Page Text
________________
દર્શનશાસ્ત્રમાં (નવ્યન્યાય) રઘુનાથ શિરોમણિએ પરસ્પર દ્રવ્યોના પ્રભાવને વર્ણાભાસ કહ્યો છે અને ત્યાં જમનાજીનું ઉદાહરણ મૂક્યું છે. આ દાર્શનિકે પોતાની વાતના ટેકામાં સંસ્કૃતમાં પદ મૂક્યું છે : “વિયતિ વિક્ષેપે ધવલીમોપલબ્ધિઃ” આકાશમાં જમનાજીનું પાણી ઉછાળવાથી તેમાં સ્પષ્ટરૂપે સ્ફટિકતા - સફેદપણું જોઈ શકાય છે. એટલે સાબિત થાય છે કે પાણી કાળું નથી, પણ માટીના પ્રભાવે પાણી શ્યામવર્ણ દેખાય છે, જેને શાસ્ત્રમાં વર્ણાભાસ કહે છે.
ભારતનાં બધાં જ દર્શનોએ દ્રવ્યના પરસ્પરના પ્રભાવનું, ખાસ કરીને શુદ્ધ આત્મા અને કર્મરૂપી દ્રવ્યના પરસ્પરના પ્રભાવનું ઘણા જ ઊંડાણથી અને વિસ્તારથી વિવેચન કર્યું છે. જૈન દર્શન પણ આત્માને શુદ્ધ માને છે. સ્ફટિક જેવું સફેદ પાણી કાળી માટીના પ્રભાવથી જેમ કાળું દેખાય છે, તેમ કર્મરૂપી મલિનતાને કારણે આત્માની શુદ્ધતા જણાતી નથી. પરંતુ આંતરિક રીતે આત્મા હંમેશાં શુદ્ધ છે. વેદાંત પણ આત્માની શાશ્વત શુદ્ધતાને સ્વીકારે છે. સ્થિર પાણીમાં ચંદ્રનું એક જ પ્રતિબિંબ દેખાય છે, પણ પાણીની લહ૨માં ચંદ્રનાં હજારો પ્રતિબિંબ દેખાય છે. પાણીની લહરમાં દેખાતા ચંદ્રના હજારો પ્રતિબિંબ જેમ આભાસ છે, તેમ આ આખું જગત એક આભાસ છે. તેને વેદાંતીઓ માયા કહે છે. માયાના પ્રભાવથી જ અનેક સંસારી આત્માઓ દેખાય છે, જ્યારે વાસ્તવમાં એક જ શુદ્ધ બ્રહ્મ છે.
ભારતના દર્શનશાસ્ત્રીઓએ સામાન્ય રોજની ઘટનાઓ અને અનુભવોના ઉદાહરણમાંથી ગહન તત્ત્વજ્ઞાનને રજૂ કર્યું છે. જમુનાની ઊછળતી ધારામાંથી ન્યાયદર્શનના પ્રકાંડ પંડિત રઘુનાથ શિરોમણિએ વિશ્વના સ્વરૂપનાં દર્શન કર્યાં છે.
હાલ તો શ્રી જયંતમુનિજી ગંગા-જમુનાના સંગમનો અલૌકિક આનંદ માણતા માણતા વિહારમાં બનારસ તરફ આગળ વધી રહ્યા હતા. બનારસમાં ન્યાયદર્શનનો જે ઊંડો અને બૃહદ્ અભ્યાસ કરવાનો હતો તેના ચમકારા જમુનાની ધારામાં નિહાળીને મુનિશ્રી કાશી તરફ વધુ તીવ્રતાથી આકર્ષાયા.
ભારતની સામાન્ય પ્રજાને પણ ગંગા-જમુનાનો સંગમ આકર્ષે છે. લાખો માણસો શ્રદ્ધાપૂર્વક સંગમ પર આવે છે અને પવિત્ર ભાવનાઓ સાથે લઈ જાય છે. ભારતમાં કુંભ મેળાના ચાર પવિત્ર સ્થાનમાં પ્રયાગરાજનો સંગમ પણ છે. મુનિરાજને ફરીથી આ સ્થાને આવવાનો અવસર ઉપલબ્ધ થયો નહીં. પરંતુ મન ઉપર પ્રયાગરાજની જે અમિટ છાપ પડી તે અખંડરૂપે જળવાઈ રહી છે.
અલ્હાબાદથી વિહાર કર્યો ત્યારે પંજાબી પરિવારોએ ભાવભરી વિદાય આપી. પંજાબી બહેનોમાં મા જેવી મમતા દૃષ્ટિગોચર થતી હતી. ભગવાને શ્રાવકોને “અમાપિયા” કહ્યા છે તે દશ્ય પ્રત્યક્ષ થયું! બંને સંતો અલ્હાબાદથી વારાણસી તરફ આગળ વધ્યા. અલ્હાબાદથી પુલ ૫૨ ગંગા પાર કરી પ્રભુદાસ બ્રહ્મચારીના જુંશી આશ્રમમાં આવવાનું હતું. એ સમયે પ્રભુદાસ બ્રહ્મચારીનો હિંદુ
ગંગામૈયાની ગોદમાં D 137
| SR No. | 023252 |
| Book Title | Sadhutanu Shikhar Ane Manavtani Mahek |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harshad Doshi |
| Publisher | Jain Academy |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 532 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |