Page Text
________________
જગન્નાથપુરીની તીર્થયાત્રા :
જગન્નાથપુરી પ્રાચીન શહેર છે. સમુદ્રકિનારે પથરાયેલું હોવાથી સમુદ્રનાં દશ્ય તથા હવાથી જગન્નાથપુરીનું માનસ ખીલી ઊઠે છે. ગુજરાતી તીર્થયાત્રીઓ માટે અહીં રેવાબાઈ ધર્મશાળા છે. રેવાબહેન કચ્છનાં વતની હતાં. તેમના પતિ કરોડોની સંપત્તિ મૂકી ગયા હતા. રેવાબાઈએ ઠેર ઠે૨ ગુજરાતી સમાજની સગવડતા માટે બધાં તીર્થોમાં મોટી ધર્મશાળાઓ બંધાવી છે. શ્રી કટક સંઘે મુનિરાજો માટે રેવાબાઈ ધર્મશાળામાં ઊતરવાની વ્યવસ્થા કરી હતી.
સદીઓ પહેલાં અહીં ઊંચી પહાડીઓ હતી, જે નીલાંચલ કહેવાતી હતી. આ પહાડી કટક અને સંબલપુરની વચ્ચેના ભયંકર ગાઢા જંગલમાં આવેલી હતી. અહીં પુરી નામે નગર હતું. આ જંગલોમાં તે સમયે આદિવાસીઓની ધાક હતી. આ પહાડની ઉપર અતિ પ્રાચીન કાળમાં વિષ્ણુનું મંદિર હતું. વિષ્ણુદેવની જાત્રાએ અનેક માણસો આવતા. એક રાત્રે પુરીના રાજાને સ્વપ્ન આવ્યું કે હવે જગન્નાથજી સ્વયં પહાડોમાંથી ઊતરી સમુદ્રકિનારે આવવા માગે છે અને ત્યાં મોટું તીર્થ સ્થપાય તેવી જગન્નાથજીની પ્રેરણા છે. આ સ્વપ્નના આધારે રાજાએ પહાડમાં જઈને લોકોને વિનંતી કરી અને વિષ્ણુદેવને નીચે લઈ આવ્યા.
હાથીની અંબાડી ઉપર મૂર્તિની સ્થાપના કરી. હજારો હાથીઓ સાથે વાજતેગાજતે મોટી સંખ્યામાં આદિવાસીઓ ભગવાનને મૂકવા માટે જગન્નાથપુરી સુધી આવ્યા. અહીં ભગવાને ‘જગન્નાથ’ નામ ધારણ કર્યું. નીલાંચલ ઉપર વિશાળ મંદિર બંધાવી ભગવાન જગન્નાથની સ્થાપના કરવામાં આવી. એ સ્થળ જગન્નાથપુરી કહેવાયું. વર્ષમાં એક મહિના સુધી પૂજા કરવાનો હક આદિવાસીઓને આપવામાં આવ્યો. આદિવાસીઓ આ હક હજુ ભોગવે છે. પણ જુઓ બ્રાહ્મણોની ચતુરાઈ! તેઓએ આદિવાસીઓને જેઠ મહિનો સુપ્રત કર્યો. એક મહિનાની આવક વનવાસી પ્રજાને મળે છે અને અગિયાર મહિનાની મંદિરની આવક બ્રાહ્મણ પંડાઓને મળે છે.
પુરાણા કાળમાં કોઈ મહાન ધર્મગુરુએ ક્રાન્તિ કરી જગન્નાથપુરીમાં છૂતાછૂતની બીમારીને દૂર કરી અને એક સંતવાદી સિદ્ધાંત સ્થાપિત કર્યો. તેમણે ઘોષણા કરી કે જગન્નાથપુરીમાં કોઈ પણ પ્રકા૨નો જાતિભેદ કે પ્રજાભેદ માનવામાં આવશે નહીં. હરિજન હોય કે બ્રાહ્મણ હોય, બધાએ એક જ પંક્તિમાં એકસાથે બેસીને જમવું પડશે. જગન્નાથજીના ભાત એટલા પવિત્ર છે કે તેમાં કોઈ પ્રકારનો ભેદ નહીં રહે. તે બધાનું એકસાથે સરખું કલ્યાણ ક૨શે.
ખરેખર, કોઈ મહાત્માએ એ જમાનામાં વિચાર ક્રાંતિ કરી, અસ્પૃશ્યતાનું કલંક જગન્નાથપુરીમાં ધોઈ નાખ્યું હતું. અત્યાર સુધી આ નિયમ બરાબર પળાઈ રહ્યો છે. ‘જગન્નાથના ભાતમાં ભેદ નહીં’ એ સૂત્ર વાક્ય બની ગયું છે. ભાત પકાવવાની આખી વિધિ પણ દર્શનીય છે.
એક સાથે પચ્ચીસ મણ ભાત રાંધી શકાય તેવી મોટી ત્રાંબાની તેવડી હાંડી છે. આવી સાત લોભી અને જોગીનો અનુભવ D 331
| SR No. | 023252 |
| Book Title | Sadhutanu Shikhar Ane Manavtani Mahek |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harshad Doshi |
| Publisher | Jain Academy |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 532 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |