણીમાં ગંધકની ગંધ આવે છે. ગંધકના કારણે પાણી ગરમ થાય છે તે સ્પષ્ટ જોઈ શકાય છે. મુનિશ્રી કુંડ પાસેની ધર્મશાળામાં પધાર્યા અને ત્યાં જ વિશ્રામ કર્યો. - વિજ્ઞાન જણાવે છે કે જમીનમાં ગંધકનો પહાડ હોય છે, જેની ફાટમાંથી વહેતું પાણી ઉપર આવે છે. ગંધકના સ્પર્શથી પાણી ખૂબ ગરમ થઈ જાય છે. ગંધક પોતે સ્વભાવથી ગરમ દ્રવ્ય છે અને તેના સંપર્કથી શીતળ જલ ગરમ થઈને વહે છે. આથી સમજી શકાય છે કે દ્રવ્યો એકબીજાને સારી કે નરસી અસર કરે છે અને પોતાના ગુણોથી અન્યને પ્રભાવિત કરે છે. બગોદરમાં ધાર્મિક ચિંતન :
મુનિરાજો બરકઠાથી બગોદર આવ્યા. બગોદર પણ ઘણા રસ્તાઓનું કેન્દ્ર છે અને ત્યાં મોટું બજાર છે. અહીં એક સંન્યાસીનો આશ્રમ છે. શ્રી જયંતમુનિજી આશ્રમ જોવા ખાસ ગયા હતા. તેના મહંત હાજર ન હતા, પરંતુ તેમના ભક્તોએ ઉમળકાથી સ્વાગત કર્યું હતું.
આશ્રમમાં સમન્વયનું વાતાવરણ હોવાથી જયંતમુનિને આનંદ થતો હતો અને ધર્મ-સંપ્રદાયના વિષય પર થોડું ચિંતન થયું. ધર્મના નામે વિષમતાઓ ઊભી કરી, એકબીજાને નીચા દેખાડી, ધાર્મિક માણસોએ ખરેખર ધર્મની હત્યા કરી છે. ધર્મ તો બધાને એક સૂત્રમાં બાંધે છે. ધર્મનો ભેદ માનવજાતિ માટે વિષ સમાન છે. કોમ્યુનિસ્ટ ચીનના માઓ ત્સ તુંગે ધર્મને અફીણના નશા જેવો કહ્યો છે. વસ્તુત: આ ધર્મની નિંદા નથી, પરંતુ ધર્મથી ઉત્પન્ન થતા વિભેદ, ક્લેશ અને યુદ્ધને લક્ષમાં રાખી કહેવાતા ધાર્મિક માણસોની નિંદા છે.
ધર્મના નામે ધર્મગુરુઓએ પોતાનો અહંકાર પોષવા માટે ભેદભાવ ઊભો કર્યો છે, અને વાડાબંધી કરી છે. જનતા બિચારી ભોળી હોવાથી આવા ધર્મગુરુઓની લીલામાં ફસાઈ જાય છે અને ભાઈ-ભાઈ એકબીજાથી દૂર થઈ જાય છે. સમન્વયવાદ એ ધર્મના પ્રાણ છે. ડુમરીમાં ઝરિયાના શ્રાવકો દ્વારા સ્વાગતઃ
બગોદરમાં જ દર્શનાર્થે આવવા લાગ્યા હતા. ઝરિયાથી બીજા ભાઈઓ ડુમરી પહોંચવાના હતા. ડુમરી જંગલના કિનારે એક રોડ જંકશન છે. ડુમરીથી જી. ટી. રોડ કલકત્તા તરફ જાય છે. જ્યારે બીજો રોડ ગિરિડિહથી કોડરમા અને પટના જાય છે. દક્ષિણ દિશાનો માર્ગ બેરમો
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક 9 200