________________
મુનિજી ગોચરી લઈને આવ્યા ત્યારે નિયમિતપુરથી શાંતિભાઈ દર્શન કરવા માટે પધાર્યા હતા. તેમણે પૂછ્યું, “મહારાજશ્રી, વિહારમાં સાથે કોણ છે? શું વ્યવસ્થા છે ?”
મુનિશ્રીએ ગોચરીનો કિસ્સો સંભળાવ્યો.
શાંતિભાઈને પણ હૃદયમાં ચોટ લાગી ગઈ. તેમણે તરત જ નિર્ણય લઈને કહ્યું, “આવી રીતે વિહાર ન થઈ શકે. અમે શ્રાવકો શું કામના છીએ? આપ આજ્ઞા આપો. હું ભાગલપુર સુધી તમારી સાથે આવીશ. સાંજ સુધીમાં મારી ગાડી લઈને બધા સામાન સાથે પાછો આવું છું.”
તપસ્વી મહારાજે ના પાડી, પરંતુ તેઓ માન્યા નહીં. સાંજના તેઓ ગાડી, નોકર-ચાકર અને સામાન-રસાલા સાથે આવી ગયા હતા. તેમણે ભાગલપુર સુધી સાથે ચાલવાનો નિર્ધાર જાહેર કર્યો.
શાંતિભાઈ આવ્યા એટલે ફરીથી વિહારનો ઠાઠ ગોઠવાઈ ગયો. મુનિશ્રી મધુપુર થઈ દુમકા પધાર્યા. હવે સંથાલ પરગણાનો પ્રદેશ આવી ગયો હતો. ફરીથી નાનાંમોટાં આદિવાસી ગામો જોવા મળ્યાં. છોટા નાગપુર અને દુમકા બંને આદિવાસી ક્ષેત્ર હોવા છતાં થોડો ફેર હતો. અહીં સંથાલ લોકોની સંખ્યા વધારે છે. છોટા નાગપુર તરફ મુંડા અને ઉરાવ જાતિ વધારે છે. અહીંના સંથાલ પ્રમાણમાં વધુ શિક્ષિત છે. સંથાલ પરગણામાં નાનીમોટી પહાડીઓ અને જંગલો છે, પરંતુ તે ભયાનક નથી. ગામેગામ રસ્તામાં ભજનકીર્તન થતાં તથા પ્રવચન ગોઠવાતાં હતાં. મંદારગિરિનું દિગંબર તીર્થક્ષેત્ર :
દુમકાથી ભાગલપુર એકસો કિલોમીટર દૂર છે. રસ્તામાં પર્વત ઉપર મંદારગિરિ જૈન તીર્થ આવે છે. આ દિગંબર તીર્થક્ષેત્ર છે. દિગંબર ઇતિહાસ પ્રમાણે અહીં ભગવાન મહાવીરે દેશના આપી હતી. અહીં શ્વેતાંબરો યાત્રાએ આવતા નથી. ફક્ત દિગંબર જૈનો જ આવે છે. પહાડની તળેટીમાં મોટી જૈન ધર્મશાળા છે. મુનિવરો ત્યાં રોકાયા. જયંતમુનિજી તથા ગિરીશમુનિ પહાડ ઉપર યાત્રા કરી નીચે આવ્યા. પર્વત ઘણો જ રળિયામણો અને સુંદર છે. નામ પ્રમાણે ગુણ છે. મંદારનો અર્થ “ઇન્દ્રનો બગીચો” અથવા “સ્વર્ગ' થાય છે. બીજા અર્થ પ્રમાણે “શાંતિપૂર્વક મસ્તીથી ચાલનાર' પણ મંદાર કહેવાય છે. ખરેખર, આ મંદારગિરિ ઇન્દ્રના બગીચા જેવો છે અને પર્વત પોતે ચાલતા ચાલતા ઊભો રહી ગયો તેવું દશ્ય નજરે પડે છે.
આપણા મુનિઓને શ્વેતાંબર કે દિગંબરનો કોઈ ભેદભાવ ન હતો. બધાને સમદૃષ્ટિથી જ નિહાળતા હતા. મંદારગિરિની યાત્રાથી તેમના મનમાં પ્રસન્નતા થઈ. ભાગલપુર અને ઐતિહાસિક ચંપાપુરી :
ભાગલપુર પહોંચતાં પુન: ગંગાજીનાં દર્શન થયાં. કયાં હરિદ્વારની ગંગા, ક્યાં કાનપુરની ગંગા? બનારસ પહોંચતાં તો ગંગા ગાંડીતૂર થાય છે. અઢળક જળપ્રવાહ વધી જાય છે. જયંતમુનિજીએ
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક 3 314