________________
જવાથી શ્વાસ નીચે બેઠો. પંજાબી બહેનો ગુરુમુનિજીને જમનાજીના કિનારે એક વિશાળ ધર્મશાળામાં લઈ ગઈ. પંજાબથી ભાગીને, બરબાદ થઈને આપણા આ શ્રાવકોના ૫-૭ પરિવારે આ કાનજી ખેતશી ધર્મશાળામાં આશ્રય લીધો હતો. તેઓ ઘણી મુશ્કેલી સાથે જીવન ચલાવી રહ્યા હતા.
મુનિજીને ધર્મશાળામાં જ ઉતારો આપ્યો. તેઓએ ત્રણ દિવસ રોકાવા માટે હાર્દિક પ્રાર્થના કરી. તપસ્વી મહારાજે તેમની પ્રાર્થનાનો સ્વીકાર કર્યો. બહેનોએ ભાવપૂર્વક ગોચરી વહોરાવી. પંજાબી રીતનો આહાર-પાણી કરવાનો આ પ્રથમ અવસર હતો. બધા પરિવારને અપાર હર્ષ થયો. તેઓએ પંજાબની આખી આપવીતી સંભળાવી. લગભગ બધા પરિવારો સિયાલકોટના હતા. તેઓની કરુણ કથની સાંભળીને મુનિજીનું હૃદય દ્રવી ઊડ્યું. એ વાતની ખુશી હતી કે બધા હેમખેમ અને ઇજ્જત સાથે ભારતમાં આવી શક્યા હતા. જે કાંઈ નુકસાન હતું તે ધનસંપત્તિનું હતું.
આ લોકો લાખોની સંપત્તિ મૂકીને અહીં આવી ગયા હતા. તેઓ અનાથ બની ગયા હતા. તેમણે શૂન્યથી શરૂઆત કરી હતી. છતાં પંજાબી ભાઈઓએ પોતાનું સ્વમાન ગુમાવ્યું ન હતું, તેમજ કોઈની સામે હાથ લાંબો કર્યો ન હતો. મહેનત, કાર્યકુશળતા અને બુદ્ધિના પ્રભાવે સૌ કર્મક્ષેત્રમાં જીવનયુદ્ધ કરી રહ્યા હતા. - પંજાબી પરિવારના જૈન શ્રાવકો પોતાના કપરા સંજોગોમાં પણ સંતોની અપાર સેવાભક્તિ કરતા હતા એટલે મુનિશ્રીને તેમના પ્રત્યે ઊંડી મમતા જન્મી. અલ્હાબાદથી પંજાબી ભક્તિનો પાયો રોપાયો અને ગુરુદેવના મનમાં તેઓ પ્રત્યેની ઊંડી ભાવના સ્થાયી બની ગઈ. આજે પણ પંજાબી પરિવારો માટે ગુરુદેવના મનમાં એવી જ પ્રેમલાગણી વિશેષ રૂપે જળવાઈ રહી છે. સંગમનો અલૌકિક આનંદઃ
ધર્મશાળામાંથી યમુનાને નિહાળવાનો એક વિશેષ આનંદ ઊપજતો હતો. ત્યાંથી સો ડગલાં જ દૂર ગંગાજીનો ધસમસતો પ્રવાહ આવતો હતો. ભારતની આ બન્ને મહાન નદીઓનો સંગમ એક અનેરો આનંદ પૂરો પાડે છે. ધાર્મિક દૃષ્ટિએ પણ આ સંગમ મહાન તીર્થ બની ગયું છે. સંગમ ઉપર નયનાભિરામ દૃશ્ય સર્જાય છે.
ગંગાજી ગોરા છે જ્યારે કાલિન્દી કાળા છે. બન્ને નદીના કાળા-ગોરા જલપ્રવાહો દૂર સુધી પોતાનો સ્પષ્ટ ભેદ પ્રદર્શિત કરે છે, પછી પરસ્પર મળી જાય છે. અહીં પ્રશ્ન એ થાય છે કે પાણી તો બધું નિર્મળ છે, તો ગંગાજી ગોરા કેમ અને કાલિન્દી કાળા કેમ? વસ્તુત: ગંગાજી ગોરા નથી અને કાલિન્દી કાળા નથી. બંનેનું પાણી સ્વચ્છ સ્ફટિક જેવું છે. પરંતુ જે તરફથી ગંગાજી આવે છે ત્યાંની માટી ગૌરવર્ણી છે. જ્યારે જમુનાજીની નીચેની માટી કાળા રંગની છે. એથી ગંગાનું પાણી ગૌરવર્ણનું દેખાય છે અને જેમનાજીનું પાણી શ્યામવર્ણ દેખાય છે.
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક 1 136