________________
થયા છે તે હકીકત તેઓના હૃદયમાં કોતરાઈ ગઈ. આગંતુક અન્ય મુનિવરોનો માર્ગ સરળ થઈ જતો હતો. પ્રસાદ-વિતરણના કાર્યક્રમમાં શ્રીયુત ત્ર્યંબકભાઈ ઊંડો રસ ધરાવતા. વહેલી સવારે પ્રસાદ- વિતરણ માટે સારી વસ્તુ મંગાવી તૈયાર કરી રાખતા. આ રીતે વિહારને પગલે પગલે ધર્મભાવનાનો પ્રસાર થતો રહ્યો.
દરેક સ્થળે વ્યાપક દૃષ્ટિએ વ્યાખ્યાન આપવામાં આવતું. ધર્મના નામે કોઈ પણ જાતનું ખંડન-મંડન ન થાય તેનો પૂરો ઉપયોગ રાખવામાં આવતો. મધુર કંઠ ધરાવતો હીરાસિંગ રામાયણનો જ્ઞાતા હોવાથી ચોપાઈઓ સંભળાવીને જનરંજન કરતો. પીરો, ગઢતી ઇત્યાદિ મોટાં ગામોમાં જ્યાં જ્યાં પૂ. તપસ્વી મહારાજે વિશ્રાંત કર્યો ત્યાં ત્યાં શ્રી જયંતમુનિજીએ આ કાર્યક્રમ ચાલુ રાખ્યો, જેનો સારો પ્રભાવ પડતો હતો. વિદાય વખતે ગામના આગેવાન શ્રાવકો બે-ચાર માઈલ સુધી વળાવવા જતા. નિશાળોમાં યોજેલા કાર્યક્રમ દ્વારા વિદ્યાર્થીઓનો પ્રેમ પણ મળી જતો હતો.
બનારસથી સાથે આવેલો હીરાસિંગ અહર્નિશ ગુરુની સેવા કરવામાં લાગ્યો રહેતો. પ્રાતઃકાળે ચાર વાગ્યે વિહારનો શુભારંભ થતો ત્યારે હીરાસિંગ સ્વતઃ તૈયાર થઈ લાકડી લઈ આગળ ચાલતો. ક્યારેય તેને જગાડવો પડતો નહીં. ગામડાંનાં માણસો એકઠાં થયાં હોય, ત્યારે ઈશ્વરભજન કે રામયાણની ચોપાઈ ગાઈને ગ્રામ-સભાનું કામ ઉપાડી લેતો. મુનિ-મહારાજોની સેવામાં અહર્નિશ તત્પર રહેતો. અંતિમ શ્વાસ સુધી હીરાસિંગે એકધારી સેવા કરી. ઈમાનદારીમાં તેનો જોટો જડે તેમ ન હતો. સેવા, ભક્તિ અને નિષ્ઠાના ત્રિવેણીસંગમ ધરાવતા એના જીવનમાં પદે પદે સચ્ચાઈ હતી. દાનાપુર અને સોન નદી :
વિહારયાત્રામાં બિહારનું મોટું રેલવે જંક્શન દાનાપુર આવ્યું, અહીં પૂજ્ય તપસ્વી મહારાજે વિશ્રામ કર્યો. અહીં સોન નદીની ધારા નજીક આવી જાય છે. સોન નદીનો વિશાળ પુલ પાર કરી આરા જવાનું હતું. નીચે રસ્તો અને ઉ૫૨ રેલવેનો પુલ હતો. આ બે માળના પુલની રચના વિશિષ્ટ લાગે. એ જોતાં વિચાર આવતો હતો કે ભૂતકાળમાં ભારતવર્ષ ઉચ્ચકોટિની વિદ્યાઓમાં ખૂબ આગળ વધેલું હતું એમ કહેવાય છે. પરંતુ એ યુગના માણસોને કોઈ એક નાનો સેતુ બાંધવાનું પણ કેમ ન સૂઝ્યું? રામેશ્વરનો સેતુ ફક્ત કથામાં છે. કોઈ પણ નદી ઉપર વિશાળ પુલ બાંધવાની કળા વિકાસ પામી નહિ હોય તેવું લાગે છે. બે તટને જોડનાર પુલ મનુષ્યને ઉપદેશ આપી જાય છે કે જો બન્ને પક્ષો વચ્ચે પ્રેમનો સેતુ બંધાય તો મતભેદ અને ક્લેશ દૂર થઈ જાય. જનતામાં સામંજસ્ય પેદા થાય. આ સિદ્ધાંતને સાચી રીતે સ્વીકારવામાં આવે તો વિશ્વ કેટલું બધું શાંતિમય
બની રહે !
સોન નદીનો પુલ જોતાં લોકમાતા તરીકે ઓળખાતી નદીનું મહત્ત્વ સમજાય છે. ગંગાપૂર્વભારતનો ઐતિહાસિક વિહાર D 177